Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň işläp taýýarlan giň halkara hyzmatdaşlyk strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirýär. Dünýäniň gyzyklanma bildirýän ähli ýurtlary bilen netijeli-syýasy hem-de söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer gatnaşyklar işjeň ösdürilýär.

Syn berilýän aýda döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň daşary ýurtly hyzmatdaşlar hem-de abraýly guramalar bilen geçiren duşuşyklary, syýasy geňeşmeleri, işewürlik gepleşikleridir forumlary munuň aýdyň subutnamasydyr.

Goňşy döwletler bilen mizemez dostlugyň, ynanyşmagyň we özara düşünişmegiň köpasyrlyk däplerine esaslanýan özara bähbitli gatnaşyklary pugtalandyrmak Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň möhüm ugrudyr.

3-nji oktýabrda Türkmenistanyň hem-de Eýran Yslam Respublikasynyň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylarynyň arasynda geçirilen telefon arkaly söhbetdeşligiň barşynda ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda döwletara gatnaşyklara degişli meseleleriň giň toparyna seredildi. Onda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy has-da giňeltmegiň möhümdigi bellenildi hem-de Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-eýran toparynyň nobatdaky mejlisini geçirmäge taraplaryň taýýardygy beýan edildi.

Söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmek Özbegistan Respublikasy bilen döwletara gatnaşyklaryň hem esasy ugrudyr. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oktýabr aýynyň başynda bu goňşy ýurda amala aşyran iki günlük resmi saparynyň dowamynda Daşkendiň “Ýaşnabad” innowasion tehnoparkynda geçirilen türkmen-özbek ykdysady forumy ýokary derejedäki duşuşygyň işewürlik esasyny düzdi. Ikitaraplaýyn resminamalaryň 13-sine, şol sanda umumy bahasy ABŞ-nyň 13,5 million dollaryna barabar bolan eksport-import amallarynyň amala aşyrylmagyny göz öňünde tutýan resminamalara gol çekilmegi özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmäge iki goňşy ýurduň özara gyzyklanma bildirýändigini tassyklady.

5-nji oktýabrda sanly ulgam arkaly Türkmenistanyň we Rumyniýanyň Daşary işler ministrlikleriniň geňeşmeleri geçirildi. Geňeşmeleriň dowamynda dürli ugurlarda, hususan-da, bilim ulgamynda özara gatnaşyklaryň meselelerine garaldy. Taraplar Hazar deňzi — Gara deňiz halkara ulag geçelgesine degişli ozal gazanylan ylalaşyklary amala aşyrmagyň, ikitaraplaýyn söwda dolanyşygyny işjeňleşdirmegiň hem-de hyzmatdaşlygyň şertnamalaýyn-hukuk binýadyny giňeltmegiň mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşdylar.

7-nji oktýabrda Aşgabatda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-rus toparynyň başlyklarynyň duşuşygy geçirildi. Duşuşyga döwlet düzümleriniň, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň birnäçesiniň hem-de iki ýurduň işewür toparlarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar. Toparyň başlyklary — Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedow we Russiýa Federasiýasynyň Hökümetiniň Başlygynyň orunbasary A.Owerçuk soňky ýyllarda hil taýdan täze mazmuna eýe bolan döwletara gatnaşyklarynyň artýan depginini kanagatlanma bilen bellediler.

Mejlisiň jemleri boýunça “Türkmenistanyň Hökümetiniň hem-de Russiýa Federasiýasynyň Hökümetiniň arasynda ykdysady hyzmatdaşlygyň 2021 — 2023-nji ýyllar üçin maksatnamasyna” gol çekildi. Ol ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň şertnamalaýyn-hukuk binýadynyň üstüni ýetirip, uzak möhletli geljegi nazara almak bilen, hyzmatdaşlygy diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek üçin amatly şertleri döretmäge ýardam etmelidir.

8-nji oktýabrda DIM-niň Halkara gatnaşyklary institutynda Türkmenistanda howanyň üýtgemegi bilen bagly meseleler boýunça utgaşykly görnüşde ilkinji Ýaşlar maslahaty geçirildi. Bu çäre Ýaşlar konferensiýasynyň (COY16) hem-de Glazgoda geçiriljek BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 26-njy maslahatynyň (COP26) öň ýanynda Beýik Britaniýanyň Türkmenistandaky ilçihanasy hem-de BMG-niň Türkmenistandaky hemişelik wekilhanasy bilen bilelikde guraldy.

Dünýäde howanyň üýtgemegine hem-de onuň täsirlerine garşy durmagy güýçlendirmek üçin pikirleri, bilimleri alyşmaga mümkinçilik döreden maslahatyň jemleri boýunça COY16 hem-de COP26 üçin Türkmenistanyň ýaşlarynyň başlangyçlarynyň jemleýji namasy hem-de Howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça täzeçil çözgütleriň ýol kartasy kabul edildi.

7-nji oktýabrda daşary syýasat edarasynda Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň Ýewropa sebit edarasynyň direktory Hans Klýuge bilen duşuşyk geçirildi. Türkmen tarapy myhmany hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň saglygy goraýyş ulgamynda dürli halkara çärelerde öňe sürýän esasy başlangyçlary we teklipleri bilen tanyşdyryp, Türkmenistanyň BSGG bilen hyzmatdaşlygy has-da ösdürmegi we pugtalandyrmagy ugur edinýändigini tassyklady.

Şol günüň ertesi Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň gününe bagyşlanyp geçirilen “Lukmançylyk diplomatiýasy — sagdyn dünýäniň binýady” atly alym-lukmanlaryň halkara maslahaty munuň şeýledigini görkezdi. Paýtagtymyzyň “Ýyldyz” myhmanhanasynda utgaşykly görnüşde geçirilen foruma dünýäniň 15 ýurdunyň saglygy goraýyş ulgamynyň wekilleri gatnaşdylar. Çykyş edenleriň belleýşi ýaly, bütin dünýäni gurşap alan pandemiýa bu ählumumy howpa garşy göreşmekde halkara bileleşigiň tagallalarynyň birleşdirilmegini ugur edinýän lukmançylyk diplomatiýasyna aýratyn ähmiýet bermek zerurlygyny ýüze çykardy.

10-njy oktýabrda geçirilen “Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe saglygy goraýyş, bilim we sport” atly halkara ylmy maslahat ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamynyň gazananlary bilen giň jemgyýetçiligi tanyşdyrmaga hem-de daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen gatnaşyklary ýola goýmaga ajaýyp mümkinçilik döreden ähmiýetli çäreleriň biri boldy. Bu foruma sanly ulgam arkaly daşary ýurtlardan, şol sanda Russiýadan, Germaniýadan, Fransiýadan, Rumyniýadan we beýleki ýurtlardan saglygy goraýyş ulgamynyň görnükli alym-professorlary, lukmançylyk ylymlarynyň doktorlary, saglygy goraýyş ulgamynyň ýokary wezipeli wekilleri gatnaşdylar. Duşuşyga gatnaşyjylar Türkmenistanyň Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň ölçeglerine kybap gelýän saglygy goraýyş ulgamynyň gazananlaryna hem-de türkmen Lideriniň bu ulgamda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça möhüm başlangyçlaryna ýokary baha berdiler.

Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde geçirilýän “EKSPO — 2020” Bütindünýä sergisine ýurdumyzyň gatnaşmagynyň esasy maksady Garaşsyzlygyň 30 ýylynda dürli ugurlarda gazanylan üstünlikleri dünýä ýaýmak, daşary ýurtlar bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmek, öndürilýän harytlaryň eksportyny artdyrmak bilen bagly boldy.

9-njy oktýabrda Bütindünýä sergisinde Türkmenistanyň Milli güni geçirilip, oňa BAE-de iş sapary bilen bolan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gatnaşdy.

Türkmen sergisi üçin bölünip berlen ýeriň umumy meýdany 1581 inedördül metrdir. Türkmenistanyň bölümi “Ykjamlyk” atly tematik zolakda ýerleşdirilip, onuň binagärlik keşbi okgunly ösüşiň girewi hökmünde hemişelik hereket pikirini beýan edýär. Türkmen sergisiniň girelgesiniň ýanynda heýkel-çüwdürim kompozisiýasy ýerleşdirildi. Behişdi bedewleriň bäşisiniň şekili ýurdumyzyň ösüşiň belentliklerine tarap okgunly gadamlaryny, ata Watanymyzyň milli mirasyna sarpany, halkymyzyň agzybirligini we jebisligini alamatlandyrýar.

Iri forumyň «Akyl-paýhasymyzy birleşdirip, geljegi döredýäris» diýen şygaryny nazara almak bilen bezelen Türkmenistanyň sergisi ykdysadyýetiň dürli pudaklarynyň gazananlary, onuň taryhy-medeni mirasy, eksport kuwwaty, dünýäniň ösüşine goşýan goşandy bilen hemmetaraplaýyn tanyşdyrýar.

2022-nji ýylyň mart aýynyň ahyryna çenli dowam etjek “EKSPO — 2020” Bütindünýä sergisine Türkmenistanyň gatnaşmagy ýurdumyzyň halkara abraýynyň, dünýä jemgyýetçiliginiň Watanymyzyň iň täze taryhyna bildirýän ägirt uly gyzyklanmasynyň aýdyň subutnamasydyr. Ýurdumyzyň iň täze taryhy bolsa hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oňyn başlangyçlary bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr.

Türkmenistanyň Hökümet wekiliýetiniň agzalarynyň hem-de BAE-niň resmi adamlarynyň gatnaşmagynda bu ýerde geçirilen gepleşikleriň çäklerinde ikitaraplaýyn resminamalara gol çekildi.

12-nji oktýabrda Nur-Sultan şäherinde Aziýada özara hyzmatdaşlyk we ynamy berkitmek çäreleri boýunça Maslahatyň (AÖHYBÇM) altynjy duşuşygy geçirildi. Bu duşuşyga gatnaşmak üçin Gazagystana türkmen wekiliýeti iberildi.

Forumyň barşynda AÖHYBÇM-da Türkmenistana synçy ýurduň derejesiniň berilmeginiň ähmiýeti bellenildi hem-de biziň ýurdumyzyň syýasy gepleşikleri geçirmek, hyzmatdaşlyk etmek, umumy sebit we halkara howpsuzlygyny pugtalandyrmak arkaly Aziýa yklymynda parahatçylygy, howpsuzlygy gazanmagy goldaýandygy aýratyn nygtaldy.

13-nji oktýabrda DIM-de BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary, BMG-niň Terrorçylyga garşy müdirliginiň ýolbaşçysy W.Woronkow bilen sanly ulgam arkaly duşuşyk geçirildi. Taraplar Türkmenistanyň we Birleşen Milletler Guramasynyň dürli ugurlar boýunça strategik hyzmatdaşlygynyň netijeli häsiýetini belläp, BMG-niň terrorçylyga garşy Ählumumy strategiýasyny amala aşyrmak babatda ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn gatnaşyklaryň meselelerine seretdiler.

Şol gün Türkmenistanyň wekiliýeti Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygynyň ýolbaşçylygynda Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşiniň GDA gatnaşyjy döwletleriň Parlamentara Assambleýasy bilen bilelikde guran III Ýewraziýa Zenanlar forumynyň işine gatnaşdy. Utgaşykly görnüşde geçen duşuşygyň esasy meselesi “Zenanlar: täze ýagdaýlarda ählumumy wezipeler” diýen meseleden ybarat boldy. Oňa gatnaşanlaryň pikirine görä, forum ýurtlaryň arasyndaky hyzmatdaşlygy giňeltmek, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde beýleki parlament kärdeşleri bilen pikir we tejribe alyşmak üçin oňat çäredir.

Geçen aýyň ikinji ongünlüginde DIM-de daşary ýurtly diplomatlar — Saud Arabystany Patyşalygynyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Said bin Osman Ahmed Suweýdi, Ermenistan Respublikasynyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Ruben Harazýan bilen duşuşyklar geçirildi. Olar alyp barýan işleriniň özara hereketleriň dürli ugurlary boýunça ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna hemmetaraplaýyn ýardam etjekdigini bellediler.

