Milli ykdysadyýetimiziň ýangyç-energetika toplumynyň iri düzümleriniň biri bolan «Türkmennebit» döwlet konserniniň iň baýry ýataklarynda iş alyp barýan «Gumdagnebit» nebit-gaz çykaryş müdirliginiň hünärmenleri «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen hasabat döwrüni üstünlikli jemlemegi başardylar. Bu ýerde ýanwar — iýul aýlarynda nebit berýän guýulardan döwlete tabşyrylan «gara altynyň» umumy möçberi 280 müň tonnadan hem köp boldy. Munuň özi şu ýylyň geçen ýedi aýynda nebit çykarmak babatda bellenilen meýilnamanyň 111 göterime golaý ýerine ýetirilendigini görkezýär. Gumdagly nebitçiler geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, önümçiligiň ösüş depginini 120 göterimden gowrak ýokarlandyrmagyň hem hötdesinden geldiler. Munuň özi önümçiligiň ösüş depgini babatda tutuş konsern boýunça degişli müdirlikleriň arasynda gazanylan iň ýokary netijedir. 

Kuwwatly desgalardyr enjamlara başarjaň erk edýän müdirligiň hünärmenleriniň irginsiz tagallasy bilen önüm berýän guýulara tehniki hyzmat öz wagtynda ýola goýulýar. Hut şu ýagdaý hem kärhanada bellenilen meýilnamalara hemişe artygy bilen amal edilýändigini görkezýär.  

Hojaberdi BAÝRAMOW

Şu ýylyň iýul aýynda ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda guralan köp sanly iş duşuşyklary, syýasy geňeşmeler, işewürlik gepleşikleri, forumlar, sergiler, maslahatlar Türkmenistanyň dünýä giňişligindäki abraýynyň barha artýandygynyň aýdyň subutnamasyna öwrüldi. «Açyk gapylar» syýasaty we giň halkara gatnaşyklar babatda ministrlikler hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan geçirilen çäreler ählumumy parahatçylygyň, ösüşiň, abadançylygyň bähbidine strategik hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge gönükdirilendir. 

Paýtagtymyzda iýul aýynyň ilkinji günlerinde Türkmenistanyň degişli edaralarynyň wekilleriniň hem-de Türkiýe Respublikasynyň wise-prezidenti Fuat Oktaýyň ýolbaşçylygynda ýurdumyza gelen uly wekiliýetiň gatnaşmagynda geçirilen Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-türk toparynyň altynjy mejlisi munuň aýdyň subutnamasydyr. Mejlisiň dowamynda iki döwletiň ähli ugurlarda özara gatnaşyklarynyň yzygiderli, işjeň häsiýete eýedigi bellenildi. Şolaryň hatarynda gurluşyk we gurluşyk serişdeleri senagaty, energetika, ulag, azyk senagaty, oba hojalygy, işewürlik we telekeçilik düzümleriniň ugry boýunça hyzmatdaşlygyň berkidilmegi esasy ulgamlaryň hatarynda görkezildi. Duşuşygyň netijeleri boýunça jemleýji Teswirnama gol çekildi. 

1-nji iýulda türkmen-türk işewürlik maslahaty hem geçirildi. Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmek, geljek üçin meýilnamalary kesgitlemek bu çäräniň esasy meselesi boldy. Türkiýe Respublikasynyň wekilleri üstünlikli maýa goýum işi üçin ähli şertler döredilen milli bazaryň geljeginiň uludygyny belläp, söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we beýleki ulgamlarda özara bähbitli gatnaşyklary ýola goýmaga taýýardygyny tassykladylar. 

4-nji iýulda paýtagtymyzdaky “Ýyldyz” myhmanhanasynyň maslahatlar zalynda Merkezi Aziýada “Bitewi saglyk” konsepsiýasyny ilerletmek boýunça utgaşykly görnüşde geçirilen ýokary derejeli konsultatiw duşuşyga Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň, BSGG-niň Ýewropa sebit edarasynyň, abraýly halkara we sebit guramalarynyň wekilleri, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň hem-de Özbegistanyň esasy bilermenleridir hünärmenleri gatnaşdylar. 

Merkezi Aziýada adamlaryň saglygyny, haýwanat dünýäsini we daşky gurşawy goramaga gönükdirilen “Bitewi saglyk” konsepsiýasyny ara alyp maslahatlaşmak, bu ugurda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak üçin halkara düzümleri birleşdirmek duşuşygyň esasy maksady boldy. Forumda Merkezi Aziýada saglygy we abadançylygy goldamak ugrunda 2022 —2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň “Ýol kartasynyň” taslamasy boýunça pikir alşyldy hem-de jemleýji resminama kabul edildi. 

Şol gün Daşary işler ministrliginde Aşgabada iş sapary bilen gelen Bütindünýä Söwda Guramasynyň Baş direktorynyň orunbasary Çžan Sýançen bilen geçirilen duşuşykda ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynyň ýolbaşçysy BSG bilen hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagynyň Türkmenistanyň halkara söwda-ykdysady gatnaşyklar ulgamyna goşulyşmagyna ýardam edýändigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwletiň milli kanunçylyk binýadyny, daşary söwda çärelerini we düzgünlerini kämilleşdirmek üçin zerur çäreleri görýändigi hem-de köpçülikleýin habar beriş serişdeleri arkaly ilatyň, işewür toparlaryň arasynda düşündiriş işleriniň geçirilýändigi nygtaldy. 

5-nji iýulda şol ýerde geçirilen “tegelek stol” söhbetdeşligine halkara guramalaryň, Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalaryň ýolbaşçylary hem-de wekilleri, Bütindünýä Söwda Guramasynyň wekiliýeti, Türkmenistanyň BSG-ä goşulmagy bilen bagly meseleleri öwrenmek boýunça hökümet toparynyň agzalary gatnaşdylar. 

Çäräniň barşynda Türkmenistanyň BSG-ä “goşulýan ýurduň” derejesini almagynyň ýurdumyzyň daşary söwdada eýeleýän ornunyň pugtalandyrylmagyna, ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaş hökmünde onuň halkara abraýynyň barha artmagyna, daşary ýurt maýa goýumlarynyň çekilmegine hem-de bu gurama bilen netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmäge ýardam etjekdigi bellenildi. 

5-nji iýulda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Mettýu Stiwen Klimou bilen geçirilen duşuşygyň barşynda köp ugurlar, hususan-da, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklar boýunça türkmen-amerikan hyzmatdaşlygyny ösdürmek meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Howpsuzlyk ulgamyndaky taslamalara garamaga hem-de özara gyzyklanma bildirilýän bilelikdäki bilim maksatnamalaryny durmuşa geçirmäge aýratyn üns berildi. 

Şol gün Aşgabatdaky Jemgyýetçilik guramalarynyň merkeziniň binasynda BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň işi barada Türkmenistanyň milli toparynyň Sekretariaty tarapyndan Parahatçylyk gaznasynyň müdiriýeti, Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi bilen bilelikde “Men gözelligi döredýärin” şygary astynda “Aşgabat — dizaýn şäherim” atly sergi guraldy. 

Forumda dünýäniň iň owadan şäherleriniň biri bolan Aşgabady “Dizaýn” ugry boýunça ÝUNESKO-nyň döredijilik şäherleriniň toruna goşmak bilen baglanyşykly meselelere garaldy, bu ugurda gazanylan netijeler hem-de meýilleşdirilýän çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu ýüztutmanyň amala aşyrylmagy halkara medeni hyzmatdaşlygy ösdürmekde türkmen paýtagtynyň hyzmatlarynyň ykrar edilmeginiň nobatdaky subutnamasyna öwrüler hem-de ak mermerli şäherimiziň dünýäniň şäherleri bilen özara gatnaşyklaryny giňeltmäge mümkinçilik berer. Şol şäherler medeniýete we döredijilige durnukly durmuş-ykdysady ösüşiň strategik ugry hökmünde garaýarlar. 

5-6-njy iýulda Türkmenistanyň BMG-niň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy tarapyndan Ýewropa — Kawkaz — Aziýa (TRACECA) halkara ulag geçelgesiniň Hökümetara topary, Ýol gurluşykçylaryň hökümetara geňeşi hem-de Ulag diplomatiýasy boýunça halkara merkez bilen bilelikde utgaşykly görnüşde geçirilen çärede döwletimiziň başlangyjy bilen BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşiniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamanyň kabul edilmeginiň wajyplygy nygtaldy. 

Onuň çäklerinde Türkmenistanyň BMG-niň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy wirtual binýatda Durnukly ulag boýunça dostlar toparyny döretmek çäresini geçirdi. Mejlisiň jemleri boýunça BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň hem-de BMG-niň Baş Assambleýasynyň 76-njy sessiýasynyň Başlygy Abdulla Şahidiň adyna BMG-ä agza döwletleriň wekilleriniň 90-dan gowragyny birleşdirýän şu topary döretmek barada maglumat berýän hat ugradyldy. 

6-njy iýulda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Azerbaýjan Respublikasynyň ykdysadyýet ministri Mikail Jabbarowyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet bilen duşuşyk geçirildi. Onuň barşynda taraplaryň energetika, energiýa serişdeleriniň halkara bazarlara iberilmegini diwersifikasiýalaşdyrmak ulgamynda gatnaşyklary ösdürmäge taýýardygy barada aýdyldy. 

7-nji iýulda paýtagtymyzda Türkmenistanyň Helsinki Jemleýji Beýannamasyna gol çekmeginiň hem-de ÝHHG bilen hyzmatdaşlygynyň 30 ýyllygyna bagyşlanan utgaşykly görnüşdäki maslahat geçirildi. Ol ÝHHG-niň Aşgabatdaky merkezi hem-de ýurdumyzyň Daşary işler ministrligi tarapyndan guraldy. Foruma degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, hukuk goraýjy edaralaryň, merkeziň ýurdumyzdaky hyzmatdaş guramalarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň wekilleri gatnaşdylar. Onda Ykdysady, energetika we ekologiýa ulgamlarynda hyzmatdaşlygy, halkara gapma-garşylyklaryň öňüni almak we aradan aýyrmak, syýasy hem-de dini ekstremizme, transmilli howplara, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna, serhetýaka jenaýatçylyga garşy göreşmek boýunça netijeli gurallary döretmegiň ähmiýeti bellenildi. 

Çykyş edenler Ýewropada parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmekde, Hazar deňzi arkaly netijeli sebit gatnaşyklaryny hem-de ykdysady hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak bilen, gender deňligini ilerletmekde döwletimiziň tagallalaryna we goşandyna ýokary baha berdiler. 

12-nji iýulda Hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-hytaý hökümetara komitetiniň howpsuzlyk ulgamynda hyzmatdaşlyk boýunça goşmaça komitetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen sekizinji mejlisinde özara gatnaşyklaryň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy hem-de BMG-niň Terrorçylyga garşy ählumumy strategiýasyny amala aşyrmakda umumy goşant hökmünde terrorçylyga, separatizme we ekstremizme garşy göreşmek meselelerinde geljekki gatnaşyklaryň ugurlary kesgitlenildi. 

 Maslahatyň jemleri boýunça goşmaça komitetiň mejlisiniň Teswirnamasyna gol çekildi. 

Türkmenistanyň daşary işler ministriniň Birleşen Arap Emirlikleriniň energetika we infrastruktura ministri Suheil Al Mazrui bilen 13-nji iýulda geçiren duşuşygynda iki ýurduň ýokary derejeli ýolbaşçylarynyň arasynda özara ynanyşmak ýagdaýyndaky gepleşikleriň, halkara guramalaryň, hususan-da, BMG-niň çäklerindäki hyzmatdaşlygyň ýokary derejesi nygtaldy. Taraplar şeýle-de ähli ugurlar boýunça, aýratyn-da, energetika, senagat, ýokary tehnologiýalar ulgamynda, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini rejeli ulanmak, energiýa howpsuzlygyny üpjün etmek babatda özara bähbitli gatnaşyklary giňeltmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny bellediler. 

