Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyz milli ykdysadyýetimiziň ähli ulgamlarynda belent sepgitlere ýetdi. Geçen döwürde berkarar Watanymyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge, mähriban halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen, hemmetaraplaýyn oýlanyşykly we anyk delillere esaslanýan maksatnamalar üstünlikli amala aşyryldy. Bäsleşige ukyply ykdysadyýetiň milli nusgasy döredildi we hereket edýär.

Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösüşi orta we uzakmöhletleýin döwürlere niýetlenilen milli we döwlet maksatnamalarynyň esasynda amala aşyryldy. Häzirki döwürde Türkmenistanda elektroenergetika, nebit-gaz çykarýan, nebiti gaýtadan işleýän, himiýa we nebit-himiýa senagatlary, maşyngurluşyk we demri gaýtadan işleýän, gurluşyk materiallaryny öndürýän desgalar, ýeňil we azyk senagatynyň kärhanalary bilen üpjün edilen, köp pudakly, dürli maksatly ykdysadyýet döredildi.

Türkmenistan dünýäniň köpsanly döwletleri bilen söwda-ykdysady gatnaşyklaryny alyp barýar. 2014-nji ýylyň 16-njy awgustynda «Daşary ykdysady iş hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Daşary ykdysady syýasatynyň netijeliligini artdyrmak üçin hyzmatdaşlyk etmek boýunça ýöriteleşdirilen hökümetara toparlar döredilýär, olaryň işi söwda-ykdysady, maýa goýumlar we beýleki ugurlary öz içine alýar.

Hormatly Prezidentimiziň işjeň täzeçil syýasaty durmuşa geçirmeginiň netijesinde bu günki gün Türkmenistan dünýäde uly abraýa eýe boldy. Türkmenistan «Açyk gapylar» syýasatyna eýerip, netijeli daşary syýasat ýörelgesini yzygiderli durmuşa geçirýär, özüniň parahatçylyk ýörelgelerini bütin adamzadyň bähbidine goýmaga çalyşýar. Ýurdumyzyň içerki hem-de daşarky syýasatynyň netijesinde bu gün Türkmenistan dünýä giňişliginde güýçli depginler bilen ösýän, ykdysady taýdan kuwwatly, syýasy taýdan durnukly, sebit we halkara gatnaşyklaryna işjeň gatnaşyjy, ynamdar hyzmatdaş ýurtlaryň hatarynda giňden tanalýar.

Häzirki döwürde Türkmenistan dünýäniň köpsanly döwletleri bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary alyp barýar. Daşary ykdysady syýasat Türkmenistana halkara derejesindäki iri taslamalary durmuşa geçirmäge mümkinçilik berýär. Daşary ýurtly hyzmatdaşlara iri möçberli maýa goýum taslamalarynyň, uly senagat toplumlarynyň gurulmagyna işjeň gatnaşmak üçin giň mümkinçilikler açylýar.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň gazananlary, Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwrüniň şanly ösüşleri biziň nurana geljegimize bolan ynamymyzy berkidýär. Bu beýik ynamyň gözbaşynda bolsa ata Watanymyzyň halkara derejesindäki abraý-mertebesini şöhratlandyrýan, il-gününiň abadançylygy ugrunda ýadawsyz alada edýän Gahryman Arkadagymyz dur. Goý, hormatly Prezidentimiziň jany sag, başy dik, ömri uzak bolsun, döwletli işleri elmydama rowaç alsyn!

Umida SAPAROWA,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Ykdysadyýet, maliýe we durmuş syýasaty baradaky komitetiniň agzasy.

Aşgabat, 1-nji noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlary hem-de paýtagtymyzyň we welaýatlaryň häkimleri bilen sanly ulgam arkaly nobatdaky iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň sebitlerini hem-de paýtagtymyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy, ählihalk bag ekmek dabarasyna hem-de öňde boljak şanly senelere görülýän taýýarlyk işleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Döwlet Baştutanymyz iş maslahatyny açyp, Aşgabat şäheriniň häkimi R.Gandymowy hem-de Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň paýtagtymyza gözegçilik edýän orunbasary Ç.Purçekowy göni aragatnaşyga çagyrdy.

Aşgabat şäheriniň häkimi paýtagtymyzdaky işleriň ýagdaýy, arassaçylyk kadalaryny berjaý etmek hem-de ýurdumyzyň baş şäherini mundan beýläk-de abadanlaşdyrmak boýunça geçirilýän çäreler, dürli maksatly desgalarda alnyp barylýan gurluşyk işleriniň depgini, gyş möwsümine görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, paýtagtymyzda ýaýbaňlandyrylan ähli işleriň ýokary hil derejesinde hem-de estetik we ekologik talaplaryň göz öňünde tutulyp, toplumlaýyn esasda amala aşyrylmalydygyny belledi. Şunda ilatyň ýokary amatly ýaşaýyş-durmuş şertleriniň üpjün edilmegi üýtgewsiz talap bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Aşgabat şäherini ösdürmegiň uzak geljegi nazarlaýan meýilnamasynyň durmuşa geçirilmegine örän oýlanyşykly çemeleşilmeginiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Döwlet Baştutanymyz gyş paslynyň golaýlaşmagy bilen baglylykda paýtagtymyzyň häkimine ýyladyş ulgamlarynyň bökdençsiz işledilmegini, jemagat gulluklarynyň işleriniň utgaşdyrylmagyny üpjün etmek meselelerini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Aşgabat şäherini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça öňde durýan möhüm wezipeler baradaky gürrüňi dowam edip, ýurdumyzyň baş şäherini abadanlaşdyrmak boýunça işleri berk gözegçilikde saklamagy häkimden talap etdi. Paýtagtymyzda arassaçylyk kadalaryny saklamak üçin niýetlenilen tehnikalar netijeli işledilmelidir. Şonuň bilen birlikde milli Liderimiz Aşgabat şäheriniň ýylylyk, suw, energiýa hem-de gaz üpjünçilik ulgamlarynyň bökdençsiz işledilmegini üpjün etmegiň möhümdigini belledi.

Aşgabat özüniň belent derejesine laýyklykda, ähli babatda, şol sanda abadançylyk hem-de adamlaryň ýaşamagy üçin amatly şertleri döretmek, öňdebaryjy, sanly tehnologiýalary, bezeg, ekologiýa ugurlarynda nusgalyk şäher bolmalydyr diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady hem-de wise-premýere we Aşgabat şäheriniň häkimine degişli tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işler, desgalaryň gurluşygynyň ýokary derejesini, gyş möwsüminde elektrik energiýasynyň we ýylylyk ulgamlarynyň bökdençsiz işini üpjün etmek hem-de himiýa senagatyny ösdürmek boýunça geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzda amala aşyrylýan gurluşyk işleriniň ýagdaýyny seljermegine, binalary gurmagyň berk gözegçilikde saklanylmalydygyna ünsi çekip, bu babatda wise-premýere anyk görkezmeleri berdi.

Şunuň bilen baglylykda döwlet Baştutanymyz pudaklaryň ösdürilmegini, gurluşyk toplumynyň zerurlyklaryny doly möçberde üpjün etmek üçin ähli şertleriň döredilmelidigini aýratyn belledi.

Milli Liderimiz öňde goýlan wezipeleriň durmuşa geçirilmegine jogapkärçilikli çemeleşmegiň zerurdygyny nygtap, degişli düzümleriň, inženerçilik-tehniki ulgamlaryň döwrebaplaşdyrylmagyna, himiýa senagatynda, energetika pudagynda işleriň kämilleşdirilmegine, toplumda sanly ulgamyň hem-de öňdebaryjy tehnologiýalaryň işjeň ornaşdyrylmagyna, ýyladyş ulgamlarynyň bökdençsiz işledilmegini üpjün etmek, umuman, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli gowulandyrmak meseleleriniň toplumlaýyn çözülmegine aýratyn üns bermegiň “Döwlet adam üçindir!” diýen şygary ýörelge edinen ýurdumyzyň baş maksadydygyny aýdyp, bu babatda wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahatyny Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary E.Orazgeldiýew hem-de welaýatlaryň häkimleri bilen dowam etdi.

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanow sebitdäki işleriň ýagdaýy, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň depginini güýçlendirmek boýunça alnyp barylýan çäreler barada hasabat berdi. Daýhanlaryň tutanýerli zähmeti bilen ösdürilip ýetişdirilen pagta hasylyny gysga möhletde isripsiz ýygnamak hem-de ýygnalan hasyly harmanhanalara daşamak üçin oba hojalyk tehnikalarynyň guramaçylykly ulanylýandygy barada habar berildi. Kärendeçi pagtaçylar ýetişdirilen hasyly doly we ýitgisiz ýygnap almak üçin tutanýerli zähmet çekýärler.

Güýzlük bugdaý ekişiniň öz wagtynda tamamlanandygy hem-de gök maýsaly meýdanlarda suw tutmak we tehnikalary, enjamlary ulanmak arkaly olara ideg etmek işleriniň talabalaýyk alnyp barylýandygy barada aýdyldy. Şunda agrotehnikanyň talaplarynyň berjaý edilmegine uly ähmiýet berilýär.

Ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek üçin welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda bellenilen möhletlere laýyklykda, güýzlük ýeralmanyň hem-de beýleki gök önümleriň hasylyny ýygnamak işleri dowam edýär.

Şunuň bilen birlikde “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna” hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda meýilleşdirilen işleri öz wagtynda we ýokary hilli ýerine ýetirmek babatynda alnyp barylýan çäreler barada hasabat berildi. Hususan-da, welaýatyň gurluşyk meýdançalaryndaky işleriň ýagdaýy hem-de ýerlerde durmuş-ýaşaýyş düzümlerini kämilleşdirmek boýunça amala aşyrylýan işler barada aýdyldy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, pagta ýygymy möwsüminde işleri toplumlaýyn hem-de öz wagtynda ýerine ýetirmegiň möhümdigine ünsi çekip, degişli agrotehniki çäreleriň depginini güýçlendirmek wezipesini öňde goýdy.

Milli Liderimiz pagta ýygymy möwsüminiň depgini bilen gyzyklanyp, welaýatyň käbir etraplarynda bu wajyp işiň depgininiň pesdigine häkimiň ünsüni çekdi. Hormatly Prezidentimiz bu işde häzirki zaman oba hojalyk tehnikalaryny netijeli ulanmagyň zerurdygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda ähli işleriň oba hojalykçy alymlaryň maslahatlaryna laýyklykda amala aşyrylmalydygyny nygtap, häkime hem-de wise-premýere degişli tabşyryklary berdi, şol sanda “ak altyn” hasylyny soňky hanasyna çenli ýygnap almagy tabşyrdy.

Ýurdumyzda azyk bolçulygyny pugtalandyrmak maksady bilen, güýzlük ýeralmanyň, gök we bakja hem-de beýleki azyklyk ekinleriň hasylyny gysga möhletde ýygnap almak zerurdyr.

Welaýatyň häkimine 6-njy noýabrda sebitde güýzki bag ekmek möwsüminde göz öňünde tutulan bag ekmek dabarasyna öz wagtynda taýýarlyk görmek barada degişli tabşyryklar berildi.

Hormatly Prezidentimiz bellenilen wezipeleri ýokary derejede ýerine ýetirmegiň, düzümleýin taslamalaryň durmuşa geçirilişine, şeýle hem welaýatda gurulýan medeni-durmuş maksatly binalaryň gurluşygyna gözegçiligi güýçlendirmegiň möhümdigine ünsi çekip, şunda işleriň ýokary hiliniň, öz wagtynda tamamlanmagynyň, gurulýan binalaryň halkara ölçeglere kybap gelmeginiň esasy görkeziji bolup durýandygyny aýdyp, bu babatda häkime degişli görkezmeleri berdi.

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew sebitde geçirilýän işler, ilkinji nobatda, bugdaý ekişiniň üstünlikli tamamlanandygy, möhüm oba hojalyk möwsümi bolan pagta ýygymynyň guramaçylykly geçirilýändigi, beýleki oba hojalyk ekinleriniň, hususan-da, ýeralmanyň hem-de gant şugundyrynyň hasylynyň ýygnalýandygy, ählihalk bag ekmek dabarasyna taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi.

Şu günler welaýatda ýetişdirilen “ak altyn” hasylyny gysga möhletde hem-de ýitgisiz ýygnap almak üçin hemme zerur çäreler görülýär. Şunda pagta ýygyjy kombaýnlaryň netijeli işledilmegini üpjün etmek, ýygnalan hasyly harmanhanalara hem-de pagta arassalaýjy kärhanalara bökdençsiz daşamak üçin tagallalar edilýär.

Welaýat häkimi Oba milli maksatnamasynyň ýerine ýetirilişi, ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilen desgalarda işleriň barşy hem-de şanly senelere taýýarlyk görlüşi barada hem hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, welaýatyň etraplarynda pagta ýygymynyň depgini bilen gyzyklandy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz howanyň amatly şertlerinden peýdalanyp, pagta ýygymy möwsümini öz wagtynda tamamlamak üçin işleri güýçlendirmek barada häkime hem-de wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Daýhanlaryň öndürijilikli zähmet çekmegi üçin mümkinçilikleri döretmäge, bar bolan maddy-enjamlaýyn serişdeleri netijeli ulanmaga berk gözegçilik ýola goýulmalydyr diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Milli Liderimiz ýygnalan hasyly harmanhanalara öz wagtynda we ýitgisiz eltmegiň hem-de agrotehnikanyň ähli kadalaryny berk berjaý edip, ýokary hilli saklanylmagynyň wajypdygyna ünsi çekdi.

Döwlet Baştutanymyz obasenagat toplumynda amala aşyrylýan özgertmeleriň ähmiýetini nygtap, ekerançylyk işleriniň ýerine ýetirilişine hemmetaraplaýyn jogapkärli çemeleşmegiň wajypdygyny aýtdy. Hormatly Prezidentimiz bugdaýa suw tutmagy agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirmegiň, dänelik ekinlere ideg etmegiň şu gün bu ugurdaky örän wajyp işdigini aýdyp, bu babatda häkime degişli görkezmeleri berdi.

Milli Liderimiz amala aşyrylýan döwlet maksatnamalarynyň çäklerinde welaýaty durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlary barada durup geçip, dürli maksatly desgalary öz wagtynda ulanmaga bermek boýunça anyk tabşyryklary berdi. Şolaryň gurluşygy bildirilýän ýokary talaplara laýyklykda alnyp barylmalydyr.

Soňra sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahatynda Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradow sebitdäki işleriň ýagdaýy, pagta hasylyny ýokary depginde ýygnamak, güýzlük däne ekinlerine hyzmat etmek boýunça işleriň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilýändigi, şanly senelere görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi.

Hususan-da, geljek ýylyň bugdaý hasylynyň düýbüni tutmak üçin galla ekişiniň üstünlikli tamamlanylandygy, bugdaý ekilen meýdanlara gögeriş we ösüş suwuny tutmak, agrotehniki çäreleri geçirmekde tehnikanyň we enjamlaryň netijeli peýdalanylýandygy barada habar berildi. Şonuň bilen birlikde, ýetişdirilen pagta hasylyny kombaýnlar bilen ýitgisiz ýygnamak arkaly ýygymyň depgininiň güýçlendirilmegi, ýygnalan pagta hasylyny kabul ediş bölümlerine bökdençsiz daşamak meseleleri üns merkezinde saklanylýar.

Şalynyň we beýleki oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny almak maksady bilen agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda işler alnyp barylýar. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» hem-de Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde degişli işleriň geçirilýändigi habar berildi.

Dürli maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy, ählihalk bag ekmek dabarasyna taýýarlyk görmek meseleleri berk gözegçilikde saklanylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, merdana daýhanlarymyzyň tutanýerli zähmeti bilen ýetişdirilen pagta hasylynyň öz wagtynda ýitgisiz ýygnalyp alynmagyny üpjün etmegi günüň möhüm meselesi hökmünde kesgitledi. Döwlet Baştutanymyz şu gyzgalaňly günlerde welaýatyň käbir etraplarynda pagta ýygymynyň depgininiň pesdigine ünsi çekdi. Milli Liderimiz munuň üçin bu möwsüme gatnaşýan ähli düzümleriň sazlaşykly işini üpjün etmek, pagtaçylar üçin göwnejaý şertleri döretmek meselelerini üns merkezinde saklamagyň zerurdygyny aýdyp, bu babatda wise-premýere hem-de häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Bu ugurda öňde goýlan wezipeleriň oňyn çözülmegine, şol sanda welaýatda pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň doly derejede ulanylmagy, agrotehniki kadalaryň berk berjaý edilmegi, ekerançylaryň we mehanizatorlaryň netijeli zähmet çekmegi üçin ähli şertleri döretmek meselelerine toplumlaýyn çemeleşilmelidir.

