Iýun aýynyň wakalary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başyny başlan «Açyk gapylar» hem-de Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekdäki giň halkara hyzmatdaşlyk syýasatynyň üstünliklere beslenmeginiň aýdyň subutnamasyna öwrüldi. Şol aýyň dowamynda ýurdumyzda we daşary döwletlerde türkmen tarapyndan möhüm işewür duşuşyklar, syýasy gepleşikler, işewürler maslahatlary, medeni çäreler, sergiler, maslahatlar we beýleki ähmiýetli çäreler geçirildi.

Tomsuň birinji aýynyň başy Çagalary goramagyň halkara gününiň giňden baýram edilmegine beslendi. Resmi taýdan milli baýramlaryň sanawyna girizilen bu şanly sene Türkmenistanyň çagalaryň hukuklary we bähbitleri babatda BMG-niň esasy ýörelgelerine ygrarlydygynyň nyşanyna öwrüldi.

1-2-nji iýunda Milli Geňeşiň Mejlisiniň wekiliýeti sanly ulgam arkaly Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Parlament assambleýasynyň ikinji Baş maslahatyna gatnaşdy. Bu maslahat utgaşykly görnüşde Pakistanyň Yslamabat şäherinde geçirildi. “Sebitde goşulyşmak üçin parlament hyzmatdaşlygyna goldaw bermek” YHG-ä agza ýurtlaryň parlamentleriniň ýolbaşçylaryny we wekillerini birleşdiren iki günlük forumyň esasy mowzugy boldy.

Şu ýylyň martynda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynda başlyklyk etmek Türkmenistana geçirildi. Şunuň bilen baglylykda, degişli Konsepsiýa işlenip taýýarlanyldy. Ol sebitde durnukly ykdysady ösüşi ilerletmäge gönükdirilendir. Munuň özi ýurdumyzyň bu jogapkärli wezipäni ýerine ýetirmäge hemmetaraplaýyn oýlanyşykly, ahyrky anyk netijeleri gazanmaga gönükdirilen çemeleşmesine, ileri tutulýan sebit we ählumumy wezipeleri çözmekde işjeň orny eýeleýändigine şaýatlyk edýär.

Abraýly halkara we sebit guramalary bilen köpugurly hyzmatdaşlyk milli Liderimiziň daşary syýasy strategiýasynyň esasy ugurlarynyň biri bolmagynda galýar. Şol strategiýa parahatçylyk söýüjilik, oňyn Bitaraplyk hem-de gyzyklanma bildirýän daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýar.

Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen hyzmatdaşlyk hem bu babatda mysal bolup biler. 2-nji iýunda Daşary işler ministrliginde geçirilen duşuşygyň barşynda ÝHHG-niň Aşgabatdaky merkeziniň täze bellenilen ýolbaşçysy, ilçi Jon MakGregor däbe öwrülen gatnaşyklaryň ösdürilmegini hemmetaraplaýyn goldamaga taýýardygyny tassyklady.

Şol gün ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Halkara Migrasiýa Guramasynyň Merkezi Aziýa boýunça sebit utgaşdyryjysy, HMG-niň Türkmenistandaky, Gazagystan Respublikasyndaky, Gyrgyz Respublikasyndaky, Özbegistan Respublikasyndaky wekilhanasynyň ýolbaşçysy Zeýnal Gajiýew bilen onlaýn duşuşyk geçirildi. Onuň çäklerinde guramanyň dürli sebit taslamalaryna ýurdumyzyň işjeň gatnaşmagyny nazara almak bilen, özara bähbitli hyzmatdaşlygyň hukuk binýadyny berkitmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

3-nji iýunda ýurdumyzda Bütindünýä welosiped güni köpçülikleýin welosipedli ýöriş bilen dabaralandyryldy. Bu şanly sene hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjyna laýyklykda, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň Kararnamasy bilen esaslandyryldy. Halkara baýramçylyk parahatçylygyň wekili hökmünde sporty wagyz etmek hem-de netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmak üçin täze mümkinçilikleri açmak bilen, munuň özi milli Liderimiziň bedenterbiýe-sagaldyş hereketini ösdürmäge uly goşandynyň we oňa ýokary baha berilmeginiň aýdyň subutnamasydyr.

3-4-nji iýunda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygyndaky ýurdumyzyň wekiliýeti Russiýa Federasiýasynyň Sankt-Peterburg şäherinde iş saparynda bolup, XXIV Peterburg halkara ykdysady forumynyň işine gatnaşdy.

Türkmenistanyň wekiliýeti dünýä ykdysadyýetiniň has möhüm meselelerini ara alyp maslahatlaşmak üçin açyk meýdança öwrülen foruma gatnaşmagynyň çäklerinde ikitaraplaýyn duşuşyklary geçirdi. Dürli ugurlarda türkmen-rus hyzmatdaşlygyny ösdürmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

5-nji iýunda Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy hem-de Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä güni mynasybetli “Türkmenistanyň hormatly Prezidentiniň ýurdumyzda daşky gurşawy goramak we ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek boýunça döwlet syýasaty: ýetilen sepgitler we wezipeler” atly ylmy-amaly maslahat geçirildi. Tebigata aýawly garamak, onuň gözelligini we baýlyklaryny geljek nesillerimiz üçin gorap saklamak milli Liderimiziň yzygiderli durmuşa geçirýän döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biri bolup durýar diýip, maslahata gatnaşyjylar bellediler.

5-6-njy iýunda döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça türkmen wekiliýeti Owganystanda gulluk iş saparynda boldy. Geçirilen syýasy geňeşmelerde iki goňşy ýurduň syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy bilen bagly meselelere garaldy.