15-nji iýulda ýurdumyzyň Daşary işler ministrliginde BMG-niň Sekretariatynyň Syýasy hem-de dünýä gurluşy meseleleri boýunça departamentiniň wekili Swetlana Galkina bilen geçirilen duşuşykda Birleşen Milletler Guramasy bilen giň ugurlar boýunça gatnaşyklaryň netijeli häsiýeti bellenildi. 

Saýlaw çäreleriniň ýokary standartlaryny üpjün etmek hem-de saýlawlary geçirmekde ýardam bermek, halkara kadalary, usullary öwrenmegiň we uýgunlaşdyrmagyň esasynda hukuk binýadyny kämilleşdirmek, milli saýlaw institutlaryny pugtalandyrmak boýunça hyzmatdaşlyk etmek hem-de durnukly, elýeterli we netijeli saýlaw tehnologiýalaryny ornaşdyrmak arkaly mümkinçiligi çäkli adamlar üçin ses bermek serişdelerine doly elýeterliligi üpjün etmekde tejribe alyşmak meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

18-19-njy iýulda Aşgabatda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi tarapyndan “Türkmen Forum” hojalyk jemgyýeti bilen bilelikde guralan “Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş” atly halkara maslahata ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, daşary ýurt ulag we ekspeditorçylyk kompaniýalarynyň, maliýe edaralarynyň, Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalaryň, milli hem-de daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 

Utgaşykly görnüşde geçirilen maslahatyň gün tertibine ulag hyzmatlarynyň dünýä bazarynyň ýagdaýy, ýük daşamagyň geografiýasy we depgini, ulaglaryň ähli görnüşleriniň netijeliligini we bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň mümkinçilikleri, Ýewraziýa giňişliginde üstaşyr ulag hyzmatdaşlygyny diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, töwekgelçiliklere gözegçilik etmek hem-de logistik çykdajylary hasaba almak ýaly meseleler girizildi. Şeýle-de ulag-kommunikasiýa toplumynyň ösdürilmeginde ylmyň we bilimiň ornuna, iň täze tehnologiýalary ornaşdyrmaga, hereket edýän ulag geçelgelerini giňeltmäge we täzelerini döretmäge, bu ugurda halkara gatnaşyklary ösdürmäge degişli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

20-nji iýulda türkmen paýtagtyna gelen Gruziýanyň wekiliýetiniň agzalary bilen gepleşikler geçirildi. Onuň netijeleri boýunça dürli ulgamlarda, hususan-da, söwda-ykdysady, ulag-aragatnaşyk, energetika ulgamlarynda hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan meselelerine degişli hem-de özara bähbitli gatnaşyklary ösdürmäge täze itergi berýän ikitaraplaýyn resminamalaryň birnäçesine gol çekildi. 

21-nji iýulda ýurdumyzyň Daşary işler ministrliginde BMG-niň Adam hukuklary baradaky Ýokary komissarynyň müdirliginiň Merkezi Aziýa üçin sebitleýin wekili Rişard Komenda bilen geçirilen duşuşygyň barşynda Türkmenistanyň adam hukuklary we halkara ynsanperwer hukugy ulgamynda halkara borçnamalarynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek boýunça pudagara toparyň işi bellenildi. 

Nygtalyşy ýaly, şu ýyl döwletimiz degişli komitetlere resminamalaryň ikisini — Zenanlar babatda kemsidilmeleriň ähli görnüşlerini aradan aýyrmak hakynda Konwensiýa hem-de Maýyplaryň hukuklary hakynda Konwensiýa boýunça maslahatlaryny durmuşa geçirmek boýunça nobatdaky hasabatlary ibermelidir. Saparyň çäklerinde Adalatçynyň diwanynda, Bilim, Içeri işler ministrliklerinde, Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynda hem duşuşyklar geçirildi. 

25-nji iýulda Daşary işler ministrliginde geçirilen BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň nobatdaky mejlisiniň gün tertibiniň esasy meseleleri şu ýylyň birinji ýarymynda toparyň işiniň netijeleri, geljek ýyl üçin meýilnamalar, ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde ÝUNESKO kafedralaryny açmak, umumybilim berýän orta mekdepleriň birnäçesini ÝUNESKO-nyň mekdepler assosiasiýasyna goşmak bilen bagly boldy. 

Şunuň bilen birlikde, ÝUNESKO-nyň Bütindünýä medeni mirasynyň sanawyny hem-de guramanyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyny giňeltmek maksady bilen, deslapky milli we köptaraplaýyn resminamalary taýýarlamak meselesi ara alnyp maslahatlaşyldy. Şolaryň hatarynda Türkmenistanyň, Gazagystanyň we Özbegistanyň gatnaşmagynda ÝUNESKO-nyň “Adam we biosfera” maksatnamasynyň çäklerinde “Aram guşaklygyň Turan çölleri” atly köptaraplaýyn hödürnama, “Ahalteke atçylyk sungaty we atlary bezemegiň däpleri” hödürnamasy bar. Şeýle-de Aşgabady “Dizaýn” ugry boýunça ÝUNESKO-nyň döredijilik şäherleriniň toruna goşmak baradaky maglumat diňlenildi. 

28-nji iýulda Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Sýan Naýçen bilen geçirilen duşuşygyň barşynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamlardaky ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ösdürilýändigi hem-de ulag, energetika, oba hojalygy ýaly ugurlarda bilelikdäki işi dowam etdirmegiň wajypdygy nygtaldy. 

Şol gün ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Özbegistan Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Akmaljon Kuçkarow kabul edildi. Onda özara gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmak, hususan-da, syýasy, parlamentara, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer gatnaşyklary işjeňleşdirmek, şol sanda maýa goýum taslamalaryny hem-de iki ýurduň arasyndaky söwda ylalaşyklaryny durmuşa geçirmek bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Türkmenistan bilen Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň arasynda howpsuzlyk boýunça iş toparynyň 30-njy iýulda Daşary işler ministrliginde geçirilen birinji mejlisinde sebit we halkara gün tertibiniň meselelerine garaldy, terrorçylyga, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna hem-de bikanun işiň beýleki görnüşlerine garşy durmagyň, kiberjenaýatçylyga garşy göreşmegiň zerurdygy, maglumat howpsuzlygyny pugtalandyrmak boýunça çäreleriň ähmiýeti nygtaldy. Owganystandaky ýagdaýa, onuň syýasy we ykdysady durnuklylygyna, owgan halkynyň abadançylygyna hem-de bitewüligine aýratyn üns berildi. Şunuň bilen baglylykda, özara gatnaşyklaryň köptaraplaýyn görnüşleriniň bardygy, şol sanda “Merkezi Aziýa — ABŞ” hem-de “Türkmenistan — ABŞ — Owganystan” ýaly görnüşleri bellenildi. 

Umuman, geçen aýyň daşary syýasy wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ählumumy abadançylyga we ösüşe gönükdirilen syýasaty üstünlikli durmuşa geçirýän Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň okgunly ösüşiniň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi.  

(TDH)

Döwlet Baştutanymyzyň: «Ýurdumyzda milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda işlejek kiçi, orta we iri tehnologik kärhanalaryň gurluşygy ýokary depginler bilen alnyp barlar. Bu bolsa ykdysady kuwwatymyzy berkitmäge oňyn täsir eder» diýen sözlerinden ugur alnyp, milli ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda, şol sanda bazar gatnaşyklarynyň esasyny düzýän hususy pudakda netijeli işler amala aşyrylýar. 

Telekeçilikde ýerine ýetirilmeli işleriň hemmetaraplaýyn öwrenilmegine esaslanýan we takyk kesgitlenen hereketleri hem maksatlary özünde jemleýän meýilnamanyň bolmagy esasy şertleriň biridir. Meýilnama menejmentiň wajyp düzüm bölekleriniň biri bolmak bilen, işiň üstünliginiň binýatlaýyn esasy bolup durýar. Telekeçilik işiniň meýilnamasy işlenip düzülende, onuň bazaryň (ykdysady dolanyşygyň) üýtgäp durýan ýagdaýlaryna we şertlerine laýyklykda, öz wagtynda we netijeli özgerdilmäge ukyply bolmagy zerurdyr. 

Türkmenistanyň Raýat kodeksine laýyklykda, fiziki şahslar ýuridik şahsy döretmezden,  telekeçilik işi bilen meşgullanmaga haklydyr. Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, telekeçilik işi bilen meşgullanmak hukugy fiziki şahsyň hususy telekeçi hökmünde döwlet tarapyndan bellige alnan pursadyndan ýüze çykýar. Şeýlelikde, hususy telekeçilik işi, diňe döwlet belligine alnan ýagdaýynda kanunalaýyk bolýar. «Telekeçilik işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň 9-njy maddasyna laýyklykda, ýuridik şahsyň emele gelmegindäki telekeçilik işi «Kärhanalar hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda bellenen tertipde döwlet belligine alynýar. Ýuridik şahsy döretmezden,  telekeçilik işi bilen meşgullanýan fiziki şahslary — hususy telekeçileri döwlet tarapyndan bellige almak olaryň salgyt hasabyna goýulmaly ýeri boýunça salgyt edaralary tarapyndan amala aşyrylýar. Bellige almagyň tertibi Türkmenistanyň Ministrler Kabineti tarapyndan kesgitlenilýär. Telekeçilik işini bellige almakdan boýun gaçyrylmagy ýa-da ony bellige almagyň tertibiniň we möhletiniň bozulmagy barada kazyýete şikaýat edilip bilner. 

Döwlet belligine aldyrmazdan, telekeçilik işi bilen meşgullanmak hukuk jogapkärçiliginiň degişli görnüşleriniň ýüze çykmagyna getirýär. Şu jähetden, Türkmenistanyň çäklerinde telekeçilik işini amala aşyrmagy maksat edinýän, Türkmenistanyň raýatlary, Türkmenistanyň çäginde hemişelik ýaşaýan, ýagny Türkmenistanyň Döwlet migrasiýa gullugynyň edaralary tarapyndan berlen, degişli rugsatnamasy we ýaşamaga ygtyýarnamasy bolan daşary ýurt raýatlary we raýatlygy bolmadyk adamlar hususy telekeçi hökmünde döwlet belligine alynmaga degişlidir. Türkmenistanyň çäginde doly kämillik ukyby bolan, ýagny 18 ýaşy dolan we kazyýet tarapyndan kämillik ukyby ýok diýlip bilinmedik ýa-da şu ýaşdan öň nikalaşan fiziki şahslar, eger-de olaryň amala aşyrýan işiniň görnüşinde ýaş çäklendirmesi ýok bolsa, telekeçilik işi bilen meşgullanyp bilýärler. 

Telekeçilik bilen Türkmenistanyň çäklerinde fiziki we ýuridik şahslar meşgullanyp bilýärler. Hususy pudagy mundan beýläk-de ösdürmek, senagaty diwersifikasiýalaşdyrmak, ykdysadyýetiň hemmetaraplaýyn ösüşiniň kuwwatyny artdyrmak, ýurduň ählumumy ykdysady giňişlige netijeli goşulmagyny üpjün etmek Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli ykdysadyýeti ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda durýar. 

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda hereket edýän we döwrüň talaplaryna görä yzygiderli kämilleşdirilýän kanunçylyk binýady, telekeçilik işini hasaba almagyň we güwälendirmegiň ýönekeýleşdirilen tertibi, salgyt salmagyň ýeňilleşdirilen ulgamy, ýeňillikli şertlerde berilýän karzlar we beýleki ençeme hukuk, maliýe we durmuş şertleri ýurdumyzda işewürligiň hem-de kiçi we orta telekeçiligiň giňden ýaýbaňlandyrylmagyna, telekeçiligiň iş ugrunyň köpelmegine hem-de telekeçilik bilen meşgullanmak isleýän watandaşlarymyzyň sanynyň yzygiderli artmagyna giň ýol açýar. 