14-nji oktýabrda Türkmenistanyň Bütindünýä Söwda Guramasyna (BSG) girmegi bilen baglanyşykly meseleleri öwrenmek boýunça Hökümet toparynyň sanly ulgam arkaly mejlisi geçirildi. Mejlise gatnaşyjylar Türkmenistanyň daşary söwda tertibiniň Ähtnamasyny işläp taýýarlamak boýunça 2021-2022-nji ýyllar üçin Iş meýilnamasyny tassyklamaga degişli pikir alyşdylar. Hökümet toparynyň agzalary şu ýylyň 30-njy noýabry — 3-nji dekabry aralygynda BSG-niň Ženewada geçiriljek XII ministrler maslahatyna Türkmenistanyň işjeň synçy hökmünde BSG-niň işine gatnaşmak üçin resminamalary tabşyrmak meselelerini giňişleýin öwrendiler.

18-nji oktýabrda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa bilen Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federal Geňeşiniň Başlygy W.Matwiýenkonyň arasynda telefon arkaly geçirilen söhbetdeşligiň çäklerinde netijeli parlamentara gatnaşyklary ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Söhbetdeşligiň dowamynda geljegi nazarlaýan özara gatnaşyklaryň köptaraply parlamentara görnüşlerini has-da giňeltmegiň zerurdygy bellenildi. Geljek ýyl Türkmenistanda ýokary derejeli parlamentara forumy geçirmegiň mümkinçiligine garaldy.

20-nji oktýabrda bilelikdäki maýa goýum we önümçilik taslamalaryny ara alyp maslahatlaşmak, senagat, gurluşyk serişdelerini öndürmek, dokma pudagy, oba hojalygy babatda hem-de logistika, syýahatçylyk, sanly tehnologiýalar ulgamynda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak we giňeltmek maksady bilen, sanly ulgam arkaly iki ýurduň Söwda-senagat edaralary tarapyndan guralan VIII türkmen-rus ykdysady forumy geçirildi.

Şol gün Russiýa Federasiýasynyň paýtagtynda Owganystan boýunça geňeşmeleriň Moskwa duşuşygynyň mejlisi geçirildi. Oňa 10-dan gowrak ýurduň, şol sanda Türkmenistanyň wekilleri gatnaşdylar. Köptaraplaýyn gepleşikleriň barşynda Owganystanda ynsanperwerlik taýdan çökgünligiň öňüni almak boýunça halkara jemgyýetçiligiň tagallalarynyň birleşdirilmegine hem-de bu ýurtda ösüşiň hemme şertlerini üpjün etmäge degişli möhüm meselelere garaldy. Duşuşykda beýan edilişi ýaly, Türkmenistan goňşy ýurduň syýasy durnuklylygyna, howpsuzlygyna, owgan halkynyň abadançylygyna we agzybirligine, agzalalyklaryň diňe parahatçylykly, syýasy-diplomatik ýollar arkaly çözülmegine uly gyzyklanma bildirýär.

Dürli ulgamlarda netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmek baradaky meseleler 21-nji oktýabrda Maliýe we ykdysadyýet ministrliginde onlaýn görnüşde geçirilen “Türkmenistan — Ýewropa Bileleşigi” bilelikdäki komitetiniň 20-nji mejlisiniň gün tertibine girizildi.

Türkmen tarapynyň wekilleri çykyşlarynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän daşary syýasat strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biriniň Ýewropa Bileleşigi bilen hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakdan ybaratdygyny nygtadylar. Bu hyzmatdaşlyk soňky ýyllarda ep-esli işjeňleşdirildi.

ÝB bilen gatnaşyklar hereket edýän gurallaryň we düzümleriň, hususan-da, “Ýewropa Bileleşigi — Türkmenistan” bilelikdäki komitetiň, Parlamentara gepleşikleriň, Adam hukuklary baradaky gatnaşyklaryň, daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky geňeşmeleriň çäklerinde hem-de hyzmatdaşlygyň birnäçe meseleleri boýunça netijeli ösdürilýär.

20-nji oktýabrda Türkmenistanyň hem-de Şweýsariýa Konfederasiýasynyň söwda edaralarynyň, birnäçe ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň we işewür toparlarynyň wekilleriniň gatnaşmagynda onlaýn görnüşde türkmen-şweýsar işewürlik maslahaty geçirildi. Hyzmatdaşlyk etmegiň mümkinçiligini amala aşyrmak ugrunda täze çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga we iki dostlukly ýurduň arasyndaky söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmäge gönükdirilen duşuşygyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan “Açyk gapylar” syýasatynyň Türkmenistanyň daşary ýurtly hyzmatdaşlary bilen ykdysady hem-de maýa goýum taýdan hyzmatdaşlyk etmegi üçin oňaýly şertleri döredýändigi barada nygtaldy.

21-nji oktýabrda DIM-de BMG-niň Azyk we oba hojalyk guramasynyň (FAO) sebit edarasynyň direktory Wiorel Gusu bilen sanly ulgam arkaly duşuşyk geçirildi. Nygtalyşy ýaly, türkmen tarapy FAO-nyň işine ýokary baha berýär hem-de oba hojalygyny durnukly ösdürmek babatda dünýä tejribesiniň ulanylmagyna we azyk howpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdirilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmegi maksat edinýär.

Taraplar bilelikdäki taslamalary we maksatnamalary işläp taýýarlamak hem-de durmuşa geçirmek meseleleri boýunça pikir alyşdylar, şeýle hem FAO-nyň Türkmenistanda wekilhanasyny açmak boýunça işleri işjeňleşdirmäge özara taýýardyklaryny beýan etdiler.

Hormatly Prezidentimiziň Buýrugyna laýyklykda, 26 — 28-nji oktýabrda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-eýran toparynyň nobatdaky 16-njy mejlisiniň işine gatnaşmak hem-de Türkmenistanyň we Eýran Yslam Respublikasynyň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda birnäçe ikitaraplaýyn duşuşyklary hem-de syýasy geňeşmeleri geçirmek üçin Tähran şäherine iş saparyna ugradyldy.

Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti Seýed Ebrahim Raisi bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklar ulgamynda uly kuwwatyň bardygy nygtaldy hem-de sebit we halkara düzümleriň ugry boýunça, hususan-da, BMG-niň çäklerinde özara hereketleri mundan beýläk-de işjeňleşdirmäge ikitaraplaýyn gyzyklanma bildirildi.

EYR-niň birnäçe ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary bilen geçirilen ikitaraplaýyn duşuşyklaryň çäklerinde taraplaryň özara gyzyklanma döredýän giň gerimli ugurlary boýunça ikitaraplaýyn bähbitli gatnaşyklary giňeltmegi hem-de ähli möhüm ulgamlarda iki ýurduň özara hereketlerini düzgünleşdirýän şertnamalaýyn-hukuk binýadyny has-da kämilleşdirmegi maksat edinýändigi tassyklanyldy. Şonuň bilen birlikde, parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, sebit derejesinde hyzmatdaşlygyň mümkinçiligini artdyrmagyň wajypdygy nygtaldy.

27-nji oktýabrda Tähranda Owganystanyň goňşy ýurtlarynyň hem-de Russiýanyň daşary işler ministrleriniň ikinji duşuşygynyň geçirilendigi bellärliklidir. Oňa Özbegistanyň, Pakistanyň, Täjigistanyň we Türkmenistanyň DIM-leriniň ýolbaşçylary hem-de Russiýanyň we Hytaýyň wekilleri gatnaşdylar. Diplomatlar taraplaryň Owganystanda ýurduň ähli milli toparlarynyň gatnaşmagynda degişli Hökümeti kemala getirmekde özara kömek bermäge gönükdirilen tagallalaryny birleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdiler.

“Türkmengaz”, “Türkmennebit” döwlet konsernleri we “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasy tarapyndan “GaffneyCline” britan kompaniýasynyň ýardam bermeginde “Türkmen Forum” hojalyk jemgyýeti bilen hyzmatdaşlykda guralan “Türkmenistanyň nebiti we gazy — 2021” atly halkara maslahat oktýabr aýynyň möhüm wakasy boldy. Energetika ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga we ösdürmäge gönükdirilen bu abraýly forum diňe bir adaty görnüşde geçirilmän, eýsem, onlaýn görnüşde Aşgabatdan dünýäniň onlarça ýurduna görkezildi. Şeýlelikde, maslahatyň pikir alyşmalaryna sanly ulgam arkaly 30-dan gowrak döwletiň 100-den gowrak kompaniýasynyň, iri guramalaryň hem-de banklaryň wekilleri goşuldylar. Gatnaşýanlaryň düzüminiň şeýle uly möçberde bolmagy dürli ýurtlaryň işewür toparlarynyň ägirt uly energetika kuwwatyna eýe bolan hem-de uglewodorodyň gorlary boýunça dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýän Türkmenistan bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmäge içgin gyzyklanmasynyň aýdyň subutnamasy bolup durýar. Forumyň çäklerinde ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň wekilleri bilen olaryň daşary ýurtly hyzmatdaşlarynyň arasynda duşuşyklar geçirilip, olarda mundan beýläkki gatnaşyklaryň geljegi hem-de mümkin bolan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Milli Liderimiziň tabşyrmagy boýunça ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan 2021-nji ýylyň oktýabrynda daşary ýurtly hyzmatdaşlar hem-de halkara guramalar bilen geçirilen duşuşyklar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly we öňdengörüjilikli baştutanlygynda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň belent maksatlaryna tarap ynamly barýan, depginli ösýän ýurdumyzyň baý durmuşyna ajaýyp öwüşginleri çaýdy.

(TDH)

XXI asyra «Tehnologiýalaryň asyry» diýýäris. Ýöne ýaşamasy juda jogapkärli asyrda döwrebap tehnologiýalardan baş çykarmak hem käte ýeterlik bolmaýar. Olar öňem gerekli bolandyr welin, tizlik bilen ýokary hil biziň asyrymyzda has zerur. Wagt iň gymmatly baýlyga öwrülýär. Köplenç ol ýetmezçilik edýär. Şonuň üçin «Ýokary tizlikli internet», «Sesden ýyndam ulag», «Hiliň iň ýokary derejesi» ýaly düşünjeleriň gündelik durmuşymyza ornaşmagy ýönelige däl.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli ýoluň ýakynda açylyp, ulanmaga berlen Aşgabat — Tejen bölegi bu talaplaryň ikisine-de gabat gelýär. Türkmen gurluşykçylary ýokary hilli, ýokary tizlikli ýoluň ilkinji tapgyrynyň gurluşygyny tamamladylar. Täze ýoluň aýratynlyklary barada kän ýazyldy. Bize ol maglumatlary gaýtalap oturmagyň hajaty ýok. Ýöne başga bir hakykaty, bu ýoluň ikinji we üçünji tapgyrynyň gurluşygynda depginiň has ýokarlandyrylandygyny guwanç bilen habar berýäris. Hut şol işler bilen gyzyklanyp, ýoluň Mary — Türkmenabat bölegi boýunça jogapkär Kamil Halmyradowa ýüz tutduk. Ýol gurluşygynda baý tejribe toplan Kamil aga häzirki wagtda «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetinde tehnik-gözegçi bolup işleýän eken. Söhbetdeşimiziň gürrüň berşi ýaly, ýoluň üçünji tapgyrynyň uzynlygy 125 kilometre ýeter. Ol 475-nji kilometrden başlap, 600-nji kilometrde tamamlanar. Häzirki wagtda ýoluň bu böleginiň gurluşygyny «Ata melhem» hususy kärhanasynyň gurluşykçylary alyp barýar. Ýoluň 110 kilometrinde ilkinji tekizleýiş işleri tamamlandy. Çägesi süýşürilip, ýol ugrundaky ähli päsgelçilikler aýrylan zolagyň ini 100 metre ýetýär. Bu bolsa ýoluň ugrunda goşmaça binalary-da gurmaga mümkinçilik berýär.

