Balkanabat, 23-nji oktýabr (TDH). Şu gün Balkan welaýatynyň merkezinde Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň bellenilýän ýylynda Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň täze binasynyň ulanylmaga berilmegi mynasybetli dabara boldy. Oňa Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň Balkan welaýatyna gözegçilik edýän orunbasary S.Berdimuhamedow, Milli Geňeşiň Mejlisiniň deputatlary, welaýatyň, Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň, degişli düzümleriň, kärhanalaryň ýolbaşçylary hem-de wekilleri, hormatly ýaşulular, gurluşykçylar, medeniýet we sungat işgärleri gatnaşdylar.

Wise-premýer S.Berdimuhamedow bu ýere ýygnananlaryň öňünde çykyş edip, Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzyň gazanan uly üstünlikleri, durmuş ugurly döwlet maksatnamalarynyň, şol sanda sebitleri depginli ösdürmegi göz öňünde tutýan maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi babatda şu günki wakanyň ähmiýetini nygtady.

Häzir Watanymyzyň ähli künjeklerinde gerimi boýunça deňsiz-taýsyz durmuş düzümli desgalary gurmak dowam edýär. Şolar türkmenistanlylaryň durmuş derejesini ýokarlandyrmak üçin hemme şertleri döretmäge gönükdirilendir. Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň welaýat bölüminiň täze binasy hem şeýle desgalaryň hataryna degişlidir. Onuň işiniň esasy maksady şahsy we edara görnüşli taraplaryň bähbitlerini goramagyň netijeli guralyny döretmekden hem-de bu ulgamda döwlet düzgünleşdiriş usullaryny kämilleşdirmekden ybaratdyr.

Durmuş taýdan ätiýaçlandyrmagyň ýaşaýşyň ölçeglerini kesgitleýän esasy ugurlaryň biridigini bellemek gerek. Bu ulgamyň özgerdilmeginde ýurdumyz dünýäniň umumy ykdysady ösüşiniň ýagdaýyny göz öňünde tutýar. Şonuň netijesinde Türkmenistanyň öňden gelýän hem-de täze hyzmatdaşlary bilen gatnaşyklary täze derejä çykarmak üçin mümkinçilikler açylýar.

Täze binanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy — ýurdumyzyň gurluşyk bazarynda 10 ýyldan gowrak wagt bäri iş alyp barýan “Altyn ganat” hususy kärhanasy tarapyndan gurlandygy bellärliklidir. Döwlet Baştutanymyzyň telekeçilik ulgamyny höweslendirmek baradaky meselelere hemişe üns bermegi netijesinde, ýurdumyzyň hususy işewürliginiň wekilleri iri taslamalary durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşýarlar.

Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň täze dolandyryş binasy bilen tanyşlygyň dowamynda bu ýere ýygnananlar işlemek üçin döredilen şertlere ýokary baha berdiler. Birinji gatda hünärmenleriň döwrebap enjamlar bilen üpjün edilen iş otaglary, ikinji gatda bolsa giň maslahatlar zaly bar.

Täze binanyň ýanaşyk ýerleri abadanlaşdyrylyp, dürli bag nahallary ekilip, bagy-bossanlyk döredildi.

Dabara gatnaşyjylar welaýatlarda adamlaryň abadançylygynyň möhüm ugry hökmünde häzirki zaman durmuş-ykdysady düzümleriniň döredilmegine ýurdumyzda ägirt uly üns berilýändigi üçin döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowa hoşallyk bildirdiler.

Has tapawutlanan gurluşykçylara gymmat bahaly ýadygärlik sowgatlar gowşuryldy.

Döredijilik toparlarynyň çykyşlary baýramçylyk ruhuny artdyrdy. Olar aýdym-sazly çykyşlarynda milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda parahatçylygyň, döredijiligiň we rowaçlygyň belentligine tarap ynamly barýan ata Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygyny, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüni joşgunly wasp etdiler.

Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyz döwrebap ösüşlere beslenýär. Bu babatda «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» üstünlikli durmuşa geçirilýär.

Häzirki wagtda milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklary sanly ulgama geçirilýär, sanly tehnologiýalaryň hyzmatyndan giňden peýdalanmaga uly ähmiýet berilýär. Munuň özi iş öndürijiligini ýokarlandyrmaga, wagty tygşytlamaga, işiň hilini gowulandyrmaga we depginini güýçlendirmäge giň mümkinçilikleri döredýär.

Alnyp barylýan toplumlaýyn işler diňe paýtagtymyzda däl, eýsem, welaýatlarda hem tapgyrlaýyn häsiýete eýe boldy. Ýurdumyzda bu ugurdan durmuşa geçirilýän işler bellenen möhletde sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň degişli üç tapgyrynda amala aşyrylýar. Sanly tehnologiýalaryň giň mümkinçiliklerinden peýdalanmak ýola goýuldy. Ulaglara ýol peteklerini satyn almaga, dükanlardan söwda etmäge, jemagat töleglerini tölemäge, geçilýän okuw sapaklaryny onlaýn usulda özleşdirmäge uly ýeňillikler döredildi.

Hormatly Prezidentimiz: «Halk hojalyk toplumynyň ähli pudaklarynyň sanly ulgama geçirilmegi Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň wezipelerini çözmäge ýardam eder» diýip belleýär. Milli Liderimiz ýurdumyzda sanly ulgamy ösdürmäge uly ähmiýet berýär. Häzirki wagtda ýokary okuw mekdeplerini okuw kitaplary, usuly gollanmalar bilen üpjün etmek, olara dünýä ölçeglerine laýyk gelýän täze tehnologiýalary we okuw-tehniki enjamlary ornaşdyrmak boýunça netijeli işler alnyp barylýar.

«Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasyny» durmuşa geçirmegiň barşynda ýokary okuw mekdeplerinde ösen tehnologiýalaryň hyzmatyndan giňden peýdalanylýar. Elektron kitaplaryň nusgalary giňden ulanylýar. Talyplar multimedia serişdelerinden, maglumatlaryň merkezleşdirilen dolandyrylmasyndan netijeli peýdalanýarlar. Olar ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň ýokary okuw mekdepleriniň arasynda onlaýn arkaly guralýan ylmy maslahatlaryň we seminarlaryň işine gatnaşýarlar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda elektron resminamalaryň dolanyşygyny üpjün etmekde, sanly aragatnaşygy has-da kämilleşdirmekde, ilata elektron hyzmatlarynyň hilini gowulandyrmak boýunça giň gerimli işler amala aşyrylýar. Maksatnamalaýyn özgertmeleriň üstünlikli amala aşyrylmagy milli ykdysadyýetimizi innowasion ösüş ýoluna doly geçirmäge, ýokary öndürijilikli tehnologiýalary ykdysadyýetimize ornaşdyryp, ýurduň önümçilik kuwwatyny artdyrmaga şert döredýär.

Hormatly Prezidentimiz hususy işewürleriň iş öndürijiligi bilen tanyşýar we öndürilen önümleriň hiline aýratyn üns berip, belliklerini aýdýar. Munuň özi sanly tehnologik serişdeleriň önümçiliginiň barha rowaçlanmagyna itergi berýär.

Ýurdumyzda sanly bilimi we ykdysadyýeti ösdürmekde beýik işleri durmuşa ornaşdyrýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Mähri MYRADOWA,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň mugallymy.

Taryha şan berjek wakalara beslenýän «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň 10-njy aýy tamamlanyp barýar. Günler geçdigiçe, milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda berkarar döwletimizde ýylyň dowamynda ýerine ýetirilen tutumly işler, ýetilen belent sepgitler barada kän oýlanýarsyň. Sakasynda hormatly Prezidentimiz duran şol belent tutumlar mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30-njy ýylynda gadymy Lebap topragyny hem gurşap aldy.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýakynda geçirilen mejlisleriň birinde ýylyň başynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna çenli 30 sany iri desganyň açylyp, ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilen hem bolsa, açylan desgalaryň sanynyň 60-dan geçýändigi barada aýtdy. Şeýlelikde ösüşleri bedew badyna deňelýän ýurdumyzda diňe 9 aýa niýetlenilen sepgitler iki esseden hem gowrak netije beripdir. Bu buýsanmaga-da, guwanmaga-da mynasyp hakykatdyr. Şol desgalaryň birnäçesi bolsa ýurdumyzyň gündogar sebitinde — gadymy Lebap topragynda açylyp, ulanylmaga berildi.

Şolaryň ilkinjileriniň hatarynda hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen işe girizilen Kerki (Türkmenistan) ― Şibirgan (Owganystan) aralygyndaky güýjenmesi 500 kilowolt bolan täze elektrik geçirijisini görkezip bileris. Uzynlygy 153 kilometre ýetýän täze ulgamyň işe girizilmegi bilen, goňşy döwletde elektrik energiýasyny ulanýan adamlaryň sany ýurt boýunça 9 milliona çenli artdy. Türkmenistandan barýan elektrik energiýasy birinji tapgyrda Andhoý, Şibirgan we Mazari-Şarif şäherlerine iberildi. Ol ikinji tapgyrda ― 2022-nji ýylyň başyna ― Puli-Humri we Kabul şäherlerine barar.

Edil şol günlerde Gahryman Arkadagymyzyň ak pata bermegi bilen işe girizilen kuwwatlylygy ýylda 30 milliard kub metr bolan täze «Malaý» gaz gysyjy desgasy Türkmenistandan Hytaýa çenli uzan «mawy ýangyjyň» akymyna goşant boldy.

Täze gurlan desganyň wezipesi «Malaý» gaz känini doly özleşdirmekden hem-de «Galkynyş» we «Döwletabat» känleriniň gazyny «Malaý — Bagtyýarlyk» gaz geçirijisine ýokary basyş bilen akdyrmakdan ybaratdyr. Döwrebap desganyň işe girizilmegi bilen, ýurdumyzyň gaz senagatynda 60-a golaý täze iş orny döredi. Taslama «Türkmengaz» döwlet konserni tarapyndan «Petro Gas LLP» (Beýik Britaniýa) kompaniýasy bilen bilelikde amala aşyryldy.

Mart aýynda welaýatda «Altyn bürgüt» hususy kärhanasynyň döwrebap ýyladyşhana toplumy işe girizildi. Şol gün ýurdumyzyň beýleki welaýatlarynda hem şeýle döwrebap toplumlaryň işine badalga berildi. Ýubileý ýylymyzyň şanyna-şan goşan wakalara milli Liderimiz sanly ulgam arkaly gatnaşdy.

«Altyn bürgüt» hususy kärhanasyna degişli ýyladyşhananyň meýdany 8,5 gektara golaýlaýar. Ýyladyşhana toplumynyň birinji tapgyry 4 gektar meýdanda eýýäm üç ýyldan bäri işläp gelýär. Şu gezek onuň 4,5 gektara golaý meýdany eýeleýän ikinji tapgyry açylyp, ulanylmaga berildi.

Aprel aýynda Farap etrabynyň çäginde açylyp, ulanylmaga berlen ýene bir desga Jeýhun ýakasyndaky ýakymly wakalaryň nobatdakysyna öwrüldi. Bu ýerde Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň welaýat merkezi peýda boldy. Alabaý itleriniň gözellik bäsleşigini geçirmek üçin niýetlenilen bölüm merkeziň ilkinji ädimlerinde ýerleşýär. Onuň gabat garşysynda merkeziň dolandyryş binasy ýerleşýär. Dolandyryş merkezinden daşary gurlan işgärler binasy hem merkeziň hünärmenleriniň ― itşynaslaryň ygtyýarynda. Şeýle hem bu ýerde weterinariýa gullugy, alabaýlaryň 70-sine niýetlenilen ýataklar we goşmaça binalar bar. Merkez Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe milli gymmatlygymyza öwrülen alabaýlara goýulýan sarpanyň belent nyşanyna öwrüldi.