Telekeçilik işini alyp barmagyň hukuk binýadyny has-da berkitmekde taýsyz tagallalary edýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak, işleri rowaç bolsun.  

Gurban MYRADOW,

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri.

Ýurduň öňe gitmegi öňde goýlan maksatlaryň aýdyňlygyna, anyklygyna hem-de bitewüligine bagly bolup durýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzy belent sepgitlere ýetirjek, ösüşleriň aýdyň ýoly bilen öňe alyp gitjek maksatlar bolsa hormatly Prezidentimiziň şu ýylyň 8-nji iýulynda tassyklan «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan» gözbaş alýar. Maksatnama, esasan-da, «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» göz öňünde tutulan çäreleri durmuşa geçirmegiň ilkinji nobatdaky wezipelerinden ugur alýar. Jemi 7 bapdan ybarat bolan Prezident maksatnamasynda ýurdumyzda her bir raýatyň abadan durmuşyny kepillendirmek, ilatyň bähbitlerini goramak, raýatlaryň durmuş goraglylygyny we iş üpjünçilik ulgamyny kämilleşdirmek, ýurdumyzyň durmuş-ykdysady mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanmak, milli ykdysadyýetiň senagatlaşma derejesini ýokarlandyrmak, pudaklara we hyzmatlar ulgamyna sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak, Türkmenistanda sanly ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmek, senagat pudagyny innowasion häsiýetde ösdürmek, ýokary tehnologiýaly, bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek, telekeçiligi goldamak, işewürligi kämilleşdirmek, ýeňillikli salgyt salmak boýunça ýurdumyzda amala aşyrylýan çäreler esasynda milli ykdysadyýetiň ösüşinde bu bölegiň paýynyň hem-de ähmiýetiniň ýokarlanmagyna mümkinçilikleri artdyrmak, milli ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna geçmegini işjeňleşdirmek, ekologik abadançylygy üpjün etmek we «ýaşyl» ykdysadyýeti ösdürmek ýaly wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek maksat edinilýär.  

Prezident maksatnamasynda Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň häzirki ýagdaýy seljerilip, ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durnukly ösdürmegiň döwlet syýasaty kesgitlenilýär. Oňa laýyklykda, jemi içerki önümiň adam başyna düşýän möçberi, zähmet öndürijiligi, ilatyň girdejileri we durmuş şertleri ösen ýurtlaryň derejelerine ýetiriler. Bu bolsa ilatyň ösen isleglerini kanagatlandyrmak we ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmak wezipeleriniň üstünlikli çözülmegini üpjün eder.  

Awtoulag ýollarynyň we olaryň ugrundaky desgalaryň gurluşyk işleriniň ýerine ýetirilmegi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösmegine, ýol ulgamynyň kämilleşmegine öz täsirini ýetirer hem-de ýurdumyzyň sebitleriniň durmuş-ykdysady ösüşine itergi berer. Şunuň bilen baglylykda, bu maksatnamada Türkmenabat — Gazojak — Daşoguz, Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystan serhedi, Mary — Serhetabat, Gumdag — Esenguly — Etrek — Gidrolum awtoulag ýollarynyň gurluşyk işlerini ýerine ýetirmek göz öňünde tutulýar. Bu babatda häzirki wagtda gurluşygy batly depginde dowam edýän Aşgabat — Türkmenabat awtobany örän uly ähmiýete eýedir.  

Ykdysadyýetiň ähli pudaklary boýunça 30 müňe golaý goşmaça iş orny dörediler, ýaşaýyş jaýlarynyň adam başyna düşýän umumy meýdany 102,2 göterim artar, şeýle hem ýurdumyzda mekdebe çenli çagalar edaralarynyň 40-sy, umumy bilim edaralarynyň 54-si, ýokary hünär bilimi edaralarynyň 4-si, 10 sany döwrebap hassahana gurlar, 7 sany medeniýet öýi bina ediler. Prezident Maksatnamasynda öňde goýlan sepgitlere ýetmek maksady bilen, ýurdumyzyň önümçilik kuwwatyny has-da pugtalandyrmaga we artdyrmaga, durmuş ulgamyny ösdürmäge 278,9 milliard manatdan gowrak maýa goýumlary gönükdiriler. 

«Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen parasatly sözleri durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň esasy özeninde goýýan hormatly Prezidentimiziň kabul eden bu maksatnamasy ýurdumyzyň bedew batly gadamlar bilen öňe gitjekdigini äleme buşlaýar.  

Maksady halkyň bagtyýar, abadan durmuşyny üpjün etmek bolup durýan hormatly Prezidentimiziň bu döwletli tutumlarynyň üstünlikli durmuşa geçiriljekdigine häzirki döwürde alnyp barylýan işler aýdyň güwä geçýär. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň hem-de hemişelik Bitaraplygymyzyň esasy ýörelgelerinden gözbaş alýan giň gerimli özgertmeleriň üstünliklere beslenmegini, hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny tüýs ýüregimizden arzuw edýäris.  

 Döwletnazar IŞANGULYÝEW, 

 «Daşoguz habarlary».

Balkan welaýaty, 10-njy awgust (TDH). Şu gün Balkan welaýatynda zähmet rugsadynda bolýan Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Berdimuhamedow günbatar sebitimizde ýerleşýän Harby-Deňiz Güýçleriniň “Garşy” deňiz birikmesine geldi hem-de bu ýerde “Deňiz han” atly korwet kysymly harby gämi bilen tanyşdy. 

Watanymyzyň howpsuzlygynyň kepillendirilmegi, Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň goranyş häsiýetli Harby doktrinasyna laýyklykda, deňiz serhedimiziň ygtybarlylygyny hem-de eldegrilmesizligini üpjün etmek döwletimiziň alyp barýan syýasatynyň örän möhüm ugry bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, Watanymyzyň taryhynda Garaşsyzlyk ýyllary içinde ilkinji gezek Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Harby-Deňiz Güýçleriniň serkerdeligi döredildi. 

Häzirki döwürde Milli goşunymyzyň beýleki kysymlary bilen bir hatarda, iň täze tehnikalar we enjamlar, dürli görnüşli gämiler bilen üpjün edilmeginiň hasabyna, ýurdumyzyň Harby-Deňiz Güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýady barha pugtalandyrylýar. Goranmak ministrliginiň we Döwlet serhet gullugynyň harby gämileri üçin ýokary harby taýýarlykly deňizçi hünärmenleri taýýarlamak maksady bilen, Goranmak ministrliginiň Harby-deňiz instituty hem-de onuň binýadynda Ýöriteleşdirilen harby-deňiz mekdebi döredildi. Olar ýurdumyzyň Harby-Deňiz Güýçleri üçin işgärleri taýýarlamagyň esasy merkezlerine öwrüldi. Türgenleşik-taktiki okuwlaryň barşynda harby deňizçiler ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň ähli goşun görnüşleriniň harby gullukçylary bilen sazlaşykly hereket edip, ýokary söweşjeň taýýarlygy, iň täze tehnikalara ussatlyk bilen erk edip bilýändiklerini görkezdiler.  

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe “Halkyň Arkadagly zamanasy» şygary bilen geçýän ýylda serkerdeler we harby deňizçiler Harby-Deňiz Güýçleriniň hatarlarynda gulluk edip, Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň ýörelgelerine esaslanýan Harby doktrinada kesgitlenen wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirýärler. Olar Watanymyzy goramak boýunça öz borçlaryny ähli zatdan ileri tutup, deňiz serhetlerinde ýurdumyzyň hem-de halkymyzyň polat galkany, synmaz daýanjy bolup gulluk edýärler. Hazar deňziniň giňişligindäki serhedimizde parahatçylygy we howpsuzlygy gorap saklaýarlar, merdana ata-babalarymyzyň şöhratly ýörelgelerini mynasyp dowam edýärler... 

Ir bilen Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy dikuçarda wakanyň geçýän ýerine geldi. Bu ýerde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary mähirli garşyladylar. 

Goranmak ministri, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary B.Gündogdyýew döwlet Baştutanymyza ýurdumyzyň Harby-Deňiz Güýçleriniň “Deňiz han” atly korwet kysymly harby gämisiniň tanyşdyrylyşa taýýardygy barada hasabat berýär. 

 Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy hasabaty kabul edip, awtoulagda gämi duralgasyna tarap ugrady. 

 “Garşy” deňiz birikmesiniň mundan bir ýyl ozal Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda açylyp ulanmaga berlendigini bellemek gerek. Bu harby birikmede harby gämiler üçin duralga göz öňünde tutulandyr, bu ýerde ýurdumyzyň hünärmenleriniň gatnaşmagynda Harby-Deňiz Güýçleriniň gämileri abatlaýyş kärhanasynda gurlan “Deňiz han” atly korwet kysymly harby gämi hem bar. 

Gäminiň serkerdesi ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyna söweşjeň gämi bilen tanyşlyga taýýarlyk barada hasabat berip, Türkmenistanyň Döwlet baýdagyny hem-de Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Harby-Deňiz Güýçleriniň baýdagyny galdyrmaga rugsat bermegi baradaky haýyş bilen ýüzlenýär. Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlanýar, onuň owazy astynda Döwlet baýdagy we Harby-Deňiz Güýçleriniň baýdagy galdyrylýar. 

Bu harby gäminiň Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli 2021-nji ýylyň 27-nji sentýabrynda geçirilen dabaraly ýörişde harby-deňiz flotunyň gözden geçirilişini açandygyny bellemek gerek. Şunuň ýaly häzirki zaman harby gämileriň kömegi bilen deňizçiler harby gullugy birkemsiz berjaý edýärler hem-de Türkmenistanyň deňiz serhetleriniň goragynda sak durýarlar. 

Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu häzirki zaman gämisiniň söweşjeň mümkinçilikleri, tehniki häsiýetnamalary hem-de gurluşynyň aýratynlyklary, bölümleriniň işleýiş usullary bilen tanyşdy. “Deňiz han” gämisi garşydaşyň suwasty hem-de suwüsti söweşjeň gämilerini, guryýer we howa nyşanlaryny ýekelikde hem-de gämi urgy toparynyň düzüminde ýok etmek üçin niýetlenendir. Şol bir wagtda ol garşydaşyň gämi toparlaryny, desant otrýadlaryny ýok etmek, öz güýçlerimizi penalamak, toplumlaýyn aňtaw işlerini alyp barmak, suwüsti we suwasty giňişlige gözegçilik etmek ýaly wezipeleri ýerine ýetirýär. Şeýle hem deňizde döwlet serhedini goramak, gämi gatnawlarynyň howpsuzlygyny üpjün etmek we halas ediş işlerini amala aşyrýar. 

Gäminiň harby gullukçylarynyň dünýäniň birnäçe ýurtlarynda, hususan-da, Italiýada, Germaniýada, Türkiýede we beýleki döwletlerde ýörite okuwlary geçendiklerini hem-de hünär derejelerini ýokarlandyrandyklaryny bellemek gerek. 

Gämide şeýle hem serkerdeleriň we deňizçileriň netijeli gulluk etmekleri hem-de göwnejaý dynç almaklary üçin ähli şertler döredildi. 

Döwlet Baştutanymyzyň söweşjeň gäminiň aýratynlyklary bilen tanyşýan mahalynda, gäminiň serkerdesi ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyna jogapkärli wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek üçin döredilýän şertler üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Harby-Deňiz Güýçleriniň ähli şahsy düzüminiň adyndan Watanymyza, halkymyza hem-de hormatly Prezidentimize wepaly gulluk edip, geljekde-de ýurdumyzyň Harby doktrinasynyň çäklerinde öz gulluk borçlaryny päk ýürek bilen ýerine ýetirjekdiklerine, döwletimiziň deňiz serhetleriniň howpsuzlygyny we mizemezligini üpjün etmek, Hazaryň hemişe dostluk we ylalaşyk deňzi bolmagynda galmagy üçin ähli tagallalary etjekdiklerine döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowy ynandyrdy. 