Şonuň bilen bir wagtda döwlet Baştutanymyz geljek ýyl bol hasyl almagyň girewi bolan güýzlük bugdaý ekilen meýdanlara ideg edilende, agrotehniki kadalaryň berk berjaý edilmegini üpjün etmegi talap etdi. Azyk bolçulygynyň binýadyny pugtalandyrmak hem-de şaly, ýeralma hasylyny, gök-bakja we beýleki oba hojalyk önümlerini gysga möhletde ýygnap almak zerurdyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 6-njy noýabra meýilleşdirilen güýzki bag ekmek dabarasynyň çäklerinde agaç nahallarynyň ekiljek ýerlerini hem-de olaryň möçberini kesgitlemek meselesine aýratyn üns berilmelidigini belledi.

Milli Liderimiz bu işleriň “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” kesgitlenilen wezipeleriň talabalaýyk ýerine ýetirilmegine ýardam berjekdigini aýtdy hem-de häkime degişli görkezmeleri berdi.

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýewiň hasabaty bilen dowam etdirildi. Häkim güýzlük bugdaý ekişiniň bellenilen möhletde üstünlikli tamamlanandygy, alnyp barylýan möwsümleýin meýdan işleri — pagta hasylyny çalt depginde ýygnap almak hem-de agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geljek ýylyň bol hasylyny almak maksady bilen, güýzlük bugdaýa talabalaýyk ideg edilýändigi barada hasabat berdi.

Şu günler welaýatda “ak altynyň” ýetişdirilen hasylyny gysga möhletde we ýitgisiz ýygnap almak üçin zerur çäreler geçirilýär. Şunda pagta ýygyjy kombaýnlaryň netijeli işledilmegini üpjün etmek, ýygnalan hasyly kabul ediş harmanhanalaryna hem-de pagta arassalaýjy kärhanalara bökdençsiz tabşyrmak ugrunda ähli zerur tagallalar edilýär.

Mundan başga-da, häkim welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda şalynyň, ýeralmanyň, gök we bakja ekinleriniň bol hasylyny ýygnap almak boýunça geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Şeýle hem ählihalk bag ekmek dabarasyna taýýarlyk görmek boýunça geçirilýän çäreler barada hasabat berildi, onuň dowamynda ýörite bölünip berlen ýerlerde agaç nahallary ekiler.

Häkim ýurdumyzy 2025-nji ýyla çenli durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça Maksatnamada hem-de Oba milli maksatnamasynda göz öňünde tutulan wezipeleriň ýerine ýetirilişi barada hasabat bermek bilen, sebitde gurluşygy alnyp barylýan binalardaky işleriň ýagdaýy barada aýtdy. Şolary gurmak işleri bildirilýän ýokary talaplara laýyklykda alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ekerançylyk meýdanlarynda alnyp barylýan ähli işleriň agrotehnikanyň görkezmelerine laýyklykda amala aşyrylmagyny we hil kadalarynyň berjaý edilmegini berk gözegçilikde saklamagyň zerurdygyna ünsi çekdi.

Milli Liderimiz welaýatda pagta hasylyny öz wagtynda ýygnamagyň depgininiň käbir etraplarda pesdigini aýdyp, kärendeçi daýhanlaryň tutanýerli zähmeti bilen ýetişdirilen pagta hasylyny gysga möhletlerde, ýitgisiz ýygnap almak hem-de Watanymyzyň harmanyna tabşyrmak üçin bar bolan ähli serişdeleriň peýdalanylmagynyň möhümdigine häkimiň we wise-premýeriň ünsüni çekdi we bu işiň depginini güýçlendirmek barada anyk tabşyryklary berdi.

Döwlet Baştutanymyz ilatymyzy ter we ýokumly önümler bilen bökdençsiz üpjün etmek, şeýle hem welaýatda ýetişdirilen ýeralma, şaly hasylyny gysga möhletde, ýitgisiz ýygnap almak üçin zerur çäreleriň öz wagtynda ýerine ýetirilmeginiň möhümdigini belledi.

Häkime öňde boljak ählihalk bag ekmek dabarasynyň çäklerinde sebitiň toprak-howa şertlerine laýyk gelýän bag nahallarynyň ekiljek ýerlerini kesgitlemek boýunça anyk görkezmeler berildi.

Milli Liderimiz “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna” hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyla bellenilen wezipeleriň öz wagtynda ýerine ýetirilmegi üçin zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew sebitdäki işleriň ýagdaýy, şol sanda oba hojalyk pudagynda alnyp barylýan işler, halkymyzyň durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen döwlet maksatnamalaryny durmuşa geçirmek ugrunda geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Ýetişdirilen hasyly dolulygyna ýygnap almak hem-de ony Watanymyzyň harmanlaryna tabşyrmak üçin welaýatyň ekin meýdanlarynda pagta hasylyny, gant şugundyryny ýygnap almak boýunça geçirilýän işler barada hasabat berildi. Şol bir wagtda kabul ediş bölümleriniň hem-de gaýtadan işleýän kärhanalaryň bökdençsiz işini üpjün etmek boýunça degişli çäreler geçirilýär.

Häkim bugdaý ekişiniň bellenilen möhletde tamamlanandygy barada hasabat berip, şu günler bu gymmatly azyklyk ekine gögeriş we ösüş suwunyň tutulýandygyny hem-de talabalaýyk ideg edilýändigini aýtdy.

Mundan başga-da, 6-njy noýabrda geçiriljek ählihalk bag ekmek dabarasyna görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berildi. Meýilleşdirilen çäreleri guramaçylykly geçirmek maksady bilen degişli düzümleriň sazlaşykly işleri üpjün edilýär.

Häkim Oba milli maksatnamasynda bellenilen çäreleriň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek maksady bilen welaýatyň çäklerinde dürli maksatly desgalaryň gurluşyk işleriniň alnyp barylýandygyny aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, welaýatda pagta ýygymynyň depgini bilen gyzyklandy. Şunda döwlet Baştutanymyz käbir etraplarda pagta ýygymynyň depginini güýçlendirmek, ýetişdirilen hasyly soňky hanasyna çenli ýygnap almak meseleleriniň üstünde durup geçdi. Milli Liderimiz pagtanyň örän gymmatly çig mal bolup durýandygyny belläp, ähli güýçleri we serişdeleri ýetişdirilen hasylyň öz wagtynda ýygnalyp alynmagyna hem-de göwnejaý derejede saklanylmagyny üpjün etmäge gönükdirmegi tabşyrdy.

Milli Liderimiz bular barada aýtmak bilen, häkime hem-de wise-premýere oba hojalyk tehnikalarynyň we enjamlarynyň bökdençsiz işledilmegini, oba zähmetkeşleriniň netijeli zähmeti üçin amatly şertleri döretmek meselesini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz bugdaý ekilen meýdanlary ýeterlik mukdarda suwaryş suwy bilen üpjün etmek, ýurdumyzyň her bir sebitiniň toprak-howa şertlerini nazara alyp, oba hojalygyna häzirki zaman suwaryş usullaryny ornaşdyrmak meselelerine ünsi çekdi.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz azyk bolçulygyny pugtalandyrmak maksady bilen, gök ekinlerden bol hasyl almak, dürli görnüşli oba hojalyk önümleriniň önümçiligini giňeltmek boýunça netijeli çäreleriň görülmelidigini belledi.

Hormatly Prezidentimiz welaýaty uzak möhletleri nazarlaýan durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek wezipelerine degip geçmek bilen, häkime Oba milli maksatnamasynyň yzygiderli durmuşa geçirilmegini, dürli görnüşli agaç nahallarynyň ekiljek ýerlerini kesgitlemek boýunça meýilnamalaryň amala aşyrylmagyny berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz welaýatda bina edilýän desgalarda gurluşyk işleriniň hiliniň üpjün edilmeginiň hem-de olaryň bellenilen möhletinde ulanylmaga berilmeginiň yzygiderli gözegçilikde saklanylmalydygyny belledi, bu babatda häkime anyk görkezmeleri berdi.

Soňra iş maslahaty Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýewiň hasabaty bilen dowam etdi. Wise-premýer ýurdumyzyň oba hojalyk toplumyndaky işleriň ýagdaýy, pagta ýygymy möwsüminiň depginini güýçlendirmek babatyndaky çäreler, ýurdumyzyň welaýatlarynda bugdaý ekişiniň jemleri barada hasabat berdi.

Obasenagat toplumynyň işgärleri hormatly Prezidentimiziň öňde goýan wezipelerini üstünlikli çözmek üçin ähli tagallalary edýärler. Pagtaçylarymyz bol hasyly ösdürip ýetişdirdiler we pagta taýýarlamak boýunça şertnamalaýyn borçnamalaryny ýerine ýetirmek üçin güýç-gaýratlaryny aýaman zähmet çekýärler. Şu günler pagta ýygymy güýçli depginde dowam etdirilýär, edermen daýhanlarymyz hasyly ýitgisiz ýygnap almak üçin ähli zerur çäreleri görýärler.

Şu günlerdäki amatly howa şertlerinden netijeli peýdalanyp, pagta hasylyny gysga möhletde ýygnap almak hem-de ony harmanhanalara pagta arassalaýjy kärhanalara daşamak üçin kombaýnlar, tehnikalar doly güýjünde işledilýär.

Ilatyň dürli görnüşli oba hojalyk önümlerine isleglerini kanagatlandyrmak boýunça işler yzygiderli alnyp barylýar. Şunuň bilen baglylykda, Daşoguz we Lebap welaýatlarynda şalynyň hem-de Balkan we Mary welaýatlarynda güýzlük gant şugundyrynyň bereketli hasylyny ýygnamak işleri dowam edýär.

Ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek üçin ekin meýdanlarynda güýzlük ýeralmanyň, gök hem-de beýleki oba hojalyk ekinleriniň hasylyny ýygnap almak boýunça işler alnyp barylýar.

Wise-premýer ählihalk bag ekmek dabarasyny geçirmek boýunça alnyp barylýan işler barada hem hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp hem-de ekerançylaryň öňünde duran ileri tutulýan wezipeleri gysga möhletde çözmäge ünsi çekip, pagta ýygymy möwsümini ýokary hilli tamamlamagyň zerurdygyny nygtady.

Döwlet Baştutanymyz oba hojalygynda amala aşyrylýan işleriň uly ähmiýetini belläp, bugdaý ekilen meýdanlarda ideg etmek we suw tutmak işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilmelidigine ünsi çekdi. Gök maýsalary zyýan berijilerden goramak üçin ähli zerur çäreler görülmelidir.

Milli Liderimiz pagtaçylaryň irginsiz zähmeti bilen ýetişdirilen bol “ak altyn” hasylyny ýitgisiz ýygnap almagyň hem-de tabşyrylan hasyl üçin hasaplaşyklary öz wagtynda geçirmek üçin mümkinçiliklerden netijeli peýdalanmagyň möhümdigini belledi.

Şu günler obasenagat toplumynda şalynyň, gant şugundyrynyň we beýleki ekinleriň hasylyny ýygnap almak işleri pudagyň öňünde durýan ileri tutulýan wezipelerdir diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. Milli Liderimiz ýurdumyzyň azyk bolçulygyny artdyrmak, ilaty ýylyň tutuş dowamynda ýeralma hem-de beýleki gök we bakja önümleri bilen üpjün etmek maksady bilen, şol önümleri kabul etmegiň, saklamagyň bildirilýän talaplara laýyklykda üpjün edilmegi babatynda tabşyryk berdi.

Hormatly Prezidentimiz ählihalk bag ekmek dabarasyny geçirmäge örän jogapkärli çemeleşmegiň zerurdygyny belläp, bag ekiljek ýerleri hem-de nahallary taýýarlamaga, geçiriljek giň möçberli çäräniň ýokary guramaçylygyny üpjün etmäge aýratyn üns bermek barada ýolbaşçylara görkezme berdi.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Hasyl toýuny ýokary derejede geçirmek bilen bagly çäreleriň meýilnamasyny taýýarlamagy tabşyrdy. Bu dabaralarda daýhanyň asylly zähmeti, ekerançylarymyzyň, şol sanda pagtaçylaryň we gallaçylaryň ýeten belent sepgitleri öz mynasyp beýanyny tapmalydyr diýip, milli Liderimiz belledi.

Hormatly Prezidentimiz iş maslahatyny jemläp, onda garalan meseleleriň örän wajypdygyny belledi hem-de obasenagat toplumynyň öňünde durýan ýokary hilli oba hojalyk önümleriniň öndürilişini artdyrmagy, ýerden we suwdan netijeli peýdalanmagy, ekerançylygyň medeniýetini ýokarlandyrmagy, ýurdumyzda azyk bolçulygyny pugtalandyrmagy ilkinji nobatdaky wezipeleriň hatarynda görkezdi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlara mähriban halkymyzyň bagtyýarlygynyň, abadan durmuşynyň, berkarar Watanymyzyň mundan beýläk-de ykdysady ösüşiniň bähbidine giň möçberli özgertmeleri amala aşyrmak işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Aşgabat, 1-nji noýabr (TDH). Şu gün Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynda milli pul birliginiň — manadyň dolanyşyga girizilmeginiň 28 ýyllygy mynasybetli, ylmy-amaly maslahat geçirildi. Maslahata döwlet we paýdarlar-täjirçilik banklarynyň, Ylymlar akademiýasynyň, Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň ýolbaşçylary hem-de ugurdaş ýokary okuw mekdepleriniň mugallymlary we talyplary, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar.

Maslahatyň gün tertibine täze taryhy eýýamda milli bank ulgamyny ösdürmek bilen bagly möhüm meseleler girizildi.

Ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň bank ulgamynyň işgärlerine Gutlagyny uly ruhubelentlik bilen diňlediler. Onda, hususan-da: “Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň giňden bellenilýän we “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýylda hem ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň möhüm ulgamy bolan bank ulgamy çalt depginler bilen ösýän ulgamlaryň birine öwrüldi. Häzirki döwürde bank ulgamynyň ygtybarlylygyny has-da ýokarlandyrmak boýunça alnyp barylýan işler döwlet syýasatymyzda möhüm orun eýeleýär. Sanly ulgamyň ornaşdyrylmagy, töwekgelçilikleri we maýa goýumlary dolandyrmagyň netijeli usullaryny ýokarlandyrmagyň, korporatiw dolandyrmak ulgamyny ösdürmegiň hem-de işewürlik ýagdaýlaryny kämilleşdirmegiň, bankyň girdejisini we düşewüntliligini artdyrmagyň esasynda durnukly ösüşi üpjün etmek geljek üçin möhüm wezipeleriň biridir” diýlip bellenilýär.

Gutlagda milli maksatnamalarymyzyň işjeň durmuşa geçirilmeginiň halkara giňişliginde-de öz beýanyny tapýandygy nygtalýar. Türkmenistanyň durnukly ykdysady ösüşine halkara guramalar tarapyndan hem oňyn baha berilýär. Dünýä ykdysadyýetinde çylşyrymly ýagdaýlaryň dowam edýändigine garamazdan, ýurdumyzyň halkara maliýe derejesi has-da pugtalandyrylýar. Muňa halkara agentlik tarapyndan Türkmenistana berlen derejeler hem şaýatlyk edýär.

Maslahatda edilen çykyşlarda 1993-nji ýylyň 1-nji noýabrynda türkmen manadynyň dolanyşyga girizilmeginiň türkmen döwletiniň taryhynda möhüm waka bolandygy bellenildi. Bu taryhy waka ýurdumyzyň garaşsyz ykdysady syýasatynyň başlanandygyny alamatlandyryp, Diýarymyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde bellenilen sepgitlere üstünlikli ýetmekde, Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň döwlet esaslaryny pugtalandyrmakda möhüm orun eýeledi.

Soňky ýyllarda gazanylan üstünlikler hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge hem-de daşarky täsirlere durnuklylygyny üpjün etmäge, ýurdumyzyň dünýä bazaryndaky ornuny pugtalandyrmaga gönükdirilen oýlanyşykly, ylmy taýdan esaslandyrylan ykdysady syýasatynyň miwesidir. Strategik meýilleşdirmäniň bitewi we çeýe ulgamyny döretmek, maliýe guralyny, döwletiň pul-karz, salgyt-býujet, nyrh syýasatyny kämilleşdirmek, milli pul birligimiziň durnuklylygyny saklamak milli Liderimiz tarapyndan işlenip taýýarlanylan ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmegiň konsepsiýasynyň möhüm ugurlarydyr.

Şeýle hem çykyşlarda Türkmenistanyň ykdysadyýet we maliýe-bank ulgamlaryny döwrebaplaşdyrmakda gazanylan üstünlikler, Diýarymyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde bank ulgamynyň eýeleýän orny bellenildi.

Häzir döwletimiziň dünýä ykdysady ulgamyna goşulyşmagyny çaltlandyrmak, halkara maliýe edaralary bilen hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar hem-de oňyn netijeler gazanylýar. Halkara Pul Gaznasy, Bütindünýä banky hem-de beýleki maliýe edaralary ykdysady we maliýe synlarynda Türkmenistanyň ykdysady ösüşiniň depginine ýokary baha berýärler.

Maslahata gatnaşyjylar türkmen döwletiniň häzirki döwrüň wajyp meselelerini çözmekde işjeň orny barada aýtmak bilen, milli Liderimiziň halk hojalygy toplumynyň ähli ulgamlarynda amala aşyrýan düýpli, oýlanyşykly özgertmeleriniň ýurdumyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmegi üçin uly mümkinçilikleri döredýändigini bellediler.

