Habarlar
Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly BERDIMUHAMEDOW: — Dünýä bazarlarynda türkmen önümlerine uly isleg bildirilmegi milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny artdyrýar

Milli Liderimiz nobatdaky iri dokma toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy

Ahal welaýaty, 17-nji noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynyň çäginde gurlan täze dokma toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy.

Mälim bolşy ýaly, Babadaýhan etrabyndaky täze dokma toplumynyň gurluşygyna hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň 2018-nji ýylyň maýynda gol çeken Kararyna laýyklykda başlanyldy we «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2018 — 2024-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» çäklerinde guruldy. Babadaýhan dokma toplumynyň düýbüni tutmak dabarasyna wise-premýer Serdar Berdimuhamedow gatnaşyp, gatnaşyjylary täze kärhananyň gurluşygyna başlanylmagy bilen gutlady we bu toplumyň sebitiň ykdysadyýetini döwrebap derejede ösdürmäge, halkyň durmuş taýdan üpjünçiligini ýokarlandyrmaga gönükdirilen iri taslamadygyny aýtdy.

Mähriban Watanymyzyň dürli künjeklerinde gurulýan, milli ykdysadyýetimiziň geljegi uly bolan eksport ugurly pudaklarynyň ýokary tehnologiýaly kärhanalary ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň hem-de dünýä bileleşigi bilen utgaşykly gatnaşyklar ulgamyna işjeň goşulýandygynyň aýdyň beýanydyr.

Gaýtadan işleýän senagatyň täze desgasynyň ulanmaga berilmegi dokma pudagynyň ösüş strategiýasyny durmuşa geçirmegiň, ony ösüşiň täze belentligine çykarmagyň, ýokary hil görkezijilerine laýyk gelýän ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleri köpeltmegiň hasabyna, alynýan girdejileri artdyrmak ugrundaky nobatdaky möhüm ädime öwrüldi.

Mälim bolşy ýaly, Ahal welaýaty pagtadan we ýüpekden öndürilýän önümçilik üçin ägirt uly mümkinçilikleri bolan iri senagat sebitleriniň biri bolup durýar. Bu ýerde tehnologik kuwwaty boýunça ýokary hilli önümleri öndürmäge ukyply Gökdepe, Gypjak, Ruhabat dokma toplumlary hem-de birnäçe täzeçil usulda işleýän egirme we dokma kärhanalary bar.

Şu ýylyň awgust aýynda Kaka etrabynda dokma toplumy ulanmaga berildi. Şu gün açylýan önümçilik desgasy öňdebaryjy tehnologiýalaryň häzirki zaman derejesini hasaba almak bilen, bar bolan mümkinçilikleri doly derejede durmuşa geçirmäge, bazar bäsleşigi şertlerinde ýokary hili üpjün etmäge ýardam berer. Ahal welaýatynyň dokma kärhanalarynyň üstüni ýetiren täze senagat toplumynyň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary astynda geçýän 2021-nji ýylda işe girizilýändigini bellemek ýakymlydyr.

Birnäçe döwletleriň hem-de daşary ýurt maýadarlarynyň gatnaşmagynda täze dokma kärhanalarynyň gurulmagy içerki bazarda ýokary hilli dokma önümleriniň bolçulygyny üpjün etmäge mümkinçilik berdi. Daşary ýurtlaryň önüm öndürijileri bilen mynasyp bäsdeşlik etmäge ukyply bu toplumyň kärhanalarynda öndürilýän önümleriň görnüşleri ýyl-ýyldan artýar. Ýeri gelende aýtsak, önümçiligiň ähli ugurlaryny öz içine alýan döwrebap dokma toplumlarynyň birnäçesiniň gurulmagy netijesinde ýurdumyzyň ykdysadyýetinde ägirt uly özgertmeler bolup geçdi we Türkmenistan pagta çig malyndan taýýarlanan önümleri daşary ýurtlara eksport edýän iri ýurtlaryň birine öwrüldi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Diýarymyzyň dokma pudagy häzirki döwrüň ileri tutulýan ugurlaryny hem-de dünýäniň ykdysady giňişligine goşulmak meýillerini nazara almak bilen, milli ykdysadyýetimiziň okgunly ösüş ýoluna düşendigini äşgär edýär. Soňky ýyllarda pudagyň düzümine tebigy çig maldan bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmäge niýetlenen onlarça täze kärhanalar goşuldy. Şeýlelikde, milli dokma senagaty halkara bazarlarda eýeleýän ornuny pugtalandyrdy. Mundan başga-da, ýüpek önümçiliginde, aýakgap we deri işläp taýýarlamakda işjeňlik görkezýän kärhanalaryň sany artýar.

Ýaponiýanyň we Ýewropa ýurtlarynyň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň enjamlarynyň kärhanalarda işjeň ulanylmagy uly üstünliklere giň ýol açýar. Hususan-da, ýurdumyzyň dokma toplumlarynda Şweýsariýanyň «Rieter», «Benninger», Germaniýanyň «Trützsсhler», «Sсhlafhorst», «Zinser», “Monforst”, “Küsters”, Italiýanyň “Marzoli”, “Mario Сrosta”, “Reggiani”, “Arioli”, “Savio”, Belgiýanyň “Picanol”, Ýaponiýanyň “Tsudakoma”, “Juki”, “Muratec” kompaniýalarynyň enjamlary ornaşdyrylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, öndürilýän önümleriň halkara hil görkezijilerine we ekologik howpsuzlyga laýyk gelmegine möhüm üns berilmelidir. Pudagyň kärhanalarynyň önümleri “Önümçiligi dolandyryş ulgamy we hil gözegçiligi” ISO 9001, “Daşky gurşawy goramak” ISO 14001, “Zähmeti goramak we önümçilik howpsuzlygy” OHSAS 18001 güwänamalaryna mynasyp boldy.

Gaýtadan işleýän kuwwatly senagatyň döredilmegi Türkmenistanyň dünýäniň iri dokma öndürijileriniň hatarynda mynasyp orun eýelemegine ýardam berdi. Harytlaryň ýokary hil derejesine mynasyp bolmagy ýurdumyzyň abraýyny has-da belende göterdi.

...Täze dokma toplumynyň açylyş dabarasynyň geçirilýän ýerinde baýramçylyk ýagdaýy emele geldi. Köp sanly dabara gatnaşyjylar ýurdumyzyň täze taryhyna möhüm sahypa bolup ýazyljak şanly wakalaryň başlamagyna sabyrsyzlyk bilen garaşýarlar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň dikuçary täze toplumyň ýanyndaky meýdança gondy. Bu ýere ýygnananlar milli Liderimizi uly ruhubelentlik bilen garşyladylar.

Dokma pudagynyň elleri baýdakly, dürli şarly işgärleriniň, ýaşlaryň hatara düzülen haly düşelen ýodajygy boýunça döwlet Baştutanymyz dabaranyň geçiriljek ýerine geldi.

Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň “Dokmaçylar” medeni merkeziniň folklor-etnografiýa tans toparynyň aýdymçylarynyň hoş owazly çykyşlary we joşgunly tanslary dabaranyň şowhunyny artdyrdy.

Hormatly Prezidentimiz ajaýyp çykyşlary üçin sungat ussatlaryna minnetdarlyk bildirip, toparyň ýolbaşçysy, Türkmenistanyň halk artisti Jemal Saparowa bilen söhbetdeş boldy.

Döwlet Baştutanymyz söhbetdeşligiň dowamynda häzirki döwürde ähli ugurlarda bolşy ýaly, medeniýet we sungat ulgamyna hem täzeçil usullaryň, häzirki zaman tehnologiýalarynyň işjeň ornaşdyrylmagynyň zerurdygyny belläp, täze saz eserleri, tanslar döredilende, döwrebap tehnologiýalardan netijeli peýdalanmalydygyna ünsi çekdi. Şeýle hem hormatly Prezidentimiz toparyň milli medeniýeti, aýdym we tans sungatyny ösdürmekde zerur işleri alyp barmalydygyny, häzirki döwrüň ruhuna laýyk gelýän, milli sungatymyzyň nusgalyk ýörelgelerini öz içine alýan çykyşlary taýýarlamak ugrunda ähli tagallalary etmelidiklerini belledi. Milli Liderimiz döwletimiziň medeniýet we sungat işgärleriniň has-da döredijilikli işlemekleri ugrunda mundan beýläk-de zerur şertleri döretjekdigini aýdyp, sungat işgärlerine täze, döwrebap eserleri döretmegi arzuw etdi.

“Dokmaçylar” folklor-etnografiýa tans toparynyň çeper ýolbaşçysy hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň türkmen halkynyň ruhy mirasynyň baýlaşdyrylmagyna, doly derejeli döredijilik bilen meşgullanmak üçin ähli şertleriň döredilmegi ugrunda ýadawsyz alada edýändigi hem-de yzygiderli üns berýändigi üçin milli Liderimize tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, geljekde-de öz zehinlerini we ylhamyny eziz Watanymyzyň abadançylygynyň bähbidine bagyş etjekdiklerine ynandyrdy.

Soňra döwlet Baştutanymyz esasy dabaranyň geçirilýän ýerine tarap ugrady. Bu ýere Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary, wise-premýerler, harby we hukuk goraýjy edaralaryň, ministrlikleriň we pudaklaýyn düzümleriň ýolbaşçylary, Ahal welaýatynyň häkimi, jemgyýetçilik guramalarynyň hem-de köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri ýygnandylar. Hemmeler ör turup milli Liderimizi garşyladylar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şu günki çärä gatnaşyjylara ýüzlenip, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Garaşsyz, Bitarap Watanymyzda beýik işleriň bitirilýändigini, durmuşyň ähli ulgamlarynda düýpli özgertmeleriň üstünlikli amala aşyrylýandygyny, ýokary netijeleriň gazanylýandygyny belledi. “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” şygary astynda geçýän şu ýylda ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy mynasybetli onlarça döwrebap desgalar ulanylmaga berildi.

Bu ajaýyp üstünlikler, taryhy sepgitler bagtyýar halkymyzyň abadan hem-de eşretli durmuşda ýaşamagyny üpjün etjek belent maksatlara gönükdirilendir diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Biziň baş wezipämiz ata Watanymyzy dünýäniň senagat taýdan ösen, öňdebaryjy döwletleriniň hataryna çykarmakdan, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini düýpli ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Şoňa görä-de, ýurdumyzda milli ykdysadyýetimiziň ösüşine uly itergi berjek iri desgalary yzygiderli gurup ulanmaga berýäris. Şunuň ýaly täze, döwrebap kärhanalardyr desgalar bolsa eziz Diýarymyzyň ösüşleriň ak ýoly bilen öňe barýandygynyň, ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwrülýändiginiň aýdyň mysalydyr diýip, milli Liderimiz belledi.

Mälim bolşy ýaly, ýakynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda iri dokma toplumy işe girizildi. Şu gün bolsa welaýatyň Babadaýhan etrabynda hem ýyllyk önümçilik kuwwaty 5 müň tonna inçe süýümli pagtany gaýtadan işlemäge mümkinçilik berýän täze dokma toplumy dabaraly ýagdaýda açylyp ulanmaga berilýär. Bu bolsa Garaşsyzlyk eýýamynda düýbünden täzeden döredilip, milli ykdysadyýetimiziň esasy sütünleriniň birine öwrülen dokma senagatynyň uly ösüşlere beslenýändigini ýene-de bir gezek aýdyň görkezýär diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy.

Häzirki döwürde ykdysadyýetimiziň iň bir girdejili pudagyna öwrülen dokma senagatynda uly önümçilik kärhanalarynyň ençemesi bar. Olarda köp sanly adam iş bilen durnukly üpjün edilýär. Pudakda ylmyň we tehnikanyň iň soňky gazananlary ornaşdyrylan, häzirki döwrüň talaplaryna doly laýyk gelýän täze kärhanalar yzygiderli gurlup işe girizilýär. Şolarda zähmet çekýän işgärleriň köpüsi daşary ýurtlarda hünär tejribesini ýokarlandyryp geldi. Munuň özi pudagyň döwrebap ösmegini, dokma önümçiliginiň barha giňelmegini, netijede bolsa milli harytlaryň hiliniň ýokary bolup, içerki hem-de dünýä bazarlarynda uly islegden peýdalanmagyny üpjün edýär.

Garaşsyz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň kabul edilen döwlet we milli maksatnamalarynda dokma senagatyny ösdürmek boýunça hem giň möçberli çäreler göz öňünde tutulýar. Pudagy ösdürmäge köp möçberde maýa goýumlary gönükdirilýär.

Bereketli türkmen topragynyň gymmatly baýlygy, halkymyzyň altyna deňeýän milli guwanjy bolan ak pagtamyz indi dolulygyna öz ýurdumyzda gaýtadan işlenip, şondan ilatyň ösen isleglerini kanagatlandyrýan ýokary hilli, köp görnüşli taýýar önümler öndürilýär. Ekologik taýdan arassa bu harytlar dünýä bazarlarynda hem uly islegden peýdalanýar. Netijede, gymmatly çig maldan taýýarlanan önümleriň bahasy birnäçe esse ýokarlanyp, olar gyzyl pulda döwletimize köp möçberde girdeji getirýär, milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny has-da artdyrýar diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi.

Häzirki döwrüň iri we döwrebap kärhanalarynyň biri bolan Babadaýhan dokma toplumy dört sany önümçilik birligini özünde jemleýär. Umumy bahasy 151 million 800 müň amerikan dollary bolan täze toplumyň düzümine ýüplük, boýag, tikinçilik hem-de mata fabrikleri girýär. Tutýan meýdany 20 gektar bolan döwrebap kärhanada işleri talabalaýyk ýola goýmak üçin önümçilik binalaryndan başga-da, iki gatly edara binasy, dürli ammarlar, transformator bekedi, ussahana, ýangyn howpsuzlyk desgalary bar. Şeýle hem bu ýerde işgärlere amatly iş we dynç alyş şertlerini döretmek üçin 450 orunlyk naharhana, sport meýdançasy, iki gatly, 16 orunlyk myhmanhanalaryň ikisi ýerleşýär.

Ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga mynasyp goşant goşjak bu toplumda Şweýsariýa, Ýaponiýa, Belgiýa, Italiýa, Germaniýa we Türkiýe ýaly ýurtlaryň öňdebaryjy kompaniýalarynyň iň kämil enjamlary ornaşdyryldy diýip, döwlet Baştutanymyz toplumyň ýylda 3 müň 300 tonna ýokary hilli ýüplük, 20 million inedördül metr dürli görnüşli, şol sanda 18 million metr boýalan mata hem-de 3 million 500 müň sany taýýar tikin önümlerini öndürmäge niýetlenendigini aýtdy.

Täze kärhananyň önümleri içerki bazarda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutmak bilen, köp möçberde serişdeleri tygşytlamaga mümkinçilik berer. Şonuň bilen birlikde özümizden artýan taýýar önümleri beýleki döwletlere-de ibermäge şert döreder. Bu bolsa pudagyň eksport mümkinçiligini, gelip gowuşýan maliýe serişdelerini artdyrmaga uly goşant goşar diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi.

Döwrebap toplumyň işe girizilmegi bilen, ýurdumyzda 1 müň 150 sany täze iş orny dörär. Bu bolsa golaýdaky etraplardyr şäherleriň ilatyny hem iş bilen üpjün etmekde, adamlaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmakda uly ähmiýete eýedir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Biz mundan beýläk-de ýurdumyzyň geljegi uly bolan dokma senagatyny depginli ösdürmäge, onuň önümçilik kuwwatyny artdyrmaga gönükdirilen maýa goýum taslamalaryny amala aşyrarys. Daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän iri innowasion önümçilikleri döretmek, hereket edýän kärhanalaryň durkuny toplumlaýyn täzelemek boýunça işleri dowam ederis. Pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmäge, «Döwlet adam üçindir!» diýen syýasatymyzdan ugur alyp, işgärleriň iş we durmuş şertlerini has-da gowulandyrmaga aýratyn üns bereris diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow çykyşynyň ahyrynda hemmeleri Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda iri önümçilik kärhanalarynyň biri bolan, häzirki zamanyň iň kämil enjamlary bilen üpjün edilen täze dokma toplumynyň işe girizilmegi bilen tüýs ýürekden gutlady we hemmelere berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, bu döwrebap kärhanada zähmet çekjek işgärlere bolsa Garaşsyz Watanymyzyň dokma senagaty pudagyny ösdürmek ugrunda alyp barjak işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Döwlet Baştutanymyzyň çykyşy uly ruhubelentlik bilen diňlenildi we şowhunly el çarpyşmalar bilen garşylandy.

Soňra hormatly Prezidentimiz Belgiýanyň, Ýaponiýanyň, Germaniýanyň, Şweýsariýanyň we Standartlaşdyrmak boýunça halkara guramasynyň (ISO) bu günki dabara sanly ulgam arkaly goşulan wekilleriniň çykyşlaryny diňledi.

Ilki bilen, Şweýsariýanyň “Rieter Management AG” kompaniýasynyň enjamlar we ulgamlar boýunça işewür toparlarynyň ýolbaşçysy Rojer Albreht çykyş edip, Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabyndaky täze dokma toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşyjylara iň gowy arzuwlaryny beýan etmek mümkinçiligine şatdygyny aýdyp, kompaniýanyň Türkmenistan bilen 30 ýyldan bäri hyzmatdaşlyk edýändigini hem-de şeýle hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de dowam etdirjekdigini belledi.

Türkmenistanyň dokma önümleri hemişe dünýä bazarynda özüniň ýokary hili bilen meşhur bolup, uly islegden peýdalanýar. Şu gün dabara bilen açylýan kärhanada oturdylan enjamlar önümi ekologik taýdan arassa, az möçberli çykgytly çig maly tygşytlamagyň hasabyna öndürmäge mümkinçilik berýär.

Biziň kompaniýamyz munuň üçin bu toplumda ýüplügi gaplamak üçin enjamlary ornaşdyrdy. Pudagyň hünärmenleriniň tagallasy netijesinde häzirki wagtda Türkmenistanda ýokary hilli önümler öndürilýär diýip, işewür nygtady.

Işewür Babadaýhan etrabyndaky dokma kärhanasynyň öndüren önümleriniň dünýä bazarlarynda uly islegden peýdalanjakdygyna ynam bildirip, toplumyň kompaniýanyň enjamlary bilen üpjün edilendigi hakyndaky ýörite güwänamanyň gowşurylýandygyny yglan etdi.

Jenap Rojer Albreht sözüniň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa kompaniýanyň üstünlikli işlemegi babatynda döredilen şertler üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, milli Liderimize berk jan saglyk, türkmen halkyna bolsa rowaçlyk we abadançylyk arzuw etdi.

Soňra Belgiýanyň “Piсanol” kompaniýasynyň direktory, Şweýsariýanyň “Rieter” kompaniýasynyň paýdary Luk Tak Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda gurlan täze dokma toplumynyň açylyş dabarasyna gatnaşmagyň özi üçin uly mertebedigini nygtady. Türkmenistan bilen ýolbaşçylyk edýän kompaniýasynyň arasynda uzak möhletleýin hyzmatdaşlygyň ýola goýlandygyny belläp, işewür “Piсanol” kompaniýasynyň 2014-nji ýylda ýurdumyzyň kärhanalaryna dokma enjamlarynyň 276-syny, 2021-nji ýylda bolsa Kaka we Babadaýhan dokma toplumlarynda, degişlilikde, 100 we 110 sany önümçilik enjamlaryny ornaşdyrandygyny aýtdy.

Kompaniýanyň Türkmenistana getirilýän tehnologik enjamlary ýokary hilli önümleri çykarmak üçin niýetlenendir we olar çig maly tygşytly ulanmaga mümkinçilik berýän özboluşly öndürijiligi bilen tapawutlanýar. Türkmen daýhanlarynyň ýokary hilli pagta ösdürip ýetişdirýändigini nygtap, Luk Tak gaýtadan işlenen pagtanyň ýokary baha mynasyp boljakdygyny, ondan öndürilen önümleriň dünýä bazarlarynda geçginli harytlara öwrüljekdigini nygtady.

Biz Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrligi bilen hyzmatdaşlygyň ösdürilýändigine şatdyrys we kompaniýamyzyň enjamlarynyň ýurduň ykdysady ösüşinde giňden peýdalanylýandygyna buýsanýarys diýip, işewür belledi hem-de “Piсanol” kompaniýasynyň netijeli işi ugrunda döredilýän mümkinçilikler üçin milli Liderimize hoşallyk sözlerini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, Luk Tak täze dokma toplumyna kompaniýanyň degişli güwänamasynyň gowşurylýandygyny yglan etdi.

Sözüniň ahyrynda jenap Luk Tak hemmeleri bu günki dabara bilen gutlady we mundan beýläk-de ösüş arzuw etdi.