Soňra hormatly Prezidentimiz harby birikmäniň dolandyryş binasyna baryp, dessin nobatçylaryň awtomatlaşdyrylan iş nokadynyň wezipeleri bilen gyzyklandy. Bu ýerde gulluk edýän serkerdeleriň biri Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyny dolandyryş nokadynyň işi, ýerine ýetirýän wezipeleri we mümkinçilikleri bilen tanyşdyrdy. 

Bellenilişi ýaly, ýokary tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, iň täze enjamlaryň hem-de programma üpjünçiliginiň herekete girizilmegi, maglumat serişdeleriniň netijeli peýdalanylmagy bilen bir hatarda, harby ulgamda sanly ulgama geçilmegi dolandyryş babatynda düýpli özgerişleri göz öňünde tutýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ulgamy ösdürmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda, bu maksatnamalaýyn resminamada bellenilen wezipeleri öz wagtynda ýerine ýetirmek üçin zerur çäreler amala aşyrylýar. 

Bu ýerde ornaşdyrylan öňdebaryjy tehnologiýalar we sanly ulgam, elektron karta, şeýle hem ýurdumyzyň Harby-Deňiz Güýçleriniň serkerdeleri tarapyndan işlenilip taýýarlanylan maglumat-dolandyryş ulgamynyň ýörite programma üpjünçiligi Hazar deňziniň giňişliginde ýolagçy we harby gämileriň hereketine gözegçiligi amala aşyrmaga mümkinçilik berýär. Munuň üçin deňziň kenarýaka bölegine gözegçilik etmäge niýetlenen radiolokasiýa enjamy, şeýle hem Harby-Deňiz Güýçleriniň söweşjeň gämilerinde gurnalan tehniki toplumlar peýdalanylýar. 

Sanly ulgam hem-de aragatnaşyk hemra ulgamy arkaly gämileriň ýerleşýän ýeri, olaryň ýangyç we suw bilen üpjünçilik derejesi kesgitlenilýär. Munuň özi dolandyryş nokadyndan harby gämiler bilen hemişelik aragatnaşygy saklamaga mümkinçilik berýär. Toplanylan maglumatlar dolandyryş bölüminde ýygnalýar we seljerilýär. Bu ýerde gurnalan enjamlar esasy wezipe-borçlarynyň ýerine ýetirilmegini ýeňilleşdirýär hem-de dessin maglumatlary zerur bolan ýerine ibermäge mümkinçilik berýär. 

Birikmäniň harby gullukçysy döwlet Baştutanymyza serkerdeleriň hem-de esgerleriň gulluk we ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak baradaky hemişelik aladasy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Harby-Deňiz Güýçleriniň ähli şahsy düzüminiň adyndan ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyny Watan goragçylarynyň geljekde hem özleriniň mukaddes harby borçlaryny hem-de goranyş häsiýetli Harby doktrinadan gelip çykýan ähli wezipeleri abraý bilen ýerine ýetirjekdiklerine ynandyrdy. 

Dolandyryş nokady bilen tanyşlyk mahalynda, “Deňiz han” gämisiniň serkerdesi göni ýaýlyma çykyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa dabaraly harby-deňiz ýörişine başlamaga rugsat bermek baradaky haýyş bilen ýüzlenýär. 

Döwlet Baştutanymyz dabaraly harby ýörişe başlamaga rugsat berýär. Onda Harby-Deňiz Güýçleriniň, Döwlet serhet gullugynyň, Içeri işler ministrliginiň we Milli howpsuzlyk ministrliginiň dürli kysymly gämileri, söweşjeň katerleri hem-de gaýyklary görkezildi. Olar ýurdumyzyň umumy uzynlygy 600 kilometre deň bolan deňiz çäkleriniň howpsuzlygyny hem-de eldegrilmesizligini üpjün etmek ugrunda eserdeň durýarlar. 

Dabaraly ýörişi “Arkadag” atly serhet gorag kateri açýar, ol Watanymyzyň deňiz serhetlerini goramakda özüniň ygtybarlylygyny görkezdi. Onuň yzy bilen Harby-Deňiz Güýçleriniň esasy urgy güýji bolup durýan, iň häzirki zaman ýaraglar bilen üpjün edilen hem-de garşydaşyň suwüsti we pesden uçýan howa nyşanlaryny, desant toparyny hatardan çykarmaga hem-de döwletimiziň deňiz serhetlerini ygtybarly goramaga niýetlenen “Edermen” we “Gaýratly” raketa gämileri geçýärler. 

Soňra gämileri ýangyç, agyz suwy, azyk we beýleki serişdeler, enjamlar bilen üpjün etmek, halas ediş işlerini ýerine ýetirmek, heläkçilige uçran gäminiň şahsy düzümini halas etmek ýaly wezipeleri ýerine ýetirýän Harby-Deňiz Güýçleriniň “Eserdeň” atly 60 metr ululykdaky tirkeg-üpjünçilik gämisi geçdi. 

Dabaraly ýörişi dürli kysymly gorag gämileri dowam etdiler. Olaryň hatarynda “Galkan” taslamaly “Algyr” we “Hanjar” gorag gämileri, “Asuda”, “Mergen”, “Hüşgär” we “Synmaz” serhet gorag gämileri, şeýle hem Döwlet serhet gullugynyň garamagyndaky “Sakçy” taslamaly “Naýza”, “Kämil”, “Galjaň” we “Gaplaň” gämileri bar. Bu gämiler garşydaşyň suwasty, suwüsti we howa nyşanlaryna garşy göreşmek, şeýle hem gözleg-halas ediş işlerini amala aşyrmak üçin niýetlenendir. Şeýle hem olar Watanymyzyň deňiz giňişligindäki serhetleriň goragynda eserdeň durmak bilen, aňtaw işlerini alyp barmaga we suwüsti giňişlige gözegçilik etmäge ukyplydyr. 

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyna ýörişiň dowamynda “Umman” gidrografik gämisi görkezildi, ol Hazar deňziniň türkmen böleginde gämileriň ýüzüşiniň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin deňizde gidrografik we okeanografik işleri geçirmek üçin niýetlenendir. Deňizde batimetriki ölçeg, deňiz düýbüniň gurluşyny barlamak, suwasty wideo we foto ýazgy etmek, suwuň düzümini öwrenmek hem bu gäminiň ýerine ýetirýän wezipeleridir. 

Soňra dabaraly ýörişden Harby-Deňiz Güýçleriniň “Gujurly” we Döwlet serhet gullugynyň “Zarply” tirkeg gämileri geçýär, olar deňizde halas ediş işlerini geçirmek, ýangyna garşy göreşmek, gämileri çekmek we itmek hem-de olaryň hereketlerine goldaw bermek üçin niýetlenendir. 

Döwlet serhet gullugynyň “Kuwwatly” atly ýük gämisi we Harby-Deňiz Güýçleriniň “Berkarar” atly desant kateri harby ýörişi dowam etdirýärler. Bu gämiler ýörite maksatly toparlary, desantlary hem-de söweş tehnikalaryny düşürmek, kenardan-kenara alyp gitmek we getirmek üçin niýetlenendir. 

Şu gözden geçirilişe “Asuda” atly gidrografik gämi hem gatnaşdy. Bu gämi deňiz çuňlugynyň tebigy relýefini öwrenmek, gämileriň hereketi üçin deňziň çuňlugyny ölçemek hem-de suwasty maglumatlary toplamaga niýetlenendir. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy boýunça 2015-nji ýylda Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Gämi gurluşyk we abatlaýyş kärhanasynyň açylmagy bilen, bu gäminiň deňziň düýbünde barlag işlerini geçirip başlandygyny bellemek gerek. 

Onuň yzy bilen Döwlet serhet gullugynyň “TG-12 Bars” taslamaly üç sany serhet gorag kateri geçýär. Bu gämiler içerki suwlarda gämilere gözegçilik etmek, gorag we gözleg-agtaryş işlerini geçirmäge niýetlenendir. 

Soňra Içeri işler ministrliginiň deňizde gözegçilik gullugyny ýerine ýetirýän “Master-651” kysymly dört patrul kateri, Milli howpsuzlyk ministrliginiň “Zodiac” kysymly çalt hereket edýän söweşjeň gaýyklary, şeýle hem Döwlet serhet gullugynyň “Dahl 20” kysymly asma motorly söweş gaýyklary göni ýaýlymda monitorlarda peýda bolýar. 

Deňze çykalgasy bolan islendik döwlet ýaly, biziň ýurdumyzyň hem öz deňiz serhetlerini goramak, parahatçylygy we asudalygy üpjün etmek üçin söweşjeň harby gämiler bar. Bu gämileriň Watanymyzyň şanly senesi —–mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy mynasybetli 2021-nji ýylyň güýzünde geçirilen dabaraly harby ýörişe gatnaşandyklaryny bellemek gerek. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow milli deňiz flotunyň Hazar deňzinde geçirilen dabaraly ýörişiniň ýokary derejesini kanagatlanma bilen belläp, döwletimiziň geljekde hem Harby-Deňiz Güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýadynyň pugtalandyrylmagyna, harby deňizçileriň hünär ussatlygynyň ýokarlandyrylmagyna, ýurdumyzyň deňiz serhetleriniň ygtybarly goragynyň we eldegrilmesizliginiň üpjün edilmegine aýratyn üns berjekdigini belledi. Goranyş häsiýetli Harby doktrinada kesgitlenilen wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmekleri bu kysymly goşunlaryň harby gullukçylarynyň mukaddes borjy bolup durýar diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Harby-Deňiz Güýçleriniň serkerdeleriniň hem-de deňizçileriniň öz üstlerine ýüklenen jogapkärli hem-de asylly wezipäni mynasyp derejede ýerine ýetirjekdiklerine berk ynam bildirip, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylaryna birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Mälim bolşy ýaly, Hazar deňzi hemişe ylalaşyk, dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklarynyň hem-de netijeli hyzmatdaşlygyň deňzi bolmalydyr diýip nygtaýan hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça ýurdumyzyň günbatar sebitinde kuwwatly Harby-Deňiz Güýçleriniň kemala gelmegi üçin toplumlaýyn binýat goýuldy. 

«Halkyň Arkadagly zamanasy» şygary bilen geçýän ýylda Harby-Deňiz Güýçlerini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça alnyp barylýan işler ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda mynasyp dowam etdirilýär. Häzirki wagtda Harby-Deňiz Güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli döwrebaplaşdyrylýar, iň täze harby tehnikalary we enjamlary, gämileri satyn almak, şeýle hem olary öz ýurdumyzda gurmak boýunça netijeli çäreler geçirilýär, Harby deňizçileriň söweşjeň we nazaryýet taýýarlyk derejeleri ýokarlanýar. Olaryň gulluk we ýaşaýyş-durmuş şertleri yzygiderli gowulandyrylýar. Şu günki çäre hem munuň nobatdaky subutnamasy boldy. Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Harby-Deňiz Güýçleriniň harby gämileriniň gözden geçirilişi bolsa Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň deňiz kenarlarynyň ygtybarly goralýandygyny bütin aýdyňlygy bilen görkezdi. 

Harby-Deňiz Güýçleriniň bu deňiz birikmesiniň desgalary ulgamda bildirilýän ýokary talaplara laýyklykda guruldy. Onuň çäklerinde edara binasy hem-de ugurdaş düzümleýin desgalar ýerleşendir. Baş binada dolandyryş bölümi, nobatçylyk alyp barýan harby deňizçiler üçin iş otaglary ýerleşdirilendir. Bu ýerde serkerdeleriň we harby deňizçileriň gullugy üçin döredilen şertler olaryň öňlerinde goýlan wezipeleri mynasyp ýerine ýetirmeklerine mümkinçilik berýär. 