2011 — 2030-njy ýyllar üçin Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň Döwlet maksatnamasyna, 2019 — 2025-nji ýyllarda Türkmenistanyň sanly ykdysadyýetini ösdürmegiň Konsepsiýasyna hem-de 2021 — 2025-nji ýyllarda Türkmenistanyň sanly ykdysadyýetini ösdürmegiň Döwlet maksatnamasyna laýyklykda, nagt däl hasaplaşyklaryň möçberini artdyrmak, milli hasaplaşyk ulgamynyň durnuklylygyny pugtalandyrmak hem-de banklaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak boýunça işler alnyp barylýar.

Sanly ykdysadyýete geçmek üstünlikli amala aşyrylýar. Programma üpjünçilikleri işlenip taýýarlanylýar. Bank amallarynyň sanly ulgama geçirilmegi diňe bir hyzmatlaryň görnüşlerini köpeltmek bilen çäklenmän, eýsem, olaryň hilini gowulandyrmaga, hasaplaşyklar üçin sarp edilýän wagty azaltmaga mümkinçilik berýär. Mundan başga-da banklara puluň dolanyşygyna gözegçilik etmäge hem-de degişli çözgütleri kabul etmäge ýardam berýär.

Çykyş edenleriň nygtaýşy ýaly, bank ulgamyna sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmagyň esasy maksady işiň has köp zähmeti talap edýän görnüşlerini awtomatlaşdyrmakdan, maliýe-ykdysady ulgamyň işini işjeňleşdirmekden, hyzmatlaryň görnüşlerini artdyrmakdan, netijeliligi we hili ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Munuň özi ykdysadyýetimizde milli manadyň dolanyşygyny gowulandyrýar, netijede bolsa, Watanymyzyň halk hojalygy toplumynda täze önümçilikleriň artmagyna getirýär.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça amala aşyrylýan işleriň hatarynda goýumçylaryň we maýadarlaryň bähbitlerini goramak arkaly olaryň ynamyny gazanmaga gönükdirilen çäreler bellenildi.

Amala aşyrylýan işleriň netijesinde milli pul birligimiz — manat elektron görnüşde hem giňden ulanylýar. Türkmenistanlylaryň “Altyn asyr”, “Millikart”, “Maşgala”, “Goýum bank karty», “Overdraft karty”, şeýle hem halkara “VISA” we “MasterСard” bank kartlaryny peýdalanmagy pul dolanyşygynyň ösüşinde täze tapgyry açdy. Mundan başga-da ilatyň dolanyşykda bolmadyk pul serişdeleriniň netijeli peýdalanylmagy hem-de olaryň girdejileriniň artdyrylmagy üçin depozit bank karty netijeli gural bolup durýar, ol töleg terminallarynyň, “Internet-bankyň” we “Mobil-bankyň” hyzmatlary arkaly nagt däl görnüşde töleg geçirmäge, goýumlaryň galyndysyny hem-de internet üsti bilen geçirilen göterim töleglerini kesgitlemäge mümkinçilik berýär.

Bu ulgamda özgertmeleriň geçirilmegine, şol sanda ýurdumyzyň bank ulgamyny kadalaşdyrýan kanunçylygynyň döwrebaplaşdyrylmagyna uly orun degişlidir. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrygyna laýyklykda, soňky ýyllaryň dowamynda döwrüň ýagdaýlary hem-de bu ulgamda hereket edýän halkara ölçegler hasaba alnyp, kadalaşdyryjy-hukuk resminamalarynyň birnäçesi işlenip taýýarlanyldy.

Bank ulgamy üçin işgärleri taýýarlamak forumda garalan aýratyn mesele boldy. Şunuň bilen baglylykda, geljekki ykdysatçylary taýýarlamak boýunça ýurdumyzyň esasy ýokary okuw mekdepleriniň biri bolan Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynda ýaş nesle döwrebap bilim bermek ugrunda ähli tagallalar edilýär.

Dünýäniň iri okuw merkezleri bilen hem köpugurly hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Okuw meýilnamalary yzygiderli täzelenilýär, täze hünär ugurlary açylýar. Şunuň ýaly toplumlaýyn çäreler täzeçe pikirlenmegi başarýan hem-de özbaşdak batyrgaý çözgütleri kabul etmäge ukyply halkara derejeli hünärmenleri ýetişdirmäge mümkinçilik berýär.

Ylmy-amaly maslahatyň ahyrynda oňa gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa Ýüzlenme kabul edip, döwlet Baştutanymyzy geljekde hem öňde goýulýan wezipeleri üstünlikli çözmek üçin tutanýerli zähmet çekjekdiklerine ynandyrdylar.

Şanly sene mynasybetli geçirilen çäreleriň çäklerinde Türkmenistanyň Merkezi banky tarapyndan Garaşsyzlyk ýyllary içinde goýberilen pul birlikleriniň nusgalaryny, gymmat bahaly metallardan taýýarlanylan ýadygärlik şaýy pullary, milli zergärçilik şaý-seplerini hem-de ýurdumyzyň numizmatikasynyň taryhyna bagyşlanan maglumatlary özünde jemleýän ýörite sergi guraldy.

Bank ulgamyny ösdürmek milli Liderimiziň ykdysady strategiýasynyň esasy ugurlarynyň biridir. Häzirki wagtda işjeň maýa goýum syýasatyny durmuşa geçirmek, ýurdumyzyň eksport kuwwatyny giňeltmek, importyň ornuny tutýan önümleriň öndürilişini köpeltmek, karz edaralary tarapyndan ilata hödürlenilýän hyzmatlaryň görnüşlerini artdyrmak babatda ägirt uly işler durmuşa geçirilip, ýurdumyzyň halkara at-abraýy barha ýokary derejelere eýe bolýar.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalarynyň netijesinde durmuşa ornaşdyrylýan innowasion tehnologiýalaryň sany hem barha artýar. Ýurdumyzda ykdysadyýetiň ähli ugurlaryny sanlylaşdyrmak, hyzmatlary döwrebap talaplara laýyklykda ýola goýmak boýunça işler güýçli depginde alnyp barylýar. Sanly bank ulgamynyň döredilmegi, ilkinji nobatda, sarp edilýän wagty we harajatlary tygşytlamaga, şeýle hem ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da ýokarlandyrmaga oňaýly täsirini ýetirýär.

Bank amallary düýpli kämilleşdirildi. Hyzmatlaryň doly toplumyny öz içine alýan internet bank ulgamynyň işe girizilmegi hem, ilkinji nobatda, müşderilere öz serişdelerini uzak aralykdan dolandyrmaga, amallaryň dürli görnüşlerini ýerine ýetirmäge amatly şert döredýär. Onlaýn görnüşde karzlary resmileşdirmek, bank hasaplaryndan maglumatlary elektron görnüşinde almak, elektron tabşyrygyny taýýarlap, internet arkaly töleg geçirimlerini amala aşyrmak ýaly mümkinçilikler döredildi.

Şonuň ýaly-da onlaýn görnüşinde täze bank kartlaryny açmak, bu amal üçin zerur resminamalary elektron görnüşinde ugratmak, hyzmatlar üçin tölegi bank karty arkaly amala aşyrmak mümkindir. Meselem, «Internet-bank» hyzmaty dünýäde iň kämil, iň döwrebap bank hyzmatlarynyň biri hasaplanylýar. Bu hyzmat bank amallaryny amala aşyrmakda wagtymyzy tygşytlaýar hem-de nagt pul götermek zerurlygyny aradan aýyrýar. «Internet-bank» hyzmatyndan internet ulgamynyň elýeterli bolan islendik nokadyndan peýdalanyp bolýar. Raýatlarymyz öz hyzmat edýän banklarynyň internet sahypalary arkaly bank kartlaryny «Internet-bank» hyzmatyna özbaşdak birikdirip bilýärler.

Häzirki wagtda bank edaralarynyň ilata hödürleýän «Internet-bank» «Mobil bank», «Elektron söwda», «Galtaşyksyz töleg» we «Halkbank terminal» ulgamlary arkaly ýerine ýetirilýän amallaryň sany artdyrylýar we hili ýokarlandyrylýar. «Internet-bank» we «Mobil-bank» hyzmatlary arkaly raýatlarymyz bank kart hasabyndaky galyndyny barlamakdan başlap, dürli karzlar üçin tölegleri geçirip, ykjam we öý telefonlarynyň, IP-TV we internet hyzmatlarynyň hasabyny dolduryp, tölegini amala aşyryp, bank hasaplary boýunça bolup geçen amallaryň taryhyny görüp we beýleki amallary ýerine ýetirip bilýärler. Umuman, haýsy hem bolsa bir bankyň müşderisi hökmünde töleg, söwda bilen bagly işleri öýde oturan ýerimizden amala aşyryp bilmek mümkinçiligi döredilendir.

«Galtaşyksyz töleg» ulgamy barada aýdylanda, degişli bank kartlarynyň ýa-da ykjam telefonlaryň töleg kabul ediji enjamyň (töleg terminalynyň, «QR-kod» okaýjynyň) golaýyna tutup (galtaşdyrmazdan), bir basyş arkaly PIN-kody girizmezden, haryt we hyzmatlar üçin ýerine ýetirilýän tölegiň görnüşi hasaplanylýar. Galtaşyksyz tölegleri ýerine ýetirmek üçin galtaşyksyz işleýän ýörite töleg terminaly we galtaşyksyz töleglere niýetlenen ýörite bank kartlary ýa-da NFC tehnologiýaly mobil programma üpjünçiligi bolan ykjam telefon zerur bolup durýar.

Galtaşyksyz tölegleriň ýene bir görnüşi «QR-kod» tehnologiýasy arkaly ýerine ýetirilýän töleglerdir. Bu tehnologiýanyň üsti bilen tölegler ýörite «QR-kody», ýagny, «dessin tassyklanylýan kody» skanirlemek arkaly ýerine ýetirilýär. Tölegiň bu görnüşinde kameraly ykjam telefony we skanirlemek üçin programma üpjünçiligi zerur bolup durýar. Bank kartlarynyň maglumaty ykjam enjamdaky programma üpjünçiligine birikdirilýär. Dünýä tejribesinde galtaşyksyz tölegler, esasan, köpadamly ýerlerde we hyzmatyň tiz talap edilýän ýerlerinde — ulaglarda, dükanlarda we bazarlarda, naharhanalarda, ýangyç guýujy beketlerde ulanylýar.

Welaýatymyzyň bank ulgamy tarapyndan 2021-nji ýylyň 1-nji oktýabr ýagdaýyna raýatlara bank kartlarynyň dürli görnüşleriniň 756,1 müňe golaýy paýlanylyp, «Internet-bank» hyzmatyna birikdirilen müşderileriň sany 175,8 müňe, «Mobil-bank» hyzmatyna birikdirilenleriň sany bolsa 9,7 müňe ýetdi. Söwda we hyzmatlar nokatlarynda nagt däl görnüşinde töleg geçirmek üçin gurnalan töleg terminallarynyň sany bolsa 7,1 müňden geçdi hem-de töleg terminallaryndan nagt däl görnüşinde geçirilýän tölegleriň möçberi günsaýyn artýar. 2021-nji ýylyň ýanwar — sentýabr aýlarynda kartly töleg ulgamynda nagt däl hasaplaşyklaryň umumy möçberi 1,27 milliard manada ýetdi, bu görkezijiler geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 1,6 esseden gowrak ýokarlandy.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň banklary tarapyndan täze, döwrebap «Cash-back» bank hyzmaty ilat köpçüligine hödürlenildi. «Cash-back» bank hyzmaty dünýä tejribesinde soňky ýyllarda uly meşhurlyga eýe boldy. Ol bank kartlary arkaly tölegler nagt däl görnüşinde amala aşyrylanda, kartyň eýesine eden her bir söwda ulgamynda harçlanylan puluň möçberine baglylykda bellenilen göterimde puly yzyna gaýtaryp bermek bolup durýar. Welaýatymyzyň çägindäki karz edaralarynda bu bank hyzmaty 2-3 göterim möçberinde artdyryldy. Bank kartlary arkaly tölegler amala aşyrylanda, kartyň eýesine berilýän göterimiň möçberini banklar özleriniň alyp barýan göterim syýasatyna laýyklykda eýesine gaýtarýarlar. «Cash-back» döwrebap bank hyzmaty ýurdumyzyň bazar ykdysadyýeti şertlerinde söwda we hyzmat ulgamlarynda bäsdeşligiň artmagyna uly itergi berýär hem-de alyjylaryň we satyjylaryň arasyndaky hyzmatdaşlygyň, müşderilere edilýän döwrebap hyzmatlaryň hiliniň ýokarlanmagyny we olaryň barha kämilleşmegini üpjün edýär.

Merjen BAÝRAMOWA,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň welaýat şahamçasynyň maglumat tilsimatlary bölüminiň baş hünärmeni.

Türkmenistanyň Prezidentiniň tabşyrygy boýunça Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky Türkmenistanyň wekilçilikli topary BMG-niň Howanyň üýtgemegi boýunça her ýyl geçirilýän maslahatyna gatnaşýar. Bu ählumumy çäre Beýik Britaniýanyň Glazgo şäherinde öz işine başlady.

BMG-niň Howanyň üýtgemegi boýunça Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşýan taraplaryň maslahatynyň — möhüm halkara forumyň 26-njy mejlisinde tutuş dünýäden döwlet we Hökümet baştutanlary duşuşyp, howanyň ählumumy maýlamagyna garşy durmak boýunça bilelikdäki çäreleri ara alyp maslahatlaşarlar hem-de özara hereketleri ylalaşarlar.

Soňky onýyllyklaryň dowamynda howanyň üýtgemegi hem-de onuň daşky gurşawa, ykdysadyýete we jemgyýete ýetirýän ýaramaz täsirleri häzirki zamanyň örän möhüm ählumumy meseleleriniň birine öwrüldi.

Ýurdumyzyň wekilçilikli toparynyň ählumumy foruma gatnaşmagy Türkmenistanyň bu meselä örän jogapkärçilikli çemeleşýändiginiň, adamzat üçin örän çynlakaý wehime garşy durmak üçin umumy, ylalaşykly çäreleriň kabul edilmeginiň derwaýysdygyna göz ýetirýändiginiň subutnamasydyr.

Daşky gurşawy goramak meselesi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň adamlaryň ähli babatda abadan durmuşynyň döredilmegine gönükdirilen döwlet syýasatynyň wajyp ugrudyr.

Milli Liderimiziň ýokary derejedäki dürli forumlarda öňe sürýän hem-de halkara bileleşigiň giň goldawyna eýe bolan oňyn başlangyçlary möhüm ähmiýetlidir. Gürrüň, hususan-da, Aşgabatda Merkezi Aziýada Howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini açmak, BMG-niň Suw strategiýasyny, BMG-niň Aral deňziniň sebiti üçin ýörite maksatnamasyny işläp taýýarlamak hem-de Aral meselesini BMG-niň işiniň aýratyn ugry hökmünde kesgitlemek, Hazar deňziniň ekologiýa abadançylygyny gorap saklamak we beýleki teklipler barada barýar.

Biziň ýurdumyz örän wajyp ekologik ähmiýetli halkara hukuk namalary bolan hem-de atmosferada bugly gazlaryň toplanylmagynyň durnuklylaşdyrylmagyna we dünýäniň klimatynyň antropogen täsiriniň peseldilmegine gönükdirilen Howanyň üýtgemegi baradaky BMG-niň Çarçuwaly konwensiýasyny, Kiota teswirnamasyny hem-de Pariž ylalaşygyny tassyklamak bilen, öz üstüne alan borçnamalaryny yzygiderli ýerine ýetirýär.

Howanyň üýtgemegi boýunça Milli strategiýa howanyň üýtgemegi hem-de onuň ýetirýän oňaýsyz täsirleri bilen baglanyşykly meseleler boýunça toplumlaýyn döwlet maksatnamasyny kemala getirmek hem-de ony durmuşa geçirmek üçin binýat bolup durýar. Türkmenistanyň durnukly durmuş-ykdysady ösüşini üpjün etmek bu strategiýanyň ilkinji nobatdaky wezipesidir, munuň özi howanyň üýtgemegine ýetirilýän täsiri peseltmäge mümkinçilik berer hem-de döwletimiziň ykdysady, azyk, suw we ekologik howpsuzlygynyň ýokarlandyrylmagyna ýardam eder.

Serişde tygşytlaýjy, innowasiýa ugurly “ýaşyl” milli ykdysadyýetiň kemala getirilmeginde senagat pudagynda işjeň ornaşdyrylýan häzirki zaman tehnologiýalary, howany hapalaýan maddalaryň zyňyndylaryna seljermäniň hem-de gözegçiligiň netijeli ulgamy bug gazlarynyň zyňyndylarynyň çäklendirilmegine gönüden-göni ýardam berer. Şeýle hem döwrüň we umumy ykrar edilen halkara kadalaryň talaplaryna laýyklykda, milli kanunçylyk yzygiderli kämilleşdirilýär.