Soňra Türkiýäniň «Alberk QA» halkara tehniki gözegçilik we güwälendiriş kompaniýasynyň daşary ýurtlar boýunça dolandyryjysy hanym Begüm Atakan Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabyndaky dokma toplumynyň açylyşyna gatnaşmak mümkinçiligine şatdygyny belläp, Türkmenistanyň Garaşsyzlyk ýyllary içinde ägirt uly ykdysady ösüşe eýe bolandygyny, dünýäniň iri kompaniýalarynyň enjamlary bilen enjamlaşdyrylan dokma senagaty kärhanalarynyň işe girizilýändigini nygtady. Şunuň bilen birlikde, bu ýerde ekologik taýdan arassa önümleri öndürmäge aýratyn üns berlip, daşky gurşawa zyýan ýetirmezden, alyjylaryň islegleri kanagatlandyrylýar.

Durmuşa geçirilen ägirt uly işleriň netijesinde Türkmenistanyň dokma senagaty bütin dünýäde ykrar edilip, ýokary sylaglara hem-de güwänamalara eýe boldy. Şunuň bilen baglylykda, kompaniýanyň wekili Babadaýhan etrabyndaky dokma toplumyna ISO 9001, ISO 14001, SA 8000, ISO 45001 we ISO 10002 hil güwänamalaryny gowşurmagyň özi üçin uly hormatdygyny belledi.

Soňra Germaniýanyň Hohenştaýn dokma barlag institutynyň güwänamalaşdyryş bölüminiň inženeri hanym Ursula Seibitin Garaşsyzlyk ýyllary içinde Türkmenistanyň ykdysadyýetinde ägirt uly üstünlikleriň gazanylandygyny, dürli dokma önümleriniň önümçiligi boýunça birnäçe kärhanalardyr toplumlaryň gurlup ulanmaga berlendigini nygtady. Ol önümçilik toplumlary dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalarynyň iň täze enjamlary bilen üpjün edildi.

Häzirki zaman tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy bilen birlikde, öndürilýän önümleriň ýokary hil derejesinde bolmagyna, ekologik howpsuzlygyň talaplarynyň berjaý edilmegine aýratyn üns berilýär.

Babadaýhan dokma toplumy Germaniýanyň “Monforst” kompaniýasynyň güwänamasyna we guramalaryň hem-de kärhanalaryň hil menejment ulgamynyň ISO 9001 güwänamasyna, jemgyýet jogapkärçiligi menejment ulgamynyň SA 8000 güwanamasyna, şeýle hem Oeko-Teх Standard güwänamasyna mynasyp boldy. Munuň özi toplumyň önümleriniň ýokary ekologik talaplara we dünýä ölçeglerine laýyk gelýändigini aňladýar. Türkmenistanyň dokma senagaty köp ýyllaryň dowamynda önümleriniň ýokary hil derejesine mynasyp bolýandygy bilen giňden ykrar edilip, ISO 9001, ISO 14001 we OHSAS 18001 güwänamalaryna eýe boldy.

Şonuň ýaly-da, hanym Ursula Seibitin Babadaýhan dokma toplumyna önümçiligiň islendik tapgyrynda howpsuzlygy we zyýanly himiki maddalaryň ýokdugyny tassyklaýan Oeko-Teх Standart güwänamasynyň gowşurylýandygyny yglan etdi we kärhananyň öz işini üstünlikli alyp barjakdygyna ynam bildirip, Türkmenistana mundan beýläk-de ägirt uly üstünlikleri, ýurduň halkyna bolsa parahatçylyk we gülläp ösüş arzuw etdi.

Şeýle hem täze dokma toplumyna “Monforized” kompaniýasynyň güwänamasy gowşuryldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylaryna we wekillerine ýüzlenip, täze toplumyň milli ykdysadyýetimiziň kuwwatlanmagynda, eksport mümkinçilikleriniň artmagynda möhüm orun eýelejekdigini, täze taryhy eýýamda ýerine ýetirilýän işleriň aýratyn ähmiýetlidigini belledi.

Täze toplumy bina etmek ýerli gurluşykçylara tabşyryldy. Olar iri möçberli we halkara ähmiýetli taslamalaryň ýerine ýetirilmegine örän jogapkärçilikli, toplumlaýyn esasda çemeleşýärler diýip, milli Liderimiz täze taryhy eýýamda amala aşyrylýan işleriň asyrlara barabar ähmiýetini nygtap, köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde durmuşa geçirilýän ägirt uly özgertmeleriň mynasyp derejede beýan edilmeginiň möhümdigine ünsi çekdi.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeleriň netijesinde dünýäde deňi-taýy bolmadyk önümçilik kuwwatlyklarynyň, şol sanda täze dokma toplumynyň halkymyz üçin şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyna sowgatdygyny, edermen daýhanlaryň yhlasly zähmeti bilen ösdürilip ýetişdirilen pagtanyň gymmatly çig mala we dünýäde uly islegden peýdalanylýan harytlara öwrülýändigini belläp, bu ugurda alnyp barylýan işleriň many-mazmunyny açyp görkezmek babatda anyk görkezmeleri berdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz dokma toplumynyň baş girelgesine geldi.

Dabaraly pursat gelip ýetdi. Döwlet Baştutanymyz ýygnananlaryň şowhunly el çarpyşmalary astynda toý bagyny kesdi. Dokma senagatynyň täze desgasy açyldy!

Özüniň tehniki hem-de tehnologik üpjünçiligi, şonuň ýaly-da, bu ýerde gurnalan awtomatlaşdyrylan täze önümçilik ulgamy bilen bu toplum Ahal welaýatynda iň döwrebap dokma kärhanalarynyň birine öwrüler. Bu ýerde pagta süýümini gaýtadan işlemekden başlap, ahyrky önümi öndürmäge çenli ähli tehnologik tapgyrlary guramak göz öňünde tutuldy hem-de toplum ýüplük, dokma, boýag we tikin fabriklerini özünde jemleýär. Bu milli ykdysadyýetimizi ösdürmegiň pudagy giň möçberlerde diwersifikasiýalaşdyrmaga, sebitleri senagat taýdan ösdürmäge, ýerlerdäki tebigy serişdeleri doly ulanmaga gönükdirilen strategiýasyny durmuşa geçirmekde nobatdaky möhüm ädim boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýörite awtoulagda ýüplük fabrigine tarap ugrady.

Milli Liderimiz kärhananyň esasy önümhanalarynda pagta süýüminden ýüplügi taýýarlamagyň tapgyrlaryny synlaýar. Hünärmenler döwlet Baştutanymyzy oturdylan enjamlaryň tehniki aýratynlyklary hem-de artykmaçlyklary bilen jikme-jik tanyşdyrýarlar. Bu ýerde Şweýsariýanyň “Rieter AG” hem-de Ýaponiýanyň “Murata Manufacturing Ltd.” kompaniýalarynyň örän tygşytly hem-de ýokary öndürijilikli iň täze enjamlary oturdyldy. Ekologik taýdan howpsuz tehnologiýalar tebigy serişdeleri tygşytlamaga hem-de önümçilik galyndylaryny azaltmaga ýardam eder. Şu kysymly enjamlar nou-haulary ulanmagyň hasabyna birnäçe artykmaçlyklara eýedir — ýüplük üçin çykdajylar kadalaşdyrylýar, ýokary hil üpjün edilýär hem-de energiýa az sarp edilýär.

Ýurdumyzda pagta egriji önümçilik üçin maşynlary hem-de enjamlary esasy iberijiler bolup durýan bu şereketler özlerini ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaş hökmünde görkezdiler. Dürli halkara güwänamalar bu önüm öndürijileriň enjamlary arkaly tebigy çig maldan taýýarlanylýan önümleriň ýokary hiliniň hem-de ekologik taýdan arassalygynyň girewi bolup durýar.

Döwlet Baştutanymyz önümçilik tapgyry bilen tanyşdy. Fabrikde ýylda 5 müň tonna inçe süýümli pagtany gaýtadan işlemek, 3 müň 300 tonna ýokary hilli “kompakt-penýe” kysymly ýüplük öndürmek hem-de garyşyk ýüplük çykarmak üçin mümkinçilikler döredildi. Ýüplügiň bu görnüşi erkek adamlaryň köýneklerini, ýokary hilli trikotaž önümlerini, ýorgan-düşek daşlaryny we jorap önümlerini öndürmekde ulanylyp bilner.

Önümiň kysymyny kesgitlemek üçin ýüplük ýörite dolaýjy enjamda dolanýar, soňra elektron terezilerde taýýar önümiň kysymy kesgitlenýär. Mundan başga-da, şu enjamyň kömegi arkaly ýüplügiň çeýeligi, berkligi, pagta süýüminiň ýogynlygy, uzynlygy we beýleki görkezijileri anyklanylýar hem-de degişli netijeler alynýar.

Ýokary takyk enjam diňe bir fabrige gelip gowuşýan pagta süýümine doly seljerme we baha bermän, eýsem, mundan beýläk-de ulanylmagyny göz öňünde tutmak bilen, öndürilýän ýüplügiň hiline baha bermäge, önüm öndürmegiň amala aşyrylýan möçberlerini düýpli seljermäge hem mümkinçilik berýär. Mundan başga-da, önümhanada çykarylýan önümiň daşky görnüşlerini gowulandyrmak üçin ýörite çyglandyryjy ulgam işleýär.

Döwlet Baştutanymyz bu ýerde ýüplük fabriginiň işgäri bilen bolan söhbetdeşliginde onuň maşgala durmuşy hem-de iş şertleri bilen gyzyklandy. Milli Liderimiz önümçilik bölümlerinde zähmetiň guralyşy bilen baglanyşykly meseleler barada aýdyp, işgärleriň saglygy üçin howpsuzlyk talaplarynyň berk berjaý edilmeginiň, netijeli zähmet üçin şertleriň döredilmeginiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Hünärmen netijeli işlemek, häzirki zaman talaplaryna we hil görkezijilerine laýyk gelýän önümleri öndürmek, dynç almak babatda bu ýerde ähli zerur şertleriň hem-de mümkinçilikleriň döredilendigi üçin milli Liderimize hoşallyk sözlerini aýtdy.

Soňra milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dokma fabrigine bardy. Bu ýerde döwrebap tehnologiýalar esasynda işleýän innowasion enjamlar oturdyldy. Olaryň kömegi bilen süýümiň, ýüplügiň häsiýetli aýratynlyklary kesgitlenýär, öndürilýän önüm bolsa halkara ülňülere doly laýyk gelip, matalaryň berkligini, olaryň ekologik taýdan arassalygyny üpjün edýär.

Dokma önümçiliginiň hünärmeni döwlet Baştutanymyza kärhananyň Belgiýanyň “Piсanol” kompaniýasynyň innowasion enjamlary bilen üpjün edilendigini habar berdi. Ol ýylda ýokary hilli dürli matalaryň 20 million inedördül metrini öndürmäge mümkinçilik berýär.

Bu ýerde öndürilýän matalar reňk öwüşginleriniň köpdürlüligi, iň esasysy bolsa, ekologik taýdan arassalygy bilen tapawutlanýar. Toplumyň önümleriniň ýokary halkara ülňülere laýyk gelmegi ýurdumyzyň dokma pudagynyň kärhanalaryna bildirilýän häzirki zaman talaplarynyň berjaý edilýändigine güwä geçýär.

Ýeri gelende, matalaryň türkmen topragynda öndürilen inçe süýümli pagtany senagat taýdan gaýtadan işlemegiň netijesinde çykarylýandygyny aýtmak gerek. Dünýäniň iri önüm öndürijileriniň häzirki zaman enjamlarynyň ulanylmagy olaryň ýokary hil derejesine eýe bolmagyna getirýär.

Bu ýerde döwlet Baştutanymyz hünärmen bilen söhbetdeş bolup, türkmen halkynyň zähmete aýratyn gadyr goýýandygyny, bu gün işiň usullarynyň kämilleşdirilýändigini, döwrebap tehnologiýalaryň ornaşdyrylýandygyny belledi we hünärmenleriň häzirki zaman enjamlarynda netijeli işlemekleri üçin ähli zerur şertleriň döredilendigini belledi.

Hünärmen bu ýerde döredilen mümkinçilikler barada aýdyp, işden boş wagtlary el işleri bilen meşgullanýandygyny gürrüň berdi we netijeli işlemek, dynç almak ugrunda üpjün edilen şertler üçin milli Liderimize hoşallyk sözlerini aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dürli reňkli top matalaryň birnäçe görnüşini synlap, olaryň hili hem-de boýaglarynyň durumlylygy bilen gyzyklandy.

Soňra döwlet Baştutanymyz boýag bölümine bardy. Ol ýerde umumy meýdanda doly awtomatlaşdyrylan aklanan, ýylmanak görnüşde boýalan we basyjy materiallary öndürmäge mümkinçilik berýän akym ulgamlarydyr enjamlar ykjam ýerleşdirilipdir. Bu bölümiň işgäri milli Liderimize matalaryň deslapky tehnologik gözegçilikden geçirilýändigini, özi-de matanyň her bir görnüşi üçin bezeg hem-de boýag usullarynyň bardygyny gürrüň berdi.

Milli Liderimiz boýag fabriginiň iş usuly, bu ýerde oturdylan enjamlaryň aýratynlyklary bilen jikme-jik tanşyp, ulanylýan reňkleriň durnuklylyk derejesini ýokarlandyrmak, olaryň görnüşlerini artdyrmak hem-de häzirki zaman usullaryny we milli däpleri utgaşdyryp, reňkleri işläp taýýarlamak bilen baglanyşykly meselelere jogapkärli, ylmy esasda çemeleşmegiň wajypdygyny belledi.

Öňdebaryjy ýörite usullaryň ulanylmagy reňkleriň berkligini, Gün şöhlesine durnuklylygyny ýokarlandyrýar. Ýöriteleşdirilen enjamlaryň köp sanlysy materiallaryň uzak möhletleýinligini, ýumşaklygyny hem-de az ýygyrt atmagyny üpjün edýär. Reňkleri garmak bellenen tertibe laýyklykda, ýörite enjamlarda amala aşyrylýar. Şolaryň hatarynda Germaniýanyň “Monforts”, Türkiýäniň “Eliar”, “Mumnun”, “Beneks” kompaniýalarynyň boýag enjamlary bar. Şolaryň kömegi bilen awtomatik usulda himiki hem-de boýag serişdeleri zerur möçberlerde alynýar we dürli boýaglar taýýarlanylýar.

Toplumyň işgäri ähli dokmaçylaryň adyndan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa netijeli zähmet çekmekleri üçin giň mümkinçilikleriň döredilendigine hoşallyk bildirdi.

Boýag bölüminde taýýar mata önümleri uly top edilip ýygnalýar hem-de tikin bölümine ugradylýar. Döwlet Baştutanymyz taýýar önümleriň gaplanylyşynyň hili, bellenilen ölçegler boýunça dürli önümleri taýýarlamak, enjamlarda zerur tikinçilik işleriniň ýerine ýetirilişi bilen gyzyklandy.

Soňra döwlet Baştutanymyz tikinçilik fabriginiň binasyna tarap ugrady hem-de bu ýerden dünýä belli taýýar önüm öndürijiler bolan “Juki” (Ýaponiýa), “BAYSONIС” (Türkiýe) “TEХPA” (Germaniýa) tarapyndan oturdylan enjamlar we önümçilik tapgyry bilen gyzyklandy.

Önümhananyň hünärmeniniň habar berşi ýaly, bu ýerde ýylda taýýar tikin önümleriniň 3 million 500 müňüsini çykarmak meýilleşdirilýär.

Tikinçilik fabriginiň düzüminde modelirleme bölümi bar. Ol ýerde ýaş gyzlar kompýuterlerde degişli reňkleri saýlap, özleriniň döredijilik zehinine hem-de milli çeperçilik mekdebiniň däplerine laýyklykda, keşpleridir şekilleri döredýärler. Taýýarlanan matalar ýörite ülňüler esasynda ýerine ýetirilip, ol matanyň uzynlygyny, inini, biçimleriň arasyndaky galyndylaryň möçberini kesgitleýär.

Bu ýerde mata, esasy çig mal, sapakdyr iliklere we beýlekilere harçlanýan çykdajylar, gaplamagyň görnüşi, gaplar baradaky ähli zerur maglumatlar jemlenýär. Bölümiň synag önümhanasynda enjamlaryň görnüşleri boýunça sarp edilýän ýüplük hem-de önüm öndürmäge sarp edilýän wagt hasaplanylýar. Şeýle hem bu ýerde awtomatlaşdyrylan biçüw bölümi bar. Ýöriteleşdirilen enjamlar önümi tikmegiň tehnologik yzygiderliligine laýyklykda ýerleşdirilipdir.

Ähli önümçilik tehnologiýasy toplamak we gaplamak bölüminde tamamlanýar. Bu ýerde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa çalt hereket edýän enjamyň taýýar önümi ilki polietilen gaplaýşy, soňra bolsa buýrujynyň islegine laýyklykda ýörite gaplara ýerleşdirilişi görkezildi.

Kärhanada önümçilik öňdebaryjy, ekologik taýdan arassa tehnologiýalara esaslanandyr. Häzirki wagtda ol ýurdumyzda gurulýan ähli senagat kärhanalaryna bildirilýän baş talapdyr. Iş ýüzünde bu çykgytsyz önümçilikdir. Sebäbi pagta süýümi gaýtadan işlenenden soň galýan galyndy süzgüçler arkaly arassalanylýar.

Awtomatik ulgamlar kärhananyň işgärleriniň oňaýly zähmet şertlerini üpjün edýär. Toplumyň çäginde işgärler üçin niýetlenen edara binasy, öňdebaryjy enjamlar we ýörite mümkinçilikler bilen üpjün edilen döwrebap naharhana bar. Ýagty, oňaýly ýerleşdirilen otaglar häzirki zaman mebelleri hem-de durmuş tehnikalary bilen doly üpjün edildi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýörite bellenilen ýerde ýaýbaňlandyrylan sergini synlady. Onda dokma pudagynyň kärhanalarynyň, şol sanda täze toplumyň taýýar önümleriniň giň görnüşleri ýerleşdirilipdir. Ekologik taýdan arassa ýüplükden taýýarlanan çagalar, erkek adamlar hem-de zenanlar üçin eşikler, sport lybaslary, ýorgan-düşek daşlary, dürli süpürgiçler, joraplaryň dürli görnüşleri we beýleki önümler ýurdumyzyň dokma pudagynyň milli Liderimiziň taýsyz tagallalary netijesinde täze ösüş derejesine çykandygyny aýdyň görkezýär.

Bu ýerde soňky ýyllarda meşhurlyga eýe bolan milli önüm öndürijileriň harytlaryny görmek bolýar. Olaryň hatarynda Gökdepäniň dokma toplumynyň “Gala”, Aşgabat dokma toplumynyň “Goza”, Gypjak dokma toplumynyň “Bürgüt” nyşanly sport eşikleri, Türkmenbaşy jins toplumynyň “Bedew” nyşanly tikin-trikotaž önümleri, Marynyň “Ýeňiş” tikin fabriginiň önümleri we beýlekiler bar. Munuň özi häzirki döwürde ýurdumyzyň dokma senagatynyň innowasion usullary işjeň ulanmak arkaly ösüşiň täze belentliklerine çykandygyny alamatlandyrýar.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň dokma senagaty pudagynyň ähli kärhanalarynyň we täze toplumlarynyň häzirki zamanyň ösen talaplaryna, ylmyň iň soňky gazananlaryna laýyk derejede enjamlaşdyrylyp, milli ykdysadyýetimiziň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna mynasyp goşant goşýandyklaryny kanagatlanma bilen belledi.

Ýurdumyzyň haryt öndürijileriniň hödürleýän döwrebap eşikleriniň göze gelüwliligini aýratyn bellemek gerek. Häzirki zaman ýörelgeleri özünde milli öwüşginleri hem-de ýokary amatlylygy sazlaşykly jemleýär. Ýurdumyzyň dokma toplumlarynda öndürilýän ululardyr çagalar üçin niýetlenen sport lybaslaryndaky, ýyly eşiklerdäki hem-de köýneklerdäki milli nagyşlar olara özboluşly bezeg berýär.

Hormatly Prezidentimiz sergide görkezilýän önümleri synlap, olaryň berkligi, amatlylyk derejesi hem-de taýýarlanyş aýratynlyklary bilen gyzyklandy. Milli Liderimiz ýurdumyzda ekologik taýdan arassa çig maldan öndürilýän önümleriň möçberini artdyrmaga, şol bir wagtyň özünde daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçiligiň kuwwatlyklaryny ýokarlandyrmaga aýratyn üns bermegiň häzirki döwrüň möhüm talabydygyny belledi we bu babatda degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berdi.

Ekologik taýdan arassa pagta çig malyndan we ýurdumyzda öndürilýän ýüpekden dokalýan matalar, taýýarlanýan lybaslar ýokary ýakymlylyk derejesi bilen bir hatarda, berkligi we reňkleriniň sazlaşyklylygy bilen tapawutlanýar.

