Aşgabat, 19-njy dekabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradowyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň welaýatlarynda alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň barşy bilen baglanyşykly meselelere garaldy. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Häkim welaýatda alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň ýagdaýy, hususan-da, bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleriniň geçirilişi, şeýle hem Täze ýyl baýramyna taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. 

Hasabatda bellenilişi ýaly, bugdaý ekilen meýdanlarda gögeriş we ösüş suwy tutulýar, gowaça ekiljek ýerlerde sürüm işleri geçirilýär, geljek ýylda oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalardyr gurallar abatlanylýar. 

Welaýatda ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, elektrik energiýasy, suw we tebigy gaz bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça zerur çäreler görülýär. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylmagynyň möhümdigini belledi hem-de geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlary sürmek, oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalary we gurallary abatlamak işleriniň talabalaýyk guralmagy babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. 

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda welaýatda bugdaýa edilýän ideg işlerine ünsi çekip, häkime bu işleriň agrotehniki möhletlerde alnyp barylmagynyň berk gözegçilikde saklanylmagyny tabşyrdy. 

Bulardan başga-da, welaýatda Täze ýyl baýramyna ýokary guramaçylyk derejesinde taýýarlyk görmek, baýramçylyk günlerinde bazarlary we dükanlary azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek babatda ähli zerur tagallalaryň görülmelidigi tabşyryldy. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew ýurdumyzyň günbatar sebitinde dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy, aýratyn-da, bugdaý meýdanlarynda ideg işleriniň geçirilişi barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda alnyp barylýar, şunda oba hojalyk tehnikalarydyr gurallary bökdençsiz işledilýär, bugdaýa gögeriş we ösüş suwy tutulýar. 

Häzirki wagtda geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek ýerlerde sürüm işleri geçirilýär hem-de oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalar we gurallar abatlanylýar. 

Şonuň ýaly-da, häkim welaýatda Täze ýyl baýramyna taýýarlyk görmek hem-de ýaşaýyş jaýlarynyň we beýleki medeni-durmuş maksatly binalaryň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, elektrik energiýasy, suw we tebigy gaz bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň möhüm ähmiýeti barada aýtdy hem-de häkime bugdaý ekilýän meýdanlarda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmelidigi babatda birnäçe tabşyryklary berdi. 

Şunuň bilen birlikde, 2023-nji ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini talabalaýyk geçirmek boýunça häkime anyk görkezmeler berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow welaýatda Täze ýyl baýramy mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görmek, baýramçylyk günlerinde bazarlary we dükanlary azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek boýunça zerur tagallalaryň görülmelidigini tabşyrdy. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň ýurdumyzyň demirgazyk sebitinde ýerine ýetirilýän oba hojalyk işleri baradaky hasabaty bilen dowam etdi. 

Şu günler welaýatyň meýdanlarynda bugdaýa ideg etmek işlerini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirmek, şunda oba hojalyk tehnikalaryny we gurallaryny bökdençsiz işletmek, şeýle hem gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini meýilnama laýyklykda alyp barmak boýunça zerur tagallalar edilýär. 

Şeýle hem welaýatda Täze ýyl baýramyny ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmek, baýramçylyk günlerinde bazarlary we dükanlary azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek boýunça alnyp barylýan taýýarlyk işleri barada hasabat berildi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, oba hojalygynyň milli ykdysadyýetimizdäki wajyp ornuny belledi hem-de 2023-nji ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işleriniň öz wagtynda hem-de talabalaýyk geçirilmeginiň möhümdigine ünsi çekdi we bu babatda häkime degişli görkezmeleri berdi. 

Mundan başga-da, hormatly Prezidentimiz welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlaryndaky ideg işleriniň agrotehniki möhletlerde geçirilmeginiň berk gözegçilikde saklanylmagy babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Täze ýyl baýramy mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görmek hem-de baýramçylyk günlerinde bazarlary we dükanlary azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek boýunça zerur tagallalaryň görülmelidigini häkime tabşyrdy. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew şu günler welaýatda dowam edýän oba hojalyk işleriniň barşy hem-de Täze ýyl baýramy mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. 

Hasabatda bellenilişi ýaly, bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işlerini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirmek hem-de bu işde oba hojalyk tehnikalaryny bökdençsiz işletmek, 2023-nji ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek ýerlerde sürüm işlerini guramaçylykly alyp barmak, geljek ýyl oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalary we gurallary taýýarlamak boýunça degişli çäreler görülýär. 

Şonuň ýaly-da, häkim welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriňdir çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, elektrik energiýasy, suw we tebigy gaz bilen bökdençsiz üpjün etmek ugrunda görülýän çäreler barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzirki wagtda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ähmiýetine ünsi çekdi hem-de geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini agrotehniki möhletlerde geçirmek, 2023-nji ýylda oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalary we gurallary abatlamak işleriniň talabalaýyk guralmagynyň möhümdigini belledi we bu babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. 

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlarynda gögeriş we ösüş suwuny tutmak işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmegini, bugdaýa ideg etmekde tehnikalaryňdyr gurallaryň bökdençsiz işledilmegini berk gözegçilikde saklamak babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Bulardan başga-da, hormatly Prezidentimiz welaýatda Täze ýyl baýramyny mynasyp geçirmek, baýramçylyk günlerinde bazarlary we dükanlary azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek ugrunda ähli zerur tagallalaryň edilmegini häkime tabşyrdy. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew welaýatda dowam edýän oba hojalyk işleriniň ýagdaýy hem-de Täze ýyl baýramyny mynasyp garşylamaga taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. 

Hasabatda bellenilişi ýaly, welaýatyň gowaça ekiljek ýerlerinde sürüm işleri talabalaýyk alnyp barylýar, geljek ýyl oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalar we gurallar abatlanylýar. 

Şu günler welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilýär, şunda oba hojalyk tehnikalarynyň, gurallarynyň bökdençsiz işledilmegi üpjün edilýär, bugdaýa gögeriş we ösüş suwy tutulýar. 

Mundan başga-da, häkim welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň, beýleki medeni-durmuş maksatly binalaryň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, elektrik energiýasy, suw we tebigy gaz bilen bökdençsiz üpjün etmek ugrunda görülýän çäreler barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, şu günler dowam edýän oba hojalyk işlerine ünsi çekdi hem-de 2023-nji ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini talabalaýyk alyp barmak, geljek ýyl oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalary we gurallary abatlamak babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. 

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz welaýatyň bugdaý meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmeginiň zerurdygyny aýdyp, häkime bu işleriň berk gözegçilikde saklanylmagyny tabşyrdy. 

Döwlet Baştutanymyz Täze ýyl baýramyna mynasyp taýýarlyk görmegiň möhümdigini belledi we baýramçylyk günlerinde welaýatyň bazarlaryny, dükanlaryny azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow ýurdumyzyň welaýatlaryndaky möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Hasabatda bellenilişi ýaly, şu günler daýhanlarymyz tarapyndan ýurdumyzyň welaýatlarynda bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleri, hususan-da, ösüş suwuny tutmak, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek işleri alnyp barylýar. 

Geljek ýylda gowaçanyň we beýleki oba hojalyk ekinleriniň düýbüni tutmak maksady bilen, ýazky ekiş möwsümine taýýarlyk işleri alnyp barylýar. Şonuň bilen birlikde, ekiş möwsüminde işlediljek tehnikalary we gurallary abatlamak hem-de olary talabalaýyk saklamak boýunça zerur çäreler görülýär. 

Şunuň bilen bir hatarda, wise-premýer häzirki wagtda ýurdumyzyň Balkan we Mary welaýatlarynda ösdürilip ýetişdirilen gant şugundyrynyň hasylyny ýygnap almagyň dowam edýändigini, ýurdumyzyň suw howdanlaryna suw toplamak işleriniň bellenen meýilnama laýyklykda alnyp barylýandygyny habar berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, milli ykdysadyýetimiziň oba hojalyk pudagyndaky wezipelere ünsi çekdi hem-de häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň talaplaryny berk berjaý etmek bilen geçirilmeginiň zerurdygyny belledi. 

Döwlet Baştutanymyz geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlary taýýarlamak, oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalary we gurallary abatlamak, şeýle hem welaýatlarda suw üpjünçiligini gowulandyrmak boýunça ähli zerur tagallalaryň edilmelidigini nygtady we bu babatda wise-premýere birnäçe görkezmeleri berdi. 

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasaryna hem-de welaýatlaryň häkimlerine ýüzlenip, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň, hususan-da, bugdaýa ideg etmek, geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmeginiň üpjün edilmegine, öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine jogapkärçilikli çemeleşmegiň zerurdygyny belledi we degişli tabşyryklary berdi. 

Şonuň ýaly-da, döwlet Baştutanymyz welaýatlarda ilatyň we ýaşaýyş jaý gorunyň uçdantutma ýazuwyny talabalaýyk geçirmek boýunça zerur çäreleriň görülmelidigini tabşyrdy. 

Mundan başga-da, welaýat häkimlerine ýaşaýyş jaýlarynyň we beýleki medeni-durmuş maksatly binalaryň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, elektrik energiýasy, suw we tebigy gaz bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça zerur işleri geçirmek tabşyryldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň hem-de mähriban halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Türkmenistan dünýä ýüzünde durmuş derejeli ýurt hökmündäki ornuny barha pugtalandyrýar. 2023-nji ýyl üçin tassyklanan Döwlet býujetiniň çykdajylarynyň 75 göterime golaýynyň durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirilmegi-de munuň şeýlediginiň subutnamasydyr.  

Döwlet býujeti kesgitli döwür üçin işlenip taýýarlanylýan maliýe resminamasy bolup, onda býujetiň girdejileriniň we çykdajylarynyň maddalary öz beýanyny tapýar. Şunda onuň girdeji böleginiň çeşmeleri, şeýle-de çykdajylarynyň gönükdirilýän ugurlary häzirki döwürde ýurtda alnyp barylýan durmuş-ykdysady syýasatyň mazmunyna has içgin göz ýetirmäge mümkinçilik berýär. 2023-nji ýyl üçin 5-nji dekabrda tassyklanan baş maliýe resminamasynyň döwrüň talaplaryndan ugur alnyp taýýarlanylmagy geljek ýylda hem ykdysady ösüşiň durnukly depgininiň saklanjakdygyny, raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini mundan beýläk-de ýokarlandyrmaga gönükdirilen özgertmeleriň dowam etdiriljekdigini aňladýar.  

Ykdysadyýetiň ösüşini býujet arkaly kadalaşdyrmak döwlet kadalaşdyryş işiniň esasy usullarynyň biri bolup, ol durnuklylygy saklamagyň, durmuş meselelerini çözmegiň maliýe esaslaryny emele getirýär. Şunda baş maliýe meýilnamasynyň girdejiler bölegini oýlanyşykly emele getirmek, döwlet çykdajylarynyň ýokary netijeliligini üpjün etmek wajyp wezipeleriň hatarynda durýar. Bu, esasan, netijeli maliýe guraly hökmünde býujetiň ykdysady ösüşiň üpjün edilmegine, ony höweslendirmäge, ilatyň durmuş üpjünçilik derejesiniň ýokarlandyrylmagyna ýardam bermek maksatlaryndan ugur alýandygy bilen baglanyşyklydyr.  

Depginli ösüşi üpjün etmek üçin berk maddy binýadyň zerurdygy, hususan-da, onuň zähmet öndürijiligini ýokarlandyrmagyň hasabyna gazanylýandygy, şeýle-de önümçilik binýadynyň pugtalandyrylmalydygy tejribeden bellidir. Täze önümçilikleri özleşdirmek üçin milli ykdysadyýete dürli çeşmelerden maýa goýum serişdeleriniň çekilmegi kanunalaýyk ýagdaýdyr. 2023-nji ýylda maýa goýumlaryň umumy möçberinden 66,5 göteriminiň önümçilik ähmiýetli desgalaryň gurluşygyna gönükdirilmegi abadan ýaşaýşyň maddy binýadyny emele getirýän önümçilik kuwwatynyň ösdüriljekdigini alamatlandyrýar. Şunda importyň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen önümleriň önümçiligini ýokarlandyrmak, Döwlet býujetine salgytlardan we beýleki töleglerden gelýän pul serişdeleriniň möçberini artdyrmak esasy mesele bolup durýar. Mundan başga-da, täze önümçilikleriň işe girizilmegi iş orunlarynyň döredilmegine-de oňyn täsirini ýetirer. 