Ýeri gelende aýtsak, üçünji tapgyryň gurluşygy Baýramaly etrabynyň Bagtyýarlyk şäherçesiniň 3 kilometr günbataryndan başlap, Türkmenabadyň daşy bilen Faraba geçýän awtoulag ýolunyň başlangyjynda tamamlanar. Ýoluň tamamlanýan böleginde uly aýlaw gurmak meýilleşdirilýär. Tekizlenen bölegiň bir ujy Türkmenabat şäherine ýakynlady. Onuň beýleki ujy Bagtyýarlyk şäherçesine golaýlaýar. Arassalanan bölegiň 21 kilometrine geotekstil düşelip, çagyl daşlaryny ýazmak işi gutardy. Ýoluň iň aşaky gatlagyndaky geotekstildir çagyl ýokarky gatlagy çyglylykdan goraýar. Häzirki wagtda gurluşygyň bu böleginde hünärmenleriň 150-den gowragy zähmet çekýär. Işiň aglaba böleginiň Garagumuň alaňlarynyň arasynda alnyp barylýandygyna garamazdan, potratçy hususy kärhana tarapyndan işçilere oňaýly şertler döredilipdir. Kamil aga gurluşykda ulanylýan tehnikalaryň sanynyň 100-e golaýlaýandygyny gürrüň berdi.

Gurluşygyny 2023-nji ýylyň dekabrynda tamamlamak meýilleşdirilýän ýoluň Aşgabat — Tejen bölegindäki işlere gatnaşan işçiler we tehnikalar beýleki tapgyrlara-da kömege gelýär. Bu gurluşygyň depgininiň has ýokary bolmagyny üpjün eder.

Agageldi ITALMAZOW.

(Öz habarçymyz).

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda intellektual eýeçiligiň milli ulgamyny ösdürmäge möhüm ähmiýet berilýär. Berkarar döwletimizde intellektual eýeçilik babatda ýöredilýän döwlet syýasaty innowasion ykdysadyýeti emele getirmegiň we ösdürmegiň wajyp binýady bolup hyzmat edýär.

Innowasiýa işiniň has netijeli alnyp barylmagy, öz gezeginde, intellektual eýeçilige esaslanýar. Dünýäde bolup geçen we dowam edýän senagat özgerişleri intellektual eýeçiligiň döremegine getirýär hem-de onuň ösmegine güýçli täsir edýär.

Intellektual eýeçilik adam aňynyň döredenleriniň netijesinde emele gelýär. Jemgyýetiň ösüşiniň tutuş dowamynda adamlar hemişe täze maddy we ruhy gymmatlyklary döretmäge çalşypdyrlar. Munuň özi döwrebap innowasiýalar ulgamynyň kemala gelmegine itergi berýär. Innowasiýalary öz içine alýan intellektual eýeçilik adamzat ösüşiniň kämilleşmegini çaltlandyrýar we döredijilik pikirleriniň ösüşi üçin amatly şertleri döredýär.

Oýlap tapyşlar, peýdaly modeller, senagat nusgalary üçin berilýän patentler, awtorlyk hukugy we gatyşyk hukuklar, haryt nyşanlary, harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlary, firma atlary, ösümlikleriň täze görnüşleri, integral mikroshemalaryň topologiýalary, täjirçilik syrlary we açylmadyk maglumatlar, ynsapsyz bäsdeşligiň öňüni almak ýaýrawlaryndaky hukuklar hem-de hukuk gatnaşyklary — bu eýeçiligiň ileri tutulýan ugurlarydyr.

Intellektual eýeçilik ulgamy adamzadyň intellektual taýdan gazananlarynyň goralmagyny halkara we milli derejelerde üpjün edýär. Intellektual eýeçilik boýunça dürli ýurtlarda ulanylýan milli düzgünleri utgaşdyrmagy, halkara kadalary kabul etmäge ýardam bermegi, şeýle hem bu eýeçiligiň görnüşlerini goramagy Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy ýerine ýetirýär. Bu gurama intellektual eýeçiligi peýdalanmak we goramak boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen edarasy bolup durýar. Intellektual eýeçiligiň hukuklarynyň söwdasy çygryndaky esasy wezipeleri Bütindünýä Söwda Guramasy amala aşyrýar. Häzirki wagtda intellektual eýeçilik babatda birnäçe halkara konwensiýalar, şertnamalar we ylalaşyklar hereket edýär.

Türkmenistan 1995-nji ýyldan başlap, Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasynyň doly hukukly agzasy bolup, intellektual eýeçiligi kadalaşdyrmaga aýratyn üns berýär. Ýurdumyzda intellektual eýeçiligi goldamagy, höweslendirmegi we goramagy kadalaşdyrmak bilen baglanyşykly uly işler durmuşa geçirildi. Bu ugurdaky işleri kadalaşdyrmagy üpjün edýän «Algoritmleriň, elektron hasaplaýjy maşynlar (EHM) üçin programmalaryň, maglumat bazalarynyň we integral mikroshemalaryň topologiýasynyň hukuk taýdan goralyşy hakynda», «Seleksiýanyň gazananlaryny hukuk taýdan goramak hakynda», «Awtorlyk hukugy we gatyşyk hukuklar hakynda», «Ylmy intellektual eýeçilik hakynda», «Oýlap tapyşlaryň hukuk goragy hakynda», «Senagat nusgalarynyň hukuk goragy hakynda», «Rasionalizatorçylyk işi hakynda», «Haryt nyşanlary hakynda», «Harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlary hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary we beýleki hukuk namalary kabul edildi.

Dünýä derejesinde intellektual eýeçiligi goramak boýunça hereket edýän kadalaryň talaplaryny berjaý etmek maksady bilen, Türkmenistan birnäçe halkara konwensiýalaryň, şertnamalaryň we ylalaşyklaryň agzasy bolup durýar. Ýurdumyz Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy tarapyndan esaslandyrylan Konwensiýa, senagat eýeçiligini goramak boýunça Pariž Konwensiýasyna, patent kooperasiýasy baradaky Şertnama, oýlap tapyşlar boýunça Ýewraziýa patent Konwensiýasyna, haryt nyşanlarynyň halkara bellige alnyşygy baradaky Madrid ylalaşygynyň Protokolyna, halkara patent klassifikasiýasy baradaky Strasburg Ylalaşygyna, senagat nusgalarynyň halkara klassifikasiýasy baradaky Lokarn Ylalaşygyna, haryt nyşanlaryny bellige almak boýunça harytlaryň we hyzmatlaryň halkara klassifikasiýasy baradaky Nissa Ylalaşygyna, haryt nyşanlarynyň şekil elementleriniň halkara klassifikasiýasy baradaky Wena Ylalaşygyna, Olimpiýa nyşanlaryny goramak hakyndaky Naýrobi Şertnamasyna, senagat nusgalarynyň halkara bellige alynmagy baradaky Gaaga Ylalaşygynyň Ženewa namasyna, edebiýat we çeper eserleri goramak baradaky Bern Konwensiýasyna goşuldy.

Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, ýurdumyzda intellektual eýeçilige degişli hukuklary goramagy düzgünleşdirýän gurama hökmünde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň düzüminde Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy döredildi. Bu gullugyň ygtyýarlyklaryna milli intellektual eýeçiligi goramak ulgamyny dünýä standartlaryna laýyk getirmek, ylmyň, tehnikanyň we medeniýetiň gazananlaryny döwletiň hem-de jemgyýetiň ösüşine ornaşdyrmaga ýardam bermek, taraplaryň intellektual eýeçilik hukuklaryny döwlet we halkara derejede goramagyň kepilliklerini üpjün etmek ýaly derwaýys wezipeler girýär.

Dünýä ösüşiniň häzirki döwründe islendik döwletiň ykdysadyýetini intellektual eýeçiligiň bazaryny döretmezden göz öňüne getirmek mümkin däl. Ýurdumyzda intellektual eýeçiligiň netijeli bazaryny emele getirmek we ösdürmek boýunça maksatnamalaýyn esasda toplumlaýyn işler amala aşyrylýar. «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2015 — 2020-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde bu ugurda täze kanunlar we kadalaşdyryjy hukuk namalary kabul edildi, şeýle hem zerur guramaçylyk çäreleri geçirildi, degişli taslamalar amala aşyryldy, Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy bilen işjeň hyzmatdaşlyk alnyp baryldy.

Milli intellektual eýeçilik ulgamyny kämilleşdirmek, ony dünýäniň ösen döwletleriniň derejesine çykarmak maksady bilen, ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» kabul edildi. Onuň esasy maksady ýurdumyzyň dünýä giňişliginde bäsdeşlige ukyplylygynyň derejesini we innowasiýa ösüşini kesgitleýän wajyp faktor hökmünde adam goruny ösdürmekden ybaratdyr. Maksatnamada intellektual eýeçiligiň hukuk binýadyny kämilleşdirmek, intellektual eýeçilik çygrynda maglumatlary sanlylaşdyrmak, döredijilik işjeňligini maddy taýdan höweslendirmek, ylmy we tehniki döredijilik toparlaryny döretmek, ykdysadyýetiň degişli pudagynda anyk ylmy-tehniki meseläni çözmek üçin bäsleşikleri, sergileri geçirmek arkaly zehinli çagalary we ýaşlary döredijilik işine çekmek, milli intellektual ulgam üçin işgärleri taýýarlamak ýaly birnäçe ileri tutulýan wezipeler kesgitlenendir. Bu möhüm wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi, öz gezeginde, ýurdumyzda bilimlere esaslanýan ykdysadyýeti ösdürmäge, intellektual we döredijilik işleriniň netijeliligini artdyrmaga, intellektual eýeçilik ulgamyny ýokary hil derejesine çykarmaga mundan beýläk-de ýardam eder.

Geljekde intellektual eýeçilik ulgamynda zähmet çekjek talyp ýaşlara döwrebap bilim bermek juda möhümdir. Şoňa görä-de, 2021-2022-nji okuw ýylyndan Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň hem-de Türkmen döwlet maliýe institutynyň bakalawr taýýarlyk ugurlarynyň okuw meýilnamalaryna intellektual eýeçiligi goramak dersi girizildi.

Häzir intellektual eýeçiligi goramagyň halkara ulgamyna täze goşulýan ýurtlaryň hasabyna onuň gurşap alýan geografik çägi giňeýär, intellektual eýeçiligiň görnüşlerini bellige aldyrmak bilen baglanyşykly islegler artýar, halkara bazarlarda intellektual eýeçiligi peýdalanmakdan girdeji gazanýan kompaniýalaryň sany köpelýär. Intellektual eýeçiligiň ösüşi tehnikalaryň we tehnologiýalaryň ösüşi bilen göni baglanyşyklydyr.

Soňky onýyllyklarda intellektual eýeçilige goýulýan maýa goýumlaryň möçberiniň has-da ýokarlanýandygyny bilermenler belleýärler. Sanly maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ösmegi adamlaryň intellektual eýeçiligiň görnüşlerini döretmäge hem-de ulanmaga gatnaşmagyna amatly şertleri döredýär. Sanly ykdysadyýet maddy däl görnüşli gymmatlyklaryň we intellektual hukugyň täze gerimini has-da giňeldýär.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzda intellektual eýeçiligi ösdürmek boýunça amala aşyrýan toplumlaýyn işleri milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryna innowasiýalary ornaşdyrmaga we oýlap tapyjylyk işjeňliginiň derejesini düýpli ýokarlandyrmaga, netijede, durnukly ösüşi üpjün etmäge hem-de ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir.

Gulbeşer BABAÝEW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň ylmy işler boýunça prorektory, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda alnyp barylýan maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlary milli ykdysadyýetimizi döwrebap ösdürmekden we diwersifikasiýalaşdyrmakdan ybaratdyr. Şu nukdaýnazardan, ýurdumyzyň milli ykdysadyýetine daşary ýurtlardan maýa goýumlaryny çekmegiň ähmiýeti has ýokarydyr. Milli Liderimiziň ylmy taýdan esaslandyrylan öňdengörüjilikli ykdysady syýasatynyň netijesinde bu ugurda uly ösüşler gazanylýar.

Abraýly Halkara maliýe edaralaryndan — Halkara täzeleniş we ösüş bankyndan, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş bankyndan, Aziýanyň ösüş bankyndan hem-de Yslam Ösüş Bankyndan kiçi we orta telekeçiligi goldamak babatda maýa goýumlary çekmek boýunça çäreler toplumy yzygiderli esasda amala aşyrylýar. Muňa mysal hökmünde, golaýda kiçi we orta telekeçiligiň taslamalaryny maliýeleşdirmek üçin Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky bilen Yslam Ösüş Bankynyň hususy pudagynyň bölümi — Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam Korporasiýasynyň (ICD) arasynda maliýe ylalaşygyna gol çekilendigini bellemelidiris. Bu maliýeleşdirme hususy pudagyň taslamalaryna goldaw berer.