Milli Liderimiz bu ugurda alnyp barylýan işleriň netijeli dowam etdirilmelidigini, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryna täzeçil usullary, sanly ulgamy işjeň ornaşdyrmak we bu ugur boýunça hünärmenleri taýýarlamak meselelerine möhüm ähmiýet berilmelidigini belläp, degişli ýolbaşçylara birnäçe görkezmeleri berdi.

Soňra döwlet Baştutanymyz Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy we binanyň daşyna çykdy.

Bu ýerde milli Liderimiz täze dokma toplumyna täze awtobuslaryň, ýeňil awtoulagyň hem-de ýük awtoulagynyň açarlaryny gowşurdy.

Toplumyň işgärleri hormatly Prezidentimize işlemek üçin ähli şertler döredilen döwrebap dokma önümçiliginiň işe girizilmegi mynasybetli tüýs ýürekden hoşallyklaryny beýan etdiler hem-de Diýarymyzyň abadançylygynyň bähbidine ak ýürekden zähmet çekjekdiklerine ynandyrdylar.

Dabaralar tamamlanandan soň, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýygnananlar bilen mähirli hoşlaşyp, dikuçara mündi we Aşgabada ugrady.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/47162

18.11.2021
Täze toplum — döwletli çözgüt

Düýn hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda täze dokma toplumy açyldy

Häzirki zaman enjamlary bilen üpjün edilen bu döwrebap kärhana ýurdumyzda ozal hereket edýän ugurdaş senagat toplumlarynyň üstüni ýetirdi. Onuň işe girizilmegi Türkmenistanda senagatlaşdyrmak strategiýasyny durmuşa geçirmekde möhüm ädim boldy.

Döwletli çözgütleri bilen halkymyzy yzygiderli begendirýän döwlet Baştutanymyz il-günüň bagtyýar ýaşaýşyna gönükdirilen ýene-de bir tagallany durmuşa geçirdi — Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda täze dokma toplumyny açyp, ulanmaga berdi. Täze dokma toplumy «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» şygary astynda geçýän ýylymyzda açylan taryhy binalaryň sanawynyň üstüni ýetirdi. Bu kärhana mukaddes Garaşsyzlygymyzyň ýubileý ýyly mynasybetli halkymyza ajaýyp toý sowgady boldy.

Haýsydyr bir täze haryt edinsek ýa-da durmuşymyzda islendik täzelik bolsa, şonuň öňkümizden aýratyn taraplary köp soralagan bolýar. Babadaýhan dokma toplumynda hem özboluşly aýratynlyk näçe diýseň bar. Ol özüniň mümkinçiligi we kuwwaty babatda Aşgabat dokma toplumyndan soň, ýurdumyzda ikinji ýerde durýar. Munuň özi toplumyň önümçilik güýjüniň ägirt uludygynyň alamaty dälmi, eýse?! Kärhana eksport maksatly önümleri öndürmegiň möçberlerini artdyrmak boýunça dokma toplumynyň öňünde goýlan wezipelere doly laýyk gelýär. Ol ýüpek pagtany gaýtadan işlemek mümkinçiligine hem eýe.

Elbetde, uly taryh pursatlardan düzülýär. Şeýle ägirt toplumyň gurulmagy tutuş ýurdumyzyň, aýratyn-da, dokma pudagynyň taryhyna altyn harplar bilen möhürlener. Ýene-de bir üns çekerlik ýagdaý, täze toplumyň gurluşyk işleriniň agramly bölegini türkmen gurluşykçylarynyň ýerine ýetirmegidir.

Ekologiýa taýdan howpsuz önümçilik ulgamly täze dokma toplumynda zähmet çekjek hünärmenler öz ýurdumyzyň ýokary we orta hünär okuw mekdeplerinde taýýarlanyldy. Bu buýsançly ýagdaý. Dokmaçylyk, önümçilik ugurlaryndan ýokary we ýörite orta bilim alýan ýaşlar bu kärhanada önümçilik tejribeligini geçerler. Iş öwrenerler. Belki, özleriniň zähmet ýoluny hem hut şu ýerde başlarlar. Sebäbi täze toplumda ýaş hünärmenler üçin mümkinçilikleriň gapysy hemişe açyk.

Biziň ýurdumyz öz halkyny dokma önümleri bilen üpjün etmekde ady dillere düşen meşhur döwletleriň hatarynda öňdäki orunlara geçdi. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe kemala gelen dokma pudagy şeýle diýmegimize doly esas berýär. Diňe soňky birnäçe ýylyň dowamynda pudagyň düzümine tebigy çig maldan bäsdeşlige ukyply önümleri öndürýän täze kärhanalaryň, ýüpegi gaýtadan işleýän hem-de aýakgap fabrikleriniň, gön işläp bejerýän kärhanalaryň onlarçasy goşuldy. Şu ýylyň 25-nji awgustynda Kaka etrabynda açylan dokma toplumyny mysal getirsek, ýerlikli bolsa gerek. Oňa halkara güwänamalarynyň hem gowşurylandygyny ýatlalyň!

Söwda dükanlaryndaky gözüň ýagyny iýip barýan dokma önümlerini, ýüpek halylarydyr matalaryny synlan kişi, ol isle bu ýerdäki harytlara diňe tomaşa etmäge gelen bolaýsyn, önümlere derrew hyrydar çykýar. Bir sapar däl, muňa köp şaýat bolandyrys. Çünki hödürlenýän önümleriň her biriniň gatyna zähmet adamlarynyň yhlasy, sünnäsi, mähri siňip, has-da öwşün atyp durlar. Iň esasysy bolsa, taýýar önümleriň ýüzündäki «Türkmenistanda öndürildi» diýlen ýazgy müşderileriň islegini has-da artdyrýar.

Döwrümize hyýallaryň hakykata öwrülýän, ertekilerdäki «bolsadylaryň» durmuşa ornaşýan eýýamy diýmäge halys öwrenişipdiris. Bu görýänlerimiz erteki däl, hakykatyň özi diýsek, tüýs jüpüne düşer. Babadaýhan etrabynda binýat edilen täze dokma toplumy, onuň ähmiýeti barada diňe bir ýazgynyň çäginde gürrüň berip geçmek mümkin däl.

Buýsanç-begençden ýüzlerine nur çaýylan dokmaçylarymyzyň ruhlary bu gün has-da belentde. Olaryň hemmesi şeýle bir ýokary tizlikde bolup geçýän ösüş-özgertmeler babatda: «Bitirene berekella! Başynda duran Gahryman Arkadagymyza alkyş bolsun!» diýip, ýürek sözlerini beýan edýärler.

Atamyrat ÝAZWELIÝEW,

«Nesil».



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/47116


18.11.2021
Ykdysadyýet

TÄZE KÄRHANANYŇ OWADAN HALYLARY

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyna bagyşlanyp Gubadag etrabynyň merkezinde açylan täze halyçylyk kärhanasynda halyçylar joşgunly zähmeti dowam etdirýärler. Toparyň hünärmenleri «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny öndürijilikli zähmete, netijeli işlere besleýärler. Olaryň irginsiz zähmeti bilen dokalýan owadan gölli, dürli reňkli nagyşlar bilen bezelen halylaryň sany barha artýar.

Täze kärhanada halyçy gelin-gyzlaryň öndürijilikli zähmet çekmegi üçin ähli oňaýly şertler döredilipdir. 860 inedördül metre barabar bolan esasy önümçilik bölüminde häzirki zaman ölçeglerine laýyk gelýän haly dokaýan enjamlaryň 40-sy oturdylypdyr. Täze önümçilikde halyçy gelin-gyzlaryň 150-si zähmet çekýär. Bu ýerde döwrebap ulgamlar arkaly howanyň zerur ýylylyk derejesi saklanýar we tämizlenip durulýar. Mundan başga-da, kärhanada ussahana, çig maly we taýýar önümleri saklar ýaly ammarlaryň ikisi hem-de beýleki kömekçi jaýlar ýerleşýär. Bu önümhanada haly we haly önümleriniň muzeýiniň bolmagy hem örän guwandyryjydyr. Çünki öz mirasyňy, milli sungatyňy, onuň taryhyny öwrenmek hemmeler üçin gyzykly we täsirli bolsa gerek. Şeýle bolansoň, özleri üçin döredilýän amatly şertlerden, aladalardan ruhlanýan täze kärhananyň halyçy gelin-gyzlary hormatly Prezidentimize tükeniksiz alkyş aýdyp, iş depginlerini has-da artdyrýarlar.

Täze halyçylyk önümhanasynda her aýda el halylarynyň we haly önümleriniň 130 — 150 inedördül metri dokalýar. Kärhanada Maýsa Kakalakowa, Aýnabat Jumaýewa, Güljemal Atalowa, Sona Gölbaýewa, Täzegül Pürenowa, Hurma Töräýewa, Maral Otuzowa ýaly halyçylar we toparyň başga-da birnäçe agzalary özlerine tabşyrylan her bir işi jogapkärçilik, ruhubelentlik bilen ýerine ýetirip, ýokary hilli halylary dokamagyň hötdesinden gelýärler. Bu halyçylar gadymy nagyşlary täzeden dikeltmek, olary ýaşlara öwretmek ýaly wajyp wezipelere hem uly üns berýärler.

Öz habarçymyz.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/47125



18.11.2021
Geljek ýyl üçin döwlet býujeti tassyklandy

Hormatly Prezidentimiziň 2021-nji ýylyň 21-nji maýyndaky Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetini düzmek hakynda gol çeken Kararyna laýyklykda, ýurdumyzyň ministrlikleri, pudaklaýyn dolandyryş edaralary, Aşgabat şäheriniň we welaýatlaryň häkimlikleri bilen bilelikde ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösmegine, halkyň hal-ýagdaýynyň ýokarlanmagyna gös-göni täsir edýän resminamanyň — döwletiň geljek ýyl üçin býujetiniň taslamasyny taýýarlamak boýunça möhüm işler geçirildi. Arkadag Prezidentimiziň ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň dürli ugurlarynda zähmet çekýän raýatlarymyzyň zähmet haklaryny, pensiýalary we döwlet kömek pullaryny, talyp we diňleýji haklaryny ýokarlandyrmak boýunça beren tabşyryklaryna laýyklykda, degişli serişdeler, şeýle hem Türkmenistanyň kanunçylygynda göz öňünde tutulan beýleki tölegler Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetinde dolulygyna ýeterlikli derejede göz öňünde tutulandyr.

2021-nji ýylyň 25-nji sentýabrynda geçirilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde hormatly Prezidentimiziň eden taryhy çykyşynda öňde kesgitlenilen wezipelerden ugur alnyp, döwlet kömek pullarynyň möçberlerine täzeden seredilmegi, bäş we şondan köp çagany terbiýeläp ýetişdiren zenanlara berilýän döwlet kömek pullarynyň möçberiniň artdyrylmagy, köp çagaly maşgalalara ýeňillikleriň berilmegi üçin degişli serişdeleriň hem göz öňünde tutulmagy örän buýsandyryjydyr.

Watanymyzda ýokary ykdysady ösüşi, maliýe we durmuş taýdan durnuklylygy, maýa goýum işjeňligini saklap galmak syýasatyny 2022-nji ýylda hem dowam etdirmek göz öňünde tutulýar. Ýurdumyzyň maýa goýum syýasaty barada aýdylanda, ol 2022-nji ýylda Milli maksatnamalarda kesgitlenen ileri tutulýan ugurlary hasaba almak bilen, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň anyk netijelerini gazanmaga, ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmaga we onuň gurluş düzümini kämilleşdirmäge, hereket edýän önümçilikleri çalt depginde döwrebaplaşdyrmaga hem-de tehniki taýdan gaýtadan enjamlaşdyrmaga, ýokary tehnologik önümçilikleri döretmäge gönükdirmek meýilleşdirilýär.

2022-nji ýylda köp möçberdäki maýa goýumlaryny nebitgaz, gurluşyk, obasenagat toplumlaryna we durmuş-medeni ulgamlaryna gönükdirmek göz öňünde tutulýar. Şeýle hem gaz-himiýa pudagynyň kuwwatlyklarynyň ýokarlandyrylmagy, ösdürilmegi bilen dürli önümleriň önümçiligi artdyrylar. Ulag ulgamynyň ähli pudaklarynda döwrebaplaşdyrmak we mundan beýläk hem ösdürmek boýunça toplumlaýyn çäreler göz öňünde tutulýar. Şähergurluşyk we ýaşaýyş jaý maksatnamalaryny durmuşa geçirmäge ep-esli möçberde maýa goýumlaryny goýmak göz öňünde tutulýar. 2022-nji ýylda gündelik sarp edilýän harytlary öndürýän önümçiligi has-da ösdürmäge uly üns berler.

Daşary ýurtly maýa goýujylar üçin, şeýle hem ýurdumyzyň içerki maýa goýujylary üçin maýa goýum ýagdaýyny mundan beýläk hem gowulandyrmak boýunça çäreler göz öňünde tutulýar. Senagatlaşmaga we senagaty hil taýdan ýokarlandyrmaga alnan ugur Türkmenistanyň mineral serişdeleriniň baý düzümine esaslanýar. Senagat pudagynda mundan beýläk-de alnyp baryljak işler 2022-nji ýylda himiýa senagatynyň, derman önümçiliginiň, gurluşyk materiallary, ýeňil, azyk senagatlarynyň, balykçylyk pudagynyň we beýleki pudaklaryň mundan beýläk hem ösmegine ýardam eder. Täze kärhanalary döretmek, bar bolan önümçilikleri döwrebaplaşdyrmak, tehnologik taýdan täzelemek işlerini amala aşyrmak öňde duran wezipeler hökmünde kesgitlenendir.

2022-nji ýylda elektroenergetika pudagy durnukly depginler bilen ösdüriler. Türkmenbaşynyň nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumyndaky elektrik bekediniň durkuny täzelemek we giňeltmek, Aşgabat şäherinde energetika enjamlaryny bejermek hem-de hyzmat etmek boýunça merkezi gurmak göz öňünde tutulýar. Ýurdumyzda halkalaýyn energoulgamy döretmek taslamasy arkaly elektrik energiýasyny netijeli we ýerlikli ulanmak, 2022-nji ýylda elektrik energiýasynyň öndürilişini has-da ýokarlandyryp, onuň eksport mümkinçiligini artdyrmak meýilleşdirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda oba hojalyk pudagynyň ösüşini üpjün etmek üçin ählitaraplaýyn goldawlar berilýär. Gök we bakja önümlerini, dürli miweleri, şeýle hem beýleki oba hojalyk önümlerini öndürmegiň möçberlerini artdyrmak, olaryň käbirlerini eksport etmegi gazanmak ugrunda uly işleri durmuşa geçirmek maksat edinilýär. Şunda oba hojalyk önümlerini, şol sanda maldarçylyk önümlerini öndürmekde we gaýtadan işlemekde telekeçilere uly orun degişli bolar. Telekeçiligi, kiçi we orta telekeçiligi, hususy başlangyçlary höweslendirmek işleri dowam eder.

Ýurdumyzyň ähli sebitlerinde ýaşaýyş jaýlaryny, şol sanda raýatlaryň durmuş goraglylygyny has-da pugtalandyrmak maksady bilen, hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer ýörelgelerinden we tabşyryklaryndan ugur alyp, aýratyn mätäçlik çekýän adamlar üçin welaýatlaryň etraplarynda we şäherlerinde ýaşaýyş jaýlaryny gurmak hem dowam etdiriler.

Türkmenistanyň ykdysady ösüşi halkymyzyň abadançylygynyň ýokarlanmagy üçin ygtybarly binýady kemala getirýär. Bu bolsa ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň adam hakyndaky aladalaryna ýugrulan «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň has-da dabaralanmagyna oňyn şertleri döredýär, Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda Watanymyzyň durmuş-ykdysady ösüşini täze belentliklere ýetirýär.

Serdar ARAZOW,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň başlygynyň orunbasary.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/47103

18.11.2021
Kuwwatly senagatyň täze düzümi

Garaşsyz ýurdumyzda dokma senagaty milli ykdysadyýetimiziň okgunly ösýän pudaklarynyň birine öwrüldi. Soňky ýyllarda bu pudakda çig maly gaýtadan işläp, ekologiýa taýdan arassa we dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply taýýar önümleri öndürýän kärhanalaryň onlarçasy gurlup, ulanylmaga berildi. Şu ýyl mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly senesiniň öňýanynda açylan Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda ýyllyk önümçilik kuwwaty 5 müň tonna inçe süýümli pagtany gaýtadan işleýän dokma toplumy işe girizildi. Düýn — 17-nji noýabrda hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda dabaraly ýagdaýda açylan döwrebap dokma toplumy hem milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny artdyrjak desgalaryň üstüni ýetirdi.

Türkmen topragy gadymy eýýamlardan bäri ösen senetçiligiň we hünärmentçiligiň mekany hökmünde bellidir. Bu ýerde taýýarlanylan dokma önümleri Beýik Ýüpek ýolunyň iň geçginli harytlarynyň hatarynda durupdyr. Bu hakykaty hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly eseriniň birinji kitabyndaky: «Türkmen parçalary Hytaýda, Hindistanda we dünýäniň beýleki ýurtlarynda islenilýän harytlaryň biri bolupdyr. Ata-babalarymyz iňňän ýokary hilli harytlary taýýarlamagyň ussady bolmak bilen birlikde, uzak ýerler bilen şol harytlaryň söwdasyny hem işjeň ýola goýupdyrlar» diýen taryhy delillere daýanýan jümlelerem tassyklaýar.

Dünýäniň dokma senagatynyň taryhyna nazar aýlasak, XVIII asyrda dokma enjamlarynyň kämilleşmegi pagtany gaýtadan işlemegiň ýeňilleşmegine we Ýewropada senagat öwrülişiginiň başlamagyna itergi berdi. Şondan soňky asyrlarda dokmaçylykda öňdebaryjy orun, esasan, Günbatar döwletlerine degişli bolup, beýleki sebitlere gymmatly çig malyň çeşmesi hökmünde garalýardy. Biziň günlerimizde dokma senagatynyň iri merkezleri çig malyň çeşmelerine ýakynlaşyp, pagtaçylygyň ösen sebitlerinde kemala geldi.

Eziz Watanymyzda hem döwlet tarapyndan pagtaçylygy we onuň bilen utgaşykly dokma pudagyny ösdürmek babatda uly tagallalar edilýär. Ýurdumyzyň tebigy-howa şertlerine laýyklykda, gowaçanyň orta we inçe süýümli görnüşleri ösdürilip ýetişdirilýär. Önümçiligiň innowasion tehnologiýalara esaslanýan döwrebap guralyşynda tebigy pagta süýümi gymmatly çig mal bolup, ol daşary ýurtlara iberilýän harytlaryň arasynda öňdäki orunlarda durýar. Bu pudagyň kuwwatly gaýtadan işleýän binýadynyň döredilmegi netijesinde Türkmenistan dünýäniň dokma önümlerini öndürýän döwletleriniň arasynda mynasyp öňdebaryjy orunlaryň birini eýeleýär.

Häzirki döwürde Diýarymyzda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmegi hem-de täze önümçilikleri döretmegi ýa-da hereket edýänleriniň ugruny üýtgetmegi göz öňünde tutýan, şeýle hem eksporta niýetlenen önümleriň möçberini artdyrmaga gönükdirilen döwlet maksatnamalarynyň durmuşa geçirilmegi dokma senagatynyň ähli düzümleriniň sazlaşykly ösmeginiň möhüm şertidir. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda gurulýan dokma toplumlarynda Germaniýanyň, Italiýanyň, Şweýsariýanyň, Belgiýanyň we Ýaponiýanyň öňdebaryjy kompaniýalarynyň döwrebap tehnologiýalary ornaşdyrylýar.

Hormatly Prezidentimiz öndürilýän önümleriň halkara hil ölçeglerine hem-de ekologiýa howpsuzlygyna laýyk gelmegine uly üns berilmelidigini nygtaýar. Şu ýörelgä berk eýerilmegi netijesinde ýurdumyzyň dokma kärhanalarynyň önümleri ISO 9001 «Önümçiligi dolandyrmak we hile gözegçilik ulgamy», ISO 14001 «Daşky gurşawy goramak», OHSAS 18001 «Zähmeti goramak we önümçilik howpsuzlygy» güwänamalaryna mynasyp boldy.

