Halkymyzyň durmuş derejesini ýokarlandyrmak, ýurdumyzy innowasion esasda senagatlaşdyrmakda, milli ykdysadyýetiň eksport kuwwatyny artdyrmak boýunça iri maksatnamalary durmuşa geçirmekde nebitgaz toplumyna uly orun degişlidir. Uglewodorod baýlyklarynyň gorlary we olaryň eksport edilýän möçberi boýunça dünýäde öňdebaryjylaryň hatarynda durýan Türkmenistanyň Garaşsyzlyk ýyllarynda ýangyç-energetika pudagynda amala aşyran we häzirki wagtda durmuşa geçirýän taslamalary dünýä nusgalykdyr. 

Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistan nebitgaz toplumynda iri taslamalary durmuşa geçirmek arkaly sebitiň iri energetika döwletine öwrüldi. Uly göwrümli «Galkynyş» gaz käniniň we beýleki birnäçe iri känleriň açylmagy we özleşdirilmegi netijesinde ýurdumyz dünýäniň gaz bazarynyň iri agzasyna öwrüldi. Bu gün ýurdumyzyň uglewodorod serişdeleriniň dürli ýurtlara eksport edilmegi milli ykdysadyýetiň pajarlap ösmegine, täze iş orunlarynyň döredilmegine, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň ýokarlanmagyna, döwletleriň arasynda dost-doganlyk gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna itergi berýär. Türkmen gazynyň esasy bölegi dünýä ykdysadyýetiniň ägirdi bolan Hytaý Halk Respublikasyna iberilýär. Munuň üçin 2009-njy ýylyň dekabrynda Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisi guruldy. Bu iri taslamanyň çig mal binýady yzygiderli berkidilýär. 

Geçen ýylyň başynda Gahryman Arkadagymyzyň ak pata bermegi bilen, Lebap welaýatynyň çägindäki «Malaý» gaz käninde täze gaz gysyjy desga açylyp, ulanylmaga berildi. Ýylda üstünden 30 milliard kub metre çenli tebigy gazy geçirmäge ukyply bolan desganyň ulanyşa girizilmegi Watanymyzyň nebitgaz senagatynyň kuwwatyny has-da pugtalandyrmaga ýardam etdi. 

Ýurdumyz uglewodorod serişdelerini eksport etmegiň täze ugurlaryny ösdürmäge, energetika baýlyklaryny sebitde parahatçylygy we durnuklylygy berkitmek üçin peýdalanmaga möhüm ähmiýet berýär. Şeýle maksatlar bilen durmuşa geçirilýän iri taslama — Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan transmilli gaz geçirijisidir. 2015-nji ýylyň 13-nji dekabrynda gurluşygyna badalga berlen transmilli gaz geçirijisiniň kuwwatlylygy ýylda 33 milliard kub metre barabar bolup, onuň umumy uzynlygy 1 müň 840 kilometre deňdir. Täze energetika geçirijisi diňe bir Günorta Aziýanyň ýurtlaryny türkmen gazy bilen üpjün etmäge däl, eýsem, ykdysady hyzmatdaşlygy pugtalandyrmagyň, sebitde parahatçylygyň we durnuklylygyň berkidilmeginiň hem möhüm guraly bolmaga gönükdirilendir. 

2021-nji ýylyň 21-nji ýanwarynda Hazar deňzindäki «Dostluk» ýatagynyň uglewodorod serişdelerini bilelikde gözlemek, işläp geçmek we özleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama gol çekilmegi diňe bir türkmen-azerbaýjan gatnaşyklaryny ösdürmekde däl, eýsem, dünýäde energetika howpsuzlygyny üpjün etmekde möhümdir. 

Nebitgaz senagatyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, içerki hem-de daşarky bazarlarda uly islegden peýdalanýan dürli görnüşli nebit we gaz önümlerini öndürýän täze kuwwatlyklary kemala getirmek ýurdumyzyň ykdysady strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Nebitgaz we himiýa senagatynda birnäçe täze iri desgalaryň ulanyşa berilmegi hem-de olaryň üstünlikli iş alyp barmagy milli ykdysadyýetimiziň ösüş depgininiň gowşamazlygyna ýardam edýär. 

Gahryman Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli başlangyçlarynyň netijesinde 2019-njy ýylda Ahal welaýatynda tebigy gazdan sintetiki benzin öndürýän dünýäde ilkinji zawodyň gurlup, ulanylmaga berilmegi ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň ösüşine uly goşant boldy. Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasyna laýyklykda, ýurdumyzyň nebitgaz toplumynda ýakyn wagtda ýene-de iri taslamalaryň birnäçesini amala aşyrmak meýilleşdirilýär.  

Garaşsyz Watanymyz energetika babatda umumadamzat ähmiýetli başlangyçlary öňe sürýän we iri taslamalary durmuşa geçirýän ýurt hökmünde belent abraýa eýedir. Gymmat bolmadyk, ygtybarly, häzirki zaman energetika çeşmeleriniň elýeterliligi dünýä ykdysadyýetiniň ösüşi üçin möhümdir. Gahryman Arkadagymyzyň bu ugurdaky oňyn başlangyçlary halkara jemgyýetçiligiň gyzgyn goldawyna eýe bolmagynyň netijesinde BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 2013-nji ýylda «Energiýa serişdeleriniň ygtybarly we durnukly üstaşyr geçirilmegi hem-de durnukly ösüşi we halkara hyzmatdaşlygy üpjün etmekde onuň hyzmaty» atly Kararnama kabul edildi. 2017-nji ýylda Garaşsyz döwletimiz Halkara Energetika Hartiýasynyň Konferensiýasynda başlyklyk etmeginiň çäklerinde paýtagtymyz Aşgabatda Energetika Hartiýasynyň Şertnamasyny döwrebaplaşdyrmak boýunça forumlardyr halkara maslahatlaryň birnäçesi geçirildi. Mälim bolşy ýaly, häzirki wagtda Energetika Hartiýasynyň Şertnamasy energetika serişdeleriniň söwdasy hem-de döwletara gaz geçirijiler we nebit geçirijiler, elektrik geçiriji ulgamlar arkaly olaryň üstaşyr iberilmegi bilen baglanyşykly çylşyrymly syýasy, ykdysady hem-de hukuk meseleleriniň çözülmegine gönükdirilen ýeke-täk köptaraply ylalaşyk bolup durýar. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň ykdysady strategiýasynyň çäklerinde ýangyç-energetika pudagynda ýurdumyzyň baý uglewodorod serişdelerini giňden peýdalanmaga, pudaga maýa goýumlary çekmäge, gyzyklanma bildirýän taraplar bilen bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmäge, daşary ýurt kompaniýalary bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmäge möhüm ähmiýet berilýär. Nebitgaz pudagynda özgertmeleri çaltlandyrmaga döwrüň talaby hökmünde garalýar. 

Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzyň nebitgaz senagatynda gazanylan üstünlikler ýetilen sepgitler hem-de täze taryhy eýýamda kesgitlenilen belent maksatlar milli ykdysadyýetimiziň bedew batly ösüşleriniň dowamat-dowam bolmagyny şertlendirýär. Ýurdumyzyň uglewodorod baýlyklarynyň netijeli peýdalanylmagy halkymyzyň şu günki bagtyýar durmuşynyň, nurana geljeginiň binýadyny berkitmäge, Watanymyzyň dünýädäki abraýyny has-da ýokarlandyrmaga, dünýä ýurtlary bilen dost-doganlyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga giň mümkinçilikleri açýar. 

Batyr GUTLYMYRADOW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň mugallymy

Şu gün Özbegistanyň Samarkant şäherindäki Kongres merkezinde Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisi öz işine başlady. Ilki bilen, bu düzüme agza ýurtlaryň Liderleriniň dar düzümdäki mejlisi geçirilýär. Soňra synçy hem-de hormatly myhman hökmünde gatnaşýan wekiliýet Baştutanlarynyň gatnaşmagynda sammitiň işi giňeldilen düzümde dowam eder. Samarkant sammitine hormatly myhman hökmünde gatnaşýan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hem ýurdumyzyň bu abraýly düzüm bilen hyzmatdaşlykda ileri tutýan ugurlary bilen bagly çykyş eder.   

Bu gün Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän taryhy şäher Samarkant dünýäniň nazaryny özünde jemleýär. Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Baştutanlarynyň şu ýyl 22-nji gezek geçirilýän sammitine dünýäniň 15-e golaý ýurdundan ýokary derejeli myhmanlar ― HHR-iň Başlygy, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Russiýanyň, Täjigistanyň, Belarusuň, Eýranyň, Mongoliýanyň, Azerbaýjanyň, Türkmenistanyň, Türkiýäniň, Özbegistanyň Prezidentleri, Hindistanyň we Pakistanyň Premýer-ministrleri gatnaşýarlar. Giňeldilen düzümdäki mejlisde wekiliýet Baştutanlary bilen bilelikde ŞHG-niň Baş sekretarynyň, bu guramanyň Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça sebitleýin edarasynyň Ýerine ýetiriji komitetiniň başlygynyň, şeýle-de BMG-niň Baş sekretarynyň degişli orunbasarynyň hem çykyşlary göz öňünde tutuldy. 

Sammitiň gün tertibine guramanyň ählumumy howpsuzlyk ulgamyndaky mümkinçiliklerini ýokarlandyrmakdan başlap, medeni-ynsanperwer ulgama çenli hyzmatdaşlygyň has derwaýys ugurlary girizildi. Mejlisiň işiniň möhüm ugurlarynyň biri ŞHG-niň agzalarynyň sanawyny giňeltmek boýunça dowam edýän mesele bilen bagly bolar. Şunda Eýrany bu düzümiň agzalygyna kabul etmek bilen baglylykda, düýn onuň borçnamalary hakyndaky Ähtnamalara gol çekilendigini aýtmak gerek.  

Samarkant sammitiniň netijeleri boýunça Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň işini ilerletmek, sebitleýin söwdanyň möçberini artdyrmak, senagat we ulag ulgamlarynda özara gatnaşyklary işjeňleşdirmek, bilelikdäki taslamalar, «ýaşyl» ykdysadyýet, innowasiýalar, sanly tehnologiýalar, logistika, oba hojalygy, lukmançylyk we beýleki ulgamlaryň işi bilen bagly 30-dan gowrak resminamanyň kabul edilmegine garaşylýar. «Samarkant Jarnamasy» adyny alan jemleýji resminamada bolsa agza ýurtlaryň sebit we ählumumy meseleler boýunça anyk garaýyşlary öz beýanyny tapar.  

Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň taryhynda täze sahypany açjak nobatdaky sammitiň dünýäniň habarlar giňişliginde giňden beýan edilmegine möhüm ähmiýet berilmegi onuň tapawutly aýratynlyklarynyň biridir. Täze açylan «Beýik Ýüpek ýoly» halkara syýahatçylyk merkezinde ýerleşýän Kongres merkezinde geçirilýän bu syýasy çäräni köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde dessin we hemmetaraplaýyn şöhlelendirmek maksady bilen, Samarkant şäherinde metbugat merkezleriniň birnäçesiniň işi ýola goýuldy. Şolaryň ikisi syýahatçylyk merkeziniň çäginde ýerleşip, häzirki wagtda olarda 800-den gowrak žurnalist iş alyp barýar. Ýeri gelende, media wekilleriniň 600-e golaýynyň dünýäniň 20-den gowrak döwletine wekilçilik edýändigini aýtmak gerek. 

«Türkmenistan»

Samarkant ş.

Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde hormatly Prezidentimize şu ýylyň ýanwar ― awgust aýlarynda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň makroykdysady görkezijileri barada hasabat berildi. 

 *** 

 Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzyň ähli künjeklerinde toplumlaýyn özgertmeler maksatnamalary üstünlikli amala aşyrylýar, häzirki zaman düzümleri kemala gelýär, dürli maksatly täze binalardyr desgalar ulanmaga berilýär. Iri möçberli sebit we milli maýa goýum taslamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi buýsandyryjy ýagdaýdyr. Munuň özi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň durnukly ösýändigini tassyklaýar.  

Şu ýylyň sekiz aýynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly nobatdaky mejlisinde hem hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabat döwrüniň makroykdysady görkezijileriniň milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň durnukly ösüşe eýedigini alamatlandyrýandygyny belledi. Jemi içerki önümiň ösüş depgini ýokary derejede saklanýar.  

2022-nji ýylyň ýanwar ― awgust aýlarynyň jemleri boýunça daşary söwda dolanyşygy hem ýokary görkezijilere eýe boldy. Hökümet mejlisinde berlen hasabatlar bu aýdylanlary doly tassyklaýar. Munuň özi döwlet Baştutanymyzyň parasatly we öňdengörüjilikli syýasatynyň, giň möçberli özgertmeleriniň oňyn netijesidir. Türkmenistanda üstünlikli durmuşa geçirilýän maýa goýum syýasaty ykdysady we önümçilik kuwwatynyň ýokarlandyrylmagyny, häzirki zaman durmuş ulgamynyň, ulag-aragatnaşyk, inženerçilik düzümleriniň kemala gelmegini, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda täze usullaryň we öňdebaryjy tehnologiýalaryň giňden ulanylmagyny şertlendirdi. Şunuň bilen baglylykda, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, milli ykdysadyýetimiziň ösüşine gönükdirilen maliýe çeşmeleriniň hasabyna maýa goýumlary özleşdirmegiň ösüş depgini has-da ýokarlandy.  

Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ýurdumyzyň söwda toplumynda sazlaşykly ösüş depginlerini saklamak üçin halkara işewürlik gatnaşyklary yzygiderli ösdürilýär. Türkmenistanyň daşary ykdysady strategiýasy ähli döwletler bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine gönükdirilendir, sergileriň we maslahatlaryň işjeň ýagdaýda guralmagy ýurdumyzyň dünýäniň hojalyk gatnaşyklary ulgamyna çalt goşulyşmagyna ýardam berýär.  

Ýurdumyzyň ähli şäherlerinde we obalarynda bolşy ýaly, paýtagtymyzyň düzüm böleklerini döwrebaplaşdyrmaga we giňeltmäge hem uly möçberli maliýe serişdeleri goýberilýär, halkymyzyň amatly durmuş şertlerini üpjün etmek üçin zerur mümkinçilikler döredilýär. Mejlisde hormatly Prezidentimiz Aşgabady mundan beýläk-de ösdürmek baradaky meselä ünsi çekmek bilen, şunda öňde goýlan wezipeleri çözmäge uzak geljegi nazara alyp, toplumlaýyn çemeleşmegiň möhümdigini belledi.  