Ýurdumyzda howanyň ýetirýän ýaramaz täsirlerini peseltmek maksady bilen möhüm tebigaty goraýyş taslamalary üstünlikli amala aşyrylýar, ählihalk bag ekmek dabarasy geçirilýär, şonuň çäklerinde her ýylda agaç nahallarynyň millionlarçasy ekilýär, mälim bolşy ýaly, olar bug gazlaryny özlerine siňdirýärler.

Bu gün siwilizasiýanyň geljegi bilen gönüden-göni baglanyşykly ekologiýa we daşky gurşawy goramak meseleleri tutuş dünýäde üns merkezinde saklanýar hem-de Türkmenistanyň öňe sürýän başlangyçlary we Diýarymyzda bu ugurda alnyp barylýan giň gerimli çäreler tutuş dünýäde barha giň goldawa eýe bolýar.

(TDH)

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dünýä ýurtlarynyň özara sazlaşykly ösüşine ýardam etjek üstaşyr ulag düzümlerini emele getirmäge gönükdirilen halkara başlangyçlary öňe sürýär hem-de olaryň durmuşa geçirilmegine uly ähmiýet berýär. Milli Liderimiziň hut özüniň başlangyjy bilen gurluşygyna badalga berlen Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoly hem munuň aýdyň subutnamasydyr. Golaýda Gahryman Arkadagymyzyň ak pata bermegi bilen, bu iri taslamanyň Aşgabat — Tejen aralygyndaky birinji bölegi dabaraly ýagdaýda ulanmaga berildi. Taslamanyň dolulygyna işe girizilmegi sebitiň üstaşyr ulag mümkinçilikleriniň has-da artmagyna, halkara ulag ýollarynyň möhüm merkezi hökmünde Türkmenistanyň eýeleýän ornunyň barha berkemegine ýardam berer.

Ulag pudagy dünýäde ählumumylaşmak hadysasynyň ýüze çykmagyny şertlendiren ýagdaýlaryň biri bolup, ösüşiň häzirki tapgyrynda sebitleri we yklymlary birleşdiriji güýje öwrüldi. Ýurdumyzyň iň döwrebap üstaşyr ulag düzümini hem-de aragatnaşykdyr telekommunikasiýalar ulgamyny çalt kemala getirmek babatda, şeýle hem Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek boýunça soňky ýyllarda ädýän ädimleri diňe bir milli ykdysadyýetimiziň ösüşine däl, eýsem, sebitiň ösüşine-de kuwwatly itergi berdi.

Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda ýurdumyzda awtoulag, demir ýol we deňiz gatnawlary arkaly, Gündogar — Günbatar, Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça ulag ulgamyny ösdürmegiň geljeginiň esaslandyrylandygyny we onuň Hazar we Gara deňizlerinden Ýuwaş ummanyna çenli, Hindi ummanyndan Ýewropa yklymynyň demirgazygyna çenli uly giňişligi birleşdirip biljekdigini yzygiderli nygtaýar.

Merkezi Aziýany we Hazar basseýnini Ýewraziýada strategik durnuklylygyň mäkäm halkasyna öwürmek döwletimiziň ileri tutýan ugurlaryny hem şertlendirýär. Çünki ol Ýewropa we Aziýa ýurtlary üçin geljegi uly bolan ykdysady hyzmatdaşlygyň, yklymara ähmiýetli iri energetika we ulag gatnaşyklarynyň halkasydyr. Bu bolsa, öz nobatynda, Merkezi Aziýa döwletleri bilen goňşy sebitlerdäki ýurtlaryň arasynda ykdysady, söwda hyzmatdaşlygyny hil taýdan täze derejä çykarmaga, sebitara gatnaşyklara kuwwatly itergi bermäge mümkinçilik döretjek häzirki zaman, utgaşdyrylan üstaşyr geçelgeleri döretmegi talap edýär. Şundan ugur alnyp, Gazagystan — Türkmenistan — Eýran halkara demir ýol ugruny, Türkmenbaşy — Astrahan — Aktau parom geçelgesini ýola goýmak ýaly taslamalar durmuşa geçirildi. Olar Ýewraziýanyň sebitara üstaşyr ulag aragatnaşygyny döretmek, yklymyň ýurtlarynyň arasynda söwda-ykdysady gatnaşyklary berkitmek ugrundaky tagallalaryň netijesidir.

Hazar sebitiniň ýurtlary bilen netijeli ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolmak bilen, üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanmaga ähli amatlyklar döredilýär. Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň işläp başlamagy bilen Türkmenistan Ýewraziýa ugurlarynyň ulag-logistikasynyň «deňiz derwezesini» açdy. Bu iri möçberli desga Merkezi Aziýa we Hazar deňzi sebitiniň ýurtlary üçin strategik ähmiýete eýedir. Ol Ýewropa ýurtlarynyň, Ýakyn we Orta Gündogaryň bazarlaryna hem-de Hindi ummany sebitiniň döwletlerine çykmaga amatly şertleri döredýär, ýük akymlarynyň ýoluny we wagtyny has gysgaltmaga mümkinçilik berýär.

Türkmenistan BMG-niň howandarlygynda ulag meselesi boýunça ählumumy dialogy ýola goýmak başlangyjy bilen çykyş edip, Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly ulag ulgamy boýunça ählumumy maslahatyny geçirmegi teklip etdi hem-de gurady. 2016-njy ýylyň noýabrynda Aşgabatda geçirilen forum Durnukly ösüşiň aýrylmaz bölegi hökmünde halkara ulag ulgamyny ösdürmek boýunça giň halkara gatnaşyklaryň täze tapgyryna badalga berdi.

Türkmenistanyň başlangyjy esasynda, 2021-nji ýylyň 29-njy iýulynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisinde «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnama kabul edildi. Gürrüňi edilýän mejlisde agzalan Kararnamany goldap çykyş eden döwletler ulag ulgamyny ösdürmekde sanly tehnologiýalaryň mümkinçiliklerinden işjeň peýdalanmaga çagyrýandyklaryny aýratyn nygtadylar. Munuň özi ýükleridir ýolagçylary daşamakda we gatnatmakda, tizligi artdyrmak arkaly wagty tygşytlamakda, ösüp barýan ýurtlaryň dünýäniň ykdysady giňişligine goşulyşmagyny gazanmakda uly ähmiýete eýedir. Bu Kararnamanyň esasy ähmiýeti häzirki adatdan daşary şertlerde lukmançylyk serişdelerini, azyk önümleridir gündelik zerur harytlary sarp edijilere öz wagtynda ýetirmekde, pandemiýadan soňky döwürde durmuş-ykdysady ösüşi dikeltmekde durnukly ulag ulgamyna aýgytlaýjy ornuň degişlidiginde jemlenýär.

2021-nji ýylyň 14-nji oktýabrynda hormatly Prezidentimiz Hytaý Halk Respublikasynyň Başlygy Si Szinpiniň çakylygy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly ulag ulgamy boýunça ikinji ählumumy maslahatyna onlaýn görnüşde gatnaşdy. «Durnukly ulag, durnukly ösüş» atly, utgaşykly tertipde geçirilen forum ählumumy möçberde durnukly ulag ulgamynyň ösdürilmegine täze itergi bermäge gönükdirilendir. Bu foruma BMG-niň Baş sekretary hem gatnaşyp, ol öz çykyşynda ählumumy ösüşde durnukly ulag ulgamynyň ähmiýetini hem-de häzirki döwrüň derwaýys meselelerini çözmäge netijeli çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga işjeň gatnaşýan Türkmenistanyň oňyn ornuny aýratyn belledi.

Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 15-nji oktýabrynda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň onlaýn tertipde geçirilen mejlisinde çykyş edip, ykdysady gatnaşyklary ösdürmegi, ählumumy işlerde durnukly orny gazanmak maksady bilen, GDA-nyň umumy senagat, serişdeler, tehnologik kuwwatyndan peýdalanmagy geljekki ýyllaryň möhüm wezipeleriniň hatarynda görkezdi. Ilkinji nobatda, munuň özi üstaşyr ulag düzümini döretmäge, energiýa serişdeleriniň iberilişini ösdürmäge, täze aragatnaşyk we kommunikasiýalar ulgamlaryny çekmäge degişlidir.

Türkmenistanyň ulag strategiýasy goňşy döwletler bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň hem esasy ugry bolup durýar. Ýakynda Gazagystan Respublikasynyň Prezidentiniň ýurdumyza bolan döwlet saparynyň çäklerinde-de halkara ulag geçelgeleriniň taslamalarynyň üstaşyr ulag ulgamynda hyzmatdaşlyk etmekdäki ähmiýeti aýratyn nygtaldy. Häzirki wagtda Hytaý — Gazagystan — Türkmenistan ugry boýunça we ondan aňry Pars aýlagyna çenli demir ýol, multimodal, ulag gatnawlaryny işjeňleşdirmek, daşalýan ýükleriň mukdaryny artdyrmak üçin hytaý tarapy bilen bilelikde işler alnyp barylýar. Bu ugurda hyzmatdaşlygy giňeltmek üçin hukuk binýady taýýarlanýar. Hazar deňzinde Gazagystanyň hem-de Türkmenistanyň deňiz menzilleriniň kuwwatlyklary, şeýle hem Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedi aralygyndaky awtoulag ýoly örän uly mümkinçilige eýedir. Häzirki wagtda türkmen tarapy bu ugur boýunça täze awtoulag köprüsiniň gurluşygyna başlady. Saparyň çäginde ikitaraplaýyn gol çekilen resminamalaryň aglabasynyň ulag babatda hyzmatdaşlyk etmegiň ugurlaryny kesgitleýändigi ulag syýasatynyň ähmiýetini ýene-de bir gezek tassyklaýar.

Türkmenistanyň dünýäniň hem-de sebitiň ulag ulgamyna goşulyşmagynyň derejesi, ulag-logistik merkezleriň işiniň netijeli guralmagy, ozaly bilen, kämil hünärmenlere baglydyr. Hormatly Prezidentimiziň bilim özgertmeleriniň ajaýyp miwesi bolan Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag-kommunikasiýalary institutynda ýurdumyzyň ýaşaýyş jaý-jemagat we ulag kommunikasiýa pudaklarynyň edara-kärhanalary üçin zerur hünärmenler taýýarlanýar. Ýaşlara bilim bermegiň we hünär öwretmegiň usulyýeti yzygiderli döwrebaplaşdyrylýar. Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge gönükdirilen maksatnamalardan we ösen sanly ulgamlardan ugur alnyp, dersleriň okuw meýilnamalary we maksatnamalary yzygiderli kämilleşdirilýär. Okuw sapaklary häzirki zaman sanly tehnologiýalary we tejribe-synag enjamlary, kompýuter-tehniki serişdeler bilen üpjün edilen ýöriteleşdirilen tejribehanalarda geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň tabşyrygyna laýyklykda, institutymyzda döredilen Ulag-logistika ylmy merkezinde ýurdumyzyň ulag kommunikasiýa pudagynyň meseleleri boýunça alymlarymyzyň we talyplarymyzyň gatnaşmagynda ylmy-barlag işleri alnyp barylýar. Professor-mugallymlaryň, talyplaryň taýýarlaýan ylmy taslamalaryny we oýlap tapyşlaryny önümçilige ornaşdyrmak boýunça işler geçirilýär. Hususan-da, «Türkmendemirýollary» agentliginiň «Demirýollary» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň sargydy esasynda ylmy-barlag işleri ýerine ýetirildi. «Türkmehowaýollary» agentliginiň «Türkmenistan awiakompaniýasy» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň işiniň netijeliligini ýokarlandyrmak boýunça ylmy teklipler berildi. Şeýle-de «Türkmenawtoulaglary», «Türkmendeňizderýaulaglary» agentlikleri bilen ylmy hyzmatdaşlygy ýola goýmak boýunça işler alnyp barylýar.

Gahryman Arkadagymyzyň Diýarymyzy ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmak boýunça maksatnamalaýyn özgertmelerinden ugur alyp, olary durmuşa geçirmäge saldamly goşant goşjak, ýokary derejeli, kämil inženerleri we tehnologlary taýýarlamakda, ýaşlara döwrebap bilim, terbiýe bermekde jan aýaman zähmet çekjekdigimize ynandyrýarys. Goý, Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli alyp barýan işleri hemişe rowaç alsyn!

Allaberdi AŞIROW,

Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň rektory, fizika-matematika ylymlarynyň kandidaty.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik hem-de işjeň halkara gatnaşyklary ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasaty dünýäniň köp sanly döwletleri bilen özara bähbitli, deňhukukly we netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmäge kuwwatly itergi berýär. Şunda ýurdumyzyň dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna çalt depginlerde goşulyşmagy üçin geosyýasy, ykdysady, serişde we adam kuwwatlyklarynyň doly derejede peýdalanylmagyna gönükdirilen toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar.

25-nji oktýabrda Türkmenistanyň Prezidentiniň “Oguz han” köşkler toplumynda Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň we ýurdumyza döwlet sapary bilen gelen Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewiň arasynda gepleşikler geçirildi.

Taraplar hyzmatdaşlyk babatda meseleleriň giň gerimini ara alyp maslahatlaşdylar hem-de sebit we ählumumy gün tertibiniň özara gyzyklanma bildirilýän birnäçe möhüm meseleleri boýunça pikir alyşdylar.

Milli Liderimiz häzirki günde iki ýurduň arasynda halkara resminamalaryň 120-sini öz içine alýan hyzmatdaşlygyň uly şertnamalaýyn-hukuk binýadynyň döredilendigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygyň yzygiderli we durnukly ösýändigini, dünýä ykdysadyýetindäki ýagdaýlar bilen baglylykda, anyk çylşyrymlylyklar babatda, türkmen statistikasynyň maglumatlaryna görä, özara haryt dolanyşygynyň möçberiniň 2021-nji ýylyň sekiz aýynda, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 16,6 göterim artandygyny belledi. Şu görkeziji boýunça Gazagystan Türkmenistanyň daşary söwda hyzmatdaşlarynyň ilkinji onlugyna girýär.

Hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda energetika, ulag we kommunikasiýa, obasenagat toplumy hem-de birnäçe beýleki ulgamlar görkezildi.

Nygtalyşy ýaly, türkmen-gazak hyzmatdaşlygy halkara terrorçylyk, narkotrafik, serhetüsti jenaýatçylyk ýaly wehimlere hem-de howplara netijeli jogap bermegiň anyk ýagdaýydyr.

Döwlet Baştutanlary owgan meselesine aýratyn üns berdiler. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistan hem, Gazagystan hem Owganystany parahat we durnukly döwlet, düzümleýin energetika we ulag taslamalaryna girişen, doly derejeli deňhukukly hyzmatdaş hem-de sebit we halkara ykdysady işlerine gatnaşyjy hökmünde görmek isleýär diýip belledi.

Şeýle hem taraplar şu ýyl Türkmenistanda boljak Hazarýaka döwletleriň VI sammitini geçirmek meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar hem-de 28-nji noýabrda Aşgabatda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitini geçirmek boýunça pikir alyşdylar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şu ýylyň ahyrynda Aşgabatda geçiriljek “Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara maslahata Gazagystanyň ýokary derejeli wekiliýetini gatnaşmaga çagyrdy.

Gepleşikleriň jemleri boýunça serhet we gümrük gatnaşyklary, raýat goranyşy, oba hojalygy, daşky gurşawy goramak, halkara ulag daşamalary, demir ýol ulagy, söwda, statistika, bilim, maglumat we medeni alyşmalar, durmuş-zähmet ulgamlarynda iki ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlygy giňeltmäge gönükdirilen resminamalaryň uly toplumyna gol çekildi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow iki ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlygy giňeltmäge goşan uly goşandy üçin dostlukly Gazagystanyň Prezidenti Kasym-Žomart Kemelewiç Tokaýewi Türkmenistanyň “Bitaraplyk” ordeni bilen sylaglady.

25-nji oktýabrda Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy. Onuň dowamynda milli Liderimiz goňşy ýurduň Baştutanyny Özbegistan Respublikasynyň Prezidentiniň wezipesine saýlanylmagy bilen tüýs ýürekden gutlady hem-de oňa berk jan saglyk, abadançylyk we ýokary döwlet wezipesindäki jogapkärli işinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Döwlet Baştutanlary türkmen-özbek hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlary boýunça pikir alyşdylar, ägirt uly, döwrüň talaplaryna laýyk gelýän mümkinçiliklere eýe bolan özara bähbitli gatnaşyklary diwersifikasiýalaşdyrmaga gyzyklanma bildirýändiklerini tassykladylar.

26-njy oktýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyz boýunça iş saparyny amala aşyrdy. Onuň barşynda döwlet Baştutanymyz soňky ýyllarda onuň sazlaşykly ösýän günorta künjeginde bolup, bu ýerde Magtymguly Pyragynyň medeni-seýilgäh toplumynyň töwereginde tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýan işler bilen tanyşdy.

Döwlet Baştutanymyz eýeleýän meýdany 13,5 gektar bolan toplumyň çäginde bina edilmegi meýilleşdirilýän desgalaryň, inženerçilik-tehniki ulgamyň hem-de toplumyň ýol-ulag düzüminiň, yşyklandyryş ulgamynyň meýilnamasy hem-de çyzgylary bilen tanyşdy.