Bu günki gün milli dokma senagatynyň ýokary hilli önümleri diňe bir elýeterli bahadan halkymyza hödürlenmek bilen çäklenmän, eýsem, «Türkmenistanda öndürildi» diýen ýazgy bilen daşary ýurtlara hem köp möçberde eksport edilýär. Şolaryň hatarynda Gökdepäniň dokma toplumynyň «Gala», Aşgabat dokma toplumynyň «Goza» we Türkmenbaşy dokma toplumynyň «Nusaý», Türkmenbaşy jinsi toplumynyň «Bedew» haryt nyşanly önümleri, Marynyň «Ýeňiş» tikin fabriginiň we beýlekileriň önümleri has-da tapawutlanýar.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň giňden bellenilen ýylynda pagtaçy daýhanlarymyz «ak altynyň» 1 million 250 müň tonnadan gowragyny Watan harmanyna tabşyrdylar. Edermen daýhanlarymyzyň bu zähmet ýeňşiniň yzysüre Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda ýokary önümçilik kuwwatly döwrebap dokma toplumynyň ulanylmaga berilmeginde hem özboluşly many bar. Täze dokma toplumy ýurdumyzyň baýlygy bolan pagtadan ýokary hilli önümleri öndürýän kärhanalaryň üstüni ýetirip, milli ykdysadyýetimiziň okgunly ösüşine mynasyp goşant goşar. Bu ýerde müňden gowrak täze iş orunlarynyň döredilmegi sebitiň ilatynyň durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna ýardam eder. Dokma toplumynda öndürilip, dünýäniň dürli ýurtlaryna eksport ediljek ýokary hilli önümler ýurdumyzyň halkara abraýyny artdyrar.

Şeýle taslamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny barha ýokarlandyryp, halkymyzyň bagtyýar we eşretli durmuşda ýaşamagy ugrunda uly tagallalary edýän hormatly Prezidentimiziň asylly işleriniň rowaçlyklara beslenýändiginiň nyşanydyr.

Ahmet GELDIÝEW,

«Watan».



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/47099

18.11.2021
Parahatçylygyň aýdyň beýany

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe eziz Watanymyz dünýäde belent abraýly döwletleriň biridir. Türkmenistan sebitde durnukly ösüşi hem-de howpsuzlygy üpjün etmekde esasy orunlaryň birini eýeleýär. Baky Bitarap Diýarymyz öz saýlap alan daşary syýasaty bilen bedew batly öňe barýar.

Dünýä parahatçylyk nuruny bolluk bilen eçilýän Türkmenistanyň halkara abraýy, dünýä bileleşiginiň durmuşynda tutýan orny, parahatçylygy, ählumumy abadançylygy we durnukly ösüşi üpjün etmekdäki ähmiýeti barha ýokarlanýar. Ýurdumyz bu ugurlara gönükdirilen hoşniýetli goňşuçylyk we netijeli halkara hyzmatdaşlyk syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirip, halkara gatnaşyklarynyň çäklerini yzygiderli giňeldýär. Adamzadyň parahat, asuda durmuşda bagtyýar ýaşamagyna gönükdirilen möhüm meseleleriň sazlaşykly çözgütleriniň işlenilip taýýarlanylmagyna örän işeňňir gatnaşýar. Şeýle hem özygtyýarly Bitarap döwlet hökmünde sebit hem-de dünýä ähmiýetli başlangyçlary öňe sürýär. Merkezi Aziýa sebitinde syýasy durnuklylygy saklamak we goldamak, hoşniýetli goňşuçylygy, dostlugy we özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmek hem-de ösdürmek babatda netijeli işleri durmuşa geçirýär. Sebitiň we dünýäniň ähli döwletleri bilen söwda-ykdysady hyzmatdaşlyklarynyň, medeni-ynsanperwer gatnaşyklarynyň gerimini giňeldýär.

Baky Bitarap Türkmenistan beýleki döwletler bilen özara gatnaşyklarynyň mazmunyna we ugruna hormat goýmak ýörelgesine eýerýär. Türkmenistan “Açyk gapylar” syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirmek bilen, hemmeler üçin düşnükli bolan anyk daşary syýasy ugry alyp barýar. Ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýy sebitde hem-de bütin dünýäde parahatçylygy pugtalandyrmak üçin giň mümkinçilik berýär. Bu bolsa özara ynanyşmak we düşünişmek üçin tagallalary birleşdirmek, medeni gatnaşyklary ösdürmek, dünýä derejesinde umumy meseleleri çözmek üçin örän möhümdir. Şonuň ýaly-da, ýurdumyzda durmuşa geçirilýän maksatnamalaýyn işleriň netijesinde, ylym, bilim, medeniýet, syýahatçylyk we sport ulgamlarynda uly üstünlikler gazanyldy.

Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Gurmasynyň Baş Assambleýasy 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etdi. Munuň özi ýokary derejedäki hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmegine, durnukly ösüşe goldaw berilmegine, parahatçylygyň pugtalandyrylmagyna hem-de adam hukuklaryna hormat goýulmagyna gönükdirilen çözgütdir. Häzirki döwürde ähli tagallalaryň utgaşdyrylmagy hem-de agzybirlikde hereket edilmegi aýratyn möhüm bolup durýar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň şan-şöhratyny has-da ýokarlandyrýan, umumadamzat ähmiýetli ynsanperwer syýasaty durmuşa ornaşdyrýan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, beýik işleri rowaç bolsun!

Maýa ÝALKAPOWA,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň mugallymy.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46965

17.11.2021
Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisi

Aşgabat, 16-njy noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşynyň ileri tutulýan meselelerine hem-de käbir resminamalaryň taslamalaryna garaldy.

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň gün tertibine geçip, ilki bilen Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa söz berdi. Ol ýurdumyzyň milli kanunçylygyny has-da kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler barada maglumat berdi.

Mejlisiň şu ýylyň 30-njy oktýabrynda geçirilen maslahatynda döwlet syýasatynyň möhüm ugurlary boýunça kanunlaryň we kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň birnäçesine garaldy. Şolaryň Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň mejlisinde makullanylmagy we tassyklanylmagy bilen kabul edilen kanunlar köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde çap edilýär. Deputatlar tarapyndan ilata olaryň many-mazmunyny we ähmiýetini düşündirmek boýunça işler alnyp barylýar.

Ministrliklerden, pudaklaýyn dolandyryş edaralaryndan gelip gowşan teklipleriň esasynda kanunylygy hem-de hukuk tertibini pugtalandyrmak, raýatyň hukuklaryny we azatlyklaryny goramak, ykdysadyýeti ösdürmek, halkymyzyň saglygyny goramak, ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak, ýurdumyzyň tebigy baýlyklaryny rejeli peýdalanmak, haýwanat dünýäsini goramak meseleleri bilen baglanyşykly kanun taslamalaryny taýýarlamak, hereket edýän kanunlary kämilleşdirmek boýunça işler dowam etdirilýär.

Mejlisiň deputatlary döwlet hem-de halkara ähmiýetli çärelere gatnaşýarlar, raýatyň hukuklaryny we azatlyklaryny goramak, söwda hem-de saglyk, halkara syýahatçylyk, bilim, Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmek ulgamynda dünýäniň öňdebaryjy tejribesini öwrenýärler. Diýarymyzyň durmuşyndaky şanly wakalar, durmuşa geçirilýän özgertmeler bilen baglanyşykly wagyz-nesihat çäreleri, duşuşyklar, maslahatlar, milli Liderimiziň içeri we daşary syýasatyny wagyz etmek hem-de kabul edilen kanunlaryň many-mazmunyny halkymyza düşündirmek boýunça işler yzygiderli geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň kadalaşdyryjy hukuk binýadyny pugtalandyrmak boýunça geçirilýän işleriň örän wajypdygyny nygtady. Şol binýat bolsa döwletimiziň durmuş-ykdysady ösüşiniň wajyp wezipelerini hem-de halkara hukuk tejribesiniň umumy kabul edilen kadalaryny nazara almak arkaly berkidilýär. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Mejlisiň halkara guramalar we beýleki ýurtlaryň parlamentleri bilen hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmeginiň zerurdygyny belledi.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz Mejlisiň deputatlaryna sebitde we dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy, durnuklylygy pugtalandyrmaga, Durnukly ösüşiň maksatlaryna ýetmäge gönükdirilen daşary syýasaty ýöredýän döwletimiziň başlangyjy bilen her ýyl bellenilýän Halkara Bitaraplyk gününi baýram etmegiň ähmiýetini köpçülige düşündirmek boýunça işleri işjeňleşdirmegi maslahat berdi.

Milli Liderimiz ýaşlar babatdaky döwlet syýasatyny amala aşyrmak boýunça Mejlisiň alyp barýan işiniň möhümdigini belläp, bu ugurda işleri dowam etdirmegi, ösüp gelýän nesli ruhy-ahlak taýdan terbiýelemek meselelerine aýratyn üns bermegi maslahat berdi.

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýew ýurdumyzyň kanunçylygyny kämilleşdirmek boýunça geçirilýän toplumlaýyn işler barada maglumat berdi.

Şu ýylyň 12-nji noýabrynda geçirilen Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň birinji çagyrylyşynyň nobatdaky mejlisiniň dowamynda Mejlisiň maslahatynda kabul edilen hem-de döwlet durmuşynyň möhüm ugurlaryna degişli bolan kanunçylyk namalarynyň 19-syna seredildi we makullanyldy. Kanunlaryň her biri boýunça Türkmenistanyň Prezidenti, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan tassyklanan degişli kararlar kabul edildi. Şolaryň hatarynda “Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Kanun, şeýle hem döwlet emlägini netijeli dolandyrmak, hyzmatlar ulgamyny ösdürmek, ýer serişdelerini peýdalanmak, ýurdumyzyň raýatlarynyň hukuklarynydyr azatlyklaryny goramak, kanunylygy, hukuk tertibini üpjün etmek, hojalyk gatnaşyklaryny kämilleşdirmek, telekeçilik başlangyçlary we ýurdumyzyň parahatçylyk söýüjilikli halkara başlangyçlaryny kanunçylyk taýdan goldamak bilen bagly resminamalar bar.

Halk Maslahatynyň agzalary edara-kärhanalarda, ýokary okuw mekdeplerinde, jemgyýetçilik guramalarynda, oba ilatynyň arasynda guralýan duşuşyklara, maslahatlara we beýleki çärelere yzygiderli gatnaşyp, wagyz-nesihat işlerini geçirýärler, köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde çykyş edýärler.

Döwlet Baştutanymyz Halk Maslahatynyň Milli Geňeşiň Mejlisi bilen bilelikde öňde duran wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek maksady bilen, ylmy taýdan esaslandyrylan döwlet strategiýasyny amala aşyrmagynyň möhümdigini belledi. Şeýle hem kanun çykaryjylyk babatda tejribe alyşmaga, halkara bileleşigi Türkmenistanyň garaşsyz ösüşiň ýolunda gazanan üstünlikleri hem-de taryhy tejribesi bilen tanyşdyrmaga ýardam edýän hyzmatdaşlygy we parlamentara gatnaşyklary giňeltmegiň wajypdygyna üns çekildi.

Hormatly Prezidentimiz Milli Geňeşiň Mejlisine hem-de Halk Maslahatyna BMG-niň Baş Assambleýasynyň Kararnamalary bilen iki gezek tassyklanan Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk derejesini, Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň halkara abraýyny artdyrýan parahatçylyk döredijilikli başlangyçlaryny wagyz etmek, olaryň many-mazmunyny we ähmiýetini düşündirmek boýunça işleriň gerimini giňeltmegiň zerurdygyny nygtady. Milli Geňeşiň wekilleri ýurdumyzyň jemgyýetçilik guramalary bilen bilelikde ýaşlary watançylyk ruhunda terbiýelemek we ahlak taýdan ösdürmäge ýardam edýän milli maşgala gymmatlyklaryny wagyz etmek boýunça çäreleri hem geçirmelidirler.

Soňra döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowa söz berdi. Ol «Türkmenabatdaky S.A.Nyýazow adyndaky himiýa zawodynda garyşyk mineral dökünlerini öndürýän önümhananyň gurluşygyny maliýeleşdirmek hakynda» Kararyň taslamasy barada hasabat berdi. Bu resminama hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň 9-njy oktýabrynda Birleşen Arap Emirliklerine bolan iş saparynyň çäklerinde Türkmenistanyň Hökümeti bilen Abu-Dabiniň Ösüş gaznasynyň arasynda gol çekilen Karz ylalaşygyna laýyklykda taýýarlanyldy. Kararyň taslamasyna laýyklykda, şol önümhananyň gurluşygyny maliýeleşdirmek üçin karz serişdeleriniň bölünip berilmegi göz öňünde tutulýar. Bu çözgüt içerki Karz ylalaşygy esasynda amala aşyrylar. Ylalaşyk Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň hem-de “Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň arasynda baglaşylar.

Milli Liderimiz hasabaty diňläp, Türkmenabatdaky himiýa zawodynyň mineral dökünleriniň öndürilýän möçberini artdyrmaga hem-de çykarylýan önümiň hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilen ylmy-tehniki maksatnamanyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi üçin ägirt uly kuwwata eýedigini belledi. Garaşsyzlyk ýyllarynda bu kärhana kuwwatly köpugurly himiýa önümçiligine öwrüldi, täze önümhanalar guruldy, önümçilik işi täze tehnikalar we enjamlar bilen üpjün edildi.

Soňky onýyllyklarda garyşyk dökünleri öndürmäge uly ähmiýet berildi diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi. Olaryň ykdysady taýdan bähbitliligi şol dökünlerde, iň azyndan, iki täsirli serişdeleriň bardygy bilen tapawutlanýar. Täze taslamanyň durmuşa geçirilmegi ýurdumyzda ýetişdirilýän oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygyny ep-esli ýokarlandyrmaga, ýeriň düzümini gowulandyrmaga mümkinçilik berer diýip, milli Liderimiz nygtady.

Döwlet Baştutanymyz «Türkmenabatdaky S.A.Nyýazow adyndaky himiýa zawodynda garyşyk mineral dökünlerini öndürýän önümhananyň gurluşygyny maliýeleşdirmek hakynda» Karara gol çekip, resminamany wise-premýere sanly ulgam arkaly iberdi we göz öňünde tutulan işleriň öz wagtynda ýerine ýetirilmegini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda ýurdumyza daşarky bazarlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. Şol önümleriň hatarynda awtoulaglar üçin niýetlenen ýarym sintetiki çalgy ýaglary, gämiler üçin niýetlenen ýangyç, azyk, saglygy goraýyş, senagat önümlerini gaplamak we bezeg işleri üçin niýetlenen alýumin çaýylan polipropilen örtügi bar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýangyç-energetika toplumynyň ýurdumyzyň milli ykdysadyýetini ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini belledi. Nebitgaz senagatynyň kuwwatyny netijeli ulanmak bu ugurda amala aşyrylýan düýpli özgertmeleriň esasy ugry bolup durýar.

Häzir Türkmenistan energiýa serişdelerini öndürmek hem-de daşary döwletlere ibermek bilen çäklenmän, eýsem, dünýä bazarlarynda uly islege eýe bolan önümleriň eksportyny hem ýylsaýyn artdyrýar. Şunda tebigy gazyň gaýtadan işlenilmegine hem-de täze önümleriň öndürilmegine uly ähmiýet berilýär diýip, milli Liderimiz döwlete degişli däl pudagyň wekillerini bu işe çekmek bilen, olaryň mümkinçiliklerinden peýdalanmagy tabşyrdy. Wise-premýere bellenilen meýilnamalary iş ýüzünde amala aşyrmak meselelerini hemişe üns merkezinde saklamak barada tabşyryk berildi.

Mejlisiň dowamynda Hökümetiň Başlygynyň orunbasary ýangyç-energetika toplumynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny has-da pugtalandyrmak maksady bilen geçirilýän işler barada-da hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň garamagyna “Türkmengaz” döwlet konserniniň maddy-tehniki enjamlary we ätiýaçlyk şaýlary satyn almagy hakynda” Kararyň taslamasy hödürlenildi, şol enjamlardyr ätiýaçlyk şaýlary “Döwletabatgazçykaryş” müdirligine degişli gaz gysyjy desgalarda hatardan çykan enjamlary çalyşmakda hem-de bejergi işlerini geçirmekde ulanmak meýilleşdirilýär.

Nebitgaz senagatynyň netijeli we durnukly işlemegini üpjün etmek önümçilik kuwwatlyklaryny döwrebaplaşdyrmak, tehnikalary we enjamlary täzelemek, netijeli tehnologiýalary ornaşdyrmak bilen gös-göni baglydyr, şol maksat üçin her ýyl uly möçberde maýa serişdeleri goýberilýär diýip, milli Liderimiz belledi. Döwlet Baştutanymyz “Türkmengaz” döwlet konserniniň maddy-tehniki enjamlary we ätiýaçlyk şaýlary satyn almagy hakynda” Karary makullap we oňa gol çekip, resminamany sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi hem-de oňa birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew ýurdumyzyň welaýatlarynda döwlet tabşyrygyna girýän ekinleri ösdürip ýetişdirmek üçin oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznasyny döretmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Häzirki wagtda milli Liderimiziň ýurdumyzyň ykdysadyýetinde döwletiň tutýan paýyny azaltmak we hususy pudagy giňeltmek baradaky tabşyryklaryndan ugur alnyp, Türkmenistanyň Prezidentiniň “Oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznasynyň möçberini tassyklamak hakynda” Kararyna laýyklykda, ýurdumyzyň welaýatlarynda döredilen oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznalaryndan hususy önüm öndürijilere bugdaý, gowaça we döwlet tabşyrygyna girýän beýleki oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek üçin ýer bölekleri bellenen tertipde uzak möhletleýin peýdalanylmaga berilýär. Şunuň bilen birlikde, “Türkmenistanyň oba hojalyk toplumyny ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda” bellenen wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek we bu ulgama hususy önüm öndürijileri giňden çekmek işlerini dowam etdirmek maksady bilen, ýurdumyzyň welaýatlarynda döwlet tabşyrygyna girýän oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek üçin jemi 326 müň 29 gektar meýdanda oba hojalyk maksatly ýörite ýer gaznasyny döretmek boýunça welaýatlaryň häkimlikleri bilen bilelikde degişli teklipler işlenip taýýarlanyldy.

Wise-premýer bu ýörite ýer gaznasyndan berilmegi göz öňünde tutulýan ýer bölekleriniň azyndan 70 göteriminde şertnamalaýyn esasda bugdaý, gowaça we döwlet tabşyrygyna girýän beýleki oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek, galan böleginde bolsa ylmy esasda ekin dolanyşygyny geçirmek üçin döwlet tabşyrygyna girmeýän oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek hem-de berlen umumy ýer bölegi üçin bugdaý we gowaça hasylyny ösdürmek boýunça bellenen meýilnamany doly ýerine ýetirmek şertinde önüm öndürijilere ýer böleklerini 99 ýyla çenli peýdalanmaga bermegiň teklip edilýändigini habar berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, soňky ýyllarda obasenagat toplumyny döwrebaplaşdyrmaga aýratyn ähmiýet berilýändigini nygtady. Çünki ykdysadyýetiň esasy pudaklarynyň biri bolan bu ulgam ýurdumyzy öňdebaryjy tehnologiýaly ösen senagat döwletine öwürmäge ýardam edýär. Oba hojalyk önümçiliginde halkara tejribä we döwrüň talaplaryna laýyklykda, täze guramaçylyk-hukuk usullaryny ornaşdyrmak örän wajypdyr diýip, milli Liderimiz belledi hem-de şunuň bilen baglylykda, oba hojalygynyň kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri açýandygyny aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz hususy maýa goýumlaryň döwrebap oba hojalyk önümçiliklerini, täze iş orunlaryny döretmegiň esasy bolmalydygyny belledi we hödürlenen teklipleri makullap, olary degişli edaralar bilen ylalaşmagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz şeýle hem wise-premýere möwsümleýin oba hojalyk işleriniň geçirilmegi, iş tejribesine öňdebaryjy tehnologiýalaryň hem-de ylmyň gazananlarynyň ornaşdyrylmagy, topragyň hasyllylygynyň ýokarlandyrylmagy, suw serişdeleriniň rejeli ulanylmagy bilen bagly birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow Türkmenabatdaky himiýa zawodynda garyşyk mineral dökünleriniň önümçiligini ýola goýmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

“Türkmenhimiýa” döwlet konserni tarapyndan mineral dökünleri öndürmegiň mukdaryny artdyrmak boýunça yzygiderli çäreler geçirilýär. Konserniň garamagyndaky kärhanalarda ýurdumyzyň oba hojalyk pudagynyň zerurlyklaryny kanagatlandyrmaga mümkinçilik berýän azotly, fosforly we kaliý dökünleri ýeterlik möçberde öndürilýär. Önümiň köp bölegi bolsa daşary ýurtlara iberilýär.

Häzirki wagtda dünýäniň oba hojalyk önümçiliginde garyşyk mineral dökünler giňden peýdalanylýar, onuň düzüminde azodyň, fosforyň, kaliniň dürli gatnaşyklary bar. “Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň kärhanalarynyň önümleriniň esasynda ekerançylyk üçin peýdaly bolan dökünleriň şu görnüşini öndürmek meýilleşdirilýär, bu bolsa ykdysady taýdan, şol sanda daşary ýurtlara ibermek babatynda has bähbitlidir.