Deňiz birikmesiniň çäginde täze tehnologiýalar we sanly ulgamlar bilen üpjün edilen okuw binasy hem göz öňünde tutuldy. Bu ýerde sanly ulgamyň kömegi bilen harby gämileriň dolandyrylmagy, ugurdaş enjamlaryň ulanylyşy, deňiz giňişligine gözegçiligiň alnyp barlyşy öwredilýär. Okuwyň barşynda okatmagyň öňdebaryjy usullary ulanylýar. Munuň özi harby talyplara degişli bilim almaga, ýaş serkerdelere bolsa hünär derejesini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, Watan goragçylarynyň gulluk etmekleri we dynç almaklary üçin has oňaýly şertleri döretmek Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň we amala aşyrylýan harby özgertmäniň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda, harby gullukçylar üçin niýetlenen ýatakhana we naharhana enjamlaşdyrylyşy babatynda häzirki döwrüň talaplaryna doly laýyk gelýär.  

Şeýle hem bu ýerde üsti açyk we ýapyk sport meýdançalary ýerleşýär, şolarda harby bölümiň şahsy düzümi sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanyp, boş wagtlaryny peýdaly geçirýärler. 

Halkara ölçeglere kybap gelýän iň täze enjamlar bilen üpjün edilen lukmançylyk bölümi bar. Bu ýerde harby gullukçylara we olaryň maşgala agzalaryna zerur lukmançylyk kömegini bermek üçin ähli şertler üpjün edilendir. Mundan başga-da, 3 gatly, 60 öýli ýaşaýyş jaýy, şeýle hem ýaş serkerdelere niýetlenen 2 gatly umumy ýaşaýyş jaýy bar. Otaglarynyň ýerleşdirilişi gowulandyrylan jaýlarda amatly ýaşaýyş we dynç alyş üçin ähli zerur şertler göz öňünde tutulan. 

Mälim bolşy ýaly, ähli ýaşdaky türkmenistanlylaryň, aýratyn-da, ýaşlaryň çeper döredijilik we aýdym-saz bilen meşgullanmaklary üçin şertleriň döredilmegine döwlet derejesinde uly üns berilýär. Şoňa görä-de, ýerli Medeniýet öýünde harby gullukçylaryň öz zehinlerini açyp görkezmekleri üçin mümkinçilikler döredilendir. 

Harby-deňiz birikmesiniň düzümine okalga zally sanly ulgam bilen üpjün edilen häzirki zaman kitaphana hem girýär. Onuň baý kitap gaznasy Watan goragçylaryna boş wagtlarynda bilimlerini artdyrmaga, şol sanda çeper eserleri okamaga mümkinçilik berýär. 

Döwrebap desgalaryň hatarynda umumybilim berýän mekdep hem bar. Onuň otaglary öňdebaryjy enjamlar bilen üpjün edildi. Bu ýerde sapaklar häzirki zaman usulynda alnyp barylýar, munuň özi okuwçylary bilim we ylym dünýäsine çekmäge mümkinçilik berýär. 

Çagalar bagynyň iki gatly binasynda körpeleriň wagtlaryny gyzykly we peýdaly geçirmekleri, olaryň başlangyç bilimi almaklary üçin zerur şertler döredildi. Onuň düzüminde birnäçe otaglar bolup, şolarda körpeler, öz isleglerine görä, dürli ugurlar boýunça ukyp-başarnyklaryny artdyrýarlar. Çagalaryň zähmet endikleriniň ösdürilmegine aýratyn üns berilýär, munuň özi zähmetsöýer hem-de talabalaýyk bilim derejeli ýaş nesli terbiýeläp ýetişdirmek babatynda uly ähmiýete eýedir. Enjamlaşdyrylan oýun meýdançalary hem körpeleriň ygtyýarynda. 

Ugurdaş düzümlerden başga-da, bu ýerde alyjylara gündelik zerur bolan harytlaryň dürli görnüşlerini hödürleýän dükan bar, bu bolsa harby gullukçylar we olaryň maşgala agzalary üçin goşmaça ýeňillikleri döredýär... 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hemmelere mukaddes harby gullukda hem-de Hazar deňziniň giňişliginde serhediň asudalygyny we howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça jogapkärli wezipelerini mynasyp ýerine ýetirmekde üstünlikleri arzuw edip, bu ýerden ugrady.

ÝOKARY HILLI ÖNÜMLER 

Welaýatymyzyň iri senagat kärhanalarynyň biri bolan Daşoguz şäherindäki motor abatlaýyş kärhanasynda bellenilen meýilnama aýma-aý üstünlikli berjaý edilýär. Bu ýerde 40-a golaý işçi-hünärmen agzybirlikli zähmet çekýär. Olar oba hojalyk tehnikalaryny we gurallaryny düýpli abatlamak, zerur bolan ätiýaçlyk şaýlary ýasamak bilen meşgullanýarlar. Kärhanada ýylyň başyndan bäri 1 million 470 müň manatlykdan gowrak iş edildi. Bu ýerde dürli ätiýaçlyk şaýlarynyň 100-e golaý görnüşi öndürilýär we etraplardaky tehniki hyzmat ediş kärhanalaryna ugradylýar. Öndürilýän önümleriň arasynda gowaçalaryň hatarara bejergisi üçin zerur bolan enjamlaryň ençemesi bar. Kärhananyň işçilerinden demirçi ussa Umyt Bekjanow, kebşirleýji ussalar Atagurban Atagurbanow, Ýagşygeldi Atanepesow, tokarlar Paltabaý Hojamyradow, Allabergen Halmedow dagy öndürijilikli işlemek bilen, köplere görelde görkezýärler. Işçi-hünärmenleriň yhlasly zähmetiniň netijesinde bu ýerde düýpli abatlanylýan we öndürilýän önümler hil derejesiniň ýokarylygy, ýaramlylyk möhletiniň uzaklygy bilen tapawutlanýar. 

 * * * 

 YHLASLY ZÄHMETIŇ GUWANDYRYJY NETIJELERI 

«Daşoguzagyzsuw» birleşigi boýunça «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň başyndan bäri 4 million 942 müň kub metrden gowrak arassa içimlik agyz suwy öndürildi. Birleşik öz düzümine Daşoguz hem-de Köneürgenç şäher suw müdirliklerini, şeýle-de etrap agyz suw bölümleriniň 8 sanysyny birleşdirip, welaýatymyzyň oba we şäher ilatyny arassa agyz suwy bilen üpjün edýär. Şeýlelikde, birleşik boýunça dik guýularyň 424 sanysyndan bir gije-gündiziň dowamynda 24 müň kub metre golaý arassa agyz suwy öndürilip, sarp edijilere ýetirilýär. Akdepe hem Gubadag etraplaryndaky agyz suw bölümleriniň işgärleri has öndürijilikli işleýärler. Olaryň yhlasly zähmetiniň netijesinde, ilatyň arassa agyz suwuna bolan islegleri doly kanagatlandyrylýar. 

 * * * 

 NEPIS SUNGATY DÖREDIJILER 

Daşoguzyň «Çeper» halyçylyk kärhanasynyň Boldumsaz etrabyndaky önümhanasynyň ezber elli halyçylary ýylyň-ýylyna nepis halylaryň birnäçesini dokap, ýokary önümçilik netijelerini gazanýarlar. Olar «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda zähmet depginlerini barha batlandyrýarlar. Bu ýerde ýylyň başyndan bäri 263 inedördül metr haly we haly önümleri dokaldy. Önümhanada eli çeper halyçylaryň 40-sy el-ele berip, agzybirlikli zähmet çekýär. Onda Türkmenistanyň at gazanan halyçysy Jumagül Hudikowa, eli çeper halyçylar Jeren Şükürbaýewa, Haýytgül Çärşemowa, Dürbibi Pommyýewa, Merjen Haýydowa dagynyň dokaýan halylary nepisligi bilen tapawutlanýar. Aýlyk, ýyllyk meýilnamalaryny artygy bilen ýerine ýetirýän kärhananyň halyçylarynyň dokaýan halylarynyň agramly bölegi uly halylar bolup durýar. Onda dokalýan haly we haly önümleriniň aglabasynyň ýokary hil derejesinde kabul edilýändigi aýratyn bellärliklidir. Munuň özi çeper elli halyçylaryň öz iş tejribelerini barha artdyryp, bu nepis sungatyň hakyky ussatlaryna öwrülýändiklerini aýdyň görkezýär. 

Annageldi BEKIÝEW

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň konsepsiýasynyň durmuşa geçirilişine aýratyn üns berýär. Amala aşyrylýan işleriň hukuk binýadyny pugtalandyrmak bu ugurdaky toplumlaýyn çäreleriň esasy düzümleriniň biri bolup durýar. Şu nukdaýnazardan, sanly tehnologiýalary ornaşdyrmagy üpjün etmäge gönükdirilen «Elektron hökümet hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisinde hem-de Halk Maslahatynda ara alnyp maslahatlaşylmagy we kabul edilmegi, 24-nji iýulda Türkmenistanyň Prezidenti tarapyndan gol çekilip, 27-nji iýulda metbugatda çap edilip, herekete girizilmegi hukuk ulgamyny kämilleşdirmekde täze ädime öwrüldi.   

Bilşimiz ýaly, bu Kanun maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryndan, şeýle hem pudagara elektron maglumat alyş-çalyş ulgamyndan peýdalanmak arkaly, döwlet edaralarynyň fiziki we ýuridik şahslar üçin elektron döwlet hyzmatlaryny ýerine ýetirmek boýunça işiniň üpjün edilmegine gönükdirilen guramaçylyk-hukuk çärelerini amala aşyrmagyň tertibini kesgitleýär hem-de bu çygyrda ýüze çykýan gatnaşyklary düzgünleşdirýär. Şu ýerde «elektron hökümet» adalgasy maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryndan peýdalanmak arkaly ýerine ýetirilýän döwlet hyzmatyny aňladýar. Häzirki döwürde raýatlara sanly ulgam arkaly döwlet hyzmatlarynyň ýerine ýetirilmegi giň gerimli häsiýete eýe bolýar. Munuň özi häkimiýet, dolandyryş edaralary üçin hem, raýatlar üçin hem döwrebap we netijeli bolup durýar.  

Dünýä tejribesinden görnüşi ýaly, häzirki zaman döwlet dolandyryşynda bu ugra dahylly edaralaryň ulgamynyň maddy-tehniki binýadynda, işiň guralyşynda, iş ýörediş tertibinde elektron-sanly ulgamlaryň paýy artýar. Şoňa görä-de, dolandyryş gatnaşyklaryny kämilleşdirmek üçin täze Kanunyň wajyp ähmiýeti bar. Bilermenleriň we alymlaryň aýtmaklaryna görä, elektron iş ýörediş we resminamalar dolanyşygy ulgamynyň ornaşdyrylmagy dolandyrmagyň netijeliligini ýokarlandyrmaga goşant goşmak bilen, döwlet gullukçylarynyň zerur maglumatlary almaklaryny çaltlandyrmaga, gelýän-ugradylýan resminamalaryň dolanyşygyny tizleşdirmäge we gözegçilik etmäge, olaryň sazlaşykly hem-de öz wagtynda ýerine ýetirilişini üpjün etmäge oňaýly täsir eder. Netijede, döwlet häkimiýet edaralarynyň elektron resminamalar dolanyşygy ulgamlaşdyrylyp, maglumatlar babatda özara gatnaşygy çalt amala aşyrmaga şert dörediler.  