2019-njy ýylda hem Yslam Ösüş Bankynyň Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam Korporasiýasyndan çekilen maliýe serişdeleri ýurdumyzyň kiçi we orta kärhanalaryny maliýeleşdirmek üçin üstünlikli amala aşyryldy.

Türkmenistan bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň paýtagty Abu-Dabiniň Ösüş Gaznasynyň arasynda üç sany uly şertnama gol çekilip, Türkmenistanyň hökümeti bilen Abu-Dabiniň Ösüş Gaznasynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk barada özara düşünişmek Memorandumy, ylalaşylan möçbere laýyklykda serişdesi bolan maýa goýum kompaniýasynyň bilelikde döredilmegine gönükdirilendir.

Türkmenistanyň esasy strategik hyzmatdaşlarynyň ýene-de biri Ýaponiýa döwletidir. Hökümet wekiliýetiniň 2021-nji ýylyň iýul aýynda bu ýurda amala aşyran ýokary derejedäki saparynyň dowamynda birnäçe möhüm ähmiýetli maýa goýum häsiýetli ylalaşyklar gazanyldy. Ýaponiýanyň «Sumitomo Corporation» kompaniýasyndan «Toyota» kysymly awtoulaglary hem-de olar üçin ätiýaçlyk şaýlaryny satyn almak baradaky hem-de «Itochu Corporation» kompaniýasyndan «Komatsu» kysymly ýer gazyjy tehnikalary hem-de olar üçin ätiýaçlyk şaýlary satyn almak baradaky şertnamalara gol çekildi. Şeýle hem, bu şertnamalaryň maliýeleşdirilmegi üçin Türkmenistanyň Hökümeti bilen Niderlandlar Patyşalygynyň «ING» bankynyň arasynda iki sany karz ugrunyň taýýarlanmagy boýunça Özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekilmegi, abraýly maliýe guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmegiň Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridigini ýene-de bir gezek aýdyňlygy bilen subut etdi.

Ýurdumyzyň milli ykdysadyýetinde maýa goýumlary artdyrmagyň ýollarynyň kämilleşmegi, jemi içerki önümiň ösüşine hem uly täsirini ýetirýär. Bu görkeziji netijeli häsiýete eýe bolup, ýurdumyzyň hojalyklaryna goýlan maýa goýumlaryň netijesinde, şol hojalyklaryň önümçiliginiň ýokarlanmagyna getirýär.

Hormatly Prezidentimiz «Fitch Ratings» agentligi tarapyndan Türkmenistan üçin berlen derejäniň döwletimiziň halkara maliýe abraýyny ýokarlandyrmaga, ýurdumyza daşary ýurtlardan çekilýän maýa goýumlaryň mukdaryny artdyrmaga we karzlaryň şertlerini ýeňilleşdirmäge, netijede, Türkmenistanyň daşary ykdysady işiniň has-da ösmegine ýardam berjekdigini belläp, munuň ýurdumyz üçin örän uly abraýdygyny nygtady. Dünýä ykdysadyýetinde durnuksyz ýagdaýlaryň dowam edýändigine garamazdan, ýurdumyzda soňky gysga döwürde ykdysadyýet, maliýe we bank toplumy tarapyndan geçirilen işleriň netijesinde ykdysady durnuklylyk saklanýar.

Goý, berkarar Diýarymyzy dünýäniň ösen ýurtlarynyň hataryna çykarýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli işleri elmydama rowaçlyklara beslensin!

Güljan ATAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Ýene bir ýylyň tamamlanyp barýandygy sebäpli bilen oba hojalyk işgärleri hem bitirilen işlere ser salyp, gazanylan netijeleri seljerip görýärler. Bu pursat ekinleriň hasylyny yrýasyz ýygnap, Watan harmanyna tabşyran daýhanlar, mallardan bol önüm alan maldarlar üçin toý-baýrama beslenýär. Ýetip gelýän Hasyl toýy azyk bolçulygyny döredýän, desterhanlarymyzyň dürli naz-nygmatlara beslenmegi ugrunda ýadawsyz alada edýän merdana adamlaryň hormatyna tutulýan şanly baýramçylykdyr. Bu toýy lebaply oba zähmetkeşleri hem mynasyp garşylaýarlar. Türkmenistanyň beýik Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň giňden bellenilen ýylynda olaryň çekýän zähmetleri ýerine düşýär.

Ene topraga hyzmat etmek, ondan azyk önümlerini bolluk bilen öndürmek iň möhüm işleriň biridir. Hut daýhanlaryňdyr maldarlaryň çekýän joşgunly zähmeti arkaly eşretli ýaşaýyş, bolçulyk berkarar edilýär. Hormatly Prezidentimiz ilatyň abadan ýaşamagynda wajyp hyzmaty ýerine ýetirýän pudagy ileri tutup ösdürmäge ilkinji derejeli ähmiýet berýär. Ol ähmiýet önüm öndürijileriň giňden goldanylmagynda, olara dürli ýeňillikleriň we işlemek üçin amatly şertleriň döredilmeginde, pudagyň önümçilik-tehniki binýadynyň pugtalandyrylmagynda özüniň aýdyň beýanyny tapýar.

Goldaw degerli bolanda işler düýpli ilerleýär, bereket bolçulygy döredilýär. Munuň hut şeýledigine möhüm oba hojalyk önümleriniň öndürilýän möçberleriniň ýyl-ýyldan artdyrylýandygy hem ynandyryjy subutnamadyr.

Şanly ýylyň geçen döwründe welaýatymyz boýunça öndürilen ekerançylyk we maldarçylyk önümleri aşakdaky ýalydyr:

Bugdaý — 310 müň tonna.
Gök önümler — 211,2 müň tonna.
Bakja önümleri — 133 müň tonna.
Ýeralma — 107,5 müň tonna.
Miweler we ir-iýmişler — 42,5 müň tonna.
Üzüm — 17,5 müň tonna.
Et (diri agramda) — 118,6 müň tonna.
Süýt — 522,8 müň tonna.
Ýumurtga — 199 million sany.

Bu guwandyryjy görkezijileriň ählisi-de geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ep-esli artykdyr. Beýle diýildigi ilaty möhüm azyk önümleri bilen üpjün etmek meselesiniň üstünlikli çözülýändigini aýdyň görkezýär. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň daşary ýurtlardan getirilýän azyk harytlarynyň ornuny tutýan önümleri bolluk bilen öndürmek boýunça öňde goýan jogapkärli wezipeleriniň ýerine ýetirilýändigine şaýatlyk edýär. Özi-de önümleriň artyk bölegini daşary ýurtlara eksport etmek işleriniň geriminiň giňelýändigi hem bellärliklidir. Möhüm azyk we maldarçylyk önümlerini öndürmek işinde hususy önüm öndürijileriň paýy yzygiderli artýar. Döwlete dahylsyz bölegiň işiniň öňe gitmegi bolsa olara işlemek üçin giň mümkinçilikleriň döredilýändigi bilen şertlendirilendir.

Döwlet bilen ene topraga eýelik edýän daýhanlaryň, bagbanlaryň, mallaradyr guşlara ideg edýän maldarlaryň maksatlarynyň bir bolmagy gazanylýan üstünlikleriň düýp özenini düzýär. Janypkeş oba adamlary ene topragy abadan we bolelin ýaşamagyň, halal girdeji gazanmagyň çeşmesi hasaplaýarlar. Bol hasylyň şanyna tutulýan toýda olaryň arman-ýadaman çekýän zähmetleri belentden wasp ediler. Toý gününde şeýle belent waspa mynasyplaryň atlary uly hormat bilen tutulyp, olaryň sylaglary ýetiriler. Bagtyýarlyk döwründe zähmetinden bagt tapýan daýhanlary, baş sany ýyl-ýyldan artýan mallara yhlasly ideg edýän sähra merdanlaryny gazanan uly üstünlikleri bilen gutlap, olara geljekde-de eziz Watanymyzy gülledip ösdürmek, rysgal-bereket bolçulygyny döretmek ugrunda çekýän zähmetleriniň uly üstünliklere beslenmegini arzuw edýäris.

Mämmet GYLYJOW.

Gahryman Arkadagymyzyň ählumumy parahatçylygy, ynanyşmagy we asudalygy, durnukly ösüşi pugtalandyrmak maksady bilen öňe sürýän paýhasly başlangyçlary bütin dünýäde ykrar edilýär.

Hemişelik Bitarap Türkmenistan sebitara hyzmatdaşlygy we hoşniýetli gatnaşyklary hemişe ileri tutýar. Bu ýurdumyzyň daşary syýasatynyň oňyn Bitaraplyk we hoşniýetli halkara hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýandygyna aýdyň şaýatlyk edýär. Baky Bitaraplyk her bir türkmenistanly üçin örän mukaddes düşünjedir. Eziz Diýarymyzyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýy ýurdumyza köptaraply kuwwatyny artdyrmak üçin giň mümkinçilikleri döredýär. Şeýle mümkinçilikleriň döremegi ýurdumyzyň parahatçylyk, ynanyşmak syýasatyny dünýä ýaýmagynyň, halkymyzyň ruhy taýdan galkynmagynyň, ählumumy bähbitler ugrunda giň halkara hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň ygtybarly binýady bolup durýar. Milli Liderimiziň öňe sürýän başlangyçlarynyň Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan uly goldawa eýe bolmagy dünýä derejesinde belent abraýdyr.

Hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýy Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ösüşiň möhüm şerti bolup, goňşy we beýleki döwletler bilen netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmäge düýpli itergi berýär. Hormatly Prezidentimiziň

dünýäde parahatçylygy pugtalandyrmak, ekologiýa abadançylygyny we durnukly ösüşi üpjün etmek boýunça öňe sürýän işjeň halkara başlangyçlary umumadamzat bähbitlerini nazarlaýar.

Hemmämize mälim bolşy ýaly, iri halkara guramalary, daşary ýurtlar bilen dostluk we özara bähbitli hyzmatdaşlyk köprülerini ýola goýan ýurdumyz daşary syýasy strategiýasyny ynanyşmagyň hem-de özara hormat goýmagyň mizemez ýörelgeleri bilen baglanyşdyrýar. Dünýä döwletleri bilen alnyp barylýan gatnaşyklarda hoşniýetli goňşuçylygyň, birek-biregi hormatlamagyň, doganlygyň asylly ýörelgelerine daýanylýar. Bu mäkäm binýat geljege ynamly garamaga, dürli ugurlar boýunça hyzmatdaşlygyň giň gerimli we uzak möhletleýin hem-de durmuşa ukyply meýilnamalaryny düzmäge mümkinçilik döredýär.

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň Merkezi Aziýada hem-de dünýäde parahatçylygy, durnuklylygy hem-de howpsuzlygy pugtalandyrmagyň örän möhüm ýagdaýy bolup çykyş edýän açyk, parahatçylyk söýüjilikli syýasaty dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan doly goldanylýar.

Eziz halkymyzyň abadançylygy, parahat durmuşda päk zähmet çekmegi ugrunda tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag bolsun, il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli beýik işleri mundan beýläk hem rowaçlyklara beslensin!

Güljeren BABAÝEWA,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.

Milli Liderimiz ählihalk bag ekmek dabarasyna gatnaşdy

Aşgabat, 6-njy noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda ýurdumyzyň şäherleriniň we obalarynyň daş-töweregini bagy-bossanlyga öwürmegiň giň gerimli nobatdaky tapgyryna badalga berildi. Bu ägirt uly maksatnamany amala aşyrmaga halkymyz işjeň gatnaşýar. Döwlet Baştutanymyz adamlaryň oňaýly ýaşamagynyň we dynç almagynyň amatly mümkinçiliklerini döretmegiň möhüm şerti hökmünde bu asylly işe aýratyn üns berýär.

Dabara gatnaşyjylar ir säher bilen paýtagtymyzyň günorta böleginde, Magtymguly Pyragynyň täze gurulýan asman bilen Zemin aralygyndaky beýik ýadygärliginiň ýanynda 13,5 gektar meýdanda bag ekmek üçin ýörite taýýarlanylan ýere ýygnandylar.

Beýik akyldar şahyryň hormatyna döredilýän toplumyň çäginiň abadanlaşdyrylyşy, Aşgabadyň bagy-bossanlyga bürenmegi, paýtagtymyzda ýokary ekologik abadançylygyň saklanmagy bilen bagly meseleler milli Liderimiziň hemişe üns merkezinde durýar.