Şu maksat bilen, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynyň hünärmenleri bilen bilelikde zerur resminamalar taýýarlanyldy. Bar bolan düzümleri nazara alyp, Türkmenabatdaky himiýa zawodynda ýyllyk kuwwaty 170 müň tonna önüme barabar bolan garyşyk mineral dökünleri öndürmek boýunça önümhananyň işini ýola goýmak maksadalaýyk hasaplanylýar. Bu taslamany Abu-Dabiniň Ösüş gaznasynyň karz serişdelerini çekmek esasynda amala aşyrmak göz öňünde tutulýar.

Şonuň bilen birlikde, wise-premýer Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynda keramiki-bezeg plitalaryny we sanfaýans önümlerini öndürmek boýunça zawody gurmak hakynda taýýarlanylan Kararyň taslamasy barada hasabat berdi. Ýanaşyk ýerlerini abadanlaşdyrmak, daşky eltiji ulag-kommunikasiýalaryny çekmek hem-de inžener-tehniki ulgamlary gurmak işlerini hem öz içine alýan täze kärhana Türkmenistanyň Prezidentiniň 2020 — 2023-nji ýyllarda senagat we önümçilik desgalaryny gurmak hakyndaky degişli Kararyny ýerine ýetirmek maksady bilen bina ediler. Bu taslamany durmuşa geçirmegi “Eziz doganlar” hojalyk jemgyýetine ynanmak göz öňünde tutulýar. Zawod meşhur daşary ýurt önüm öndürijileriniň iň täze enjamlary bilen enjamlaşdyrylar. Kärhananyň ýyllyk kuwwaty 3 million 300 müň inedördül metr keramiki-bezeg plitalaryny we 120 müň sany sanfaýans önümlerini öndürmäge deň bolar. Desganyň gurluşygyny 2024-nji ýylyň iýun aýynda tamamlamak göz öňünde tutulýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda pudaklary diwersifikasiýalaşdyrmak, örän baý ýerli çig mal serişdelerini tygşytly hem-de netijeli peýdalanmak arkaly senagatlaşdyrmak strategiýasy babatynda himiýa senagatyna uly ornuň degişlidigini nygtady. Öňdebaryjy tehnologiýalar esasynda işleýän täze, häzirki zaman kärhanalarynyň döredilmegi ugurdaş düzümleriň düýpli döwrebaplaşdyrylmagyna, içerki sarp edijileriň ýokary hilli, şol sanda mineral dökünleriň has uly islege eýe bolan görnüşlerine zerurlyklaryny doly kanagatlandyrmaga ýardam berýär. Şonuň bilen birlikde, munuň özi Watanymyzyň eksport kuwwatyny has-da giňeltmäge mümkinçilik berýär.

Milli Liderimiz bular barada aýtmak bilen, ýokarda agzalan önümleriň önümçiligini ýola goýmak boýunça hödürlenilen teklibi makullady hem-de degişli halkara bäsleşigi yglan etmegiň gerekdigini belläp, wise-premýere bu ugurda degişli işleri dowam etdirmegi tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynda täze senagat desgasynyň gurulmagynyň hem-de onuň gurluşygynyň “Eziz doganlar” hojalyk jemgyýetine ynanylmagynyň göz öňünde tutulýandygy baradaky meselä degip geçmek bilen, häzirki wagtda işewür düzümleriň wekilleriniň ýurdumyzda köpugurly bäsdeşlige ukyply senagat pudagynyň döredilmegine, daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri ýola goýmak meseleleriniň çözülmegine we eksport ugurly harytlaryň önümçilik möçberleriniň artdyrylmagyna gönükdirilen möhüm taslamalary durmuşa geçirmäge örän işjeň gatnaşýandyklaryny aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow döwletimiziň geljekde-de türkmen telekeçilerine hemmetaraplaýyn goldaw berjekdigini belläp, hödürlenen Karara gol çekdi hem-de ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi we bu resminamany ýerine ýetirmek boýunça anyk görkezmeleri berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda gurlan dokma toplumynyň açylyş dabarasyna görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi.

Wise-premýer daşary ýurtlaryň öňdebaryjy kompaniýalarynyň enjamlary bilen üpjün edilen täze, döwrebap dokma toplumynyň kuwwatynyň ýylda 3 müň 300 tonna ýokary hilli ýüplügi, 20 million inedördül metr dürli görnüşli matalary, şol sanda 18 million inedördül metr matalary boýamaga hem-de 3 million 500 müň sany taýýar tikin önümlerini öndürmäge barabardygyny habar berdi. Bu toplumyň ekologiýa taýdan arassa, ýokary hilli önümleri ýurdumyzyň içerki bazaryny üpjün etmek bilen bir hatarda, pudagyň eksport mümkinçiligini artdyrar, şeýle hem onuň işe girizilmegi bilen 1 müň 150 täze iş orny dörediler.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, halkymyzyň döredijilikli zähmeti hem-de bagtyýar durmuşy üçin ähli şertleriň döredilýändigini nygtady. Daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän kärhanalary döretmek, döwletimiziň ykdysady kuwwatyny mundan beýläk-de artdyrmak, eksport mümkinçiligini ýokarlandyrmak boýunça uly işler alnyp barylýar. Ahal welaýatynyň Babadaýhan etrabynda dokma toplumynyň gurulmagy hem munuň aýdyň mysallarynyň biridir.

Önümçilige netijeli innowasiýalary, dünýä ylmynyň gazananlaryny, iň kämil tehnologiýalary ornaşdyrmak işinde halkara hyzmatdaşlygyň geriminiň giňeldilmegi uly ähmiýete eýedir. Diýarymyzda öndürilýän dokma önümleriniň hil we ekologik howpsuzlygy babatda halkara ölçeglere laýyk gelmegine aýratyn üns berilmelidir. Türkmen hünärmenleri içerki bazaryň isleglerini öwrenip, ilatyň möwsümleýin isleglerinden ugur alyp, lybaslaryň we beýleki harytlaryň täze görnüşlerini işläp taýýarlamalydyrlar hem-de önümçilige ornaşdyrmalydyrlar diýip, milli Liderimiz belledi hem-de açylyş dabarasyny ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmek babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa şu ýylyň dekabr aýynda geçiriljek esasy çäreleriň we medeni-durmuş maksatly binalary açyp ulanmaga bermegiň Tertibi barada hasabat berdi.

Dürli medeni çäreleriň, şol sanda Halkara Bitaraplyk gününe, Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 26 ýyllygyna we Täze ýyla bagyşlanan çäreleriň geçirilmeginiň meýilleşdirilendigi bellenildi. Baýramçylyk çäreleriniň maksatnamasyny ylmy maslahat, mowzuklaýyn sergiler, döredijilik duşuşyklary, “tegelek stoluň” başyndaky söhbetdeşlikler, sungat ussatlarynyň gatnaşmagyndaky konsert düzýär. Dekabrda döredijilik bäsleşikleriniň jemi jemlener. Ýurdumyzyň welaýatlaryndaky «Türkmeniň ak öýi» binalarynda baýramçylyk çäreleri we konsertleri guralar. 10-njy dekabrda Magtymguly adyndaky milli sazly drama teatrynda «Dünýä dursun parahat!» atly türkmen aýdymyny türki dilli döwletleriň zehinli aýdymçylarynyň ýerine ýetirmeginde ýazgy edilen wideogörnüşiniň tanyşdyrylyş dabarasy geçiriler.

Täze ýyl mynasybetli baýramçylyk dabaralary ýurdumyzyň Baş arçasynda yşyklary ýakmak çäresi bilen başlanar. Bu arça «Älem» medeni-dynç alyş merkeziniň öňündäki meýdançany bezär. Şol dabaralar tutuş ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylar. Estrada we höwesjeň aýdymçy ýaşlaryň arasynda yglan edilen «Ýylyň parlak ýyldyzy» atly bäsleşigiň jemleýji tapgyry geçiriler. Täze ýyla bagyşlanan esasy dabaralar 31-nji dekabrda «Älem» medeni-dynç alyş merkeziniň, Döwlet sirkiniň we «Türkmeniň ak öýi» binalarynyň öňündäki meýdançalarda geçiriler. Şolarda Täze ýyl baýramy mynasybetli medeniýet we sungat ussatlarynyň gatnaşmagynda baýramçylyk konsertleri guralar. Paýtagtymyzy we Diýarymyzyň sebitlerini Täze ýyl teleköprüsi baglanyşdyrar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýere Halkara Bitaraplyk güni, Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 26 ýyllygy mynasybetli baýramçylyk çärelerini ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmek babatda anyk görkezmeleri berdi. Şol çäreler diňe bir paýtagtymyzda däl, eýsem, ýurdumyzyň welaýatlarynda hem köpöwüşginli, ýatdan çykmajak derejede we gyzykly geçirilip, halkymyzyň agzybirliginiň hem-de jebisliginiň, iň gowy milli däplerimiziň dabaralanmagynyň aýdyň nyşanyna öwrülmelidir.

Döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly halkara forumlaryň we döredijilik çäreleriniň ýokary guramaçylykly geçirilmegi babatda hem birnäçe tabşyryklary berdi. Şol çäreler Türkmenistanyň daşary ýurt döwletleri bilen gatnaşyklarynyň täze mazmun bilen baýlaşdyrylmagyna ýardam etmelidir.

Milli Liderimiz Täze ýyl dabaralaryny geçirmäge ünsi çekip, olary guramaga degişli ähli guramaçylyk meselelerine örän jogapkärli we içgin çemeleşmegiň möhümdigini nygtady. Şol dabaralar türkmen toýuna mahsus ýagdaýda geçirilip, hemmelere, ilkinji nobatda bolsa, çagalara şatlyk hem-de ýatdan çykmajak pursatlary peşgeş bermelidir.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Toýlyýew milli saglygy goraýyş ulgamynyň işgärleriniň hünär derejesini ýokarlandyrmak, daşary ýurtly, şol sanda nemes hyzmatdaşlar bilen netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmak boýunça geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyzyň yzygiderli tagallasy netijesinde, häzirki döwürde ýurdumyzyň lukmançylygynda uly üstünliklere ýetilendigi bellenildi. Ýewropanyň we dünýäniň, şol sanda Germaniýa Federatiw Respublikasynyň iri lukmançylyk merkezleri bilen işjeň hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Bu ulgamda köpýyllyk ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň çäklerinde yzygiderli ýagdaýda öňdebaryjy tejribe alşylýar, türkmen lukmanlary GFR-iň iri klinikalarynda dürli ugurlar boýunça hünär derejelerini ýokarlandyrýarlar, ýurdumyza nemes hünärmenleri iş sapary bilen gelýärler. 2011 — 2021-nji ýyllar aralygynda Türkmenistanda we Germaniýada 9 forum geçirildi, şolaryň gün tertibine saglygy goraýyş ulgamynyň möhüm meseleleri girizildi.

Däp bolan hyzmatdaşlygy dowam etdirmek maksady bilen, milli Liderimiziň garamagyna şu ýylyň 21—24-nji noýabry aralygynda türkmen hünärmenleriniň wekilçilikli toparyny Mýunhen şäherine, Maksimilian-Lýudwig adyndaky Mýunhen uniwersitetiniň Grosshadern klinikasyna iş sapary bilen ugratmak baradaky teklip hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Germaniýa Federatiw Respublikasy bilen saglygy goraýyş ulgamynda alnyp barylýan netijeli hyzmatdaşlyga ýokary baha berdi. GFR-iň dünýä belli klinikalary, tejribeli nemes alymlary hem-de lukmanlary bilen ýola goýlan ýakyn gatnaşyklar milli lukmançylyk ylmynyň we iş tejribesiniň okgunly ösüşine, ugurdaş bilimiň halkara ölçeglerine laýyklykda kämilleşdirilmegine ýardam berýär.

Ýurdumyzyň bu ulgamynyň edaralarynyň Germaniýanyň meşhur kompaniýalarynyň önümleri bolan iň häzirki zaman enjamlar bilen üpjün edilmegi, bilelikdäki barlaglaryň geçirilmegi, keselleriň öňüni almak, anyklamak, bejermek ulgamynda innowasion usullaryňdyr tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, ýokary derejeli işgärleriň taýýarlanylmagy ýyl-ýyldan giňeldilýän hem-de täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýan köpýyllyk hyzmatdaşlygyň anyk netijeleridir.

Döwlet Baştutanymyz türkmen lukmanlarynyň toparyny Maksimilian-Lýudwig adyndaky Mýunhen uniwersitetiniň Grosshadern klinikasyna ugratmak boýunça hödürlenilen teklibi makullap, wise-premýere mundan beýläk-de nemes hyzmatdaşlar bilen däp bolan gatnaşyklary ösdürmek boýunça işleri yzygiderli dowam etdirmegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanow gözegçilik edýän düzümlerinde işleriň ýagdaýy, ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň harby gullukçylarynyň hem-de işgärleriniň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli pugtalandyrylýar, täze edara binalary, serhet galalary gurulýar. Diýarymyzyň ähli künjeklerinde Watan goragçylary üçin ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary, medeni-durmuş maksatly binalar, bedenterbiýe-sagaldyş toplumlary, döwrebap lukmançylyk merkezleri bina edilýär hem-de ulanmaga berilýär.

Paýtagtymyzyň demirgazygynda ýerleşýän Çoganlydaky Mälikguly Berdimuhamedow adyndaky ýaşaýyş toplumynda häzirki zaman ölçeglerine kybap gelýän täze zolagy döretmek işleri dowam etdirilýär. Şonuň bilen birlikde, hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda şu ýylyň 11-nji awgustynda ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Harby-Deňiz güýçleriniň täze harby bölüminiň, Döwlet serhet gullugynyň serhet galasynyň täze binalar toplumynyň açylyş dabarasy boldy. Lebap welaýatyndaky harby we hukuk goraýjy edaralaryň işgärleri üçin durmuş maksatly desgalaryň gurluşygy alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ösüşiň we abadançylygyň ýoly bilen ynamly öňe barýan türkmen halkynyň parahat hem-de döredijilikli durmuşynyň binýatlaryny pugtalandyrmak boýunça giň gerimli işleri alyp barýan ähli düzümleriň ýakyndan sazlaşykly hereket etmeginiň zerurdygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz Diýarymyzy hemmetaraplaýyn ösdürmek boýunça ähli bellenilen meýilnamalary üstünlikli amala aşyrmak üçin degişli şertleri üpjün etmekde harby we hukuk goraýjy düzümleriň ornuny belledi hem-de ata Watanymyza we halkymyza belent borja düşünmek bilen päk ýürekli hyzmat etmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Milli Liderimiz döwletimiziň harby we hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň maddy üpjünçiligini hem-de durmuş şertlerini gowulandyrmak, serkerdeleriň, şahsy düzümiň we olaryň maşgala agzalarynyň durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak barada hemişe alada etjekdigini aýtdy. Soňky ýyllarda bu düzümlerde geçirilýän özgertmeleriň netijeliligini ýokarlandyrmaga gönükdirilen yzygiderli işler amala aşyrylýar diýip, döwlet Baştutanymyz wise-premýere, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretaryna harby we hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň hem-de harby gullukçylaryň durmuş meseleleriniň oňyn çözülmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň Azyk we oba hojalyk guramasy (FAO) bilen hyzmatdaşlygyny ösdürmek hakynda hasabat berdi.

Birleşen Milletler Guramasy we onuň ýöriteleşdirilen düzümleri bilen köpugurly gatnaşyklaryň Bitarap Watanymyzyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugry bolup durýandygy bellenildi. Bu babatda oba hojalygyny durnukly ösdürmek, azyk howpsuzlygyny üpjün etmek hem-de daşky gurşawy goramak ýaly ulgamlarda FAO bilen gatnaşyklara aýratyn ähmiýet berilýär.

Häzirki wagtda ýurdumyzda FAO bilen bilelikde sebitleýin taslamalaryň 5-si amala aşyrylýar. Şeýle hem halkara tejribä daýanylyp, ýokarda agzalan ulgamlarda öňdebaryjy tehnologiýalar, innowasion çözgütler we häzirki zaman ylmy çemeleşmeler ornaşdyrylýar. Şolar Durnukly ösüş maksatlaryna laýyk gelýär.

Döwlet Baştutanymyzyň tabşyryklaryndan ugur alnyp, BMG-niň şu düzümi bilen hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmak üçin birnäçe teklipler işlenip taýýarlanyldy. Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasynda durnukly ösüş ugrunda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň çarçuwaly Maksatnamasyna esaslanyp, FAO guramasynyň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Türkmenistan boýunça Maksatnamasyny işläp taýýarlamak teklip edilýär. FAO bilen bilelikde obasenagat toplumy, ekologiýa we howanyň üýtgemegi meselelerine degişli taslamalary durmuşa geçirmek maksadalaýyk hasaplanylýar. Hususan-da, häzirki wagtda FAO tarapyndan «Merkezi Aziýada ownuk şahly mallary köpeltmegiň netijeliligini artdyrmak arkaly bug gaz zyňyndylaryny azaltmaga ýardam bermek» atly sebitleýin taslama ýerine ýetirilýär. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer, daşary işler ministri Türkmenistanyň bu taslama goşulmagy baradaky teklibi beýan etdi. Munuň özi oba ýerleriniň durnukly ykdysady ösüşine gönükdirilendir. Şeýle hem FAO-nyň hem-de ýurdumyzyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň arasynda degişli ylalaşygy baglaşmak teklip edilýär.

Mundan başga-da, obasenagat toplumynyň hem-de tutuş milli ykdysadyýetiň esasy pudaklarynyň biri bolan pagtaçylykda hyzmatdaşlyk etmäge uly ähmiýet berilýär. Şu maksat bilen, bu ugurda önümçilik tehnologiýalaryny gowulandyrmak we pagta ýygymyny mehanizasiýalaşdyrmak arkaly, pagtaçylyk pudagynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga gönükdirilen FAO bilen bilelikdäki taslamany durmuşa geçirmek teklip edilýär. Taslamanyň çäklerinde tehniki kuwwatlyklar arkaly gowaçanyň hasyllylygyny ýokarlandyrmak, agrotehniki usullary we pagtanyň seleksiýasy babatda ylmy-barlag işlerini güýçlendirmek hem-de bu işleriň netijeliligini sanly tehnologiýalar arkaly ýokarlandyrmak göz öňünde tutulýar.

FAO bilen gatnaşyklary has-da giňeltmek maksady bilen, häzirki wagtda bu guramanyň Türkmenistandaky wekilhanasyny açmak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Munuň özi göni ikitaraplaýyn gatnaşyklary amala aşyrmaga mümkinçilik berer. Şundan ugur alnyp, ýurdumyzyň ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary hem-de FAO-nyň hünärmenleri bilen bilelikde degişli Ylalaşygyň taslamasyny işläp düzmek teklip edilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Bitarap Türkmenistanyň BMG-niň ygtybarly hyzmatdaşydygyny görkezip, iş ýüzünde köpýyllyk netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmaga we ösdürmäge çalyşýandygyny nygtady. Ýurdumyz häzirki döwrüň wajyp meseleleriniň çözgütlerini işläp taýýarlamak, ählumumy parahatçylygyň, abadançylygyň we ösüşiň bähbidine özara bähbitli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak boýunça halkara bileleşigiň tagallalaryny birleşdirmäge gönükdirilen oňyn başlangyçlary yzygiderli öňe sürýär.

Türkmenistan FAO bilen gatnaşyklary işjeňleşdirmäge uly ähmiýet berip, ykdysadyýetiň oba hojalygy ýaly möhüm pudagynda düýpli özgertmeleri amala aşyrmakda, şol sanda obasenagat toplumynyň kuwwatyndan netijeli peýdalanmak, önüm öndürijileri goldamak, azyk bolçulygyny üpjün etmek, ýokary hilli azyk önümlerini öndürmek, ýurdumyzyň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak boýunça görülýän toplumlaýyn çärelerde özüniň oňyn tejribesini paýlaşmaga taýýardyr. Milli Liderimiz bu baradaky gürrüňi dowam edip, häzirki ýagdaýlar bilen baglylykda, ekologiýa we daşky gurşawy goramak ulgamynyň hyzmatdaşlygyň esasy ugurlarynyň biridigini belledi. Sebit we ählumumy möçberde howanyň üýtgemegi bilen bagly meseleler aýratyn ähmiýete eýe bolýar.

Döwlet Baştutanymyz hödürlenen teklipleri, şol sanda Türkmenistanda BMG-niň Azyk we oba hojalygy boýunça guramasynyň wekilhanasyny açmak baradaky teklibi makullap, wise-premýere, daşary işler ministrine hereket edýän milli kanunçylyga hem-de halkara hukugyň kadalaryna laýyklykda, degişli işleri geçirmegi tabşyrdy we mundan beýläk-de Birleşen Milletler Guramasy bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge, onuň esasy düzümleri bilen bilelikdäki geljegi uly taslamalary durmuşa geçirmäge aýratyn üns bermegiň zerurdygyny nygtady.