Täze Kanun 28 maddadan ybarat bolup, onuň 2-nji maddasynda bu ugurdaky kanunçylygyň Türkmenistanyň Konstitusiýasyna esaslanýandygy hem-de kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň toplumyndan ybaratdygy beýan edilýär. Mälim bolşy ýaly, bu ugurda ýöriteleşdirilen kanunlar hem hereket edýär. Olaryň hatarynda «Aragatnaşyk hakynda», «Köpçülikleýin habar beriş serişdeleri hakynda», «Maglumat we ony goramak hakynda», «Innowasiýa işi hakynda», «Türkmenistanda Internet torunyň ösüşini we Internet hyzmatlaryny etmegi hukuk taýdan düzgünleşdirmek hakynda», «Şahsy durmuş barada maglumat we ony goramak hakynda», «Kiberhowpsuzlyk hakynda», «Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda», «Poçta aragatnaşygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary bar. 

Kanundaky kesgitlemelerden görnüşi ýaly, elektron hökümet diýlende, döwlet dolandyrylyşyny amala aşyrmakda maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryny giňden ulanmak; ykdysadyýetiň hem-de durmuşyň ähli pudaklarynda elektron-sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak; döwletiň dolandyrylyşyny bu ulgamlaryň üsti bilen guramak; döwletiň raýatlar we guramalar bilen gatnaşygyny elektron-sanly ulgamlar arkaly ýola goýmak ýaly çäreler göz öňünde tutulýar. Elektron hökümet maglumat we kommunikasiýa tehnologiýalarynyň kömegi bilen ýerine ýetiriji häkimiýetiň, şeýle-de kanun çykaryjy we kazyýet häkimiýetiniň edaralarynyň işine sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyny hem öz içine alýar.  

Gazetleriň, žurnallaryň, aragatnaşyk, bank, söwda hyzmatlarynyň sanly ulgamlary ornaşdyrmak bilen baglanyşykly tejribelerinden görnüşi ýaly, elektron iş ýörediş we resminamalar dolanyşygy ulgamy dolandyrmagyň netijeliligini ýokarlandyrmaga mynasyp goşant goşýar.  

Täze Kanunyň 3-nji maddasynda elektron hökümetiň esasy wezipeleri berkidilen. Olaryň hatarynda döwlet edaralarynyň işiniň netijeliligini, dessinligini, aýdyňlygyny üpjün etmek, olaryň jogapkärçiligini, ýerine ýetirijilik düzgün-nyzamlylygyny güýçlendirmek, ilat we telekeçiligiň subýektleri bilen ikitaraplaýyn aragatnaşygy üpjün etmegiň goşmaça usullaryny döretmek; Türkmenistanda elektron hökümetiň çygrynda döwlet edaralary bilen özara gatnaşyklary amala aşyrmakda sargyt edijiler üçin mümkinçilikleri döretmek; döwlet edaralarynyň üstüne ýüklenilen wezipeleriň çygrynda maglumat binýatlaryny, Döwlet hyzmatlarynyň ýeke-täk portalyny hem-de elektron döwlet hyzmatlarynyň ýeke-täk Döwlet sanawyny emele getirmek ýaly wezipeler bar. Mundan başga-da, döwlet dolandyryşynda köpugurly «Bir penjire» ulgamyny ornaşdyrmak; telekeçiligiň subýektlerini, şol sanda statistik hasabatlylygy bermegiň, gümrük taýdan resmileşdirmegiň, ygtyýarnamalary, rugsatnamalary, sertifikatlary bermegiň, şeýle hem döwlet edaralaryndan maglumatlary almagyň barşynda elektron resminama dolanyşygyndan peýdalanmak, elektron täjirçiligi, nagt däl elektron tölegleri ornaşdyrmak ýaly döwrebap wezipeler göz öňünde tutulan. 

Kanunyň «Elektron hökümetiň işi babatda döwlet düzgünleşdirmesi» atly II babynyň 6 — 9-njy maddalarynda döwlet düzgünleşdirmesini amala aşyrýan edaralar, olaryň ygtyýarlyklary, hukuklary we borçlary kesgitlenen. Kanunyň III babynyň 10 — 21-nji maddalarynda bolsa elektron döwlet hyzmatlaryny ýerine ýetirmegiň anyk düzgünleri, maglumat howpsuzlygyny üpjün etmek, elektron döwlet hyzmatlarynyň görnüşleri, elektron döwlet hyzmatlaryna bildirilýän talaplar, sargytnama bildirilýän talaplar, jogaba bildirilýän talaplar hem-de sargyt edijiniň hukuklary öz beýanyny tapýar. 

Kanunyň IV baby elektron hökümetiň hereket etmegini guramagyň tertibini beýan edýän 22 — 25-nji maddalary öz içine alýar. Bu maddalarda elektron hökümetiň kömekçi hyzmat ediş pudaklary; onuň döwlet maglumat binýatlary; pudagara elektron maglumat alyş-çalyş ulgamy, döwlet edaralarynyň maglumat ulgamlary, maglumat gorlary, olaryň toplumlary; döwlet edaralarynyň resmi web-saýtlary we döwlet hyzmatlarynyň ýeke-täk portaly baradaky kadalar beýan edilýär. Kanunyň 25-nji maddasynda berkidilişi ýaly, sargyt edijilere elektron döwlet hyzmatlary döwlet edaralarynyň resmi web-saýtlarynyň hem-de döwlet edaralary tarapyndan ýerine ýetirilýän interaktiw döwlet hyzmatlaryna elýeterliligiň ýeke-täk nokady bolup durýan interaktiw döwlet hyzmatlarynyň ýeke-täk portalynyň üsti bilen ýerine ýetirilýär. Elektron döwlet hyzmatlaryny ýerine ýetirýän döwlet edaralary elektron döwlet hyzmatlarynyň ýerine ýetirilmeginiň tertibi baradaky maglumaty özleriniň resmi web-saýtlarynda ýerleşdirýärler.  

Kanunyň jemleýji düzgünleri V babyň 26 — 28-nji maddalarynda berkidilen. Olarda jedelleri çözmegiň tertibi, elektron hökümet hakyndaky kanunçylygyň bozulandygy üçin jogapkärçilik boýunça kadalar kesgitlenendir.  

Durmuşyň ähli çygyrlarynda täze tehnologiýalaryň mümkinçiliklerinden peýdalanmak, ykdysadyýeti innowasion tehnologiýalaryň esasynda ösdürmek, jemgyýetiň we döwletiň ähli ulgamlarynda häzirki zamanyň ösen tehnologiýalaryny giňden ornaşdyrmak işlerini durmuşa geçirmekde döwrebap hukuk binýadynyň bolmagy örän möhümdir. «Elektron hökümet hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi elektron-sanly ulgamlaryň elýeterliligini ýokarlandyrmaga oňaýly täsir eder. Umuman, täze Kanunyň kabul edilmegi we herekete girizilmegi ýurdumyzyň döredijilikli ösüş ýoly bilen ynamly öňe barýandygyna şaýatlyk edýär hem-de adamlar hakynda döwlet tarapyndan edilýän aladanyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini doly tassyklaýar. 

Ýagmyr NURYÝEW,

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň direktory, hukuk ylymlarynyň doktory.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyz innowasion ösüş ýoly bilen ynamly öňe barýar. Durnukly ösüşiň ileri tutulýan wezipelerini çözmekde milli ykdysadyýetiň we onuň ähli pudaklarynyň sanly ulgama geçmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Ähli pudaklarda sanly tehnologiýalar ornaşdyrylýar, halkymyza edilýän sanly hyzmatlaryň sany artdyrylýar. 

Şunuň bilen baglylykda sanly ulgamyň işini mundan beýläk hem döwrebaplaşdyrmak, şeýle hem pudagara elektron maglumat alyş-çalyş ulgamynyň işiniň, elektron döwlet hyzmatlarynyň kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmek, bu çygyrda gatnaşyklary düzgünleşdirmek maksady bilen, «Elektron hökümet hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. 

Kanunda maglumat-kommunikasion tehnologiýalardan, şeýle hem pudagara elektron maglumat alyş-çalyş ulgamyndan peýdalanmak arkaly, döwlet edaralarynyň fiziki we ýuridik şahslar üçin döwlet hyzmatlaryny köpugurly «bir penjire» ulgamy boýunça ýerine ýetirmek boýunça işiň üpjün edilmegi, şeýle hem sargyt edijiniň we elektron döwlet hyzmatlaryny ýerine ýetirýän döwlet edarasynyň arasyndaky ikitaraplaýyn özara hyzmatdaşlyk arkaly ýerine ýetirilýän elektron döwlet hyzmaty bilen bagly kadalar beýan edildi.  

Bu hukuk resminamasynda elektron hökümetiň işi babatda döwlet düzgünleşdirmesini amala aşyrmakda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň, Ygtyýarly edaranyň hem-de beýleki döwlet edaralarynyň ygtyýarlyklary kesgitlenildi, elektron hökümetiň esasy wezipeleri, kömekçi hyzmat ediş pudaklary, döwlet maglumat binýatlary hem-de ýeke-täk barabarlandyryjysyndan peýdalanmak bilen bagly kadalar beýan edildi. Şeýle hem döwlet edaralarynyň resmi web-saýtlary we döwlet hyzmatlarynyň ýeke-täk portaly, döwlet edaralarynyň resminamalarynyň bir ülňä getirilmegini amala aşyrmak, maglumat howpsuzlygyny üpjün etmek, elektron döwlet hyzmatlarynyň ýeke-täk Döwlet sanawy, görnüşleri, ýerine ýetirilişiniň hiline baha bermek, elektron döwlet hyzmatlaryna hem-de hyzmatlaryň ýerine ýetirilmegi baradaky sargytnama bildirilýän talaplar, sargyt edijileriň hukuklary kesgitlenildi. Şeýle hem pudagara elektron maglumat alyş-çalyş ulgamynyň, döwlet edaralarynyň maglumat ulgamlarynyň we gorlarynyň işi bilen bagly kadalar resmileşdirildi.  

Bu Kanunyň kabul edilmegi döwlet edaralarynyň arasynda maglumatlary alyşmakda hem-de elektron döwlet hyzmatlaryny fiziki we ýuridik şahslar üçin ýerine ýetirmekde ýüze çykýan gatnaşyklary kadalaşdyrar hem-de ýurdumyzyň sanly ulgamynyň kanunçylyk binýadyny has-da berkider. 

Göwher AMANOWA,

welaýat kitaphanasynyň direktory, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty.

Arkadagly Serdarymyz Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişmek dabarasynda eden çykyşynda:  

 «Watan diňe halky bilen Watandyr!  

 Döwlet diňe halky bilen döwletdir!»  

diýip, nygtamak bilen, alyp barjak uly döwlet syýasatynyň baş ugruny kesgitledi. Bu dünýä nusgalyk ýörelge bolsa Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen parasatly syýasatyndan gözbaş alýar. Mähriban halkynyň egsilmez döredijilik güýjüne daýanýan hormatly Prezidentimiz hemişe ilatyň jana-jan bähbitlerini araýar we düýpli özgertmeleri amala aşyrýar. Bu diýilýänler ilaty tebigy gaz bilen üpjün etmek meselesinde hem aýdyň görünýär.  

Ene topragymyzyň bahasyz baýlyklarynyň biri-de tebigy gazymyzdyr. Bu baýlygyň uly gorlaryna eýe bolan welaýatymyzda tebigy gazy gazyp almak, sarp edijilere ibermek işleri üstünlikli ýola goýulýar. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen ýedi aýynda «Lebapgazçykaryş» müdirligi boýunça tebigy gazyň 7 milliard 214,6 million kub metrden gowragy gazylyp alyndy we bu baradaky meýilnama 127 göterim berjaý edildi.  