Ýewraziýa yklymynda möhüm energetika taslamalarynyň biri bolan Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygy, şeýle hem ýurdumyzdan Owganystana iberilýän elektrik energiýasyny artdyrmagyň mümkinçilikleri barada pikir alşyldy. Taraplar Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň hem-de Owganystan Yslam Respublikasynyň Prezidenti Mohammad Aşraf Ganiniň arasynda gazanylan ylalaşyklara laýyklykda, bilelikdäki meýilnamalary we taslamalary ara alyp maslahatlaşdylar.

7-nji iýunda Türkmenistanyň we Serbiýa Respublikasynyň daşary işler ministrleriniň arasynda onlaýn duşuşyk geçirildi. Onda döwletara hyzmatdaşlygyň “Ýol kartasynyň” taslamasyny işläp taýýarlamak boýunça ylalaşyk gazanyldy. Ol köpugurly ikitaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmäge gönükdirilen anyk çäreleriň sanawyny öz içine alar.

Iýun aýynyň birinji ongünlüginde Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna agza ýurtlaryň hem-de Türkmenistanyň söwda-senagat edaralarynyň ýolbaşçylary tarapyndan bilelikde guralan “Işewürligi kämilleşdirmek we ösdürmek üçin şertler” atly onlaýn maslahat geçirildi. Onda hususy telekeçileri höweslendirmek we goldamak, söwda-ykdysady gatnaşyklary hem-de maýa goýum hyzmatdaşlygyndaky özara gatnaşyklary giňeltmek, telekeçiligiň eksport kuwwatyny artdyrmak boýunça söwda-senagat edaralarynyň alyp barýan işleri boýunça meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

10-njy iýunda Adalat köşgüniň mejlisler zalynda döwletimiziň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy hem-de Ylymlar güni mynasybetli “Türkmenistanyň Garaşsyzlygy — parahatçylyk we ynanyşmak ýörelgelerine esaslanýan ösüşler” atly ylmy-amaly maslahat geçirildi. Türkmenistanyň adam hukuklary babatda halkara borçnamalarynyň we halkara ynsanperwer hukugyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek boýunça Pudagara toparynyň 2021-nji ýyl üçin iş meýilnamasyny ýerine ýetirmegiň çäklerinde geçirilen maslahat Ýokary kazyýet, Daşary işler ministrligi hem-de Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty tarapyndan guraldy.

Maslahata gatnaşyjylar milli Liderimiziň durmuşa geçirýän syýasatynyň netijeli häsiýete eýedigini nygtadylar hem-de soňky ýyllarda adam hukuklary ulgamynda ynsanperwer hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmak we giňeltmek üçin uly mümkinçilikleriň döredilendigini kanagatlanma bilen bellediler. “Döwlet adam üçindir!” diýen şygar şol syýasatyň durmuş ugurlydygyny alamatlandyrýar.

10-njy iýunda BMG-niň Aşgabatdaky wekilhanasynyň mejlisler zalynda BMG-niň Taslama hyzmatlary boýunça müdirliginiň (ÝUNOPS) wekilhanasynyň Türkmenistanda işiniň başlanmagyna bagyşlanan dabaraly çäre geçirildi. BMG-niň Türkmenistandaky hemişelik utgaşdyryjysynyň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji, BMG-niň Çagalar gaznasynyň Türkmenistandaky wekili Kristina Weýgandyň çykyşynda belleýşi ýaly, ÝUNOPS-nyň wekilhanasynyň açylmagy BMG-niň ähli agentlikleri bilen milli we sebit derejede bilelikde amala aşyrýan taslamalaryny durmuşa geçirmäge möhüm goşant bolar.

Şol gün Daşary işler ministrliginde wideomaslahat görnüşinde Ýewropa — Kawkaz — Aziýa ulag geçelgesiniň (TRASEKA) Hökümetara toparynyň hemişelik sekretariatynyň Baş sekretary Aset Asawbaýew bilen duşuşyk geçirildi. Duşuşygyň barşynda bellenilişi ýaly, Türkmenistan TRASEKA-nyň degişli resminamalaryny bilelikde amala aşyrmagy dowam etmäge taýýardyr. Şol resminamalar Aziýa — Ýewropa, Ýewropa — Ýakyn Gündogar, hususan-da, Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe (Lapis Lazuri) hem-de Hazar deňzi — Gara deňiz ugry boýunça üstaşyr ulag ugurlarynyň maýa goýum mümkinçiliklerini giňeltmäge gönükdirilendir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça Türkmenistanyň Hökümet wekiliýeti Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda 9 — 11-nji iýun aralygynda Birleşen Arap Emirliklerine iş saparyny amala aşyryp, bu ýerde birnäçe netijeli duşuşyklary geçirdi.

Türkmenistanyň Ýakyn Gündogaryň döwletleri, şol sanda BAE ýaly arap dünýäsiniň abraýly we ykdysady taýdan ösen ýurdy bilen gatnaşyklaryny giňeltmegi Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň esasy ugurlarynyň biridir. Geçirilen duşuşyklaryň jemleri boýunça dostlukly döwletleriň hyzmatdaşlygyny deňhukukly, özara bähbitli esasda işjeňleşdirmäge gönükdirilen ikitaraplaýyn resminamalara gol çekildi.

11-nji iýunda Türkmenistanyň we Ukrainanyň daşary işler ministrleriniň arasynda geçirilen telefon arkaly söhbetdeşligiň barşynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamlarda türkmen-ukrain gatnaşyklarynyň häzirki ýagdaýy we geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şeýle hem şol gün daşary syýasat edarasynda Ýaponiýanyň Owganystan we Pakistan boýunça ýörite wekili, ilçi Katsuhiko Takahaşi bilen wideoduşuşyk geçirildi. Onuň barşynda iki ýurduň owgan meseleleri boýunça garaýyşlary beýan edildi. Ýapon tarapy Türkmenistanyň garaýşyny doly goldamak bilen, ýurdumyzyň goldamagynda Owganystanda amala aşyrylýan energetika we ulag taslamalaryna ýokary baha berýär.