Milli Liderimiz görkezilen taslamalara we çyzgylara birnäçe bellikleri aýtdy we degişli düzedişleri girizdi hem-de bu ýerde gurulýan desgalaryň Köpetdagyň tebigaty bilen bitewi sazlaşygy emele getirmelidigini, olaryň taslamalary taýýarlananda häzirki zamanyň ösen tejribelerinden, milli binagärlik ýörelgelerinden ugur alynmalydygyny belledi.

Döwlet Baştutanymyz Magtymguly Pyragynyň medeni-seýilgäh toplumyny abadanlaşdyrmak boýunça bäsleşigi yglan etmek barada anyk tabşyryklary berdi hem-de öňde durýan wezipeleri durmuşa geçirmekde ýaşlaryň, aýratyn-da, ugurdaş ýokary okuw mekdepleriniň talyplarynyň, mugallymlarynyň täzeçil gözýetimlere esaslanýan pikirine daýanylmalydygyny, şunda milli hem-de häzirki zamanyň binagärlik ýörelgeleriniň utgaşdyrylmalydygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow medeni-seýilgäh toplumynda täzeçil tehnologiýalaryň ulanylmalydygyny belläp, onuň çägindäki baýyrlyklarda dürli yşyklaryň kömegi arkaly beýik Pyragynyň dünýä meşhur şygyrlaryndan setirleriň beýan edilmeginiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Döwlet Baştutanymyz Magtymguly Pyragynyň medeni-seýilgäh toplumynyň açylyş dabarasynyň indiki ýyl ýurdumyzda Medeniýet we sungat işgärleriniň güni mynasybetli her ýylda geçirilýän Medeniýet hepdeligine hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet gününe gabatlanylyp geçirilmeginiň maksadalaýyk boljakdygyny belledi. Bu waka türkmen halkynyň beýik şahyrynyň 300 ýyllyk dabarasy 2024-nji ýylda giňden belleniljek çäreleriň başyny başlar. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz 2024-nji ýylyň “Magtymguly Pyragynyň ýyly” diýlip yglan ediljekdigini aýtdy. Munuň özi beýik şahyra goýulýan hormatyň nyşanyna öwrüler.

27-nji oktýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlarynyň, nebitgaz toplumynyň ýolbaşçylarynyň hem-de “Türkmenistanyň nebiti we gazy — 2021” atly XXVI halkara maslahata gatnaşmak üçin ýurdumyza gelen Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň “Tatneft” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň wekilleriniň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi.

Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna nebitiň gorlaryny netijeli çykarmak üçin guýulary düýpli abatlamak boýunça “Türkmennebit” döwlet konserni bilen “Tatneft” kompaniýasynyň bilelikde taýýarlan teklibi hödürlenildi. Hususan-da, hereket edýän şertnamanyň çäklerinde işlemän duran hem-de ýapylmagy göz öňünde tutulan guýularyň azyndan 300-sini abatlamak we ulanmaga bermek barada Goşmaça ylalaşygy baglaşmagyň göz öňünde tutulýandygy habar berildi.

Kompaniýa tarapyndan beýan edilen tanyşdyryş maglumatynda anyk işleriň mysallary getirildi, olaryň geljekde ýerine ýetirilmegi Türkmenistanyň känlerinde nebitiň çykarylýan möçberlerini iki esse artdyrmaga mümkinçilik berer. Şeýle hem tablisalarda we çyzgylarda Goturdepe käninde geologiýa-tehniki çäreleri geçirmegiň meýilnamalary, nebitiň çykarylyşynyň hem-de daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak üçin zerur bolan nebit senagatynyň hyzmat ediş enjamlar ulgamyny ösdürmek boýunça çäreler barada aýdyldy. Şeýle hem Goturdepe käninde meýilleşdirilýän maýa goýumlarynyň möçberleri hem-de ony özleşdirmekden Türkmenistanyň jemi içerki önümine goşandyň garaşylýan görkezijileri barada maglumat berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow maslahatyň dowamynda nebit çykarýan pudagyň ösüşiniň ileri tutulýan ugurlary barada durup geçdi. Şunda nebitgaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny netijeli çekmek boýunça geçirilýän işleriň depginlerini güýçlendirmegiň, türkmen tarapynyň bähbitlerine bu ulgamda halkara tejribäni işjeň ulanmagyň, hyzmatlary ýerine ýetirmek boýunça täze şertnamalary baglaşmagyň zerurdygyny nygtady.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de döwrebaplaşdyrmagy ugur edinýändigini nygtady, bu babatda Türkmenistanyň hem-de Tatarystanyň işewür toparlarynyň innowasiýa häsiýetli ösüş mümkinçiliklerini birleşdirmegiň hem-de netijeli peýdalanmagyň ugurlaryny gözlemeginiň we kesgitlemeginiň möhümdigini belledi.

28-nji oktýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşynyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Garalan meseleleriň hatarynda Balkan welaýatynyň etraplarynda gurulýan durmuş maksatly binalaryň we desgalaryň gurluşygyndaky işleriň ýagdaýy, gyş möwsümine taýýarlyk, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy, noýabr aýynyň esasy wakalaryna bagyşlanyp geçiriljek medeni çäreler bilen bagly meseleler boldy.

Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna “Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň “Balkanabat” ýod zawodynda düýpli abatlaýyş işlerini geçirmek boýunça birnäçe teklipler hödürlenildi. Zawodyň öndürýän ýodunyň aglaba bölegi daşary ýurtlara eksport edilýär.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, zawodyň binýadynda ýodly we bromly çig mal ýataklaryndaky guýularda düýpli abatlaýyş işlerini geçirmek arkaly kärhananyň düzüminde täze önümçilik desgalaryny gurmak meýilleşdirilýär. Şu maksat bilen, zawodyň ýodly we bromly çig mal ýataklarynda tehniki ýod, brom we bromly önümleri öndürýän desgalary gurmak barada gyzyklanma bildirýän kompaniýalaryň arasynda bäsleşik geçirmek teklip edilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow türkmen topragynyň baý tebigy-çig mal serişdelerinden eksport ugurly önümleri öndürmek boýunça täze kuwwatlyklary döretmäge aýratyn ähmiýet berilýändigini nygtady hem-de ýurdumyzyň günbatar sebitinde hereket edýän iri zawodlarda ýokary hilli tehniki ýoduň öndürilýän möçberini artdyrmagyň mümkinçiliklerini öwrenmek boýunça işleri dowam etdirmegi hem-de bu işe şol ulgamda uly tejribä we tehnologiýalara eýe bolan daşary ýurtly kompaniýalary işjeň çekmegi tabşyrdy.

Şeýle hem dünýä ölçeglerine kybap gelýän Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna görülýän taýýarlyk işleri barada habar berildi.

Milli Liderimiz awtomobil ulagy ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň ekologiýanyň we howpsuzlygyň ýokary ölçeglerine laýyklykda döwrebaplaşdyrylmagynyň döwletimiziň durmuş-ykdysady syýasatynyň möhüm ugrudygyny belledi.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyzyň garamagyna Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň konsepsiýasyny durmuşa geçirmegiň meýilnamasyna laýyklykda, koreýaly hyzmatdaşlar bilen bilelikde Maglumata elýeterlilik merkezini döretmek baradaky teklip hödürlenildi.

Bu merkez ýurdumyzyň sanly bilim ulgamynyň tehnologiýa we innowasiýa esasynda ösdürilmegine, sanly bilim hyzmatlarynyň kämilleşdirilmegine, bilim bermegiň ähli basgançaklarynda häzirki zaman elektron okuw-usulyýet binýadynyň döredilmegine, raýatlaryň elektron bilim gorlaryna elýeterliligini üpjün etmek arkaly olaryň web-dizaýn, programmirleme boýunça sowatlylygyny artdyrmaga ýardam berer.

Hormatly Prezidentimiz döwrebap sanly bilim ulgamynyň döredilmeginiň Türkmenistanyň mundan beýläk-de okgunly ykdysady ösüşini üpjün etjekdigini hem-de ilatyň durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna ýardam berjekdigini nygtady.

Şunuň bilen baglylykda, hemmetaraplaýyn bilimli hünärmenleri taýýarlamagyň zerurdygyny hasaba almak bilen, bilim ulgamyny hem-de hünär taýýarlygyny talabalaýyk döwrebaplaşdyrmak we bilim maksatnamalaryny umumy ykrar edilen halkara ölçeglere kybap getirmek möhümdir.

Milli Liderimiz koreýaly hyzmatdaşlarymyz bilen bilelikdäki täze taslamanyň Türkmenistan bilen Koreýa Respublikasynyň arasynda uzak möhletleýin, özara bähbitlilik esasynda guralýan hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine uly goşant boljakdygyny belledi.

28-nji oktýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistana gelen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG) Baş sekretary Husraw Nozirini kabul etdi.

Duşuşygyň dowamynda Türkmenistanyň YHG-ä häzirki başlyklyk etmegi hem-de degişli maksatnamanyň durmuşa geçirilmegi babatda mundan beýläkki hyzmatdaşlygyň geljegi we esasy ugurlary barada pikir alyşmalar boldy. 28-nji noýabrda — YHG-nyň gününde Aşgabatda geçiriljek Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň XV sammitine taýýarlyk görmek meselelerine aýratyn üns berildi.

Gepleşiklerde YHG agza döwletleriň ägirt uly kuwwaty söwda-ykdysady ulgamda, senagat pudagynda, innowasiýalary hem-de öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak babatda, maýa goýumlar ugry boýunça özara bähbitli hyzmatdaşlyk üçin amatly mümkinçilikleri döredýändigi bellenildi.

29-njy oktýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegini ulanmaga bermek dabarasyna gatnaşdy.

Merkezi Aziýadaky bu iri taslamanyň durmuşa geçirilmegi Türkmenistanyň çäginden daşalýan ýükleriň möçberini ep-esli artdyrmaga we gatnawlary çaltlandyrmaga mümkinçilik berer. Şunuň bilen baglylykda, goňşy Özbegistan bilen ulag ulgamyndaky gatnaşyklary ösdürmekde uly mümkinçilikler açylýar. Ýurdumyzyň gündogar sebitini onuň merkezi bilen baglanyşdyrýan ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Türkmenbaşy awtobanyna sepleşmegi ýük awtoulaglaryna Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portuna we şol ýerden deňiz ýoly arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günorta sebitine, Eýranyň demirgazygyna, Pars hem-de Oman aýlaglaryna çykmaga mümkinçilik döreder.

Bu giň gerimli taslamany durmuşa geçirmek Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy “Türkmen Awtoban” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine ynanyldy. Resminamada awtomobil ýoluny hem-de onuň desgalaryny üç tapgyrda ulanmaga bermek bellenildi. Şolaryň iň soňkusyny 2023-nji ýylyň dekabr aýynda tamamlamak meýilleşdirilýär. Bu taslama döwletimiz tarapyndan ABŞ-nyň 2,3 milliard dollary möçberinde pul serişdesi bölünip berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, bagtyýarlyk döwründe bu uly taslamanyň durmuşa geçirilmegi ata-babalarymyzyň ýol, köpri gurmak ýaly sogap işleriniň dowamat-dowamdygynyň, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösüşleriniň aýdyň mysalydyr.

Garaşsyz, Bitarap döwletimiziň ykdysadyýetini we döwletara gatnaşyklaryny ösdürmekde uly ähmiýeti bolan bu taslama milli maksatnamalary durmuşa geçirmekde, döwrebap senagat we ulag düzümini döretmekde türkmen telekeçileriniň işjeň orun eýeleýändigini ýene-de bir gezek aýdyň görkezýär diýip, milli Liderimiz kanagatlanma bilen belledi.

Aşgabat — Tejen ýokary tizlikli awtoýolunyň açylyş dabarasynda düzümleýin ýol-ulag desgalaryna laýyklyk güwänamalaryny bermek ulgamynda ýöriteleşen abraýly halkara düzümleriň wekilleri çykyş etdiler. Olar şunuň ýaly sebit ähmiýetli hem-de halkara derejedäki ýoly diňe ösen ykdysadyýetli, kuwwatly döwletiň gurup biljekdigini nygtadylar. Türkmenistan häzirki wagtda şeýle döwletleriň biridir.

Awstriýanyň «VCE Vienna Consulting Engineers ZT GmbH» kompaniýasy tarapyndan täze düzümleýin desga degişli güwänamalar — awtomobil ýolunyň hiliniň ISO 9001 standartyna laýyklygy hem-de taslamany düzmek we gurluşyk boýunça işleriň halkara standartlaryna, hususan-da, “Ýol gurluşygyny taslamak” we “Gurluşyk işleri” standartlaryna laýyk gelýändigini tassyklaýan güwänamalar berildi.

Germaniýanyň Reýn-Westfaliýe welaýatynyň ulag-aragatnaşyk ministrligi geçirilen barlaglaryň netijesinde ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýoluna ýokary howpsuzlyk güwänamasyny bermek hakyndaky çözgüdi kabul etdi.

Awstriýanyň Dornbirn şäheriniň ulag kommunikasiýalary we düzümleri departamenti tarapyndan bu ýokary tizlikli awtomobil ýoluna onuň gurluşygynda innowasion ýokary tizlikli tehnologiýalaryň ulanylandygy baradaky güwänama gowşuryldy.

Döwlet Baştutanymyz edara binasynda ýerleşen Dolandyryş merkezine bardy. Bu ýerde hünärmen monitorda täze ýokary tizlikli ýolda ulag gatnawlaryny dolandyrmagyň tehniki mümkinçiliklerini görkezip, taslama laýyklykda, awtomobil ýolunyň ýokary standartlary nazara almak bilen enjamlaşdyrylandygyny nygtady.

Milli Liderimiz awtoulaga münüp we hereketiň başlanmagyna ak pata berip, uzynlygy 203 kilometre barabar bolan ýokary tizlikli awtomobil ýoly bilen Tejen şäherine tarap ýola düşdi.

Ýol ugrunda hormatly Prezidentimiz düzümleýin desgalary, howpsuzlyk we gözegçilik ulgamlarynyň döwrebap enjamlaryny, sürüjiler we ýolagçylar üçin söwda we hyzmat ediş desgalaryny, awtoulaglaryň tehniki hyzmat nokatlaryny synlady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary tizlikli ýoluň Aşgabat — Tejen böleginiň bir ýerinde aýak çekip, “KAMAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň direktorlar geňeşiniň başlygy Sergeý Tkaçenko bilen söhbetdeş boldy. S.Tkaçenko Russiýanyň iri korporasiýasynyň “KAMAZ” kysymly awtoulagyň täze nusgasyny — refrižeratory çykarandygyny habar berdi. Işewür milli Liderimize täze nusgadaky awtoulagy sowgat berdi hem-de täze ýolda bu ulagy synap görmek haýyşy bilen ýüzlendi.

Milli Liderimiz täze awtoulagda birnäçe kilometr ýoly geçip, bu awtomobiliň tehniki häsiýetnamalary baradaky pikirini paýlaşdy hem-de ýurdumyzyň zerurlyklary üçin olaryň belli bir mukdaryny satyn almak mümkinçiliginiň üstünde işlemek meýliniň bardygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň 100-nji kilometrindäki hyzmat ediş desgalary we töleg terminaly gurnalan Artyk çatrygynda saklandy.

Soňra milli Liderimiz şol ýerde gurlan, “Kerwensaraý” diýlip atlandyrylan iki gatly söwda merkezine bardy. Bu ýerde sürüjiler we ýolagçylar üçin ähli şertler döredilipdir. Toplumyň düzüminde harytlaryň dürli görnüşlerini hödürleýän supermarket, çagalar üçin niýetlenen dürli attraksionly oýun meýdançalary bar. Uly bolmadyk myhmanhana uzak aralyga gatnaýan sürüjileriň hyzmatyndadyr. Bu ýerde göwnejaý dynç almak üçin ähli şertler döredilipdir.

Mahlasy, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň üstünlikli ulanylmaga berilmegi ýurdumyzda halkara derejeli üstaşyr ulag düzüminiň ýokary depginler bilen kemala gelýändiginiň nobatdaky subutnamasy boldy.

27-nji oktýabrda Söwda-senagat edarasynda geçirilen «Türkmenistanyň nebiti we gazy — 2021» atly XXVI halkara maslahat geçen hepdäniň ähmiýetli wakalarynyň biri boldy. Ol “Türkmengaz”, “Türkmennebit” döwlet konsernleri we “Türkmengeologiýa” korporasiýasy tarapyndan hem-de “GaffneyCline” britan kompaniýasynyň ýardam bermeginde “Türkmen Forum” hojalyk jemgyýeti bilen hyzmatdaşlykda guraldy.

Foruma hökümet düzümleriniň, ugurdaş ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, abraýly guramalaryň ýolbaşçylary hem-de daşary ýurtlaryň Türkmenistanda işleýän köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 30-dan gowrak döwletden 100-den gowrak kompaniýanyň, iri halkara guramalaryň we banklaryň wekilleri sanly ulgam arkaly maslahata goşuldylar.

Forumyň barşynda ählumumy energiýa ulgamyny ösdürmegiň geljegi, hususan-da, Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň geljegi, bu strategik ulgamda halkara hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Hyzmatdaşlygyň ekologiýa ugruna aýratyn üns berildi.