Dünýä döwletleriniň köpüsinde adam maýasy ykdysady, ylmy-tehniki ösüşe badalga berýär we bäsdeşlige ukyplylygyň görkezijisi bolup çykyş edýär. Milli ykdysadyýetiň täze hil derejesini üpjün etmek syýasatynyň çäklerinde, innowasion ösüş ýoluna daýanýan ykdysadyýeti galkyndyrmak wezipesi, ilkinji nobatda, adam maýasynyň artdyrylmagyny talap edýär. Ýurtlaryň ykdysady ösüşiniň esasyny adamyň täze tehnologiýalary döretmek we özleşdirmek, täze bilimleri almak hem-de ulanmak ukyplary emele getirýär. Şol bir wagtyň özünde-de olaryň artdyrylmagy ýurtda durmuş-ykdysady ilerlemäniň baş şerti bolup çykyş edýär. Netijede, ýurduň ykdysadyýeti üçin diňe bir ýokary hilli esasy maýa zerur bolman, eýsem, jemgyýetiň öndüriji güýji bolan adam maýasynyň ösdürilmegine-de zerurlyk döredýär. Çünki ykdysady ösüş adam maýasynyň derejesi bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Bu maýanyň hiliniň ýokarlanmagy maddy önümçiligiň netijeliliginiň artmagyna getirýär. Ykdysady netijeliligiň ýokarlanmagy bolsa, öz gezeginde, durmuş ýaýrawyny maliýeleşdirmegiň çeşmeleri hökmünde ilatyň we döwlet býujetiniň girdejileriniň artmagyna ýardam edýär. Netijede, durmuş ýaýrawy ilatyň ýaşaýyş derejesiniň hil görkezijilerine, ýagny bilimine, saglyk ýagdaýyna, fiziki ösüşine... oňyn täsirini ýetirmek bilen, ol ykdysady ösüşiň depginine we netijeliligine-de goşant goşýar.  

Geljek ýyl üçin Döwlet býujetinden durmuş we jemgyýetçilik hyzmatlaryna goýberiljek serişdeleriň 39 göteriminiň bilime, 14,1 göteriminiň saglygy goraýşa, 2,6 göteriminiň medeniýete, 34,7 göteriminiň durmuş üpjünçilik ulgamyna, 9,6 göteriminiň ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyny maliýeleşdirmäge gönükdirilmegi ýurdumyzyň durmuş strategiýasynda adam maýasyny ösdürmäge aýratyn ähmiýet berilýändigini görkezýär. Bu maliýe resminamasynda ylym-bilimi ösdürmäge gönükdiriljek serişdeleriň paýynyň ýokary bolmagy ýurdumyzda bilimler ykdysadyýetini ösdürmek ugrunda döwlet tarapyndan uly tagallalaryň edilýändiginden nyşan. Ýurtda bilimiň, esasan-da, hünär bilimi ulgamynyň ösen derejesiniň gazanylmagy işçi güýjüniň hiliniň düýpli ýokarlanmagyna getirýändigine dünýä tejribesi şaýatlyk edýär. Mysal üçin, ykdysady taýdan ösen döwletlerde jemi içerki önümiň artyşynyň 80 — 95 göteriminiň işgärleri taýýarlamagyň, tehnologiýalara we enjamlara siňdirilen täze bilimleriň hasabyna bolup geçmegi ykdysady ösüşi gazanmakda bilimiň ähmiýetiniň ýokarydygyna şaýatlyk edýär. Şol sebäpli ýurtlar ylmy-tehniki ilerlemäniň dünýä gazananlaryndan netijeli peýdalanmak üçin «adama goýulýan maýanyň» möçberlerini yzygiderli artdyrmaly bolýar. Bu goýumlaryň diňe bir durmuş ýaýrawynyň pudaklaryna goýberilýän býujet serişdeleriň artdyrylmagynyň däl-de, eýsem, ilatyň girdejilerini ýokarlandyrmagyň hasabyna amala aşyrylan ýagdaýynda netijeli bolýandygy tejribede subut edilen hakykatdyr. Şeýlelikde, durmuş ulgamyna gönükdirilýän maýa goýumlaryň ykdysady ösüşiň ýokary depginini hem-de önümçiligiň netijeliligini üpjün etmek arkaly özüni doly ödeýändigi-de kanunalaýyk ýagdaýdyr.  

Ýurdumyzda «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwer ýörelgäniň esasynda amala aşyrylýan durmuş syýasaty raýatlaryň maddy üpjünçilik derejesiniň yzygiderli artdyrylmagyny maksat edinýär. Şunuň bilen baglylykda, ilatyň girdejileriniň ýokarlandyrylmagyna aýratyn üns berilýändigi hemmelere mälimdir. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp we diňleýji haklary ilatyň girdejileriniň esasy çeşmeleri bolup durýar. 2023-nji ýylyň býujetinde raýatlaryň durmuş-hal ýagdaýynyň has-da ýokary derejesini gazanmak maksady bilen, geljek ýylyň 1-nji ýanwaryndan zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberini 10 göterim ýokarlandyrmak göz öňünde tutulýar. Bu görkeziji berk ykdysady binýadyň döredilendigini ýene bir gezek görkezýär. Dünýä ýurtlarynyň köpüsiniň ykdysady ösüşine ýaramaz täsirini ýetirýän maliýe-ykdysady çökgünligiň dowam edýän häzirki döwründe ösüş depginimiziň ýokarlanmagy beýleki ugurlar bilen bir hatarda iri durmuş özgertmelerini amala aşyrmak-da amatly şertleri döredýär. Bu girdeji çeşmeleriniň «Döwlet býujetiniň I derejesindäki goralýan maddalar» diýlip kesgitlenmegi hem ilatyň girdejilerini döwlet tarapyndan kepillendirmek meselesiniň näderejede wajypdygyny we bu ugurda anykdan-anyk işleriň amala aşyrylýandygyny tassyklaýar. 

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

2021-nji ýylyň awgust aýynda Gahryman Arkadagymyz Mary welaýatyna amala aşyran iş saparynyň çäginde «Galkynyş» gaz käninde bolup, täze guýularyň üçüsiniň gurluşygyna ak pata berdi. Guýulary burawlamak işi «Türkmengaz» döwlet konserni bilen Hytaý Halk Respublikasynyň Milli nebitgaz korporasiýasynyň arasynda baglaşylan şertnama esasynda hytaýly hünärmenlere ynanyldy. 60-njy ulanyş guýusyndan täzelikde 4580 metr çuňlukdan tebigy gazyň senagat akymy alyndy. Bu ulanyş guýusynyň agyz ýakasynyň gurluşyk-gurnama işleri ýerine ýetirildi we önümçilige girizildi.  

«Marygazçykaryş» müdirliginiň buýurmasy esasynda ulanyş guýusynyň agyz ýakasynyň gurluşyk-gurnama işlerinde «Türkmengaz» döwlet konserniniň «Türkmenýöritenebitgazgurnama» trestiniň 3-nji ýöriteleşdirilen gurnama edarasynyň gurluşykçylary baş potratçy boldular. Işleriň halkara ölçeglere, innowasion tehnologiýanyň talaplaryna laýyklykda, öz wagtynda ýerine ýetirilmegi ugrunda edaranyň uly iş alypbaryjysy Meýlis Hommadow, gurnaýjy Maksat Gurbanow, ýokary derejeli kebşirleýji Begenç Kakyşow we beýlekiler has tapawutlanyp zähmet çekdiler.  

 Iri möçberli bu gurluşyga dünýäniň ösen döwletlerinde öndürilen kuwwatly gazgurluşyk tehnologiýalarynyň gönükdirilmegi, şeýle hem kömekçi potratçy edaralaryň çekilmegi gurluşyk-gurnama işleriniň bellenilen möhletinde berjaý edilmegine ýardam berdi.  

 Ulanyş guýusynyň agyz ýakasynda ýokary tehnologiýaly, kuwwatly, döwrebap elektrik we gidrawlik enjamlar oturdyldy, optiki-süýümli kabeller, aragatnaşyk, wideogözegçilik serişdeleri ornaşdyryldy. Bu optiki-süýümli kabeller, aragatnaşyk, wideogözegçilik enjamlary «Galkynyş» gaz känindäki tebigy gazy kükürtden arassalaýan 1-nji zawodyň hem-de gazy ilkinji arassalaýan desganyň operatorlaryna guýudan çig gazyň çykarylyşyny hem-de şu ýerdäki ýokary basyşly gaz geçiriji arkaly tebigy gazyň akdyrylmagyny sanly ulgam arkaly dolandyrmaga mümkinçilik berer.  

Ozal «Galkynyş» meýdançasyndaky 309-njy guýy ulanyşa berildi. Häzir şol meýdançadaky 294-nji hem-de 30-njy ulanyş guýularynyň agyz ýakalarynyň gurluşyk-gurnama işleri alnyp barylýar.  

Welmuhammet GALANDAROW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Azym ŞEKEROW

Geçen hepdede ýurdumyzda Halkara Bitaraplyk güni hem-de BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy hakynda taryhy Kararnamanyň kabul edilmeginiň 27 ýyllygy bellenildi. Hormatly Prezidentimiziň Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň halkyna baýramçylyk mynasybetli iberen Gutlagynda dünýä bileleşigi tarapyndan beýik gymmatlyk hem-de ählumumy taglymat hökmünde ykrar edilen Bitaraplygymyzyň baş maksadynyň adamzadyň we geljegiň bähbitlerine gönükdirilen parahatçylyk, dostluk ýörelgeleri esasynda bütin dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy goramak bolup durýandygy nygtalýar. 

Ýurdumyzyň ähli künjeklerinde baýramçylyk mynasybetli dabaralar geçirildi. Aşgabatda döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Bitaraplyk binasyna gül goýmak dabarasy boldy. Döwlet medeniýet merkeziniň Mukamlar köşgünde Watanymyzyň Bitaraplygyna bagyşlanyp, sungat ussatlarynyň baýramçylyk konserti geçirildi. 

12-nji dekabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistan Respublikasynyň Prezidentiniň Diwanynyň ýolbaşçysy Sardor Umurzakowy kabul etdi. Duşuşygyň dowamynda hormatly Prezidentimiz we myhman soňky ýyllarda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň hil taýdan täze derejä çykandygyny aýratyn bellediler. Şeýle hem Türkmenistanyň we Özbegistan Respublikasynyň sebitleýin, ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleri, ilkinji nobatda, parahatçylygy, howpsuzlygy üpjün etmek, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek ýaly ugurlar boýunça garaýyşlarynyň umumydygy ýa-da ýakyndygy aýdyldy. Şunuň bilen birlikde, soňky wagtlarda parlamentara gatnaşyklaryň işjeňleşdirilendigi bellenildi. Munuň özi döwletara hyzmatdaşlygy täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmakda uly ähmiýete eýedir.  

Söwda-ykdysady ulgam ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, haryt dolanyşygynyň oňyn ösüşini saklamagyň we ýokary derejede guralan saparlaryň, gepleşikleriň çäklerinde gazanylan ylalaşyklary iş ýüzünde durmuşa geçirmegiň zerurdygy bellenildi. 