Amatly ýangyç bilen ilaty bökdençsiz üpjün etmek işini «Lebapgazüpjünçilik» müdirliginiň başarjaň işgärleri ýerine ýetirýärler. Ilatly ýerleri tebigy gaz bilen üpjün etmek maksady bilen welaýatymyzda dürli basyşly gaz geçirijileriň 8 müň 284,3 kilometrden gowragy çekildi. Bulardan başga-da gaz paýlaýjy we gaz sazlaýjy enjamlaryň 3605-si hereket edýär. Olar arkaly welaýat boýunça ýaşaýyş jaýlarynyň 215 müňden gowragyna tebigy gaz berilýär. 

Şanly ýylyň geçen döwründe «Lebapgazüpjünçilik» müdirligi tarapyndan ilata berlen «mawy ýangyç» 1 milliard 94,2 million kub metrden hem gowrak boldy. Munuň özi müdirlik boýunça ähli ýerleşdirilen ýangyjyň agramly bölegidir.  

Mälim bolşy ýaly, ýurt Garaşsyzlygy ýyllarynda ilatly ýerleri gazlaşdyrmak maksady bilen işleriň uly toplumy berjaý edildi. Şonuň netijesinde welaýatymyzyň iň çetdäki obalarynyň ýaşaýjylarynyň öýlerinde hem tebigy gaz alawlaýar. Bu iş häzirki döwürde netijeli dowam etdirilýär. Täze gaz geçirijileri gurmaga döwletimiziň uly möçberli maýa goýum serişdeleri gönükdirilýär. Hut şu ýylyň geçen aýlarynda täze gaz geçirijileriň 31,6 kilometre golaýy çekilip, bu işde maýa goýum serişdeleriniň 17,7 million manatdan gowragy özleşdirildi. Şeýle möhüm işler welaýatymyzyň täze peýda bolýan ilatly ýerlerinde ýerine ýetirilýär.  

Şu ýerde ýene bir hakykaty nygtamak artykmaçlyk etmez. Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň uly baýlygy bolan tebigy gazdan tygşytly peýdalanmak, onuň sarp edilişine gözegçiligi netijeli ýola goýmak babatda anyk wezipeleri kesgitledi. Şu maksat bilen hojalyklaryň ählisinde gaz ölçeýji enjamlar oturdyldy. Olaryň saz ýagdaýda bolmagy, şeýle-de sarp edilen ýangyç üçin tölegleriň wagtly-wagtynda geçirilmegi gazanylýar. Bu işleriň ahyrky maksady ýene-de halkyň bähbitlerini nazarlaýar. Gymmatly baýlyklarymyz rejeli sarp edilip, onuň geljekki nesillere hem elýeterli bolmagy gazanylmalydyr. Agzybir we ruhubelent halkymyz özi hakynda ýadawsyz alada edýän Gahryman Arkadagymyza, Arkadagly Serdarymyza hoşallyk bildirýärler. 

Mämmetgylyç KÜTIÝEW

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň parasatly we öňdengörüjilikli baştutanlygynda ýurdumyzyň ykdysady syýasaty üstünlikli durmuşa geçirilýär. Maýa goýum syýasaty yzygiderli we döwrebap şertlerde kämilleşdirilýär, milli ykdysadyýetimiziň, şeýle-de sebit we dünýä ýurtlarynyň arasyndaky köpugurly maliýe-ykdysady hem-de umumadamzat bähbitlerine gönükdirilen beýleki gatnaşyklaryň durnukly, sazlaşykly, kadaly ösüşi ýola goýulýar. Ýeri gelende aýtsak, ýurt möçberinde her ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy işlenip düzülende, wezipeler kesgitlenende, önümçilikde we durmuş ulgamynda göz öňünde tutulýan sepgitler anyklanýar. Şoňa görä-de, makroykdysady görkezijileriň ösdürilmegi, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň barha gowulandyrylmagy üpjün edilýär. 

Türkmenistanyň «Daşary ykdysady iş hakynda», «Daşary ýurt maýa goýumlary hakynda», «Türkmenistanda maýa goýum işi hakynda» Kanunlary ýurdumyzyň maýa goýum syýasatynyň kanuny ulgamyny emele getirýär. Türkmenistan hemişelik Bitarap döwlet hökmünde özüniň milli bähbitlerini ikitaraplaýyn baglaşylýan şertnamalaryň we ylalaşyklaryň esasynda halkara ykdysady hyzmatdaşlyklaryň düzgünlerine laýyklykda gorap saklaýar. 

«Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda», «Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin daşary söwda Strategiýasynda» bellenilen baş maksatlara ýetmekde maýa goýum syýasaty aýratyn orun eýeleýär. 2022-nji ýylyň maýa goýum maksatnamasyna laýyklykda, ýurdumyzyň ykdysadyýetine goýulmagy meýilleşdirilýän maýa goýumlaryň möçberi 36,1 milliard manada barabardyr. Onuň 60,2 göteriminiň önümçilik ugruna, 39,8 göteriminiň bolsa durmuş-medeni maksatlara gönükdirilmegi göz öňünde tutulýar. Şunuň bilen baglylykda, ykdysadyýetiň önümçilik ulgamyna goýulýan maýa goýumlaryň yzygiderli artdyrylmagy ýurduň ykdysady kuwwatyny berkitmäge, milli pulumyzyň kadaly hereketini ýola goýmaga, importyň ornuny tutýan önümleri özümizde öndürmäge, eksportymyzy artdyrmaga, halkymyzyň iş bilen üpjünçiligini yzygiderli ýokarlandyrmaga, ýurdumyzda her bir maşgalanyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilendir. 

Arkadagly Serdarymyzyň belleýşi ýaly, milli maýa goýum syýasatynyň durmuşa geçirilmeginde hem-de ýurdumyzyň ykdysadyýetine daşary ýurt maliýe serişdeleriniň çekilmeginde Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky tarapyndan önjeýli işleriň alnyp barylýandygy aýratyn bellärliklidir. Strategik taýdan möhüm maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmek üçin orta we uzak möhletli daşary ýurt karzlaryny çekmek bankyň alyp barýan wezipeleriniň esasylarynyň hatarynda durýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky abraýly halkara maliýe guramalary, halkara iri banklary, eksport-karz agentlikleri bilen ýygjam hyzmatdaşlyk edýär. 

Maýa goýumyň ykdysady ösüşde we halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmakda esas bolup çykyş edýändigi hemmämize mälimdir. Häzirki wagtda Türkmenistan kuwwatly ykdysadyýeti üpjün etmekde aýratyn möhüm ähmiýete eýe bolan durnukly hem-de netijeli maýa goýum ulgamyny kemala getirdi. Ýurdumyzyň ähli ulgamlary boýunça jemi içerki önümiň ösüş depgininiň ýokarlanýandygyny we girdejililik derejesiniň barha artýandygyny bellemek gerek. Muny «Fitch Ratings» halkara reýting agentliginiň Türkmenistana beren bahasynyň ýokarydygy hem tassyklaýar. 

Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky bilen Abu-Dabiniň Ösüş gaznasynyň arasynda gol çekilen Ylalaşygyň esasynda «Türkmen maýa goýum kompaniýasy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti döredildi. Onuň döredilmegi ýurdumyzda maýa goýum serişdeleriniň möçberlerini artdyrmaga, döwletimizde milli ykdysadyýetimiziň ösüş derejesini ýokarlandyrmaga hem öz täsirini ýetirer. 

Selimberdi HOJABERDIÝEW.

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

Şu ýylyň 8-nji iýulynda geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» kabul edildi. Prezident maksatnamasy geljek ýedi ýylda Watanymyzda ýokary depginli ykdysady ösüşi üpjün etmäge, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli ýokarlandyrmaga, döwletimiziň halkara abraýyny barha belende galdyrmaga, dünýä bazarlaryna ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply harytlar we hyzmatlar bilen çykmaga, daşary döwletler bilen işjeň gatnaşyklary ösdürmäge gönükdirilendir.  

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe sebitleri sazlaşykly ösdürmek boýunça alnyp barylýan syýasat Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň durmuş-ykdysady syýasatynyň möhüm ugrudyr. 2022 — 2028-nji ýyllarda, öňki döwürlerde bolşy ýaly, uglewodorod, mineral çig mal, ýer-suw we zähmet serişdelerini rejeli peýdalanmagyň hasabyna ilatyň hal-ýagdaýynyň derejesini ýokarlandyrmak, sebitleriň öndüriji güýçlerini deňeçer ösdürmek we önümçilik gatnaşyklaryny doly derejede ulanmak göz öňünde tutulýar. 

Türkmenistany çig mal öndürýän agrar ýurtdan köp pudakly, senagat taýdan ýokary derejede ösen döwlete öwürmäge gönükdirilen işleriň gerimi barha giňeýär. Sebitleri senagatlaşdyrmak ýurdumyzyň önümçilik kuwwatyny artdyrmaga we oba ilaty üçin täze iş orunlaryny döretmäge mümkinçilik berýär. Bu bolsa oba ilatynyň maddy hal-ýagdaýynyň gowulanmagyna oňyn täsirini ýetirýär. 

Prezident maksatnamasynda 2022 — 2028-nji ýyllar aralygynda ýurdumyzyň welaýatlarynda hem-de Aşgabat şäherinde döwrebap durmuş-medeni binalary we desgalary gurmak bellenildi. Ilatly nokatlar abadanlaşdyrylanda, täze ýaşaýyş toplumlary hem-de döwrebap düzümleýin desgalar gurlanda, köçeleriň we binalaryň durky täzelenende öňdebaryjy tejribeler, gurluşyk, inženerçilik-tehniki ulgamlarda soňky gazanylanlar ulanylar, ýokary hiliň üpjün edilmegine üns berler. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň: «Her bir maşgalany häzirki zaman öýi ýa-da jaýy bilen üpjün etmek Watanymyzyň täze eýýamynyň möhüm strategiýasydyr» diýen çuň manyly sözlerinden ugur alnyp, sebitlerde täze şäherleriň, şäherçeleriň, obalaryň gurulmagy dowam etdiriler. 

Aşgabat şäheriniň demirgazyk böleginde umumy meýdany 744 gektar bolan, dürli maksatly ajaýyp binalaryň we desgalaryň 240-dan gowragyny öz içine alýan, ýaşamak we dynç almak üçin ähli zerur şertler bilen üpjün edilen «Aşgabat-siti» ýaşaýyş jaý toplumynyň gurluşygy hem iri innowasion taslamadyr. Düýpli maýa goýum serişdeleriniň hasabyna 1 200 orunlyk dört sany mekdebe çenli çagalar edaralary, 3 000 orunlyk umumy bilim berýän dört sany mekdep, Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň we ýöriteleşdirilen sazçylyk mekdebiniň täze, döwrebap binalary, köpugurly hassahana, iki sany saglyk öýi, 5 000 orunlyk stadionly sport toplumy hem-de durmuş ulgamyna degişli beýleki binalar we desgalar gurlar.  

Çaklanylýan döwürde Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynyň çäginde welaýatyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynyň ikinji tapgyry alnyp barlar. Bu tapgyrda bäş sany, her biri 720 orunlyk umumy bilim berýän mekdep, her biri 320 orunlyk 10 sany mekdebe çenli çagalar edaralary, saglyk öýi, Ýangyna garşy göreş gullugynyň binasy, Söwda we hyzmat ediş toplumy (bazar), 136 sany has oňaýly we otaglarynyň ýerleşişi gowulandyrylan köp gatly ýaşaýyş jaýlary, içerki we daşarky eltiji elektrik, aragatnaşyk we gaz ulgamlary gurlup, ulanylmaga berler.  

Welaýatyň täze dolandyryş merkezinde aýlawy, türgenleşik meýdançalary, manežleri we athanalary bolan Halkara atçylyk ýokary okuw mekdebini, atçylyk ylmy-önümçilik merkezini gurmak hem göz öňünde tutulýar. Ahalteke atçylygyna ýöriteleşdirilen ýokary okuw mekdebinde atçylyk, atly sport we syýahatçylyk, milli at üstündäki oýunlar boýunça hünärmenler taýýarlanylar.  