Maslahata gatnaşyjylaryň çykyşlarynda halkara işlere başlangyçlar bilen gatnaşmak arkaly Türkmenistanyň öz ägirt uly kuwwatyny adamzadyň bähbidine ulanmagy teklip edip, durnukly maksatlar hem-de olara ýetmegiň mümkinçilikleri barada öz garaýyşlaryny beýan edýändigi nygtaldy. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda bu ulgamda amala aşyrylýan strategiýa ýokary tehnologiýaly pudaklaryň ileri tutulmagyny, döwletiň ýaşaýyş-durmuş üpjünçiliginiň ähli düzüminiň binýatlyk ugry hökmünde “ýaşyl ykdysadyýeti” ösdürmek üçin şertleriň döredilmegini göz öňünde tutýar.

Maslahatyň dowamynda resminamalaryň birnäçesine gol çekildi. Olaryň hatarynda “Türkmengaz” döwlet konserni bilen Daniýa Patyşalygynyň “Haldor Topsoe A/S” kompaniýasynyň arasynda Tebigy gazy monetizasiýa etmek arkaly ammiak we metanol önümçiligi boýunça Özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama; Günbatar Türkmenistanyň Balkanýaka zolagynyň Goturdepe nebitgazly ýatagynyň gündogar böleginde we Günorta Burun künjeginde 3D we 2D ölçegli gözleg-barlag işlerini geçirmek maksady bilen, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasy bilen Singapur Respublikasynyň “Ýug-Neftegaz Private Limited” kompaniýasynyň arasynda Şertnama; Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy bilen Beýik Britaniýanyň “Petro Gas LLP” kompaniýasynyň arasynda TNGIZT-niň Kenar toplaýjy-ýükleýji nebit kärhanasynda nebit we nebit önümleri guýulýan 3-nji gämi duralgasynyň taslamasyny düzmek we ony gurmak boýunça Şertnama bar.

Utgaşykly görnüşde geçirilen maslahatyň dowamynda Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde dowam edýän «EKSPO — 2020» Bütindünýä sergisindäki Türkmenistanyň sergi bölüminden göni alnyp görkeziliş geçirildi. Şol ýerde Aşgabatdaky maslahat bilen birlikde, “Tebigy gaz we alternatiw energiýa çeşmeleri — pes uglerodly geljege geçmegiň açary” diýen mesele boýunça mejlis geçirildi.

Geçen şenbe güni sanly ulgam arkaly Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň maslahaty geçirildi. «Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyna, şeýle hem “Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda” Kararyň taslamasyna garaldy. Bu taslamalar Mejlisiň ähli komitetlerinde, şeýle hem ýurdumyzyň ministrliklerinde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda deslapky ara alnyp maslahatlaşyldy.

“Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Kanunyň taslamasynyň kabul edilmegini biragyzdan goldan deputatlaryň pikirine görä, ol döwletimiziň we jemgyýetimiziň serişde mümkinçilikleri bilen pugtalandyrylyp, halkymyzyň ýaşaýyş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Şeýle hem “Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda” mejlisiň karary biragyzdan kabul edildi.

Geçen hepde Lebap, Ahal, Mary, Balkan we Daşoguz welaýatlarynyň daýhanlary bugdaý ekişini tamamlandyklary barada buýsanç bilen habar berdiler. Bugdaý ekişi bellenilen möhletde agrotehnikanyň kadalaryny berjaý etmek bilen geçirildi.

Obasenagat toplumynda milli Liderimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeler daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçiliklerde wezipeleri çözmäge hem-de dürli oba hojalyk önümleriniň öndürilişiniň mukdaryny artdyrmak arkaly onuň eksport kuwwatynyň ösdürilmegine ýardam bermäge gönükdirilendir.

Geçen hepde wakalara baý bolup, olaryň her biri hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýurdumyzy innowasiýa taýdan ösdürmek, türkmen halkynyň ýokary durmuş derejesini üpjün etmek maksady bilen, durmuşyň ähli ulgamlarynda täze taryhy eýýamda amala aşyrýan açyklyk, parahatçylyk söýüjilik we hoşniýetli goňşuçylyk, özgertmeler syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň aýdyň subutnamasydyr.

(TDH)

Eziz watandaşlar!
Hormatly bank ulgamynyň işgärleri!

Sizi Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň ykdysady ösüşleriniň we üstünlikleriniň nyşany bolan Türkmenistanyň milli pul birliginiň — manadymyzyň dolanyşyga girizilmeginiň 28 ýyllygy bilen tüýs ýürekden gutlaýaryn.

Milli manadymyzyň dolanyşyga girizilmegi ykdysadyýetimiziň sazlaşykly ösmegi, ýeke-täk döwlet pul-karz syýasatynyň netijeli alnyp barylmagy üçin zerur bolan amatly şertleri döretdi.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň giňden bellenilýän we «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilen ýylda hem ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň möhüm ulgamy bolan bank ulgamy çalt depginler bilen ösýän ulgamlaryň birine öwrüldi. Häzirki döwürde bank ulgamynyň ygtybarlylygyny has-da ýokarlandyrmak boýunça alnyp barylýan işler döwlet syýasatymyzda möhüm orny eýeleýär. Sanly ulgamyň ornaşdyrylmagy, töwekgelçilikleri we maýa goýumlaryny dolandyrmagyň netijeli usullaryny ýokarlandyrmagyň, korporatiw dolandyrmak ulgamyny ösdürmegiň hem-de işewürlik ýagdaýlaryny kämilleşdirmegiň, bankyň girdejisini we düşewüntliligini artdyrmagyň esasynda durnukly ösüşi üpjün etmek geljek üçin möhüm wezipeleriň biridir.

Milli maksatnamalarymyzyň işjeň durmuşa geçirilmegi halkara giňişlikde-de öz beýanyny tapýar. Türkmenistanyň durnukly ykdysady ösüşine halkara guramalar tarapyndan hem oňyn baha berilýär. Dünýä ykdysadyýetinde çylşyrymly ýagdaýlaryň dowam edýändigine garamazdan, ýurdumyzyň halkara maliýe derejesi has-da pugtalandyrylýar. Muňa halkara derejeli agentlik tarapyndan Türkmenistana kesgitlenen derejeler şaýatlyk edýär.

Hormatly bank ulgamynyň işgärleri!

Häzirki döwürde ýurdumyzda bank işini kadalaşdyrýan kanunçylyk namalaryny halkara ölçeglere laýyk getirmek boýunça işler dowam etdirilýär. Döwrüň talaplaryna laýyklykda, bank hyzmatlary hem ösýär. Hasaplaşyklaryň tizligini, serişdeleriň dolanyşygyny çaltlandyrmak maksady bilen, bank ulgamynda elektron tölegler ulgamynyň gerimi giňelýär. Ilatyň maliýe sowatlylygyny ýokarlandyrmak ugrunda netijeli işler alnyp barylýar. Bank ulgamynyň işgärleriniň hünär derejeleri yzygiderli ýokarlandyrylýar.

Ata Watanymyzyň durmuş-ykdysady taýdan durnukly ösüşi ilatymyzyň ýaşaýyş derejesiniň yzygiderli ýokarlanmagyna mümkinçilik berýär. Gazanylýan üstünlikler ýurdumyzda amala aşyrylýan pul-karz, salgyt-býujet, nyrh emele getiriş, maýa goýum syýasatynyň netijelidiginiň aýdyň görkezijisidir. Bu ýetilen sepgitleri Halkara Pul Gaznasy, Bütindünýä banky we beýleki abraýly halkara guramalar tassyklaýar.

Biz geljekde-de ýurdumyzyň pul-karz syýasatyny yzygiderli kämilleşdirmäge, milli ykdysadyýetimiziň önümçilik maksatly ugurlaryny ösdürmäge gönükdirilýän karz serişdeleriniň möçberini artdyrmaga, kiçi önümçilikleri höweslendirmäge, ilat üçin karz-maliýe serişdeleriniň möçberlerini köpeltmäge, karz göterimleriniň mundan beýläk-de elýeterli bolmagyny gazanmaga, bank hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmaga, halkara maliýe guramalary bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge, iň täze innowasion, döwrebap tehnologiýalary giňden ornaşdyrmaga aýratyn üns bereris.

Eziz watandaşlar!
Hormatly bank ulgamynyň işgärleri!

Sizi Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan döwletimiziň milli pul birligi bolan manadyň dolanyşyga girizilmeginiň 28 ýyllygy bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlaýaryn. Size berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, asuda we bagtyýar durmuş, berkarar döwletimizi mundan beýläk-de ösdürmek ugrunda alyp barýan işleriňizde uly üstünlikleri arzuw edýärin.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly BERDIMUHAMEDOW.

Aşgabat, 30-njy oktýabr (TDH). Şu gün paýtagtymyzda sanly ulgam arkaly Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň maslahaty geçirildi. Maslahatyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna hem-de ýurdumyzyň kanunçylyk-hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda taýýarlanylan möhüm kadalaşdyryjy-hukuk namalarynyň birnäçesi ara alnyp maslahatlaşyldy.

Maslahata Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri çagyryldy.

“Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyna, şeýle hem “Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda” Kararyň taslamasyna garamak maslahatyň gün tertibiniň esasy meseleleriniň biri boldy, bu taslamalar Mejlisiň ähli komitetlerinde, şeýle hem aýry-aýry pudaklar babatynda — ýurdumyzyň ministrliklerinde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda deslapdan ara alnyp maslahatlaşyldy.

Mejlisiň maslahatyndan ozal hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan Ministrler Kabinetiniň 15-nji oktýabrda geçirilen mejlisinde “Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasy babatynda seljerme berildi hem-de anyk maslahatlar beýan edildi.

Hususan-da, milli Liderimiz Döwlet býujetiniň, ozaly bilen, milli ykdysadyýetimiziň ösüşiniň durnukly depginleriniň saklanylmagyna, ýurdumyzyň senagatlaşdyrylmagyna, iri maýa goýum taslamalarynyň amala aşyrylmagyna, ähli ulgamlara innowasiýa tehnologiýalarynyň, ylmyň we tehnikanyň iň täze gazananlarynyň giňden ornaşdyrylmagyna gönükdirilmelidigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz türkmenistanlylaryň durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilýän maýa goýumlaryň möçberleriniň düýpli artdyrylmagynyň zerurdygyna ünsi çekdi. Bellenilişi ýaly, ýurdumyzyň baş maliýe resminamasynda zähmet serişdelerini netijeli dolandyrmagyň mümkinçiliklerini döretmek, ilatyň iş bilen üpjünçilik meselelerini oňyn çözmek, halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak boýunça çäreler göz öňünde tutulmalydyr.

Hormatly Prezidentimiz önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalaryň gurluşygynyň dowam etdirilmegine, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleriň, eksport ugurly harytlaryň möçberlerini artdyrmaga, elektron senagaty döretmek boýunça maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi üçin ýeterlik möçberlerde maliýe serişdelerini göz öňünde tutmagyň möhümdigine aýratyn ünsi çekdi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2022-nji ýyl üçin ýurdumyzyň Döwlet býujetiniň esasy maddalaryna içgin seljerme geçirmegi, şeýle hem jemi içerki önümiň häzirki wagtdaky we deňeşdirme nyrhlarda ösüş depginleriniň garaşylýan çaklamalaryny kesgitlemegi tabşyrdy.

Şeýlelikde, Milli Geňeşiň Mejlisiniň şu gezekki maslahatynyň garamagyna hödürlenilen esasy maliýe-hukuk resminamasy ykdysady strategiýadan ugur alnyp hem-de “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” kesgitlenilen ilkinji nobatdaky wezipeler nazara alnyp taýýarlanyldy.

“Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Kanun ýurdumyzyň geljekki ykdysady we durmuş ösüşiniň depginlerini kesgitlemelidir. Ol, ilkinji nobatda, ykdysady ösüşiň durnukly depginleriniň saklanylmagyna, Türkmenistanyň ägirt uly mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmegine, döwlet çykdajylarynyň ýokary netijeliliginiň üpjün edilmegine hem-de umuman, türkmen halkynyň abadançylygynyň, her bir maşgalanyň durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlandyrylmagyna gönükdirilendir.

Maslahatyň dowamynda deputatlar ýurdumyzyň döwlet we jemgyýetçilik durmuşynda ýeten sepgitlerini, 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasyny düzmäge esasy çemeleşmeleri hem-de ýörelgeleri, onuň girdeji bölegini emele getirmegiň aýratynlyklaryny we beýleki meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar.

Mejlisiň deputatlarynyň belleýişleri ýaly, durmuş ugurly döwlet syýasatynyň dowam etdirilmegini üpjün etmek hem-de ýurdumyzyň ägirt uly kuwwatyny doly durmuşa geçirmek üçin ykdysadyýetiň toplumlaýyn ösdürilmegi, ýokary maýa goýum işjeňliginiň hem-de innowasiýa usullarynyň ornaşdyrylmagynyň hasabyna önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak geljek ýyl üçin esasy maliýe resminamasynyň möhüm ugurlary bolup durýar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gymmatly maslahatlaryna laýyklykda, 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasynda Döwlet býujetiniň hasabyna durmuş ulgamyna bölünip berilýän serişdeleriň möçberi 70 göterimden gowrak bolar, şunda Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň durmuş ugurlylygyny saklamak ýörelgesi üpjün ediler.

Adam mümkinçilikleriniň ösdürilmegi, ylma, bilime, saglygy goraýyş ulgamyna, medeniýete, sporta we dynç alşa, durmuş goraglylygyna, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilýän býujet serişdeleriniň has-da artdyrylmagy maliýeleşdirilmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi.

Geljek ýylda innowasiýalar esasynda önümçiligiň ýola goýulmagy, goşmaça bahanyň ýokary paýy bolan pudaklaryň ösdürilmegi üçin maýa goýumlaryny bölüp bermek hem göz öňünde tutulandyr.

Düýpli maýa goýumlaryň belli bir möçberleri ýaşaýyş jaýlarynyň, medeni-durmuş maksatly desgalaryň we binalaryň gurluşygyna gönükdirilýär.

Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň çykdajy böleginiň maddalary aýlyk zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýjileriň haklarynyň goragyny üpjün edýär, olar Türkmenistanyň Prezidentiniň degişli Permanyna laýyklykda, 10 göterim ýokarlandyrylar.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň milli ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi ugur edinýän syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde, geljek ýylda obasenagat toplumy, ulag, aragatnaşyk, dokma we azyk senagaty mundan beýläk-de okgunly ösüşe eýe bolar. Ulag-kommunikasiýa we önümçilik düzümleriniň möhüm desgalaryny gurmak işleri ýokary depginlerde dowam etdiriler.

2022-nji ýyla telekeçiligi goldamak, ýurdumyzda öndürilýän önümleriň möçberlerini artdyrmak, içerki bazarlarda azyk bolçulygyny üpjün etmek boýunça çäreler meýilleşdirildi.

Şol bir wagtda döwlet eýeçiligindäki desgalary we kärhanalary hususylaşdyrmak, paýdarlar jemgyýetlerini döretmek, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň düzüminde hususy bölegiň paýyny artdyrmak, bu ulgamda täze önümçilikleri we iş orunlaryny döretmek boýunça işler dowam etdiriler.

Bank we salgyt ulgamlaryny kämilleşdirmek, döwlet we milli maksatnamalaryň çäklerinde bellenilen meýilnamalary durmuşa geçirmek üçin maliýeleşdirmegiň goşmaça çeşmelerini gözlemek, bazar gatnaşyklaryny emele getirýän düzümleri özgertmek işleri dowam etdiriler.

“Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Kanunyň taslamasynyň kabul edilmegi üçin biragyzdan ses beren deputatlaryň pikirine görä, bu resminama oýlanyşykly hasaplamalara esaslanýar, döwletiň we jemgyýetiň serişdeler mümkinçilikleri bilen berkidilendir hem-de hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň hemişe nygtaýşy ýaly, halkymyzyň durmuş derejesiniň mundan beýläk-de ýokarlanmagyna ýardam berer.

Şeýle hem “Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda” Mejlisiň Karary biragyzdan kabul edildi.

Soňra deputatlar “Döwet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda”; “Poçta aragatnaşygy hakynda”, “Döwlet ýer kadastry hakynda” (rejelenen görnüşi), “Türkmenistandaky daşary ýurt raýatlarynyň hukuk ýagdaýy hakynda”; “Ählumumy ýaşyl ösüş institutyny döretmek hakyndaky Ylalaşyga goşulmak hakynda” kanunçylyk taslamalaryna garadylar.

Bellenilişi ýaly, raýatlaryň we döwletiň hukuklarynyň we bähbitleriniň berjaý edilmegi, jemgyýetiň mundan beýläk-de demokratiýalaşdyrylmagyna, Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň üstünlikli amala aşyrylmagyna ýardam bermek bu hukuk resminamalarynyň esasy wezipeleridir.

“Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunynda döwlet emlägini ynançly dolandyryşa bermegiň maksatlary, usullary we tertibi kesgitlenilýär, emlägiň eýesiniň hem-de ynançly dolandyryjynyň arasynda bu babatda ýüze çykýan hukuk gatnaşyklary kadalaşdyrylýar.