15-nji iýunda geçirilen “Merkezi Aziýada we Owganystanda zenanlaryň ykdysady hukuklarynyň hem-de mümkinçilikleriniň ösdürilmegi” atly halkara onlaýn forumda zenan telekeçiligini goldamak meselesi ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu çäre BMG-niň Ösüş maksatnamasy tarapyndan guraldy.

Gender deňligini üpjün etmek hem-de birmeňzeş mümkinçiliklerdir şertleri döretmek hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň türkmenistanlylaryň bagtly we abadan durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Merkezi Aziýanyň zenan ýolbaşçylarynyň dialogynyň howandarlygynda geçirilen köptaraplaýyn duşuşyga türkmen tarapyndan Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy hem-de Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň wekilleri gatnaşdylar.

16-njy iýunda Daşary işler ministrliginde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG) Baş sekretary Hadi Soleýmanpur bilen onlaýn duşuşyk geçirildi. “YHG-nyň 2025-nji ýyla çenli döwür üçin garaýşyna” laýyklykda işlenip taýýarlanylan maksatnamalary we meýilnamalary amala aşyrmak üçin YHG-nyň iş depginini artdyrmak hem-de guramanyň beýleki agza döwletleri bilen hereketleri utgaşdyrmak boýunça özara gatnaşyklaryň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şol gün DIM-nde ýurdumyzyň degişli ministrlikleriniň we edaralarynyň ýolbaşçylarynyň hem-de wekilleriniň gatnaşmagynda wideomaslahat görnüşinde YHG-nyň ýolbaşçylary bilen duşuşyk hem geçirildi.

16-njy iýunda onlaýn görnüşde “Merkezi Aziýa + Ýaponiýa” dialogynyň çäklerinde resmi wekilleriň 14-nji maslahaty geçirildi. Onuň barşynda dialogyň täze Konsepsiýasynyň esasy ugurlaryna, şeýle hem “Merkezi Aziýa + Ýaponiýa” dialogynyň daşary işler ministrleriniň 8-nji maslahatynyň gün tertibiniň we maksatnamasynyň taslamasyna seredildi.

Geçen aýyň ortasynda Ýewropa Bileleşiginiň Merkezi Aziýa boýunça ýörite wekili Piter Burian Aşgabatda iş sapary bilen boldy. Ol Hökümetiň agzalary bilen duşuşyklary geçirdi. Türkmenistanyň we Ýewropa Bileleşiginiň arasynda emele gelen netijeli hyzmatdaşlyga oňyn baha bermek bilen, taraplar syýasy-diplomatik gatnaşyklaryň, şol sanda “ÝB — Türkmenistan” bilelikdäki komitetiň çäklerinde hyzmatdaşlygyň işjeňleşendigini kanagatlanma bilen bellediler.

Bilelikde amala aşyrylýan taslamalaryň, şol sanda durnukly ykdysadyýet, oba hojalyk sebitleriniň ösüşi, hususy pudaga goldaw bermek hem-de Türkmenistanyň Bütindünýä Söwda Guramasyna girmek boýunça tagallalaryna ýardam etmek babatyndaky taslamalaryň wajypdygy nygtaldy.

17-nji iýunda Daşary işler ministrliginde German ykdysadyýetiniň Gündogar komitetiniň Ýerine ýetiriji direktory Mihael Harms bilen wideomaslahat görnüşinde duşuşyk geçirildi. Gepleşikleriň barşynda taraplar ýola goýlan netijeli hyzmatdaşlygyň meseleleriniň giň toplumyny ara alyp maslahatlaşdylar. Türkmenistanyň ugurdaş ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň Germaniýa Federatiw Respublikasynyň söwda-ykdysady toparlary bilen wideoduşuşyk görnüşindäki gatnaşyklaryny işjeňleşdirmegiň zerurdygy nygtaldy.

16 — 18-nji iýun aralygynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň wekilleri Parlamentara Bileleşigiň guramagynda onlaýn görnüşinde geçirilen elektron parlament boýunça 9-njy Bütindünýä maslahatyna gatnaşdylar. Parlamentarileriň uzak aralykdan işlemegi üçin mümkinçilikleri döretmek, sanly ulgama geçmek we onuň artykmaçlyklary, parlamentara duşuşyklary giňden peýdalanylýan wirtual görnüşde guramak, kiberhowpsuzlygy üpjün etmek hem-de beýleki meseleler boýunça pikir alşyldy.

21-nji iýunda DIM-nde ÝHHG-niň Milli azlyklaryň işleri boýunça Ýokary komissary Kaýrat Abdrahmanow bilen wideoduşuşyk geçirildi. Adam mümkinçilikleri ulgamyndaky dowam edýän we göz öňünde tutulýan bilelikdäki taslamalara, Türkmenistanyň milletara gatnaşyklar babatyndaky alyp barýan syýasatyny hem-de şu ýylyň aprelinde kabul edilen 2021 — 2025-nji ýyllar üçin adam hukuklary boýunça Hereketleriň milli meýilnamasyny göz öňünde tutmak bilen, geljekki hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlaryna seljerme berildi.

Geçen aýda ÝUNESKO-nyň Hökümetara okeanografiýa toparynyň Assambleýasynyň 31-nji mejlisinde Türkmenistan bu toparyň Ýerine ýetiriji geňeşiniň 2021 — 2023-nji ýyllar döwri üçin agzalygyna saýlandy. Bu ýurdumyzyň ekologiýany, suw hem-de ýer serişdelerini goramak boýunça halkara we sebit tagallalaryna işjeň gatnaşmaga çalyşýandygynyň ýene-de bir subutnamasy boldy. Ol milli Liderimiz tarapyndan işjeň durmuşa geçirilýän ekologiýa hem-de suw diplomatiýasy bilen berk baglanyşyklydyr.