14-nji dekabrda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynyň Kongresler merkezinde Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň, Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidenti Ilham Aliýewiň hem-de Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdoganyň gatnaşmagynda birinji üçtaraplaýyn sammit geçirildi. Bu şanly wakanyň öňüsyrasynda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda üç ýurduň energetika, ulag we daşary işler ministrleriniň derejesinde duşuşyklar geçirildi. Olaryň dowamynda sammite taýýarlyk görmek, onuň gün tertibine çykarylan meseleleri we gol çekilmäge taýýarlanylan resminamalary ylalaşmak bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Sammit başlamazyndan ozal, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow iki dostlukly döwletiň Baştutanlary bilen duşuşdy. Şeýle hem Gahryman Arkadagymyz Türkiýäniň Palatalar we biržalar birleşiginiň başlygy Rifat Hisarjyklyoglu bilen duşuşdy. 

Forumyň öňüsyrasynda bu ýerde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hem özüniň azerbaýjan we türk kärdeşleri bilen ikitaraplaýyn duşuşyklary geçirdi. Hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary boýunça pikir alyşmalaryň dowamynda sammitiň üçtaraplaýyn syýasy-diplomatik gatnaşyklary pugtalandyrmaga, söwda-ykdysady, maýa goýum, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy giňeltmäge ýardam berjekdigi bellenildi. Şeýle hem üç dostlukly ýurduň halkara düzümleriň, şol sanda Türki Döwletleriň Guramasynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Goşulyşmazlyk Hereketiniň çäklerindäki hyzmatdaşlygynyň uly kuwwatynyň bardygy nygtaldy. Şunda Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň özara bähbitlere, sebit we dünýä derejesinde parahatçylygy, abadançylygy, ösüşi üpjün etmegiň maksatlaryna laýyk gelýän özara hyzmatdaşlygy hemmetaraplaýyn ösdürmegi maksat edinýändikleri tassyklanyldy. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň hyzmatdaşlygyň köpugurly kuwwatyny durmuşa geçirmäge, taryhyň dowamynda kemala gelen dost-doganlyk däplerine esaslanýan döwletara gatnaşyklary hil taýdan täze derejä çykarmaga gönükdirilen netijeli başlangyçlaryny beýan etdi. Energetika, ulag ýaly strategik ulgamlardaky hyzmatdaşlyga aýratyn üns berildi. Halkara energetika hyzmatdaşlygy ulgamynda Türkmenistan, Azerbaýjan we Türkiýe energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ibermegiň sazlaşykly, köpgörnüşli ulgamyny döretmek ugrunda çykyş edýärler. Munuň özi köptaraply bähbitleri hasaba almak bilen, bu ulgamlaryň ugurlaryny diwersifikasiýa etmäge, olaryň işlemeginiň anyk we aýdyň ülňülerine esaslanmalydyr. Ygtybarlylyk hem-de howpsuzlyk kepillendirmelerine daýanmalydyr diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Biziň tebigy gazy Türkmenistandan we Azerbaýjandan Türkiýä, soňra bolsa dünýä bazarlaryna ibermekde hyzmatdaşlygy ýola goýmak baradaky bilelikdäki başlangyçlarymyza hut şunuň bilen baglylykda seretmelidiris. 

Şeýle hem Türkmenistanyň Aziýanyň we Ýewropanyň arasynda ýurtlarymyzyň üstünden geçýän üstaşyr ulag geçelgelerini döretmegiň bilelikdäki strategiýasyna daýanýan üçtaraplaýyn ysnyşykly hyzmatdaşlygyň zerurdygy baradaky pikire goşulýandygy bellenildi. 

Türkmenistan — Azerbaýjan — Türkiýe täze ulag geçelgesi geljegi uly bolan taslamalaryň birine öwrülip biler. Şunuň bilen baglylykda, türkmen tarapy şu ugur boýunça ýük daşamagyň amatly bolmagy üçin, Ýeke-täk logistik merkezi döretmek baradaky meselä seretmegi teklip edýär. 

Duşuşygyň jemleri boýunça Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň döwlet Baştutanlarynyň birinji sammitiniň Bilelikdäki Beýannamasy kabul edildi. Onda üç ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň ýokary derejesi kanagatlanma bilen bellenilýär. Geljekde hem köptaraplaýyn strategik hyzmatdaşlygy hemmetaraplaýyn ösdürmäge, parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmek, ählumumy, sebit derejelerinde ynanyşmak hem-de özara düşünişmek ýagdaýyny emele getirmek maksady bilen, halkara giňişlikde netijeli gatnaşyklary pugtalandyrmaga taýýarlyk beýan edilýär. 

Döwlet Baştutanlarynyň gatnaşmagynda Söwda-ykdysady hyzmatdaşlyk hakynda Türkmenistanyň Hökümetiniň, Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň we Türkiýe Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşyga; 2023 — 2025-nji ýyllar üçin ylym, bilim we medeniýet babatda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Türkmenistanyň Hökümetiniň, Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň we Türkiýe Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Çarçuwaly maksatnama; Gümrük hyzmatdaşlygy boýunça bilelikdäki konsultatiw topary döretmek barada Türkmenistanyň Hökümetiniň, Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň we Türkiýe Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Energetika babatda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek hakynda «Türkmengaz» döwlet konserniniň, Azerbaýjan Respublikasynyň Energetika ministrliginiň we Türkiýe Respublikasynyň Energetika we tebigy serişdeler ministrliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Ulaglar babatda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek barada Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň, Azerbaýjan Respublikasynyň Sanly ösüş we ulag ministrliginiň we Türkiýe Respublikasynyň Ulag we infrastruktura ministrliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekildi. 

Sammit tamamlanandan soňra, üç ýurduň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylary köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleriniň öňünde çykyş edip, duşuşygyň jemleri barada habar berdiler. Bellenilişi ýaly, Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň Prezidentleriniň şu gezekki duşuşygy, hakykatdan-da, taryhy waka, biziň döwletlerimiziň we halklarymyzyň arasynda dost-doganlyk gatnaşyklarynyň mizemezdiginiň aýdyň subutnamasy boldy. Sammitiň dowamynda gazanylan ylalaşyklar hem-de gol çekilen resminamalar özara bähbitli üçtaraplaýyn hyzmatdaşlygy yzygiderli pugtalandyrmak we giňeltmek, ony täze, geljegi uly ugurlara çykarmak, dünýädäki häzirki dörän ýagdaýlar bilen baglylykda, örän möhüm syýasy, ykdysady, durmuş we ynsanperwer ähmiýete eýe bolýan Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek üçin ygtybarly binýat bolup hyzmat eder. 

“Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň döwlet Baştutanlarynyň birinji üçtaraplaýyn sammitiniň çäklerinde dostlukly ýurtlaryň işewür toparlarynyň wekilleriniň duşuşygy boldy. Duşuşygyň dowamynda ykdysadyýetiň we maýa goýumlaryň dürli ugurlarynda, ýokary tehnologiýalar ulgamynda gatnaşyklary täze derejä çykarmagyň ýollary, haryt dolanyşygyny artdyrmagyň mümkinçilikleri seljerildi. Bilelikdäki işiň anyk meýilnamalary ylalaşyldy. Işewürlik duşuşygynyň netijeleri boýunça Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň arasynda üçtaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmek we özara düşünişmek hakynda Jarnama gol çekildi. 

Şeýle-de «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Türkmenistanyň amaly-haşam sungatynyň giň gerimli sergisi guraldy. Oňa köp sanly myhmanlar, şol sanda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygynyň hem-de Azerbaýjanyň we Türkiýäniň döwlet Baştutanlarynyň maşgalalary baryp gördüler. 

16-njy dekabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirdi. Onuň barşynda wise-premýerleriň, welaýatlaryň häkimleriniň hem-de Aşgabat şäheriniň häkiminiň hasabatlary diňlenildi. Gün tertibine ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň meseleleri girizildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow mejlisiň jemini jemläp, dünýä ykdysadyýetindäki çylşyrymly ýagdaýlara we aýry-aýry pudaklaryň işinde bar bolan kemçiliklere garamazdan, şu ýyl milli ykdysadyýetimiziň ýokary depginli ösüşiniň saklanýandygyny aýtdy. Bellenilişi ýaly, hasabat döwründe halk hojalygynyň ähli pudaklarynda diýen ýaly önüm öndürmegiň möçberi artdy. Kabul edilen maksatnamalara laýyklykda, ykdysadyýetimizde hususy pudagyň paýy hem artýar. Döwlet býujetine serişdeleriň gelip gowuşmagy bellenen tabşyryklaryň çäklerinde üpjün edildi. Zähmet haklary, pensiýalar we döwlet kömek pullary tassyklanan tertibe laýyklykda tölenýär. Şol bir wagtyň özünde önümçilik we ýaşaýyş-durmuş maksatly köp sanly desgalar ulanmaga berildi. 

Eksporta niýetlenen önümleri artdyrmak boýunça çäreleriň amala aşyrylmagy netijesinde, dürli görnüşli önümleriň eksport edilen möçberi, geçen ýyl bilen deňeşdirilende, 50 göterime golaý artdy. Şuny göz öňünde tutup, döwlet Baştutanymyz daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmek we täze görnüşli önümleri öndürmegiň hasabyna eksporty artdyrmak boýunça işleri dowam etdirmegi tabşyrdy. Umuman, şu ýylyň on bir aýynyň jemleri boýunça ýurdumyzda kanagatlanarly netijeleriň gazanylandygyny aýdyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow muňa garamazdan, yhlasly we netijeli işlemegi dowam edip, ýurdumyzyň ykdysadyýetini depginli ösdürmelidigini belledi. 

Döwlet Baştutanymyz şu ýylyň daşary syýasat babatda hem netijeli we baý many-mazmunly bolandygyny aýdyp, Bitarap döwletimiziň daşary syýasat ugrunyň Konsepsiýasyna laýyklykda, ýurdumyzyň halkara giňişlikde dostlukly we deňhukukly gatnaşyklary ýola goýandygyny belledi. Bitarap döwletimiziň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2023-nji ýyly “Parahatçylygyň kepili hökmünde dialogyň halkara ýyly” diýip yglan etmegi munuň ýene-de bir aýdyň mysalydyr. 

Türkmenistan bilen Ýaponiýanyň arasynda gazanylan ikitaraplaýyn ylalaşyklary durmuşa geçirmek hem-de iki ýurduň özara gatnaşyklaryny mundan beýläk-de ösdürmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, Türkmen-ýapon ykdysady komitetiniň türkmen böleginiň düzümi tassyklanyldy. 

Her ýylyň 14-nji dekabrynda bellenilýän Türkmenistanyň nebitgaz senagaty we geologiýa pudaklarynyň işgärleriniň güni geçen hepdäniň wakalarynyň hatarynda boldy. Baýramçylyk mynasybetli hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu pudaklaryň işgärlerini gutlady. Döwlet Baştutanymyzyň Permanyna laýyklykda, has tapawutlanan hünärmenler Türkmenistanyň “Watana bolan söýgüsi üçin” medaly bilen sylaglandylar. 

Paýtagtymyzda ýurdumyzyň Baş arçasynyň yşyklaryny ýakmak dabarasy geçirildi. Adatça, bu dabara Täze ýyl baýramynyň öň ýanynda geçirilýär. 

Ýola goýlan däbe görä, paýtagtymyzyň täsin tebigy künjekleriniň birinde ýerleşen “Älem” medeni-dynç alyş merkeziniň öňündäki giň meýdança dabaralaryň merkezine öwrüldi. Bu ýerde iň owadan, belent arça oturdylyp, ertekiler şäherjigi giňden ýaýbaňlandyryldy. Depesi “2023” ýazgyly sekizburçly ýyldyz bilen bezelen Baş arçanyň beýikligi 43 metre deňdir. 