Dünýäniň beýleki döwletleri we işewür toparlary bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek Türkmenistanyň energetika syýasatynyň möhüm ugry bolup durýar. Ýurdumyz bu hyzmatdaşlygy hoşmeýilli erk-isleg we özara bähbitlilik ýörelgeleri esasynda guraýar. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz türkmen energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ibermegiň köpugurly ulgamyny döretmek, energetika howpsuzlygynyň täze ählumumy binýadyny kemala getirmek ulgamynda Türkmenistanyň halkara başlangyçlaryny ilerletmek bilen baglanyşykly meselelere ünsi çekdi. Şeýle-de döwlet Baştutanymyz dokma, medeniýet, ylym-bilim, saglygy goraýyş, maliýe-bank, ulag-aragatnaşyk, gurluşyk, oba hojalyk ulgamlaryny mundan beýläk-de ösdürmek, innowasion serişdeleri, döwrebap usullary ornaşdyrmak, iri düzümleýin taslamalary işläp taýýarlamak babatda ýolbaşçylara birnäçe tabşyryklary berdi.  

Häzirki wagtda türkmenistanlylar tutanýerli zähmet çekip, işe döredijilikli çemeleşýärler, öňdebaryjy tilsimatlary netijeli peýdalanýarlar. Ýurdumyzda amala aşyrylýan özgertmeler maksatnamalary we iri taslamalar hem halkymyzyň abadançylygyny we ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Şeýle beýik işleriň amala aşyrylmagy netijesinde Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşi barha ýokarlanýar. Munuň özi ählumumy parahatçylygyň we abadançylygyň bähbidine hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen daşary syýasat ugrumyzy hem üstünlikli durmuşa geçirmäge mümkinçilik berýär. 

 Sanlar we maglumatlar 

•  Hasabat döwründe, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 11,4 göterim artdy.  

•  Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi 10,5 göterim artdy. 

•  Daşary söwda dolanyşygynyň möçberi, geçen ýylyň döwrüne garanyňda, 38,6 göterim ýokarlandy. 

•  Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 106,3 göterim, çykdajy bölegi 97,5 göterim ýerine ýetirildi. 

•  Býujetiň serişdeleriniň 80,9 göterimi durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirildi. 

•  Iri we orta kärhanalarda ortaça aýlyk zähmet haky, geçen ýylyň degişli döwrüne görä, 10,4 göterim ýokarlandy. 

•  Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 7,5 göterim artdy. 

•  Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini 104,1 göterime, önüm öndürmegiň ösüş depgini 106,5 göterime barabar boldy.

2022-njy ýylyň 15-nji sentýabrynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň edara binasynda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüşi utgaşdyrmak boýunça Sebitleýin merkeziniň başlygy hanym Gwi Ýop Sonyň arasynda duşuşyk geçirildi.

Duşuşyga Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň, Daşary işler ministrliginiň degişli wekilleri we Birleşen Milletler Guramasynyň Türkmenistandaky Hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko gatnaşdylar.

Duşuşygyň maksady Türkmenistan bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk meselelerini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.

Duşuşygyň dowamynda Türkmenistanda hereket edýän Birleşen Milletler Guramasynyň ähli guramalarynyň arasynda netijeli we örän ýakyn gatnaşyklary ösdürmek, Birleşen Milletler Guramasy bilen Türkmenistanyň Hökümetiniň arasynda durnukly ösüş ugrunda             2021-2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly Maksatnamasynda görkezilen orta möhlet üçin esasy ileri tutulýan ugurlary boýunça hyzmatdaşlyk etmek, Durnukly Ösüş Maksatlaryny durmuşa geçirmek, şol sanda olary maliýeleşdirmek hem-de Türkmenistan bilen Birleşen Milletler Guramasynyň ähli guramalarynyň arasyndaky taslamalary maliýeleşdirmegiň ýurt derejesindäki birleşdirilen gaznasyny döretmegiň meseleleri boýunça pikirler alyşyldy.

Duşuşyk hoşniýetli ýagdaýda geçdi. Duşuşygyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara hyzmatdaşlygyny berkitmekde, dünýäniň abraýly halkara guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmakda giň mümkinçilikleri, zerur şertleri döredip berýänligi, tutuş dünýäde ýurdumyzyň abraý-mertebesini belende götermekde bimöçber işleri amala aşyrýanlygy üçin Hormatly Prezidentimiziň adyna alkyşly sözler aýdyldy. Arkadagly Serdarymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak belent başynyň hemişe aman, il-ýurt bähbitli umumadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Arkadagly Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda berkararlygyň, bagtyýarlygyň hem-de beýik galkynyşlaryň röwşen ýoly bilen öňe barýan Diýarymyzda hususy pudakda gazanylýan üstünlikler mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 31 ýyllygyna mynasyp sowgatdyr. Türkmen telekeçileri bu uly toýa önümçilik desgalaryny, «Rowaç» kottejler toplumyny, ak mekdepleri, ýaşaýyş jaýlaryny ulanmaga bermek, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň täze ýokary okuw mekdebiniň binasynyň düýbüni tutmak ýaly asylly işler, ýaşlar telekeçiligini goldamak, täze senagat zolagyny döretmek ýaly döwletli başlangyçlar bilen barýar. 

Gahryman Arkadagymyzyň «Garaşsyzlyk — bagtymyz» atly kitabynda: «Garaşsyz döwletli bolmak arzuwy ençeme asyrlap halkymyzyň ýüreginde ýaşady. Döwrümiziň bagtyýar nesilleri hasyl bolan arzuwlary berkidýän nesiller hökmünde uly jogapkärçiligi egne alýarlar, hut şunuň bilenem olar tükeniksiz mertebäniň, at-abraýyň eýeleridir. Olar özbaşdak döwletli bolmagyň nähili uly bagtdygyny, şol bir wagtyň özünde nähili uly borçdugyny, döwleti berkitmegiň öz ykballaryna düşen mukaddes paýdygyny her ädimde duýmalydyrlar. Bu, hakykatdan hem, nesillere ykbalyň taýsyz peşgeşidir, mukaddes paýydyr» diýmek bilen, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň gadyr-gymmatyny belent ruhda, örän düýpli beýan edýär.  

Garaşsyzlyk ýyllarynda ykdysadyýetiň depginli ösüşiniň möhüm şerti bolan telekeçilik başlangyçlarynyň goldanylmagy we işewürligiň höweslendirilmegi hususy pudagyň rowaçlanmagyna badalga berdi. Ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmekde telekeçilik ulgamyna, hususan-da, isleg bildirilýän daşary ýurt harytlarynyň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen önümleriň öndürilmegine aýratyn ähmiýet berildi.  

Geçen gysga döwürde döwletimizde kiçi we orta telekeçilige goldaw bermegiň täze hukuk esaslary döredildi. «Kiçi we orta telekeçiligi goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. 2018-nji ýylda «Türkmenistanyň kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» kabul edilip, häzirki wagtda ol üstünlikli durmuşa geçirilýär. Ykdysadyýetini bazar gatnaşyklary ýörelgesinde guraýan Türkmenistanda halk hojalyk toplumynyň bu bölegini netijeli, sazlaşykly ösdürmek üçin amatly ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredildi. Ol salgyt ulgamyny kämilleşdirmekde, eksport-import amallaryny geçirmegi ýönekeýleşdirmekde, ýeňillikli karzlaşdyrmakda öz beýanyny tapýar.  

Türkmenistan Garaşsyzlygyny gazanandan soňra ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk ulgamlaryny ösdürmek ýoly bilen milli ykdysadyýetiň berk esasyny döretmegi; kiçi we orta telekeçiligiň önümçilik, innowasion we maýa goýum işjeňligini ýokarlandyrmagy; döwlete degişli bolmadyk bölegiň döwletiň jemi içerki önümdäki paýyny, telekeçiligiň döwletiň daşarky söwda dolanyşygyndaky paýyny artdyrmagy; bilelikdäki we daşary ýurt kärhanalarynyň giň gerimli ösüşini üpjün etmegi kiçi we orta telekeçiligi, hususy bölegiň ösüşini goldamak boýunça syýasatynyň esasy maksatlary hökmünde kesgitledi. Kiçi we orta telekeçiligiň ösüşiniň artykmaçlygy, oňa döwletiň goldawynyň toplumlaýynlygy, aýdyňlygy, açyklygy, döwlet goldawynyň kiçi we orta telekeçiligiň şahslary üçin elýeterliligi, telekeçilik işiniň erkinliginiň kepillendirilmesini, kiçi we orta telekeçiligiň şahslarynyň eýeçilik hukugynyň goragyny üpjün etmek bu syýasatyň esasy ýörelgeleridir. 

Hususy ulgamda senagat toplumynda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän kärhanalaryň döredilmegine aýratyn üns berilýär. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň we partiýasynyň agzalarynyň işjeň gatnaşmagynda ýurdumyzda elektron senagaty ösdürilýär, innowasion tehnologiýalara esaslanan ugurdaş edaralar döredilýär. Bularyň hemmesi degişli ugurda importyň möçberini azaltmaga hem-de ilaty isleg bildirilýän harytlar bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge mümkinçilik berýär. 

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň çäginde ýerleşýän senagat zolagynda gazanylýan üstünlikler ýurdumyzda hususyýetçiligi ösdürmek boýunça amala aşyrylýan özgertmeleriň rowaçlanýandygynyň nyşanydyr. 260 gektardan gowrak meýdany tutýan senagat zolagynda gysga döwürde türkmen telekeçileriniň yhlasy bilen döwrebap önümçiliklerdir hyzmatlaryň ösen merkezi kemala geldi. Bu ýerde döwrebap senagat kärhanalarynyň onlarçasy hereket edýär. Senagat zolagynda ýerli gurluşyk bazaryny ýokary hilli senagat harytlarynyň zerur bolan möçberi bilen üpjün etmekde giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň 2-nji sentýabrynda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde telekeçiligi ösdürmek üçin şertleri döretmek babatda amala aşyrylýan işler barada hasabaty diňledi. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary tarapyndan önümçilik maksatly desgalaryň gurulmagy netijesinde milli ykdysadyýetimizde hususy ulgamyň tutýan orny yzygiderli artýar. Şu maksatnamada ykdysady zolaklary döretmek boýunça bellenen wezipeleri ýerine ýetirmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynda hereket edýän senagat zolagynyň golaýynda täze senagat zolagyny döretmek baradaky teklip hödürlenildi. Bu senagat zolagynda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen önümleri öndürýän kärhanalary döretmek göz öňünde tutulýar. Bu ugurda kesgitlenen işleriň amala aşyrylmagy milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge, hususy ulgamyň işjeňligini ýokarlandyrmaga, içerki we daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmäge, milli ykdysadyýetimizde hususy pudagyň tutýan ornuny artdyrmaga ýardam eder. Senagat zolagynda ýokary tehnologiýaly döwrebap kärhanalaryň işe girizilmegi bilen, onuň eksport kuwwatyny artdyrmak üçin mümkinçilikler dörediler. Ýurdumyzda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň öndürilmegi importyň möçberlerini azaltmaga mümkinçilik berer. Şunuň bilen birlikde täze kärhanalaryň işe girizilmegi 10 müňden gowrak iş ornuny döretmäge ýardam eder. 

Hormatly Prezidentimiz milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmakda hem-de dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmekde hususy ulgama möhüm ornuň degişlidigini belleýär, kiçi we orta telekeçiligi goldamak boýunça döwlet tarapyndan geçirilýän çäreleriň ýurdumyzda telekeçilik işini işjeňleşdirmek arkaly ykdysady we durmuş taýdan ösüşiň ýokary depginlerini üpjün etmäge gönükdirilendigini nygtaýar. 

  «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» hem hususy pudagyň işine döwlet tarapyndan yzygiderli goldaw bermek wezipelerine aýratyn orun berilýär. Bu işleriň aýdyň mysaly hökmünde bellesek, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň degişli çözgüdi esasynda ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň gerimini has-da artdyrmak maksady bilen 150 million amerikan dollary möçberinde pul serişdesi bölünip berildi. Şeýle hem ýurdumyzda azyk howpsuzlygyny has-da berkitmek maksady bilen, daşary ýurtlardan azyk harytlaryny satyn almak üçin, ýene-de 150 million amerikan dollary möçberinde pul serişdesi bölünip berildi. Şeýle goldawlar milli ykdysadyýetde hususy pudagyň eýeleýän ornunyň has-da giňemeginde, bazar ykdysadyýetine geçmekde netijeli ädimlerdir. 

Şu ýylyň 12-nji aprelinde Aşgabatda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 14 ýyllygy mynasybetli açylan sergide ýerli kärhanalaryň we daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň arasynda söwda boýunça ikitaraplaýyn şertnamalaryň ençemesi baglaşyldy. Olar, esasan, dürli azyk önümleriniň we önümçilikde ulanylýan serişdeleriň söwdasyna degişlidir. 

Ekologik taýdan arassa ýokary netijeli önümçilikleriň döredilmegine, ähli pudaklarda sanly ulgamlaryň we täze tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna uly üns berilýär. Halkyň sarp edýän harytlaryny öndürmegiň möçberini, ýeňil we azyk senagatynyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak bilen bir hatarda hyzmatlar hem-de söwda ulgamyny ösdürmäge uly möçberde maýa serişdeleri gönükdirilýär. 

Türkmen telekeçileri ykdysadyýetiň täze pudaklarynda, şol sanda ýurdumyzyň mineral-çig mal baýlyklaryny işläp taýýarlamakda geljegi uly taslamalary durmuşa geçirýärler. «Döwlet-hususy hyzmatdaşlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, bu ugurda döwlet kärhanalary bilen kiçi we orta telekeçiligiň wekilleriniň hyzmatdaşlygy ösdürilýär. 

Telekeçilik ähli sebitlerde ösdürilip, bu ulgam giň möçberli taslamalary durmuşa geçirmäge hem-de ilatyň iş bilen üpjünçiligi boýunça wezipeleri çözmäge işjeň gatnaşýar. Hormatly Prezidentimiziň ynamy we goldawlary bilen hususy gurluşyk kärhanalarymyz senagat, durmuş, medeni maksatly desgalaryň köp sanlysyny gurýarlar, şäherlerimizi hem-de obalarymyzy abadanlaşdyrmaga işjeň gatnaşýarlar. 

Telekeçilikde ýaşlary goldamaga, olaryň hünär kämilligini gazanmaga uly üns berilýär. Şu ýylyň 19-njy iýulynda Aşgabat şäheriniň Görogly köçesiniň ugrunda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň ýokary okuw mekdebiniň binasynyň düýbi tutuldy. Täze bilim ojagynyň tutýan umumy meýdany 8 gektara barabar bolup, onuň çäginde 9 gatly esasy bina, 6 gatly okuw binalarynyň 4-si, hersi 300 orunlyk umumy ýaşaýyş jaýlarynyň 2-si, kitaphana, naharhana, ýapyk we açyk sport desgalary, 1000 orunlyk mejlisler zaly, kömekçi desgalar bolar. Onuň gurluşygynda innowasion we sanly tehnologiýalar işjeň ulanylar. Okuw otaglary hem-de tejribehanalary döwrebap kompýuterlerdir enjamlar, şol sanda häzirki zaman bilim tehnologiýalary, multimedia we lingafon enjamlary bilen üpjün ediler. Täze ýokary okuw mekdebiniň okuw maksatnamalarynda häzirki döwrüň talabyna laýyk döwrebap başarnyklar, telekeçiligiň hukuk esaslary, işewürlik ýörelgeleri, sanly tehnologiýalar eýýamynyň möhüm bilimleri ýaşlara öwrediler. 