Häzirki wagtda ekologiýa halkara hyzmatdaşlygyň möhüm ugry bolup durýar. 21-nji iýunda howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly meseleleri çözmekde ýurt maksatnamalaryny hem-de sebit hereketlerini işläp düzmegi goldamak we Türkmenistanyň mümkinçiliklerini pugtalandyrmak taslamasyny durmuşa geçirmek maksady bilen guralan utgaşdyryjy gural boýunça ilkinji duşuşyk geçirildi.

Bu taslama Ýaşyl howa gaznasy (ÝHG) bilen ýurdumyzyň netijeli we yzygiderli hyzmatdaşlyga taýýarlygyny üpjün etmäge gönükdirilendir. Ol ýola goýlan kadalara laýyklykda, ÝHG-niň maliýe serişdelerine elýeterliligi üpjün etmek üçin aýrylmaz şert bolup durýar.

22-nji iýunda Türkmenistanyň we Finlýandiýanyň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda wideoduşuşyk geçirildi. Diplomatlar iki döwletiň daşary syýasat edaralarynyň arasynda hyzmatdaşlygyň netijeli häsiýetini, BMG-niň hem-de beýleki halkara guramalaryň çäklerindäki gatnaşyklara ygrarlydygyny bellediler.

Milli Liderimiziň baştutanlygynda özbaşdak ösüş ýoly bilen ynamly öňe barýan Türkmenistan halkara hyzmatdaşlygyň çäklerini işjeň giňeldýär. 22-nji iýunda Nýu-Ýork şäherinde Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň ýanyndaky hemişelik wekilhanasynyň edara binasynda Türkmenistan bilen Niger Respublikasynyň arasynda diplomatik gatnaşyklary ýola goýmak hakyndaky Bilelikdäki Komýunikä gol çekmek dabarasy boldy.

Taraplar iki ýurduň arasyndaky dostlukly gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna we syýasy, ykdysady, medeni hem-de halkara guramalaryň çäklerindäki hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine gyzyklanma bildirilýändigini bellediler.

Türkmenistan Aziýada özara hyzmatdaşlyk we ynamy berkitmek çäreleri boýunça geňeşiň (CICA) synçy derejesine eýe bolup, Aziýada parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de durnuklylygy üpjün etmek maksady bilen, sebit hyzmatdaşlygyny berkitmäge gönükdirilen halkara forumda 9-njy synçy döwlet boldy. Bu baradaky çözgüt 23-nji iýunda CICA-nyň synçy hem-de hyzmatdaş guramalarynyň wekilleriniň gatnaşmagynda geçirilen onlaýn mejlisiň barşynda yglan edildi. Forumyň meýdançasynda netijeli özara hereket etmegiň meseleleriniň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşyldy.

23-nji iýunda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde ABŞ-nyň Döwlet sekretarynyň kömekçisiniň Merkezi Aziýa, jemgyýetçilik diplomatiýasy we metbugat işleri boýunça kömekçisi Jonatan Hennig bilen wideoaragatnaşyk arkaly türkmen-amerikan syýasy geňeşmeleriniň ýarym ýyllyk syn beriji duşuşygy geçirildi. Taraplar sebit howpsuzlygy we Owganystandaky ýagdaýlar bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar. “Merkezi Aziýa + ABŞ” we “Türkmenistan — ABŞ — Owganystan” ýaly köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň netijeliligi nygtaldy.

Şol gün “Bir guşak, bir ýol” başlangyjynyň çäklerindäki hyzmatdaşlyk boýunça ýokary derejeli maslahat geçirildi. “Durnukly ösüşiň maksatlarynda pandemiýa garşy göreşmek babatdaky hyzmatdaşlyga ýardam bermek” atly çärä Aziýa — Ýuwaş umman sebiti ýurtlarynyň, Merkezi Aziýanyň, halkara we sebit guramalarynyň wekilleri gatnaşdylar. Bu forum ählumumy pandemiýany nazara almak bilen, hyzmatdaşlygy berkitmegiň ýollary barada öz garaýyşlaryny beýan etmäge gatnaşyjylara mümkinçilik döretdi.

Şol günüň ertesi sanly ulgam arkaly Hyzmatdaşlyk boýunça Türkmen-hytaý hökümetara komitetiniň 7-nji mejlisi geçirildi. Iki ýurduň wekiliýetleri howpsuzlyk ulgamyndaky hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýyny ara alyp maslahatlaşdylar hem-de gatnaşyklaryň geljekki ugurlaryny kesgitlediler.

Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlary bilen däp bolan gatnaşyklary ösdürmek milli Liderimiziň daşary syýasat strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biri bolup durýar. Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy Serdar Berdimuhamedowyň Ýaponiýanyň ykdysadyýet, söwda we senagat boýunça Döwlet ministri Kiýoşi Ejima bilen onlaýn görnüşinde 24-nji iýunda geçiren duşuşygy munuň aýdyň subutnamasydyr.

Esasy ulgamlarda döwletara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek bilen baglylykda, ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça Türkmen-ýapon we Ýapon-türkmen komitetleriniň işine ýokary baha berildi. Olar gazanylan ikitaraplaýyn ylalaşyklary durmuşa geçirmekde möhüm orun eýeleýär.

24-nji iýunda Aşgabatda Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ýolbaşçylarynyň BMG-niň Çagalar gaznasynyň (ÝUNISEF) Türkmenistandaky wekili Kristina Weýgand bilen duşuşygy geçirildi. Onuň gün tertibine hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmak, şeýle hem ÝUNISEF bilen Türkmenistanyň Hökümetiniň arasynda gol çekilen 2021 — 2025-nji ýyllarda hyzmatdaşlygyň ýurt boýunça maksatnamasyny hem-de ýerlerde ýokary hilli hyzmatlary ornaşdyrmak arkaly durmuş goraglylyk ulgamyny kämilleşdirmek boýunça DÖM-niň bilelikdäki maksatnamasyny amala aşyrmak bilen baglanyşykly meseleler girizildi.