Dürli reňkde öwüşgin saçýan şarlar we çyrajyklar, yşyklandyryjy bezeglerden emele gelen lybasa beslenen Baş arçanyň töweregine müňlerçe ýaşlar we ulular ýygnandylar. Çünki hut şu ýerden çagalar üçin täsin başdan geçirmeleriň jadylaýjy güýji gözbaş alýar. Bu ýerde Aýazbabanyň we Garpamygyň jadyly taýajyklary arkaly körpeleriň ajaýyp arzuwlary, islegleri amala aşýar. Ýaş türkmenistanlylaryň adyndan Aýazbaba hem-de onuň agtygy Garpamyk hormatly Prezidentimize we mähriban halkymyza ýetip gelýän Täze ýyl mynasybetli tüýs ýürekden gutlaglaryny ýollap, bagtyýarlyk, saglyk, Watanymyzyň abadançylygynyň we gülläp ösmeginiň bähbidine ösüşlere beslenen özgertmeleriň durmuşa geçirilmeginde uly üstünlikleri arzuw etdiler. 

 Çagalar ýatdan çykmajak wakanyň şanyna hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň adyndan ajaýyp sowgatlary aldylar. 

Paýtagtymyzdaky Baş arçanyň yşyklarynyň ýakylmagynyň yzysüre, welaýatlaryň, şäherleriň we obalaryň merkezlerindäki Täze ýyl arçalary hem öz yşyklaryny ýakdylar. 

“Ýylyň parlak ýyldyzy” bäsleşiginiň jemleýji tapgyry Täze ýyl baýramçylygynyň öňüsyrasynda geçirilýän şanly wakalaryň biri boldy. 

Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň Medeniýet ministrligi hem-de Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komiteti bilen bilelikde her ýylda guraýan bäsleşigine ýurdumyzyň ähli welaýatlaryndan we Aşgabat şäherinden 17 — 35 ýaş aralygyndaky zehinli ýaşlar gatnaşdylar. Döredijilik bäsleşiginiň saýlama tapgyrlary ýurdumyzyň welaýatlarynda geçirildi. Şunlukda, “Ýylyň parlak ýyldyzy” adyna Rüstem Hallyýew mynasyp boldy. Oňa göçme kubok hem-de gymmat bahaly sowgat gowşuryldy. 

Geçen hepde paýtagtymyzda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň nobatdaky IV gurultaýy geçirildi. Forumyň gün tertibiniň çäklerinde partiýanyň Merkezi geňeşiniň başlygynyň we welaýatlardaky bölümleriniň, derňew toparynyň ýolbaşçylarynyň hasabatlary diňlenildi, guramaçylyk meselelerine garaldy. Gurultaýa gatnaşyjylar Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň Merkezi geňeşiniň, derňew toparynyň täze düzümini saýladylar. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň Merkezi geňeşiniň başlyklygyna S.Owganow gaýtadan saýlanyldy. Şeýle hem TSTP-niň Tertipnamasyna hem-de Maksatnamasyna girizilmegi kabul edilen üýtgetmeler biragyzdan makullanyldy. 

17-nji dekabrda Türkmenistanyň Prezidentiniň Kararyna laýyklykda, “Ilat ýazuwy — 2022: Jebislik. Bagtyýarlyk. Röwşen geljek” şygary astynda tutuş ýurdumyz boýunça ilatyň we ýaşaýyş jaý gorunyň uçdantutma ýazuwy başlandy. Ilat ýazuwynyň esasy wezipesi ýurdumyzyň ilatynyň demografik düzümi hem-de durmuş-ykdysady ýagdaýy barada anyk maglumatlary almakdan ybaratdyr. Şeýle maglumatlar döwlet syýasatyny işläp taýýarlamak, meýilnamalaşdyrmak we dolandyrmak üçin möhüm ähmiýete eýedir. 

Sanly tehnologiýalaryň peýdalanylmagy bu çäräniň esasy aýratynlygydyr. Ilat ýazuwynyň geçirilýän döwründe maglumatlary ýygnamak, işlemek hem-de ýaýratmak işlerinde häzirki zaman enjamlary we programma üpjünçiligi peýdalanylar. 

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalarynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda amala aşyrylýan parahatçylyk, hoşniýetlilik we döredijilik syýasatynyň esasyny düzýän mizemez gymmatlyklar öz beýanyny tapdy. Dünýä bileleşiginiň işjeň agzasy bolan döwletimiz özüniň ösüş ýoluny saýlap alyp, ähli ýurtlaryň we halklaryň bähbidine laýyk gelýän giň halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine gönükdirilen ähmiýetli başlangyçlary öňe sürmek bilen çäklenmän, eýsem, olary iş ýüzünde durmuşa geçirmek boýunça hem yzygiderli çäreleri amala aşyrýar. 

(TDH)

Şu ýylyň 3-nji dekabrynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň birinji tapgyrynyň tamamlanyp barýan gurluşygy bilen bagly möhüm wezipeleri ara alyp maslahatlaşmak, şeýle-de öňde durýan maksatnamalaýyn işleri kesgitlemek üçin Milli Geňeşiň agzalarynyň, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň we degişli jogapkär ýolbaşçylaryň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Maslahatda täze şäheriň birinji tapgyryndaky desgalaryň açylyş dabarasynyň ýokary derejede guralmagyny üpjün etmek, täze döredilýän ilatly ýere dereje bermek, döwrebap at dakmak, ol ýerde ýerleşdiriljek düzüm birliklerini kesgitlemek, edaralardyr kärhanalaryň ýolbaşçy düzümini emele getirmek, onuň dolandyryş çägini kesgitlemek, ýerleri bölüp bermek babatda öňde duran möhüm wezipelere garaldy.  

Aşgabadyň günbatar tarapynda gojaman Köpetdagyň düzlüklerini etekläp oturan täze şäher döwrüň beýikliginiň aýdyň nyşanyna öwrülýär. Göwher gaş kimin lowurdaýan Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň birinji tapgyrynyň açylmagy taryhyň röwşen sahypasyny alamatlandyrar.  

Mälim bolşy ýaly, gurluşygy iki tapgyrda amala aşyrylýan täze merkezde «akylly» şäherlere mahsus aýratynlyklar ornaşdyrylýar. Bu şäher 415,4 kilometr agyz suw, suwaryş, sil suwlaryny sowujy akabalary, suwuň derejesini peseldiş ulgamyny we lagym geçirijilerini, 62,9 kilometr gaz geçirijini, 344,2 kilometr elektrik geçirijileri, 210 kilometr aragatnaşyk ulgamlaryny, 74,9 kilometr awtomobil ýollaryny öz içine alar.  

Täze merkeziň smartfon arkaly dolandyrylýan 5, 7 we 9 gatly ýaşaýyş jaýlarydyr 2 gatly kottejler toplumlary onuň döwrebap keşbini üpjün eder. Şeýle-de bu toplumdaky çagalar baglary, mekdepler, ýöriteleşdirilen bilim-terbiýeçilik edaralary, saglygy goraýyş, medeniýet, söwda we hyzmatlar ulgamlaryna degişli edaralar, sport desgalary, dolandyryş binalary, ulag-aragatnaşyk hem-de inženerçilik tehniki ulgamlarydyr iri jemgyýetçilik binalary ýurdumyzda adamlaryň abadan durmuşy, ýaşaýşyň ýokary derejesi babatda ählitaraplaýyn alada edilýändiginiň güwäsidir.  

Guruljak ýeri seýsmologiýa taýdan ylmy esasda düýpli öwrenilen täze şäherde 2 gatly kottejleriň we köp gatly ýaşaýyş jaýlarynyň 400-den gowragy bolar. Şeýle-de her biri 320 orunlyk 10 sany çagalar bagy, 720 okuwça niýetlenen 19 sany orta mekdep, başlangyç we orta hünär mekdepleri, iki sany sungat mekdebi milli aýratynlyklary bilen şäheriň görküne görk goşar. Mundan başga-da, Maliýe we ykdysadyýet toplumynyň bölümi, Merkezi bankyň, «Daýhanbank», «Türkmenistan», «Halkbank» we «Senagat» täjirçilik banklarynyň welaýat şahamçalary, saglyk öýleri, Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş merkezi, döwrebap hassahanalar, Ruhyýet köşgi, medeniýet öýi, drama teatry, kitaphana, sirkiň binalar toplumy, muzeý, sport toplumlary, türgenleşik meýdançalary, manežler, athanalar, Halkara atçylyk ýokary okuw mekdebi, Ylmy-önümçilik merkezi, raýatlaryň medeniýetli dynç almagy üçin bagy-bossanlyga bürenen, milli ruhda bezelen seýilgäh toplumlary, söwda we dynç alyş merkezleri täze welaýat merkeziniň ilatyna hyzmat eder.  

Döwrüň talabyna laýyk enjamlaşdyrylýan «akylly» şäherde dolandyryş, işewürlik, durmuş, ulag-aragatnaşyk ulgamlarynyň we beýleki pudaklaryň döredilmegi täze iş orunlarynyň açylmagyna, ilatyň iş bilen üpjünçiligini has gowulandyrmaga mümkinçilik berer. Welaýatyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň tebigy gözelligini saklap galmak maksady bilen, «akylly» şäher konsepsiýasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde sanly we intellektual ulgamlary ornaşdyrmak arkaly «ýaşyl» tehnologiýalar giňden ulanylar. Ekologik taýdan arassa ulaglaryň hereketini ýola goýmak, ýagny elektromobilleriň gatnawyny üpjün etmek we awtoulaglary goýmak üçin niýetlenen «akylly» awtoduralgalaryň gurluşygyny ýaýbaňlandyrmak, yşyklandyryş ulgamyny döwrebaplaşdyrmak, ulgamda energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmelerini — Gün we ýel batareýalaryny ornaşdyrmak arkaly howanyň arassalygyny gazanmak göz öňünde tutulýar. 

Häzirki wagtda dünýäde zir-zibil galyndylarynyň öz wagtynda we arassaçylyk düzgünlerine laýyklykda ýygnalmagyny üpjün etmegi göz öňünde tutmak bilen, bu babatda ösen tejribeden ugur alnyp, galyndylary gaýtadan işleýän kärhanalary döretmek hem-de zir-zibiller üçin «akylly» gaplary ornaşdyrmak meselelerine hem aýratyn ähmiýet berlendir. Sebäbi ulgamyň sanlylaşdyrylmagy bilen, zir-zibil gaplary dolan wagtynda degişli arassaçylyk gullugyna awtomatik usulda habar ugradylar. Elbetde, şeýle hyzmatlaryň durmuşa ornaşdyrylmagy, birinjiden, daşky gurşawyň arassalygyny üpjün etse, ikinjiden, fiziki zähmetiň azaldylmagyna şert döreder. Täze şäheriň ýollarynda ugurlary görkezýän şekilleriň, köçeleriň, jaýlaryň adynyň, belgileriniň görnüşleri, yşyklandyryş ulgamynda, energiýa üpjünçiliginde tygşytlaýjy serişdeleri, häzirki zamanyň täzeçil tehnologiýalaryny, nou-haularyny ulanmak arkaly döwrebap usullary peýdalanmaga möhüm ähmiýet berilýär.  

Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda bellenen wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak maksadyndan ugur alnyp, täze, döwrebap edara ediş merkezinde gurulýan ýaşaýyş jaýlarynyň jaý şertleri gowulandyrylmaga mätäç raýatlara kanunçylyga laýyklykda berilmegini üpjün etmek maksady bilen, hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 10-njy sentýabrynda geçirilen mejlisinde «Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde gurulýan ýaşaýyş jaýlarynyň meseleleri hakynda» Karara gol çekdi. Bu resminama raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň has-da gowulanmagyna şert döreder. Şunda döwlet Baştutanymyzyň wezipä girişmek dabarasynda eden taryhy çykyşyndaky: «Her bir maşgalany häzirki zaman öýi ýa-da jaýy bilen üpjün etmek meniň esasy aladalarymyň biri bolar» diýen sözleriniň bu günki gün iş ýüzünde amal edilýändigini görmek bolýar.  

Hawa, Köpetdagyň etegindäki ajaýyp künjekde Bitarap Watanymyzyň okgunly ösüş-özgerişlerini alamatlandyrýan täze şäher kemala gelýär. Munuň özi “Döwlet adam üçindir!” diýen ynsanperwer ýörelgäniň rowaçlanýandygynyň aýdyň beýanydyr.  

