2023-nji ýylyň awgusty: Türkmenistanyň Prezidentiniň daşary syýasy başlangyçlaryndan ugur alyp

Ýurdumyzyň ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan Türkmenistanda, şeýle-de daşary ýurtlarda şu ýylyň awgustynda geçirilen köpugurly çäreler, dürli derejedäki ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn duşuşyklar — Daşary işler ministrlikleriniň arasyndaky geňeşmeler, işewürlik gepleşikleri, maslahatlar, sergilerdir forumlar ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy üpjün etmek, sebit we dünýä derejesinde Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin amatly şertleri döretmek babatda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň durmuşa geçirýän «Açyk gapylar» hem-de halkara hyzmatdaşlyk syýasatynyň aýdyň beýany boldy. 

                                                                   

5-nji awgustda Daşary işler ministrliginde Hytaýyň Kommunistik partiýasynyň hemişelik agzasy, Gansu welaýat komitetiniň wagyz ediş bölüminiň başlygy Çžan Ýunsýa bilen geçirilen duşuşykda ikitaraplaýyn gatnaşyklary köp sanly ugurlarda, şol sanda ýaşlar syýasaty, medeniýet, bilim, ylym ulgamlarynda, hytaý dilini öwrenmek ugry boýunça giňeltmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

8-nji awgustda Türkmenistanda öz işini tamamlaýan Niderlandlaryň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Andre Karstens bilen bolan duşuşykda söwda, ykdysadyýet, energetika, ekologiýa, oba hojalygy, bilim, medeniýet ulgamlarynda, halkara düzümleriň çäklerinde döwletara hyzmatdaşlygyň ösüşi nygtaldy. 

                                                                   

11-nji awgustda Daşary işler ministrlikleriniň arasynda sanly ulgam arkaly geçirilen türkmen-indoneziýa geňeşmelerinde ikitaraplaýyn görnüşde, şeýle hem halkara we sebit guramalarynyň çäklerinde syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda netijeli gatnaşyklaryň dürli ugurlaryna seredildi. 

                                                                   

12-nji awgustda Hazar deňziniň güni mynasybetli «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda «Hazar deňzi — parahatçylyk we dostluk deňzi» atly ylmy-amaly maslahat, sergi, sport ýaryşlary, döredijilik bäsleşikleri, Balkan welaýatynyň aýdym-saz toparlarynyň çykyşlary guraldy. Bu halkara baýramçylyk her ýyl ähli kenarýaka ýurtlar, şol sanda Türkmenistan tarapyndan 20 ýyl mundan ozal gol çekilen Hazar deňziniň deňiz gurşawyny goramak boýunça Çarçuwaly konwensiýanyň (Tähran konwensiýasy) güýje giren gününde bellenilýär. 

                                                                   

Utgaşykly görnüşde geçen foruma Hökümet agzalary, Mejlisiň, ýurdumyzyň degişli ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, ugurdaş düzümleriniň, ylmy jemgyýetçiligiň ýolbaşçylary gatnaşdylar. Myhmanlaryň hatarynda Hazarýaka döwletleriň, şeýle hem Gruziýanyň we Rumyniýanyň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalarynyň, abraýly halkara we sebit guramalarynyň — BMG-niň hemişelik utgaşdyryjysynyň edarasynyň, BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň, Birleşen Milletler Guramasynyň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Aşgabatdaky merkeziniň, BMG-niň Azyk we oba hojalyk guramasynyň, Germaniýanyň halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýetiniň hem-de beýleki guramalaryň wekillerini görkezmek bolar. 

                                                                   

Çykyş edenleriň nygtaýyşlary ýaly, Türkmenistan dünýäniň häzirki we geljek nesilleriniň bähbidine ählumumy ekologik meseleleri netijeli çözmek boýunça başlangyçlary öňe sürmek bilen, bu ugurda parahatçylyk söýüjilik we hoşniýetli goňşuçylyk, milli, umumy bähbitleri nazara almak, sebitde deňhukukly, özara bähbitli hyzmatdaşlyk etmek, Hazarýaka döwletleriň köpasyrlyk taryhy-medeni gatnaşyklar bilen baglanyşan halklarynyň arasynda dost-doganlygy pugtalandyrmak ýörelgelerine esaslanýan syýasaty amala aşyrýar. 