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar baradaky döwlet agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew Türkmenistanyň ulag-kommunikasiýa ulgamy barada jikme-jik maglumatlary bolan sanly ulgamdaky kartasyny düzmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Ýurdumyz möhüm ähmiýetli düzümleýin taslamalaryň birnäçesine gatnaşýar. Şol taslamalaryň hatarynda Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe (“Lapis Lazuli”) ugry boýunça täze multimodal geçelgesini döretmek taslamasy bar. 2020-nji ýylyň iýulynda Türkmenistanyň, Owganystanyň we Azerbaýjanyň Prezidentleriniň arasynda sanly ulgam arkaly geçirilen üçtaraplaýyn duşuşygyň barşynda bu baradaky mesele ara alnyp maslahatlaşyldy.

Dünýä tejribesinde degişli desgalar barada geografik maglumatlary ýygnamak, saklamak, seljermek we grafik taýdan görmek üçin amatly görnüşe getirilen Geografik-maglumatly ulgamlaryň (GIS) giňden ulanylýandygy habar berildi. Bu ulgam degişli ýer bölekleriniň sanly kartasy görnüşinde bolup, onda desgalar barada giňişleýin maglumatlar ýerleşdirilýär.

Agentligiň ýolbaşçysy milli Liderimiziň garamagyna ýurdumyzyň üstaşyr ulag geçelgelerini, möhüm awtoulag we demir ýollaryny, hyzmat ediş nokatlaryny, halkara howa menzillerini hem-de olaryň ýük terminallaryny işjeňleşdirmek maksady bilen, sanly GIS kartasyny düzmek baradaky teklibi hödürledi. Ol ýangyç guýmak mümkinçilikleri, deňiz portlary, poçta bölümleri, logistika merkezleri we howa menzilleri, serhet geçelgeleri hem-de gümrük amallarynyň ýerine ýetirilýän nokatlary baradaky jikme-jik maglumatlary özünde jemlär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistanyň oňyn Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik hem-de hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine daýanýan daşary syýasy strategiýany yzygiderli durmuşa geçirip, sebit we halkara ähmiýetli taslamalara işjeň gatnaşmak bilen, ählumumy gyzyklanmalar babatda özara bähbitli hyzmatdaşlygyň giňeldilmegi ugrunda çykyş edýändigini nygtady.

Parahatçylygy we durnuklylygy saklamak, durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmek hem-de sebitde hoşniýetli goňşuçylyk däplerini pugtalandyrmak ýörelgelerine esaslanyp, halklaryň arasynda dostluk köprüsi hökmünde çykyş edýän, hemmelere elýeterli üstaşyr ulag geçelgelerini kemala getirmegiň möhümdigini hemişe nygtaýarys diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Milli Liderimiz amala aşyrylýan köptaraply taslamalaryň ýaýbaňlandyrylan ulag üstaşyr ulgamyny döretmäge, häzirki zaman düzümlerini kemala getirmäge, awtomobil, demir ýol we parom gatnawlarynyň ugry boýunça netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga, mümkinçilikleri bilelikde peýdalanmaga ýardam berýändigini nygtap, sanly kartany düzmek baradaky teklibi makullady hem-de bu ugurdaky işleri dowam etdirmegi tabşyrdy.

Mejlisde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe meselelere garaldy hem-de ykdysadyýetiň pudaklaryny ösdürmäge gönükdirilen çözgütler kabul edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.




https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46988

17.11.2021
Ýürekler buýsanja beslenýär

Pa­ra­hat­çy­ly­gy we saz­la­şyk­ly ösü­şi bi­len ba­ky Bi­ta­rap Türk­me­nis­tan bü­tin dün­ýä­niň ün­sü­ni çek­ýär. «Türk­me­nis­tan – pa­ra­hat­çy­ly­gyň we yna­nyş­ma­gyň Wa­ta­ny» ýy­lyn­da Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň pa­ra­sat­ly baş­lan­gyç­la­ry ne­ti­je­sin­de üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän iş­ler oňa aý­dyň şa­ýat­lyk ed­ýär. Eziz Di­ýa­ry­my­zyň hä­zir­ki gu­wan­dy­ry­jy ösüş­le­ri her bir türk­me­nis­tan­ly­ny buý­san­dyr­ýar hem-de şeý­le gu­wan­dy­ry­jy sep­git­le­ri eýe­le­mek­de özü­niň hem go­şant goş­ma­gy­na hö­wes­len­dir­ýär. Çün­ki be­dew bat­ly ösüş­ler, ata Wa­ta­ny­myz­da dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän öz­gert­me­ler hal­ky­my­zyň ýa­şa­ýyş-dur­mu­şy­ny has-da be­len­de gö­ter­mek, jem­gy­ýe­tiň ka­da­ly we dur­nuk­ly ösü­şi­ni üp­jün et­mek üçin ama­la aşy­ryl­ýar.

Eziz Di­ýa­ry­my­zyň yk­dy­sa­dy müm­kin­çi­lik­le­ri­niň ne­ti­je­sin­de ýur­du­my­zyň şä­her­le­ri­niň, oba­la­ry­nyň keş­bi düýp­gö­ter öz­ger­ýär. Çün­ki ýur­du­my­zyň äh­li se­bit­le­rin­de her oba­nyň, şä­he­riň, we­la­ýat we et­rap mer­kez­le­ri­niň aba­dan­çy­ly­gy­ny, gül­läp ösüş­le­ri­ni üp­jün et­mek baradaky mak­sat­na­ma­lar bo­ýun­ça top­lum­la­ýyn al­nyp ba­ryl­ýan iş­ler hal­ky­my­zyň aja­ýyp dur­mu­şy­nyň aý­ryl­maz bö­le­gi­dir.

Yn­ha, ýa­kyn­da Bal­kan we­la­ýa­tyn­da bo­lan ta­ry­hy da­ba­ra­lar, be­lent des­ga­la­ryň açy­lyş­la­ry hal­ky­my­zyň buý­san­jy­ny be­len­de gö­ter­di. Bu be­lent des­ga­lar ýur­du­my­zyň se­bit­le­ri­ni dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan yzy­gi­der ös­dür­mek bo­ýun­ça al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­riň aý­dyň be­ýa­ny­na öw­rül­di. Türk­men­ba­şy şä­he­rin­de gur­lan ýo­kanç ke­sel­ler has­sa­ha­na­sy­nyň tä­ze bi­na­sy, şeý­le hem Mag­tym­gu­ly et­ra­byn­da açy­lyp, ula­nyl­ma­ga ber­len luk­man­çy­lyk des­ga­sy sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­ga­my­nyň hä­zir­ki za­man dü­zü­mi­niň üs­tü­ni ýe­tir­di. Mu­nuň özi ýur­du­my­zyň äh­li se­bit­le­ri­niň yzy­gi­der ös­ýän­di­gi­ni aý­dyň be­ýan ed­ýär. Şeý­le aja­ýyp üs­tün­lik­ler bol­sa eziz il­deş­le­ri­mi­ziň buý­san­jy­ny go­şa­lan­dy­ryp, olary tä­ze zäh­met üs­tün­lik­le­ri­ne ruh­lan­dyr­ýar.

Ber­ka­rar döw­le­ti­mi­ziň bag­ty­ýar­lyk döw­rün­de Gah­ry­man Ar­ka­da­gy­my­zyň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän il-halk bäh­bit­li öz­gert­me­le­riň ne­ti­je­sin­de be­lent mak­sat­na­ma­lar üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ýar. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň jöw­her paý­ha­syn­dan we ýi­ti ze­hi­nin­den ke­mal tap­ýan kä­mil sy­ýa­sy ýol-ýö­rel­ge mil­li hem-de ru­hy gym­mat­lyk­lar­dan ugur alyp, türk­men jem­gy­ýe­ti­mi­ziň gel­jek­ki ösüş­le­ri­niň mö­hüm ugur­la­ry­ny kes­git­le­mek­de, şol esas­da döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň yk­dy­sa­dy, me­de­ni we beý­le­ki ul­gam­lar­da ama­la aşy­ryl­ýan öz­gert­me­le­riň mak­sa­da­la­ýyk dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gin­de yg­ty­bar­ly orun eýe­le­ýär.

Ag­zy­bir­lik, je­bis­lik we bi­te­wi­lik ýa­ly ata-ba­ba­la­ry­myz­dan gel­ýän mu­kad­des ýö­rel­ge­le­ri­miz hä­zir­ki dö­wür­de döw­let sy­ýa­sa­ty­my­zyň ile­ri tu­tul­ýan ug­ry bo­lup dur­ýar. Yk­dy­sa­dy ösüş­le­ri­mi­ziň, üs­tün­lik­le­ri­mi­ziň hem ro­waç­lyk­la­ry­my­zyň göz­ba­şy bo­lan bu mu­kad­des ýol-ýö­rel­ge­le­riň bag­ty­ýar­lyk döw­rü­miz­de has-da ös­dü­ril­ýän­di­gi­niň şa­ýa­dy bol­mak örän gu­wan­dy­ry­jy­dyr.

Dün­ýä­de be­lent ab­raý­dan peý­da­lan­ýan ýur­du­myz tä­ze ösüş­ler, pa­ra­hat­çy­ly­gyň aý­dyň ýo­ly bi­len ynam­ly öňe bar­ýar. Eziz Wa­ta­ny­my­za şeý­le ösüş­le­ri ba­gyş ed­ýän, dün­ýä­de pa­ra­hat­çy­lyk, hoş­ni­ýet­li­lik, ba­ky Bi­ta­rap­lyk sy­ýa­sa­ty­ny ýö­red­ýän hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ja­ny sag bolsun, be­ýik iş­le­ri üs­tün­lik­le­re bes­len­sin!

Nur­täç BE­LE­KO­WA,

S.A.Ny­ýa­zow adyn­da­ky Türk­men oba ho­ja­lyk uni­wer­si­te­ti­niň mu­gal­ly­my.




https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46963

17.11.2021
Döwrebap tehnologiýalar durmuşa ornaşdyrylýar

Döwlet Baştutanymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmekde tutanýerli işler durmuşa geçirilýär. Halk hojalygynyň ähli pudaklaryna innowasion tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy netijesinde sanly ykdysadyýetiň mümkinçiliklerinden giňden peýdalanylýar.

«Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda, dünýä ylmynyň täze gazananlary esasynda ýurdumyzyň halk hojalygyna sanly ykdysadyýet giňden ornaşdyrylýar. Şu mynasybetli halk hojalygynda innowasion taslamalar talabalaýyk durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzda saglygy goraýyş, ylym we bilim, senagat, ulag we kommunikasiýa hyzmatlar ulgamy, agrosenagat pudagy, orta we kiçi telekeçilik ýaly ugurlarda sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden peýdalanylýar. Oba hojalyk pudagynda bu babatda işler güýçli depginde alnyp barylýar. Ýer bilen iş salyşýan kärendeçilerimiz kuwwatly tehnikalar — pagta ýygyjy maşynlar, bugdaý orujy kombaýnlar bilen ýeňillikli şertlerde üpjün edilýär. Bu tehnikalara ýörite sanly ulgamyň kömegi bilen kompýuterler ornaşdyrylandyr. Munuň özi ýere erk edýän mehanizatorlara köp babatda ýeňillikleri döredýär. Wagty tygşytlamaga, alynýan hasylyň mukdarynyň artmagyna köp ýardam edýär.

Diýarymyzda ýokary depgin bilen ornaşdyrylýan sanly ulgamyň halk hojalygynda peýdasy ummasyzdyr. Häzirki wagtda döwlet hyzmatlarynyň ýeke-täk portalynyň işe girizilmegi amala aşyrylýan ýeňilleşmegine hem-de çaltlaşmagyna ýardam berýär.

Mälim bolşy ýaly, sanly ykdysadyýet we sanly ulgam internet ulgamy bilen baglanyşyklydyr. Häzirki wagtda ýurdumyzda internet hyzmatlaryndan peýdalanýanlaryň sany günsaýyn artýar. Ýurdumyzda aragatnaşyk ulgamynyň täze görnüşleriniň ähmiýetine aýratyn üns berilýär. Şu nukdaýnazardan, aragatnaşyk pudagyny ösdürmekde hormatly Prezidentimiziň

baştutanlygynda ýurdumyzda netijeli işler durmuşa geçirilýär. Bu bolsa milli ykdysadyýetimiziň kuwwatlanmagyna giň mümkinçilikleri döredýär. Döwletimizde sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň durmuşa geçirilmegi ähli pudaklaryň we döwlet dolandyryş edaralarynyň işiniň tehnologiýa taýdan kämilleşmegine ýardam berýär. Goý, hormatly Prezidentimiziň durmuşa geçirýän beýik işleri rowaçlyklara beslensin!

Amanbibi HALMYRADOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň öwreniji-mugallymy.




https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46962

17.11.2021
Ýaşlar — Watan kuwwaty

Raýatlary tutumly işlere ruhlandyryp, täze döredijilik joşgunyna badalga bermekde jemgyýetçilik guramalarynyň uly hyzmaty bardyr. Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda ýurdumyzyň kuwwatyny artdyrmak, jemgyýetiň agzybirligini gazanyp, sazlaşykly durmuşy üpjün etmek ugrunda durmuşa geçirilýän işlere ýaşlary ugrukdyrmak, olaryň Watan berkararlygynyň, il-günüň abadançylygynyň, durnukly ösüşiň dowamat-dowam bolmagyna gönükdirilen täze başlangyçlary amala aşyrmaga gatnaşmaklaryny gazanmak ilkinji wezipedir. Çünki umumadamzat we milli ruhy-ahlak gymmatlyklaryna sarpa goýýan, täze bilimlere ymtylýan, döredijilikli işlemäge ukyply ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmegi başarýan jemgyýet öz geljegine ynamly seredip bilýär. Ýurduň, döwletiň geljegi, jemgyýetiň täze ösüş tapgyrlary, esasan, ýaş nesliň uly geljek baradaky garaýyşlaryna, bolup geçýän wakalara, özgerişlere bolan gatnaşygyna bagly diýilse dogry bolar. Garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen jemgyýetiniň taryhy ösüşleriniň gymmatlygyny kalbynda göterýän täze nesil kemala geldi. Mähriban Watanymyzyň mynasyp nesillerini terbiýeläp ýetişdirmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup, ýaşlara ählitaraplaýyn goldaw berilýändigi guwandyryjy ýagdaýdyr.

Türkmenistan öz Garaşsyzlygyny yglan edenden soňra döwletiň ýaşlar syýasatynyň hukuk esaslary düzülip başlandy. Türkmenistanly ýaşlaryň jemgyýetçilik hukuklary we borçlary Türkmenistanyň Konstitusiýasynda berkidilen. 1991-nji ýylyň noýabr aýynda döredilen Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasy ýaş raýatlaryň bähbitlerini goraýan iň uly jemgyýetçilik guramasy bolup durýar. Häzirki wagtda düzümine ýüzlerçe ilkinji guramany, müňlerçe agzany jemleýän bu gurama iň bir işjeň, öňdebaryjy jemgyýetçilik birleşigidir. Döwletimiziň ýaşlar barada alyp barýan döwlet syýasaty Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň işi bilen aýrylmaz baglydyr.

Ýurdumyzyň Ýaşlar guramasynyň esasy wezipesi adamyň we jemgyýetiň ösmegine ýardam etmek, onuň aň-paýhas we zähmet mümkinçiliklerini kemala getirmek bolup durýar. Durmuş ähmiýetli çäreleri geçirmegiň meýilnamalaryna hem-de ýurdumyzyň beýleki jemgyýetçilik guramalary, döwlet edaralary, şeýle hem ýokary we orta mekdepleri, ylym we medeniýet edaralary bilen hyzmatdaşlykda ösüp gelýän nesil bilen işlemek boýunça dürli taslamalary amala aşyrmagyň ugurlary bu guramanyň baş wezipeleriniň hatarynda durýar.

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi Geňeşi tarapyndan mekdep okuwçylarynyň, talyp ýaşlaryň arasynda olimpiadalar, bäsleşikler, maslahatlar, sergiler, festiwallar, gözden geçirişler we beýleki çäreler yzygiderli geçirilýär. Ýurdumyzyň öňdebaryjy ýaşlarynyň wekilleriniň ençemesi Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi tarapyndan Türkmenistanyň Ýaşlar baýragynyň eýeleri diýlip yglan edilmegi jemgyýetçilik durmuşynda olaryň möhüm orun eýeleýändiklerine şaýatlyk edýär. Orta mekdepde okap ýören aýdyma höwesek çagalaryň, okuwçylaryň arasynda geçirilýän «Eýjejik gyzjagaz», «Merdana nesil», «Garaşsyzlygyň merjen däneleri» ýaly giňden ýaýbaňlandyrylýan bäsleşikler bolsa, uly meşhurlyga eýedir. Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Gulbaba adyndaky baýragy körpe nesliň zehinli wekillerine gowşurylýar. Ösüp-özgerýän Watanymyzyň bagtly ýaşlary umytlaryň hasyl bolýan, arzuwlara ak ýol açylýan zamanada ýaşaýarlar.

Garaşsyz Watanymyzyň gazanýan ähli üstünliklerinde, eýeleýän belent sepgitlerinde ýaşlaryň hyzmatynyň aýratyn ornunyň bardygyny, ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmäge, onuň güýç-kuwwatyny artdyrmaga, milli ykdysadyýetini ýokary tehnologiýaly senagata esaslanýan, gaýtadan işleýän köpugurly innowasion ulgama öwürmek boýunça alnyp barylýan işlere uly goşant goşýandyklaryny bellemek has-da guwandyryjydyr. Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça belent wezipeleri ýerine ýetirmekde, elbetde, ilki bilen, ýaşlaryň aň-düşünjesine, gujur-gaýratyna we netijeli zähmetine daýanylýar.

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň toplumlaýyn wezipeleri ýaşlaryň hukuk we durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmäge, olaryň arasynda halkymyzyň ruhy-ahlak, medeni gymmatlyklaryny, milli däp-dessurlarymyzy wagyz etmäge gönükdirilendir. Ýaşlaryň arasynda sagdyn durmuş kadalaryny ornaşdyrmaga, ýaş nesli watançylyk, raýat jogapkärçiligi, zähmetsöýerlik ruhunda terbiýelemäge hem uly üns gönükdirilýär. Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky ýaşlar guramasy ylym we bilim edaralarynda ýaş alymlaryň geňeşlerini döretmek, ýaşlaryň ekologiýa medeniýetini kämilleşdirmek, ýaşlaryň arasynda türkmen halkynyň mirasyny we däp-dessurlaryny wagyz etmek boýunça çäreleriň toplumyny işläp taýýarlamak boýunça wezipelerini alyp barýar. Ylym we tehnologiýalar babatda täze usullary, innowasion tehnologiýalary ulanmak bilen, ylmy-barlag taslamalaryny ýerine ýetirmek boýunça ýaşlaryň halkara ylmy hyzmatdaşlygyny ösdürmäge hem-de bu hyzmatdaşlygyň ugurlaryny giňeltmäge hem gurama ýakyndan ýardam berýär.

Ýaşlaryň sazlaşykly ösmegi, boş wagtyny gyzykly guramak üçin zerur şertleri döretmek, olarda ýokary ruhy-ahlak gymmatlyklaryny kemala getirmek, sporty we sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek babatda işleri geçirmekde ýaşlar guramasy işjeň hereket edýär. Ýurdumyzyň beýleki jemgyýetçilik düzümleri, döwlet edaralary, ýokary we orta okuw mekdepleri, ylym hem-de medeniýet edaralary bilen bilelikde degişli çäreler yzygiderli geçirilýär.

Taryhy ösüşiň her bir tapgyrynda ösüp gelýän ýaş nesle aýratyn talaplar bildirilýär we ýaşlaryň jemgyýete mynasyp agza hökmünde köpçülige goşulyşmaklary üçin zerur şertler döredilýär. Bu çäreler döwlet tarapyndan alnyp barylýan ýaşlar syýasaty arkaly amala aşyrylýar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň ýanwar aýynda hormatly Prezidentimiziň Karary bilen, «Türkmenistanda ýaşlar baradaky döwlet syýasatynyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» kabul edildi we ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy tassyklanyldy. Bu resminamalarda ýaşlaryň hukuk we durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmäge, olaryň arasynda halkymyzyň ruhy-ahlak we medeni gymmatlyklaryny, milli däp-dessurlarymyzy wagyz etmäge, sagdyn durmuş kadalaryny ornaşdyrmaga gönükdirilen giň çäreler bellenilýär.

Türkmenistan ýaşlaryň we ösüp barýan nesilleriň bagtyýar durmuşda ýaşamagy, ylymly-bilimli, ýokary düşünjeli adamlar bolup ýetişmekleri üçin ähli amatlyklaryň, möhüm şertleriň döredilen ýurdudyr. Häzirki döwürde dünýäniň çalt depginler bilen ösýän döwletleriniň hataryna ynamly girýän Türkmenistanda ýaşlaryň hak-hukuklary ygtybarly goralyp, mertebesi belent tutulýar, olaryň ýaşaýyş derejesini we durmuş taýdan goraglylygyny ýokarlandyrmak üçin zerur şertler döredilýär. Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesi boýunça alnyp barylýan işlerde ýaşlara aýratyn bil baglanylýar.