ÝUNISEF bilen hyzmatdaşlygyň çäklerinde dürli ulgamlarda, şol sanda bilelikde maliýeleşdirilýän taslamalar we maksatnamalar üstünlikli durmuşa geçirilýär diýip bellenildi.

25-nji iýunda geçirilen “Azyk howpsuzlygy ulgamynda halkara hyzmatdaşlyk” atly maslahatda azyk pudagyndaky halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak hem-de ösdürmek boýunça pikir alşyldy. Ýurdumyzyň oba hojalyk pudagynda amala aşyrylýan düýpli özgertmeleriň, döwlet tarapyndan kiçi we orta telekeçiligiň hemmetaraplaýyn goldanylmagy netijesinde azyk bolçulygyny üpjün etmekde uly üstünlikler gazanylýar. Bu bolsa ilatyň abadan durmuşynyň möhüm şerti bolup durýar.

26-njy iýunda paýtagtymyz Aşgabatda Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni mynasybetli “Magtymguly Pyragy we türkmen halkynyň Garaşsyz döwletlilik taglymaty” atly halkara maslahat geçirildi. Amerika, Ýewropa hem-de Aziýa yklymlarynyň ylym, bilim, döredijilik işgärleriniň wekillerini özünde jemlän bu forum “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” şygary astynda geçýän ýylyň möhüm medeni wakasyna öwrüldi.

28-nji iýunda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Aşgabada iş sapary bilen gelen Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň (Türki geňeş) Baş sekretary Bagdat Amreýew bilen duşuşyk geçirildi. Duşuşygyň barşynda däp bolan hyzmatdaşlygyň geljegi, Türkmenistanyň Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşine ýörite derejede goşulmagynyň mümkinçiliklerine seredildi.

28 — 30-njy iýun aralygynda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG) Baş sekretary Hadi Soleýmanpur resmi sapary bilen Aşgabatda boldy. Geçirilen duşuşyklaryň barşynda hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlary hem-de öňde geçiriljek möhüm çärelere, şol sanda şu ýylda Türkmenistanyň guramada başlyklyk etmeginiň çäklerinde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň XV sammitine taýýarlygyň barşy ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu abraýly guramanyň işini kämilleşdirmäge gönükdirilen, türkmen tarapyndan işlenip taýýarlanylan Konsepsiýanyň ileri tutulýan ugurlaryna seredildi.

Türkmenistana YHG-niň Baş sekretarynyň iş sapary bilen gelmegi ýurdumyzyň Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň Söwda hyzmatdaşlygy boýunça çäkli ylalaşygyna goşulyşmagy bilen utgaşdy.

29-njy iýunda Milli Geňeşiň Mejlisiniň wekiliýeti onlaýn görnüşde “Dawalaryň öňüniň alynmagyna we parahatçylygyň dikeldilmegine zenanlaryň gatnaşygyny hem-de ýolbaşçylyk etmegini giňeltmekde dünýä we sebit birleşikleriniň hem-de meýdançalarynyň orny” atly “tegelek stoluň” başyndaky söhbetdeşlige gatnaşdy. Bu çäre BMG-niň Ösüş maksatnamasy hem-de BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi tarapyndan guraldy.

Çäräniň barşynda Bilelikdäki Beýannama kabul edildi. Onda Merkezi Aziýa boýunça zenanlaryň parahatçylyk dörediji kuwwatyndan we mümkinçiliklerinden has doly peýdalanmagyň netijeli ugurlaryny işläp taýýarlamagyň hem-de tutuş sebitde parahatçylygy we durnuklylygy pugtalandyrmagyň dialogyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýandygy bellenilýär.

Şeýle hem Milli Geňeşiň Mejlisiniň wekilleri Birleşen Milletler Guramasynyň Adam hukuklary boýunça Ýokary komissarynyň müdirliginiň hem-de Parlamentara Bileleşigiň onlaýn görnüşde geçen bilelikdäki mejlisine gatnaşdylar.

30-njy iýunda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyna, Watanymyzyň Bitaraplygynyň 25 ýyllygyna, şeýle hem 2021-nji ýylyň “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilmegine bagyşlanyp, Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda syýasatşynaslaryň we žurnalistleriň gatnaşmagynda sebitleýin hyzmatdaşlyk boýunça halkara mediaforum geçirildi.

Halkara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmak, dürli ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň arasyndaky gatnaşyklary berkitmek bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Foruma wideoaragatnaşyk arkaly daşary ýurtlaryň görnükli žurnalistleri, syýasatşynaslary, iri sebit guramalarynyň ýolbaşçylary gatnaşdylar. Dünýäniň 30-a golaý döwletinden köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň 100-e golaýynyň wekilleri çärä onlaýn usulynda goşuldylar.

Maslahata gatnaşyjylar maglumat giňişliginde ýola goýlan gatnaşyklaryň derejesine ýokary baha berip, dünýä ýurtlarynyň we halklarynyň arasynda dostluk, ynanyşmak gatnaşyklarynyň ýola goýulmagyna gönükdirilen daşary syýasatyna laýyklykda, Türkmenistanyň daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleri bilen syýasy, ykdysady, durmuş hem-de medeni-ynsanperwer ugurlar boýunça täzelikleri, syn beriji maglumatlary yzygiderli alyşýandygyny nygtadylar.

Halkara bilermenler we ýurdumyzyň hem-de daşary ýurt habar beriş serişdeleriniň wekilleri ýola goýlan gatnaşyklary pugtalandyrmaga gyzyklanma bildirip, sebitleýin hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam berýän şeýle duşuşyklaryň yzygiderli geçirilmeginiň zerurdygyny bellediler.

Jemläp aýdanymyzda, geçen aýyň möhüm halkara wakalary ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen halkymyzyň abadançylygynyň hem-de rowaçlygynyň bähbidine amala aşyrylýan giň gerimli maksatnamalaryň çäklerindäki ägirt uly işleriň aýdyň subutnamasy boldy.