Şu ýylyň 26-njy oktýabrynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyzyň günorta bölegine iş saparyny amala aşyryp, bu ýerde Magtymguly Pyragynyň medeni-seýilgäh toplumynyň töwereginde tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýan işler bilen tanyşdy.

Milli Liderimiz iş saparynyň dowamynda bu tebigy künjegiň ekologik abadançylygyny üpjün etjek köpçülikleýin bag nahallaryny oturtmagyň güýzki möwsümini şu ýerde geçirmegiň maksadalaýyk boljakdygyny belläp, bu babatda degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berdi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe giň gerimli özgertmeleriň durmuşa geçirilmegi netijesinde ýurdumyzyň şäherleriniň we obalarynyň keşbi tanalmaz derejede özgerýär, täze gurulýan desgalaryň ýanaşyk ýerlerinde bag ekmek, seýilgäh toplumlaryny döretmek möhüm talaba öwrüldi. Olaryň tebigy gözelligi ynsana oňyn täsirini ýetirýär diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belleýär.

Milli Liderimiz şäherleriň ilatynyň durmuşynda seýilgähleriň wajyp orny eýeleýändigini hem-de daşky gurşawda gök zolaklaryň ähmiýetini nygtamak bilen, şolaryň ekologik wezipä — amatly, asuda we owadan dynç alyş ýeri hem-de adamlaryň arassa howadan dem almagy üçin niýetlenen ýere öwrülmegi ýaly wezipä aýratyn üns berýär.

Seýilgählerde medeniýetli dynç almak, sport bilen meşgullanmak we wagtyňy peýdaly geçirmek hem-de daşky gurşaw barada alada etmek ýaly wezipeleriň utgaşdyrylmagy möhümdir. Şunda tebigatyň gözelligi ynsanyň ruhuny galkyndyrýar, saglygynyň berkemegine has-da oňaýly täsirini ýetirýär.

Seýilgäh toplumlarynda tebigy ösümlikleriň bezeg agaçlary bilen sazlaşykly utgaşdyrylmagy el bilen döredilýän tokaýlyklar bilen birlikde bagy-bossanlyk baradaky maksatnamanyň möhüm ýagdaýlarynyň biri bolup durýar. Şolar bu gözellige söýgini hem-de aýawly garaýşy artdyrýan şäher ilatynyň ýene-de ençeme nesilleriniň guwanjyna öwrülýär.

Köpetdagyň etegindäki baýyrlykda bina edilýän Magtymguly Pyragynyň ajaýyp ýadygärliginiň ýanyndan ak mermerli paýtagtymyzyň ajaýyplyklary eliň aýasynda ýaly görünýär. Soňky ýyllarda ýurdumyzyň baş şäheriniň keşbi tanalmaz derejede özgerdi. Munuň özi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň paýtagtymyzy ösdürmek boýunça üstünlikli amala aşyrýan özgertmeler maksatnamalarynyň aýdyň netijesidir. Döwrebap binalaryň sazlaşygy bu künjegiň tebigy aýratynlyklary bilen utgaşyp, täsin gözelligi döredýär.

Dag eteklerinde güýz paslynyň hoştap howasy äşgär duýulýar. Ählihalk bag ekmek dabarasynyň öň ýanynda ýagan ýagyş mele topragy gurplandyryp, howanyň tämizligini artdyrdy. Bu bolsa dabara gatnaşyjylarda ýakymly täsirleri galdyrdy.

Türkmenistanyň Prezidentiniň degişli Kararyna laýyklykda, ata Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna beslenen şu ýylda paýtagtymyzda we ýurdumyzyň welaýatlarynda saýaly, pürli, miweli agaç nahallarynyň hem-de üzümiň 30 million düýbüni oturtmak bellenildi. Şolaryň 10 milliony paýtagtymyzyň töwereginde ekiler.

...Hormatly Prezidentimiziň awtoulagy ählihalk bag ekmek dabarasynyň badalga beriljek ýerine gelip saklandy. Milli Liderimizi çärä gatnaşyjylar mähirli garşyladylar.

Çärä gatnaşyjylar dürli bag nahallarynyň oturdylmagy üçin niýetlenen ýerde bu asylly çärä taýýar bolup durlar. Ýaňlanan aýdym-sazlar dabara gatnaşyjylaryň baýramçylyk ruhuny has-da belende göterdi. Bu gün tutuş türkmen topragynda ýaýbaňlandyrylan uly baýramçylyk — türkmen halkynyň agzybirliginiň we jebisliginiň aýdyň nyşanynyň hem-de parahatçylyk, hoşniýetlilik we döredijilik maksatlaryna üýtgewsiz wepalylygynyň alamatyna öwrüldi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu ýere ýygnananlar bilen mähirli salamlaşyp, bag nahalyny oturtmak üçin taýýar edilen ýere bardy.

Türkmen halky ene topragyny asyrlarboýy bagy-bossanlyga öwürmegi arzuw edipdir. Bag oturdan adam hemişe aýratyn hormata eýe bolupdyr. Adamlar bag-bakjaly, miweli baglary synlap, üstünden onlarça ýyllar geçse-de, olary kimiň ekendigini ýatlaýarlar. Baglara örän aýawly garaýarlar. Şonuň üçin döwlet Baştutanymyzyň başyny başlan tokaý zolaklaryny döretmek we giňeltmek başlangyjy ählihalk goldawyna eýe boldy.

Köpçülikleýin bag ekmek dabarasyna gatnaşyjylaryň hatarynda ýaşlar hem bar. Olar ata Watanymyzyň bähbidine okuwlaryny zähmet çekmek bilen üstünlikli utgaşdyrýarlar. Bu bolsa ösüp gelýän ýaş nesli halkymyzyň gadymdan gözbaş alýan däplerinde terbiýelemegiň netijesidir.

Döwlet Baştutanymyzyň ýanyna ýurdumyzyň ýaş nesliniň wekili bardy. Eli pilli oglanjyk milli Liderimizden bag ekmek dabarasyna ak pata bermegi haýyş etdi we bag nahalyny oturtmak üçin pili gowşurdy. Hormatly Prezidentimiz ilkinji agaç nahalyny — türkmen arçasyny oturtmak bilen, asylly işe ak pata berýär. Arça agajy ýurdumyzyň daglyk ýerlerinde tokaýlary dikeltmek işinde möhüm orny eýeleýär.

Häzirki wagtda paýtagtymyzyň töweregindäki dag eteklerinde arça agaçlary oturdylan meýdanlar ýylsaýyn giňeýär. Olar topragy berkidip, ýerasty suwlaryň ýokary galmagyny saklaýar hem-de sil suwlarynyň döremeginiň öňüni alýar. Şeýle hem arça agajy uglerod oksidiniň howadaky derejesini peseldip, howany tozandan arassalap, ýellerden goranmagyň tebigy serişdesi bolup durýar. Mundan başga-da, Aşgabadyň töwereginde emele gelen tokaý-seýilgäh zolagy bu ýerde howanyň gowulanmagyna ýardam edýär.

Ine, şu gün hem Magtymguly Pyragynyň 153 gektar meýdany eýeleýän medeni-seýilgäh toplumynyň çäginde we töwereginde arça nahallarynyň 61 müň 200-den gowrak düýbi oturdyldy. Bu ýerde agaç ekmekden başga-da, ozal bar bolan baglaryň berkemegine, ösmegine degişli ideg işleri geçirildi.

Ählihalk bag ekmek dabarasyny geçirmek üçin uly taýýarlyk işleri amala aşyryldy. Ony üstünlikli geçirmek üçin ylmy barlaglaryň esasynda işlenip taýýarlanylan agrotehniki talaplar we ölçegler göz öňünde tutulypdyr. Bular baglary ösdürip ýetişdirmäge niýetlenen ýerleri öz wagtynda arassalamakdan we tekizlemekden, hatarlary oýlanyşykly bölüşdirmekden we ekiljek nahallaryň sanyny takyk hasaplamakdan, ekiljek ýerleri düzgüne laýyk taýýarlamakdan, ýeterlik möçberde suw bilen üpjün etmekden ybaratdyr.

Nahallar ýurdumyzyň dürli welaýatlarynyň toprak-howa şertleriniň aýratynlyklaryna durnukly we uýgunlaşdyrylan baglaryň görnüşlerinden saýlanyp alyndy.

...Bu asylly çärä gatnaşyjylar milli Liderimiziň göreldesine eýerdiler. Asylly işe hemmeler agzybirlikde gatnaşanlarynda milli özboluşlylygyň aýratynlygy ýüze çykýar.

Dabaranyň çäklerinde diňe bir günüň dowamynda jemi 4 million 248 müň 740 düýp pürli we beýleki agaç nahallary, şol sanda Aşgabat şäherinde we onuň eteklerinde 1 million 835 müň 740 agaç nahaly, welaýatlarda bolsa 2 million 413 müň agaç nahaly ekildi. Tutuş ýurdumyz boýunça şol gün 3 million 590 müň 740 agaç nahalyna ideg edildi.

Ýurdumyzyň dürli künjeklerinde hem-de paýtagtymyzyň töwereklerindäki dag eteklerinde bu gün müňlerçe gektar meýdanda bagy-bossanlyklar ýaýylyp gidýär. Dag derelerinde we baýyrlyklarda, ýapgytlarda häzir arça agaçlarynyň tokaýlyklary döredildi, olaryň sany eýýäm onlarça milliona ýetýär. Garaguma mahsus bolan sazak, gandym, çerkez ýaly agaçlaryň ekilýän ýerleri hem özgerýär. Bag ekmek boýunça her ýyl geçirilýän köpçülikleýin möwsümler, bu tokaýlyklaryň eýeleýän meýdanynyň artmagy halkymyzyň yhlasly zähmetiniň aýdyň nyşanydyr.

Täze taryhy eýýamda — Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe daşky gurşawy goramak, türkmen tebigatynyň gözellikleriniň gaýtalanmajak baýlyklaryny artdyrmak baradaky meseleler döwletimiziň aýratyn üns merkezinde bolup, milli Liderimiziň üstünlikli durmuşa geçirýän ekologiýa syýasatynyň ileri tutulýan ugrudyr.

Häzir adamzat üçin ägirt uly ähmiýete eýe bolan daşky gurşawy goramak baradaky möhüm ekologik meseleleri çözmekde ýurdumyzyň uly goşandyny dünýä jemgyýetçiligi ykrar edýär. Munuň özi, ilkinji nobatda, howanyň üýtgemegine, ýer-suw serişdelerini tygşytly peýdalanmaga, çölleşmäge garşy göreşmäge, ýerleriň ýaramazlaşmagynyň öňüni almaga hem-de birnäçe beýleki ugurlara degişlidir.

Hökümetiň alyp baran işleriniň on aýynyň netijeleri jemlenilen Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 5-nji noýabrynda geçirilen mejlisinde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow daşky gurşawy goramak baradaky meseleleriň döwletimiziň içeri we daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugrudygyna ünsi çekdi. Bu babatda Türkmenistan halkara guramalar bilen işjeň hyzmatdaşlyk edýär hem-de anyk başlangyçlar bilen çykyş edýär diýip, milli Liderimiz nygtady.

Hormatly Prezidentimiziň dünýä derejesindäki maslahatlarda hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň mejlislerinde öňe süren möhüm teklipleri hem daşky gurşawy hemmetaraplaýyn goramaga, adamlaryň durmuşy üçin has oňaýly şertleri üpjün etmäge gönükdirilendir. Şolar halkara jemgyýetçiligiň giň goldawyna eýe bolup, bilelikdäki taslamalary we maksatnamalary amala aşyrmak üçin oňat esas bolup hyzmat edýär.

Biziň ýurdumyz ekologiýa we howa meselelerinde halkara düzümler bilen hyzmatdaşlyk etmäge açykdyr. Milli Liderimiz bu barada aýdyp, ýakynda BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 26-njy maslahatynyň (COP26) işine gatnaşmak maksady bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýetiň Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen Patyşalygynyň Glazgo şäherine bolan iş saparynyň netijeleri barada durup geçdi.