Jumageldi SALAMOW.

«Türkmenistan».

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Türkmenistan halkara giňişliginde jemgyýetiň maddy hem ruhy zerurlyklarynyň kanagatlandyrylmagy üçin giň mümkinçiliklere eýe bolan ýurt hökmünde tanalýar. Ykdysadyýetiň kadaly hereket etmeginiň döwletiň kuwwatynyň iň esasy hem zerur şerti bolup durýandygy nukdaýnazaryndan, 2016-njy ýylda Esasy Kanunymyza jemgyýetiň ykdysady esaslaryny düzgünleşdirýän täze bölümiň girizilmegi möhüm ähmiýete eýe boldy. Sebäbi ýurduň ykdysady taýdan ösüş aýratynlygyny açyp görkezýän bazar ykdysadyýeti, hususy eýeçilik, zähmet, pul we beýleki düşünjeler Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň düzgünleşdirýän esasy obýektleri hökmünde çykyş edýär.  

Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 12-nji maddasynda eýeçiligiň eldegrilmesizligi, döwletiň eýeçiligiň ähli görnüşiniň deň goragyny kepillendirýändigi we olaryň ösmegi üçin deň şertleri döredýändigi bellenilýär. Esasy Kanunymyzyň 47-nji maddasynda bolsa her bir adamyň telekeçilik we kanunda gadagan edilmedik gaýry ykdysady işi üçin öz ukyplaryny we emlägini erkin peýdalanmaga hukugynyň bardygy aýdylýar. Ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmäge gönükdirilen maksatnamalary durmuşa geçirmegiň kämil hukuk binýadynyň emele getirilmegi döwrüň derwaýys meseleleriniň biridir. Şondan ugur alnyp, konstitusion ýörelgelere laýyklykda kabul edilen «Türkmenistanda maýa goýum işi hakynda», «Daşary ýurt maýa goýumlary hakynda», «Karz edaralary we bank işi hakynda», «Daşary ykdysady iş hakynda», «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda», «Eýeçilik hakynda», «Erkin ykdysady zolaklar hakynda», «Kärende hakynda», «Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hakynda» (rejelenen görnüşi), «Işiň aýry-aýry görnüşlerini ygtyýarlylandyrmak hakynda» (rejelenen görnüşi), «Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary we beýleki hukuk resminamalary bu ulgamyň depginli ösüşiniň hukuk binýady bolup çykyş edýär.  

Telekeçilik ulgamynyň kanunçylyk binýady barada gürrüň edilende, Esasy Kanunymyzyň 134-nji maddasynda ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklary ýörelgelerine esaslanýandygy, döwletiň telekeçiligi höweslendirýändigi, goldaýandygy, kiçi we orta işewürligiň ösmegine ýardam edýändigi barada esas goýujy hukuk kadasynyň berkidilendigini aýratyn bellemek ýerlikli bolar.  

Telekeçilige goldaw bermek babatda döwlet syýasatynyň durmuşa geçirilmeginde Gahryman Arkadagymyzyň parasatly başlangyjy esasynda 2008-nji ýylyň martynda döredilen Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň hem wajyp ähmiýete eýedigini nygtasak ýerlikli bolar.  

Ýurdumyzda telekeçiligiň ösmeginiň möhüm şertleriniň biri-de, bu işiň kanunçylyk binýadynyň berkidilmegidir. Hut şu jähetden hem bu ugurda döwrüň talaplaryna laýyk gelýän kanunlaryň kabul edilmegi pudagyň ösmegi üçin oňaýly şertleri döredýär. Muňa mysal edip, «Telekeçilik işi hakynda», «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryny, Raýat kodeksini, «Salgytlar hakynda» bitewi Kanuny we beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryny görkezmek bolar. Bazar gatnaşyklary şertlerinde hereket edýän hukuk resminamalary raýatlaryň ukyp-başarnygynyň açylmagy, işjeňliginiň ýokarlanmagy, ahyrky netijede ýurduň ykdysady kuwwatynyň artmagy üçin kämil binýady emele getirýär. 

Goý, ýurdumyzda telekeçiligi yzygiderli ösdürmekde, onuň kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmekde bimöçber işleri durmuşa geçirýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak, belent başy aman bolsun! 

Orazmämmet ORAZMÄMMEDOW,

Esenguly etrabynyň prokurorynyň kömekçisi, 2-nji derejeli ýurist

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewe Gazagystan Respublikasynyň Garaşsyzlyk güni mynasybetli tüýs ýürekden gutlaglaryny hem-de iň gowy arzuwlaryny ýollady. 

Döwlet Baştutanymyz gutlag hatynda Gazagystanyň Garaşsyzlyk ýyllarynda döwlet gurluşyny berkitmek, halkyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmak we halkara giňişlikde ýurduň abraýyny mundan beýläk-de ýokarlandyrmak üçin syýasy, durmuş-ykdysady ugurlarda özgertmeleri amala aşyrandygyny kanagatlanma bilen belledi. “Häzirki wagtda Türkmenistan bilen Gazagystan Respublikasynyň arasyndaky dostlukly we hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary uzak möhletleýin hem-de strategik häsiýete eýedir. Ýurtlarymyzyň arasyndaky ikitaraplaýyn gatnaşyklar, däp bolşy ýaly, açyklyk, birek-birege hormat goýmak, düşünişmek ýörelgelerine esaslanyp, işjeň ösdürilýär” diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady hem-de Türkmenistan bilen Gazagystanyň arasyndaky doganlyk gatnaşyklaryň iki ýurduň halklarynyň bähbidine mundan beýläk-de yzygiderli ösdüriljekdigine ynam bildirdi. 

Türkmenistanyň Prezidenti şu ýakymly mümkinçilikden peýdalanyp, Prezident Kasym-Žomart Tokaýewe berk jan saglyk, abadançylyk we bagtyýarlyk, Gazagystan Respublikasynyň doganlyk halkyna bolsa parahatçylyk, mundan beýläk-de rowaçlyk, gülläp ösüş baradaky arzuwlaryny beýan etdi. 

(TDH)

Ýurdumyzyň ähli künjeklerinde toplumlaýyn özgertmeler maksatnamalary üstünlikli amala aşyrylýar. Häzirki zaman düzümleri kemala gelýär. Dürli maksatly täze binalardyr desgalar ulanmaga berilýär. Iri möçberli sebit we milli maýa goýum taslamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi buýsandyryjy ýagdaýdyr. Munuň özi ykdysadyýetiň durnukly ösýändigini tassyklaýar. 

Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetinde Gahryman Arkadagymyzyň ýokary ykdysady ösüşi, maliýe we durmuş taýdan durnuklylygy, maýa goýum işjeňligini saklap galmak syýasaty öz dowamyny tapýar. Munuň özi strategik, orta möhletli, pudaklaýyn, maksatlaýyn we sebitleýin maksatnamalarda ileri tutulýan ugurlar, emele gelýän hakyky ýagdaýlar bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Geljek ýylyň möhüm wezipeleriniň biri-de Türkmenistanyň uzak möhletli bähbitlerini has-da netijeli durmuşa geçirmek üçin başlangyç, esas döretmekdir. Bu bähbitler innowasion görnüşli, dünýäniň ykdysady giňişligine goşulyşan döwrebap ykdysadyýeti emele getirmekden ybaratdyr. Şu maksat bilen ykdysadyýetiň esasy ugurlarynyň ösüşini goldamaga gönükdirilen işler geçiriler. Ösüşi döwrebaplaşdyrmak boýunça döwlet syýasaty amala aşyrylar. Geljek ýylda senagat syýasaty döwletiň strategik meýilleşdirme babatda resminamalarynda we senagat pudagyny ösdürmek boýunça döwlet maksatnamalarynda bellenen maksatlaýyn görkezijilere, indikatorlara ýetmek üçin höweslendiriji çäreler arkaly geçiriler. Şeýle hem bu syýasat pudaklary durnukly, innowasion häsiýetde ösdürmäge, milli ykdysadyýetiň ýokary bäsdeşlige ukyplylygyny gazanmaga we saklap galmaga, daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmäge, haryt öndürijileriň senagat önümleriniň dünýä bazarynda eýeleýän ornuny pugtalandyrmaga, ykdysady, tehnologik ulgamlarda ýurduň howpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdiriler. 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň girdejileri we çykdajylary jemi 95,1 milliard manat möçberde meýilleşdirilýär. Bu bolsa 2022-nji ýylyň Döwlet býujetiniň tassyklanan meýilnamasyndan 11,1 göterim ýokarydyr. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Ykdysadyýet, maliýe we durmuş syýasaty baradaky komiteti tarapyndan beýan edilen maglumatlardan ugur alyp, şu aşakdaky görkezijileri okyjylaryň dykgatyna ýetirmegi makul bildik.  

Mälim bolşy ýaly, «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanunyň taslamasy taýýarlananda, esasy maliýe resminamasynyň mazmuny boýunça degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekilleriniň gatnaşmagynda deňeşdirme-seljerme işleri täzeden geçirilip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň teklipleri hem-de bellikleri göz öňünde tutuldy we degişli tertipde tassyklandy. Şoňa görä-de, Döwlet býujetiniň I derejesiniň girdejileri we çykdajylary 29,1 milliard manada deň boldy. Şol sanda çykdajylaryň 75 göterime golaýyny durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge harçlamak göz öňünde tutulýar. Durmuş we jemgyýetçilik hyzmatlaryna goýberiljek serişdeleriň 39 göterimi bilimi, 14,1 göterimi saglygy goraýşy, 2,6 göterimi medeniýeti, 34,7 göterimi döwlet durmuş üpjünçilik ulgamyny, 9,6 göterimi ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyny maliýeleşdirmäge gönükdiriler. Şeýle hem býujetiň II derejesiniň girdejileri we çykdajylary 65,9 milliard manat möçberinde meýilleşdirilip, 2022-nji ýylyň tassyklanan meýilnamasyndan 10,3 göterim ýokarydyr. 

Maýa goýumlaryň umumy möçberinden 66,5 göterimi önümçilik hem-de 33,5 göterimi durmuş-medeni maksatly binalaryň we desgalaryň gurluşyklarynda özleşdiriler. Bu serişdeleriň hasabyna ýaşaýyş jaýlary, hassahanalar, saglyk öýleri we merkezleri, mekdebe çenli çagalar edaralary, umumybilim berýän orta mekdepler, medeniýet öýleri, suw hem-de lagym, elektrik geçirijileri, awtomobil ýollary gurlar. Bulardan başga-da, kiçi we orta telekeçiligi mundan beýläk-de höweslendirmek, jemi içerki önümiň möçberindäki döwlete dahylsyz bölegiň paýyny 2023-nji ýylda 71,3 göterime ýetirmek maksat edinilýär. 

Dünýäde dowam edýän çylşyrymly ykdysady ýagdaýlara garamazdan, 2023-nji ýylda Türkmenistanda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň deňeşdirme nyrhlarda 6,5 göterime çenli derejede emele gelmegine garaşylýar. Döwletimiziň ykdysadyýetine goýulýan maýa goýumlaryň belli bir böleginiň önümçilige, beýleki bir böleginiň durmuş maksatly ugurlara gönükdirilýändigini aýratyn bellemek gerek. Önümçilige goýulýan maýa goýumlaryň netijesinde, ýurdumyzyň ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrylýar. Ylmyň iň täze gazananlary önümçilige ornaşdyrylýar. Täze önümleriň görnüşleri artýar. Daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmäge niýetlenilen iri taslamalar amala aşyrylýar. Bu bolsa Türkmenistanyň senagat taýdan ösen ýurda öwrülmeginde möhüm ähmiýete eýedir. 