Milli Liderimiziň Lebap welaýatyna şu ýylyň tomsunda bolan iş saparynyň çäklerinde bolsa gadymy Lebap topragynda ikinji halkara howa menzili, Türkmenabat şäherinde «Türkmeniň ak öýi» binasy açylyp, ulanylmaga berildi.

Sagatda 100 ýolagça hyzmat edýän Kerki halkara howa menzili açylyp, ulanylmaga berlen dessine halkara güwänamalarynyň ençemesine mynasyp boldy. Bu bolsa türkmen gurluşykçylarynyň öz işlerini döwrüň iň ösen talaplaryna laýyk alyp barýandygyny, ýurdumyzda gurulýan ähli binalaryň ýokary hilli bolmagyna aýratyn üns berilýändigini görkezýär. «Türkmeniň ak öýi» binasy bolsa açylan dessine welaýatda iri dabaralaryň geçirilýän esasy merkezine öwrüldi. Şeýlelikde soňky ýyllarda ýurdumyzyň ähli sebitlerine gyradeň ýaýran döwrebap ak öýleri gurmak tejribesi Jeýhun ýakasyna hem ýaýyldy.

Güýzüň ilkinji gününde Saýat etrabynda birbada iki sany döwrebap orta mekdebiň, ýene-de şol günlerde «Lebap» döwlet elektrik stansiýasynyň täze, has kuwwatly bölüminiň, ýaňy-ýakynda bolsa Türkmenabat şäherinde 614 maşgala niýetlenilen täze ýaşaýyş jaý toplumynyň açylyp, ulanylmaga berilmegi ýylyň dowamyndaky iri açylyşlaryň üstüni ýetirdi. Her biriniň ägirt uly ykdysady we durmuş bähbidi bolan bu binalar açylan dessine il-günümize hyzmat edip başlady.

Ýokarda sananlarymyzyň üstüni köpsanly ýaşaýyş jaýlarynyň, ululy-kiçili durmuş-medeni maksatly desgalaryň açylyş dabaralary bilen hem ýetirip bolar. Biz diňe iri desgalar barada gürrüň etdik. Bir ýylyň dowamynda diňe bir welaýatyň çäginde şunça desganyň açylmagy bolsa ýurdumyzyň ägirt uly ykdysady kuwwatyna ýene bir ýola şaýatlyk edýär. Munuň üçin welaýatyň bagtyýar ýaşaýjylary Gahryman Arkadagymyza ak ýürekden alkyş aýdýarlar.

Biz Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe ýaşaýarys. Şeýle şanly döwre bolsa diňe beýik işler ýaraşýar!

Kadyr DAŇATAROW,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň ylym, bilim, medeniýet we ýaşlar syýasaty baradaky komitetiniň agzasy.

Aşgabat, 22-nji oktýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet syýasatynyň ileri tutulýan meselelerine hem-de birnäçe resminamalaryň taslamalaryna garaldy.

Milli Liderimiz mejlisi açyp, Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa söz berdi. Ol ýurdumyzyň kanun çykaryjy edarasynyň Türkmenistanda amala aşyrylýan giň gerimli durmuş-ykdysady özgertmeleriniň hukuk binýadyny pugtalandyrmak boýunça alyp barýan işleri barada maglumat berdi.

Häzir döwletimiziň ösüş strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlary hem-de öňdebaryjy kanun çykaryjylyk tejribesine laýyklykda, täze kanunlaryň taslamalaryny taýýarlamak işleri dowam etdirilýär. Ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hünärmenleriniň gatnaşmagynda Döwlet býujetiniň taslamasy boýunça Mejlisiň nobatdaky maslahatyna taýýarlyk işleri geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Milli Geňeşiň Mejlisiniň türkmen jemgyýetiniň hukuk esaslaryny mundan beýläk-de kämilleşdirmek, hakyky demokratik ýörelgeleri berkitmek boýunça geçirýän işleriniň aýratyn möhüm ähmiýetini belledi.

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýew ýerine ýetirilýän işler barada maglumat berdi.

Hormatly Prezidentimiziň Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň 13-nji oktýabrda geçirilen mejlisinde öňde goýan wezipelerine laýyklykda, amala aşyrylýan durmuş ugurly döwlet maksatnamalaryny hukuk taýdan goldamak, ýurdumyzyň kanunçylyk binýadyny pugtalandyrmak boýunça işler geçirilýär. Mejlisiň deputatlary, degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hünärmenleri bilen bilelikde hereket edýän kanunlar seljerilýär hem-de täze kanunlaryň taslamalary işlenip taýýarlanylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Halk Maslahatynyň agzalarynyň halkymyzyň abadançylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen täze konsepsiýalary, döwlet maksatnamalaryny we meýilnamalaryny işläp taýýarlamaga hem-de amala aşyrmaga, ilatyň arasynda wagyz-nesihat çärelerini geçirmäge işjeň gatnaşmagynyň zerurdygyny nygtady.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Gazagystan Respublikasynyň Prezidentiniň 24-25-nji oktýabrda Türkmenistana meýilleşdirilen döwlet saparyna görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi.

Iki goňşy ýurduň arasyndaky diplomatik gatnaşyklar 1992-nji ýylyň 5-nji oktýabrynda ýola goýuldy. Şunuň bilen baglylykda, ähli ugurlar boýunça türkmen-gazak hyzmatdaşlygynyň yzygiderli depgini bellenildi. Bu gün resminamalaryň 120-si ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň şertnamalaýyn-hukuk binýadyny emele getirýär.

Biziň ýurtlarymyz abraýly halkara we sebit guramalarynyň hem-de düzümleriniň çäklerinde işjeň hyzmatdaşlyk edip, birek-birege özara goldaw berýärler. Hususan-da, Gazagystan Respublikasy Türkmenistan tarapyndan başy başlanan BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamalarynyň 16-synyň awtordaşy bolup çykyş etdi.

Söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmekde bilelikdäki hökümetara toparyň işine möhüm orun berilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýakyn goňşy ýurtlar, şol sanda dostlukly Gazagystan bilen netijeli gatnaşyklary pugtalandyrmagyň hem-de giňeltmegiň Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridigini nygtady.

Milli Liderimiz sözüni dowam edip, biziň döwletlerimiziň ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde üstünlikli hyzmatdaşlyk edýändigini belledi. Dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de durnuklylygy üpjün etmek, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek ýaly sebit we ählumumy gün tertibiniň ileri tutulýan meseleleri boýunça taraplaryň eýeleýän ornunyň ýakyndygy halkara derejede netijeli gatnaşyk etmäge berk binýat bolup durýar.

Ýokary derejede geçiriljek duşuşyk hyzmatdaşlygyň ähli ugurlarynda onuň uly kuwwatyny has doly peýdalanmaga, uzak möhletleýin geljegi nazara alyp, gatnaşyklaryň täze möhüm ugurlaryny kesgitlemäge ýardam eder.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna Gazagystan Respublikasynyň Prezidentiniň ýurdumyza boljak döwlet saparyna taýýarlyk görmegiň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek boýunça anyk tabşyryklary berdi. Şol sapar dostluga, hoşniýetli goňşuçylyga esaslanýan türkmen-gazak gatnaşyklarynyň taryhyna nobatdaky möhüm sahypany ýazmaga gönükdirilendir.

Mejlisiň barşynda döwlet Baştutanymyz “Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Aral milli maksatnamasyny tassyklamak hakynda” Karara hem-de Türkmenistanyň wekiliýetini iki ýurduň daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky syýasy geňeşmelere gatnaşmak üçin Eýran Yslam Respublikasynyň Tähran şäherine gulluk iş saparyna ibermek hakynda Buýruga gol çekdi hem-de bu resminamalary sanly ulgam arkaly wise-premýere iberip, bu babatda degişli işleri geçirmek barada anyk tabşyryklary berdi.

Milli Liderimiz mejlisiň gün tertibine girizilen meselelere geçmek bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň hasabatyny diňledi. Wise-premýer gözegçilik edýän düzümlerinde işleriň ýagdaýy, şeýle hem ykdysadyýetiň pudaklarynyň işleriniň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen täze kanunçylyk namalaryny kabul etmek we hereket edýänlerini kämilleşdirmek maksady bilen geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiziň ozal beren tabşyryklaryna laýyklykda hem-de Türkmenistanyň Býujet kodeksini ýerine ýetirmek maksady bilen, Durnuklaşdyryş gaznasynyň serişdelerini maýa goýum hökmünde gönükdirmegiň Tertibiniň rejelenen görnüşdäki taslamasy taýýarlanyldy. Durmuşa geçirilýän döwlet maýa goýum syýasatyna laýyklykda, önümçilik we durmuş maksatly binalaryň hem-de desgalaryň gurluşyklarynyň alnyp barylýandygyny we olaryň täzeleriniň gurluşygynyň meýilleşdirilýändigini nazarda tutup, Durnuklaşdyryş gaznasynyň serişdelerini karz edaralarynyň depozit hasaplaryna geçirmek arkaly döwlet düzümleriniň hem-de hususy bölegiň täze önümçiliklerini we söwda şertnamalaryny maliýeleşdirmek üçin gysga, orta hem-de uzak möhletli karzlary bermek göz öňünde tutulýar.

Resminamada Býujet kodeksine laýyklykda, karz bermegiň ugurlary giňeldildi we şertleri kämilleşdirildi, şeýle hem Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, karz alyja bir taslamanyň çäklerinde berilýän karz serişdeleriniň aňryçäk möçberleri kesgitlenildi.

Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiziň garamagyna “Durnuklaşdyryş gaznasynyň serişdelerini maýa goýum hökmünde gönükdirmegiň Tertibini tassyklamak hakynda” Kararyň taslamasy hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň okgunly ösüşini, Türkmenistanyň Merkezleşdirilen býujetiniň çykdajylardan artykmaç girdeji böleginiň netijeli ulanylmagyny, halkymyzyň durmuş derejesiniň mundan beýläk-de ýokarlandyrylmagyny üpjün etmek maksady bilen, bu gaznanyň 2008-nji ýylda döredilendigini aýtdy. Bu strategik ähmiýetli ätiýaçlyk maliýe serişdeleriniň maksadalaýyk peýdalanylmagy, göz öňünde tutulyşy ýaly, karz-pul syýasatyny alyp barmakda, ykdysady ösüşiň ýokary depginini saklamakda, milli we döwlet maksatnamalarynyň çäklerinde maliýeleşdirilýän, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň gowulandyrylmagyna, ýurdumyzyň tehniki we tehnologiýa taýdan döwrebaplaşdyrylmagyna gönükdirilen taslamalary durmuşa geçirmekde oňyn täsirini ýetirýär.

Döwlet Baştutanymyz Karara gol çekip hem-de ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberip, Durnuklaşdyryş gaznasynyň serişdeleriniň maksadalaýyk sarp edilişini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow 27-28-nji oktýabrda Aşgabatda geçirilmegi meýilleşdirilen “Türkmenistanyň nebiti we gazy — 2021” atly XXVI halkara maslahata taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Habar berlişi ýaly, häzir foruma 32 döwletiň 100-e golaý kompaniýalaryndan, halkara guramalardan we iri banklardan wekiller sanly ulgam arkaly gatnaşmaga isleg bildirdiler.