                                                                   

14-nji awgustda Daşary işler ministrliginde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretarynyň wezipä täze bellenen Ýörite wekili, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy Kaha Imnadze bilen geçirilen duşuşykda sebit merkeziniň parahatçylygy berkitmek we goldamak, özara düşünişmek hem-de ynanyşmak gurşawyny döretmek işleriniň ähmiýeti nygtaldy. 

                                                                   

17-nji awgustda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda geçirilen “Türkmenistan — ÝUNESKO: abadançylygyň hatyrasyna hyzmatdaşlyk” atly maslahat Türkmenistan bilen BMG-niň bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça ýöriteleşdirilen düzüminiň arasynda ýola goýlan hyzmatdaşlygyň 30 ýylyna syn bermek üçin özboluşly meýdança öwrüldi. Ýurdumyz bu guramanyň doly hukukly agzasy hökmünde halkymyzyň medeni we ruhy mirasyny gorap saklamakda, ösdürmekde, dünýäde giňden wagyz etmekde uly işleri durmuşa geçirýär. 

                                                                   

21-nji awgustda şanly waka — Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Ýaşlar jemgyýetiniň resmi agzalygyna kabul edilmegi mynasybetli Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezinde «Türkmenistan — ÝUNESKO: Bütindünýä Ýaşlar jemgyýetiniň strategik hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmekde türkmen ýaşlarynyň orny» atly dabaraly maslahat geçirildi. Çykyş edenler Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň tejribe alyşmak, ýaşlaryň ukyp-başarnyklaryny hem-de zehinini ýüze çykarmak, olaryň durmuş goraglylygyny üpjün etmek, işewürlik hem-de döredijilik başlangyçlaryny höweslendirmek maksady bilen, dünýäniň köp sanly döwletleriniň degişli guramalary bilen işjeň halkara hyzmatdaşlygy alyp barýandygyny bellediler. Guramanyň bu jemgyýetiň agzalygyna kabul edilmegi ýurdumyzyň halkara ýaşlar dialogyny giňeltmekde bitirýän hyzmatlarynyň aýdyň beýanydyr. 

                                                                   

21-22-nji awgustda türkmen wekiliýeti Ženewa şäherinde (Şweýsariýa Konfederasiýasy) Jynsy kemsitmeleri ýok etmek boýunça komitetiň 110-njy mejlisiniň işine gatnaşdy. Onda Jynsy kemsitmeleriň ähli görnüşlerini ýok etmek boýunça halkara konwensiýanyň düzgünleriniň ýerine ýetirilişi bilen bagly birnäçe meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Bellenilişi ýaly, Türkmenistan hemişelik esasda halklaryň arasynda özara düşünişmek, jynsy, milli we etniki gelip çykyşyna esaslanýan tapawutlandyrmagyň, kadadan çykmagyň, çäklendirmegiň ýa-da ileri tutmagyň islendik görnüşine ýol bermezlige gönükdirilen syýasaty alyp barýar. 

                                                                   

23-nji awgustda Daşary işler ministrliginde sanly ulgam arkaly geçirilen türkmen-malaýziýa geňeşmelerinde syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy, abraýly halkara guramalaryň, ilkinji nobatda, BMG-niň çäklerinde gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň meselelerine garaldy. Şeýle hem maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalary, ykdysadyýeti sanlylaşdyrmak pudagynda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

24-nji awgustda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň gurluşyk we senagat hem-de ýangyç-energetika toplumlaryna gözegçilik edýän orunbasarlarynyň ýurdumyza sapar bilen gelen Özbegistanyň energetika ministriniň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet bilen duşuşygy geçirildi. Gepleşiklerde dürli ugurlarda, şol sanda elektrik geçiriji ulgamlaryň gurluşygynda, energetika pudagynda, şeýle hem döwletlerimiziň işewür toparlarynyň arasynda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň ösdürilýändigi bellenildi. 