(TDH).

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmekde, ylmyň gazananlaryny önümçilige ornaşdyrmakda, söwda-senagat, oba hojalyk, ulag-aragatnaşyk, ylym-bilim we beýleki ulgamlary innowasion esasynda alyp barmakda netijeli işler durmuşa geçirilýär. Halk hojalygynyň ähli pudaklarynda häzirki zamanyň ösen talaplaryna laýyk gelýän kärhanalaryň gurulmagy, olaryň innowasion tehnologiýalar bilen üpjün edilmegi, uly islegden peýdalanýan önümleriň öndürilip, daşary ýurtlara eksport edilmegi milli ykdysadyýetiň has-da pugtalanmagynda möhüm orny eýeleýär.

Hormatly Prezidentimiz Ahaldaky tebigy gazdan benzin öndürýän zawodyň açylyş dabarasyndaky çykyşynda: «Sanly ykdysadyýete geçmek bilen, ýurdumyzy senagat taýdan ösdürmegiň, bazar we düzümleýin özgertmeleri geçirmegiň, gaýtadan işleýän pudaklary diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň täze tapgyry başlanýar» diýip bellemegi, bu babatda alnyp barylýan işleriň has-da rowaçlanmagyna getirdi. Bu gün «Türkmenistanda dürli görnüşli elektron enjamlaryny öndürýän kärhanalary döretmegiň Döwlet Maksatnamasynyň», «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» durmuşa ornaşdyrylmagy ýurdumyzda sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegine aýratyn üns berilýändiginiň aýdyň subutnamasy bolup durýar. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» ýurdumyzy sanly ulgam esasynda ösdürmegiň maksady, wezipeleri we esasy ugurlary kesgitlenilip, ony üç tapgyrda amala aşyrmak göz öňünde tutulýar.

Türkmenistanyň kanunçylygynda milli ykdysadyýetiň pudaklaryny dürli ugurlarda kadalaşdyrýan hukuk namalary hereket edýär. Ýurdumyzda amala aşyrylýan ykdysady özgertmeleriň hukuk esaslary bolsa, Esasy Kanunymyzda berkidilendir. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 16-njy maddasynda: «Döwlet ylmyň, tehnikanyň we tehnologiýalaryň ösüşine ýardam edýär, şeýle hem bu ugurlarda halkara hyzmatdaşlygyny goldaýar» diýlip kesgitlenilýär. Bu konstitusion kadalar «Döwlet ylmy-tehniki syýasaty hakynda», «Innowasiýa işi hakynda», «Ylmy-tehnologiýa parklary hakynda» Türkmenistanyň Kanunlarynda giňişleýin beýanyny tapýar. Bu kadalar pudaklaýyn kanunçylykda ulgamlaýyn düzgünleşdirilýär hem-de ösdürilýär.

Ýurdumyzda sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagy milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň ösüşine uly itergi bermek bilen, Prezident maksatnamasynda öňde goýlan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmäge, uzak möhletleýin ykdysady ösüşi we ýokary tehnologiýaly pudaklarda täze döwrebap iş orunlaryny döretmäge, şeýle hem halkyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da ýokarlandyrmaga uly mümkinçilikleri döredýär. Munuň özi berkarar Watanymyzyň has-da gülläp ösmeginde, ykdysady kuwwatynyň artmagynda, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanmagynda möhüm ähmiýete eýedir.

Aýmyrat BOZAKOW,

Gökdepe etrap kazyýeti, kazynyň kömekçisi.

Ýurdumyz halkara gatnaşyklar ulgamyna işjeň goşulyşmak bilen, bu babatda kadalaşdyryjy hukuk namalaryny yzygiderli kämilleşdirýär. Bu ugurda, ilkinji nobatda, Birleşen Milletler Guramasy hem-de onuň düzüm birlikleri bilen bir hatarda, beýleki abraýly halkara guramalar bilen işjeň hyzmatdaşlyk ýola goýuldy.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyz jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunylaşdyrylmagyna we terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine garşy hereket etmek ulgamynda halkara hyzmatdaşlyk babatda Birleşen Milletler Guramasynyň, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Halkara Pul gaznasynyň, Bütindünýä bankynyň, Pullaryň kanunylaşdyrylmagyna garşy göreşiň maliýe çärelerini işläp taýýarlaýan topar (FATF), Bütindünýä maliýe aňtawçylyk edaralarynyň bileleşmesi bolan Egmont we Jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunylaşdyrylmagyna we terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine garşy hereket etmek boýunça Ýewraziýa toparlarynyň hem-de ugurdaş beýleki halkara guramalaryň düzümleriniň çäklerinde netijeli işleri amala aşyrýar. Hususan-da, Birleşen Milletler Guramasynyň degişli konwensiýalarynyň, ylalaşyklarynyň we maksatnamalarynyň düzgünlerine pugta eýerip, bu guramanyň Terrorçylyga we onuň maliýeleşdirilmegine garşy göreşmek boýunça ählumumy strategiýasynyň durmuşa geçirilmegine öz goşandyny goşýar.

Aslynda, ýurdumyzy durnukly ösdürmek we bazar ykdysadyýeti şertlerinde pudaklaryň netijeliligini ýokarlandyrmak maksady bilen, döwletimiziň dünýä ykdysady giňişligine işjeň goşulyşmagyna gönükdirilen täze kanunçylyk namalaryny kabul etmek we hereket edýän kanunlary kämilleşdirmek örän wajyp wezipe bolup durýar.