Maslahatyň çäklerinde nebitgaz pudagynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň wajyp meseleleri hem-de bilelikdäki maýa goýum taslamalaryny durmuşa geçirmek boýunça pikir alyşmalar guralar. Onuň pes uglerodly energetika meselesine bagyşlanan bölümleriniň birini bolsa BAE-niň Dubaý şäherinde geçirilýän “EKSPO — 2020” Bütindünýä sergisinden teleköpri arkaly guramak meýilleşdirilýär. Şunuň bilen baglylykda, halkara maslahatyň maksatnamasynyň taslamasy döwlet Baştutanymyzyň garamagyna hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, her ýyl geçirilýän bu ýöriteleşdirilen forumyň Türkmenistanyň ägirt uly serişde we ykdysady kuwwatyna eýe bolan strategik nebitgaz pudagynda daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklary has-da pugtalandyrmaga hem-de ösdürmäge ýardam bermäge gönükdirilendigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň sebit we dünýä derejesinde energiýa howpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdirilen oňyn başlangyçlary aýratyn ähmiýete eýedir. Bu bolsa Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegiň aýrylmaz şertleriniň biridir.

Bitarap Türkmenistan energetika diplomatiýasyny işjeň öňe sürüp, täzeçil tehnologiýalary hem-de öňdebaryjy işläp taýýarlamalary ulanmak bilen, iri düzümleýin taslamalary durmuşa geçirmek üçin giň mümkinçilikler bolan ýangyç-energetika toplumynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy ilerletmek we diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek ugrunda çykyş edýär. Milli Liderimiz hödürlenilen maksatnamany makullap, wise-premýere halkara forumyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy. Ol hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmak, umumy bähbitlere kybap gelýän täze işewür gatnaşyklary ýola goýmak üçin açyk meýdança öwrülmelidir.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew gözegçilik edýän ulgamlaryndaky işleriň ýagdaýy hem-de ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek we ekologiýa abadançylygyny üpjün etmäge gönükdirilen döwlet strategiýasynyň durmuşa geçirilişi barada hasabat berdi.

Wise-premýer bu ugurda görülýän çäreler barada aýdyp, degişli Karara laýyklykda, eziz Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda ministrlikler, pudaklaýyn dolandyryş edaralary hem-de welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimlikleri tarapyndan ýurdumyzda saýaly, pürli, miweli baglaryň we üzümiň jemi 30 million düýp nahalyny ekmegiň meýilleşdirilendigini habar berdi. Şu ýylyň ýazky bag ekmek möwsüminde 15 milliondan gowrak bag nahallary ekilip, häzirki wagtda güýzki bag ekmek möwsümine taýýarlyk görülýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, tebigata aýawly garamagyň Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugrudygyny nygtady. Ýurdumyzda köpçülikleýin bag ekmek möwsümi asylly däbe öwrüldi. Milli tokaý maksatnamasy üstünlikli amala aşyrylýar. Onda şäherleriň we obalaryň töwereginde, ulag ýollarynyň ugrunda ýaşyl zolaklary döretmek göz öňünde tutulýar.

Milli Liderimiz adamlaryň abadan durmuşynyň möhüm şertleriniň biri hökmünde mundan beýläk-de ekologiýa meselesine aýratyn üns bermegiň zerurdygyny nygtap, wise-premýere öňümizdäki ählihalk bag ekmek dabarasynyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow ýurdumyzda halkalaýyn energoulgamy döretmek boýunça taslamanyň birinji tapgyry bolan Ahal — Balkan ýokary woltly täze asma elektrik geçirijisiniň ulanylmaga tabşyrylmagyna görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi.

Bu iri möçberli taslamany durmuşa geçirmek maksady bilen, zerur enjamlar, serişdeler hem-de ulag tehnikalary satyn alyndy.

Ahal — Balkan ugry boýunça ýokary woltly elektrik geçirijini çekmek boýunça işler ýurdumyzyň energogurluşykçylarynyň güýji bilen amala aşyryldy. Täze elektrik geçirijiniň ulanylmaga tabşyrylmagy mynasybetli dabarany ýokary derejede guramak maksady bilen, çäreleriň degişli meýilnamasy düzüldi.

Ýurdumyzyň iki welaýatyny baglanyşdyran ýokary woltly täze elektrik geçiriji içerki sarp edijileriň energiýa üpjünçiliginiň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmak bilen birlikde, daşary ýurtlara eksporta ugradylýan elektrik energiýanyň mukdaryny artdyrmak üçin hem tehniki mümkinçilikleri döreder.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, milli ykdysadyýetimiziň esaslaryny pugtalandyrmakda uly ähmiýet berilýän ýurdumyzyň elektroenergetikasynyň kuwwatyny yzygiderli artdyrmak boýunça alnyp barylýan işleriň möhümdigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň halkalaýyn energoulgamyny döretmek boýunça durmuşa geçirilýän iri möçberli taslamanyň ähmiýetine aýratyn üns berildi.

Ýokary woltly täze asma elektrik geçirijiniň ulanylmaga tabşyrylmagy mynasybetli geçiriljek dabara ägirt uly taslamanyň birinji tapgyrynyň amala aşyrylandygyny alamatlandyrýar, şol taslamanyň esasy maksady elektrik energiýasynyň öndürilişini artdyrmakdan hem-de welaýatlaryň we Aşgabadyň energoulgamlaryny bitewi energetika halkasyna birleşdirmekden ybaratdyr diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow görülýän çäreleriň şäherleriň we obalaryň energiýa bilen üpjün edilişiniň hilini gowulandyrmaga, öňde duran durmuş-ykdysady taýdan ösüşiň wajyp wezipelerini çözmäge hem-de ýurdumyzyň eksport kuwwatyny giňeltmäge hyzmat etjekdigini nygtap, bu ugurda alnyp barylýan işlere gözegçiligi güýçlendirmek barada wise-premýere birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow ýurdumyzyň “EKSPO — 2025” Bütindünýä sergisine gatnaşmagynyň ýokary derejesini üpjün etmek bilen baglanyşykly alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Bu sergi Ýaponiýanyň Osaka şäherinde emeli döredilen Ýumesima adasynda “Biz ýaşaýşymyz üçin geljegiň jemgyýetini döredýäris” şygary astynda geçiriler. Türkmenistan “EKSPO” sergilerine öň hem birnäçe gezek gatnaşdy, häzir bolsa Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde geçirilýän sergide ýurdumyzyň kuwwaty üstünlikli görkezilýär.

Wise-premýer milli Liderimiziň garamagyna degişli guramaçylyk komitetini döretmek hem-de “EKSPO — 2025”-iň guramaçylyk komiteti bilen bilelikde, zerur bolan taýýarlyk işlerini geçirmek üçin Türkmenistanyň jogapkär wekilini bellemek baradaky teklibi hödürledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, dünýädäki ýagdaýlara başlangyçlar arkaly gatnaşýan Türkmenistanyň öz ägirt uly kuwwatyny ählumumy bähbitleriň hatyrasyna peýdalanmagy teklip edip, dünýä derejeli maksatlar babatda öz garaýyşlaryny hem-de şolara ýetmekdäki mümkinçiliklerini açyk beýan edýändigini nygtady.

Häzir jemgyýet durmuşymyz üçin geljegi döretmek babatda täze açyşlaryň bosagasynda dur, şoňa görä-de ýurdumyzyň “EKSPO — 2025” Bütindünýä gözden geçirilişine gatnaşmagy bu ählumumy ýagdaýa öz goşandyny goşmak bilen birlikde, eksport mümkinçiliklerini görkezmek, gyzyklanma bildirýän taraplaryň ählisi bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin täze gözýetimleri açýar.

Döwlet Baştutanymyz halkara sergä taýýarlyk görmegiň çäklerinde anyk netijeleriň gazanylmalydygyna ünsi çekip, wise-premýere guramaçylyk işlerini gözegçilikde saklamagy we bu ugurdaky işleri dowam etmegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa gözegçilik edýän ulgamlaryndaky işleriň ýagdaýy, baýramçylyklara hem-de medeni-durmuş maksatly desgalary ulanmaga bermek mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi.

Döwrüň talaplaryna laýyklykda, teatrlaryň, muzeýleriň, kitaphanalaryň hem-de medeniýet ulgamynyň beýleki edaralarynyň işini kämilleşdirmek boýunça çäreler görülýär. Olaryň işine döwrebap tehnologiýalar işjeň ornaşdyrylýar. Dürli döredijilik çärelerine, şol sanda maslahatlara, sergilere we bäsleşiklere, medeniýet ulgamyny ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda göz öňünde tutulan dürli çärelere taýýarlyk görülýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, medeniýet ulgamynyň döwlet syýasatynyň strategik ugurlarynyň biridigini belledi. Ýurdumyzyň mundan beýläkki üstünlikleri köp babatda bu ulgamyň okgunly ösüşine baglydyr.

Milli Liderimiz bu ulgamyň edaralarynyň işini işjeňleşdirmegiň, täze zehinleri ýüze çykarmagyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işini guramakda häzirki zaman usullaryny we sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmagyň zerurdygyny belläp, bu babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Toýlyýew döwlet hünär bilimi edaralarynyň işini kadalaşdyrýan düzgünnamalary döwrüň talabyna laýyk getirmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi.

Ýokary dünýä ölçeglerine laýyklykda, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklary bilen bir hatarda, ýurdumyzyň bilim ulgamynyň kadalaşdyryjy hukuk binýady hem yzygiderli kämilleşdirilýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary astynda geçýän, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň bellenilen şu baýramçylyk ýylynda “Bilim hakynda” Kanunyň täze, rejelenen görnüşiniň kabul edilmegi bu möhüm ulgamy mundan beýläk-de ösdürmegiň ýolunda hil taýdan täze tapgyry alamatlandyrdy.

Wise-premýer degişli ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen bilelikde Milli Geňeşiň Mejlisi tarapyndan “Döwlet hünär-tehniki bilim edaralary hakynda”, “Döwlet orta hünär bilimi edaralary hakynda”, “Döwlet ýokary hünär bilimi edaralary hakynda” Düzgünnamalaryň taslamalarynyň taýýarlanylandygyny aýtdy. Bu resminamalaryň mazmunyna hünär bilimi ulgamyndaky gatnaşyklaryň hukuk binýadyny düzgünleşdirýän, bilim işini dolandyrmagyň täze, döwrebap guramaçylyk esaslaryny kesgitleýän kadalar hem-de düzgünler, döwlet syýasatynyň ýörelgeleri, hünär biliminiň bilim maksatnamalaryna bildirilýän häzirki zaman talaplary girizildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, milli bilim ulgamyny yzygiderli kämilleşdirmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Bilim ulgamy umumy ykrar edilen halkara ölçegleriň derejesinde ýurdumyzyň halk hojalyk toplumynyň ähli pudaklary üçin ýaş, ýokary hünärli işgärleri taýýarlamalydyr.