Hormatly Prezidentimiz 1-nji sentýabrda Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň VII gurultaýyndaky çykyşynda: «Garaşsyz döwletimizi 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna laýyklykda, biz ýaş raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş üpjünçiligini gowulandyrýarys. Olaryň telekeçilik başlangyçlaryny höweslendirmek boýunça hem netijeli işleri alyp barýarys» diýip belledi. Bu gurultaýda «Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşine gol çekilmegi aýratyn guwandyryjydyr. Onda kesgitlenişi ýaly, telekeçi ýaşlar ýuridik şahsy döretmezden ýa-da ýuridik şahsy döretmek arkaly telekeçilik işi bilen meşgullanýan we ýaşlar telekeçiligine degişli edilen ýaşlardyr. Şeýle-de kiçi we orta telekeçilik işi amala aşyrylanda, işgärleriniň azyndan 75 göteriminiň ýaşy 35 ýaşa çenli bolsa, esaslyk maýasynda, eger ol ýuridik şahsyň guramaçylyk-hukuk görnüşi bilen göz öňünde tutulsa, 35 ýaşdan uly bolmadyk adamlaryň goýumlarynyň paýy 75 göterimden ýokary geçse, ol ýaşlar telekeçiligi hasaplanýar. Kanunyň 34-nji maddasy «Ýaşlar telekeçiliginiň döwlet goldawy» diýlip atlandyrylýar. Onda ýaşlar telekeçiligini goldamak çygrynda ýaşlaryň döwlet goldawynyň ugurlary beýan edilýär. Olardan ýaşlary telekeçilik işiniň çygryna çekmek üçin höweslendirmeler ulgamyny ösdürmek; telekeçi ýaşlaryň we ýaşlar kärhanalarynyň arasynda telekeçilik işi babatda bäsleşikleri, olimpiadalary, festiwallary geçirmek; telekeçi ýaşlar we ýaşlar kärhanalary üçin döwlet-hususy hyzmatdaşlygyň gurallaryny netijeli ulanyp, maýa goýum gaznalaryny döretmek; ýaşlar telekeçiligini döwlet tarapyndan goldamak boýunça hemişelik hereket edýän (degişli ugurlar boýunça jogapkär edaralaryň wekillerinden ybarat bolan) döwlet toparyny döretmek ýaly çäreleri görkezmek bolar. 

Döwlet Baştutanymyzyň goldaw bermeginde hususy işewürligiň wekilleri obasenagat toplumynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, ilatyň ekologik taýdan arassa we ýokumly azyk önümlerine bolan isleglerini kanagatlandyrmaga mümkinçilik berýän tehnologiýalary özleşdirýärler. Ýylyň-ýylyna obasenagat toplumynyň desgalarynyň birnäçesi, şol sanda iri ýyladyşhana hojalyklary ulanylmaga berilýär. Guşçulyk, maldarçylyk, balykçylyk boýunça önümçilik toplumlarynyň, gök we bakja, miwe önümlerini gaýtadan işleýän kärhanalaryň gurluşygy dowam edýär. 

Ýurdumyzda internet arkaly harytlaryň satylyşyny artdyrmaga, elektron söwda üçin öz meýdançalarymyzy döretmäge, özümizde öndürilýän harytlaryň halkara derejede mahabatyny güýçlendirmäge aýratyn üns berilýär. Türkmen telekeçileri halkara çärelere, sergilere işjeň gatnaşýarlar. Ýurdumyzyň senagatçylarynyň we telekeçileriniň her ýylky sergisi hem-de maslahaty bagtyýarlyk döwrümizde hususy pudakda gazanylanlary giňişleýin açyp görkezýär.  

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň iýul aýynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary Türkiýäniň Stambul şäherindäki «Istanbul Expo Center» sergi merkezinde geçirilen halkara sergä gatnaşdylar. Onda ýurdumyzda öndürilýän «Arçalyk» «Bold», «Parahat», «Kilwan», «Noş» haryt nyşanly, ýokary hilli önümler görkezildi. Şeýle-de milli önümlerimiz Italiýada «Milan dizaýn hepdeligi — 2022-niň» çäklerinde görkezildi. 

Beýik Garaşsyzlygymyzyň şanly 31 ýyllyk toýuna barýan günlerimizde şaýat bolýan taryhy wakalarymyz, toý ruhy, toý tutumy döwletimiziň özbaşdaklygyna, özygtyýarlylygyna, garaşsyz ösüş ýoluna bolan guwanjymyzy aýan edýär.  

Ýurdumyzda hususy pudagy ösdürmek boýunça taýsyz tagallalary edýän hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, döwletli tutumlarynyň elmydama rowaç bolmagyny arzuw edýäris. 

Saparmyrat OWGANOW,

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň Merkezi geňeşiniň başlygy, Milli Geňeşiň Mejlisiniň deputaty.

Geçen hepdäniň wakalarynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkara jemgyýetçilik bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmäge, söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmäge, ählumumy parahatçylygyň we abadançylygyň bähbidine hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga, berkarar Watanymyzyň täze eýýamynyň beýik taglymlaryny dabaralandyrmaga, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga gönükdirilen syýasaty aýdyň beýanyny tapdy. 

5-nji sentýabrda döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda oba hojalyk toplumynda hem-de welaýatlarda alnyp barylýan işler, möwsümleýin oba hojalyk işlerini guramaçylykly geçirmek boýunça görülýän toplumlaýyn çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy. Hormatly Prezidentimiz bugdaý ekişiniň agrotehniki möhletlerde, talabalaýyk guralmalydygyna ünsi çekip, degişli işleriň depginini güýçlendirmegi tabşyrdy. Şunda ekerançylaryň ýokary hilli tohumlar we mineral dökünler, oba hojalyk tehnikasy bilen üpjün edilmegi häzirki günüň möhüm talaby bolup durýar. 

Pagta ýygymyny bellenen möhletlerde we talabalaýyk geçirmek, kabul ediş harmanhanalarynyň, möwsümde ulanyljak oba hojalyk tehnikalarynyň taýýarlyk meselelerine hem aýratyn ähmiýet berilmelidir. Şunuň bilen birlikde, güýzlük ýeralma, şaly, gant şugundyry we beýleki gök-bakja ekinleri ekilen meýdanlarda ideg işlerini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirmegiň, ýetişdirilen hasyly tiz we ýitgisiz ýygnap almagy guramagyň zerurdygy bellenildi. Döwlet Baştutanymyz sentýabr aýynda giňden bellenilýän şanly seneler mynasybetli geçiriljek dabaraly çäreleriň ýokary guramaçylyk derejesiniň üpjün edilmelidigine ünsi çekdi. 

5-nji sentýabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türki Döwletleriň Guramasynyň Baş sekretary Bagdad Amreýewi kabul etdi. Duşuşykda dürli ulgamlarda hyzmatdaşlygyň hem-de energetika, ulag-kommunikasiýa, infrastruktura düzümleri, ynsanperwer ulgam ýaly strategik ugurlarda bilelikdäki taslamalary amala aşyrmagyň mümkinçilikleri barada pikir alşyldy. Şeýle-de bu guramanyň düzüminde döredilýän Türki maýa goýum gaznasyny hasaba almak bilen, hyzmatdaşlyk üçin giň mümkinçilikler açylýar. 

Duşuşygyň dowamynda Bagdad Amreýew Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy, Türki Döwletleriň Guramasynyň Ýaşulular geňeşiniň agzasy Gurbanguly Berdimuhamedowyň guramanyň geçen ýyl geçirilen sammitine gatnaşmagynyň we onda netijeli başlangyçlary öňe sürmeginiň guramanyň işiniň öňe ilerlemegine oňyn täsirini ýetirendigini aýratyn nygtady. Geçen sammitde Türkmenistanyň bu düzüme synçy hökmünde girmegi baradaky çözgüdiň kabul edilmeginiň taryhy ähmiýetli waka bolandygy bellenildi. 

7-nji sentýabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Hytaý Halk Respublikasynyň Hökümetiniň Ýewraziýa işleri boýunça ýörite wekili Li Hueýi kabul etdi. Söhbetdeşler häzirki döwürde döwletara gatnaşyklaryň okgunly ösdürilýändigini, 30 ýylyň dowamyndaky bilelikdäki işleriň netijesinde ägirt uly tejribe toplanandygyny kanagatlanma bilen belläp, syýasy ugurdaky gatnaşyklaryň netijeli häsiýete eýedigini nygtadylar. Döwlet Baştutanymyz we myhman hyzmatdaşlygyň iki ýurduň ýolbaşçylarynyň hoşniýetli syýasy erki esasynda ösdürilýändigini we ikitaraplaýyn, köptaraplaýyn görnüşde, şol sanda “Merkezi Aziýa — Hytaý” hyzmatdaşlygynyň çäklerinde üstünlikli amala aşyrylýandygyna ünsi çekdiler. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmegiň geljegi barada aýdyp, häzirki döwürde Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistanyň iri söwda-ykdysady hyzmatdaşy bolup durýandygyny belledi. Öňde goýlan meýilnamalary durmuşa geçirmekde Hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-hytaý hökümetara komitetine uly işler ynanyldy. Ýangyç-energetika toplumy, ulag we aragatnaşyk ulgamy, himiýa, dokma senagaty, ýokary tehnologiýalar ulgamlary, maýa goýum işi we başga-da birnäçe pudaklar bar bolan mümkinçilikleri nazara alnyp, möhüm ugurlar hökmünde kesgitlenildi. 

8-nji sentýabrda Ak bugdaý etrabynda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň göçme mejlisini geçirdi. Onuň gün tertibine harby we hukuk goraýjy edaralarda şu ýylyň sekiz aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri, ýakyn geljek üçin möhüm wezipeler, Garaşsyz döwletimizde howpsuzlygy, asudalygy üpjün etmek, harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmek, olaryň işini has-da kämilleşdirmek bilen baglanyşykly meseleler girizildi. 

Harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary ýurdumyzyň goranmak ukybynyň pugtalandyrylyşy, işgärler kuwwatynyň berkidilişi, öňdebaryjy tejribäniň, döwrebap iş usullarynyň hem-de sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylyşy, harby gullukçylaryň gullugy, ýaşaýyş-durmuşy üçin göwnejaý şertleriň döredilişi barada hasabat berdiler. Şeýle-de hukuk bozulmalarynyň öňüni almak, ýurdumyzyň ähli künjeklerinde ýangyn howpsuzlygyny üpjün etmek, “Ýol hereketiniň howpsuzlygy — ömrümiziň rahatlygy” atly biraýlygyň çäklerinde alnyp barylýan işler, şanly sene — Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygy mynasybetli dabaraly harby ýörişe taýýarlyk görlüşi barada aýdyldy. 

Mejlisiň barşynda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy “Prokurorlary wezipä bellemek hem-de wezipeden boşatmak hakynda” Karara gol çekdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow mejlisi jemläp, Türkmenistanyň dünýäniň ýurtlary we halklary bilen dostlukly, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny alyp barýandygyny belledi. Parahatçylyk söýüjilik ýörelgelerine esaslanyp kabul edilen Türkmenistanyň Harby doktrinasy goranyş häsiýetine eýedir. Bu doktrinanyň talaplaryna laýyklykda, harby we hukuk goraýjy edaralaryň düzümi mundan beýläk-de yzygiderli kämilleşdiriler, döwletimiziň goranmak ukyby has-da berkidiler. Harby gullukçylaryň we olaryň maşgala agzalarynyň ýaşaýyş-durmuş, gulluk, iş şertlerini yzygiderli gowulandyrmak, serkerdeleriň netijeli gulluk etmegi üçin giň mümkinçilikleri döretmek boýunça hem uly işleriň durmuşa geçirilmeginiň dowam etdiriljekdigine aýratyn üns çekildi. 

Şol gün döwlet Baştutanymyz Köpetdagyň etegindäki ajaýyp künjekleriň birinde gurluşygy alnyp barylýan täze atçylyk toplumyna bardy. 

Bu toplumyň çäklerinde esger ýatakhanasy, açyk manež, bedewler we taýlar üçin athanalar, weterinariýa binasy, ot-iým ammarlary, bassyrmalar, atlar üçin türgenleşik, gezim meýdançalary, çapuw ýodasy, karantin binasy, suw howdanlary, ýörite tehnikalar üçin desga, barlag-goýberiş nokady we beýleki degişli desgalar bar. Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy görkezilen taslamalar bilen içgin tanşyp, atçylyk toplumynyň we beýleki desgalaryň gurluşygynda dünýä tejribesinde giňden ulanylýan inženerçilik-tehniki çözgütleriň milli binagärlik ýörelgeleri bilen utgaşdyrylmalydygyny belledi. 

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz bu ýerde dünýäde uly şöhrat gazanan ahalteke bedewleriniň saklanylmagy, olaryň baş sanynyň artdyrylmagy, seýisçilik sungatynyň ösdürilmegi üçin ähli mümkinçilikleriň döredilmelidigini belledi. Şunda toplumy öňdebaryjy tehnologiýalar esasynda enjamlaşdyrmak, onuň ýanaşyk ýerlerini abadanlaşdyrmak işleri ekologik talaplary nazara almak arkaly amala aşyrylmalydyr. 

9-njy sentýabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda şu ýylyň sekiz aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri jemlenildi, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň möhüm wezipeleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Habar berlişi ýaly, hasabat döwründe milli ykdysadyýetimiziň makroykdysady görkezijileri jemi içerki önümiň durnukly ösüşine şaýatlyk edýär. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 11,4 göterim artyp, ykdysadyýetiň pudaklarynda oňyn netijeler gazanyldy. Ýanwar — awgust aýlarynda bölek-satuw haryt dolanyşygy, 2021-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim artdy. Daşary söwda dolanyşygynyň möçberi, geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, 38,6 göterim ýokarlandy. Sekiz aýyň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 106,3 göterim we çykdajy bölegi 97,5 göterim ýerine ýetirildi. Býujetiň serişdeleriniň 80,9 göterimi durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirildi. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, geçen ýylyň degişli döwrüne görä, 10,4 göterim ýokarlandy. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. 

Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, 2021-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 7,5 göterim artdy. Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde ýurdumyz boýunça medeni-durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň, inženerçilik ulgamlarynyň gurluşyk işleri alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ykdysadyýetiň dürli pudaklary üçin ilkinji nobatdaky wezipeleri kesgitläp, jemi içerki önümiň ösüş depginini durnukly saklamak üçin zerur çäreleriň görülmelidigini nygtady. 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetini, geljek ýylyň maýa goýum Maksatnamasyny bellenen möhletde taýýarlamak zerurdyr hem-de nebitgaz, himiýa, dokma we gurluşyk senagaty pudaklarynyň önümçilik kuwwatlyklaryny, girdejilerini artdyrmak boýunça degişli seljerme işleri geçirilmelidir. Döwlet Baştutanymyz täze önümçilikleri döretmek arkaly maýa goýumlaryň netijeliligini ýokarlandyrmagyň, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksport ugurly önümleriň artdyrylmagyna gönükdirilen maksatnamalaýyn işleriň depginleriniň çaltlandyrylmagynyň zerurdygyna ünsi çekdi. 

Birža söwdalarynyň geçirilmegi netijesinde, pagta ýüplügini hem-de matalary ýerlemekden gelýän girdejileriň möçberini artdyrmak, taýýar tikin önümleriniň önümçiligini giňeltmek, Döwlet haryt-çig mal biržasynyň işine sanly ulgamy ornaşdyryp, hasaba alynýan şertnamalary seljermek şeýle-de olaryň taslamalaryny tassyklamak maksady bilen, elektron resminama dolanyşygyny ýola goýmak gerek. 

Şunuň bilen birlikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow haly we haly önümleriniň elektron söwdalaryny guramagy, buýurmalary resminamalaşdyrmak, bu önümleriň taýýarlanylyşyny, ýerlenilişini sanlylaşdyrmak işlerini dowam etdirmegi tabşyrdy. Söwda-senagat edarasy ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň eksport möçberlerini artdyrmak boýunça usulyýet kömegini güýçlendirmelidir hem-de hususy önüm öndürijilere täze bazarlary, önümleri ýerlemegiň usullaryny gözlemekde ýardam bermelidir. Ýurdumyzyň senagat pudagynyň, himiýa kärhanalarynyň kuwwatlyklarynyň netijeli peýdalanylmagynyň möhümdigi bellenildi. Täze önümçilik kärhanalarynyň işe girizilmegi ýurdumyzyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak bilen bir hatarda, goşmaça iş orunlarynyň döredilmegine mümkinçilik berer. 

Energetika ministrliginiň we «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň işini döwrüň talabyna laýyk guramak, önümçilige täzeçil tehnologiýalary, dünýäniň ösen tejribesini ornaşdyrmak meselelerine aýratyn ähmiýet berilmelidir. Şeýle-de döwlet Baştutanymyz «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň garamagyna berlen «Türkmenturba» zawodyny netijeli dolandyrmak we onuň öndürýän önümleriniň möçberlerini artdyrmak boýunça zerur işleriň geçirilmelidigine ünsi çekdi. 

Şu ýyl gurluşygy tamamlanmaly hem-de ulanmaga berilmeli iri binalaryňdyr desgalaryň, hususan-da, Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň 1-nji tapgyrynyň bellenen möhletlerde ýokary hilli gurlup, açylyşa taýýar edilmegi bilen baglanyşykly meseleler berk gözegçilikde saklanmalydyr. Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentliginiň işini talabalaýyk guramak, Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystanyň serhedine çenli täze awtomobil ýolunyň gurluşygyny tizleşdirmek zerurdyr. 

Ýurdumyzda goşmaça suw gorlaryny döretmek üçin howdanlaryň göwrümini giňeltmek boýunça zerur işleriň geçirilmegi dowam etdirilmelidir, ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyryp, şor suw akabalaryny wagtynda we talabalaýyk arassalap durmak, suwaryş akabalarynda suw ölçeýji enjamlary, ekerançylyk meýdanlarynda suw tygşytlaýjy gurallary gurnamak boýunça teklipleri taýýarlamak wajypdyr. 

Ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna laýyklykda, döwlet we hususy düzümler tarapyndan azyk senagaty boýunça täze önümçilikler döredilmelidir. Şunuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyz ýer kadastrynyň sanly binýadyny döretmek işlerini çaltlandyrmagy, oba hojalyk maksatly ýerlerden peýdalanmaga isleg bildirýän taraplara ýerleri çalt we ýönekeý tertipde resmileşdirmegiň netijeli ulgamyny ýola goýmagy tabşyrdy. 

Bilim, ylym, saglygy goraýyş we sport ulgamlarynda işleri döwrüň talabyna laýyklykda guramak babatda anyk tabşyryklar berildi. Ýaş türkmenistanlylaryň mümkinçiliklerini amala aşyrmaklary, şahsyýet hökmünde başarnyklaryny görkezmekleri üçin ähli şertler döredilmelidir. Ýaşlary köpçülikleýin bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmaga giňden çekmek üçin netijeli işleri geçirmek zerurdyr. Sportuň dürli görnüşleri boýunça halkara derejeli ussat türgenleri taýýarlamagy dowam etdirmek wajypdyr. 

Döwlet Baştutanymyz raýatlara dürli kesellere garşy döwlet tarapyndan muzdsuz berilýän derman serişdeleriniň ýokary hilli bolmagyny hem-de öz wagtynda üpjün edilmegini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Ýurdumyzda öndürilýän derman serişdeleriniň, sanjym we beýleki saglygy goraýyş maksatly önümleriň görnüşlerini artdyrmak boýunça zerur işleri geçirmegiň wajypdygyna üns çekildi. 

Ulag ulgamyndaky halkara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmegiň zerurdygyna aýratyn üns berildi. Hususan-da, awgust aýynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahatda ara alnyp maslahatlaşylan hyzmatdaşlygyň ugurlaryny durmuşa geçirmek boýunça zerur işleri ýerine ýetirmek, halkara howa gatnawlarynyň ugurlaryny we sanyny köpeltmek boýunça teklipleri taýýarlamak barada aýdyldy. 

Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygy mynasybetli geçiriljek dabaraly çärelere, ýylyň ahyryna çenli geçiriljek halkara ähmiýetli iri çärelere, şol sanda döwlet Baştutanlarynyň saparlaryna, maslahatlara, Halkara Bitaraplyk gününe taýýarlyk görmegiň we geçirmegiň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek babatda degişli tabşyryklar berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow mejlisiň jemini jemläp, şu ýylyň sekiz aýynda alnyp barlan işleriň netijeleriniň ýurdumyzyň depginli ösmegini dowam etdirýändigini görkezýändigini kanagatlanma bilen belledi. Jemi içerki önümiň ösüşi 6,2 göterim derejede saklanýar. Berkarar Watanymyzda iri senagat we durmuş maksatly desgalaryň gurluşygy dowam edýär. Şolaryň hatarynda täze şäherçeleri, ýaşaýyş jaýlaryny, dynç alyş-sagaldyş merkezlerini, mekdepleri, çagalar baglaryny, ençeme beýleki desgalary görkezmek bolar. Şunuň bilen baglylykda, dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etdirmegiň, ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň sanawyny we eksport edilýän ugurlaryny giňeltmegiň wajypdygy nygtaldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy boýunça Türkmenistanda her ýyla mynasyp at dakmagyň asylly däbe öwrülendigini belledi hem-de degişli düzümlere 2023-nji ýyly mynasyp atlandyrmak boýunça ýurdumyzyň dürli künjeklerinden, jemgyýetçilik guramalaryndan, raýatlarymyzdan we ýaşlardan gelip gowuşýan teklipleri öwrenmegi tabşyrdy. 

Mejlisde hormatly Prezidentimiz Karara gol çekip, “Türkmenistanda seýsmologiýa ylmyny toplumlaýyn ösdürmegiň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny” hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasyny tassyklady. 

10-njy sentýabrda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ahal welaýatyna iş saparyny amala aşyryp, onuň barşynda sebitiň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynda alnyp barylýan işler bilen tanyşdy hem-de Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisini geçirdi. 

Döwlet Baştutanymyz gurluşyk işleriniň barşy, desgalaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşy, binalaryň taslamalary, Ahal welaýat çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezine degişli çagalaryň saglyklaryny dikeltmekleri üçin niýetlenen binada ýerine ýetirilen işler bilen tanyşdy. 

Soňra hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlarynyň, harby we hukuk goraýjy edaralaryň, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň, Ahal welaýatynyň häkiminiň gatnaşmagynda Hökümetiň göçme mejlisini geçirdi. Mejlisde Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygy bilen bagly meseleler hem-de birnäçe resminamalaryň taslamalary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Döwlet Baştutanymyz şu ýylyň ahyrynda ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen desgalardaky gurluşyk işlerini yzygiderli gözegçilikde saklamagyň ähmiýetini nygtap, alnyp barylýan işleriň ýokary hiliniň hem-de bu desgalaryň bellenilen möhletlerde ulanmaga berilmeginiň üpjün edilmegini talap etdi. 

Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisiniň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow “Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde gurulýan ýaşaýyş jaýlarynyň meseleleri hakynda”, “Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň meseleleri hakynda”, şeýle-de “Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň şäheriniň häkimliginiň meseleleri hakynda” Kararlara gol çekdi. Bu resminamalaryň kabul edilmegi täze welaýat merkezini gurmak işleriniň depginini tizleşdirmäge ýardam eder, şeýle-de şäher häkimliginiň işini düzgünleşdirer. 

Ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygy mynasybetli geçirilen “Garaşsyz Türkmenistan halkara habarlar giňişliginde” atly halkara maslahat geçen hepdäniň möhüm wakalarynyň hatarynda boldy. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli amala aşyrylýan syýasaty beýan edýän giňişleýin maglumatlar maslahata gatnaşyjylarda uly gyzyklanma döretdi. Halkara bileleşik bilen döwrüň ähli möhüm meseleleri boýunça özara gyzyklanma bildirilýän hyzmatdaşlyk şol syýasatyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. 

Daşary ýurtlaryň iri habarlar agentlikleriniň, meşhur elektron neşirleriniň, tele we radio kompaniýalarynyň, abraýly halkara guramalaryň we düzümleriň ýolbaşçylarydyr wekilleri öz wideoçykyşlarynda Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň dünýä jemgyýetçiliginde hem-de halkara maglumatlar giňişliginde günsaýyn artýan möhüm orny barada garaýyşlaryny beýan etdiler. 

Bellenilişi ýaly, gysga wagtyň içinde amala aşyrylan düýpli özgertmeler Türkmenistanyň keşbini tanalmaz derejede özgertdi. Munuň özi diňe bir ýurduň saýlap alan ösüş ýolunda ynamlydygyny görkezmän, eýsem, Watanymyzyň häzirki döwrüne we geljegine bolan jogapkärçiligine hemmetaraplaýyn göz ýetirýän halkymyzyň bu ugry dolulygyna goldaýandygyna hem şaýatlyk edýär. 

Ýurdumyzda möhüm oba hojalyk çäresi — pagta ýygym möwsümi başlandy. 7-nji sentýabrda Ahal, Balkan, Lebap we Mary welaýatlarynda pagta ýygymyna girişildi. Toprak-howa şertlerine laýyklykda, Daşoguz welaýatynda ýygyma 14-nji sentýabrda başlanýar. 

Mahlasy, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň oýlanyşykly ykdysady strategiýasynyň hem-de ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan özgertmeleriň baş maksada — halkymyzyň döredijilik kuwwaty esasynda Watanymyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmäge gönükdirilendigini nobatdaky gezek aýdyň subut etdi. 

(TDH)

Milli ykdysadyýetde hususyýetçiligiň paýyny artdyrmak, telekeçiligi ählitaraplaýyn goldamak, hususy işewürligi ösdürmek boýunça giň mümkinçilikleri döretmek hormatly Prezidentimiziň amala aşyrýan döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Türkmen telekeçileri ýurdumyzda daşary döwletlerden getirilýän harytlaryň ornuny tutýan hem-de dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmekde oňyn tejribe topladylar. Öý hojalygynda, edara-kärhanalarda we beýleki jemgyýetçilik düzümlerinde peýdalanylýan mebel önümleriniň görnüşleriniň artýandygy, hiliniň ýokarlanýandygy muňa aýdyň mysaldyr. 

1998-nji ýylda esaslandyrylan «Türkmen mebel» kärhanasy ýurdumyzyň beýleki hususy düzümleri bilen birlikde, ösüşiň täze belentliklerini nazarlaýar. Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň çägindäki senagat zolagynda ulanyşa berlen mebel toplumyndaky hususy kärhanalardyr hojalyk jemgyýetleri döwrebap we ýokary hilli mebelleri bilen diňe bir içerki bazary üpjün etmän, eýsem, öz önümlerini daşary ýurtlara-da eksport etmäge ukyply. Bu işde «Türkmen mebel» kärhanasynyň hem mynasyp paýy bar. Önümçilik toplumy 4,5 gektar meýdany eýeleýär. Bu ýerde işler ýokary derejede guralan. Işiň köp bölegi awtomatlaşdyrylan görnüşde alnyp barylýar. Kärhanada zähmet çekýän hünärmenlerdir işçileriň aglaba böleginiň ýaşlardygy aýratyn bellenmäge mynasyp. Işgärleriň döredijilikli işlemekleri we dynç almaklary üçin ähli şertler döredilipdir. 

Kärhananyň önümçilik toplumy birnäçe bölümden ybarat. Onuň düzüminde edara binasy, önümçilik sehi, çig mal we materiallar bölümi, taýýar harytlar üçin ammar bar. Önümçilik bölümlerinde Italiýada, Germaniýada we Türkiýede öndürilen döwrebap enjamlar ornaşdyrylypdyr. Her bölümde önümi taýýarlamak üçin zerur işler sanly ulgamyň kömegi arkaly ýokary takyklykda ýerine ýetirilýär. Arassaçylyk we howpsuzlyk düzgünleriniň kadalary berk berjaý edilýär. Müşderileriň ýörite buýurmalary aýratyn göz öňünde tutulýar. Bu ýerde öý goşlarynyň, hojalykda, edara-kärhanalarda ulanylýan mebelleriň dürli görnüşleri öndürilýär. Önümler ekologiýa taýdan arassalygy bilen tapawutlanýar. Olaryň adam üçin rahat, berk, çydamly hem-de göze gelüwli bolmagy esasy talaplar hasaplanýar. Müşderileriň isleglerinden ugur alnyp, döwrebap önümleriň öndürilýän, yhlasly zähmetiň gaýnap-joşýan ýerinde ösüş hem ýokary bolýar.  

Çary ÇARYÝEW.

Ýüpek gurçugynyň ilki dörän ýeri Hytaý döwleti hasaplansa-da, ol Beýik Ýüpek ýolunyň ugry bilen ýurdumyza-da aralaşypdyr. Ene-mamalarymyz ýüpek gurçugyny idedip, ýüpek almagy başarypdyrlar. Ondan ussatlyk bilen nepis halylary, keteni we beýleki matalary dokapdyrlar. Şol harytlar bazarlarda uly orun alypdyr. Häzirki wagtda ene-mamalarymyzyň şol ýönekeýje gurallarda işläp öndüren önümleri dünýä derejesinde enjamlaşdyrylan kärhanalarda, zawod-fabriklerde öndürilýär. Şeýle kärhanalaryň biri-de paýtagtymyzdaky ýurdumyzda iň öňdebaryjy kärhanalaryň biri bolan Türkmenistanyň Gahrymany Gurbansoltan eje adyndaky ýüpek fabrigidir. Habarçymyz kärhanada bolup, TDP-niň kärhanada hereket edýän ilkinji guramasynyň başlygy Ogulnur Repowa bilen söhbetdeş boldy. 