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

Zawoda işe gelenimden bäri hasaplap otursam, on bäş ýyla golaý wagt geçipdir. Şu ýyllarda işdeşlerim bilen şeýle bir öwrenişipdiris welin, iş ýerime edil öz öýüme ýaly ruhubelent, yhlas bilen zähmet çekmek üçin höwes bilen gelýärin. Gazanýan netijelerime hem beýleki işdeşlerim bilen birlikde ýürekden begenýäris, şatlygymyzy bile paýlaşýarys. Nebiti gaýtadan işleýän zawodymyz tutuş ýurdumyzda kuwwatly kärhanalaryň biri hasaplanylýar. Zawodymyzda çig malyň gaýtadan işlenilmegi netijesinde her ýylda, takmynan, 220 müň tonna benzin, 135095 tonna dizel ýangyjy, 22,5 müň tonna mazut, 34,991 tonnadan gowrak ýol bitum, 41848 tonna agyr wakuum gazoýly we isleg bildirilýän beýleki önümler öndürilýär. Önümlerimiziň artykmaç bölegi eksporta hem iberilýär. Esasy önümler bolan ekstra we göni saplanylýan benziniň çykarylyşy hem artdy. Ýylsaýyn gowulanýan önümçilik görkezijileri biziň agzybirlikli zähmetimiziň netijesinde milli ykdysadyýetimiziň ösüşlerine uly goşant goşýandygymyzy aýdyň görkezýär. 

Yhlas bilen işleýän işçi-hünärmenlerimiziň gadyry hem bilinýär. Her ýylda diýen ýaly zawodymyzyň buýurmasy boýunça zähmet adamlary üçin ýaşaýyş jaýlary gurulýar. Bu bolsa işçi mertebesiniň belent tutulýandygyny görkezýär. Dänew etrabynyň Seýdi şäherinde 24 öýli dört gatly jaýdan ýaşamak üçin ähli amatlylyklary bolan öýüň açaryny elime alanymda, bu sözleriň henizem bärden gaýdýandygyna gözüm ýetdi. Gyzlarym Jennetdir Leýli, oglum Mukam, ýanýoldaşym Dürli hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer syasatynyň miwesini öz durmuşlarynda gördüler. Nirede maşgala bagtyýar bolsa, şol ýurduň işleri rowaç bolýar eken. Ýeňillikli esasda gurlup berlen üç otagly öýümizde biz hem bagtyýar durmuşyň hözirini görýäris.  

Haýrulla Hudaýgulyýew,

Seýdiniň nebiti gaýtadan işleýän zawodynyň hünärmeni.

“Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda dostlukly döwletleriň Baştutanlarynyň birinji üçtaraplaýyn sammiti geçirildi 

 Awaza, 14-nji dekabr (TDH). Şu gün “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynyň Kongresler merkezinde Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň, Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidenti Ilham Aliýewiň hem-de Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdoganyň gatnaşmagynda birinji üçtaraplaýyn sammit geçirildi. 

Ýurdumyz halkara hyzmatdaşlygyň meselelerinde işjeň orny eýelemek bilen, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça anyk başlangyçlary öňe sürýär. Parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek, ykdysadyýet, energetika, ulag, ekologiýa, ynsanperwer ulgamy, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek ýaly möhüm ulgamlara degişli bu teklipleriň dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan doly goldanylmagy olaryň möhümdigine şaýatlyk edýär. 

Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan ýokary derejedäki duşuşyklaryň we gepleşikleriň yzygiderli geçirilýän ýeri hökmünde çykyş edýär. Bu duşuşyklar we gepleşikler uzak möhletleýin geljegi nazara almak bilen, hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryna has oňaýly çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga mümkinçilik berýär. 

Soňky ýyllarda halkara hyzmatdaşlygyň merkezi hökmünde ykrar edilen “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda munuň üçin ähli şertler, şol sanda zerur infrastruktura döredildi. Şu gezekki sammitiň Hazaryň kenarynda geçirilmeginiň aýratyn manysy bardyr. Hazar sebiti ägirt uly kuwwata eýe bolup, Ýewropa bilen Aziýanyň arasyndaky baglaýjy köprüdir. Munuň özi ugurlaryň giň gerimi boýunça netijeli hyzmatdaşlyk üçin amatly şertleri emele getirýär. 

Türkmenistan parahatçylyk söýüjilikli, döredijilikli daşary syýasaty durmuşa geçirip, ähli döwletler bilen gatnaşyklaryny deňhukuklylyk, özara hormat goýmak we hoşniýetli erk ýörelgeleri esasynda ýola goýýar. Ata Watanymyz hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda bu ugra gyşarnyksyz eýermegini dowam edip, özüniň daşary ýurtly hyzmatdaşlary bilen netijeli özara gatnaşyklar üçin hemişe açykdyr. Şolaryň hatarynda doganlyk Türkiýe we Azerbaýjan hem bar. Şol ýurtlaryň halklary bilen türkmen halkyny asyrlaryň dowamynda kemala gelen medeni we ruhy gymmatlyklaryň umumylygy baglanyşdyrýar. 

Ýurtlarymyzyň arasyndaky hyzmatdaşlyk, döwletara derejede bolşy ýaly, sebitleýin we halkara giňişlikde hem depginli ösdürilip, strategik häsiýete eýedir. Hyzmatdaşlygyň üçtaraplaýyn görnüşi däp bolan dostlukly, ynanyşykly gatnaşyklary pugtalandyrmak, özara netijeli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek üçin giň mümkinçilikleri açýar. 

Türkmenistan, Azerbaýjan hem-de Türkiýe hyzmatdaşlygyň ägirt uly kuwwatyna eýedirler. Olaryň geografik we geosyýasy taýdan amatly ýerleşmekleri bu hyzmatdaşlygy has doly derejede amala aşyrmaga şert döredýär. Şoňa görä-de, türkmen tarapynyň başlangyjy bilen geçirilýän şu gezekki sammit aýratyn ähmiýete eýedir we netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge, ony täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmaga gönükdirilendir. Şunuň bilen baglylykda, sammitiň öňüsyrasynda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda üç ýurduň energetika, ulag we daşary işler ministrleriniň derejesinde duşuşyklaryň geçirilendigini bellemek gerek. Olaryň dowamynda sammite taýýarlyk görmek, onuň gün tertibine çykarylan meseleleri we gol çekilmäge taýýarlanylan resminamalary ylalaşmak bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Ir bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidenti Ilham Aliýew we Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogan Awazadaky Kongresler merkezine geldiler. 

Bu ýerde sammitiň öňüsyrasynda, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow iki dostlukly döwletiň Baştutanlary bilen duşuşdy. 

Şeýle hem bu ýerde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow forumyň öňüsyrasynda azerbaýjan we türk kärdeşleri bilen ikitaraplaýyn duşuşyklary geçirdi. 

Sammitiň resmi banneriniň öňünde bilelikde surata düşmek dabarasyndan soňra, Kongresler merkezinde çäkli düzümde ýokary derejedäki üçtaraplaýyn duşuşyk geçirildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Prezident Ilham Aliýewi we Prezident Rejep Taýyp Ärdogany mübärekläp, şu gezekki duşuşygyň şeýle görnüşdäki ilkinji duşuşykdygyny belledi hem-de onuň biziň doganlyk halklarymyzyň we döwletlerimiziň arasyndaky gatnaşyklaryň hil taýdan täze tapgyrynyň binýadyny tutjakdygyna ynam bildirdi. 

Hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary boýunça pikir alyşmalaryň dowamynda sammitiň üçtaraplaýyn syýasy-diplomatik gatnaşyklary pugtalandyrmaga, söwda-ykdysady, maýa goýum, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy giňeltmäge mümkinçilik berjekdigi nygtaldy. 

Şeýle hem üç dostlukly ýurduň halkara düzümleriň çäklerinde, hususan-da, Türki Döwletleriň Guramasynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Goşulyşmazlyk Hereketiniň we beýleki düzümleriň çäklerindäki hyzmatdaşlygynyň ägirt uly kuwwata eýedigi bellenildi. Şunda Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň özara bähbitlere, şeýle hem sebit we dünýä möçberinde parahatçylygy, abadançylygy we ösüşi üpjün etmegiň maksatlaryna laýyk gelýän hyzmatdaşlygy depginli we hemmetaraplaýyn ösdürmegi maksat edinýändikleri tassyklanyldy. 

Bellenilişi ýaly, türkmen, azerbaýjan we türk halklaryny taryhyň dowamynda köp zatlar baglanyşdyryp gelýär. Özara gatnaşyklary pugtalandyrmagyň zerurdygyna düşünmek, dünýä syýasatynyň esasy meýilleri bilen baglylykda, uzak möhletleýin bähbitleriň gabat gelmegi, söwda-ykdysady we ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlyk üçin ägirt uly kuwwatyň bolmagy häzirki döwürde ýurtlarymyzyň esaslanýan binýadydyr. Şu günki duşuşyk üçtaraplaýyn hyzmatdaşlygyň taryhynda täze sahypany açyp, umumy rowaçlygyň bähbidine tagallalary birleşdirmäge ygrarlylygy görkezýär. 

 Soňra sammit üç ýurduň wekiliýetleriniň gatnaşmagynda giňişleýin düzümde dowam etdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň Prezidentlerini hem-de wekiliýetleriň agzalaryny ýene-de bir gezek mübärekläp, şu gezekki duşuşyga gatnaşmaga çakylygy kabul edendikleri üçin hemmelere minnetdarlyk bildirdi. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, şu günki sammit doganlyk döwletlerimiziň arasyndaky gatnaşyklaryň bozulmazdygyny, garaýyşlarymyzyň birdigini, hyzmatdaşlyk etmäge we arkalaşmaga taýýardygymyzy tassyklaýar. 

Eger men ýurtlarymyzyň Prezidentleriniň arasyndaky gatnaşyklaryň nusgalykdygyny aýtsam, hakykatdan daş düşdügim bolmaz diýip pikir edýärin. Bu gatnaşyklar aýratyn mähirliligi we ýürekdeşligi, ynanyşmagy, doly açyklygy bilen tapawutlanýar. Bu bolsa bize ähli ugurlarda, ýagny syýasy, ykdysady we ynsanperwer ugurlarda üçtaraplaýyn gatnaşyklarymyzy ynamly hem-de netijeli ösdürmäge we kämilleşdirmäge mümkinçilik berýär diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi. 

Häzirki döwürde Türkmenistan, Azerbaýjan Respublikasy we Türkiýe Respublikasy ählumumy parahatçylygy, durnuklylygy hem-de howpsuzlygy gorap saklamak we pugtalandyrmak ugrunda çykyş edýärler. Birleşen Milletler Guramasynda, Türki Döwletleriň Guramasynda, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynda, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynda we beýleki möhüm halkara forumlarda biziň ýurtlarymyzyň sesi ynamly hem-de abraýly ýaňlanýar. 

Biziň ýurtlarymyz sebit meselelerinde hem netijeli hyzmatdaşlyk we özara düşünişmek ýörelgelerini yzygiderli hem-de tutanýerli öňe sürýärler. Olaryň garaýyşlary sebit işlerini ösdürmäge örän oňyn täsirini ýetirýär. 

Biz döwletara gatnaşyklarda halkara hukugyň, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň ykrar edilen kadalarynyň, özara hormatlamak, deňhukuklylyk we adalatlylyk ýörelgeleriniň dabaralanmagy ugrunda çalyşýarys hem-de köp iş edýäris diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň şu günki duşuşygyna biz doly esas bilen, ykdysady ulgamda ýurtlarymyzyň hyzmatdaşlygy babatda möhüm waka hökmünde garaýarys diýip, sözüniň dowamynda türkmen-azerbaýjan söwda-ykdysady gatnaşyklaryna ünsi çekdi. Bu gatnaşyklar yzygiderli we özara bähbitli deňhukukly esasda ösdürilip, soňky döwürde düýpli işjeňleşdirildi. Iki tarap hem hyzmatdaşlygyň netijeliligini ýokarlandyrmagyň, geljegi uly bolan ugurlara çykmagyň usullaryny işjeň ulanýar. Şu ýylyň 10 aýynyň jemleri boýunça iki ýurduň arasynda haryt dolanyşygy bäş essä golaý artdy. 