Döwlet Baştutanymyz Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ägirt uly başlangyçlaryň ählisiniň üstünliginiň ýaş hünärmenleriň hünär biliminiň derejesine gönüden-göni baglydygyny nygtap, dünýäniň iň gowy tejribesini öwrenmek arkaly bu ugurdaky işleri mundan beýläk-de işjeň alyp barmagy tabşyrdy. Milli Liderimiz döwlet hünär bilimi edaralary hakyndaky Düzgünnamalary tassyklap we degişli Karara gol çekip, ony wise-premýere sanly ulgam arkaly iberdi we birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanow harby we hukuk goraýjy edaralarda öňdebaryjy iş usullaryny hem-de sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça görülýän anyk çäreler barada hasabat berdi. Habar berlişi ýaly, Ýaragly Güýçleriň düzümleriniň işini has-da kämilleşdirmek maksady bilen, Goranmak ministrliginiň “Milli goşun”, Içeri işler ministrliginiň “Asudalygyň goragynda”, Döwlet serhet gullugynyň “Serhet abat — döwlet abat” metbugat neşirlerini elektron görnüşe geçirmek teklip edilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, döwürleýin neşir önümleriniň täze görnüşde işjeň ýaýradylmagynyň maglumat tehnologiýalarynyň artýan mümkinçilikleri bilen şertlendirilendigini belledi. Neşirleriň sanly görnüşe geçirilmegi okyjylaryň täze neslini — ykjam we döwrebap enjamlardan peýdalanyjylary çekmäge mümkinçilik berýär diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi.

Harby we hukuk goraýjy edaralaryň web-saýtlarynda ýurdumyzyň diňe goranyş häsiýetine eýe bolan Harby doktrinasynyň mazmunyny hem-de ähmiýetini açyp görkezýän, türkmen halkynyň harby sungatynyň taryhy, häzirki wagtda bu ulgamda amala aşyrylýan özgertmeler, degişli kadalaşdyryjy hukuk namalary bilen tanyşdyrýan, jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini pugtalandyrmagyň, ýol hereketiniň we ýangyn howpsuzlygynyň düzgünlerini berjaý etmegiň möhümdigi barada gürrüň berýän makalalar ýerleşdirilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi hem-de wise-premýere, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretaryna birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew «Ulag we üstaşyr gatnawlaryny ösdürmek boýunça türkmen-özbek iş toparynyň» türkmen bölegini döretmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi.

Ulag we kommunikasiýa toplumyna degişli agentlikler tarapyndan haryt dolanyşygyny artdyrmak hem-de ýurdumyzda üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerini ösdürmek boýunça alnyp barylýan işler barada habar berildi. Şu ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda demir ýol ulagy bilen halkara gatnawda 6,1 million tonna ýük daşaldy. Şol sanda demir ýol ulagy bilen Özbegistan Respublikasyna eksport we ýurdumyza import edilen ýükleriň möçberi 885,6 müň tonna deň boldy.

2021-nji ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda 7485 sany daşary ýurt ýük awtoulag serişdeleriniň tirkegleri we ýarym tirkegleri üstaşyr geçirildi. Şol döwürde Özbegistan Respublikasy bilen serhetleşýän gözegçilik-geçiriş ýerleriniň üsti bilen 2914 sany daşary ýurt ýük awtoulag serişdeleri üstaşyr geçirildi hem-de 2046 daşary ýurt ýük awtoulag serişdeleri Türkmenistana getirildi.

Şu ýylyň 1-nji sentýabrynda Özbegistan Respublikasynda Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-özbek toparynyň 16-njy mejlisi geçirildi we onuň jemleri boýunça Teswirnama gol çekildi. Resminama laýyklykda, iki goňşy ýurduň arasynda import, eksport we üstaşyr ýükleriň mukdarynyň artdyrylmagyny, ýurtlaryň ulag-logistika mümkinçiliginiň doly ulanylmagyny we onuň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagyny gazanmak üçin «Ulag we üstaşyr gatnawlaryny ösdürmek boýunça türkmen-özbek iş toparyny» döretmek barada çözgüt kabul edildi.

Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiziň garamagyna Toparyň türkmen bölegini tassyklamak hakyndaky teklip hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistan bilen Özbegistan Respublikasynyň arasynda dostluk, doganlyk we hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine esaslanýan köptaraply gatnaşyklaryň täze üstünliklere beslenýändigini nygtady. Milli Liderimiz ýokary derejede geçirilen duşuşyklaryň we gepleşikleriň, şol sanda şu ýylyň oktýabr aýynyň başynda Daşkende bolan resmi saparyň barşynda gazanylan ylalaşyklaryň, geljegi uly meýilnamalaryň iki ýurduň arasyndaky syýasy, söwda-ykdysady hem-de medeni gatnaşyklary has ýokary derejä çykarmaga ýardam etmelidigini aýtdy.

Şunuň bilen baglylykda, gatnaşyklaryň, şol sanda Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-özbek toparynyň çäklerinde amala aşyrylýan gatnaşyklaryň hem-de iki döwletiň işewür toparlarynyň wekilleriniň duşuşyklarynyň uly ähmiýete eýedigi bellenildi.

Döwlet Baştutanymyz biziň ýurtlarymyzy birleşdirýän ulag ýollarynyň strategik ähmiýetine aýratyn üns berdi. Hormatly Prezidentimiz bilelikdäki giň gerimli düzümleýin taslamalary, şol sanda täze üstaşyr ulag geçelgelerini gurmak baradaky taslamalaryň durmuşa geçirilmeginiň wajypdygyny nygtap hem-de beýan edilen teklibi makullap, agentligiň ýolbaşçysyna üstaşyr demir ýol we awtomobil ulaglary arkaly ýük daşalmagyny köpeltmek, geljekde beýleki goňşy döwletler bilen hem üstaşyr ýük daşalyşyny artdyrmak üçin degişli çäreleri görmek babatda anyk tabşyryklary berdi.

Türkmenistanyň Hökümetiniň mejlisinde döwlet durmuşynyň käbir beýleki meselelerine hem garalyp, şolar boýunça degişli çözgütler kabul edildi. Şeýle hem milli Liderimiz ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň mundan beýläk-de yzygiderli ösdürilmegini üpjün etmäge gönükdirilen birnäçe resminamalara gol çekdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň mejlisini tamamlap, oňa gatnaşanlaryň ählisine berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny we berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň energetika kuwwaty ýylsaýyn ýokarlanýar. Golaýda berkarar Diýarymyzyň gündogar sebitinde elektrik stansiýasy açylyp ulanylmaga berildi. Kuwwatlylygy 432 MWt-a deň bolan bu möhüm desga şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýuna ajaýyp sowgat boldy. Bu elektrik stansiýasy tutuş Merkezi Aziýada iň iri gazturbinaly elektrik stansiýalaryň biri bolup durýar. Şunda ýurdumyzyň Lebap welaýatynda öňden hereket edýän elektrik energetiki desgalary barada gürrüň etmek aýratyn guwandyryjydyr. Döwlet Garaşsyzlygymyza eýe bolanymyzdan soň, Garaşsyz Türkmenistanda ilkinji gurlan elektrik stansiýasy hem Lebap welaýatynda ýerleşýär. Bu desga Seýdi ýylylyk elektrik merkezi bolup, onuň 1-nji energoblogy 1992-nji ýylyň oktýabr aýynda ulanyşa girizildi. 2004-nji ýylda bolsa 2-nji energoblogy bilen güýçlendirilen ýylylyk elektrik merkeziniň bellenilen kuwwatlylygy 160 MWt-a deň boldy. Lebap welaýatynda henize çenli iň kuwwatly elektrik desgasy hökmünde tanalýan Döwletli etrabyndaky «Watan» döwlet elektrik stansiýanyň kuwwaty 254 MWt-a deňdir. 2014-nji ýylda Çärjew etrabynda açylan «Lebap» Döwlet elektrik stansiýasynyň kuwwatlylygy bolsa, 149,2 MWt-a deňdir. Görşümiz ýaly, diňe Lebap welaýatynda gurlan elektrik desgalaryndan mysal alanymyzda hem ýurdumyzyň energetika kuwwatlylygynyň ýylyň-ýylyna giň gerimler bilen artýandygyna göz ýetirmek bolýar.

Kuwwatly elektroenergetika pudagynyň giň gerim bilen ösdürilýän hem-de onuň halkara energetika ulgamyna sazlaşykly goşulmagyna gönükdirilen energetika syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýan döwri bolan Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli gowulandyrmaga gönükdirilen dürli maksatly ulanyşa girizilýän onlarça döwrebap desgalaryň biri bolan, Lebap döwlet elektrik stansiýasynyň gurluşygyna 2018-nji ýylda badalga berlipdi. «Türkmenistanyň elektrik energetikasy pudagyny ösdürmegiň 2013 — 2020-nji ýyllar üçin Konsepsiýasyny» durmuşa geçirmegiň çäklerinde, Ýaponiýanyň «Sumitomo Corporation» kompaniýasy bilen Türkiýäniň «Rönesans Holding» kompaniýasy tarapyndan gurlup ulanyşa girizilen bu desga «Mitsubishi Power Ltd.» ýapon kompaniýasynyň her biriniň kuwwaty 144 MWt bolan 3 sany gazturbinaly enjamlary we beýleki döwrebap enjamlar oturdyldy.

Çünki bu elektrik stansiýa hil, önümçilik we beýleki aýratynlyklary boýunça güwänamalaryň üçüsine, ýagny «Sumitomo Corporation» we «Mitsubishi Power Ltd.» kompaniýalary tarapyndan üpjün edilen M701DA kysymly gazturbinalaryň ulanylandygy baradaky Sylag şahadatnamasyna, «Max Planck» instituty tarapyndan Ekologiýa taýdan durnuklylyk we netijelilik sertifikatyna hem-de Şweýsariýanyň federal tehnologiýalar instituty tarapyndan desganyň öňdebaryjy tehnologiýaly elektrik stansiýadygy baradaky laýyklyk güwänamasyna mynasyp boldy we bu stansiýadaky kuwwatlylyk tutuş ýurdumyzyň umumy energokuwwatyna güýçli goşant bolup, bagtyýar raýatlarymyzyň elektrik energiýasy bilen üpjünçiligini has-da ýokarlandyrmaga giň mümkinçilik döretdi, şeýle-de, goňşy ýurtlara elektrik energiýasyny eksport etmek arkaly ýurdumyzyň eksport kuwwatyny artdyrmakda hem ähmiýeti juda uludyr.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Türkmenistanyň elektroenergetika pudagy ýokary depginler bilen ösýär, özgerýär, döwrebaplaşdyrylýar. Milli ykdysadyýetimiziň ösüşinde möhüm ähmiýeti bolan bu pudagyň köpugurly mümkinçiliginiň mähriban halkymyzyň, tutuş adamzadyň bähbitlerine gönükdirilmegi aýratyn buýsandyryjydyr.

Goý, berkarar Diýarymyzy energetika taýdan kuwwatly ýurda öwürýän hormatly Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli alyp barýan işleri hemişe rowaç bolsun!

Maral AGAÝEWA,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.

Daşoguz «Çeper» tikin fabriginde öndürilýän önümler sarp edijileriň yzygiderli artýan isleglerinden peýdalanýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň 9 aýynyň jemleri boýunça fabrikde öndürilen önümler 11 million 397 müň 920 manada barabar boldy. Munuň özi fabrikde meýilnamanyň 141 göterim ýerine ýetirilendigini, şeýle-de, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ösüşiň 108 göterim bolandygyny aňladýar.