                                                                   

Şol gün «Türkmengaz» döwlet konserniniň wekilleri bilen Yrak Respublikasynyň wekiliýetiniň agzalarynyň arasynda geçirilen duşuşykda türkmen-yrak gatnaşyklaryny ösdürmegiň esasy ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Ýangyç-energetika toplumyndaky hyzmatdaşlygy giňeltmek meselesine aýratyn üns çekildi. Hususan-da, yrak tarapy ýurdumyzda bu ugurda durmuşa geçirilýän giň gerimli taslamalara işjeň gatnaşmaga uly gyzyklanma bildirýändiklerini beýan etdi. 

                                                                   

Türkmen halkynyň gadymdan gelýän hoşniýetli gatnaşyklaryndan we ynsanperwer ýörelgelerinden ugur alyp, Russiýa Federasiýasynyň Primorskiý kraý sebitinde tebigy hadysalaryň bolup geçendigini göz öňünde tutup, Türkmenistan 24-nji awgustda Russiýa Federasiýasynyň Primorskiý kraý sebitiniň çagalary üçin degişli harytlardan we azyk önümlerinden ybarat bolan ynsanperwerlik kömegini iberdi. Ynsanperwerlik kömegini taýýarlamak wezipesi Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy bilen hyzmatdaşlykda Dokma senagaty ministrligine hem-de Senagatçylar we telekeçiler birleşmesine tabşyryldy. 

                                                                   

24-nji awgustda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilen Palestina Döwletiniň daşary işler we daşary ýurtlarda ýaşaýan palestinalylaryň işleri boýunça ministri Riýad al-Malikiniň arasynda geçirilen duşuşygyň dowamynda syýasy-diplomatik we söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň işjeň ösdürilýändigi, iki ýurduň işewürleriniň hem-de telekeçileriniň arasynda göni gatnaşyklaryň ýola goýulýandygy kanagatlanma bilen bellenildi. Nebithimiýa, dokma senagaty, oba hojalygy we gaýtadan işleýän pudaklar, dürli azyk harytlarynyň eksporty, sanly tehnologiýalar, ylym-bilim ulgamy, medeniýet, sungat, döredijilik döwletara hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary hökmünde görkezildi. 

                                                                   

25-nji awgustda Daşary işler ministrliginde geçirilen türkmen-palestin syýasy geňeşmelerinde taraplar Daşary işler ministrlikleriniň arasynda şeýle häsiýetli duşuşyklary her ýylda geçirmegi ylalaşdylar. Mundan başga-da, işewürlik gatnaşyklaryny ösdürmegiň, Türkmenistan bilen Palestinanyň Halkara hyzmatdaşlyk agentliginiň arasynda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

Geňeşmeleriň jemleri boýunça Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Palestina Döwletiniň Daşary işler we daşary ýurtlarda ýaşaýan palestinalylaryň işleri boýunça ministrliginiň arasynda syýasy geňeşmeler hakynda Teswirnama, şeýle hem Türkmenistanyň Hökümeti bilen Palestina Döwletiniň Hökümetiniň arasynda bilelikdäki hökümetara komiteti döretmek barada özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekildi. 

                                                                   

Şeýle hem şol gün Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy bilen Palestina Döwletiniň daşary işler we daşary ýurtlarda ýaşaýan palestinalylaryň işleri boýunça ministriniň arasynda geçirilen duşuşykda iki ýurduň arasynda mundan beýläk-de hyzmatdaşlyk etmegiň meseleleri maslahatlaşylyp, döwletara hyzmatdaşlygyň aýrylmaz bölegi hökmünde parlamentara gatnaşyklary pugtalandyrmagyň ähmiýeti nygtaldy. 

                                                                   

25-nji awgustda Daşary işler ministrliginde geçirilen Türkmenistanda Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmek boýunça Milli iş toparynyň bilelikdäki “tegelek stol” mejlisine ýurdumyzyň degişli ministrlikleriniň hem-de pudak edaralarynyň, BMG-niň Aşgabatdaky düzümleýin edaralarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar. 