“Poçta aragatnaşygy hakynda” Kanunyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşmagyň dowamynda resminamanyň bu ulgamyň işiniň hukuk esasyny şeýle hem operatorlaryň, poçta aragatnaşygy hyzmatyndan peýdalanyjylaryň hukuklaryny we borçlaryny kesgitleýändigi nygtaldy.

Deputatlar çykyşlarynda “Döwlet ýer kadastry hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşiniň wajypdygyna üns çekdiler. Onda Döwlet ýer kadastry ulgamynda alnyp barylýan işleriň hukuk, ykdysady we guramaçylyk esaslary tassyklanýar.

Döwletimiziň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň, şeýle hem hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýurdumyzyň kanun çykaryjy edarasynyň öňünde goýýan möhüm wezipeleriniň çäklerinde “Türkmenistandaky daşary ýurt raýatlarynyň hukuk ýagdaýy hakynda” Kanunyň taslamasy işlenip taýýarlanyldy. Bellenilişi ýaly, bu resminama daşary ýurt raýatlarynyň, ýurdumyzdaky raýatlygy bolmadyk adamlaryň hukuk ýagdaýyny kesgitleýär, şeýle hem olaryň Türkmenistanda bolmagy, zähmet çekmegi, telekeçilik we beýleki görnüşli işleri alyp barmagy bilen baglanyşykly emele gelýän ýagdaýy kadalaşdyrýar.

“Ählumumy ýaşyl ösüş institutyny döretmek hakyndaky Ylalaşyga goşulmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasynda 2012-nji ýylyň 20-nji iýunynda Rio-de-Žaneýro şäherinde kabul edilen hem-de ykdysady ösüşe goşulmagyň ähmiýetini, adamzadyň geljekki durmuşynda ekologiýa durnuklylygy tassyklaýan bu resminama goşulmak kanunçylyk taýdan tassyklanylýar.

Şeýle hem deputatlar “Türkmenistanyň Jenaýat kodeksine üýtgetme girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler girizmek we güýjüni ýitiren” diýip ykrar etmek hakynda”, “Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Eýeçiligiň döwletiň garamagyndan aýrylmagy we döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagy hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Işiň aýry-aýry görnüşlerini ygtyýarlylandyrmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Awtomobil ýollary we ýol işi hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň “Ene mähri” diýen hormatly adynyň Düzgünnamasyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň ilaty durmuş taýdan goramak hakynda kodeksine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Atmosfera howasyny goramak hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalar girizmek hakynda”, “Ekologiýa howpsuzlygy hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalar we üýtgetmeler girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda” Kanunlaryň taslamalaryna garadylar.

Şeýle hem Mejlisiň dowamynda başga-da birnäçe meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Milli Geňeşiň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň on bäşinji maslahatynyň garamagyna hödürlenen kanunçylyk namalary biragyzdan goldanyldy we kabul edildi.

Maslahatyň ahyrynda oňa gatnaşyjylar bu agzalan hukuk namalarynyň Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň hereket edýän kanunçylyk ulgamynyň üstüni ýetirjekdigine we hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Watanymyzy durmuş-ykdysady we demokratik özgertmeleriň ýoly bilen okgunly ilerletmek boýunça öňde goýan wezipeleriniň çözülmegine ýardam berjekdigine ynam bildirdiler.

Beýik Garaşsyzlygyň 30 ýylynyň dowamynda ýurdumyzyň ykdysady ösüşinde gazanylan üstünlikler we ýetilen sepgitler dünýä döwletleri üçin nusgalykdyr. Şeýle diýmäge bizde doly esas bar. Türkmenistanda Garaşsyzlyk ýyllarynda jemi içerki önümiň möçberi 8,4 esse ýokarlanyp, ýurdumyzyň ykdysadyýetine goýlan esasy maýa goýumlaryň jemi möçberi 209 milliard amerikan dollaryna golaý boldy. Şol serişdeleriň 66,6 göterimi, ýagny 140 milliard amerikan dollaryna golaýy önümçilik pudagyna gönükdirildi.

Geçen 30 ýylda durmuş we önümçilik maksatly iri desgalaryň 2900-e golaýy gurlup, ulanmaga berildi.

Dünýäde emele gelen kynçylykly ýagdaýa garamazdan, 2020-nji ýylyň jemleri boýunça jemi içerki önümiň ösüşi 5,9 göterim derejede üpjün edildi.

Şeýlelikde, Türkmenistan jemi içerki önümiň ösüş depgini boýunça dünýäniň sazlaşykly ösýän döwletleriniň hatarynda mäkäm orun aldy. Bütindünýä bankynyň maglumatlaryna görä, Türkmenistan dünýäniň ortaça ösen ýurtlaryndan ýokary girdejili döwletleriň hataryna çykdy.

Şu ýokary depginli ösüşleriň gazanylmagynda, beýleki ykdysady gurallar bilen bir hatarda milli pulumyz bolan manada aýratyn orun degişlidir.

Islendik döwletiň ykdysady syýasatynyň özeni bolup pul syýasaty we onuň durnuklylygy, hümmetliligi we satyn alyp bilijilik ukybynyň ýokary bolmagy çykyş edýär. Şondan ugur alyp, ýokary netijeli pul syýasatyny amala aşyrmak maksady bilen, ýurdumyzda pul ulgamyna degişli birnäçe düýpli özgertmeler amala aşyryldy we oňyn netijeler gazanyldy.

Milli manadyň hümmetiniň durnukly derejede saklanmagy ýurdumyzyň ykdysady ösüşiniň wajyp guraly, şol bir wagtyň özünde-de şerti bolmagynda galýar.

Gahryman Arkadagymyz tarapyndan milli ykdysadyýetimiz bazar gatnaşyklaryna tapgyrlaýyn geçirilýär. Geçen döwrüň dowamynda hormatly Prezidentimiziň başlangyçlarynyň netijesinde ýurdumyzda milli manadyň daşary ýurt puluna bolan gatnaşygynyň ýeke-täk hümmeti kesgitlendi we milli manadymyzy daşary ýurt puluna erkin çalyşmak üçin ähli şertler döredildi. Ýurduň banklarynyň bökdençsiz işlemegini, şeýle hem tölege ukyplylygyny, ýurdumyzyň ykdysady bähbitleriniň goralmagyny we ilatyň goýumlarynyň ygtybarly goraglylygynyň bolmagyny üpjün etmäge degişli mümkinçilikler döredildi.

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy esasynda maliýe-bank ulgamyny özgertmek boýunça 2011-nji ýylda «Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» kabul edildi. Bu Maksatnamada bank ulgamynyň işini döwrebaplaşdyrmak, bank hyzmatlarynyň hilini halkara ölçeglere laýyk getirmek, milli manadyň hümmetiniň durnuklylygyny üpjün etmek boýunça amala aşyrylmaly wezipeler we çäreler kesgitlenildi.

Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistanda halkara maliýe guramalary bilen özara peýdaly hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Hususan-da, işjeň hyzmatdaşlygyň ýola goýulmagy, onuň yzygiderli kämilleşdirilmegi we ösdürilmegi ýurdumyzyň bank ulgamynyň işjeňligini ýokarlandyrmaga, öňdebaryjy innowasion tehnologiýany bank önümçiligine giňden ornaşdyrmaga, bank amallaryny sanlylaşdyrmaga zerur bolan ähli amatlyklary döredýär we ýurtda hereket edýän pul dolanyşygyny kadalaşdyrmaga ýardam edýär.

Döwrebap talaplara laýyk gelýän pul dolanyşygy ulgamynyň hereket etmegi, öz gezeginde netijeli maliýe bazarynyň kemala gelmegine we ösmegine, býujetden maliýeleşdirilýän çäreleriň we işjeň maýa goýum syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine, dünýäniň maliýe bazaryna has işjeň aralaşmaga ähli zerur mümkinçilikleri döredýär.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň: «Milli manadymyz ykdysadyýeti ösdürmekde, öňümizde goýan beýik maksatlarymyza ýetmekde, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmakda möhüm şertleriň biridir» diýen çuň manyly, parasatly sözleri ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşiniň barha uly sepgitlere tarap okgunly ugur alandygyny doly aýdyňlygy bilen mälim edýär.

Aslynda, ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna geçirilmegi bilen, puluň höweslendiriş häsiýetine aýratyn ähmiýet berilýändigini hem buýsanç bilen bellemelidiris. Biz muňa hormatly Prezidentimiziň raýatlaryň aýlyk zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberini yzygiderli ýokarlandyrmak barada kabul edýän Kararlarynyň mysalynda hem aýdyň göz ýetirýäris.

Munuň özi «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgäniň iş ýüzünde öz beýanyny tapýandygynyň hem aýdyň subutnamasydyr.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýetimiziň ýokary ösüş depgini iri möçberli maýa goýumlaryň üstünlikli çekilmegini we olaryň netijeli özleşdirilmegini talap edýär. Häzirki döwürde ýurdumyzda umumy bahasy 37 milliard amerikan dollaryndan hem köp bolan 2,5 müňe golaý iri desganyň gurluşygy alnyp barylýar. Şeýlelikde, kabul edilýän maksatnamalar üstünlikli durmuşa geçirilýär, goşmaça müňlerçe iş orunlary döredilýär, maşgala girdejisi ýokarlanýar, ilatyň harytlara we hyzmatlara bolan islegleri öz wagtynda, doly derejede kanagatlandyrylýar, ýurtda hereket edýän milli manadymyzyň kadaly aýlanyşygy ýola goýulýar.

Milli manadymyzyň hümmetini ýokarlandyrmakda aýratyn orun onuň haryt üpjünçiligine baglydyr. Ýerli haryt öndürijiler tarapyndan bazaryň öwrenilmegi, ýokary hilli, köp görnüşli, bäsdeşlige ukyply harytlaryň elýeterli bahadan öndürilmegi haryt-pul aýlanyşygyny döwrüň talabyna laýyklykda ýola goýmaga giň mümkinçilikleri döredýär. Şondan ugur alyp, ýurdumyzda hususy telekeçiligi ösdürmäge ähli amatly şertler döredilýär. Telekeçilere ýeňillikleriň berilmegi we berk hukuk binýadynyň emele gelmegi hususy eýeçiligiň ykdysady ösüşe goşandynyň yzygiderli artmagy bilen düşündirilýär.

2020-nji ýylyň netijeleri boýunça, ýangyç we energetika toplumyny göz öňünde tutmazdan, ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk böleginiň jemi içerki önümdäki paýy 70 göterime ýetdi. Şeýle ýokary sepgitlere ýetilmegi ýurduň eksport kuwwatynyň artmagyna, ätiýaçlyk gaznasyna gelýän erkin ýörgünli puluň köpelmegine getirdi.

Pul-karz syýasatyny amala aşyrmakda pul dolanyşygynyň ösüş depgini esasy görkezijileriň biri bolup durýar. Puluň ösüş görkezijileri Türkmenistanyň Merkezi banky tarapyndan pugta hem ygtybarly gözegçilikde saklanylýar. Munuň özi ýurdumyzyň maliýe kuwwatyny artdyrmaga, ýokary ykdysady ösüşi üpjün etmäge, milli manadyň hümmetini has-da pugtalandyrmaga, halkymyzyň eşretli zamananyň hözirini görüp ýaşamagyna kuwwatly itergi berýär.

Pul syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri hem Türkmenistanyň Merkezi bankynyň emission-kassa harajatlaryny kemeltmekden ybaratdyr. Başgaça aýdylanda, bu işiň düýp manysy nagt pul dolanyşygyny çäklendirip, nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmekden ybaratdyr. Häzirki wagtda Türkmenistanyň karz edaralarynda nagt däl hasaplaşyklaryň üsti bilen pul dolanyşygynyň netijeliligini ýokarlandyrmak, bank kartlary boýunça milli we halkara töleg ulgamynyň ýaýrawyny giňeltmek babatda hem işler alnyp barylýar. Elektron hasaplaşyk kartlarynyň, töleg terminallarynyň, bankomatlaryň sany, «Internet-bank», «Mobil-bank» ulgamlarynyň üsti bilen amal edilýän elektron hasaplaşyklaryň möçberi yzygiderli artdyrylýar.

Eger puluň möhüm jemgyýetçilik ähmiýeti barada aýdylsa, her bir döwletiň milli pulunyň döwlet özbaşdaklygynyň, garaşsyzlygynyň, milli berkararlygynyň buýsançly nyşany bolup çykyş edýändigini, ilkinji nobatda, bellemelidiris.

Milli pulumyzyň hümmetiniň durnuklylygy Diýarymyzyň berkararlygynyň, döwlet esaslarynyň mizemezliginiň kepili bolmak bilen birlikde, türkmen döwletiniň gülläp ösmegine özüniň oňaýly täsirini ýetirýär we dünýä giňişliginde eýeleýän ornuny has-da berkidýär.

«Döwlet adam üçindir!» diýen şygary baş ýörelge edip, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini barha gowulandyrýan gahryman Prezidentimiziň belent başy aman, ömri uzak, ähli beýik başlangyçlarynda üstünlikler ýaran bolsun!

Baýramdurdy TAÝHAROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň professory.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň, döwletliligimiziň esasy nyşanlarynyň biri-de milli manadymyzdyr. Şu ýyl milli manadyň dolanyşyga girizilenine 28 ýyl dolýar. Mälim bolşy ýaly, 1993-nji ýylyň 1-nji noýabryndan ýurtda kabul edilen Kanuna laýyklykda, ýeke-täk kanuny töleg we hasaplaşyk serişdesi hökmünde türkmen manady we onuň bölek şaýylyklary bolan teňňe dolanyşyga girizildi.

Milli pulumyzyň dolanyşyga girizilmegi gönüden-göni pul bilen bagly bolan birnäçe meseleleri çözmegi talap etdi. Olardan manadyň durnuklylygyny, kadaly hereketini ýola goýmak, goraglylygyny üpjün etmek, satyn alyp bilijilik ukybyny ýokarlandyrmak ýaly çäreleri görkezmek bolar.

Hormatly Prezidentimiziň adalatly belleýşi ýaly, biziň baş wezipämiz Garaşsyz döwletimizi durmuş-ykdysady taýdan nusgalyk derejelere götermekden ybaratdyr. Baş maksada ýetmekde ýurduň bank ulgamynyň ähmiýeti örän uludyr. Bank ulgamy bazar ykdysadyýetiniň wajyp düzüm bölegi bolmak bilen, onuň işiniň netijesinde uly möçberlerde pul serişdeleri dolanyşykda bolýar, erkin pul serişdelerini dolanyşyga girizmek arkaly giňeldilen üznüksiz önümçiligi alyp barmak üçin maýa goýumlaryň çeşmeleri emele gelýär.

Eziz Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli maliýe-ykdysady syýasaty netijesinde ýeňillikli salgyt syýasatynyň ýöredilmegi, ilata pes göterim bilen ýeňillikli karzlaryň berilmegi eýeçiligiň dürli görnüşlerinde täze düzümleri, iş orunlaryny emele getirmäge, kärhanalaryň öz-özüni maliýeleşdirmek ýörelgelerine geçmek arkaly önümçilik kuwwatyny pugtalandyrmaga, importy çalyşmaga ukyply we eksporta niýetlenen önümleriň möçberini artdyrmaga, olaryň özüne düşýän gymmatyny peseltmäge, zähmet öndürijiligini ýokarlandyrmaga, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryna sanly ulgamy giňden ornaşdyrmaga, ylmyň, tehnikanyň, innowasion tehnologiýalaryň önümçilige ornaşdyrylyşyny çaltlandyrmaga, halkara söwda-ykdysady gatnaşyklary barha ösdürmäge giň mümkinçilikleri döredýär.

Milli pul birligimiziň durnukly hereket etmegi köp babatda ýurdumyzyň bank ulgamynyň işjeňligine, onuň müşderilerine hödürleýän amallarynyň we hyzmatlarynyň görnüşlerine, hiline, şonuň ýaly hem töleg-hasaplaşyk işiniň ýola goýluşyna we oňa yzygiderli gözegçilige baglydyr. Häzirki döwürde bu wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmekde Türkmenistanyň Merkezi bankynyň ýolbaşçylygynda dünýäniň ösen döwletleriniň we halkara maliýe-karz guramalarynyň baý tejribesini öwrenmek arkaly degişlilikde ýurdumyzyň bank ulgamyna ornaşdyrmak hem-de bank hünärmenleriniň hünär derejelerini kämilleşdirmek boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar. Halkara Pul Gaznasy, Bütindünýä banky, Yslam ösüş banky, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş banky, Aziýanyň ösüş banky, Germaniýa Federatiw Respublikasynyň Süýşürintgiler kassalarynyň halkara hyzmatdaşlyk boýunça gaznasy ýaly guramalar bilen alnyp barylýan hyzmatdaşlygyň çägi has-da giňeldildi.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän pul-karz syýasatynyň çäklerinde Türkmenistanyň Merkezi banky milli manadyň satyn alyjylyk ukybyny durnukly saklamak, bank hyzmatlaryny giňeltmek, hil taýdan täze, has ýokary derejä götermek, bank ulgamyna dünýä tejribesiniň öňdebaryjy usullaryny we innowasion tehnologiýalaryny ornaşdyrmak, milli puluň hümmetiniň durnuklylygyny, pul dolanyşygynyň netijeliligini üpjün etmek, täze, has netijeli maliýe gurallaryny işläp düzmek, daşary ykdysady maliýe şertleriniň — bütindünýä maliýe-ykdysady çökgünliginiň ýurdumyzyň ykdysadyýetine ýetirýän ýaramaz täsiriniň öňüni almak ýaly köpugurly işleri üstünlikli amala aşyrýar. Şeýle hem ýurdumyzyň bank ulgamy tarapyndan nagt däl hasaplaşyklaryň geriminiň giňeldilmegine, milli töleg ulgamynyň mümkinçilikleriniň artdyrylmagyna, karz edaralarynyň bäsdeşlige ukyplylygynyň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen giň gerimli işler alnyp barylýar.