Pudakda şeýle ösüşlere eýe bolunmagynda fabrigiň öňdebaryjy daşary ýurt kompaniýalarynyň ýokary öndürijilikli tehnologiýalary, tikin enjamlary bilen doly enjamlaşdyrylandygy aýratyn orun eýeleýär. Fabrigiň çeper elli tikinçileri öndürilýän önümleriň hil taýdan ýokary bolmagy üçin ähli yhlaslaryny, başarnyklaryny gaýgyrmaýarlar. Tikin önümleriniň aglaba bölegi buýurmalar esasynda öndürilýär. Buýurmalar esasynda esgerler we serkerdeler üçin ýörite harby lybaslar, hassahana geýimleri, aşpezler üçin geýimler, ýeňlikler, başgaplar, pamykly düşek, ýorgan, ýassyk we olaryň daşlyklary, halatlar, işçi geýimleri tikilýär.

Tikilýän önümler üçin matalar, esasan, Ruhabat, Türkmenbaşy, Gökdepe, Aşgabat dokma toplumlaryndan alynýar. Bu matalar hil taýdan ýokary talaplara laýyk gelýär.

Fabrigiň işgärleri işlemäge, medeniýetli dynç almaga döredip berýän şertleri üçin hormatly Prezidentimize jan saglyk, döwletli başlangyçlarynda rowaçlyk arzuw edip, ýyly ýokary netijeler bilen jemlemek üçin depginlerini gowşatman, yhlasly zähmet çekýärler.

Haltäç BÄŞIMOWA,

TKA-nyň Daşoguz welaýat birleşmesiniň pudaklar boýunça utgaşdyryjysy.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy we jemgyýetimizi hemmetaraplaýyn sazlaşykly ösdürmek ugrunda alyp barýan syýasaty «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgä esaslanyp, ýurdumyzyň ähli sebitlerini gurşap alýan we ilatyň abadan durmuşda ýaşamagynyň hatyrasyna üstünlikli durmuşa geçirilýän döwlet maksatnamalarynda özüniň aýdyň beýanyny tapýar. Taryhy özgertmeleri başdan geçirýän eziz Diýarymyzyň ykdysady ulgamyny döwrebaplaşdyrmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Şunda milli manadymyzyň hümmetiniň bellenilen derejelerde saklanmagy döwletimiziň ösüşlerine gönüden-göni täsir edýär.

Mälim bolşy ýaly, 1993-nji ýylyň 1-nji noýabrynda türkmen milli manady dolanyşyga girizildi. Munuň özi Watanymyzyň ykdysady garaşsyzlygyny aňlatmak bilen, ol ýurdumyzyň çäginde ýeke-täk kanuny töleg serişdesi hökmünde çykyş edýär. Häzirki wagtda manadyň durnuklylygyny, kadaly hereketini gazanmak, onuň goraglylygyny üpjün etmek babatda yzygiderli işler durmuşa geçirilýär. Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen 2009-njy ýylyň 1-nji ýanwarynda türkmen manadynyň denominasiýasy geçirilip, milli puluň täze nusgasy dolanyşyga girizildi. Bu bolsa onuň hümmetiniň artmagyna getirdi. Denominasiýa diýlende, ykdysadyýet ylmynda — bahalaryň ýagdaýynyň üýtgemegine we köne pul belgileriniň täze görnüşlerine çalşyrylmagy arkaly milli walýutany berkitmek üçin görülýän çärelere düşünilýär.

Hormatly Prezidentimiziň tassyklan «Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna» laýyklykda, ýurdumyzyň banklary tarapyndan girizilen kartly töleg ulgamy nagt däl hasaplaşyklary kämilleşdirmek boýunça netijeli iş alyp barmaga, bank ulgamy üçin nagt pullary sanamak, daşamak ýaly işlerde ýörite amatlyklary döredýär.

Häzirki wagtda bank kartlarynyň üsti bilen töleg terminallary arkaly nagt däl görnüşde söwda we hyzmat ediş nokatlarynda harytlary satyn almak, aragatnaşyk, jemagat we ýaşaýyş hyzmatlaryny tölemek, saglygy goraýyş edaralarynyň hyzmatlary, awiapetekler üçin tölemek, karzy üzmek we onuň göterimlerini tölemek mümkinçilikleri döredildi. Söwda nokatlarynda we banklaryň pulhanalarynda nagt puly sanamak üçin nagt däl hasaplaşyklar arkaly wagtyň tygşytlanmagy karz edaralarynyň we ykdysadyýetiň beýleki subýektleri üçin geçirilýän amallar bilen baglanyşykly çykdajylary peseltmäge oňaýly şertleri döredýär.

Milli Liderimiziň ykdysady özgertmelerine laýyklykda, halkara maýa goýum işjeňligini artdyrmak ugrunda hem tutumly işler amala aşyrylýar. Türkmenistan bu babatda barha özüneçekiji döwlete öwrülýär. Döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýy, durnukly durmuş-ykdysady ösüşi, milli walýutamyzyň hümmetiniň durnuklylygy, döwrebap ulag-aragatnaşyk ulgamynyň hereket etmegi, daşary ýurt maýa goýumlarynyň hukuk taýdan goraglylygy, maýadarlary höweslendirmek üçin döredilýän salgyt, gümrük boýunça ýeňillikler netijeli daşary ýurt maýa goýum syýasatynyň rowaçlanmagyna ähli zerur mümkinçilikleri döredýär.

Türkmenistanyň halkara maliýe guramalarynyň işine işjeň gatnaşmagy, milli ykdysadyýetiň halkara hyzmatdaşlyk üçin açyklygy ýurdumyzyň daşary ykdysady gatnaşyklarynyň täze häsiýete eýe bolýandygyny alamatlandyrýar. 2020-nji ýylyň 22-nji iýulynda Bütindünýä söwda guramasynyň Baş geňeşinde bu abraýly gurama tarapyndan ýurdumyza synçy derejesiniň berilmegi bolsa döwlet Baştutanymyzyň amala aşyrýan söwda diplomatiýasynyň dünýä bileleşiginiň ýokary bahasyna mynasyp bolýandygyny tassyklaýar.

2013-nji ýylyň ýanwarynda hormatly Prezidentimiziň degişli Karary esasynda Türkmenistanyň Bütindünýä söwda guramasyna goşulmagy bilen baglanyşykly meseleleri öwrenmek boýunça Hökümet topary döredildi. Birnäçe ýyllaryň dowamynda bu abraýly halkara guramasynyň agza ýurtlarynyň tejribeleri, oňa girmek üçin talap edilýän köptaraply söwda ylalaşyklary we beýleki meseleler içgin öwrenildi. Şunuň bilen baglylykda, 2016-njy ýylyň maýynda Aşgabatda geçirilen «Merkezi Aziýa we köptaraply söwda ulgamy» atly ýokary derejeli halkara maslahatynyň aýratyn ähmiýete eýe bolup durýandygyny bellemek zerur. Şeýle hem, Bütindünýä söwda guramasynyň wekilleri bilen 2019-njy ýylyň awgustynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda birinji Hazar ykdysady forumyň çäklerinde netijeli ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi. Dünýäniň abraýly maliýe guramalary bilen işjeň hyzmatdaşlygyň ýola goýulmagy ösen döwletleriň ykdysady tejribesini öwrenmäge we olary milli ykdysadyýetiň ösüş aýratynlyklaryny göz öňünde tutup, maliýe-bank ulgamyna girizmäge giň ýol açýar.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ulgamynda alnyp barylýan düýpli özgertmeler türkmen manadynyň durnukly ösüşe täsirini ýokarlandyrmaga, halkara hyzmatdaşlygyny hil taýdan täze derejä çykarmaga, döwletiň ykdysady kuwwatyny berkitmäge, raýatlaryň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmaga ähli amatly şertleri döredýär.

Goý, ýurdumyzyň beýik ösüşleri, mähriban halkymyzyň bagtyýar durmuşy babatda beýik işleri durmuşa geçirýän hormatly Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Gurban MYRADOW,

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.

Ýurdumyzda milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklary bilen bir hatarda, demir ýol ulgamyny kämilleşdirmekde hem düýpli işler amala aşyrylýar. Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen ykdysady jähetden bähbitli aragatnaşyk ulgamlaryny döretmek, ýolagçy we halk hojalyk ýüklerini gatnatmak boýunça täze ugurlary üpjün edýän halkara polat ýollary gurmak bilen baglanyşykly iri möçberli taslamalar yzygiderli durmuşa geçirilýär. «Demirgazyk — Günorta» halkara demir ýolunyň ulanylmaga berilmegi Gahryman Arkadagymyzyň bütindünýä bähbitli tutumly başlangyçlarynyň rowaçlanýandygynyň aýdyň beýanyna öwrüldi. Halkara üstaşyr ulag-aragatnaşyk düzümleriniň täze ugurlarynyň kemala gelmeginde, sebitiň döwletleriniň arasynda özara peýdaly söwda-ykdysady gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagynda, täze ykdysady giňişligiň we iri möçberli halkara hyzmatdaşlygyň döremeginde, sebitiň ýurtlarynyň durmuş-ykdysady taýdan ösmeginde «Demirgazyk — Günorta» halkara polat ýoluna uly orun degişlidir.

Döwlet Baştutanymyzyň ýurdumyzyň demir ýol ulgamyna berýän ünsi netijesinde halkara demir ýoluň ugrundaky «Türkmendemirýollary» agentliginiň «Demir-ýollary» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň Bereket şäherindäki 17-nji demir ýol şahamçasynda döwrebaplaşdyryş işleriniň amala aşyrylmagy bu ýerde işleriň ilerlemegine ýardam etdi. Döwrebap kärhanada ýük we ýolagçy wagonlaryny daşaýan teplowozlaryň abatlaýyş işleri häzirki zaman kompýuterleriň kömegi bilen ýerine ýetirilýär.

— Hormatly Prezidentimiziň «Balkan welaýatynyň Bereket şäherini durmuş-ykdysady taýdan özgertmek hakynda» gol çeken taryhy Kararyna laýyklykda demir ýol şahamçamyzyň önümçilik düzümleri doly döwrebaplaşdyryldy. Tehniki hyzmat ediş bölümlerinde ornaşdyrylan enjamlar teplowozlaryň tehniki ýagdaýyny gözden geçirmäge hem-de olara zerur hyzmatlary ýokary hilli we tiz wagtda ýerine ýetirmäge giň mümkinçilikleri berýär. Öňler teplowozlaryň tigirlerinde sazlaýyş işlerini geçirmek üçin ýörite ýük göterijiler hem-de köp adam güýji gerek bolardy. Geçirilen döwrebaplaşdyryş işlerinden soň, bu ýerde ornaşdyrylan häzirki zaman enjamlar bu işleri has ýeňilleşdirdi.

Kärhanamyzda teplowozlara gerek bolan şaýlary ýasamak hem-de gurallary abatlamak işleri hem ýokary derejede amala aşyrylýar. Ussalar Baýramberdi Çäkliýew, Güýçmämmet Garaýew, abatlaýjylar Şahymerdan Baýramalyýew, Nurmuhammet Allanurow, Wepa Musaýew, maşinist-instruktorlar Mekan Araşew, Nazar Esenow dagy nusga alarlyk zähmet çekýärler. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny ýokary zähmet üstünliklerine besleýän kärhanamyzyň zähmetsöýer işgärleri Gahryman Arkadagymyza hemişe alkyş sözlerini aýdýarlar — diýip, şahamçanyň başlygynyň abatlaýyş işleri boýunça orunbasary Hangeldi Amandurdyýew gürrüň berdi.

Muhammetgylyç TAGANGYLYJOW,

«Balkan».