Hazar deňzindäki «Dostluk» uglewodorod ýatagyny bilelikde gözlemek, işläp geçmek we özleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda geçen ýylyň ýanwarynda özara düşünişmek baradaky Ähtnama gol çekilmegi möhüm waka boldy. Bu ýagdaý Türkmenistanyň we Azerbaýjanyň Hazar deňzindäki energetika hyzmatdaşlygynyň düýbünden täze tapgyrydygy bilen tapawutlanýar. Munuň özi pugta halkara hukuk binýady esasynda bilelikde işlemek üçin örän giň mümkinçilikleri açýar diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. «Dostluk» ýatagynda bilelikde işlemek barada gazanylan ylalaşyklar özara goýulýan çuňňur hormata, hakyky hoşniýetli goňşuçylyga, deňhukuklylyga we birek-biregiň bähbitleriniň hasaba alynýandygyna şaýatlyk edýär. 

Türkiýe Respublikasy hem köp ýyllardan bäri Türkmenistanyň örän möhüm söwda-ykdysady hyzmatdaşy bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz ikitaraplaýyn haryt dolanyşygynyň depgininiň durnukly ösüşini belledi. 

Üç döwletiň mümkinçilikleriniň birleşdirilmegi, bilelikdäki serişdeleriň, geografik, tehnologik mümkinçilikleriň ulanylmagy diňe bir biziň ýurtlarymyzyň milli ykdysadyýetlerini ösdürmäge güýçli ýardam etmän, eýsem, bütin Ýewraziýa giňişliginde geoykdysady düzümlere täze dörediji many-mazmun we häsiýet hem berer diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. Gürrüň, ozaly bilen, energetika hem-de ulag ýaly strategik ugurlar barada barýar. 

Halkara energetika hyzmatdaşlygy ulgamynda Türkmenistan, Azerbaýjan we Türkiýe energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ibermegiň sazlaşykly, köp görnüşli ulgamyny döretmek ugrunda çykyş edýärler. Munuň özi köptaraply bähbitleri hasaba almak bilen, bu ulgamlaryň ugurlaryny diwersifikasiýa etmäge, olaryň işlemeginiň anyk we aýdyň ülňülerine esaslanmalydyr. Ygtybarlylyk hem-de howpsuzlyk kepillendirmelerine daýanmalydyr diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Biziň tebigy gazy Türkmenistandan we Azerbaýjandan Türkiýä, soňra bolsa dünýä bazarlaryna ibermekde hyzmatdaşlygy ýola goýmak baradaky bilelikdäki başlangyçlarymyza hut şunuň bilen baglylykda seretmelidiris. 

Ulag hyzmatdaşlygy beýleki bir örän möhüm ugur bolup durýar. Biz Aziýanyň we Ýewropanyň arasynda öz ýurtlarymyzyň üstünden geçýän üstaşyr ulag geçelgelerini döretmegiň bilelikdäki strategiýasyna daýanýan üçtaraplaýyn ysnyşykly hyzmatdaşlygyň zerurdygy baradaky pikire goşulýarys diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. 

Türkmenistan — Azerbaýjan — Türkiýe täze ulag geçelgesi geljegi uly bolan taslamalaryň birine öwrülip biler. Şunuň bilen baglylykda, türkmen tarapy şu ugur boýunça ýük daşamaga amatly bolmagy üçin, ýeke-täk logistik merkezi döretmek baradaky meselä seretmegi teklip edýär. 

Döwlet Baştutanymyz sözüni dowam edip, Gündogar — Günbatar ugry boýunça ygtybarly ulag köprüsini döretmekde Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň esasy orny eýelemelidigine ynam bildirdi. Bu ugurdaky bilelikdäki tagallalarymyz köp babatda beýleki halkara hyzmatdaşlar, iri maýa goýujylar bilen ylalaşyklary gazanmaga ukyplydyr. 

Şeýle hem halkara giňişlikde ylalaşylan ulag diplomatiýasyny has maksadaokgunly alyp barmak zerurdyr. Bu diplomatiýa bolsa ýöriteleşdirilen düzümler bilen işjeň hereketleri göz öňünde tutýar. Hususan-da, gürrüň Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa Ykdysady Komissiýasy (ÝYK), bu guramanyň Aziýa we Ýuwaş umman üçin Ykdysady we Durmuş Komissiýasy (ESKATO), Halkara awtomobil ulaglary birleşigi hem-de beýleki düzümler barada barýar. 

Söwda, senagat kooperasiýasy ulgamlarynda, beýleki möhüm ugurlarda üçtaraplaýyn gatnaşyklary giňeltmek ýaly düýpli meseleden hem çetde durulmaly däldir. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, bu ugurda hoşniýetli goňşuçylygyň bilelikdäki gowy tejribesine hem-de däplerine daýanyp, biz hyzmatdaşlyk gatnaşyklarymyza talabalaýyk itergi bermäge ukyplydyrys. Işewür bileleşikleriň arasynda täze gatnaşyklary açmalydyrys we işjeň peýdalanmalydyrys, ýurtlarymyzyň çäklerinde taslamalara bilelikdäki maýa goýumlaryny höweslendirmelidiris. 

Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň ykdysady mümkinçiligi doly netije bermegi üçin ulanylmalydyr. Dünýä ösüşiniň häzirki meýillerine we esasy ugurlaryna, ozaly bilen, onuň tehnologik, sanly, ekologik taraplaryna gönükdirilmelidir. Ýurtlarymyzyň arasynda durnukly ykdysady geçelgeleri döretmäge işjeň girişmegiň wagty geldi. 

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz sammite gatnaşyjylara ýüzlenip, dünýäde ýönekeý bolmadyk ýagdaýlaryň bolup geçýän häzirki döwründe halklarymyzyň arasyndaky özara düşünişmegi we dostlugy berkitmegiň örän möhümdigini belledi. Şu meselede medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyk, döredijilik we ylmy işgärleriň, talyp ýaşlaryň hem-de mekdep okuwçylarynyň, türgenleriň gatnaşyklary aýratyn orny eýelemelidir. Parlamentara hyzmatdaşlyga-da möhüm wezipe degişlidir. Şeýle gatnaşyklary döwlet tarapyndan goldamak geljege goşantdyr. Häzirki döwürde bilelikdäki tagallalarymyz arkaly, şol sanda şu duşuşygyň barşynda emele gelýän däpleriň miras geçmeginiň we dowam etmeginiň berk kepilidir diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi. 

Çykyşynyň ahyrynda döwlet Baştutanymyz bu hyzmatdaşlygyň ýurtlarymyzyň arasyndaky gatnaşyklaryň ýyl ýazgysyna aýdyň sahypa bolup girjekdigine, hyzmatdaşlygymyzy giňeldip, baýlaşdyrjakdygyna, munuň üçin täze mümkinçilikleri açjakdygyna, türkmen, azerbaýjan we türk halklarynyň bozulmaz doganlygynyň hem-de agzybirliginiň berkdiginiň aýdyň şaýadyna öwrüljekdigine ynam bildirdi. 

Duşuşygyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidenti Ilham Aliýewe söz berdi. 

Azerbaýjanyň Baştutany şu ýyl biziň ýurdumyza ikinji gezek sapar bilen gelendigini belläp, döwlet Baştutanymyza sammitiň ýokary guramaçylyk derejesi hem-de bildirilen myhmansöýerlik üçin hoşallyk bildirdi. 

Türkmenistanyň durnukly we okgunly ösüş ýoly bilen täze belentliklere tarap hereketiniň şaýady bolýandygymyz, onuň gazananlaryny gözümiz bilen görýändigimiz bizi şatlandyrýar diýip, Prezident Ilham Aliýew belledi. 

Nygtalyşy ýaly, Azerbaýjan, Türkmenistan we Türkiýe halklarynyň gelip çykyşy, ruhy we medeni kökleri, umumy ahlak gymmatlyklary bilen baglanyşyklydyr. Biz, hakykatdan-da, halklarymyzyň örän baý taryhy-medeni mirasyna hem-de olaryň adamzat siwilizasiýasyna goşan uly goşandyna buýsanýarys diýip, Azerbaýjan Respublikasynyň Baştutany aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, üç ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň ýokary derejesi kanagatlanma bilen bellenildi. 

Prezident Ilham Aliýew azerbaýjan-türkmen hyzmatdaşlygy meselesine degip geçmek bilen, 2017-nji ýylda Strategik hyzmatdaşlyk hakynda bilelikdäki Jarnama gol çekilendigini ýatlatdy. 

Biziň ýurtlarymyz şeýle hem halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Türki Döwletleriň Guramasynyň, ÝHHG-niň çäklerinde üstünlikli hyzmatdaşlyk edýärler hem-de birek-birege goldaw berýärler. 

Häzirki wagtda taryhy gatnaşyklara daýanýan biziň özara hyzmatdaşlygymyz söwda-ykdysady, ulag-logistika we beýleki ulgamlarda döwletara gatnaşyklaryň işjeňleşdirilmegine ýardam berýär. Şu ýyl Azerbaýjan Respublikasy bilen Türkmenistanyň arasyndaky haryt dolanyşygy bäş esse artdy. 

Belent mertebeli myhmanyň belleýşi ýaly, Azerbaýjan, Türkmenistan we Türkiýe ulag we logistika ulgamlarynda, bu ugurda taslamalary durmuşa geçirmekde uly üstünlikleri gazandylar, munuň özi netijeli hyzmatdaşlyk üçin täze mümkinçilikleri açýar. 

Azerbaýjan Lideri çykyşynyň ahyrynda şu gezekki üçtaraplaýyn sammitiň ähmiýetini ýene-de bir gezek nygtap, şeýle duşuşyklaryň geljekde hem yzygiderli ýagdaýda geçiriljekdigine hem-de olaryň biziň doganlyk ýurtlarymyzyň arasynda gatnaşyklaryň mundan beýläk-de ösdürilmegine ýardam etjekdigine umyt bildirdi. 

 Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogana söz berdi. 

Belent mertebeli myhman mähirli kabul edilendigi üçin hoşallyk bildirip hem-de mümkinçilikden peýdalanyp, döwlet Baştutanymyzy ýakynda bellenilen Halkara Bitaraplyk güni bilen gutlady. 

Bellenilişi ýaly, Türkiýe özara bähbitli üçtaraplaýyn hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna ýardam berjek şu gezekki sammitiň ähmiýetine uly ähmiýet berýär. Şunuň bilen baglylykda, Prezident Rejep Taýyp Ärdogan şu günki duşuşygyň dowamynda gol çekilmegine taýýarlanylan resminamalaryň möhümdigini aýtdy. 

Türkiýe şeýle hem halkara düzümleriň, şol sanda Türki Döwletleriň Guramasynyň çäklerinde üçtaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine uly üns berýär. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň TDG-niň Ýaşulular geňeşiniň agzalygyna saýlanmagy uly ähmiýetli şert bolup durýar. 

Energetika we ulag ulgamlary hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi. Ulag geçelgelerini ösdürmek we netijeli peýdalanmak boýunça hyzmatdaşlykda ýurtlarymyzyň artykmaçlyklarynyň peýdalanylmagyna uly ähmiýet berilýär. Türk Lideri şeýle hem özara haryt dolanyşygynyň möçberlerini artdyrmak üçin tagallalary birleşdirmegiň zerurdygy baradaky pikiri beýan etdi. 

Prezident Rejep Taýyp Ärdogan ýurtlarymyzda bar bolan strategik mümkinçilikleriň esasynda üçtaraplaýyn hyzmatdaşlygyň pugtalandyryljakdygyna ynam bildirdi, şol mümkinçilikler umumy bähbitler üçin doly derejede herekete getirilmelidir. 

Türkiýäniň Baştutany türki döwletleriň ýaşlarynyň arasynda ýakyn gatnaşyklaryň höweslendirilmegini hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde görkezdi, munuň özi olaryň arasynda dost-doganlyk gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna ýardam berer. 