Munuň özi bu meselä Türkmenistanyň örän jogapkärçilikli çemeleşýändigine şaýatlyk edýär. Biziň ýurdumyz BMG-niň bu Çarçuwaly konwensiýasyny, Kioto teswirnamasyny hem-de Pariž ylalaşygyny tassyklamak bilen, öz üstüne alan borçnamalaryny üýtgewsiz ýerine ýetirýär. Bitarap Türkmenistan dünýä bileleşiginiň ählumumy goldawyna eýe bolan halkara başlangyçlary öňe sürmek bilen, ekologiýa we howa meseleleri boýunça netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmek ugrunda çykyş edýär diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.

Ýurdumyzyň olary amala aşyrmak boýunça anyk çäreleri görýändigini bellemek gerek. Suw, ýer we biologik serişdeleri oýlanyşykly peýdalanmak, biodürlüligi hem-de tebigy ýerleriň gözelligini gorap saklamak, çölleşmä, tokaýlaryň ýitip gitmegine garşy göreşmek, ilatyň ekologiýa baradaky düşünjeliliginiň artdyrylmagy babatda uly işler alnyp barylýar. Soňky ýyllarda Türkmenistanyň Tokaý kodeksi, “Tebigaty goramak hakynda”, “Aýratyn goralýan tebigy ýerler hakynda”, “Ozon gatlagyny goramak hakynda”, “Balyk tutmak we suwuň biologik serişdelerini gorap saklamak hakynda”, “Ösümlik dünýäsi hakynda”, “Haýwanat dünýäsi hakynda” Türkmenistanyň Kanunlary we beýlekiler kabul edildi.

Ýurdumyzda tokaý ulgamyny kemala getirmegiň häzirki zaman tehnologiýalary täze ugurlara eýe bolýar. Ösüşiň ekologiýa maksatnamasy türkmen tebigatynyň ajaýyplygy bilen sazlaşyklylykda adamlaryň durmuşynyň hilini mundan beýläk-de ýokarlandyrmaga, daşky gurşawy abadanlaşdyrmaga hem-de ýurdumyzy has-da gülledip ösdürmäge gönükdirilendir.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ählihalk bag ekmek dabarasyna gatnaşyjylar bilen mähirli hoşlaşyp, bu ýerden ugrady.

Şu güýz gününde tutuş ýurdumyz boýunça agzybirlikli zähmet gaýnap joşdy: adamlaryň müňlerçesi bagy-bossanlyga büremek möwsümine uly höwes bilen goşuldylar. Eýýäm häzirden şäherlerimiziň neneňsi özgerendigine, paýtagtymyzyň etekleriniň bagy-bossanlyga bürenip, neneňsi abadanlaşdyrylandygyna baha berip bolýar. Eger biziň her birimiz häzir bir nahal eksek, onda geljekde biziň ajaýyp topragymyz has-da gözelleşer hem-de tokaýlyklar peýda bolar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda milli Liderimiz hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan ekologiýa syýasaty netijesinde bagy-bossanlyklaryň eýeleýän ýerleri barha giňeýär. Diýarymyz bereketli baglyklaryň we meýdanlaryň, täzelenişiň hem-de ösüşiň nyşanlary bolan owadan we gür tokaýlyklaryň mekanyna öwrülýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň berkarar Watanymyzy hemmetaraplaýyn ösdürmegi, halkymyzyň ýokary ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de gowulandyrmagy ugur edinýän strategiýasy senagat toplumyny innowasiýa taýdan ösdürmäge, milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny üpjün etmäge gönükdirilendir.

1-nji noýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlary hem-de paýtagtymyzyň we welaýatlaryň häkimleri bilen sanly ulgam arkaly nobatdaky iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň sebitlerini hem-de paýtagtymyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy, ählihalk bag ekmek dabarasyna hem-de öňde boljak şanly senelere görülýän taýýarlyk işleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Milli Liderimiz paýtagtymyzda ýaýbaňlandyrylan ähli işleriň ýokary hil derejesinde hem-de ekologik talaplaryň göz öňünde tutulyp, toplumlaýyn esasda amala aşyrylmalydygyny belledi. Şunda ilatyň ýokary amatly ýaşaýyş-durmuş şertleriniň üpjün edilmegi üýtgewsiz talap bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Aşgabat şäherini ösdürmegiň uzak geljegi nazarlaýan meýilnamasynyň durmuşa geçirilmegine örän oýlanyşykly çemeleşilmeginiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow pudaklaryň ösdürilmegi, gurluşyk toplumynyň zerurlyklaryny doly derejede üpjün etmek üçin ähli şertleriň döredilmelidigini aýratyn nygtady. Şeýle hem ugurdaş düzümleriň, inženerçilik-tehniki ulgamlaryň, himiýa senagatynyň we energetika pudagynyň işlerini döwrebaplaşdyrmagyň, sanly ulgamy hem-de öňdebaryjy tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmagyň, ýyladyş ulgamlarynyň işini bökdençsiz üpjün etmegiň, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli gowulandyrmak babatdaky meseleleri toplumlaýyn çözmegiň möhümdigi bellenildi.

Ýokary hilli oba hojalyk önümleriniň önümçiligini artdyrmak, ýer we suw serişdelerini oýlanyşykly peýdalanmak, ekerançylyk medeniýetini ýokarlandyrmak hem-de ýurdumyzda azyk bolçulygyny pugtalandyrmak oba hojalyk toplumynyň öňünde durýan gaýragoýulmasyz wezipeleriň hatarynda görkezildi.

3-nji noýabrda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda harby we hukuk goraýjy edaralaryň 2021-nji ýylyň ýanwar — oktýabr aýlarynda ýerine ýetiren işleriniň jemleri jemlenildi.

Ýaragly Güýçlerimizi iň täze, ýörite tehnikalar bilen mundan beýläk-de üpjün etmek, döwrebap usullary we öňdebaryjy tehnologiýalary işjeň ulanmak, şahsy düzümiň hünär derejesini ýokarlandyrmak, ýurdumyzda hereket edýän kadalaşdyryjy-hukuk namalaryny yzygiderli seljerip durmak, harby gullukçylaryň gulluk etmegi hem-de ýaşaýyş-durmuşy üçin mynasyp şertleri döretmek işiň esasy ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi.

Ýurdumyzyň harby-deňiz güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmagyň meýilnamalaryndan ugur alnyp, Belent Serkerdebaşymyzyň garamagyna häzirki zaman gämilerini gurmak boýunça teklipler hem-de täze gämileriň taslamalary we nusgalarynyň şekilleri hödürlenildi.

Şeýle hem ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysynyň Bagabat şäherçesinde harby we hukuk goraýjy edaralaryň Hojalyk müdiriýetini döretmek boýunça ozal beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berildi. Kömekçi hojalygyň çäklerini ekerançylyk meýdanlaryna bölmek teklip edilýär, bu ýerde dürli oba hojalyk ekinleri ösdürilip ýetişdiriler, miweçilik we üzümçilik pudaklary ösdüriler.

Bu künjekde ekerançylygyň, miweçiligiň ösdürilmegi dag etekleriniň ekologiýa derejesiniň ýokarlanmagy bilen bir hatarda, ýaş esgerleriň harby gullugynyň zähmet terbiýesi bilen utgaşdyrylmagy aýratyn ähmiýetlidir. Munuň özi harby gullukçylaryň söweşjeň taýýarlygy üçin bolşy ýaly, oba hojalyk ulgamynda, hususan-da, harby gullukçylaryň agronomçylyk, maldarçylyk ýaly hünärleri ele almagy üçin möhümdir.

4-nji noýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly ýurdumyzyň söwda toplumyndaky işleriň ýagdaýyna hem-de ony mundan beýläk-de ösdürmek boýunça gaýragoýulmasyz wezipelere bagyşlanan iş maslahatyny geçirdi.

Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüşi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 118,8 göterime barabar boldy, önüm öndürilişiniň ösüşi 118,2 göterim ýerine ýetirildi.

Dokma senagaty ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň önümçiligi 120,8 göterime, nah matalaryň öndürilişi 105,3 göterime, tikin we örme önümleriniň önümçiligi 117,6 göterime, gön önümleriniň öndürilişi 105,6 göterime barabar boldy. «Türkmenhaly» döwlet birleşigi boýunça önüm öndürmegiň meýilnamasy 110,9 göterim berjaý edildi.

Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça ýanwar — oktýabr aýlarynda 248 birža söwdasy geçirilip, 26 müň 341 şertnama hasaba alyndy. Milli Liderimiziň tabşyryklaryna laýyklykda, biržada elektron resminama dolanyşygy ornaşdyryldy. Şertnamalary elektron görnüşde hasaba almak, sanly ulgam arkaly birža söwdalaryny geçirmek, sanly ulgamy tehniki taýdan işläp düzmek hem-de ornaşdyrmak maksady bilen, halkara bäsleşik yglan edildi.

Söwda-senagat edarasy boýunça ýerine ýetirilen işleriň ösüşi 105,5 göterime deň boldy. Hasabat döwründe 8 sergi we 37 maslahat geçirildi.

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça ýanwar — oktýabr aýlarynda senagat önümlerini öndürmegiň ösüşi 134,6 göterime, oba hojalyk we azyk önümleri boýunça ösüş 119,5 göterime barabar boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, daşarky söwdanyň seljermesi, umuman, geçen ýyl bilen deňeşdirilende, eksportyň 23 göterim artandygyny görkezdi. Biziň önümlerimiziň eksporty ýangyç-energetika serişdeleri hasaba alynmanda, 48 göterime golaý artdy. Bu erbet görkeziji däl.

Döwlet Baştutanymyz gurluşyk we daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça kiçi, orta we iri işewürlik kärhanalaryny döretmegiň maksatnamalarynyň amala aşyrylyşyny çaltlandyrmagy, özümizde öndürip biljek önümlerimizi daşyndan getirmegi bes etmegi tabşyrdy. Bu çäreleriň, ilkinji nobatda, täze iş orunlaryny döretmäge, kärhanalaryň we raýatlaryň iş üpjünçiligini öňki derejesinde saklamaga gönükdirilmelidigini aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda giňden bellenilýän Halkara Bitaraplyk gününiň hem-de Täze ýyl baýramynyň ýetip gelýändigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, halkyň sarp edýän harytlaryna bolan islegleriň has-da artýandygyny göz öňünde tutup, içerki bazaryň üpjünçiligine, baýramçylyk söwdalaryna şu günlerden taýýarlyk görmek tabşyryldy.

Milli Liderimiz Babadaýhan etrabynda gurlan dokma toplumyny bellenen möhletinde ulanmaga bermek, düzümleýin desganyň açylyş dabarasynyň ýokary derejede geçirilmegini üpjün etmek hem-de dokma kärhanalarynda önümleriň täze görnüşlerini köpräk öndürmek, olaryň eksport edilýän möçberlerini artdyrmak we ugurlaryny giňeltmek bilen bagly birnäçe tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet haryt-çig mal biržasynyň işine ünsi çekip, dünýä bazarlarynda harytlaryň bahalarynyň yzygiderli üýtgeýändigini belledi we şoňa görä-de, daşary ýurt biržalarynda harytlaryň birža bahalaryna gündelik gözegçilik etmegi ýola goýmagyň wajypdygyny nygtady. Şeýle hem ýurdumyzyň hususy eksport edijilerine daşary ýurt alyjylaryny tapmagyň, olar bilen uzak möhletli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga ýardam bermegiň wajypdygy bellenildi.

Döwlet Baştutanymyz maýa goýum taslamalaryny amala aşyrmagyň hasabyna, oba hojalyk, azyk we senagat önümçiliklerini döretmek boýunça çäreleri görmek babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Milli Liderimiz hususy telekeçilere ýokary tehnologiýalary, innowasiýalary ornaşdyrmakda, täze önümçilikleri döretmekde, daşary ýurt bazarlarynda tutýan orunlaryny pugtalandyrmakda we giňeltmekde döwlet tarapyndan mundan beýläk-de goldaw beriljekdigini nygtap, bu ugurda degişli teklipleri taýýarlamagy tabşyrdy.

5-nji noýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň mejlisini geçirdi. Onda ýubileý ýylynyň on aýynda Hökümetiň alyp baran işleriniň jemleri jemlenildi.

Hasabat döwründe jemi içerki önümiň ösüş depgini 6,2 göterim ýokarlandy. 2021-nji ýylyň on aýynda öndürilen önümleriň mukdary, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 6,1 göterim artdy. Bölek haryt dolanyşygynyň möçberi geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 16,5 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň görkezijileri 14,6 göterim artdy.