2021-nji ýylyň dokuz aýynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň jemleri

• Halk hojalyk toplumynyň pudaklarynyň durnukly ösüşini tassyklaýan şu ýylyň dokuz aýyndaky makroykdysady görkezijiler döwlet Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna mynasyp sowgat boldy. Ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralar boýunça öndürilen önümleriň möçberi, 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 6 göterim artdy. Bölek haryt dolanyşygynyň möçberi 16,7 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň möçberi bolsa 12,3 göterim ýokary boldy. Iri we orta kärhanalarda aýlyk zähmet haklary 10,5 göterim köpeldi. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen maýa goýumlarynyň möçberi 17,9 milliard manada ýetdi. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019–2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» çäklerinde gurulmagy hem-de durky täzelenilmäge meýilleşdirilen 275 desgadan 37-siniň gurluşygy tamamlandy, 165-siniň gurluşyk-gurnama işleri alnyp barylýar. Şu ýylyň 1-nji oktýabryndaky ýagdaýa görä, Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 109,2 göterim, çykdajy bölegi bolsa 98,1 göterim ýerine ýetirildi. «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş durmuş-şertlerini özgertmek boýunça 2020-nji ýyla çenli döwür üçin rejelenen görnüşdäki Milli maksatnamada» kesgitlenen işleriň ýerine ýetirilişi barada hasabat berildi. Şu döwürde düýpli maýa goýumlarynyň 1 milliard 764 million 389 müň manatlygy özleşdirildi. 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, senagat pudagynda önümleriň köp görnüşiniň öndürilýän mukdary artdy. Ulag-kommunikasiýa ulgamynda we obasenagat toplumynda oňat makroykdysady görkezijiler gazanyldy. Döwlete degişli bolmadyk ulgamda hem oňyn netijelere ýetildi.
• Nebiti gaz kondensaty çykarmak hem-de nebiti gaýtadan işlemek ulgamynda gazanylan görkezijiler barada maglumat berildi. Benzin öndürmegiň meýilnamasy 108,2 göterim, polipropilen öndürmegiň meýilnamasy 108,4 göterim ýerine ýetirildi. Tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 123,5 göterim, daşary ýurtlara tebigy gazy ibermegiň meýilnamasy 136,2 göterim ýerine ýetirildi.
• Gurluşyk we senagat toplumynda önüm öndürmek hem-de işleri ýerine ýetirmek boýunça meýilnama 126,9 göterim berjaý edildi. Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça şu ýylyň ýanwar-sentýabr aýlarynda önüm öndürmek boýunça işler 112,2 göterim ýerine ýetirildi. Energetika ministrligi boýunça önüm öndürmek, işleri we hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasyna 124,9 göterim amal edildi. Elektrik energiýasyny öndürmegiň ösüş depgini 111,6 göterime deň boldy, ony eksporta ibermegiň ösüş depgini bolsa 134,5 göterime ýetirilip, meýilnama degişlilikde 113,3 göterim we 178,1 göterim berjaý edildi.
• Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça 2021-nji ýylyň ýanwar-sentýabr aýlarynda geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, söwda dolanyşygynyň ösüş depgini 119,3 göterime, önüm öndürmegiň ösüş depgini bolsa 116,9 göterime deň boldy. Söwda-senagat edarasy boýunça hasabat döwründe ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 105,1 göterime barabar boldy. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça ýanwar-sentýabr aýlarynda oba hojalyk hem-de azyk önümlerini öndürmegiň ösüş depgini 131,7 göterime, senagat önümleriniň ösüş depgini 144,3 göterime barabar boldy.
• Hasabat döwründe okuw işini kämilleşdirmek, bilimiň hilini ýokarlandyrmak, ýaş nesli milli ýörelgelerimiziň esasynda terbiýelemek işleri dowam etdirildi. Umumybilim edaralarynda okuw dersleri boýunça bäsleşikler geçirildi. Talyplar, şeýle-de mekdep okuwçylary halkara olimpiadalaryna gatnaşdylar we altyn, kümüş, bürünç medallara, dürli derejeli diplomlara eýe boldular. Ýylyň başyndan bäri daşary ýurtly alymlaryň, halkara guramalaryň we dürli ýurtlaryň ýokary okuw mekdepleriniň wekilleriniň gatnaşmagynda onlaýn okuw maslahatlary hem-de halkara ylmy maslahatlar guraldy. Hormatly Prezidentimiziň Bilimler güni mynasybetli 1-nji sentýabrda geçiren umumy okuw sapagy mekdep okuwçylary, talyp ýaşlar, bilim ulgamynyň işgärleri, mugallymlar üçin nusgalyk watançylyk dersine öwrüldi. Şol gün ähli bilim edaralarynda «Türkmenistan – parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» atly dabaraly nyzamlar we ilkinji okuw sapaklary geçirildi. Milli Liderimiziň adyndan 1-nji synp okuwçylarynyň 161 müň 739-syna «Bilimli» atly kompýuterler gowşuryldy.
• «Türkmenistan – parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary astynda geçýän şu ýylyň hasabat döwründe dürli medeni çäreler, media forumlar, onlaýn duşuşyklary, konsertler hem-de Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygyna we ata Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna gabatlanylan dabaralar geçirildi. Şeýle hem şanly seneler mynasybetli medeni-durmuş ähmiýetli desgalaryň ençemesi dabaraly ýagdaýda ulanylmaga berildi.
• Obasenagat toplumy boýunça önüm öndürmegiň, hyzmatlary ýerine ýetirmegiň ösüşi 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 108,3 göterime deň boldy. Şunda Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça bu görkeziji 108,9 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 102,5 göterime, «Türkmen atlary» döwlet birleşigi boýunça 100,2 göterime barabar boldy. Maýa goýumlaryny özleşdirmek boýunça meýilnama 133,1 göterim berjaý edildi. Düýpli maýa goýumlary esasan döwlet maksatnamalarynda gurluşygy meýilleşdirilen oba we suw hojalygy desgalarynyň bina edilmegine gönükdirildi. Ulag-aragatnaşyk toplumy boýunça hyzmatlaryň we önüm öndürmegiň meýilnamasy 111,2 göterim berjaý edildi.
• Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň daşary syýasy ugruny yzygiderli durmuşa geçirmek, döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmek hem-de öňde goýlan wezipeleri çözmek maksady bilen, ýanwar-sentýabr aýlarynda degişli işler geçirildi. Halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmekde ýokary derejedäki saparlar, duşuşyklar we gepleşikler aýratyn orun eýeleýär. Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Prezidenti Türkmenistana geldi. Gyrgyz Respublikasynyň Prezidentiniň resmi sapary we Täjigistanyň Respublikasynyň Prezidentiniň döwlet sapary boldy. «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji Konsultatiw duşuşygy geçirildi. Hormatly Prezidentimiz Täjigistan Respublikasynda iş saparynda bolup, hormatly myhman hökmünde ŞHG-ä agza döwletleriniň Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisine gatnaşdy. Onlaýn tertibinde Türkmenistanyň Prezidentiniň birnäçe ýurtlaryň Liderleri bilen duşuşyklary geçirildi. Milli Liderimiz sanly ulgam arkaly geçirilen YHG-niň 14-nji sammitine, Türki dili döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň maslahatyna hormatly myhman hökmünde BMG tarapyndan guralan maslahata, YHG-niň ylym we tehnologiýalar boýunça ikinji sammitine gatnaşdy. 22-nji sentýabrda hormatly Prezidentimiz BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy mejlisine wideo arkaly ýüzlendi. Daşary işler ministrliginiň üsti bilen 54 wekiliýet ýurdumyza sapar bilen geldi. Şol döwürde Türkmenistanyň wekiliýetleriniň 30-sy daşary ýurtlara iberildi.
• Şu ýylyň dokuz aýynda Türkmenistanyň Kanunlarynyň 40-sy, dürli ulgamlarda işleri kadalaşdyrýan Mejlisiň kararlarynyň 47-si kabul edildi. Döwrüň talaplaryna laýyklykda, käbir hereket edýän kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi. Häzir Mejlisiň iş toparlarynda birnäçe kanunlaryň taslamalaryny taýýarlamak boýunça işler dowam edýär. BMG we onuň düzümleri, beýleki iri halkara guramalary bilen parlamentara gatnaşyklaryny pugtalandyrmak boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar. Mejlisiň wekilleri sanly ulgam arkaly guralan birnäçe iri halkara çärelerine hem-de Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogyna gatnaşdylar.
• Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly baýramyny üstünlikli garşylamak ugrundaky zähmet joşguny ykdysadyýetimizde ýokary görkezijileriň gazanylmagyny kesgitledi. Şeýle tutanýerli işleriň netijesinde, jemi içerki önümiň 6,2 göterim möçberde ýokary ösüşi saklakdy. Daşary söwda dolanyşygy 12,3 göterim artdy we 9 milliard amerikan dollaryndan gowrak boldy. Eksportyň möçberi geçen ýyl bilen deňeşdirilende, 20 göterim artdy we 6 milliard amerikan dollaryna golaý boldy. Iň esasysy bolsa, eksportyň möçberi, ýangyç-energetika serişdeleri hasaba alynmanda, 50 göterime golaý artdy.
• Iri halkara hem-de içerki taslamalary amala aşyrmak dowam edýär. Şu geçen döwrüň içinde ýurdumyzda göz öňünde tutulan 30 desganyň deregine 62 sany iri desga işe girizildi. Häzir ýurdumyzda bahasy 35 milliard amerikan dollaryna golaý bolan 2500 sany iri desganyň gurluşygy dowam edýär. Şolaryň hatarynda nebitgaz ýataklaryny özleşdirmegi we abadanlaşdyrmagy, esasy gaz geçirijileriň, sport desgalarynyň, ýollaryňdyr uly köprüleriň, durmuş maksatly desgalaryň gurluşygyny görkezmek bolar.

Ahal welaýaty, 21-nji oktýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ahal welaýaty boýunça iş saparyny amala aşyryp, sebitiň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygyndaky işleriň ýagdaýy bilen tanyşdy.

Irden döwlet Baştutanymyz iri möçberli gurluşyk taslamasynyň durmuşa geçirilýän ýerine geldi.

Häzir Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynda alnyp barylýan işleriň depgini barha artýar. Munuň özi döwlet Baştutanymyzyň başyny başlan giň möçberli şähergurluşyk maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigine şaýatlyk edýär. Tutuş ýurdumyzda bolşy ýaly, bu sebitiň durmuş-ykdysady ösüşiniň derejesi hem barha ýokarlanýar.

Gurluşyk işlerinde öňdebaryjy tehnologiýalaryň we iň gowy tejribäniň işjeň ulanylmagy, bina edilýän dürli maksatly desgalaryň döwrebap enjamlaşdyrylmagy ýurdumyzyň gurluşyk senagatynyň köpugurly kuwwata eýedigine şaýatlyk edýär. Bu ägirt uly taslamanyň durmuşa geçirilmegine 2019-njy ýylyň aprelinde döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda badalga berildi. Täze, döwrebap şäheriň gurulmagy hormatly Prezidentimiziň durmuş-ykdysady syýasatyny üstünlikli amala aşyrmagyň ýolunda nobatdaky möhüm ädimi alamatlandyrýar. Raýatlaryň abadan durmuşy üçin ähli zerur şertleri döretmek şol syýasatyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow iş saparynyň barşynda bu ýerde Çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň guruljak ýerine geldi.

Bu ýerde döwlet Baştutanymyz Gurluşyk we binagärlik ministrliginiň gurulýan desgalar direksiýasynyň ýolbaşçysy D.Orazowyň alnyp barylýan işler baradaky hasabatyny diňledi.