 — Ogulnur Saparmedowna, ilki bilen, söhbetdeşligimizi kärhanaňyzyň ilki işe başlan döwürlerinden başlaýsak?! 

— Fabrigiň düýbi 1927-nji ýylda tutulyp, 1928-nji ýylyň fewral aýynda doly güýjünde işläp başlapdyr. Şol döwürlerde fabrikde SK-5 kysymly ýüpek saraýjy enjamlar oturdylypdyr. Şol enjamlarda göwrümi 1,2 metr bolan ýüpekler keleplenilipdir. Esasy çig mal bolan piläni öndürmekde hem halkymyz işjeňlik görkezipdir. Şol ýyllarda fabrikde öndürilen ýüpegiň hilini barlamak hem-de satlyga taýýarlamak üçin Daşkendiň ugurdaş fabriginiň barlaghanasynda barlag işleri geçirilipdir. Kärhananyň Garaşsyzlyk ýyllarynda durky täzelenip, oňa Hytaý Halk Respublikasynyň önümi bolan FEÝU-2000 kysymly ýüpek saraýjy enjamlar oturdyldy.  

 — Fabrigiň häzirki wagtdaky kuwwaty, işleriň guralyşy baradaky gürrüňler bilen söhbetdeşligimizi dowam etdiräýsek? 

— Fabrigiň bir ýyllyk kuwwatlylygy 3 çalşykly işlän ýagdaýynda 260 tonna çig ýüpek öndürmäge niýetlenendir. Fabrikde önümçilik bölümleriniň 5-si bolup, olar pile saýlaýjy, buggazan, pile kelepleýji, ýüpegi gaýtadan saraýjy hem-de galyndyny gaýtadan işleýji bölümlerdir. Pile saýlaýjy sehinde pileler bir tapgyra jemlenip, tozandan, sütüginden arassalanyp, bölünip, ýüpek saramak üçin taýýarlanylýar. Saýlama işi titräp işleýän konweýerlerde amala aşyrylýar. Saýlanan pileler buggazan bölümine goýberilýär. Buggazan bölüminde pileler güýçli buguň, ýagny 90 — 96 gradus derejeli gyzgyn suwly kameralarda — gazanlarda çyglandyrylýar. Gyzgyn gazanlardaky pileler soňra 60 — 70 gradus derejeli suwda sowadylyp, gyzgynlygyň üýtgemegi bilen pileleriň suwda dolulyk derejesi düzgünleşdirilýär. Soňra bolsa plastik turbalar arkaly pile kelepleýji PK kysymly enjamlara ugradylýar. 

Ýüpegi gaýtadan saraýan sehde çig ýüpek göwrümi 1,5 metr bolan motowillalara saralýar. Motowillalara saralan ýüpekler «kelep» diýip atlandyrylýar. Çig ýüpegiň her bir kelebi 6 ýerinden boýalmadyk nah sapak bilen berkidilýär we 5-6 kilogram agramda gaplanylýar. Galyndynyň gaýtadan işlenilýän sehinde bolsa pile keleplenende emele gelýän galyndylar gaýtadan işlenilip, 1-geçirimli holst, ýüpek tary, gyrkyndylar hem-de gurçuk alynýar. Galyndylaryň ählisi hem gyzgyn howa arkaly guradylyp, basyjy enjam arkaly basylyp, satlyga taýýar edilýär. 

 — Kärhanada häzirki döwürde alnyp barylýan işler barada nämeler aýdyp bolar? 

— Häzirki wagtda fabrik 1 çalşykda işläp, ýylda 76.2 tonna çig ýüpek öndürmek meýilleşdirilýär. Bu öndürilen ýüpek çig maly diňe bir içerki bazarda däl, eýsem, daşarky bazarlarda hem mynasyp orun tapýar. Içerki bazarda esasy alyjymyz panbarhat fabrigidir. Kärhanamyzyň esasy maksady öňde goýlan meýilnamany üstünlikli ýerine ýetirmek bilen girdejini artdyrmakdyr. Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da berkemegine mynasyp goşant goşmakdyr.  

Garaşsyzlygymyzyň şanly 31 ýyllygy barha golaýlaýar. Baýramçylygy mynasyp zähmet üstünligi bilen garşy almaga çalyşýarys. Baş baýramymyz — mukaddes Garaşsyzlygymyzyň baýramy bilen Gahryman Arkadagymyzy, Arkadagly Serdarymyzy, tutuş türkmen halkyny tüýs ýürekden gutlaýarys. Bize işlemäge döredip berýän giň mümkinçilikleri üçin Arkadagly Serdarymyza hoşallygymyzy bildirip, janynyň sag, işleriniň rowaç bolmagyny arzuw edýäris.  

 — Beren gürrüňleriňiz üçin köp sag boluň!  

Ulugberdi HANMÄMMEDOW,

Türkmen döwlet medeniýet institutynyň talyby.

Aşgabat, 12-nji sentýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradowyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda oba hojalyk toplumynda alnyp barylýan işleriň we ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalarynyň ýerine ýetirilişine, Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 31 ýyllygyny baýram etmäge taýýarlyk görlüşine, sebitlerdäki möwsümleýin oba hojalyk işleriniň geçirilişine degişli meselelere garaldy. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Häkim welaýatda pagta ýygymynyň alnyp barlyşy, pagta arassalaýjy kärhanalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň, kombaýnlaryň we beýleki tehnikalaryň bökdençsiz işledilişi, hasyly ýygnap almak üçin gowaçanyň ýapragyny düşürmek işleriniň geçirilişi barada hasabat berdi. Şunuň bilen bir hatarda bugdaý ekişini agrotehniki möhletlerde geçirmek üçin tehnikalar, gurallar doly güýjünde işledilýär, bugdaý öndürijiler ýokary hilli tohumlar we mineral dökünler bilen üpjün edilýär. Güýzlük ýeralma, gök-bakja, beýleki oba hojalyk ekinlerine ideg işleri dowam etdirilýär. Mundan başga-da, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 31 ýyllygyna taýýarlyk görlüşi, bu sene mynasybetli ulanmaga tabşyrylmagy göz öňünde tutulýan desgalardaky gurluşyklaryň barşy barada hasabat berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, pagta ýygymynyň oba hojalygynda möhüm möwsümleriniň biridigini aýdyp, bu ugurda öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegi üçin zerur tagallalaryň edilmelidigini belledi hem-de pagta arassalaýjy kärhanalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň, kombaýnlaryň, beýleki tehnikalaryň bökdençsiz işledilmelidigini tabşyrdy. 

Döwlet Baştutanymyz bugdaý ekişiniň depginlerini güýçlendirmegiň möhümdigini, bu möwsümi üstünlikli geçirmek maksady bilen, hemme degişli meseleleriň öz wagtynda çözülmeginiň berk gözegçilikde saklanylmalydygyny belläp, bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Ekiş döwründe gallaçylar ýokary hilli tohumlar bilen üpjün edilmelidir, tehnikalar doly güýjünde işledilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Şeýle-de hormatly Prezidentimiz güýzlük ýeralma, gök-bakja we beýleki ekinlere ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, bellenilen möhletlerde geçirilmelidigini nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllyk baýramyna ýokary guramaçylyk derejesinde taýýarlyk görmegiň zerurdygyny, welaýatda bina edilýän ähli desgalaryň bellenilen möhletlerde hem-de ýokary hilli ulanmaga berilmelidigini belläp, häkime degişli görkezmeleri berdi. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew oba hojalyk işleri, pagta ýygymy möwsüminiň depginleri barada hasabat berdi. Ýygymda kombaýnlar hem-de ýygnalan hasyly harmanhanalara we pagta arassalaýjy kärhanalara daşamak üçin awtoulag tehnikalary işjeň ulanylýar. Kombaýnlaryň netijeli işini üpjün etmek üçin gowaçanyň ýapragyny düşürmek çäreleri guramaçylykly alnyp barylýar. Şeýle-de bugdaý ekişiniň agrotehniki möhletlerde geçirilýändigi, ekişde tehnikalaryňdyr gurallaryň doly güýjünde işledilýändigi, bugdaý öndürijileriň ýokary hilli tohumlar we mineral dökünler bilen ýeterlik derejede üpjün edilýändigi barada hasabat berildi. Hasabatyň çäklerinde güýzlük ýeralma, gök-bakja, beýleki oba hojalyk ekinlerine ideg işleriniň agrotehniki kadalara hem-de günbatar sebitiň toprak-howa şertlerine laýyklykda alnyp barylýandygy, gant şugundyryny ýetişdirmek boýunça görülýän çäreler barada habar berildi. 

Şunuň bilen birlikde, häkim şu ýyl ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalardaky gurluşyklaryň ýagdaýy, ata Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygyna taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, obasenagat toplumynda alnyp barylýan işleriň, şol sanda “ak altyn” hasylyny ýygnap almagyň we güýzlük bugdaý ekişiniň ýokary depginlerini üpjün etmegiň, agrotehniki möhletlerde tamamlamagyň ähmiýetini belläp, häkime bu meseleleri hemişelik gözegçilikde saklamagy tabşyrdy hem-de birnäçe degişli görkezmeleri berdi. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek üçin güýzlük ýeralmanyň, gök-bakja hem-de beýleki oba hojalyk ekinleriniň ösdürilip ýetişdirilişine uly ähmiýet berilýändigini nygtap, ekinlere ideg işleriniň agrotehniki möhletlerde alnyp barylmagynyň zerurdygyna aýratyn ünsi çekdi. 

Şeýle-de hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygy mynasybetli geçiriljek dabaraly çärelere ýokary guramaçylyk derejesinde taýýarlyk görmegi tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz şu ýyl ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň alnyp barlyşyny berk gözegçilikde saklamak babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň demirgazyk sebitde alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy, ýerli toprak-howa şertleri nazara alnyp, 14-nji sentýabrda badalga beriljek pagta ýygymyna taýýarlyk görlüşi baradaky hasabaty bilen dowam etdi. Şunuň bilen baglylykda, pagta arassalaýjy kärhanalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň, kombaýnlaryň we beýleki tehnikalaryň ýygym möwsümine doly taýýar edilendigi barada habar berildi. Ekişiň agrotehniki möhletlerde, ýokary hilli geçirilýändigi, tehnikalaryň we gurallaryň doly güýjünde işledilýändigi, bugdaý öndürijileriň ýokary hilli tohumlar, mineral dökünler bilen üpjün edilýändigi barada aýdyldy. Şeýle-de güýzlük ýeralma, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerine ideg işleriniň agrotehniki möhletlerde alnyp barylýandygy barada hasabat berildi. Şu günler demirgazyk sebitiň şaly ekilen meýdanlarynda hem ideg işleri degişli kadalara laýyklykda ýerine ýetirilýär. 

Şunuň bilen birlikde, ýurdumyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 31 ýyllyk baýramyny mynasyp garşylamak üçin taýýarlyk işleri alnyp barylýar. Şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň ýerine ýetirilişi barada hem hasabat berildi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmekde obasenagat pudagyny ösdürmegiň ähmiýetini nygtap, bugdaý ekişi möwsümini bellenilen möhletlerde tamamlamak üçin, onuň depginini güýçlendirmegiň zerurdygyny belledi. Geljek ýylyň bereketli hasyly bu işleriň geçirilişiniň hiline baglydyr. Hormatly Prezidentimiz ýetişdirilen gowaça hasylyny guramaçylykly we ýitgisiz ýygnap almaga girişilmegine möhüm ähmiýet bermegiň zerurdygyny aýdyp, bu babatda häkime birnäçe anyk görkezmeleri berdi. Şeýle-de beýleki oba hojalyk önümlerini, şol sanda güýzlük ýeralma, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmek, şaly ekilen meýdanlarda ideg işlerini talabalaýyk alyp barmak ugrunda zerur çäreler görülmelidir. 

Döwlet Baştutanymyz gurluşyk taslamalarynyň amala aşyrylyşy baradaky meselä ünsi çekip, welaýatda şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň ýerine ýetirilişiniň yzygiderli gözegçilikde saklanylmalydygyny aýdyp, häkime bu babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew gündogar sebitde pagta ýygymynyň alnyp barlyşy, pagta arassalaýjy kärhanalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň, kombaýnlaryň we beýleki tehnikalaryň bökdençsiz işledilişi, hasyly kombaýnlaryň kömegi bilen ýygnap almak üçin gowaçanyň ýapragyny düşürmek işleriniň geçirilişi barada hasabat berdi. Şunuň bilen birlikde, bugdaý ekişi agrotehniki kadalara laýyklykda alnyp barylýar, onda tehnikalar we gurallar doly güýjünde işledilýär. Bugdaý öndürijiler ýokary hilli tohumlar, mineral dökünler bilen üpjün edilýär. Şeýle hem güýzlük ýeralma, gök-bakja, beýleki oba hojalyk ekinlerine, şonuň ýaly-da, şaly ekilen meýdanlarda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilýändigi barada hasabat berildi. 

Mundan başga-da mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 31 ýyllygyna taýýarlyk görlüşi, şu ýyl ulanmaga tabşyrylmagy göz öňünde tutulýan desgalarda gurluşyklaryň barşy barada habar berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, pagta ýygymynyň ekerançylaryň durmuşynda möhüm möwsümleriň biridigini belledi we pagta arassalaýjy kärhanalaryň, kabul ediş harmanhanalarynyň, kombaýnlaryň, beýleki tehnikalaryň bökdençsiz işledilmelidigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz geljekki bereketli hasylyň girewi bolan bugdaý ekişini agrotehniki talaplara laýyklykda ýerine ýetirmek hem-de bu möhüm möwsümi üstünlikli geçirmek maksady bilen, hemme degişli meseleleriň öz wagtynda çözülmeginiň berk gözegçilikde saklanylmalydygyny häkime tabşyrdy. Şunuň bilen birlikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow güýzlük ýeralma, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerine üns berilmelidigini belledi, häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 31 ýyllyk baýramyna ýokary guramaçylykly taýýarlyk görmegiň möhümdigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz welaýaty durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlaryna ünsi çekip, bina edilýän ähli desgalaryň öz wagtynda we ýokary hilli ulanmaga berilmegi boýunça häkime birnäçe tabşyryklary berdi. 

Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew sebitde alnyp barylýan işler bilen birlikde pagta ýygymy möwsüminiň depginleri barada hasabat berdi. Möwsümde kombaýnlar hem-de hasyly harmanhanalara we pagta arassalaýjy kärhanalara daşamak üçin awtoulag tehnikalary işjeň ulanylýar. Pagta ýygymyndaky kombaýnlaryň netijeli işini üpjün etmek maksady bilen, gowaçanyň ýapragyny düşürmek guramaçylykly alnyp barylýar. 

Şeýle-de häkim bugdaý ekişiniň agrotehniki möhletlerde ýokary hilli geçirilýändigi, ekişde tehnikalaryňdyr gurallaryň doly güýjünde işledilýändigi, bugdaý öndürijileriň ýokary hilli tohumlar we mineral dökünler bilen üpjün edilýändigi barada hasabat berdi. Güýzlük ýeralma, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerine ideg işleriniň agrotehniki möhletlerde alnyp barylmagy üçin hemme çäreleriň görülýändigi barada-da durlup geçildi. Mundan başga-da, welaýatyň toprak-howa şertlerini nazara almak bilen, gant şugundyryna talabalaýyk ideg etmek ugrunda ähli tagallalaryň edilýändigi barada aýdyldy. 

Şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi maksat edinilýän desgalarda gurluşyk işleriniň ýagdaýy, Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 31 ýyllygy mynasybetli baýramçylyk çärelerine taýýarlyk görlüşi barada hem hasabat berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, obasenagat toplumynda alnyp barylýan işleriň ähmiýetini belledi hem-de gowaça hasylyny ýygnap almagyň, güýzlük bugdaý ekişiniň ýokary depginlerini saklamagyň, bu möwsümleri bellenilen agrotehniki möhletde tamamlamagyň wajypdygyny aýtdy. Şunda oba hojalyk tehnikalaryny we gurallaryny netijeli ulanmak bilen bir hatarda, ekerançylaryň, mehanizatorlaryň netijeli zähmet çekmegi we dynç almagy, olary zerur serişdeler bilen doly möçberde üpjün etmek üçin hemme şertleri döretmek esasy talap bolup durýar. Bu babatda welaýatyň ýolbaşçysyna birnäçe tabşyryklar berildi. 

Döwlet Baştutanymyz güýzlük ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ösdürilip ýetişdirilişine uly ähmiýet berilýändigini nygtap, bu ugurda ekinlere ideg işleriniň agrotehniki möhletlerde alnyp barylmagyny üpjün etmegiň zerurdygyny aýtdy. Şunuň bilen birlikde hormatly Prezidentimiz welaýatyň gant şugundyry ekilen meýdanlarynda ideg işleriniň alnyp barlyşyny gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. 

Şeýle-de Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 31 ýyllyk baýramy mynasybetli meýilleşdirilen dabaraly çäreleriň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek tabşyryldy. Döwlet Baştutanymyz şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň alnyp barlyşyny hem berk gözegçilikde saklamak barada degişli görkezmeleri berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow gözegçilik edýän oba hojalyk toplumynda işleriň ýagdaýy barada hasabat berdi. Wise-premýer häzirki wagtda ýurdumyzda pagta ýygymynyň dowam edýändigini, Daşoguz welaýatynda-da bu jogapkärli möwsüme başlamak boýunça degişli taýýarlyk işleriniň geçirilýändigini aýtdy. Şu günler ýurdumyzyň welaýatlarynda bugdaý ekişiniň dowam edýändigi barada hem hasabat berildi. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, oba hojalyk işlerini degişli derejede guramak, agrotehnikanyň kadalaryny berjaý etmek, pagta ýygymynyň hem-de güýzlük bugdaý ekişiniň depginini gowşatman alyp barmagy üpjün etmek bilen bagly meseleleri hemişe üns merkezinde saklamagy wise-premýere tabşyrdy. Mundan başga-da güýzlük ýeralmanyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ýokary hasylyny almak üçin, olara ideg edilişi hemişe üns merkezinde bolmalydyr. 

Döwlet Baştutanymyz öňde jogapkärli wezipeleriň durýandygyny aýdyp, Bitarap Watanymyzyň ýyl ýazgysyndaky şöhratly senä — mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 31 ýyllyk baýramçylygyna ünsi çekdi. Edermen gallaçylarymyzyň we pagtaçylarymyzyň tutanýerli zähmeti naýbaşy baýramymyzyň ýakynlaşyp gelýän şu günlerinde uly ähmiýete eýedir. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda kesgitlenen ähli wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň wajypdygyny belledi. Munuň özi ýurdumyzyň durmuşynda möhüm ähmiýeti bolan şanly senäniň mynasyp garşylanmagynda uly ähmiýete eýedir. Döwlet Baştutanymyz öňde goýlan wezipeleriň çözülmegine jogapkärçilikli hem-de toplumlaýyn çemeleşmegiň zerurdygyny nygtap, wise-premýere, welaýatlaryň häkimlerine birnäçe anyk tabşyryklary berdi.  

Hormatly Prezidentimiz sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň hem-de mähriban halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmegiň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Dokma senagaty milli ykdysadyýetimiziň örän möhüm hem-de okgunly ösýän pudaklarynyň biridir. Soňky ýyllarda önümçilik görkezijilerini yzygiderli ýokarlandyrýan pudak ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösdürilmeginde wajyp orny eýeleýär. Halkymyzyň dokmaçylyk senedini sungat derejesine ýetirenine müňlerçe ýyl geçenem bolsa, ýurdumyzyň dokma senagatynyň binýadynyň tutulmagy Garaşsyzlyk ýyllary bilen baglanyşyklydyr. Berkden tutulan binýat taryh üçin gysga döwürde Türkmenistanyň dokma önümçiliginde dünýäde öňdebaryjylaryň hatarynda orun almagyny şertlendirdi. 

 Senet, sungat, senagat 

Türkmen topragy gadymy döwürlerden bäri senetçiligiň ösen mekany hökmünde tanalýar. Ýurdumyzyň çägindäki gadymy taryhy ýadygärliklerde geçirilen gazuw-agtaryş işlerinde ýüze çykarylan tapyndylar, çet ýurtly jahankeşdeleriň ýazgylary, gelin-gyzlarymyzyň sungat derejesine ýetiren dokma önümleri bu hakykaty tassyklaýan ygtybarly delillerdir. Şeýle-de bolsa, taryhy şertleriň täsiri netijesinde senetçiligiň senagata öwrülýän döwründe ýurdumyza diňe dünýä bazaryny çig mal bilen üpjün edýän ülke hökmünde garaldy. Tä özygtyýarly döwletli bolýançak, türkmen topragynda ýetişdirilen pagta hasyly daşary ýurtlarda gaýtadan işlenilýärdi. Ýurt Garaşsyzlygymyz ähli ulgamlar bilen birlikde dokma senagatynyň hem galkynmagyna ýol açdy.  

 Çig mal çeşmesinden önümçilik merkezine  

Garaşsyzlygyň ilkinji ýyllaryndan ýurdumyzda milli ykdysadyýetiň pudaklaryny diwersifikasiýalaşdyrmaga ugur alyndy. Tebigy baýlyklaryň ägirt uly gorlaryna hem-de geografik taýdan amatly çäge eýe bolan Türkmenistan bu ugurda oňyn netijeleri gazanmagy başardy. Ýokary tehnologiýalar bilen üpjün edilen önümçilikleriň döredilip, gaýtadan işleýän senagatyň ösdürilmegi netijesinde dünýä bazarynda bahalary çig malyňky bilen deňeşdirilende birnäçe esse ýokary bolan eksport ugurly önümler öndürilip başlandy.  

1991-nji ýylda Türkmenistanda pagtanyň gaýtadan işlenilişiniň diňe ilkinji tapgyry amala aşyrylýardy. Dokma senagaty pudagynyň düzümleriniň düýpli diwersifikasiýalaşdyrylmagy bilen häzirki wagtda ýurdumyzda ösdürilip ýetişdirilýän pagta hasyly tutuşlygyna özümizde gaýtadan işlenilýär. Diňe soňky birnäçe ýylda tebigy çig maldan dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürýän täze kärhanalaryň onlarçasy guruldy. Olar halkara bazarlarynda ozaldan hereket edip gelýän öndürijileriň öňdebaryjy orunlaryna mynasyp dalaş edýärler. Şunlukda, Türkmenistan dokma senagatynda çig maly eksport edýän ýurtdan dünýä bazaryna taýýar önümleri çykarýan döwlete öwrüldi. 

 Şertler we mümkinçilikler  

Türkmenistanda dokma senagatyny ösdürmek üçin zerur bolan esasy şertler bar: ýerli çig mal, ýokary hünär derejeli işgärler bilen üpjünçilik, öndürilen harydy bazarlara ýetirmek üçin ulag-logistika düzümleri hem-de içerki we daşary bazarlardaky hyrydarlar. Şeýle hem ýurdumyzyň tebigy we howa şertleri gowaçanyň dünýä bazarynda uly islegden peýdalanýan önümleri öndürmekde çig mal bolup hyzmat edýän orta hem-de inçe süýümli görnüşlerini ösdürip ýetişdirmek üçin oňaýlydyr.  

Gahryman Arkadagymyzyň ýurdumyza baştutanlyk eden döwründe milli ykdysadyýetimiziň eksport ugurly önümleri öndürýän pudagy hökmünde dokma senagatyny ösdürmäge uly üns berildi. Häzirki wagtda ýurdumyzyň dokma senagaty pudagynda iri dokma toplumlary, ýüplük egriji we dokma kärhanalary, tikin fabrikleri, ýüpekçilik kärhanalary, aýakgap fabrikleri, derini we ýüňi gaýtadan işleýän zawodlar hereket edýär. Kärhanalarda çagalar we ulular üçin egin-eşikler, şol sanda ýokary hilli örme we jinsi önümleri, hojalykda ulanylýan ekologiýa taýdan arassa önümleriň dürli görnüşleri, ýorgan-düşek daşlyklary, çalgyçlar, panbarhat matalary we beýleki harytlar öndürilýär. «Bedew», «Gala», «Bürgüt», «Ýeňiş», «Bahar», «Goza», «Nusaý», «Wada», «Ak pamyk», «Arwana», «Mäne», «Jeýtun» ýaly söwda nyşanlary bilen öndürilýän harytlar Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň düzümindäki «Altyn Asyr» harytşynaslyk merkezinde hem-de ýurdumyzyň dürli ýerlerinde açylan ýöriteleşdirilen dükanlaryň onlarçasynda ilata hödürlenilýär. 

Pudagyň düzümindäki kärhanalaryň «Tsudakoma», «Juki», «Muratec» (Ýaponiýa), «Rieter», «Benninger» (Şweýsariýa), «Trützschler», «Schlafhorst», «Monforst», «Küsters» (Germaniýa), «Marzoli», «Reggiani», «Arioli», «Mario Crosta», «Savio» (Italiýa), «Picanol» (Belgiýa) ýaly dünýä belli kompaniýalaryň enjamlary bilen üpjün edilmegi onuň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak boýunça maksatlara ýetmäge ýardam berýär. 

 Köpdürli hem köpugurly 

Ýurdumyzyň dokma senagatyna innowasiýalaryň ornaşdyrylmagy netijesinde senagatda, gurluşykda, lukmançylykda, oba hojalygynda we beýleki ulgamlarda peýdalanylýan önümler hem öndürilýär. Çygdan we şemaldan goraýan, gyzgynlyga çydamly matalar, egin-eşikler, aýakgaplar, mebel düşemeleri, gorag we daňy materiallary, mata oboýlar, tutular, ýorganlardyr ýassyklar, çaga arlyklary, arassaçylyk serişdeleri we beýlekiler hut şu pudakda öndürilýär.  

Häzirki döwürde ýurdumyzyň dokma senagatynda öndürilýän önümleriň görnüşlerini köpeltmek, bezeg aýratynlyklaryny, ulanylýan çig malyň düzümini kämilleşdirmek boýunça netijeli işler alnyp barylýar. Tebigy süýümler bilen birlikde himiki süýümleriň peýdalanylmagynyň netijesinde garyşyk görnüşli matalar öndürilýär. Soňky ýyllarda dokalmaýan materialyň täze görnüşi bolan «spandbondyň» önümçiligi ýola goýlup, ol lukmançylykda we ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda ulanylýan önümleri taýýarlamakda giňden peýdalanylýar. 

 Hil standartlary we ekologiýa howpsuzlygy 

Dokma pudagynda öndürilýän önümleriň halkara hil standartlaryna hem-de ekologiýa howpsuzlygynyň talaplaryna laýyk gelmegine uly ähmiýet berilýär. Ýurdumyzyň dokma senagaty pudagynyň kärhanalarynyň önümleriniň «Önümçiligi dolandyryş ulgamy we hil gözegçiligi» ISO 9001, «Daşky gurşawy goramak» ISO 14001, «Zähmeti goramak we önümçilik howpsuzlygy» OHSAS 18001 ýaly halkara güwänamalaryna mynasyp bolmagy hem munuň aýdyň subutnamalarydyr. 

 Döwlet goldawy — ösüşiň hereketlendirijisi 

Döwlet tarapyndan pudagy ösdürmek hem-de türkmen dokma önümlerini daşarky bazarlara çykarmak üçin uly maýa goýumlary çekmek, erkin ykdysady zolaklary döretmek, ýeňillikli karzlary bermek, oňaýly maliýe gurallaryny üpjün etmek ýaly şert-mümkinçilikler döredilýär. Garaşsyzlyk ýyllaryndan bäri täze dokma toplumlarynyň gurluşygyna hem-de ozal bar bolan kärhanalaryň durkunyň täzelenilmegine 2 milliard amerikan dollaryna barabar maýa goýum serişdeleri goýberildi. Daşary ýurt kompaniýalary we halkara maliýe guramalary bilen giň gerimli hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Olaryň gatnaşmagynda ýurdumyzda döwrebap dokma toplumlarynyň 15-si gurlup, ulanylmaga berildi.  

Diňe geçen ýylyň dowamynda Gahryman Arkadagymyzyň ak pata bermegi bilen, Ahal welaýatynyň Kaka we Babadaýhan etraplarynda döwrebap dokma toplumlarynyň ikisi ulanyşa berildi. Bu döwrebap önümçilik desgalary müňlerçe täze iş orunlaryny döretmäge hem-de milli ykdysadyýetimiziň eksport kuwwatyny artdyrmaga niýetlenen düzümleriň üstüni ýetirdi. 

Döwlet tarapyndan kabul edilen maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň netijesinde Türkmenistanda öndürilen önümler dünýäniň dürli ýurtlarynda ýokary islegden peýdalanýan harytlara öwrüldi. Bu günki gün türkmen dokma önümleri Russiýa Federasiýasy, Birleşen Arap Emirlikleri, Türkiýe, Hytaý, Pakistan, Azerbaýjan, Gazagystan, Gyrgyz Respublikasy, Gruziýa, Ermenistan, Eýran, Şweýsariýa ýaly onlarça ýurtlara eksport edilýär. 