Sözüniň ahyrynda türk Lideri Türkmenistanyň Baştutanyna myhmansöýerlik we sammitiň ýokary guramaçylyk derejesi üçin ýene bir gezek hoşallyk bildirdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow duşuşygyň netijelerini jemläp, belent mertebeli myhmanlara üçtaraplaýyn sammite gatnaşmak üçin Türkmenistana sapar bilen gelmek baradaky çakylygy kabul edendikleri hem-de many-mazmunly çykyşlary üçin minnetdarlyk bildirdi. 

 Soňra resminamalara gol çekmek dabarasy boldy. 

Duşuşygyň jemleri boýunça Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň döwlet Baştutanlarynyň birinji sammitiniň Bilelikdäki Beýannamasy kabul edildi, onda üç ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň ýokary derejesi kanagatlanma bilen bellenilýär, geljekde hem köptaraplaýyn strategik hyzmatdaşlygy hemmetaraplaýyn ösdürmäge, parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmek, ählumumy we sebit derejelerinde ynanyşmak hem-de özara düşünişmek ýagdaýyny emele getirmek maksady bilen halkara giňişlikde netijeli gatnaşyklary pugtalandyrmaga taýýarlyk beýan edilýär. 

Döwlet Baştutanlarynyň gatnaşmagynda Söwda-ykdysady hyzmatdaşlyk hakynda Türkmenistanyň Hökümetiniň, Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň we Türkiýe Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşyga; 2023 — 2025-nji ýyllar üçin ylym, bilim we medeniýet babatda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Türkmenistanyň Hökümetiniň, Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň we Türkiýe Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Çarçuwaly maksatnama; Gümrük hyzmatdaşlygy boýunça bilelikdäki konsultatiw topary döretmek barada Türkmenistanyň Hökümetiniň, Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň we Türkiýe Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Energetika babatda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek hakynda «Türkmengaz» döwlet konserniniň, Azerbaýjan Respublikasynyň Energetika ministrliginiň we Türkiýe Respublikasynyň Energetika we tebigy serişdeler ministrliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Ulaglar babatda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek barada Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň, Azerbaýjan Respublikasynyň Sanly ösüş we ulag ministrliginiň we Türkiýe Respublikasynyň Ulag we infrastruktura ministrliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekildi. 

Sammit tamamlanandan soňra, üç ýurduň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylary köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleriniň öňünde çykyş edip, duşuşygyň jemleri barada habar berdiler. Bellenilişi ýaly, Türkmenistanyň, Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň Prezidentleriniň şu gezekki duşuşygy, hakykatdan-da, taryhy waka, biziň döwletlerimiziň we halklarymyzyň arasynda dost-doganlyk gatnaşyklarynyň mizemezdiginiň aýdyň subutnamasy boldy. Sammitiň dowamynda gazanylan ylalaşyklaryň hem-de gol çekilen resminamalaryň özara bähbitli üçtaraplaýyn hyzmatdaşlygy yzygiderli pugtalandyrmak we giňeltmek, ony täze, geljegi uly ugurlara çykarmak, dünýädäki häzirki dörän ýagdaýlar bilen baglylykda örän möhüm syýasy, ykdysady, durmuş we ynsanperwer ähmiýete eýe bolýan Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek üçin ygtybarly binýat bolup hyzmat etjekdigi bellenildi. 

Sammitiň maksatnamasy tamamlanandan soňra, Azerbaýjan Respublikasynyň we Türkiýe Respublikasynyň Prezidentleri Türkmenbaşy şäheriniň Halkara howa menziline bardylar we Türkmenistandan ugradylar. 

Şeýlelikde, “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda geçen ýokary derejedäki üçtaraplaýyn duşuşyk Bitarap Türkmenistanyň taraplaryň özara bähbitlerine, ählumumy abadançylygyň maksatlaryna laýyk gelýän netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek meselelerine öňdengörüjilikli we başlangyçly çemeleşýändigini ýene-de bir gezek görkezdi. Sammitde ýurdumyzyň öňe süren netijeli teklipleri munuň aýdyň subutnamasydyr. Bu teklipler hyzmatdaşlygyň köpugurly kuwwatyny has doly derejede durmuşa geçirmäge, taryhyň dowamynda kemala gelen dostluk we doganlyk däplerine esaslanýan döwletara gatnaşyklary häzirki döwrüň ýagdaýlaryna laýyk gelýän hil taýdan täze sepgitlere çykarmaga gönükdirilendir.

Şu ýylyň 23-nji noýabrynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisinde Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzyň maliýe ulgamynyň we banklaryň önümçilik kärhanalaryna we ilata ýeňillikli karz goldawyny bermegiň ilkinji nobatdaky möhüm wezipe bolup durýandygyna, onuň netijesinde býujete gelip gowuşýan serişdeleriň hem köpeljekdigine ünsi çekdi. Alym Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, bank ulgamy bazar ykdysadyýetiniň esasy düzümleriniň biri, türkmen ykdysadyýetiniň özgertmelere taýýarlygyny görkezýän «aýnasy» bolup durýar. Şunda bank hyzmatlaryny döwrebaplaşdyrmak işini çaltlandyrmak, fiziki we ýuridiki taraplardan pul goýumlaryny çekmegiň hem-de olary bermegiň tertibini ýönekeýleşdirmek zerurdyr. Ösüşiň häzirki tapgyrynda ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna geçirilmegi, eýeçiligiň täze görnüşleriniň peýda bolmagy, dünýä döwletleri bilen köpugurly gatnaşyklaryň ýola goýulmagy karzyň ornuny we ähmiýetini has hem ýokarlandyrýar. 

Karzyň ornuna iki ugur boýunça seretmek maksadalaýykdyr. Olaryň birinjisi ykdysady, ikinjisi bolsa, durmuş ugrudyr. Karzyň ykdysadyýete oňyn täsiri barada aýdylanda, öňi bilen wagtlaýynça boş duran pullary işjeňlige öwürýär, önümçiligiň üznüksizligini üpjün edýär, önümleriň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrýar, eksporta niýetlenilen önümleri öndürmäge höweslendirýär. Karzyň durmuş ugry öňi bilen ýurtda ýaşaýan ilatyň durmuş şertleriniň ýokarlanmagy bilen baglydyr. Karzyň bu görnüşine isleg ödeýiş karzy, ýaş çatynjalara berilýän karz, ipoteka karzy, bilim karzy, hususy haryt öndürijilere berilýän karz, owerdraft karzy, lizing karzy we beýlekiler degişlidir. Karzlaryň möhleti we möçberi onuň goýulýan ugruna baglylykda kesgitlenilýär. 

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň pul-karz syýasatynyň döwrüň talabyna laýyklykda yzygiderli kämilleşdirilmegi ýurdumyzyň mundan beýläkki ösüşini ýokarlandyrýar, raýatlarymyzyň eşretli durmuşda ýaşamaklaryny üpjün edýär. Ösüşiň häzirki zaman şertlerinde milli manadyň durnukly hümmetini üpjün etmek, hümmetsizlenmäni pes derejede saklamak, karz serişdeleriniň netijeliligini ýokarlandyrmak Türkmenistanyň Merkezi bankynyň pul-karz syýasatynyň esasy wezipesi bolup durýar, bu ykdysady ösüşiň ýokary depginleri üçin binýatlaýyn makroykdysady şertleri döredýär. Ýurdumyzyň bank ulgamyna innowasion tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy bank amallaryny gysga wagtda, az harajat bilen ýerine ýetirmäge we müşderileriň bank hyzmatlaryna bolan isleglerini doly we dogry berjaý etmäge köpugurly şertleri döredýär.  

Ahmet GELDIÝEW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.

Ýurdumyzyň beýleki sebitlerinde bolşy ýaly, Lebap welaýatynda hem nebitdir gazyň baý gorly ýataklaryny senagat taýdan özleşdirmekde ägirt uly işler bitirilýär. Amyderýanyň sag kenaryndaky Samandepe we Ýaşyldepe meýdançalarynda tebigy gazy arassalaýan we soňra ony gysyp, degişli ulgama ugradýan desgalaryň ikisi gurlup ulanmaga berildi. Bu ýerde hytaýly hünärmenler türkmen kärdeşleri bilen bilelikde zähmet çekýärler. 2009-njy ýylyň 14-nji dekabrynda dabaraly ýagdaýda işe girizilen Türkmenistan — Hytaý transmilli gaz geçirijisi arkaly Hytaýda türkmen tebigy gazy alawlap dur. Häzirki wagtda bu kuwwatly gaz geçiriji turbalardan barýan «mawy ýangyjyň» möçberini artdyrmak barada iş alnyp barylýar.  

Şu ýylyň 18-nji iýunynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda açylyp ulanmaga berlen Amyderýanyň sag kenaryndaky «Gadyn» gaz ýygnaýjy bekedi ýurdumyzyň energetika pudagynyň eksport mümkinçiligini we kuwwatyny artdyrmaga gönükdirilendir. Şonda döwlet Baştutanymyz dabara gatnaşyjylara ýüzlenip, uglewodorod serişdelerimizi daşarky bazarlara ibermek tebigy gazyň gorlary boýunça dünýäde dördünji orny eýeleýän ýurdumyzyň strategik maksady bolup durýandygyny aýtdy. Şu sözlerden görnüşi ýaly, halkymyzyň hal-ýagdaýyny has-da gowulandyrmaga mümkinçilik berýän, türkmen tebigy gazyny eksport etmek Türkmenistan üçin ileri tutulýan baş wezipeleriň biri hasaplanýar. Hytaý Halk Respublikasy bu babatda biziň ýurdumyzyň hyzmatdaşy bolmak bilen, nebitgaz pudagynda ägirt uly işleri durmuşa geçirýär. Bu bolsa iki döwletiň hem ykdysady kuwwatynyň artmagyna oňaýly täsirini ýetirýär.  

Häzirki wagtda Türkmenistan — Hytaý transmilli gaz geçirijisi üç şahadan ybarat bolmak bilen, ýylda onlarça milliard kub metr «mawy ýangyjy» geçirmäge mümkinçilik berýär. Ol işe girizilen gününden bäri Türkmenistandan Hytaýa 334 milliard kub metrden köp tebigy gaz iberildi. Geljekde «mawy ýangyjyň» Hytaýa iberilýän möçberini has-da artdyrmak üçin, onuň 4-nji şahasyny gurmak göz öňünde tutulýar.  

Amyderýanyň sag kenaryndaky «Bagtyýarlyk» şertnamalaýyn çäkde «Gadyn» bilen birlikde «Kiştiwan», «Günbatar Kiştiwan», «Eljik», «Gündogar Eljik» ýaly känlerden hem tebigy gaz alynýar. Çep kenardaky «Malaý» gaz käninden ýörite gaz geçiriji çekilip, ol Amyderýanyň üsti bilen sag kenara geçirildi we Hytaýa gidýän gaz geçirijä birikdirildi. Şeýlelikde, öňde goýlan maksada ýetmäge tarap ugur alyndy. Indiki wezipe gaz pudagynda kemala gelen türkmen-hytaý hyzmatdaşlygynyň binýadyny has-da berkitmekden ybarat bolup durýar. Munuň üçin türkmen we hytaý hünärmenleriniň birleşen tagallasy bilen sag kenarda gaz känleriniň täze gorlaryny gözläp tapmak işleri giň gerimde ýaýbaňlandyrylýar. Sag kenardaky Ýylgynagyz, Bataş ýaýlalarynda dikilýän burawlaýjy wyşkalaryň sany barha artýar. Eýýäm Täjibaý meýdançasy senagat taýdan özleşdirilip, bu ýerde burawlanan guýulardan tebigy gazyň täze akymy alnyp başlandy. Türkmenistan — Hytaý transmilli gaz geçirijisiniň 4-nji şahasy gurlandan soňra, Türkmenistan Hytaýyň türkmen tebigy gazyna bolan islegini doly kanagatlandyrmaga mümkinçilik alar. Pudagyň ruhubelent işgärleri öňde goýlan maksada ýetmek üçin jan aýaman zähmet çekýärler.  

Hudaýberen ABRAÝEW