Ýanwar — oktýabr aýlarynda ýurdumyzyň Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 108,3 göterim, çykdajy bölegi 96,1 göterim ýerine ýetirildi. Şu ýylyň on aýynyň jemleri boýunça iri we orta kärhanalarda aýlyk haklary, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim artdy. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen maýa goýumlarynyň möçberi 22,7 milliard manada barabar boldy.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, şu ýylyň on aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri koronawirusyň dünýä ykdysadyýetine ýetirýän täsiri sebäpli ýüze çykan kynçylyklara garamazdan, ýubileý ýylynda Garaşsyz Watanymyzyň göz öňünde tutulan maksatnamalara laýyklykda üstünlikli ösmegini dowam edýändigini aýdyň görkezýär.

Jemi içerki önümiň 6,2 göterim möçberde ösüş derejesini saklap galmak başartdy. Ýurdumyzda iri senagat we durmuş maksatly desgalaryň gurluşygy dowam edýär. Şolaryň hatarynda täze şäherçeler, ýaşaýyş jaýlary, dynç alyş we saglyk merkezleri, mekdepler, çagalar baglary we beýleki ençeme desgalar bar.

Bellenen meýilnamalara laýyklykda, ýurdumyzda 30 desgany işe girizmek göz öňünde tutuldy. Häzirki wagta çenli bolsa 66 sany iri desga açylyp, ulanmaga berildi. Ýylyň ahyryna çenli ýene-de birnäçe desgany ulanmaga bermek göz öňünde tutulýar. Umumy meýdany 750 müň inedördül metrden gowrak ýaşaýyş jaýlary ulanmaga berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, bilim we ylym ulgamlarynda özgertmeler üstünlikli dowam edýär, önümçilik pudaklary kämilleşdirilýär. Bazar ykdysadyýeti emele getirilýär. Täze nebitgaz ýataklary özleşdirilýär. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik we optiki-süýümli aragatnaşyk geçirijileriniň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygy alnyp barylýar we beýleki halkara taslamalar taýýarlanylýar.

Ýurdumyzda hususy pudagy ösdürmäge goldaw bermek boýunça syýasatymyz yzygiderli dowam edýär. Ykdysadyýetimizde özgertmeleri amala aşyrmaga ýurdumyzyň telekeçileri giňden çekilýär.

Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri ýurdumyzda öndürmegiň we daşary ýurtlara iberilýän harytlaryň möçberlerini artdyrmagyň döwlet maksatnamalarynyň amala aşyrylmagyny has-da çaltlandyrmagyň, dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanmagyň zerurdygyny belledi. Ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek boýunça alnyp barylýan işleri hem dowam etmek, öndürilýän harytlaryň görnüşlerini artdyrmak we önümleriň eksport edilýän ugurlaryny giňeltmek wajypdyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dekabr aýynda Türkmenistanda uly baýramçylyk senesiniň — Halkara Bitaraplyk gününiň giňden bellenilip geçiljekdigini nygtap, bu baýramy ýokary derejede geçirmek üçin gowy taýýarlyk görmegiň möhümdigini aýtdy.

6-njy noýabrda döwlet Baştutanymyz paýtagtymyzyň günorta böleginde 13,5 gektar meýdany eýeleýän Magtymguly Pyragynyň medeni-seýilgäh toplumynyň çäginde bag ekmek dabarasyna gatnaşyp, ýurdumyzyň şäherleriniň we obalarynyň daşyny gurşap alýan ýaşyl zolaklaryň giňeldilmegine gönükdirilen giň möçberli bag ekmek çäresiniň nobatdaky tapgyryna badalga berdi.

Dabaranyň çäklerinde diňe bir günüň dowamynda 4 million 248 müň 740 düýp pürli we beýleki agaç nahallary, şol sanda Aşgabat şäherinde we onuň eteklerinde 1 million 835 müň 740 agaç nahaly, welaýatlarda bolsa 2 million 413 müň agaç nahaly ekildi. Tutuş ýurdumyz boýunça şol gün 3 million 590 müň 740 agaç nahalyna ideg edildi.

Glazgo şäherinde, Şotlandiýanyň maslahatlar merkezinde BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 26-njy maslahatyna (COP26) hormatly Prezidentimiziň tabşyrmagy boýunça Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky ýurdumyzyň wekiliýeti gatnaşdy.

S.Berdimuhamedow forumda çykyş edip, ýurdumyzyň bug gazynyň zyňyndylaryny peseltmek we ykdysadyýetiň esasy pudaklaryndaky meseleleri 2030-njy ýyla çenli çözmek baradaky ägirt uly maksadynyň bardygyny belledi. Bu babatda metanyň zyňyndylaryny azaltmaga aýratyn üns berilýär.

Muňa ýurdumyz öz maliýe serişdeleriniň hem-de halkara guramalaryň we maliýe institutlaryň tehniki hem-de maliýe goldawynyň hasabyna ýetmäge umyt edýär.

Türkmen tarapynyň öňe süren netijeli başlangyçlary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ozal beýan eden maksatlaryny hem-de pikirlerini ösdürmäge gönükdirilendir. Bu pikirlerdir maksatlar örän möhüm bolan howa we ekologiýa meselelerinde ýurdumyzyň pugta eýerýän ýörelgesini beýan edýär hem-de milli, sebit we dünýä derejelerinde şolary çözmegiň anyk ýollaryny hem-de gurallaryny kesgitleýär.

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynda milli pul birliginiň — manadyň dolanyşyga girizilmeginiň 28 ýyllygyna gabatlanyp, ylmy-amaly maslahat geçirildi. Maslahatdaky çykyşlarda bellenilişi ýaly, 1993-nji ýylyň 1-nji noýabrynda türkmen manadynyň dolanyşyga girizilmegi türkmen döwletiniň taryhynda möhüm waka boldy. Bu taryhy waka ýurdumyzyň garaşsyz ykdysady syýasaty durmuşa geçirip başlandygyny alamatlandyryp, Diýarymyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde bellenilen sepgitlere üstünlikli ýetmekde, Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň döwlet esaslaryny pugtalandyrmakda möhüm orun eýeledi.

Şanly sene mynasybetli geçirilen çäreleriň çäklerinde Türkmenistanyň Merkezi banky tarapyndan Garaşsyzlyk ýyllary içinde goýberilen pul birlikleriniň nusgalaryny, gymmat bahaly metallardan taýýarlanylan ýadygärlik şaýy pullary, milli zergärçilik şaý-seplerini hem-de ýurdumyzyň numizmatikasynyň taryhyna bagyşlanan maglumatlary özünde jemleýän ýörite sergi guraldy.

Geçen hepdäniň wakalary Garaşsyz Watanymyzda üstünlikli amala aşyrylýan “Döwlet adam üçindir!” diýen ynsanperwer ýörelgä laýyklykda, halkymyzyň bagtyýar durmuşy üçin ähli çäreleriň görülýändiginiň, giň gerimli özgertmeleri durmuşa geçirmegiň üstünlikli dowam etdirilýändiginiň nobatdaky aýdyň subutnamasy boldy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda amala aşyrylýan öňdengörüjilikli syýasat ýurdumyzyň täze taryhy döwrüň belent maksatlaryna tarap okgunly öňe gitmegine ýardam berýär.

(TDH)

Häzirki wagtda ýurtlaryň, halklaryň arasyndaky ysnyşykly gatnaşyklary ösdürmek, çuňlaşdyrmak bilen baglanyşykly ugurlara aýratyn üns berilýär. Şolary oňyn çözmekde hormatly

Prezidentimiziň ulag-üstaşyr geçelgeleri babatdaky öňdengörüjilikli başlangyçlary aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Ýakynda hormatly Prezidentimiz ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna gatnaşdy. Ýokary tizlikli bu awtomobil ýolunyň ýurdumyzyň çäginden daşalýan ýükleriň we gatnawlaryň möçberini artdyrmaga hem-de çaltlandyrmaga amatly şertleri döretjekdigi şübhesizdir. Şonuň bilen baglylykda, goňşy ýurtlar bilen ulag ulgamyndaky gatnaşyklary ösdürmäge hem uly mümkinçilikler açylýar.

Şeýle ýokary tizlikli ýollary gurmakda türkmen hünärmenleriniň uly tejribesiniň bardygyny aýratyn bellemegimiz gerek. Şonuň üçin hem bu ýokary tizlikli ýolda hem türkmen hünärmenleri ähli döwrebap mümkinçilikleri durmuşa ornaşdyrdylar. Ýoluň ugrunda tizligi ölçeýji enjamlar, wideogözegçilik enjamlary we beýleki ugurlar ýoluň ýokary derejede gurlandygyndan habar berýär.

Daşalýan ýükleriň we gatnawlaryň möçberini artdyrmakda hem-de çaltlandyrmakda innowasion tehnologiýalara daýanmak — bu elbetde, ulag-üstaşyr geçelgelerini öz içine alýan ulgama täze bilimleri, kämil tehnologiýalary ornaşdyrmakdan ybarat. Şeýlelikde, jemgyýetçilik we ekologik meseleler oňyn çözülip, önümçilige sarp edilýän çykdajylar azalar we wagt tygşytlanar.

Ýokary tizlikli ýoluň hereket böleginiň biri-birinden ýörite zolak arkaly bölünmegi hereketiň päsgelçiliksiz bolmagyny üpjün edýär. Her ugurda hereket zolagynda adatdan daşary ýagdaýlar üçin zolagyň, haýwanlaryň we adamlaryň hereket zolagyna çykmagynyň öňüni almak üçin niýetlenen metal germewleriň bolmagy döräp biläýjek päsgelçilikleriň öňüni almaga gönükdirilendir.

Döwlet Baştutanymyzyň ýakyn geljek üçin öňde goýan esasy wezipeleriniň hatarynda dünýäniň ulag ulgamyna yzygiderli goşulyşmak we Gündogar — Günbatar hem-de Demirgazyk — Günorta ugurlarda ýollary we merkezleri baglanyşdyrýan esasy ýollaryň ugry boýunça düzümleri has-da giňeltmek bilen baglanyşykly ähmiýetli meseleler durýar. Bu ugurlar boýunça möhüm ulag geçelgeleriniň döredilmegi Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek we Ýewraziýanyň ykdysady zolaklaryny birleşdirmek maksatlaryny durmuşa geçirmek babatda aýratyn ähmiýete eýedir.

Biz öz geçýän sapaklarymyzda, wagyz-nesihat çärelerimizde talyplaryň ünsüni şeýle ajaýyp işlere çekýäris. Hormatly Prezidentimiziň sargytlary, çykyşlary, nesihatlary biziň üçin görelde mekdebidir.

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, dünýä döwletleri bilen dost-doganlyk gatnaşyklarymyzy pugtalandyrmak, halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmek döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyndan gelip çykýan esasy ýörelgeleriň biri bolup durýar. Baky Bitaraplygymyz bütin dünýäde parahatçylygy ündeýän halklary dost-doganlyga, agzybirlige çagyrýan hem-de ynsanperwerligi wagyz edýän ýörelgelerimizi dünýä ýaýýan taglymat bolup hyzmat edýär. Häzirki döwürde Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk ýörelgelerinden gelip çykýan wezipeler dünýäde ählumumy parahatçylygyň pugtalanmagynda, durnukly ösüşiň we abadançylygyň üpjün edilmeginde möhüm ähmiýete eýedir.

Halkymyzy ösüşlerden-ösüşlere alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag bolsun, beýik işleri üstünliklere beslensin!