Ahal welaýatynyň etraplarynyň çäklerinde täze häzirki zaman obalarynyň we şäherçeleriniň gurluşygy ýokary depginlerde alnyp barlar. 

Balkan welaýatynyň çäginde, «Altyn asyr» Türkmen kölüniň sebitini özleşdirmek maksady bilen, «Ak ýaýla» şor suw howdanynyň töwereginde täze, döwrebap obanyň gurluşygy dowam etdiriler hem-de şol ýerde durmuş maksatly binalaryň, ýagny çagalar bagynyň, umumy bilim berýän mekdebiň we medeniýet öýüniň gurluşygy meýilleşdirilýär. 

Lebap welaýatynyň Halaç, Kerki we Saýat etraplarynda ähli zerur üpjünçilik ulgamlary bolan täze şäherçeleriň we Çärjew etrabynyň täze, döwrebap merkeziniň gurluşyklary alnyp barlar. Ilatyň ýaşaýyş-jemagat şertlerini gowulandyrmak üçin welaýatda suw geçirijileriň, lagym ulgamlarynyň durkuny täzelemek, gazlaşdyrmak işleri dowam etdiriler. 

Maksatnamanyň meýilleşdirilýän döwründe Mary welaýatynyň Türkmengala, Wekilbazar we Sakarçäge etraplarynda täze, döwrebap şäherçeleriň gurluşyklary dowam etdiriler. Täze köprüleri gurmak, bar bolanlarynyň durkuny täzelemek we köprüleri düzgünleşdirmek boýunça işler alnyp barlar.  

2022 — 2028-nji ýyllarda sebitlerde senagat toplumynyň pudaklaýyn gurluşy kämilleşdiriler, ýerli çig mal binýadynda işleýän pudaklar we önümçilikler ösdüriler, döwrebaplaşdyrylar, olarda energiýa we serişde tygşytlaýjy tehnologiýalar ornaşdyrylar. 

Önümçiligiň ähli ulgamynda öňdebaryjy innowasion tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy sebitleriň haryt öndürijileriniň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, harytlaryň we hyzmatlaryň içerki bazarynyň gerimini giňeltmäge, maliýe-ykdysady ulgamy pugtalandyrmaga ýardam eder. 

Beýleki sebitlerde bolşy ýaly, Daşoguz welaýatynda hem ýerli çig malyň binýadynda täze kärhanalary we önümçilikleri döretmegiň hasabyna, gaýtadan işleýän senagatyň ösüşini has-da işjeňleşdirmek göz öňünde tutulýar. Haly kärhanalarynyň kuwwatlyklaryny artdyrmak we bu milli sungaty ösdürmek maksady bilen, Köneürgenç etrabynda haly önümhanasyny gurmak meýilleşdirilýär. 

2028-nji ýyla çenli welaýatda öndürilýän pagta süýüminiň, nah ýüplüginiň, halylaryň we haly önümleriniň, örülen, tikin we jorap önümleriniň möçberi ep-esli artdyrylar. 

Ýurdumyzyň obasenagat toplumynyň möhüm wezipeleri ilaty doly derejede azyk önümleri, gaýtadan işleýän senagaty çig mal bilen üpjün etmekden, önümçiligi ýokarlandyrmakdan, täze hojalyk gatnaşyklaryny ýola goýmakdan hem-de Diýarymyzda azyk bolçulygyny yzygiderli pugtalandyrmakdan ybaratdyr. Sebitleriň agrar syýasatynyň ilkinji nobatdaky wezipeleriniň hatarynda oba hojalyk önümçiligini sebitleýin ýöriteleşdirmek, oba hojalyk zolaklarynyň ykdysady, toprak-howa we beýleki aýratynlyklaryny hasaba almak bilen, zolaklaýyn ekerançylygy ornaşdyrmak, maldarçylygyň ot-iým binýadyny pugtalandyrmak, her bir welaýatyň ýokary netijeli oba hojalyk önümçiligini döretmek ýaly giň gerimli çäreler hem bar.  

Welaýatlarda oba hojalyk pudagynda geçirilýän özgertmeleri kämilleşdirmek maksady bilen, ýörite oba hojalyk maksatly ýer gaznalary döredilip, ýerleri isleg bildirýän önüm öndürijilere 99 ýyl möhlet bilen peýdalanmaga bermek işleri dowam etdiriler. Täze daýhan hojalyklary döredilip, oba hojalyk ekinleriniň bol hasyly ýetişdiriler. 

Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligiň ösdürilmegi we döwlet tarapyndan goldanylmagy netijesinde, ýurduň jemi içerki önüminiň düzüminde döwlete degişli däl ulgamyň paýy artar. 2022 — 2028-nji ýyllarda hususy ulgamyň wekilleri oba hojalyk önümlerini öndürmäge we olary gaýtadan işlemäge, senagat kärhanalaryny döretmäge, täze, döwrebap önümçilikleriň, söwda merkezleriniň, durmuş-medeni maksatly binalaryň we desgalaryň, täze ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşyklaryna işjeň gatnaşarlar.  

Ýakyn ýyllarda ýurdumyzda döwrebap, köpugurly ulag-kommunikasiýa ulgamyny döretmek, ulag — logistika ulgamynyň amatlyklaryndan netijeli peýdalanmak, üstaşyr we multimodal ýük gatnawlarynyň möçberini artdyrmak boýunça uly işler alnyp barlar. Ýurdumyzyň sebit we halkara ulag geçelgeleriniň möhüm bölegi bolan awtomobil we demir ýollary, şeýle hem Merkezi Aziýanyň «deňiz derwezesi» — Türkmenbaşynyň Halkara deňiz porty doly kuwwatynda işlediler hem-de Jebel şäherçesinde Halkara howa menzili gurlup ulanmaga berler. 

«Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň işe girizilmegi bilen, ýurdumyzyň halk hojalyk toplumynda täze, häzirki zaman gämi gurluşyk pudagy emele geldi. Zawodda ýylda poladyň 10 müň tonnasyny işlemäge we 4 gämi gurmaga, 20 gämini abatlamaga mümkinçilik bar, bu işler ýerli hünärmenler tarapyndan amala aşyrylýar. Geljekde kärhana has ösen häzirki zaman sanly tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylar, bu bolsa ýurdumyzda deňiz-derýa gatnawlarynyň giňelmegine oňyn täsir eder. 

Awtomobil ýollarynyň, şol sanda ýokary tizlikli awtomobil ýollarynyň hem-de olaryň ugrundaky desgalaryň gurluşygynda ýurdumyzda bar bolan ähli mümkinçilikleri netijeli peýdalanmaga aýratyn üns berler, bu işlere ykdysadyýetimiziň hususy bölegi giňden çekiler. Geljekde Mary — Türkmenabat, Mary — Serhetabat awtomobil ýollarynyň, sebitiň awtoulag ýollarynyň, köprüleriň we beýleki düzümleýin desgalaryň gurluşygyna aýratyn ähmiýet berler.  

Maksatnamanyň meýilleşdirilýän döwründe aragatnaşyk ulgamyny täze tehnologiýalar esasynda ösdürmäge üns berler. Ilatyň telefon belgilerine we öýjükli aragatnaşyk hyzmatlaryna bolan isleginiň artmagy bilen, sebitleriň telekommunikasiýa infrastrukturasy kämilleşdiriler. Täze sanly awtomatik telefon beketleriniň gurluşyklary alnyp barlar, öňki telefon beketleriniň durky täzelener. 

Prezident maksatnamasynda ýakyn geljek üçin bellenilen çäreleriň ählisi eziz Watanymyzyň gülläp ösmegine, ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly barýan halkymyzyň abadançylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen ägirt uly işleri üstünlikli durmuşa geçirýän Arkadagly Serdarymyza berk jan saglyk, uzak ömür arzuw edýäris.  

Seidnur JAPBAROW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Döwlet maliýesini jemleýji we ykdysady syýasaty müdirliginiň sebitler boýunça ösüş bölüminiň başlygy.

Ýokary hilli önümleri öndürmegi baş ýörelge edinen Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň Mary şäherindäki «Ýeňiş» tikin kärhanasynyň tikinçi gelin-gyzlary ýurdumyzda giňden bellenilýän toýdur baýramlara ajaýyp zähmet sowgatlary bilen barýarlar. 2022-2023-nji okuw ýylynyň golaýlamagy bilen okuwçylaryň köýnekleriniň, şol sanda orta mekdeplerde okaýan gyzlaryň zähmet sapagynda ýörite geýýän halatlarynyň hem önümçiligi ýola goýuldy. Önümçiligi ilerledip bilýän her bir täzeçillik kärhananyň ykdysady peýdasyny hem barha artdyrýar.  

Arkadagly Serdarymyzyň dokma önümlerini öndürmek we kärhanalary döwrebaplaşdyrmak barada berýän tabşyryklaryna öndürijilikli zähmet bilen jogap berýän «Ýeňiş» tikin kärhanasynyň ezber elli tikinçileri ekologik taýdan arassa, ýokary hilli önümleri bilen içerki bazarymyzdaky, şeýle hem daşarky bazarlardaky ornuny barha pugtalandyrýarlar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüne mahsus işleri durmuşa geçirýän kärhananyň işçileri häzirki günde mekdep okuwçylary üçin şu günüň talabyna laýyk gelýän köýnekleri we orta mekdeplerde zähmet sapagynda geýilýän ýörite halatlary taýýarlamaga aýratyn ähmiýet berýärler.  

Milli ykdysadyýetimiziň batly ösüşlerine saldamly goşant goşýan bu tikin kärhanasy ýurdumyzdaky ugurdaş kärhanalaryň içinde öňdebaryjylaryň hatarynda tanalýar. Tikinçiler halkymyzyň ösen islegini nazara almak bilen, erkek adamlara, uly we kiçi ýaşly oglanlara niýetlenilen döwrebap köýnekleri tikýärler. Kärhananyň eli çeper, kärine ussat zenanlarynyň uly mähir, yhlas, zähmet siňdirip tikýän dürli ölçegdäki köýneklerinde we halatlarynda bada-bat gözüň eglenýär. Önümleriň biçüw aýratynlygy, owadanlygy hem-de göze gelüwliligi her bir adamyň ünsüni özüne çekýär.  

Kärhanada ýylyň başyndan bäri on dokuz million bäş ýüz kyrk sekiz müň dört ýüz ýigrimi iki manatlyk ýokary hilli harytlyk önüm öndürilipdir. Kärhana gerek bolan dürli reňkli matalar Ruhabat dokma toplumyndan getirilýär. Garyşyk we arassa pagtadan dokalan matalardan taýýarlanylýan dürli ölçegdäki köýnekler özüniň ýokary hilliligi bilen tapawutlanýar. Tikinçiler halkymyzyň ösen isleglerini kanagatlandyrmak maksady bilen, her paslyň özüne mahsus bolan köýneklerini önümçilige goýbermäge hem aýratyn üns berýärler. Kärhanada erkek adamlar, çagalar üçin tikilýän köýnekler bilen birlik-de, ýörite buýurmalara laýyklykda, harby gullukçylar üçin jalbarlar we köýnekler hem tikilýär. Ýokary tehnologiýaly tikin enjamlarynda tikilip, daşary ýurtlardan getirilýän harytlardan birjigem kem bolmadyk köýnekler, beýleki harytlar kärhananyň ýurdumyzyň dürli künjeklerindäki we Mary şäherindäki ýörite dükanlarynyň hem-de mekdep bazarlarynyň üsti bilen ilata ýetirilýär. Öndürijilikli işleýän kärhananyň öndürýän dokma önümlerine dünýä bazarlarynda-da uly isleg bildirilýär. Tikinçilik kärhanasynyň işçileri, özleri barada döredip berýän şeýle giň mümkinçilikleri üçin, hormatly Prezidentimiziň adyna alkyş aýdýarlar.  

Welmuhammet GALANDAROW.