Ýurdumyzda pul dolanyşygynyň netijeliligini has-da kämilleşdirmek üçin, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan halkara tejribäniň öňdebaryjy tehnologiýalaryna esaslanýan nagt däl hasaplaşyklary barha ýaýbaňlandyrmak boýunça degişli işler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň çäginde raýatlarymyz «Altyn asyr», «Millikart», «Maşgala», «Milli VISA», «Goýum bank karty», «Owerdraft karty», şeýle hem halkara «VISA» we «MasterCard» bank kartlaryny peýdalanmak arkaly dürli görnüşli nagt däl hasaplaşyklaryň giň mümkinçiliklerinden peýdalanýarlar.

2021-nji ýylyň 1-nji oktýabry ýagdaýyna ýurdumyzyň bank kart ulgamynda hasaba alnan bank kartlarynyň sany 4712,6 müňden, töleg terminallarynyň sany 41 müňden geçdi. Töleg terminallaryndan 16,5 müňden gowragy ýa-da 40 göterimi döwlete dahylly edaralarda we 24,5 müňden gowragy ýa-da 60 göterimi döwlete dahylly bolmadyk edaralarda ornaşdyryldy.

«Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň», «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» hem-de «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» çäklerinde ýurdumyzda nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek maksady bilen sanly ulgamda «Internet-bank», «Mobil-bank», «Halkbank terminal», «QR-kod», elektron söwda ýaly onlaýn bank hyzmatlaryny ornaşdyrmak we kämilleşdirmek işlerine yzygiderli maýa goýum serişdeleri goýulýar. Şeýle görnüşli sanly bank hyzmatlary müşderiniň bank amallaryna we hyzmatlaryna bolan isleglerini kanagatlandyrmaga, pul geçirimlerini ýeňilleşdirmäge, netijede, ilatyň gymmatly wagtyny we serişdelerini tygşytlamaga mümkinçilik berýär.

Hormatly Prezidentimiziň bank ulgamynyň işini yzygiderli kämilleşdirmek boýunça tabşyryklaryny öz wagtynda ýerine ýetirmek maksady bilen, ýurdumyzyň karz edaralarynda «Internet-bank» we «Mobil-bank» hyzmatlary arkaly amallary ýerine ýetirmek üçin ähli mümkinçilikler döredildi. Nagt däl görnüşde geçirilýän hasaplaşyklarda «Cash back» höweslendiriş hyzmatynyň iň pes möçberi 2 göterim derejesinde bellendi. Şeýle hem karz edaralary öz internet sahypalary arkaly karz almak we bank kartlaryny açdyrmak boýunça onlaýn ýüzlenme hyzmatlaryny ýerine ýetirýärler. Häzirki wagtda «Altyn asyr» bank kartynyň eýeleri öz hyzmat edýän banklarynyň internet sahypalaryna girmek arkaly bank kartlaryny özbaşdak «Internet-bank» hyzmatyna birikdirip bilýärler.

Ýurdumyzyň bank ulgamy tarapyndan elektron söwda hyzmatynyň onlaýn hasaplaşyklary durmuşa ornaşdyrylýar. Elektron söwda harytlaryň we hyzmatlaryň internet ulgamynyň üsti bilen hakyky wagt tertibinde ýerlenmegidir. Bu hyzmata islegiň artmagy netijesinde nagt däl hasaplaşyk geçirmek arkaly elektron usulda täjirçilik işini alyp barýan telekeçileriň sany günsaýyn artýar.

Türkmenistanyň «Halkbank» paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan sanly ulgamda «Halkbank terminal» we «Talyp tölegi» bank hyzmatlary hödürlenýär. «Halkbank terminal» mobil ulgamy ykjam telefona gurnalmak bilen, harytlardyr hyzmatlar üçin tölegleri kabul etmek, amaly ýatyrmak ýa-da yzyna gaýtarmak, kassany ýapmak we söwdanyň jemi möçberini çykaryp görkezmek, amallaryň taryhyny görmek ýaly hyzmatlardan peýdalanmaga mümkinçilik berýär. «Talyp tölegi» onlaýn bank hyzmaty ýurdumyzyň ýokary we ýörite orta hünär okuw mekdeplerinde tölegli esasda bilim alýan talyplaryň okuw töleglerini banka barmazdan, onlaýn usulda ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär. Tölegler «Internet-bank» hyzmaty, şeýle hem «Talyp tölegi» programma goşundysy arkaly geçirilende, talybyň özüniň ýa-da onuň ýakyn hossarynyň «Goýum bank karty», «Altyn asyr», «Maşgala» bank kartlaryny ulanmaklary arkaly ýerine ýetirip bolýar.

Türkmenistanyň «Senagat» paýdarlar täjirçilik banky Aşgabat şäherinde we welaýat merkezlerinde awtobuslarda şäheriçi ugurlar üçin tölemäge niýetlenen nagt däl hasaplaşyk enjamlaryny gurnap, elektron kartlar boýunça nagt däl hasaplaşyk hyzmatlaryny ýola goýdy.

«Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň sanly ulgamda ýerine ýetirýän «QR-kod» hyzmatynyň amatlyklaryndan peýdalanýanlaryň sany hem günsaýyn artýar.

2021-nji ýylyň 1-nji oktýabry ýagdaýynda ýurdumyzyň bank ulgamy boýunça «Internet-bank» hyzmatyna birikdirilen müşderileriň sany 761,5 müňe ýetdi, «Mobil-bank» hyzmatyna birikdirilenleriň sany bolsa 38,2 müňden geçdi.

2021-nji ýylyň dokuz aýynyň dowamynda bankomatlaryň, terminallaryň, «Internet-bank», «Mobil-bank» we elektron söwda ulgamlarynyň üsti bilen amal edilen nagt däl hasaplaşyklaryň möçberi 8,2 milliard manatdan geçdi, bu görkeziji geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 1,4 esseden gowrak ýokarlandy.

Kartly töleg ulgamynda nagt däl hasaplaşyklaryň umumy möçbere bolan gatnaşygy 2020-nji ýylyň degişli döwründe 32,8 göterime, 2021-nji ýylda 40,1 göterime deň bolup, bu görkeziji 1,2 esseden gowrak artdy. Bu görkezijiler banklaryň hödürleýän hyzmatlaryndan peýdalanýan raýatlarymyzyň günsaýyn artýandygyny görkezýär.

Döwlet Baştutanymyzyň parasatly baştutanlygynda ähli pudaklary depginli ösdürmek, döwlet emlägini has-da netijeli dolandyrmak, hususylaşdyrmak we paýdarlar jemgyýetlerine öwürmek, milli ykdysadyýetimiziň düzüminde hususy ulgamyň paýyny artdyrmak, pudaklaryň, şol sanda banklaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak boýunça toplumlaýyn işler ýerine ýetirilýär. Şolaryň hatarynda ýurdumyzyň bank ulgamynda hem öňegidişlikler gazanylýar. Geçen 2020-nji ýylda Türkmenistanyň «Halkbank» döwlet täjirçilik bankynyň, şu ýylda bolsa Türkmenistanyň «Türkmenbaşy» döwlet täjirçilik bankynyň guramaçylyk-hukuk görnüşleriniň üýtgedilip, olaryň açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetlerine öwrülmegi ýurdumyzda hususylaşdyrmak, bazar şertlerine geçmek boýunça döredilýän nobatdaky mümkinçilikleriň biridir.

Halkymyzyň abadançylygy, rowaçlygy, milli ykdysadyýetimiziň diwersifikasiýalaşdyrylyp ösdürilmegi ugrunda ýadawsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, belent başy aman bolsun, il-ýurt bähbitli, adamzat ähmiýetli alyp barýan belent maksatly işleri mundan beýläk hem rowaç alsyn!

Dünýägözel HAÝYTOWA,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň Ylmy-önümçilik geňeşiniň baş hünärmeni.

Aşgabatdan Türkmenabada uzaýan döwrebap ýoluň gurluşygynda açylýar

29-njy oktýabrda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň ulanmaga berilmegi mynasybetli geçirilen dabaralar bu iri taslamanyň gurluşygynda bolup, onda bitirilýän işler bilen ýakyndan tanyşmaga mümkinçilik alan döwürdeş žurnalistimiziň: «Bu taslama baky Bitarap döwletimiziň, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesiniň, ýurtlary, sebitleri ýakynlaşdyrmak taglymynyň ýollarda açylmasydyr, anyk işlerde beýan tapmasydyr» diýen jümleleriniň hakykat ýüzündäki wysaly bolup kalplara doldy. Ol halkara guramalaryň, sebitleýin ulag-logistika assosiasiýalarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleriniň hem birnäçesini türkmen topragynda duşurdy.

Taryhy wakalara şaýat bolan daşary ýurtly myhmanlar Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen goňşy döwletler bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmäge ýardam berjek bu iri taslama barada, ine, şeýle gürrüň berýärler.

Çoi ÝUN-SUK,
Koreýa Respublikasynyň «Hyundai» korporasiýasynyň wise-prezidenti:

 — Ilki bilen, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegini ulanmaga bermek dabarasyna gatnaşmaga çakylyk üçin türkmen tarapyna hoşallyk bildirýärin. «Hyundai» korporasiýasy Türkmenistanyň Hökümeti hem-de ýurduň ulag ugurly döwlet edaralary bilen 2008-nji ýyldan bäri hyzmatdaşlyk edýär. Geçen döwrüň dowamynda türkmen tarapy kompaniýamyzyň önümi bolan jemgyýetçilik ulaglarynyň dürli görnüşleriniň ýüzlerçesini satyn aldy. Olaryň hatarynda häzirki zaman ýeňil awtoulaglary, şäheriçi we şäherara awtobuslar bar. «Hyundai» kysymly ulaglaryň Türkmenistanda ulag gatnawlarynyň ugurlaryny hem-de ýolagçylary gatnatmagyň ýygylygyny artdyrmaga goşant goşýandygy bizi örän buýsandyrýar. 

Biz Türkmenistany ulag ulgamynda hyzmatdaşlykda ygtybarly ýurt hasaplaýarys. Gadymyýetde Beýik Ýüpek ýolunyň ýüreginde ýerleşen bu döwlet häzirki wagtda-da tutuş Merkezi Aziýa sebitinde ulag ulgamyny ösdürmekde we döwrebaplaşdyrmakda möhüm orun eýeleýär. «Hyundai» korporasiýasynyň wekilleri Türkmenistanyň Hökümeti bilen täze ugur — ekologik taýdan arassa ulag ulgamyny ösdürmek boýunça gepleşikleri geçirýärler. Ol, esasan, Koreýa Respublikasynda uly meşhurlykdan peýdalanýan elektrik awtobuslary satyn almak hem-de elektrik beketleri gurmak bilen baglanyşyklydyr.

Türkmen Lideriniň hut özüniň gatnaşmagynda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň 1-nji böleginiň işe girizilmegi mynasybetli guralan dabara şaýat bolmak bilen, Türkmenistanyň ulag-kommunikasiýa ulgamynyň bäsdeşlige ukyplylygynyň barha ýokarlanýandygyna ýene bir gezek göz ýetirdik. Bilelikdäki hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de ýygjamlaşdyryljakdygyna uly ynam bildirip, türkmen döwletine we halkyna gülläp ösüş arzuw edýärin.

Jawad SEMSARILER,
Eýran Yslam Respublikasynyň Halkara ulag kompaniýalary birleşiginiň müdiriýetiniň başlygy:

 — Men Türkmenistanda soňky gezek 20 ýyl mundan ozal boldum. Bu gün bolsa Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna gatnaşmak bilen, goňşy döwletimiziň häzirki ösüşlerini, Türkmenistanyň Prezidenti hormatly Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ähli ugurlarda amala aşyrylýan ägirt uly özgertmeleri ýakyndan synlamaga mümkinçilik aldym. Muňa diýseň begenýärin we görkezilen myhmansöýerlik üçin türkmen tarapyna hoşallyk bildirýärin. 

 Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygyny Türkmenistanyň üstaşyr ulag düzümini döretmek babatda durmuşa geçirýän taslamalarynyň iň irileriniň biri hasaplamak bolar. Ol diňe bir Türkmenistan üçin däl, eýsem, Merkezi Aziýa we goňşy döwletler üçin hem üstaşyr geçelgeler ulgamynda açylan ägirt uly mümkinçilikdir. Ýokary tizlikli bu ýoluň gurulmagy Eýrandan, şol sanda beýleki ýurtlardan gelýän harytlary Türkmenistanyň üsti bilen sebitiň bazarlaryna çykarmaga-da amatly şertleri döredýär. Türkmenistanyň çäkleri häzirki wagtda Merkezi we Günorta Aziýa döwletlerine çykmak üçin möhüm geçelge bolup hyzmat edýär. Munuň özi geçmişde siwilizasiýalary baglanyşdyran Beýik Ýüpek ýoluny döwrebap ulag düzümleri arkaly gaýtadan dikeltmäge mümkinçilik berýär. 

Geçen üç onýyllykda Türkmenistanda ykdysadyýetiň ähli ulgamlary boýunça uly ösüşler gazanyldy we ýurtda iri taslamalaryň ençemesi amala aşyryldy. Açylyp ulanylmaga berlen bu ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň nobatdaky tapgyryny bolsa taryhy waka hökmünde häsiýetlendirip bileris. Ol Türkmenistanyň sebitde eýeleýän täsirli ornuny berkitmäge ädilen ýene bir aýgytly ädimdir. Umumy uzynlygy 600 kilometre deň bolan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň gurluşygynyň üstünlikli amala aşyrylmagynyň ýükleri üstaşyr geçirmekde sebitiň kuwwatyny artdyrmaga, şonuň bilen birlikde döwletleriň arasyndaky ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam etjekdigine ynanýarys.

Kenan GURBANOW,
Azerbaýjan Respublikasynyň Halkara ýük daşaýjylar assosiasiýasynyň Baş sekretarynyň orunbasary:

 — Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň uzynlygy 203 kilometre deň bolan Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna gatnaşmaga döredilen mümkinçilik üçin Türkmenistanyň Hökümetine hoşallyk bildirýäris. Dünýäde dowam edýän çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, ulag-logistika ulgamynda möhüm orun eýelejek şeýle iri taslamalaryň amala aşyrylmagy döwletiň ykdysady kuwwatyndan, ulag syýasatynyň oýlanyşykly alnyp barylýandygyndan nyşan. Biz dostlukly Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ilerletmek, durnukly ulag ulgamyny döretmek boýunça halkara derejede öňe sürýän başlangyçlaryna hem ýokary baha berýäris. 

Biz täze açylan bu ýoluň Beýik Ýüpek ýoluny döwrebap ulag ugurlary arkaly dikeltmäge, ýükleri daşamak we üstaşyr geçirmek ulgamynyň işine goşmaça badalga bermäge ähli şertleri döretjekdigine ynanýarys. Geljekde ol diňe bir goňşy döwletleri birleşdirmän, eýsem, Aziýa bilen Ýewropany baglanyşdyrjak möhüm halka öwrüler. Bu ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Türkmenbaşy awtobanyna sepleşmegi ýük awtoulaglaryna Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portuna, şol ýerden bolsa deňiz ýoly arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günorta sebitine, Eýranyň demirgazygyna, Pars hem-de Oman aýlaglaryna çykmaga mümkinçilik berer. Diňe şunuň özi-de türkmen Lideriniň başlangyjy bilen başy başlanan bu iri taslamanyň näderejede ähmiýetlidigini doly açyp görkezýär.

Halkara derejede ýük daşamaga mümkinçiliginiň bolmagy islendik döwletiň ykdysady ösüşiniň möhüm görkezijileriniň biri hasaplanýar. Ýollardan üznüksiz hereketiň amala aşyrylmagy, ýakyn-u-uzak ülkelerden harytdyr ýükleriň gatnadylmagy geljege umytly garamaga esas berýär. Sebäbi hereket bolan ýerde ösüş bardyr. Ösüş bolsa ýaşaýyşdyr, abadançylykdyr. Biz sebit, yklym we dünýä ähmiýetli ýollary çekip, tutuş Ýer ýüzünde parahatçylygy pugtalandyrmagy baş maksadyna öwren türkmen Liderine bu ugurda alyp barýan işlerinde hemişe rowaçlyklary arzuw edýäris.

Taýýarlan Aýgül RAHYMOWA.