                                                                   

Mejlisiň dowamynda Türkmenistan bilen BMG-niň arasynda strategik hyzmatdaşlygyň depginli ösdürilýändigi bellenildi, şeýle hem türkmen wekiliýetiniň 2023-nji ýylyň iýul aýynda BMG-niň Ykdysady we Durmuş geňeşiniň ýokary derejeli Syýasy forumyna gatnaşmagynyň netijeleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

26-njy awgustda Daşary işler ministrliginde geçirilen ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň nobatdaky mejlisinde geljekki işleriň meýilnamalary, şol sanda Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Ýaşlar jemgyýetine goşulmagy bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

28-nji awgustda Türkmenistanyň Mejlisinde ýurdumyza sapar bilen gelen ABŞ-nyň Kongresiniň Wekiller palatasynyň wekiliýeti bilen geçirilen duşuşykda dürli ugurlarda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň wajyp meseleleri, ilkinji nobatda, parlamentara gatnaşyklaryň mundan beýläk-de giňeldilmeginiň we kanun çykaryjylyk ulgamynda tejribe alyşmagyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Söhbetdeşler häzirki günde ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde, şol sanda iri halkara hem-de sebit guramalarynyň ugry boýunça üstünlikli ösdürilýän türkmen-amerikan gatnaşyklarynyň ýeten derejesine ýokary baha berip, deňhukuklylyk we özara hormat goýmak ýörelgeleri esasynda ýola goýulýan köpugurly hyzmatdaşlyga täze itergi bermegi maksat edinýändiklerini tassykladylar.  

                                                                   

29-njy awgustda ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Türkmenistandaky diplomatik işini tamamlaýan Ýewropa Bileleşiginiň ilçisi Diego Ruiz Alonso bilen geçirilen duşuşykda ikitaraplaýyn we “Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi” görnüşinde Türkmenistan bilen Ýewropa Bileleşiginiň arasyndaky özara gatnaşyklaryň işjeň ösdürilýändigi nygtaldy. Adam hukuklary boýunça dialogyň, parlamentara gatnaşyklaryň we “Ýewropa Bileleşigi — Türkmenistan” bilelikdäki toparynyň çäklerinde yzygiderli geçirilýän çäreleriň möhüm ähmiýeti bellenildi, şeýle hem bilim alyş-çalyş maksatnamasyny (Erasmus+) durmuşa geçirmek, ekologiýa we “ýaşyl” özgertmeler babatda hyzmatdaşlyk ara alnyp maslahatlaşyldy. 

                                                                   

30-njy awgustda Daşary işler ministrliginde Türkmenistanyň Hazar deňziniň meseleleri boýunça pudagara toparynyň nobatdaky mejlisi geçirildi. Onuň işine Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlary, ýurdumyzyň degişli ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary we wekilleri gatnaşdylar. Gün tertibiniň çäginde toparyň şu ýyl üçin iş meýilnamasy ara alnyp maslahatlaşyldy. Meýilnamada Hazarýaka döwletler bilen dürli ugurlarda gatnaşyklary berkitmäge gönükdirilen birnäçe duşuşyklar göz öňünde tutulýar. Şeýle hem ýakyn geljekde geçirilmegi meýilleşdirilýän esasy çäreler barada pikir alşyldy. 

                                                                   

Şeýlelikde, geçen aýda bolup geçen wakalar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň dünýäniň ähli gyzyklanma bildirýän döwletleri we abraýly halkara guramalar bilen köpugurly hyzmatdaşlygy ýola goýmak boýunça alyp barýan syýasatynyň üstünliklere beslenýändigini ýene bir gezek tassyklady. Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýy bu hyzmatdaşlygyň çäklerinde halkymyzyň abadan durmuşynyň bähbidine Watanymyzy mundan beýläk-de ösüşiň täze belentliklerine çykarmaga gönükdirilen häzirki zaman syýasy gurallarynyň işe girizilmegine mümkinçilik berýär. 

                                                                                                           

(TDH)