Şahyryň «Daglaryň üstünden daglar görünýär» diýen setirinde beýan edilýän pikir ýaly, ýetilen sepgitleriň aňyrsyndan has arzyly sepgitler görünýär, üstünlikleriň aňyrsynda täze üstünlikler bar. Elbetde, olary amal etmek üçin kuwwatly güýje eýe bolan ýaş nesil gerek. Ýaş nesliň şeýle kuwwata eýe bolmagy üçin zerurlyklaryň üpjün edilmegi, öz mümkinçiliklerini ösdürmekleri üçin belli bir şertleriň döredilmegi zerur. Biziň ýurdumyzda ýaşlar üçin ähli şertleriň döredilýändigini bellemek örän buýsandyryjydyr. Sebäbi diňe bu günki gün ýaşlaryň zerurlyklaryny üpjün edip bilýän millet ertir onuň miwelerine garaşyp biler, döredijilik kuwwaty bolan nesil bolsa, Watanyň has-da ösmegini dowam etmäge ukyply täze nesli terbiýeläp, ýetişdirip biler. Şu nukdaýnazardan, nesilleri döredijilikli zähmete ruhlandyrmaga ukyply, olar dogrusynda ähli taraplaýyn alada edýän Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda öňe sürülýän we durmuşa üstünlikli ornaşdyrylýan maksatnamalaryň örän uly, hiç zat bilen çalşyryp bolmajak ähmiýeti bardyr.

Oguljemal NURMYRADOWA,

«Ahal durmuşy».



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46980

17.11.2021
Eziz Diýarymyzyň belent üstünlikleri

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen uly ösüşler gazanylýar. Gurlup ulanmaga berilýän belent binalar, desgalar munuň aýdyň mysallarydyr. Şu ýylyň özünde ähli welaýatlarymyzda, paýtagtymyzda beýik binalaryň açylyş dabaralaryna şaýat bolduk. Munuň özi milli ykdysadyýetimiziň kuwwatlydygyny, yzygiderli ösdürilýändigini aýdyň beýan edýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty barha artýar. Milli ykdysadyýetimiz hakynda aýdanymyzda, ilki bilen, milli maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini, her bir üstünlikleriň oýlanyşykly we beýik işleriň netijesidigini bellemek gerek. Şunda sanly ulgamy ösdürmäge hem aýratyn üns berilýändigini belläsimiz gelýär. Esasan hem bu ugurdan «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda uly işler durmuşa ornaşdyrylýar. Şonuň netijesinde milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda hem sanly ulgam ösdürilýär. Bu bolsa ykdysadyýetiň has-da ýokary derejede ösmegine şert döredýär. Aslynda hem sanly ulgam düşünjesi tiz hem-de ygtybarly işleri alyp gitmegiň usuly hökmünde kabul edildi. Şonuň üçin hem sanly ykdysadyýeti ösdürmekde toplumlaýyn işler ýola goýulýar. Şunda hünärmenleri taýýarlamak hem, elektron enjamlary öndürmek hem esasy maksatlar bolup durýar. Şeýle kämil hünärmenleriň taýýarlanylmagy netijesinde ýurdumyzda elektron senagaty has-da ösdürilýär.

Hormatly Prezidentimiz sanlylaşdyrmagy milli ykdysadyýetimiziň ulgamlaýyn meselelerini çözmegiň möhüm ugry hökmünde kesgitledi. Sanly ykdysadyýet maglumat tehnologiýalaryna daýanýan ykdysady iş bolup durýar. Tehnologiýa taýdan ösen ýurtlaryň tejribesiniň görkezişi ýaly, sanly ykdysadyýet olara öňe ilerlemäge we dünýäniň öňdebaryjy ýurtlarynyň hataryna goşulmaga mümkinçilik berýär. Munuň özi jemgyýetiň hem ösmegine döwrebap mümkinçilikleri döredýär.

Hormatly Prezidentimiziň beýik işlerinden rowaçlanýan kämil derejeli durmuş özgertmeler syýasaty halkyň abadan hem bolelin durmuşda ýaşamagyny üpjün edýär. Halkyň bagtyýar durmuşda ýaşamagyny üpjün edýän esasy görkezijileriň biri-de, halk hojalygy üçin dürli hünär taýýarlygyny ýola goýmakdan, kämil hünärmenleri ýetişdirmekden ybaratdyr. Hut şonuň üçin hem ylmyň we bilimiň gazananlary ýurdumyzda giňden ornaşdyrylýar. Bu bolsa önümçiligi döwrebap guramaga, netijeli öňegidişlikleri gazanmaga mümkinçilik berýär. Alnyp barylýan döwlet syýasaty halkara ähmiýetli köpugurly ykdysady wezipeleri çözmäge hem-de ähli pudaklarda ýokary netijeleri gazanmaga mümkinçilik berýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň ylmy kuwwatynyň pugtalandyrylmagyna döwlet derejesinde aýratyn uly üns berilýär. Döwletiň ylym-bilim kuwwaty we ylmy-tehniki mümkinçilikleri ýurduň innowasion ykdysadyýetiniň ýokary depginler bilen ösmegine ýardam berýär Häzirki bagtyýarlyk döwrümizde sanly ykdysadyýete oňat düşünýän, kompýuter tehnologiýalaryny özleşdirýän ýaşlarymyz ylym-bilimiň belentliklerini nazarlaýar. Elbetde, sanly ykdysadyýeti ösdürmekde şeýle kämil hünärmenler zerur bolup durýar. Bu günki gün ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde şeýle kämil hünärmenler taýýarlanylýar. Bu bolsa bu ugruň has-da ösdüriljekdiginden habar berýär.

Beýik maksatlar täze ösüşlere ýetirýär. Häzirki bagtyýarlyk döwrümizde maksatlaýyn işler ýola goýulýar, ylmy garaýyşlar üstünlikli durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti giňden ornaşdyrmakda ägirt uly mümkinçilikleri döredýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli beýik işleri mundan beýläk hem rowaçlyklara beslensin!

Ýusup GURBANMYRADOW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46961

17.11.2021
Türkmenistanyň Kanuny

Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda


Şu Kanun döwlet emlägini ynançly dolandyrmagyň maksatlaryny, usullaryny we tertibini belleýär hem-de döwlet emläginiň ynançly dolandyrylmagy amala aşyrylanda eýeçiligiň eýesiniň we ynançly dolandyryjynyň arasyndaky ýüze çykýan hukuk gatnaşyklaryny düzgünleşdirýär.


I BAP. UMUMY DÜZGÜNLER

1-nji madda. Esasy düşünjeler

Şu Kanunda ulanylýan esasy düşünjeler:

1) ynançly dolandyrmak — bu dolandyrmagyň usuly bolup, oňa laýyklykda eýeçiligiň eýesi ynançly dolandyryjy bilen döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda şertnama baglaşýar;

2) eýeçiligiň eýesi — döwletiň adyndan ynançly dolandyrmak şertnamasynyň bir tarapy bolup çykyş edýän, ýerine ýetiriji häkimiýetiň merkezi edarasy, şeýle hem oňa Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan ygtyýarlylandyrylan beýleki edaralar (guramalar);

3) ynançly dolandyryjy — döwlet emlägini ynançly dolandyrmagy amala aşyrýan we ynançly dolandyrmak hakynda şertnama laýyklykda, bu emläk babatynda eýeçiligiň eýesiniň ýa-da onuň görkezen şahsynyň (bähbit görüjiniň) bähbitleri üçin islendik hukuk we hakyky hereketleri amala aşyrýan ýuridik şahs (esaslyk maýasynyň 50 göterimden ýokary paýy döwlete degişli bolan ýuridik şahsdan başga);

4) ynançly dolandyrmak hakynda şertnama (mundan beýläk — şertnama) — bu taraplaryň ylalaşygy bolup, oňa laýyklykda eýeçiligiň eýesi döwletiň emlägini ynançly dolandyryja belli bir möhlete ynançly dolandyrmak üçin berýär, ynançly dolandyryjy bolsa eýeçiligiň eýesiniň ýa-da onuň görkezen şahsynyň (bähbit görüjiniň) bähbitleri üçin döwlet emlägini dolandyrmaga borçlanýar;

5) döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek — şertnamada bellenilen şertlerde bäsleşik ýa-da göni (salgyly) bermek usulynda döwlet emläginiň ynançly dolandyryja berilmegi;

6) bäsleşik — döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek üçin ynançly dolandyryjyny şu Kanunda göz öňünde tutulan şertlerde bäsleşik esasynda saýlap almagyň usuly;

7) göni (salgyly) bermek — şertnamada bellenilen şertlerde, bäsleşik geçirmezden, döwlet emlägini anyk şahsa ynançly dolandyrmaga bermegiň usuly.

2-nji madda. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda Türkmenistanyň kanunçylygy

Türkmenistanyň döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda kanunçylygy Türkmenistanyň Konstitusiýasyna esaslanýar hem-de Türkmenistanyň Raýat kodeksinden, şu Kanundan we Türkmenistanyň beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryndan ybaratdyr.

3-nji madda. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmagyň maksatlary

Döwlet emlägini ynançly dolandyrmagyň maksatlary şular bolup durýar:

1) döwlet emlägini peýdalanmagyň netijeliligini we onuň girdejililigini ýokarlandyrmak;

2) ýurduň ykdysadyýetine daşarky we içerki maýa goýumlary çekmek;

3) ynançly dolandyrmaga berilýän döwlet emläginiň ykdysady we maliýe ýagdaýyny sagdynlaşdyrmak we bu emlägi dolandyrmagy kämilleşdirmek;

4) işiň esasy ugurlarynyň, önümçiligiň we iş orunlarynyň saklanyp galynmagyny ýa-da täze iş orunlarynyň döredilmegini üpjün etmek;

5) durmuş-ykdysady maksatnamalaryň, taslamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegine ýardam bermek.

4-nji madda. Şu Kanunyň hereket edýän çygry

1. Şu Kanunyň hereketi aşakdaky döwlet emlägine degişlidir:

1) hojalyk we paýdarlar jemgyýetleriniň maýalaryndaky paýlar we paýnamalar;

2) emläk toplumy hökmünde — döwlet kärhanalary, olaryň emläkleri (strategik ähmiýetli emläk toplumlary we emläkler muňa degişli däldir);

2. Bank, ätiýaçlandyryş we maýa goýum işi çygrynda ynançly dolandyrmagyň aýratynlyklary degişli kanunlar arkaly bellenilip bilner.

3. Şu Kanunyň hereketi «Uglewodorod serişdeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda amala aşyrylýan nebit işlerine we döwletiň hukuk tertibiniň, goranmak ukybynyň we howpsuzlygynyň üpjün edilmegi bilen baglanyşykly ýöriteleşdirilen işe degişli däldir.

II BAP. DÖWLET EMLÄGINI YNANÇLY DOLANDYRMAK BABATYNDA DÖWLET TARAPYNDAN DÜZGÜNLEŞDIRMEK WE GÖZEGÇILIK

5-nji madda. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak babatynda döwlet tarapyndan düzgünleşdirmegi we gözegçiligi amala aşyrýan edaralar

Türkmenistanyň Ministrler Kabineti, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi (mundan beýläk — ygtyýarly edara), şeýle hem öz ygtyýarlyklarynyň çäginde ministrlikler, pudaklaýyn dolandyryş edaralary we ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralary döwlet emlägini ynançly dolandyrmak babatynda döwlet tarapyndan düzgünleşdirmegi we gözegçiligi amala aşyrýan edaralar bolup durýarlar.

6-njy madda. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak babatynda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ygtyýarlylygy

Türkmenistanyň Ministrler Kabineti döwlet emlägini ynançly dolandyrmak babatynda:

1) ýeke-täk döwlet syýasatyny kesgitleýär;

2) kadalaşdyryjy hukuk namalaryny kabul edýär;

3) ygtyýarly edaranyň hödürlemegi boýunça ynançly dolandyrmaga degişli döwlet emläginiň sanawyny ylalaşýar;

4) döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga göni (salgyly) bermek barada çözgüt kabul edýär;

5) Döwlet emlägini bäsleşik esasynda ynançly dolandyrmaga bermegiň tertibini tassyklaýar;

6) Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, onuň ygtyýarlylygynyň çäklerinde gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýar.

7-nji madda. Ygtyýarly edaranyň ygtyýarlylygy

Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak babatynda ygtyýarly edara:

1) ýeke-täk döwlet syýasatyny durmuşa geçirýär;

2) Türkmenistanyň kadalaşdyryjy hukuk namalaryny işläp taýýarlaýar we tassyklaýar;

3) Türkmenistanyň Ministrler Kabineti bilen ylalaşyp, Ynançly dolandyrmaga degişli döwlet emläginiň sanawyny tassyklaýar;

4) öz başlangyjy bilen döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermegiň maksadalaýykdygyny esaslandyrýar we ony Ynançly dolandyrmaga degişli döwlet emläginiň sanawyna goşmak hakynda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetine teklip berýär;

5) Döwlet emlägini bäsleşik esasynda ynançly dolandyrmaga bermegiň tertibini işläp taýýarlaýar we ony Türkmenistanyň Ministrler Kabinetine berýär;

6) döwlet emlägini ynançly dolandyrmak meseleleri boýunça ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň we ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralarynyň işini utgaşdyrýar;

7) ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň we ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralarynyň döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek baradaky tekliplerine we esaslandyrmalaryna garaýar;

8) döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga göni (salgyly) bermek boýunça Türkmenistanyň Ministrler Kabinetine teklip berýär;

9) köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde we ygtyýarly edaranyň resmi web saýtynda döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça geçirilýän bäsleşikler we olar bilen bagly maglumatlar barada habar berýär;

10) şu Kanun we şertnama boýunça eýeçiligiň eýesiniň we ynançly dolandyryjynyň borçnamalarynyň ýerine ýetirilişine gözegçiligi amala aşyrýar;

11) ministrliklerden, pudaklaýyn dolandyryş edaralaryndan we ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralaryndan olaryň döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek boýunça işleri barada şu maglumatlary özünde jemleýän hasabatlary alýar:

a) ynançly dolandyrmaga berlen döwlet emläginiň düzümi we gymmaty;

b) şertnamanyň çäklerinde ynançly dolandyryjynyň işi bilen baglanyşykly maglumatlar;

ç) döwlet emlägini ynançly dolandyrmagyň obýekti kärhana bolup durýan ýagdaýynda — şol kärhananyň maliýe-hojalyk işleri boýunça maglumatlary;

12) döwlet emlägini ynançly dolandyrmagy kämilleşdirmek babatynda teklipleri taýýarlaýar we Türkmenistanyň Ministrler Kabinetine berýär;

13) ministrliklere, pudaklaýyn dolandyryş edaralaryna we ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralaryna döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça usulyýet kömegini berýär;

14) döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda şertnamalaryň mysaly görnüşlerini işläp taýýarlaýar we tassyklaýar;

15) Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, onuň ygtyýarlylygynyň çäklerinde gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýar.

8-nji madda. Ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň we ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralarynyň ygtyýarlylygy

Ministrlikler, pudaklaýyn dolandyryş edaralary we ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralary döwlet emlägini ynançly dolandyrmak babatynda:

1) ýeke-täk döwlet syýasatyny durmuşa geçirýärler;

2) Türkmenistanyň kadalaşdyryjy hukuk namalaryny kämilleşdirmek boýunça ygtyýarly edara teklipleri berýärler;

3) öz garamagyndaky döwlet emläginiň ynançly dolandyrylmagynyň maksadalaýyklygyny esaslandyrýarlar we ony Ynançly dolandyrmaga degişli döwlet emläginiň sanawyna goşmak hakynda ygtyýarly edara ýüz tutýarlar;

4) Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, olaryň ygtyýarlylygynyň çäklerinde gaýry ygtyýarlyklary amala aşyrýarlar.

9-njy madda. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmagy maliýe taýdan goldamagyň görnüşleri

Döwlet emläginiň ynançly dolandyrmaga berilmegi amala aşyrylanda döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryny üstünlikli durmuşa geçirmek, olar boýunça oňyn netijeleri gazanmak maksady bilen, Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň çözgüdi boýunça Türkmenistanyň kanunçylygy bilen bellenilen tertipde maliýe goldawynyň şu görnüşleri berlip bilner:

1) döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça täjirçilik meýilnamasynyň ýerine ýetirilmegi üçin zerur bolan nesýeler, grantlar, karz görnüşindäki serişdeler;

2) ynançly dolandyrmaga berilýän döwlet emläginiň algy-bergileriniň we alnan karz serişdeleri boýunça bergileriniň möhletlerini gaýra süýşürmek ýa-da olary hasapdan öçürmek boýunça ýeňillikler;

3) bank we maliýe kepillikleri;

4) maliýeleşdirmegiň, kepillikleriň, ýeňillikleriň we (ýa-da) öwezini dolmalaryň başga görnüşleri.

III BAP. DÖWLET EMLÄGI YNANÇLY DOLANDYRMAGA BERLENDE ESASY TALAPLAR

10-njy madda. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermegiň tertibi

1. Döwlet emläginiň ynançly dolandyrmaga berilmegi eýeçiligiň eýesi tarapyndan amala aşyrylýar.

2. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek bäsleşik esasynda ýa-da göni (salgyly) bermek ýoly bilen amala aşyrylýar.

3. Döwlet emlägi kärhananyň tehnologik tapgyryny bozýan önümçilik we önümçilik däl bölümleri we düzüm birlikleri görnüşinde ynançly dolandyrmaga berilmeýär.

4. Ynançly dolandyrmaga berilýän döwlet emlägi beýleki emläkden aýrybaşgalanýar we ynançly dolandyryjynyň aýratyn hasabynda görkezilýär. Ol boýunça özbaşdak hasap ýöredilýär we hasaplaşyklar üçin aýratyn bank hasaby açylýar.

5. Hojalyk we paýdarlar jemgyýetlerindäki paýlar we paýnamalar görnüşindäki döwlet emlägi diňe gymmatly kagyzlar bazarynyň döwlet tarapyndan düzgünleşdirilmegini amala aşyrýan ygtyýarly edarasy tarapyndan berlen degişli ygtyýarnamasy bolan ýuridik şahslara ynançly dolandyrmaga berilýär.

6. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek, oňa bolan eýeçilik hukugynyň ynançly dolandyryja geçmegine getirmeýär.

7. Ynançly dolandyrmaga berilýän döwlet emläginiň bahasy emläge baha kesmek babatynda Türkmenistanyň kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda kesgitlenýär.

11-nji madda. Döwlet emläginiň ynançly dolandyrmaga göni (salgyly) berilmegi

1. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga göni (salgyly) bermek Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň çözgüdi boýunça amala aşyrylýar.

2. Göni (salgyly) bermek şu ýagdaýlarda amala aşyrylýar:

1) eger döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek zerurlygy kanunda bellenen tertipde güýje giren Türkmenistanyň halkara şertnamalarynda göz öňünde tutulan bolsa;

2) Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň çözgüdi esasynda zerur hasaplanan beýleki halatlarda.

12-nji madda. Döwlet emläginiň bäsleşik esasynda ynançly dolandyrmaga berilmegi

1. Döwlet emlägini bäsleşik esasynda ynançly dolandyrmaga bermegiň tertibi ygtyýarly edara tarapyndan işlenilip taýýarlanylýar we Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan tassyklanylýar.

2. Döwlet emlägini bäsleşik esasynda ynançly dolandyrmaga bermegiň esasy şertleri şulardan ybaratdyr:

1) döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça täjirçilik meýilnamasy, onda anyk maksatlar we garaşylýan netijeler görkezilmelidir;

2) döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça hödürlenen täjirçilik meýilnamasyny ýerine ýetirmegiň hökmanylygy;

3) ynançly dolandyrmaga berilýän döwlet emläginiň ykdysady ýagdaýyny sagdynlaşdyrmak we bu emlägi netijeli dolandyrmak boýunça ynançly dolandyryjy tarapyndan berlen teklipleriň üpjünçiliginiň maliýe kepilligi üçin gatanç.

3. Emläk toplumy hökmünde — döwlet kärhanasy ynançly dolandyrmaga berlende şertnamanyň şertlerinde döwlet kärhanasynyň iş ugruny saklap galmak we döwlet emlägi ynançly dolandyrylýan wagtynda ynançly dolandyryjy tarapyndan eýeçiligiň eýesine ýetirilip bilinjek ýitgileriň öwezini dolmagyň üpjünçiligi hökmünde ynançly dolandyryjy tarapyndan girew berilmegi göz öňünde tutulyp bilner.

13-nji madda. Bäsleşik topary we bäsleşigi geçirmegiň tertibi

1. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek boýunça bäsleşik geçirmek üçin eýeçiligiň eýesi tarapyndan bäsleşik topary döredilýär.