Ýurdumyzda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallalary netijesinde, maşgalany goldamak, enäniň we çaganyň saglygyny goramak, ösüp gelýän ýaş nesli terbiýelemek we olara bilim bermek babatynda toplumlaýyn özgertmeler durmuşa geçirilýär. Şu maksatlardan hem-de «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgeden ugur alnyp, halkara ölçeglere kybap gelýän, iň täze tehnologik enjamlar bilen üpjün edilen çagalar baglarydyr sagaldyş merkezleri, orta mekdepler yzygiderli gurlup ulanmaga berilýär. Munuň özi Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda her bir maşgalanyň abadan durmuşda ýaşamagyna, ýaş nesilleriň milli we umumadamzat ruhy gymmatlyklary esasynda terbiýelenmegine gönükdirilen toplumlaýyn özgertmeleriň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe ösüp gelýän ýaş nesilleri durmuş taýdan goldamak, howandarlyga mätäç çagalaryň saglygynyň dikeldilmegine ýardam bermek, bagtyýar durmuşda ýaşamagy hem-de Watana wepalylyk, ruhubelentlik, arassa ahlaklylyk, ynsanperwerlik, halallyk ýaly belent ynsan häsiýetleriniň kemala gelmegi üçin amatly şertleri döretmek maksady bilen, şu ýylyň mart aýynda ýörite haýyr-sahawat gaznasy döredildi.

Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň döredileni bäri ençeme haýyrly işler ýerine ýetirildi. Şol işleriň hatarynda bu gaznadan welaýatlaryň her bir etrabynyň hassahanalarynyň çagalar bölümi üçin täze “Tiz kömek” awtoulaglarynyň berlendigini, mätäç çagalara lukmançylyk operasiýasyny geçirmekde kömek edilendigini we beýlekileri ýatlamak bolar.

Çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezinde üpjün edilýän mümkinçilikler häzirki döwrüň ösen talaplaryna, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň belent ruhuna laýyk gelmelidir. Bu ýerde çagalaryň dynç almaklary bilen bir hatarda, olaryň höwes edýän hünärleriniň endiklerini ele almagyna ýardam berýän ähli zerur şertler döredilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

Desgalar gurlanda we timarlaýyş işleri geçirilende, ýokary hilli serişdeler ulanylmalydyr. Şol serişdeler ýurdumyzyň howa şertlerini, ekologiýa we halkymyzyň milli bezeg aýratynlyklaryny nazara almak bilen, olaryň berkligi we amatlylygy göz öňünde tutulyp seçilip alynmalydyr. Binalaryňdyr desgalaryň keşbinde, içki bezeginde milli binagärligiň ajaýyp däpleri bilen sazlaşykda onuň häzirki zaman üstünlikleri öz beýanyny tapmalydyr. Munuň özi ýurdumyzda gurulýan desgalara aýratyn öwüşgin çaýýar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Soňra Gurluşyk we binagärlik ministrliginiň gurulýan desgalar direksiýasynyň ýolbaşçysy D.Orazow milli Liderimizi bu ýerde bina edilýän durmuş we beýleki maksatly desgalaryň taslamalary, şol sanda Çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň toplumynyň şekil taslamalary bilen tanyşdyrdy. Şekil taslamalarynda merkeziň dolandyryş binasy, saglyk nokady, onuň otaglarynyň içki görnüşleri, 2 gatly 20 orunlyk awtoduralga we onuň ýerleşjek ýeri görkezildi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Ahal welaýatynyň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýiniň şekil taslamasy bilen tanyşdy. Taslamany düzüjiler ony şu ýerden uzak bolmadyk ýerde ýerleşen, halkymyzyň gadymy taryhy ýadygärlikleriniň hatarynda mynasyp orun eýeleýän Paryzdepäniň mysalynda taýýarlapdyrlar.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiziň garamagyna beýikligi 115 metr boljak Baýdak sütüniniň, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň, şol sanda guruljak duralgalaryň, olaryň içinde oturdyljak oturgyçlaryň, yşyklandyryjylaryň, ulanyljak içki bezeg serişdeleriniň, ýerasty geçelgeleriň şekil taslamalary hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow görkezilen taslamalary makullap, olar durmuşa geçirilende, ýokary hiliň üpjün edilmelidigine aýratyn ünsi çekdi.

Ahal welaýatynyň täze merkeziniň gurluşygy üçin bölünip berlen ýerler, şol sanda olaryň ekologik ýagdaýy, seýsmiki durnuklylygy hem-de beýleki degişli görkezijileri alymlar tarapyndan içgin öwrenildi. Bu ýerde dürli maksatly binalaryň gurluşygy batly depginde alnyp barylýar.

Baş meýilnama laýyklykda, bu ýerde Döwlet sirki hem bina ediler. Şekil taslamalarynda bu desganyň eýwanynyň, içki bezeginiň dürli görnüşleri görkezildi.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň başlygy D.Hudaýberdiýew bu ýerde bina edilmegi meýilleşdirilen dürli täze gurluşyklaryň şekil taslamalaryny milli Liderimiziň garamagyna hödürledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow görkezilen taslamalar bilen içgin tanşyp, käbir belliklerini we düzedişlerini girizdi. Milli Liderimiz gurluşyk işleriniň ýokary hilini üpjün etmegiň desgalaryň potratçylaryna we buýrujylaryna bildirilýän üýtgewsiz talapdygyny nygtamak bilen, bu ugurda geçirilýän işleri hemişe berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Iri möçberli şähergurluşyk taslamalarynyň durmuşa geçirilmegi sebitleri senagatlaşdyrmak, milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak, hususy ulgamy ösdürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak boýunça wezipeleri çözmäge ýardam eder.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz ekologiýa ýaly möhüm ähmiýetli meselä ünsi çekdi. Ahal welaýatynyň täze merkezi Köpetdagyň etegindäki ajaýyp ýerde gurulýar. Şu tebigy gözelligi saklap galmak üçin “ýaşyl” tehnologiýalary giňden ulanmak zerurdyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu baradaky gürrüňi dowam edip, ilatyň ähli amatlyklaryň hözirini görüp ýaşamagy, netijeli işlemegi we okamagy, göwnejaý dynç almagy, sport we döredijilik bilen meşgullanmagy üçin ähli mümkinçilikleriň üpjün edilmegi bilen baglylykda, sanly tehnologiýalaryň we intellektual ulgamlaryň esasynda kadaly şäher giňişliginiň döredilmeginiň esasy ýörelge boljakdygyny nygtady. Şeýlelikde, munuň özi smart siti — adamlaryň durmuşy üçin has oňaýly “akylly” şäher bolar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

“Akylly” şäheriň konsepsiýasynyň öňdebaryjy maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň we internet serişdeleriniň sazlaşygyna esaslanýandygyny bellemek gerek. Şolaryň kömegi bilen şäher düzümleriniň we gulluklarynyň dolandyrylmagyny, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlandyrylmagyny üpjün edýän bitewi ekologik ulgam döredilýär. Bu konsepsiýa tutuş ulgamlary özüne birleşdirýär. Mysal üçin, “akylly” jaýlar, bitewi maglumatlar binýady hem-de köpugurly şäher goşundysy ýaly ulgamlary öz içine alýar. Şolar ýaşaýjylara tölegleri amala aşyrmaga, dürli maglumatlary almaga mümkinçilik berýär.

Döwlet Baştutanymyz şeýle hem welaýat merkeziniň gurluşygynda täzeçil tehnologiýalary, nou-haulary, sanly ulgamy, öňdebaryjy tejribäni peýdalanmak baradaky meselelere ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, ýolbaşçylara degişli teklipleriň üstünde işlemek tabşyryldy.

Şeýlelikde, nesip bolsa, ýakyn wagtda gözel Köpetdagyň eteginde ähli şertleri bolan, lowurdap duran täze, döwrebap ajaýyp şäher dörär. Ol bolsa Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Watanymyzyň ösüşiniň nobatdaky aýdyň nyşany bolup, ähli türkmenistanlylaryň buýsanjyna öwrüler.

Ýurdumyzyň banklary tarapyndan milli ykdysadyýetimiziň ileri tutulýan pudaklaryny karzlaşdyrmak boýunça alnyp barylýan işler döwletimiziň durnukly ykdysady ösüşini ýokarlandyrmak baradaky maksatdan ugur alýar. Banklar tarapyndan berilýän ýeňillikli karzlaryň netijesinde oba hojalyk, senagat önümlerini öndürijiler we hususy telekeçiler önümçiliklerini giňeldýärler.

Mälim bolşy ýaly, Gahryman Arkadagymyzyň tagallalary netijesinde ýurdumyzyň telekeçileri, hususy önüm öndürijileri döwlet tarapyndan maliýe taýdan goldanylýar, olara ýeňillikler we netijeli işlemekleri üçin amatly mümkinçilikler döredilýär. Telekeçileri, hususy önüm öndürijileri maliýe taýdan goldamagyň esasy maksady önümçilige innowasiýalary, döwrebap tehnologiýalary we öňdebaryjy usullary ornaşdyrmagyň hasabyna ýokary hilli, dünýä ülňülerine laýyk gelýän önümleri öndürmekden, daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümleriň öndürilişini hem-de ýurdumyzda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmakdan ybarat bolup durýar.

Hormatly Prezidentimiziň «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda» Kararyna laýyklykda, karz edaralary tarapyndan hususy kärhanalara, telekeçilere, daýhan hojalyklaryna, kärendeçi-oba hojalyk önüm öndürijilerine maýa goýum taslamalary üçin 10 ýyla, dolanyşyk serişdelerini satyn almak üçin 1 ýyla çenli möhlete ýyllyk 5 göterimli ýeňillikli bank karzlaryny bermek ýola goýuldy. Bu karzlar senagat önümleriniň önümçiligini ösdürmek, bar bolan önümçilikleri gurnamak, giňeltmek, durkuny täzelemek we tehniki taýdan gaýtadan enjamlaşdyrmak, kiçi göwrümli tehnikalary, çig mallary, ýarym çig mallary satyn almak we beýleki maksatlar üçin niýetlenilendir.

Daýhanlaryň, oba hojalyk önümlerini öndürijileriň zähmeti bilen önüm bolçulygy döreýär. Daýhan yhlasyndan ýerden zer önýär, saçaklarymyz bereketli we rysgally bolýar. Şunuň bilen baglylykda oba hojalyk önümlerini öndürijileri ählitaraplaýyn goldamak baradaky aladalar birjik-de ünsden düşürilmeýär. Hormatly Prezidentimiziň «Ýurdumyzda oba hojalyk önümlerini öndürijileri maliýe taýdan goldamak hakyndaky» Kararyna laýyklykda, oba hojalyk önümlerini öndürijilere oba hojalyk tehnikalaryny, gurallaryny, enjamlaryny we abzallaryny, oba we suw hojalygynda ulanylýan ekskawatorlary hem-de buldozerleri, suwy tygşytlaýjy tehnikalary, enjamlary, suwaryşda ulanylýan geçirijileri satyn almak üçin ýyllyk 1 göterim, maldarçylygy we guşçulygy ösdürmek, gaýtadan işlemek, hyzmatlary ýerine ýetirmek bilen bagly maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmek, şeýle hem esasy serişdeleri we emläkleri satyn almak üçin ýyllyk 5 göterimli 10 ýyla çenli möhlete berilýän ýeňillikli bank karzlary muňa mysal bolup biler.

Ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan berilýän ýeňillikli karzlara mysal hökmünde durmuş guran ýaş maşgalalara olaryň ýüztutmalaryna laýyklykda, zerur bolan öý goşlaryny we hojalyk harytlaryny satyn almak üçin girew goýmazdan, zamunlyk esasynda ýyllyk 1 göterimli 3 ýyl möhlete, umumy möçberi 6 müň manada çenli bolan ýeňillikli «Ýaş çatynjalar karzyny», täze gurlan ýaşaýyş jaýlaryny, jaýlardaky öýleri doly bahasyna satyn almak üçin ýyllyk 1 göterimli, 5 ýyl ýeňillikli döwür bilen otuz ýyl möhlete berilýän gozgalmaýan emläk karzlaryny, raýatlara gurlup, ulanylmaga taýýar edilen jaýlary we öýleri gozgalmaýan emläk hökmünde girewine goýup, satyn almak üçin jaýlaryň, öýleriň bahasynyň 90 göterimine çenli ýyllyk 1 göterimli, 5 ýyl ýeňillikli döwri bilen otuz ýyl möhlete berilýän gozgalmaýan emläk karzlaryny görkezmek bolar.

Bu işleriň ählisi halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmek ugrunda ýadawsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň durmuşymyzyň ähli ugurlarynda öz beýanyny tapýandygyna şaýatlyk edýär.

Goý, halkymyzy bagtyýar durmuşda bolçulykly ertirlere alyp barýan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli tutumly işleri hemişe rowaç alsyn!

Guwançmyrat ÖWEZMYRADOW,

Türkmenistanyň “Daýhanbank” döwlet täjirçilik bankynyň Ahal welaýat şahamçasynyň Buhgalter hasaby we hasabaty böliiminiň baş buhgalteriniň orunbasary.

«Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» esasy maksatlarynyň biri hyzmatlaryň düzümini we hilini kämilleşdirmek arkaly ilatyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynyň işinde iň täze maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň barha işjeň ulanylmagynyň möhümdigini örän çalt depginlerde ösýän döwür görkezýär. Durmuşyň ösüş depginleri ýylsaýyn ýokarlanýar, şunuň bilen baglylykda, ähli ugurlarda maglumatlaryň möçberi artýar. Bu bolsa degişli düzümleriň iş guraýyşlarynyň özgerdilmegini şertlendirýär.

Durmuş goraglylygy ulgamynyň edaralarynyň işine sanlylaşdyrylan tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy hyzmatlary amala aşyrýanlara we olary sarp edijilere ykdysady taýdan hem peýda getirýär. Sebäbi sanlylaşdyrma hadysasynyň hasaplaýyş kuwwaty netijesinde maglumatlary toplamak, saklamak, seljermek, gaýtadan işlemek we hödürlemek üçin sarp edilýän hyzmatlaryň gymmaty ep-esli pese düşýär, tor ulgamlary arkaly durmuş çygrynyň awtomatik häsiýetdäki işine gatnaşýanlaryň ählisinde ykdysady taýdan işjeňlik ýokarlanýar.

Barha giň gerim alýan innowasion tehnologiýalar durmuş-ykdysady işiň köp görnüşlerini özgerdýär. Ilaty durmuş taýdan goramak ulgamyny sanlylaşdyrmak bilen baglanyşykly amala aşyrylýan özgertmelerde döwletiň jemgyýetçilik birleşikleri bilen hyzmatdaşlygy elektron hyzmatlary ulgama ornaşdyrmagyň we olary dolandyrmagyň kämil çemeleşmelerini bilelikde işläp taýýarlamaga, şeýle hem iň gowy tejribeleriň ykdysady seljermesini geçirmäge, ylaýta-da, sanly tehnologiýalary ornaşdyrmakdan ýokary netijeleri gazanmaga mümkinçilik berýär. Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, jemgyýetçilik birleşiklerine öz işleri bilen döwlet häkimiýet edaralaryna durmuş taýdan ähmiýetli we jemgyýete peýdaly maksatlary hem-de wezipeleri amala aşyrmakda ýardam edip bilmekleri babatda ygtyýarlyklar berlendir.

Sanly gurşawa ynam hem-de amatly guramaçylyk we kadalaşdyryjy hukuk şertlerini döretmek arkaly milli işewürlik bileleşiklerini, şol sanda hususy bölegi we raýatlary sanly ykdysadyýeti emele getirmäge işjeň çekmek üçin şertleri döretmek, sanly ykdysadyýeti ösdürmekde intellektual tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamynda döwlet-hususy hyzmatdaşlyk guralynyň hereket etmegi üçin amatly hukuk binýadyny emele getirmek «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» maksatlarynyň we wezipeleriniň hatarynda kesgitlenendir. Bu we beýleki işlerde bäsdeşlige ukyplylyk barha uly ähmiýete eýedir.

Bäsdeşlige ukyplylyk uzak möhletleýin döwürde bäsdeşlere garşy durmagy we amatly çykdajylar bilen, sarp edijileri özüňe çekmegi aňladýar. Ol diňe harytlara, hyzmatlara degişli bolman, kärhana, sebite, milli ykdysadyýete, şeýle-de hünärmene hem degişli bolup bilýär. Sanly ykdysadyýetiň hünärmen üpjünçiligini nazara alyp, intellektual tehnologiýalar ulgamy boýunça hünärmenleri taýýarlamak, ilata sanly ulgamy öwretmek boýunça ýörite okuwlary guramak esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Ol adamlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmakda hem möhüm orny eýeleýär. Çünki täzeçil intellektual tehnologiýalary ulanyp bilmegi başarmak maglumat jemgyýetini döretmegiň esasy şertidir.

Ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylmagy boýunça alnyp barylýan işleri ylmy esasda ösdürmek, häzirki zaman ylmyndan, täzeçil tehnologiýalardan baş çykarýan hünärmenleri taýýarlamak ylmy-tehniki ösüşiň wajyp ugrudyr. Ylmy we innowasion işleriň çygrynda hünärmenleriň taýýarlanylmagyny, gaýtadan taýýarlanylmagyny, olaryň hünärleriniň ýokarlandyrylmagyny guramak döwlet derejesindäki wezipe hökmünde kesgitlendi. Şunuň bilen baglylykda, ilaty durmuş taýdan goramak ulgamyny sanlylaşdyrmak boýunça esasy çäreleri şu meseläni çözmezden amala aşyrmak mümkin däldir, sebäbi sanly ykdysadyýetiň hünärmen üpjünçiligi esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Bu bolsa öz gezeginde, hünärmenlerden innowasion tehnologiýalary ulanmak babatda zerur bolan bilimleri we tejribe ähmiýetli endikleri ele almagy talap edýär.

Maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ulanylmagy durmuş goraglylygy ulgamynyň edaralary tarapyndan guramalar we adamlar üçin dürli ugurlar boýunça elektron görnüşdäki hyzmatlary amala aşyrmaga mümkinçilik berýär. Şu nukdaýnazardan, durmuş goraglylygy ulgamynyň işgärleriniň bu ugur boýunça hünär derejesini ýokarlandyrmak köpmaksatlylygy bilen tapawutlanýar, dolandyryşyň ähli derejesini (ýurt, welaýat, şäher, etrap) öz içine alýar.

Durmuş goraglylygy ulgamynyň edaralarynyň işini sanlylaşdyrmak Durnukly ösüş maksatlaryny amala aşyrmakda hem uly ähmiýete eýedir, ol durmuş-ykdysady taýdan ösüş üçin täze mümkinçilikleri döredýär. Iň täze tehnologiýalary ulanmak arkaly onuň işiniň sanlylaşdyrylmagy diňe bir täze iş orunlarynyň döredilmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, köne iş usullaryny yzygiderli aradan aýryp, sanly tehnologiýaly durmuş pudaklaryny ösdürip, elektron hyzmatlary döretmegiň hasabyna, durmuş goraglylygyna gatnaşyjylaryň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ygtybarly bolmagyna, durmuş hyzmatlarynyň görnüşleriniň giňeldilmegine, ilkinji nobatda, adamlaryň wagtynyň tygşytlanmagy netijesinde olaryň durmuşynyň hilini has-da ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär.

Durmuş goraglylygy ulgamynyň edaralarynyň işiniň çalt depginlerde sanlylaşdyrylmagy hem-de häzirki zaman maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň zerur şertidir. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» maksatlaryna we wezipelerine laýyklykda, ilatyň ähli gatlaklarynyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň ýokarlanmagy üçin täze mümkinçilikleri döretmek, şeýle hem edaralaryň, kärhanalaryň, guramalaryň we ilatyň sanly intellektual tehnologiýalardan has netijeli peýdalanmaklary üçin şertleri döretmek bellenildi we bu ugurda yzygiderli tagalla edilýär.

Ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynyň sanlylaşdyrylmagynyň esasy maksady zähmet işini täzeçe guramagyň netijeli ugurlaryny emele getirip, hyzmatlaryň düzümini we hilini kämilleşdirmekden, olary aňrybaş derejede amatly ýagdaýda ýola goýmagyň hasabyna, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini düýpli özgertmek döwletimizde alnyp barylýan durmuş syýasatynyň baş ýörelgesi bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynyň edaralarynyň işiniň ylmy-usulyýet binýadyny döretmegiň hem-de durmuş hyzmatlaryny ylmy esasda sanlylaşdyrmagyň zerurlygy artýar.

Ilaty durmuş taýdan goramak ulgamynyň edaralarynyň işinde ylmy taýdan esaslandyrylan innowasion usullaryň we döwrebap tehnologiýalaryň, şeýle hem döwlet hyzmatlarynyň elektron görnüşleriniň ulanylmagy halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmakda esasy orny eýeleýär. Degişli edaralaryň işine maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy netijesinde pensiýalary we kömek pullaryny hasaplamak hem-de bermek işi ep-esli kämilleşdirildi. Şol tölegler degişli bank kartlaryna geçirilýär. Indi kartlaryň eýeleri pul serişdelerini bankomatlardan nagt görnüşde bökdençsiz alyp bilýär ýa-da islendik töleg amallaryny kartlaryň üsti bilen ýerine ýetirýär. Kartyň eýeleri üçin goşmaça hyzmatlaryň girizilmegi bilen, ýaşulularda uzak aralykdan durmuş meseleleriniň köpüsini çözmek mümkinçilikleri peýda bolýar. Saglyk ýagdaýy we beýleki sebäplere görä, bank kartlaryndan peýdalanyp bilmeýän pensionerlere pul serişdeleri nagt görnüşde öýlerine eltilip berilýär.

Jemgyýetiň ähli ugurlarynda innowasion serişdeleriň giňden peýdalanylmagy durmuş goraglylygy çygrynyň edaralarynyň işini sanlylaşdyrylan ulgamlara geçirmekde ähmiýetlidir. Şunda onlaýn serişdeler arkaly elektron hyzmatlaryň ýola goýulmagy häzirki döwürde möhüm zerurlykdyr hem-de ähli işleri oňat guramaga, utgaşdyrmaga we olaryň netijeliligine, hiline gözegçilik etmäge ýardam berýän döwrebap guraldyr.

BMG-niň kabul eden 2030-njy ýyla çenli ählumumy Gün tertibiniň wajyp ugry we adamlaryň abadan durmuşynyň möhüm şertleriniň biri hökmünde Türkmenistanda ýurduň ilatynyň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmäge aýratyn üns berilýär. Munuň özi ilatyň durmuş taýdan goraglylygyny sanlylaşdyrmak wezipesine möhüm ornuň degişlidigini görkezýär.

Kakageldi HÜMMÄÝEW,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň prorektory.