 Guwandyryjy netijeler we täze wezipeler 

Milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda bolşy ýaly, dokma senagaty pudagynyň işgärleri hem mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 31 ýyllyk toýuny zähmet ýeňişleri bilen garşylaýarlar. Geçen hepdäniň anna güni hormatly Prezidentimiziň sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisiniň dowamynda berlen hasabata laýyklykda, şu ýylyň sekiz aýynda ýurdumyzyň Dokma senagaty ministrligi boýunça nah ýüplügiň öndürilişiniň ösüş depgini 131,3 göterime, nah matalaryňky 131,2 göterime, tikin we trikotaž önümleriniňki 114,4 göterime, gön önümleriniňki 108,2 göterime deň boldy. Şunuň bilen baglylykda, Arkadagly Serdarymyz täze önümçilikleri döretmek arkaly maýa goýumlaryň netijeliligini ýokarlandyrmak, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksport ugurly önümleriň artdyrylmagyna gönükdirilen maksatnamalaýyn işleriň depginini çaltlandyrmak, pagta ýüplügini hem-de matalary ýerlemekden gelýän girdejileriň möçberini artdyrmak, taýýar tikin önümleriniň önümçiligini giňeltmek boýunça anyk wezipeleri kesgitledi. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň dokma senagatyna halk hojalygynyň möhüm pudagy hökmünde uly ähmiýet berýär. Dokma senagatyny mundan beýläk-de ösdürmek boýunça göz öňünde tutulan maksatnamalaýyn işleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi milli ykdysadyýetimiziň galkynmagyna kuwwatly itergi berer. 

Ahmet GELDIÝEW,

«Watan»

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisini geçirdi 

 Ahal welaýaty, 10-njy sentýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ahal welaýatyna iş saparyny amala aşyryp, onuň barşynda sebitiň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynda alnyp barylýan işler bilen tanyşdy hem-de Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisini geçirdi. 

Täze, döwrebap edara ediş merkeziniň birinji tapgyrynyň gurluşygy tamamlaýjy tapgyrda dowam edýär. Bu ägirt uly taslamanyň durmuşa geçirilişi, şol sanda onda ulanylýan gurluşyk serişdeleriniň hiliniň ekologik talaplara laýyk gelmegi bilen baglanyşykly meseleler döwlet Baştutanymyzyň hemişelik üns merkezinde saklanýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ir bilen welaýatyň täze edara ediş merkezine gelip, gurluşyk işleriniň barşy, binalaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşy hem-de bu ýerde gurulýan binalaryň taslamalary bilen tanyşdy. Merkeziň çäginde gurulýan medeni-durmuş maksatly binalaryň taslamalary döwlet Baştutanymyzyň garamagyna hödürlenildi. 

Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazow gurluşyk işleriniň depgini hem-de görkezilýän taslamalaryň aýratynlyklary barada hasabat berdi. 

Hasabatyň çäklerinde Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde gurulýan muzeýiň, drama teatrynyň, başlangyç hünär okuw mekdebiniň, orta hünär okuw mekdebiniň, sport merkeziniň, köpugurly sport toplumynyň, 10 müň orunlyk stadionyň taslamalary görkezildi. Aýratyn-da, merkeziň çäklerinde tebigy ugurly dersleri hem-de daşary ýurt dillerini çuňlaşdyryp öwredýän ýöriteleşdirilen orta mekdepleriň, çagalar baglarynyň gurluşygyna möhüm ähmiýet berilýär. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň yzygiderli aladalarynyň netijesinde ýaşlaryň hemmetaraplaýyn bilim-terbiýe almaklary, olaryň dünýä ylmyna çuňňur aralaşmaklary bilen baglanyşykly meseleleriň çözülmeginiň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini nobatdaky gezek subut edýär. 

Merkeziň çäginde gurulýan mekdeplerde oturdylmagy meýilleşdirilýän täze tehnologiýalar, sanly ulgamyň mümkinçiliklerini ýola goýmak boýunça alnyp barylýan işler barada hem hasabat berildi. Bellenilişi ýaly, mekdeplerde ýörite internet ulgamy ornaşdyrylyp, sanly ulgam arkaly okuwçylaryň ene-atalary öz çagalarynyň ýetişik derejesi, tertibi we sapagyň dowamynda alan bahalary bilen tanşyp bilerler. 

Döwlet Baştutanymyz görkezilen taslamalary synlap, olaryň her biriniň özboluşly aýratynlyklarynyň bolmalydygyna ünsi çekdi. Gurluşyk işlerinde milli binagärlik ýörelgeleri häzirki zamanyň ösen tejribesi bilen utgaşdyrylmalydyr. Hormatly Prezidentimiz hödürlenen taslamalara hem-de olaryň bezeg aýratynlyklaryna birnäçe belliklerini aýtdy we degişli düzedişleri girizdi. 

 Soňra döwlet Baştutanymyz Ahal welaýat çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň binasyna geldi. 

Bu ýerde Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazow merkeziň gurluşygy, şol sanda onuň bölümleriniň ýerleşdirilişi, her bölümiň ähmiýetine görä, otaglaryň bezegleriniň aýratynlyklary barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, Gahryman Arkadagymyz desgalaryň gurluşyklaryny yzygiderli üns merkezinde saklaýar. Bu ägirt uly taslama hormatly Arkadagymyzyň başlangyjy we tagallasy esasynda amala aşyrylýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ösüp gelýän ýaş nesil baradaky aladanyň, maşgala gymmatlyklaryna ygrarlylygy hem-de belent ruhly taglymlary mynasyp dowam etdirmegiň ýurdumyzyň halkara kadalara we halkymyzyň belent ynsanperwerlik ýörelgelerine laýyklykda alnyp barylýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz ýaş türkmenistanlylaryň bagtyýar durmuşyny we hemmetaraplaýyn ösüşini üpjün etmek üçin mundan beýläk-de ähli şertleriň dörediljekdigini aýtdy. 

Işiň netijeliligini artdyrmakda binalaryň amatlylygyna, bezeg derejesine, olaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşyna köp zat baglydyr. Bu işlere we ekologik abadançylygyň üpjün edilmegine aýratyn ähmiýet berilmelidir. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň gurluşyk senagatynyň täzeçil usullaryny özünde jemleýän welaýatyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň ähli görkezijiler babatda nusgalyk, gurluşyklarda ulanylýan serişdeleriň ygtybarly hem-de uzak möhletleýin bolmalydygyny belläp, degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berdi. 

Şol bir wagtyň özünde täze şäheriň yşyklandyryş ulgamy, ýol-ulag düzümleri, merkeziň ekologik derejesiniň üpjün edilmegi bilen baglanyşykly meseleler üns merkezinde saklanmalydyr. Munuň özi ýurdumyzda işjeň durmuşa geçirilýän şähergurluşyk maksatnamasynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. 

Döwlet Baştutanymyz Ahal welaýat çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezine degişli çagalaryň saglyklaryny dikeltmekleri üçin niýetlenen bina baryp, bu ýerde ýerine ýetirilýän işler bilen tanyşdy. 

Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazow çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezine degişli binanyň otaglaryny enjamlaşdyrmak, olarda çagalaryň ýaş aýratynlyklaryny nazara alyp, degişli bezeg işlerini ýerine ýetirmek boýunça meýilleşdirilen çäreler barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzda çagalaryň sazlaşykly ösüşi, döwrebap bilim-terbiýe almaklary baradaky aladanyň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridigini belläp, öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli çözülmelidigini aýtdy hem-de döwlet komitetiniň başlygy D.Orazowa we Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň şäheriniň häkimi Ş.Durdylyýewe birnäçe tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, bu ýerde döredilýän şertler Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň ösen talaplaryna hem-de belent ruhuna laýyk gelmelidir. Çagalaryň dynç almaklary, şol sanda höwes edýän hünär endiklerini ele almagyna ýardam berýän ähli zerur şertler bilen üpjün edilmelidir. 

Soňra hormatly Prezidentimiz bu ýerde Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlarynyň, harby we hukuk goraýjy edaralaryň, ministrlikleriň, pudaklaýyn düzümleriň ýolbaşçylarynyň, Ahal welaýatynyň häkiminiň gatnaşmagynda Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisini geçirdi. Onda Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygy bilen baglanyşykly meseleler hem-de käbir resminamalaryň taslamalary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Ilki bilen, döwlet Baştutanymyz Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň başlygy D.Orazowa söz berdi. Ol Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynyň depginleri, merkezde gurulýan dürli maksatly binalaryň we desgalaryň içki we daşky bezeg aýratynlyklary, binalaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşy barada hasabat berdi. 

Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy we yzygiderli tagallasy netijesinde başy başlanan, ähli görkezijiler babatda halkara ölçeglere doly laýyk gelýän bu taslamanyň gurluşygynyň birinji tapgyry şu ýylyň dekabr aýynda tamamlanar we ulanmaga berler. Ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalardaky işleriň depginlerini ýokarlandyrmak, olaryň ýokary hil derejesini üpjün etmek we gurluşyklary kesgitlenen möhletlerde tamamlamak üçin ähli zerur tagallalar edilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, 2019-njy ýylda gurluşygyna badalga berlen Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň birinji tapgyrynyň desgalarynyň şu ýylyň dekabr aýynda ulanmaga berilmeginiň, binalaryň enjamlaşdyrylyşyna, olaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşyna yzygiderli gözegçilik etmegiň möhümdigini belledi hem-de bu babatda döwlet komitetiniň ýolbaşçysyna birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Gurluşyk we binagärlik ministri G.Orunow merkeziň çäginde alnyp barylýan gurluşyk işleriniň ýagdaýy, olaryň depginlerini ýokarlandyrmak boýunça edilýän tagallalar, gurluşykda ulanylýan serişdeleriň aýratynlyklary barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, şu ýylyň ahyrynda ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen desgalaryň gurluşygynyň barşyna yzygiderli gözegçiligiň zerurdygyny nygtady we olarda alnyp barylýan işleriň ýokary hilini, bellenen möhletinde ulanmaga berilmegini üpjün etmegi talap etdi. 

Wise-premýer Ç.Purçekow merkeziň çäklerinde alnyp barylýan gurluşyklaryň gidişi, olaryň zerur bolan serişdeler bilen üpjün edilişi hem-de desgalaryň gurluşygynyň bellenilen möhletlerde tamamlanmagy ugrunda görülýän çäreler barada hasabat berdi. Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, gurluşyk işlerinde öňdebaryjy dünýä tejribesi milli binagärlik ýörelgeleri bilen sazlaşykly utgaşdyrylýar. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, wise-premýere Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde alnyp barylýan gurluşyk-gurnama işlerine, olaryň hiline gözegçiligi güýçlendirmegi, zerur bolan gurluşyk serişdeleri bilen üpjün edilmegine, elektrik geçiriji ulgamlaryň gurnalmagyna aýratyn üns bermegi tabşyrdy. 

Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisiniň dowamynda hormatly Prezidentimiz wise-premýer A.Ýazmyradowa merkeziň çäklerinde oturdylmagy teklip edilýän bag nahallarynyň görnüşleriniň sanawyny kesgitlemegi tabşyrdy. Şunda suw serişdeleriniň aýawly ulanylyşyna, aýratyn-da, ýagyş we ýerasty suwlary peýdalanmak, suwaryşyň häzirki zaman usullaryny ornaşdyrmak meselelerine ylmy taýdan çemeleşilmelidir. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow merkeziň çäklerinde gurulýan lukmançylyk, sport we okuw-terbiýeçilik edaralarynyň gurluşyklarynyň depginlerini ýokarlandyrmak, bu desgalaryň enjamlaşdyrylyşyna ilkinji derejede üns bermek, şol edaralarda işlejek hünärmenleri ýokary derejede taýýarlamak meselelerine möhüm ähmiýet berilmelidigini belledi we bu babatda wise-premýer N.Amannepesowa birnäçe görkezmeleri berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýewe ýüzlenip, merkeziň edaralarynda sanly ulgamlaryň ornaşdyrylyşyny, gurulýan ýaşaýyş jaýlarynda “akylly” öý ulgamynyň işiniň kämilleşdirilmegini, ýeke-täk belgi boýunça degişli gulluklary çagyrmak ulgamynyň guralyşyny yzygiderli gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Merkezde elektromobilleri ulanmak, aragatnaşyk ulgamlaryny gurnamak işlerini çaltlandyrmak häzirki günüň möhüm talaby bolup durýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow desgalaryň gurluşygyny maliýeleşdirmek meselelerine degip geçmek bilen, wise-premýer H.Geldimyradowa tölegleriň öz wagtynda tölenilmegine aýratyn üns bermegi tabşyrdy. Munuň özi gurluşyk işleriniň bökdençsiz dowam etmegini şertlendirer. 

Döwlet Baştutanymyz täze merkeziň açylyş dabaralarynyň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilmelidigine ünsi çekip, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa bu babatda meýilleşdirilen medeni çäreleri, geçiriljek halkara forumlarda, teleýaýlymlarda we internet giňişliginde görkeziljek maglumat-tanyşdyryş häsiýetli wideoşekilleri taýýarlamagy tabşyrdy. 

Mundan başga-da, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowa Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynyň birinji tapgyrynyň ulanmaga berilmegi mynasybetli guraljak dabaralara halkara guramalaryň, ilçihanalaryň wekilleriniň gatnaşmagyny guramagy tabşyrdy. 

Döwlet Baştutanymyz Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa we Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýewe ýüzlenip, welaýat merkeziniň dolandyryş çäklerini we meýdanyny kesgitlemek, degişli kanunçylyk namalaryna üýtgetmeleri, goşmaçalary girizmek boýunça resminamalaryň taslamalaryny taýýarlamagyň zerurdygyna ünsi çekdi. 

Soňra hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministri B.Gündogdyýewe hem-de harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylaryna merkeziň çäklerinde ýangyn howpsuzlygyny, ýol-ulag hereketiniň sazlaşygyny üpjün etmek bilen baglanyşykly meseleleri berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Şunda degişli gulluklaryň işi häzirki zamanyň ösen tejribesi we täzeçil tehnologiýalar esasynda ýola goýulmalydyr. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa täze merkezde işlejek hünärmenleri seçip almak, ähli jemagat gulluklarynyň üznüksiz işlemegini üpjün etmek baradaky meseleleri gözegçilikde saklamagy tabşyryp, täze merkeziň ähli durmuş ulgamyna degişli düzümleriniň utgaşykly işiniň möhümdigini belledi. 

Döwlet Baştutanymyz Ahal welaýatynyň täze merkezi bilen bagly meseleleri çalt çözmek üçin degişli Kararlaryň taslamalarynyň taýýarlanandygyny belledi. Hormatly Prezidentimiz “Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde gurulýan ýaşaýyş jaýlarynyň meseleleri”, “Ahal welaýatynyň merkeziniň gurluşygy boýunça döwlet komitetiniň meseleleri”, şeýle-de “Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň şäheriniň häkimliginiň meseleleri hakynda” Kararlara gol çekdi. Bu resminamalaryň kabul edilmegi täze welaýat merkezini gurmak işleriniň depginini güýçlendirmäge ýardam eder, şäheriň häkimliginiň işini düzgünleşdirer. 

 Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisinde başga-da birnäçe meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň göçme mejlisini tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi. 

Soňra döwlet Baştutanymyz merkeziň ýanynda ýerleşýän harby we hukuk goraýjy edaralaryň Hojalyk müdirligine degişli bagçylyk we üzümçilik meýdanyna geldi. 

Harby we hukuk goraýjy edaralaryň Hojalyk müdirliginiň başlygy Ç.Amanow Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşyna bu ýerde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, üzümiň täze hasylyny ýygnamaga görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi. 

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 4-nji iýunynda Ahal welaýatyna iş saparynyň dowamynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy, Hormatly il ýaşulusy Gurbanguly Berdimuhamedow bakjaçylaryň haýyşy boýunça harby we hukuk goraýjy edaralaryň Hojalyk müdirliginiň synag meýdançasynda üzümiň milli daýhançylyk däpleriniň, häzirki zaman ylmynyň gazananlarynyň utgaşdyrylmagynda täze döredilen görnüşine at dakyp berdi. 

Alym Arkadagymyz türkmen halkynyň “Dile geldi — bile geldi” diýen paýhasly jümlesi esasynda, şeýle-de bu künjekden Kärizek obasynyň seleňläp görünýändigini nazara alyp, üzümiň täze görnüşine “kärizek” diýip at goýupdy. 

Müdirligiň ýolbaşçysynyň belleýşi ýaly, üzümiň “kärizek” görnüşi hasyla durdy. Ç.Amanow bu barada aýtmak bilen, döwlet Baştutanymyzdan üzümi ýygmaga badalga bermegini haýyş etdi. 

 Hormatly Prezidentimiz üzümiň täze görnüşinden bir salkymy ýygyp, onuň köpçülikleýin ýygymyna ak pata berdi. 

Döwlet Baştutanymyz bu künjekde milli ekerançylyk däpleri esasynda dürli miweleri, gök we bakja ekinlerini ösdürip ýetişdirmek üçin amatly howa gurşawynyň, suwly çeşmeleriň bardygyny belledi. Munuň özi ajaýyp tagamy, ýokumlylygy bilen tapawutlanýan miweli baglardan, üzümden bol hasyl almakda aýratyn ähmiýetlidir. 

Müdirligiň ýolbaşçysy bu ýerde üzümleriň örän köp görnüşiniň ösdürilip ýetişdirilýändigini, “kärizek” üzüminiň ekilenine 4 ýyl bolandygyny we onuň doly hasyla durandygyny habar berdi. Milli daýhançylyk däpleri bilen häzirki zaman ylmynyň utgaşdyrylmagynda döredilen üzümiň täze görnüşi ýokary hasyllylygy, süýjüligi we durumlylygy bilen tapawutlanýar. Bu görkezijiler häzirki zaman bazarynyň talaplaryna doly laýyk gelýär. 

Häzirki wagtda obasenagat toplumynyň ähli düzümlerinde bolşy ýaly, degişli edaralaryň kömekçi hojalyklarynda, harby we hukuk goraýjy edaralaryň Hojalyk müdirligine degişli ekerançylyk meýdanlarynda ýerlerden bol hasyl almak, bu ugra täzeçil usullary ornaşdyrmak meselelerine döwlet derejesinde aýratyn ähmiýet berilýär. Munuň özi ýurdumyzda azyk bolçulygynyň üpjün edilmeginiň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň birine öwrülendiginiň aýdyň beýanydyr. 

Müdirligiň ekerançylyk meýdanlarynyň çäklerinde ýaş üzümleri we bag nahallaryny köpeltmek, olary sapmak işleri netijeli dowam etdirilýär. Bu ýerde birýyllyk, ikiýyllyk üzüm nahallary ösdürilip ýetişdirilýär. Mundan başga-da, müdirligiň synag meýdanynda şetdaly nahallary ösdürilip ýetişdirilýär, degişli seçgiçilik işleri geçirilýär. 

Türkmen halkynyň baý tejribesini nazara alyp, agrotehniki kadalara laýyklykda, möwsümleýin çäreleri geçirmek oba hojalyk işleriniň netijeliliginiň baş şertidir. Soňky ýyllarda ýurdumyzyň dürli künjeklerinde miweli baglardan ybarat meýdanlaryň giňeldilmegi, üzümçiligiň ösdürilmegi güneşli Diýarymyzyň ekologik abadançylygynyň gowulanmagyna ýardam edýär. Şol bir wagtyň özünde ýurdumyzda gaýtadan işleýän senagat ösdürilýär, pudagyň eksport mümkinçilikleri ýokarlanýar.  

Döwlet Baştutanymyz müdirligiň üzümçilik meýdanlarynda ösdürilip ýetişdirilýän üzümleriň görnüşleri bilen hem tanyşdy. Bu ýerde üzümiň 10 görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Olar “kärizek”, “şaserpaý”, “taýpy”, “rowaç”, “türkmen içkimar”, “sary kişmiş”, “sagdäne”, “garrygala”, “akdäne”, “gyzyl üzüm” ýaly görnüşlerden ybaratdyr. Olaryň her biriniň ähmiýetli tarapy bolup, ýokumlylygy we süýjüligi babatda biri-birinden tapawutlanýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow daýhanlaryň topraga siňdirýän yhlasynyň hem-de çekýän zähmetiniň oňyn netijeleri berýändigini aýdyp, paýhasly pederlerimiziň daýhançylygyň ajaýyp ýörelgelerini döredendiklerini, häzirki wagtda olary ylmy esasda ösdürmelidigini belledi. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň Hojalyk müdirligine degişli ekerançylyk meýdanlarynyň çäginiň giňeldilmeginiň, ösdürilip ýetişdirilýän ekinleriň görnüşleriniň artdyrylmagynyň wajypdygyny belläp, bu babatda degişli ýolbaşçylara birnäçe tabşyryklary berdi. 

 Hormatly Prezidentimiz hemmelere alyp barýan asylly we jogapkärli işlerinde uly üstünlikleri arzuw edip, bu ýerden ugrady.

— Seret, meniň goştorbama! Çagalar bagyna gatnaýarkak öwrenen ertekimiz «Ejeke jan» bar-a, Baýmyrat diýen jigisi keýik owlagyna öwrülýär-ä?! Ana, şol ertekiniň suraty bar meniň goştorbamda. 

 — Meniň goştorbamdaky surata-da seretsen-e! Şolam biziň çagalar bagynda öwrenen ertekimiz. 

 — Hä, hawa! Ýedi sany doganyny gözlemäge pişigini we kökesini alyp giden Akpamygyň suraty. 

 — Sen jigimiň goştorbasyny bir görsediň?! 

 — Meniň jigimiňkide-hä alabaýyň suraty bar. 

 — Daýzamlaryň öýüne ýakyn ýerde-hä alabaýyň heýkelem bar. 

 — Jigiň goştorbasyndaky suratyň nämedigini bilesim gelip, içim byjyklap barýar-da! 

 — Onam çagalar bagyndakak öwrenipdik: 

 Tak-tak etdim,
Dalak iýdim,
Pök-pök etdim,
Böwrek iýdim,
Gagyldap oturan gargany iýdim,
Eşeklije babany iýdim,
Torumlyja Maýany iýdim,
On oglany orup iýdim,
Kyrk gyzy gyryp iýdim —
diýip, ahyrynda açgözligi üçin garryja mama garnyny ýardyran Böwenjigiň suraty bar... 

 Sentýabryň sergin säherinde mekdebe gatnap başlanyna köp wagt geçmedik gyzjagazlardan eşiden bu gürrüňlerim meni ýatlamalar ummanyna atardy. Hyýalymda «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň 12-nji apreli peýda boldy. Şol gün Söwda-senagat edarasynda ýurdumyzyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 14 ýyllygy mynasybetli sergi hem-de maslahat öz işine başlapdy. Foruma hususyýetçileriň 200-den gowragy gatnaşyp, olar dürli ugurlar boýunça alyp barýan işleri, önümleridir hyzmatlary bilen tanyşdyrypdylar. Ýurduň altyn gaznasyna deňelýän hususy pudagyň wekilleriniň birnäçesi bilen söhbetdeş bolmak bagty maňa hem nesip edipdi. 

Daş-töwerek türkmen telekeçileriniň önümleri bilen bezelen. Göwnüňi çäksiz buýsanja besleýän duýgy bolsa, önümlerde milliligimiziň şöhlelendirilmesi. Bu ýagdaý hususyýetçileriň Watana ak ýürekden hyzmat etmegi ömürleriniň manysyna deňeýän nesilleriň watançylyk duýgularyny terbiýelemäge aýratyn uly goşant goşýandygyny aýdyňlygy bilen subut edýär. Men şeýle milli öwüşginli önümlere «Gerçek» hususy kärhanasynyň guran sergisinde hem gabat gelip, olar bilen söhbetdeş boldum. Aýakgap önümleri, şeýle hem okuwçy oglan-gyzlar üçin niýetlenen mekdep torbalary bilen ýerli we daşary ýurtly müşderileriň söýgüsini gazanan bu kärhana barada meýilleşdiriş bölüminiň baş hünärmeni Laçyn SÖÝÜNOWA şeýle gürrüň berdi: 

 — Telekeçi Aýhan Rejepowanyň eýeçiligindäki Mary şäherinde ýerleşýän hususy kärhanamyzda şu ýylyň başynda mekdep okuwçylary üçin «Gerçek» haryt nyşanly mekdep torbalarynyň önümçiligi ýola goýuldy. Şeýle-de kärhanada sport aýakgaplarynyň täze görnüşleri hem-de çagalar üçin ýarymçepekler öndürilýär. Häzirki wagtda kärhananyň önümçilik bölümleriniň ýylda 22 milliona golaý jübüt aýakgap öndürmäge mümkinçiligi bar. Öndürilýän aýakgaplar dürli görnüşli bolup, öz berkligi we ykjamlygy bilen tapawutlanýar. Kärhanada erkek, zenan, çaga aýakgaplarynyň, şeýle hem lukmançylyk edaralary üçin aýakgaplaryň bahar, tomus, güýz we gyş üçin niýetlenilen görnüşleri tikilýär. Häzirki wagta çenli kärhanamyz ähli möwsümler üçin aýakgaplaryň 700-den gowrak görnüşini — dürli ýaşdaky çagalar, erkekler we zenanlar üçin aýakgaplary, sport aýakgaplaryny, rezin aýakgaplary, mekdep torbalaryny we başga-da şuňa meňzeş önümleri öndürmegi ýola goýdy. 

 Bu gün köpçüligiň islegini doly derejede kanagatlandyrýan ýeňil we oňaýly aýakgaplar içerki bazarlardan başga-da Gyrgyz Respublikasyna, Owganystana iberilýär. Häzirki wagtda kärhanamyzyň önümlerini Gazagystana ibermek barada hem gepleşik geçirilýär. Ekologiýa taýdan arassa çig mallardan öndürilen önümlere diňe ýerli bazarda däl, eýsem, daşary ýurtlaryň bazarlarynda-da islegiň barha artýandygy ýurdumyzda telekeçiler üçin döredilýän mümkinçilikleriň artýandygynyň guwandyryjy alamatydyr. 

 Şahyr aýtmyşlaýyn: «Iň uly bagt — gadyryň bilinmegi». Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe, Arkadagly Serdarymyzyň saýasynda ýaşaýan her bir ynsan şol uly bagtyň eýesi. Çekýän halal zähmetiňe goýulýan sarpa bolsa süňňüňe kuwwat, işiňe itergi berip, pikir-hyýallaryňy täze döredijilik gözleglerine sary ýollaýar. Bu gün diňe Türkmenistanda däl, Merkezi Aziýada hem giňden tanalýan öňdebaryjy «Gerçek» hususy kärhanamyzyň 2020-nji ýylda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşigi tarapyndan guralan «2020-nji ýylyň telekeçisi» diýen bäsleşikde ýeňiş gazanyp, «Ýylyň senagatçysy» diýen ada mynasyp bolmagy agzybir işgärlerimiziň ählisini täze zähmet üstünliklerine ruhlandyrdy.  

 Bilşimiz ýaly, 2021-nji ýylda Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezi binasynda Halkara zenanlar güni mynasybetli Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Merkezi geňeşi tarapyndan yglan edilen «Ýylyň zenany» atly bäsleşigiň jemleýji tapgyry geçirildi. Oňa paýtagtymyzda we ýurdumyzyň welaýatlarynda geçirilen deslapky tapgyrlarda ýeňiji bolan zenanlaryň 42-si gatnaşdy. Bu bäsleşige kärhanamyzyň ýolbaşçysy, Türkmenistanyň Zenanlar birleşiginiň Mary welaýat bölüminiň ýanyndaky Işewür zenanlaryň merkeziniň başlygy Aýhan Rejepowa hem gatnaşyp, «Ýylyň telekeçi zenany» diýen ada mynasyp boldy. Şeýle-de Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 14 ýyllygy mynasybetli hususyýetçileriň arasynda ýurdumyzyň ykdysadyýetini ösdürmekde 2021-nji ýylyň jemleri boýunça geçirilen «Ýylyň öňdebaryjy işewüri» atly bäsleşiginiň «Ýylyň işewür zenany» ugry boýunça «Gerçek» haryt nyşanly aýakgap önümlerini öndürýän telekeçi Aýhan Rejepowa 1-nji orna mynasyp boldy. Bu bolsa taryhyň altyn sahypalarynda görkezen edermenlikleri, ýurdy, maşgalany dolandyrmakdaky we nesil terbiýesini kämilleşdirmekdäki nusgalyk pähim-parasady, nepis el işleri, başarjaňlygy, gaýratlylygy hem mylaýymlygy bilen özüni tanadan türkmen zenanlarynyň ýurdumyzyň hususy telekeçilik pudagyny ösdürmekde hem birjik-de çetde durmaýandygynyň aýdyň subutnamasydyr. 

 Goý, gadymy halkymyzyň müdimi gymmatlyklaryny dünýä ýaýyp, nesillerimizi watançylyk ruhunda terbiýelemek ugrunda aladalanýan, bu babatda biz — hususyýetçileriň-de mynasyp goşant goşmagyna ýardam berýän hormatly Prezidentimiziň beýik işleri hemişe rowaç bolsun! Ynsan zähmetine belent sarpa goýulýan ajaýyp ýurdumyzda işeňňir işewürlerimiziň işleri ilerläp, Watanymyzyň şan-şöhraty dünýä dolsun! 

Söhbetdeş bolan   Sülgün MYRATGELDIÝEWA,

Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetiniň žurnalistika hünäriniň talyby, «Esger»