2. Bäsleşik toparynyň düzümine hökmany tertipde ygtyýarly edaranyň wekilleri girýärler. Zerur bolan halatynda bäsleşik toparynyň düzümine ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň we ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralarynyň wekilleri goşulyp bilner.

3. Bäsleşik topary:

1) bäsleşik geçirmegiň şertlerini kesgitleýär;

2) ynançly dolandyryja bildirilýän esasy talaplary belleýär;

3) bäsleşigi guraýar we geçirýär;

4) bäsleşigiň ýeňijisini yglan edýär.

4. Şu ýagdaýlarda bäsleşik bolup geçmedik diýlip ykrar edilýär:

1) bäsleşige gatnaşmak üçin ýüztutma berilmedik ýa-da diňe bir ýüztutma berlen halatynda;

2) gelip gowşan ýüztutmalar bäsleşigiň şertlerine laýyk gelmedik halatynda.

5. Bäsleşigiň jemleri bäsleşige gatnaşyjylara bäsleşik toparynyň mejlisiniň geçirilen güni yglan edilýär.

6. Bäsleşigiň jemleri bäsleşik toparynyň agzalary tarapyndan gol çekilen degişli teswirnama bilen resmileşdirilýär.

14-nji madda. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek üçin ynançly dolandyryja bildirilýän esasy talaplar

1. Döwlet emläginiň ynançly dolandyrmaga berilmegi üçin ynançly dolandyryjy:

1) Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenen tertipde ýuridik şahs hökmünde bellige alnan bolmalydyr;

2) azyndan üç ýyl iş tejribesi bolmalydyr;

3) soňky iki ýylyň dowamynda peýda gazanyp işleýän bolmalydyr;

4) Döwlet býujetine we karz edaralaryna karz boýunça möhleti geçen bergileri bolmaly däldir.

2. Döwlet emlägi:

1) emläk toplumy görnüşinde berlende döwlet emlägi ynançly dolandyrylýan wagtynda ynançly dolandyryjy tarapyndan ýetirilip bilinjek ýitgileriň öwezini dolmak üçin ynançly dolandyryjynyň berilýän döwlet emläginiň bazar bahasynyň elli göteriminden az bolmadyk möçberdäki aktiwleri bolmalydyr;

2) hojalyk we paýdarlar jemgyýetleriniň paýlary we paýnamalary görnüşinde berlende ynançly dolandyryjynyň maýa goýum aktiwlerini üstünlikli dolandyrmak tejribesi (azyndan üç mysal) ýa-da maýa goýum aktiwlerini dolandyryjy kärhana hökmünde tejribesi bolmalydyr we şular ýaly mysallar boýunça maglumatlary köpçülik üçin açmaga taýýar bolmalydyr.

3. Şu maddanyň birinji we ikinji böleklerinde (birinji bölegiň 3-nji we 4-nji bentleri muňa degişli däldir) göz öňünde tutulan, ynançly dolandyryja bildirilýän talaplar şu Kanunyň 11-nji maddasynyň ikinji böleginde görkezilen döwlet emläginiň ynançly dolandyrmaga göni (salgyly) berilýän ýagdaýlaryna degişli däldir.

15-nji madda. Kepillik gatanjy

1. Kepillik gatanjynyň (üpjünçiligiň) möçberi ynançly dolandyrmaga berilýän döwlet emläginiň bazar bahasynyň on göterimi möçberinde bellenilýär.

2. Kepillik gatanjy aşakdaky ýagdaýlarda bäsleşigiň jemleri yglan edilenden soň, on iş gününiň dowamynda gaýtarylmaga degişlidir, eger:

1) bäsleşige gatnaşyjy bäsleşigiň ýeňijisi diýlip yglan edilmedik bolsa;

2) bäsleşik bolup geçmedik diýlip ykrar edilen bolsa;

3) bäsleşige gatnaşyjy tarapyndan bäsleşige gatnaşmak üçin berlen ýüztutma bäsleşik geçirilýän senesinden öň yzyna alnan bolsa.

3. Kepillik gatanjy şertnamanyň predmeti boýunça borçnamalar ýerine ýetirilen şertinde ynançly dolandyryja gaýtarylýar.

4. Ynançly dolandyryjy tarapyndan şertnamanyň predmeti boýunça borçnamalaryň ýerine ýetirilmedik ýa-da talabalaýyk ýerine ýetirilmedik ýagdaýynda kepillik gatanjy kazyýetiň çözgüdi esasynda gaýtarylman bilner.

16-njy madda. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek boýunça bäsleşigi yglan etmek we onuň netijeleri barada habar bermek

1. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek boýunça bäsleşigi geçirmegiň bellenen senesinden azyndan otuz senenama gün öň köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde we ygtyýarly edaranyň hem-de eýeçiligiň eýesiniň resmi web saýtynda bäsleşik barada habar berilýär.

2. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermek boýunça bäsleşik yglan edilende habar berilmäge degişli maglumatlaryň sanawy döwlet emlägini ynançly dolandyrmaga bermegiň maksadyndan ugur almak bilen, ygtyýarly edara tarapyndan bellenilýär.

3. Şu maglumatlar hökmany habar berilmäge degişlidir:

1) obýektiň (döwlet emläginiň) ady we ýerleşýän salgysy, iş görnüşi, bazar bahasy;

2) bäsleşigiň geçirilýän ýeri, senesi we wagty;

3) döwlet emläginiň ynançly dolandyrmaga berilýän möhleti.

4. Geçirilen bäsleşigiň netijeleri barada maglumatlar, onuň geçirilen gününden başlap, on iş gününiň dowamynda köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde we ygtyýarly edaranyň hem-de eýeçiligiň eýesiniň resmi web saýtynda ýerleşdirilýär.

IV BAP. YNANÇLY DOLANDYRMAK HAKYNDA ŞERTNAMA

17-nji madda. Ynançly dolandyrmak hakynda şertnamany baglaşmak

1. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak bilen baglanyşykly hukuk gatnaşyklary eýeçiligiň eýesi bilen ynançly dolandyryjynyň arasynda ýazmaça görnüşde baglaşylýan şertnamanyň esasynda ýüze çykýar.

2. Bäsleşigiň jemleri yglan edilenden soň on iş gününiň dowamynda eýeçiligiň eýesi bäsleşigiň ýeňijisi bilen şertnama baglaşýar.

3. Şertnamanyň baglaşylan pursadynda bar bolan, şeýle hem geljekde bolup biljek, şol sanda şertnamadan gelip çykýan esaslarda ynançly dolandyryjy tarapyndan döredilen we edinilen emläk hökmünde dolandyrylmaga berilýän döwlet emlägi, şeýle hem onuň bilen baglanyşykly emläk hukuklary şertnamanyň predmeti bolup durýar.

4. Şertnama bäş ýyldan köp bolmadyk möhlete baglaşylýar. Ynançly dolandyryjy tarapyndan döwlet emlägini netijeli dolandyrmak maksady bilen, uly möçberde maýa goýum goýlan ýagdaýynda şertnama on ýyldan köp bolmadyk möhlete baglaşylyp bilner. Şunda maýa goýumyň möçberi Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň çözgüdi bilen kesgitlenýär.

5. Ynançly dolandyryjy, eger şertnamada başgaça göz öňünde tutulmadyk bolsa, şertnama güýje giren pursadyndan döwlet emlägini dolandyrmaga girişýär.

18-nji madda. Ynançly dolandyrmak hakynda şertnamanyň mazmunyna bildirilýän hökmany talaplar

1. Şertnama şular barada maglumatlary öz içine almalydyr:

1) eýeçiligiň eýesiniň ady we salgysy hem-de ynançly dolandyryjynyň ady we salgysy;

2) ynançly dolandyrmaga berilýän döwlet emläginiň düzümi, iş görnüşi;

3) döwlet emläginiň bazar bahasy;

4) gymmatly kagyzlar bazarynyň döwlet tarapyndan düzgünleşdirilmegini amala aşyrýan ygtyýarly edarasy tarapyndan berlen ygtyýarnamalar (hojalyk we paýdarlar jemgyýetleriniň maýalaryndaky paýlar we paýnamalar görnüşinde döwlet emlägi berlende);

5) ynançly dolandyryja tölenilýän hak-heşdegiň möçberleri we görnüşleri;

6) ynançly dolandyryjy tarapyndan öz işi barada eýeçiligiň eýesine hasabat bermegiň möhleti we tertibi;

7) şertnamanyň hereket edýän möhleti;

8) eýeçiligiň eýesiniň we ynançly dolandyryjynyň hukuklary we borçlary;

9) ynançly dolandyryjynyň döwlet emlägini ynançly dolandyrmakda eden çykdajylarynyň öwezini dolmagyň möçberleri we tertibi;

10) döwlet emlägi kem çykanda, şol sanda onuň ýagdaýy ýaramazlaşan mahalynda ynançly dolandyryjy tarapyndan ýetirilen zyýanyň öwezini dolmagyň şertleri;

11) taraplaryň günäsi bilen eýeçiligiň eýesine we ynançly dolandyryja ýetirilen ýitgileriň öwezini dolmagyň şertleri;

12) şertnamanyň möhletini uzaltmagyň we möhletinden öň ýatyrmagyň şertleri;

13) eýeçiligiň eýesiniň we ynançly dolandyryjynyň jogapkärçiligi;

14) ynançly dolandyryjy tarapyndan döwlet emlägini eýeçiligiň eýesine gaýtarmagyň tertibi;

15) eýeçiligiň eýesi tarapyndan ynançly dolandyryja kepillik gatanjyny gaýtarmagyň möhletleri we şertleri;

16) eýeçiligiň eýesiniň barlaglary geçirmeginiň tertibi;

17) taraplaryň arasynda ýüze çykýan jedelleri çözmegiň tertibi.

Şertnama taraplaryň özara ylalaşygyna laýyklykda, Türkmenistanyň kanunçylygyna garşy gelmeýän başga şertleri hem öz içine alyp biler.

2. Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça täjirçilik meýilnamasy şertnamanyň aýrylmaz bölegi bolup durýar.

19-njy madda. Ynançly dolandyryja hak-heşdek tölemek we onuň çykdajylarynyň öwezini dolmak

1. Ynançly dolandyryjynyň şertnamada göz öňünde tutulan hak-heşdegiň tölenilmegine, şeýle hem özüne ynançly dolandyrmaga berlen döwlet emläginiň ulanylmagyndan alnan girdejileriň hasabyna, emma degişli döwür üçin girdejileriň 20 göteriminden köp bolmadyk mukdarda ynançly dolandyran mahalynda zerur bolan eden çykdajylarynyň öweziniň dolunmagyna hukugy bardyr.

2. Ynançly dolandyryjynyň dolandyrmak boýunça çykdajylarynyň öweziniň dolunmagy:

1) paýnamalar boýunça, şertnamada göz öňünde tutulan möhletlerde ynançly dolandyrmaga berlen paýnamalar boýunça bar bolan diwidentleriň hasabyna;

2) paýlar boýunça, şertnamada göz öňünde tutulan möhletlerde ynançly dolandyrmaga berlen paýdan ýetýän arassa peýdanyň hasabyna;

3) emläk toplumyny dolandyrmak boýunça, şertnamada göz öňünde tutulan möhletlerde döwlet emläginiň ulanylmagyndan alnan girdejileriň hasabyna amala aşyrylýar.

3. Döwlet emlägini dolandyrmak boýunça ynançly dolandyryjynyň zerur çykdajylarynyň möçberi eýeçiligiň eýesi tarapyndan her ýyl ylalaşylmaga degişlidir.

20-nji madda. Ynançly dolandyrmak hakynda şertnamanyň ýatyrylmagy

1. Şertnama şu ýagdaýlarda ýatyrylýar:

1) taraplaryň biriniň şertnama boýunça şertleri we borçnamalary ýerine ýetirmändigi ýa-da talaba laýyk ýerine ýetirmändigi üçin beýleki tarap şertnamany möhletinden öň ýatyrmak barada ýüz tutan halatynda;

2) ynançly dolandyryjy ýatyrylanda, şeýle hem Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenen tertipde onuň batyp galan diýlip ykrar edilen ýagdaýynda;

3) ynançly dolandyryjy döwlet emlägini ynançly dolandyrmagy amala aşyrmakdan ýüz dönderende;

4) eýeçiligiň eýesi tarapyndan şertnamadan ýüz dönderilende, ynançly dolandyryja şertnamada kesgitlenen hak-heşdegiň tölenen hem-de degişli çykdajylarynyň öwezi dolunan şertinde amala aşyrylýar;

5) şertnamanyň hereket edýän möhleti tamamlananda, eger şertnama taraplaryň ylalaşygy boýunça uzaldylmadyk bolsa;

6) eýeçiligiň eýesi ýa-da ynançly dolandyryjy tarapyndan şertnamada göz öňünde tutulan şertleriň we borçnamalaryň ýerine ýetirilmändigi ýa-da talaba laýyk ýerine ýetirilmändigi bilen bagly kazyýetiň çözgüdi kabul edilende.

2. Şertnamanyň möhleti tamamlanandan soň ynançly dolandyryjy şertnamada bellenen möhletlere we şertlere laýyklykda, döwlet emlägini eýeçiligiň eýesine gaýtarmagy üpjün edýär.

3. Şertnama taraplaryň biriniň başlangyjy boýunça möhletinden öň ýatyrylan ýagdaýynda, eger şertnamada başgaça bellenilmedik bolsa, ol bu barada azyndan üç aý öňünden beýleki tarapy habarly etmelidir.

4. Şertnama möhletinden öň ýatyrylanda, ynançly dolandyryjy ynançly dolandyrmaga berlen döwlet emläginiň eýeçiligiň eýesine gaýtarylmagyny üpjün etmäge borçludyr.

21-nji madda. Eýeçiligiň eýesiniň hukuklary we borçlary

1. Eýeçiligiň eýesiniň şulara hukuklary bardyr:

1) ynançly dolandyrmaga berlen döwlet emläginiň bitewüligini we abatlygyny barlamaga;

2) ynançly dolandyrmaga berlen döwlet emläginiň işi bilen bagly maglumatlary almaga;

3) paýdarlaryň we gatnaşyjylaryň umumy ýygnagynda ynançly dolandyryjynyň ygtyýarlyklarynyň durmuşa geçirilişine gözegçiligi amala aşyrmaga;

4) ynançly dolandyryjy tarapyndan şertnamanyň şertleriniň berjaý edilişini barlamaga.

2. Eýeçiligiň eýesi şulara borçludyr:

1) ynançly dolandyryja döwlet emlägini şertnamada göz öňünde tutulan möhletlerde bermäge;

2) ynançly dolandyryja hak-heşdek tölemäge we onuň şertnamada göz öňünde tutulan zerur çykdajylarynyň öwezini dolmaga.

22-nji madda. Ynançly dolandyryjynyň hukuklary we borçlary

1. Ynançly dolandyryjynyň şulara hukuklary bardyr:

1) şertnama laýyklykda, eýeçiligiň eýesiniň ýa-da onuň görkezen şahsynyň (bähbit görüjiniň) bähbitlerine islendik ýuridik we hakyky hereketleri amala aşyrmaga;

2) şertnama laýyklykda, hak-heşdek almaga we döwlet emlägi ynançly dolandyrylýan mahalynda eden zerur çykdajylarynyň öweziniň dolunmagyna;

3) döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça täjirçilik meýilnamasynyň ýerine ýetirilmeginiň barşynda öndürilen önümleriň (işleriň, hyzmatlaryň) nyrhlaryny kesgitlemäge, kärhananyň gurluş düzümini we wezipe sanawyny kesgitlemäge we ony tassyklamaga hem-de işgärleri ýerli-ýerinde goýmagy amala aşyrmaga.

2. Ynançly dolandyryjy şulara borçludyr:

1) döwlet emläginiň bitewüligini we abatlygyny üpjün etmäge;

2) döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça täjirçilik meýilnamasynda göz öňünde tutulan girdejililigi üpjün etmäge;

3) şertnama laýyklykda, döwlet emlägi babatda özüniň ynançly dolandyryjy hökmünde hereket edýändigini görkezmäge;

4) şertnamada bellenilen möhletlerde we tertipde öz işi barada eýeçiligiň eýesine hasabat bermäge.

3. Paýdaryň (jemgyýete gatnaşyjynyň) hukuklaryny amala aşyran mahalynda ynançly dolandyryjynyň şeýle kararlary kabul etmäge hukugy ýokdur:

1) hojalyk we paýdarlar jemgyýetiniň esaslyk maýasyny üýtgetmek hakynda;

2) hojalyk we paýdarlar jemgyýetini ýatyrmak we üýtgedip guramak hakynda;

3) ynançly dolandyrmaga berlen paýnamalar bukjasyny (paýy) ýa-da onuň bir bölegini aýrybaşgalamak hakynda;

4) ynançly dolandyrmaga berlen paýnamalar bukjasyny (paýy) ýa-da onuň bir bölegini girew hökmünde ulanmak hakynda.

4. Emläk toplumyny, döwlet emläginiň aýry-aýry düzüm böleklerini hem goşmak bilen, ynançly dolandyran mahalynda ynançly dolandyryjynyň ony aýrybaşgalamaga ýa-da wagtlaýyn eýelik edilmäge we peýdalanylmaga bermäge, girewine goýmaga, hasapdan öçürmäge, ýykmaga, çalyşmaga haky ýokdur.

Ynançly dolandyryjynyň emläk toplumyny we onuň aýry-aýry düzüm böleklerini ýurduň daşyna çykarmaga haky ýokdur.

5. Paýdaryň (jemgyýete gatnaşyjynyň) hukuklaryny amala aşyran mahalynda ynançly dolandyryjy şu aşakda görkezilýän meseleleriň çözgüdini eýeçiligiň eýesi bilen ylalaşmaga borçludyr:

1) beýleki ýuridik şahslaryň esaslyk maýalaryna gatnaşmak hakynda;

2) döwlet emläginiň bazar bahasynyň 20 we şondan hem köp göterimini düzýän iri geleşikleri ýa-da birnäçe özara baglanyşykly geleşikleri baglaşmak hakynda.

6. Ynançly dolandyryjy emläk toplumyny dolandyran mahalynda eýeçiligiň eýesi bilen şu aşakdaky meseleleri ylalaşmaga borçludyr:

1) emläk toplumynyň, onuň aýry-aýry düzüm böleklerini hem goşmak bilen, göçürilmegini;

2) döwlet emläginiň düýpli abatlanylmagy üçin harajatlary;

3) hususy aktiwler bilen üpjün etmegiň hasabyna karz serişdelerini çekmegi;

4) döwlet emlägini dolandyrmak boýunça zerur çykdajylaryň möçberini.

7. Döwlet emlägini dolandyrmagy ynançly dolandyryjynyň özi amala aşyrmalydyr we bu hukugyny ol başga şahsa berip bilmez.

8. Ynançly dolandyryjy tarapyndan amala aşyrylan şeýle geleşikler Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertipde hakyky däl diýlip ykrar edilýär:

1) onuň üçin şu Kanunda we şertnamada bellenen çäklendirmeleriň bozulmagy bilen;

2) eýeçiligiň eýesiniň ýa-da onuň görkezen şahsynyň (bähbit görüjiniň) bähbitleriniň bozulmagy bilen.

9. Ynançly dolandyryjy eýeçiligiň eýesiniň bähbitleriniň zyýanyna amala aşyran hereketleriniň netijesinde, şeýle hem öz borçnamalaryny ýerine ýetirmändigi ýa-da talabalaýyk ýerine ýetirmändigi zerarly ýetirilen ýitgiler üçin jogapkärçilik çekýär we eýeçiligiň eýesine döwlet emlägini ynançly dolandyran wagtynda döwlet emlägini ynançly dolandyrmak boýunça täjirçilik meýilnamasyna laýyklykda hasaplanýan elden giderilen peýdanyň we emlägiň könelmesini hasaba alyp, emlägiň ýitmegi we oňa zeper ýetmegi zerarly ýetirilen ýitgileriň öwezini dolmaga borçludyr.

10. Döwlet emlägi ynançly dolandyrylan mahalynda üçünji şahslar bilen özara gatnaşyklarda jogapkärçiligi ynançly dolandyryjy çekýär.

V BAP. JEMLEÝJI DÜZGÜNLER

23-nji madda. Şu Kanunyň bozulandygy üçin jogapkärçilik

Şu Kanunyň bozulmagy Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen jogapkärçilige eltýär.

24-nji madda. Jedelleri çözmek

Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak babatda ýüze çykýan jedeller Türkmenistanyň kanunçylygynda bellenilen tertipde çözülýär.

25-nji madda. Şu Kanunyň herekete girizilmegi

Şu Kanun resmi taýdan çap edilen gününden herekete girizilýär.


Türkmenistanyň Prezidenti
Gurbanguly BERDIMUHAMEDOW.

Aşgabat şäheri, 2021-nji ýylyň 13-nji noýabry.

16.11.2021