Aýna KIÇIÝEWA,

Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň mugallymy.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejene çenli bolan 203 kilometrlik böleginiň hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda açylyp ulanylmaga berilmegi, oňa onlaýn görnüşde ýokary derejeli daşary ýurtly wekilleriň gatnaşmagy Türkmenistanda ýol-ulag düzüminde aýratyn ähmiýetli we möhüm ýörelgeleriň bardygyny ýene bir ýola äşgär etdi. Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherine çenli uzajak ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygy doly tamamlanandan soňra, ol diňe bir milli ykdysadyýetiň umumy ösüşine, ulag ulgamynda goňşara, sebitara we yklymara hyzmatdaşlygyň ýokarlanmagyna, logistik binýadyň berkemegine täsir etmän, eýsem, Ahal welaýatynyň ykdysady durmuşyna-da önjeýli goşant goşar. Geljekde Lebap, Mary, Ahal we Balkan welaýatlaryny bir düzümde birleşdirjek ýokary tizlikli awtomobil ýoly, ilkinji nobatda, sebitleriň içerki söwda dolanyşygyny artdyrmaga, ýerli bazarlara tiz hem az çykdajy bilen çykmaga, daýhanyň yhlasy bilen kemala getirilen oba hojalyk önümleriniň terligine alyja ýetirilmegine mümkinçilik berer. Bu bolsa, bir tarapdan, içerki bazarlarda önüm bolçulygyny berkitmäge, olaryň bahalarynyň durnuklylygyny saklamaga mümkinçilik berse, beýleki tarapdan, şeýle ulag-ýol düzümleri harytlaryňdyr hyzmatlaryň ähli görnüşleri boýunça içerki söwda dolanyşygynyň işjeňleşmegine şert döreder. Şunda bir zada aýratyn üns bermek zerur. Ýurdumyzda ýol-ulag düzümi bilen baglanyşykly amala aşyrylýan iri taslamalar diňe bir ugra ýa-da ulgama täsir etmek bilen çäklenmeýär. Ol şol bir wagtyň özünde döwlet durmuşynyň ähli ulgamlaryna täsirini ýetirýär.

Oba hojalyk pudagyny ösdürmek esasy mesele bolmagynda galýar. Şundan ugur alanyňda, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtoulag ýoly diňe bir söwda dolanyşygynyň, ýurdumyzyň üstaşyr geçirijilik mümkinçiliginiň, ulag hyzmatlarynyň ýokarlanmagyna täsir etmän, oba hojalyk pudagynyň ösdürilmegine-de täsir eder. Bu bolsa halkyň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmak bilen gönümel baglanyşyklydyr.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoly Ahal welaýatynyň kesewini dürtseň gögerýän mes toprakly ýerlerinden öndürilýän önümleriň özüne düşýän gymmatynyň peselmegine we ýurdumyzyň çar künjegine, içerki bazarlardan artýan böleginiň bolsa diwersifikasiýa ýoly bilen eksporta ugradylmagyna mümkinçilik berer. Ýoluň ugrunda belli aralyklarda tehniki hyzmat ediş merkezleriniň, söwda merkezleriniň, garbanyşhanalaryň göz öňünde tutulmagy söwdadyr iýmit pudagynda täze iş orunlarynyň döremegine getirer. Ýokary tizlikli awtomobil ýolunda ýol hereketiniň ýörite ulgam arkaly dolandyrylmagy, innowasion tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, haýwanlaryň we adamlaryň hereket zolagyna çykmagynyň öňüni almak üçin metal germewleriň ornaşdyrylmagy sürüjileriň, ýolagçylaryň hem-de ýükleriň howpsuzlygyny artdyrmaga, şonuň bilen birlikde-de, ýol-ulag hadysalarynyň öňüni almaga mümkinçilik berer. Onuň ugrunda ýerasty geçelgeleriň, ýolüsti geçirijileriň, trampedleriň, monolit köprüleriň gurulmagy, mallary geçirmek üçin ötükleriň 10-synyň, oba hojalyk tehnikalary üçin ötükleriň 17-siniň göz öňünde tutulmagy-da ýoluň howpsuzlygyny üpjün etmäge hyzmat edýär. Çünki şeýle howpsuzlyk awtobanyň halkara ülňülere laýyk gelmeginiň ilkinji şertleriniň biri we milli Liderimiziň esasy talaby bolup durýar.

Ýokary tizlikli awtomobil ýoly, mälim bolşy ýaly, Garagum sährasyny aralap geçýär. Bu bolsa ýelli howalarda çägäniň süýşüp, ýoly, dürli maksatlar üçin gurlan ötükleri basmak howpuny-da ýüze çykarýar. Şeýle bolansoň, munuň üçin emele getirilen gorag zolaklaryndan başga-da, çägeli ýerlerde suwsuzlyga çydamly, gum ösümlikleriniň, sazakdyr gandymlaryň we beýlekileriň ekilmegine, netijede, ekologiýa abadançylygyna, daşky gurşawyň goraglylygyna oňyn şertler döreder.

Harytlaryňdyr hyzmatlaryň özüne düşýän gymmaty olaryň esasy ýola uzaklygyna ýa-da ýakynlygyna, hiline, howpsuzlygyna, mümkinçiliklerine gönüden-göni baglydyr. Şu babatdan alanyňda, gürrüňi edilýän awtomobil ýoly Ahal welaýatynda bu ugurdaky işleriň depgininiň ýokarlanmagyna-da täsir eder. Soňky ýyllarda, beýleki sebitler bilen birlikde, bu welaýatda-da hormatly Prezidentimiziň tagallalarydyr ýakyndan ýardam bermegi netijesinde, hususy taraplara degişli kärhanalar, bagçylyk hojalyklary ep-esli artdy. Bir döwürler tas ählisi diýen ýaly daşary ýurtlardan getirilýän harytlardyr miweler, olardan alynýan önümler indi türkmen telekeçileri tarapyndan, elýeterli bahalardan öndürilýär. Bu ýagdaý orta hem uzak möhletli döwri alanyňda, döwletiň oba hojalyk pudagyny, ýeňil, dokma senagatyny dolulygyna hususylaşdyrmak ugrundaky maksatlaryndan gözbaş alýar. Gürrüňi edilýän ugur öz-özüňi dolandyrmak, halkyň durmuş üpjünçiligini berkitmek, ykdysadyýetiň kuwwatyny artdyrmak üçin döwlet tarapyndan saýlanyp alnan iň dogry hem iň bähbitli ykdysady ugurdyr. Türkmenistanyň içerki ýol-ulag düzümlerini berkitmek hem-de giňeltmek üçin amala aşyrýan iri taslamalary bu ugruň barha pugtalanmagyna şert döredýär. Ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň diňe Aşgabat — Tejen bölegi-de welaýatyň içindäki önümçilikleriň artmagyna, hususy pudakdaky işjeňligiň ýokarlanmagyna, haryt dolanyşygynda bahalaryň arzanlamagyna, pudakda täze mümkinçilikleriň döredilmegine oňyn täsir eder. Welaýatyň bir başyndan beýleki çetine çenli barmak üçin sarp edilýän wagt gysgalar. Çig mallaryňdyr taýýar önümleriň daşalyşynyň nyrhy pese düşer. Bu bolsa, ilkinji nobatda, halkyň bähbidine bolmak bilen umumy ykdysady ösüşe, welaýatyň has-da galkynmagyna, senagatlaşmagyň depgininiň ýokarlanmagyna getirer. Şeýle ýeňillikler, goldawlar we gyzyklandyrmalar Ahal welaýatynda telekeçileriň, işewürleriň täze nesliniň kemala gelmegine, döwletiň umumy ykdysady ösüşinde hususy pudagyň paýynyň esasy orna çykmagyna şert döreder. Bu bolsa Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň iş ýüzüne geçýändiginiň ýene bir subutnamasyna öwrüler.

Ysmaýyl TAGAN,

žurnalist.

06.11.2021. Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda ählihalk bag ekmek dabarasy geçirildi.

Eziz Diýarymyzyň giňişliklerinde täze baglyklaryň we seýilgähleriň düýbüni tutmak boýunça giň gerimli çäre ekologiýa abadançylygyny pugtalandyrmaga, türkmen topragynyň ähli künjeklerini ajaýyp ýaşyl lybas bilen bezemäge gönükdirilendir.

 Türkmeniň kalby ýaly giň tebigat, hakykatdan-da, jadylaýjy, ruhuňy galkyndyryjy güýje eýedir. Sähralaryň täsin gözelligi, onuň goýnunda ösüp ýetişýän ösümlikler halkymyzyň bereket bolçulygynyň gözbaşy hasaplanýar.

Milli Liderimiziň yzygiderli tagallalary netijesinde, ilkibaşky keşbi gorap saklamak hem-de sähralaryň ösümlik we haýwanat dünýäsini goramak boýunça wezipeler döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň derejesine çykaryldy.

 Watanymyzyň dürli künjeklerinde tokaý zolaklarynyň döredilmegi, paýtagtymyzyň hem-de welaýatlaryň seýilgähleriniň çäkleriniň giňeldilmegi adam üçin oňaýly howanyň emele gelmegini üpjün edýär.

Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda amala aşyrylýan giň gerimli bagy-bossanlyga büremek baradaky maksatnama — munuň özi bütin adamzady tolgundyrýan howanyň üýtgemeginiň ýaramaz täsirlerine garşy göreşmek ugrunda umumydünýä işine saldamly goşantdyr.

TÄZE ÖNÜMÇILIK KÄRHANALARY

Telekeçilik ulgamyna döwlet tarapyndan berilýän goldawyň netijesinde, hususy önüm öndürijileriň öňünde täze taslamalary amala aşyrmaga giň mümkinçilikler açylýar. Muňa S.A.Nyýazow adyndaky etrapdaky «Halyçy gözeller» hususy kärhanasynyň hünärmenleriniň sintetiki süýümden halylary dokaýan täze bölümiň gurluşygyna girişmegi hem şaýatlyk edýär.

Umumy meýdany 1 gektar ýeri eýeleýän binanyň taslamasynda esasy önümçilik bölümi, polipropilenden ýüplük sapagyny öndürýän bölüm göz öňünde tutulan. Bu bölümler täze ýöriteleşdirilen enjamlar hem-de taýýar önümleriň saklanylýan ammarlary bilen üpjün ediler. Binanyň çäginde beýleki kömekçi jaýlar hem ýerleşer. Täze önümçilikde ornaşdyrylan öňdebaryjy tehnologiýalar ýokary hilli, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän önümleriň çykarylmagyna mümkinçilik döreder.

Şunuň ýaly täze önümçiligiň ýene biri — suw emulsiýaly reňk çykarýan kärhana Daşoguz şäherinde gurlup başlandy. Umumy meýdany bir gektara barabar bolan bu kärhanany «Galkynan ykbal» hususy kärhanasynyň işçi-hünärmenleri gurmaga girişdiler. Gurluşygyň taslamasynda önümçilik jaýlarynyň ikisini, taýýar önümler saklanylýan ammarlary, beýleki kömekçi jaýlary gurmak meýilleşdirilýär. Gurulýan täze kärhana iň kämil, ýokary öndürijilikli enjamlar bilen üpjün ediler.

* * *

ÝOKARY HILLI ÖNÜMLER

Gubadag etrabynda üstünlikli hereket edýän «Peýnirçi» hususy kärhanasynyň çykarýan önümleri alyjylaryň arasynda uly islegden peýdalanýar. Kärhananyň işçi-hünärmenleri indi 20 ýyldan gowrak wagt bäri sarp edijileri «Altyn», «Ýaýla», «Toý», «Aşgabat», «Prezident» ýaly peýnirleri, berhiz doragy hem-de gaýmak ýaly süýt önümleri bilen üpjün edip gelýär. Özüniň ýokary hilliligi, tagamlylygy bilen tapawutlanýan bu süýt önümleri sarp edijileriň arasynda uly meşhurlyk gazandy. Owadan, göze gelüwli gaplara gaplanylýan süýt önümleri özüniň nyrhy boýunça alyjylara elýeterliligi bilen hem tapawutlanýar.

Süýt önümlerini köp öndüriji kärhanalaryň ýene biri «Ýüpekýolygurluşyk» hojalyk jemgyýetine degişli «Şawat» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti hasaplanýar. Toparyň esasy bölüminde we kömekçi böleklerinde Türkiýe döwletinde çykarylan ýöriteleşdirilen enjamlar doly güýjünde işledilýär. Kärhanada mesge ýagy, gatyk, dorag, eredilen peýnir, gaýmak, ýogurt, çal ýaly önümler öndürilýär. Olaryň hemmesi-de hil derejesiniň ýokary ölçeglerine laýyk gelýär. Owadan gaplara gaplanylan önümler sebitiň ilatyna hödürlenilýär.

Bir söz bilen aýdylanda, welaýatymyzyň zähmet toparlary ýetip gelýän şanly baýrama — ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygynyň 26 ýyllygyna mynasyp sowgatlary taýýarlaýarlar.

Öre HOJAÝEW,

öz habarçymyz.