Şu ýylyň 25-nji fewralynda milli Liderimiz ýurdumyzyň deputatlar düzümi bilen bolan taryhy duşuşygynda döwlet ösüşiniň nobatdaky tapgyrynda kanun çykaryjylyk işiniň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitläp berdi. Duşuşykda halkara tejribeden ugur alyp, häzirki döwrüň talaplaryna laýyklykda, «Jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunylaşdyrylmagyna, terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine we köpçülikleýin gyryş ýaragynyň ýaýradylmagynyň maliýeleşdirilmegine garşy hereket etmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşiniň taslamasynyň işlenip taýýarlanylmagynyň we kabul edilmeginiň örän wajypdygy bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň şu ýylyň 13-nji martynda geçirilen maslahatynda hut şu meselä garaldy we taslama kabul edildi. Kanun jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunylaşdyrylmagyna, terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine we köpçülikleýin gyryş ýaragynyň ýaýradylmagynyň maliýeleşdirilmegine garşy hereket etmegiň hukuk esaslaryny kesgitleýär. Bu çygyrda pul serişdeleri ýa-da gaýry emläk bilen amallary ýa-da geleşikleri amala aşyrýan şahslaryň, ygtyýarly edaranyň, ýagny Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ýanyndaky Maliýe gözegçiligi gullugynyň we beýleki döwlet edaralarynyň hukuk gatnaşyklaryny düzgünleşdirýär.

Gürrüňi edilýän resminamanyň esasy wezipesi jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunylaşdyrylmagyna, terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine we köpçülikleýin gyryş ýaraglarynyň ýaýradylmagynyň maliýeleşdirilmegine gönükdirilen işi, şeýle hem onuň bilen bagly jenaýatlary duýdurmak, ýüze çykarmak we ýok etmek bolup durýar. Şeýle-de Kanun bu babatdaky etmişleri duýdurmak, ýüze çykarmak we öňüni almak maksady bilen:

— fiziki we ýuridik şahslar tarapyndan pul serişdeleri ýa-da gaýry emläk bilen amallar ýa-da geleşikler geçirilende, bellenilen çäreleri durmuşa geçirmegiň tertibini;

— Türkmenistana dahylly ýuridik şahslaryň daşary ýurt döwletlerinde ýerleşen golçur kärhanalarynyň, wekillikleriniň we şahamçalarynyň işini amala aşyrmagyň barşynda şu hukuk resminamasynda bellenilen çäreleri durmuşa geçirmegiň tertibini;

— şu bölegiň 1-nji we 2-nji bentlerinde görkezilen subýektler tarapyndan pul serişdeleri ýa-da gaýry emläk bilen amallar ýa-da geleşikler geçirilende, bellenilen çäreleriň ýerine ýetirilişine gözegçiligi amala aşyrýan döwlet edaralarynyň işiniň tertibini;

— jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunylaşdyrylmagyna, terrorçylygyň maliýeleşdirilmegine we köpçülikleýin gyryş ýaraglarynyň ýaýradylmagynyň maliýeleşdirilmegine garşy hereket etmegiň çygrynda döwlet we gaýry edaralaryň özara hereket etmeginiň tertibini düzgünleşdirýär.

Kanunda ygtyýarly edaranyň wezipeleri we ýerine ýetirýän işleri, hukuklary we borçlary beýan edilýär. Şeýle-de halkara we pudagara hyzmatdaşlygyň amala aşyrylmagynyň düzgünleri, maglumat berýän şahslaryň arasyndaky hyzmatdaşlygy, hökmany gözegçilige degişli amallaryň görnüşleri, amallary amala aşyrýan şahslar tarapyndan müşderileriniň görnüşlerine görä talabalaýyk barlagy, içerki gözegçiligiň alnyp barylmagynyň ugurlary, terrorçylyk işi, köpçülikleýin gyryş ýaraglarynyň ýaýradylmagy we onuň maliýeleşdirilmegi bilen bagly fiziki we ýuridik şahslaryň sanawyny ýöretmegiň hem-de olara degişli maksatlaýyn maliýe çäreleriniň ulanylyşynyň kadalary, pul serişdeleri ýa-da gaýry emläk bilen amallary geçirmekden ýüz döndermek we olary togtatmak boýunça kadalar öz beýanyny tapýar.

Arslan MUHYÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ýanyndaky Maliýe gözegçiligi gullugynyň Halkara we pudagara hyzmatdaşlygy utgaşdyryş müdirliginiň başlygy.

Milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda ähli ulgamlara ösen tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy netijesinde sanly ulgamyň mümkinçilikleri günsaýyn artýar. Biz muňa öz durmuşymyzdaky täze öwrülişikler esasynda-da göz ýetirip bilýäris. Häzirki wagtda onlaýn söwda işleriniň ýola goýulmagy, degişli web-saýtlaryň üsti bilen ýolagçylaryň islendik wagtda onlaýn peteklerini satyn alyp bilmekleri, AŞTU töleg hyzmatlarynyň internet arkaly amala aşyrylmagy — bularyň ählisi hormatly Prezidentimiziň Kararlary esasynda durmuşymyza ornaşdyrylýan sanly ulgamyň giň mümkinçilikleridir.

Az wagtyň içinde durmuşymyzyň aýrylmaz bölegine öwrülen sanly ulgamyň çäksiz mümkinçilikleriniň ähli pudaklarda, şol sanda ýurdumyzyň ykdysady ulgamynda hem uly ähmiýeti bardyr. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» göz öňünde tutulan wezipeleriň amala aşyrylmagyny üpjün etmek, milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda sanly ulgamy giňden ornaşdyrmak arkaly ýokary tehnologiýaly we bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek maksady bilen, «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny» hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasynyň tassyklanylmagy muny aýdyňlygy bilen subut edýär.

Maksatlar aýdyň bolanda menziller ýeňil geçilýär. Sanly ykdysadyýet babatda hem ähli ugurlar boýunça anyk kesgitlenen maksatlaryň durmuşa ornaşyp başlanyna, ynha, iki ýyldan gowrak wagt boldy. Beýik ýeňişleriň ilkinji ädimlerden başlanyşy ýaly, bu konsepsiýamyzyň ilkinji tapgyry uly rowaçlyklara beslenip, onuň ikinji tapgyry öz netijelerini görkezip başlady. Häzirki wagtda ýurdumyzda tehnologik innowasiýalaryň önümçiligiň dürli pudaklaryna giňden ornaşdyrylmagy dowam etdirilýär. Şoňa görä-de, önümçiligiň usullary düýpgöter kämilleşýär.

Sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagy we ösdürilmegi, esasan hem, önümçilik-ykdysady işleriň ähli görnüşleriniň awtomatlaşdyrylmagyna, şol sanda merkezleşdirilen tertipde dolandyrylmagyny üpjün etmäge, şahsyýetleşdirilen önümçilik we sarp ediş bazarlaryň ösdürilmegine, ykdysady işiň subýektleriniň umumy netijeliliginiň ýokarlanmagyna, maglumatlary alyşmagyň hasabyna bilimleriň kämilleşdirilmegine, ýokary tehnologiýaly pudaklarda täze döwrebap iş orunlarynyň döredilmegine giň mümkinçilikleri açýar. Sanly ykdysadyýet babatynda has öňdebaryjy ýurtlaryň tejribesine seredenimizde, ol ýurtlaryň ykdysadyýetiniň ähli pudaklarynda maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň işjeň ornaşdyrylýandygyny, döwlet hyzmatlarynyň ähli görnüşleriniň elektron görnüşde amala aşyrylýandygyny, bilim ulgamynda göni aragatnaşykda bilim bermek usulynyň işjeň ulanylýandygyny görmek bolýar. Şeýle-de bu ýurtlar ösen IT ulgamy, has amatlaşdyrylan işewürlik hem-de innowasiýa gurşawy bilen tapawutlanýarlar. Şu nukdaýnazardan, häzirki wagtda biziň ýurdumyzda hem şeýle dünýä tejribelerine daýanylyp, sanlylaşdyrmak boýunça işler ýokary derejede alnyp barylýar. Ýurdumyzyň innowasion tehnologiýalara esaslanyp ösýän ykdysady ulgamynda sanly özgertmeler ähli pudaklarda güýçli depginler bilen alnyp barylýar. Sanly ykdysadyýeti ösdürmekde döwlet dolandyrylyşynda söwda, maliýe, bank ulgamlaryna ilkinji orun degişli bolmak bilen bir hatarda, bu ulgamlarda ýokary netijeler gazanylýar. Görnüşi ýaly, ýurdumyzyň ykdysadyýetinde sanly ulgam arkaly geçirilýän amallar bilen bir hatarda, nagt däl hasaplaşyklaryň görkezijileri hem barha ýokarlanýar.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly başlangyçlary esasynda sanly ykdysadyýetimizde halkymyz üçin has amatly bolan hyzmatlaryň sany ýyl-ýyldan köpelýär. Biz — talyp ýaşlar geljekki ykdysatçylar hökmünde ýurdumyzyň ösüşlerine mynasyp goşandymyzy goşup zähmet çekeris. Çünki milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, sanly ykdysadyýet döwletimiziň ösüşiniň berk binýadydyr.

Ogulnur PIRJIKOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň talyby, «Nesil».

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Balkan welaýatyna iş sapary tamamlandy

Türkmenbaşy, 7-nji iýul (TDH). Balkan welaýatynda iş saparynda bolýan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şu gün ir säher bilen Hazaryň kenaryna çykyp, irki maşklaryny ýerine ýetirdi we welosipedde gezelenç etdi.

Sagdyn durmuş ýörelgeleriniň işjeň tarapdary, köpçülikleýin bedenterbiýäni we sporty ösdürmegi döwlet syýasatynyň möhüm ugry hökmünde kesgitlän milli Liderimiz sport bilen meşgullanmagyň her bir adamyň ýaşaýyş kadasyna öwrülmelidigini ündeýär. Soňky ýyllarda ýurdumyzda ýokary netijeli sportuň we bedenterbiýe-sagaldyş hereketiniň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine, oňa ilat köpçüliginiň, aýratyn-da, ýaşlaryň işjeň çekilmegine döwlet derejesinde uly üns berilýär. Bu bolsa öňde goýlan belent maksatlara ýetmegiň esasy şerti bolup durýar.

Ähli möwsümlerde bolşy ýaly, tomus paslynyň ir säheriniň özboluşly gözelligi, hoştap howasy hem-de serginligi ynsan ruhuna ýakymly täsir edýär. Ýokary ekologiýa derejesini saklamak boýunça giň gerimli işleriň geçirilýän ýeri bolan Awazanyň bagy-bossanlygy adamlaryň ruhuny göterýär.

«Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň şypaly howasy hem-de dynç alyş amatlyklary türkmen topragynyň bu behişdi künjeginiň sanatoriýa-şypahana, şeýle hem sport merkezine öwrülmegi üçin ähli şertleri döredýär.

Soňky ýyllarda bu ýerde döwrebap sport toplumlary gurlup, olarda sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmak bolýar.

Mälim bolşy ýaly, sagdyn we işjeň durmuş ýörelgesiniň tarapdary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan giň gerimli işleri netijesinde sport hereketi ýurdumyzyň ähli künjeklerinde görlüp-eşidilmedik derejä eýe boldy. Sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmak arkaly saglygy hemmetaraplaýyn berkitmek bu gün ähli ýaşdaky we hünärdäki adamlary birleşdirýän umumymilli maksada, kuwwatly şerte öwrüldi.

Döwlet Baştutanymyzyň şahsy göreldesi hem-de ruhlandyryjy başlangyçlary netijesinde türkmenistanlylar, aýratyn-da, ýaşlar bedenterbiýe bilen utgaşyp gidýän işjeň dynç alyş ulgamyna çekilýär.

Säher şapagynyň öwüşginleri bilen ajaýyp görnüşi emele getirilýän Hazar deňziniň ekologik taýdan arassa kenarýaka zolagynda welosipedli gezelenç etmek saglygyňy berkitmegiň baş şerti bolup durýar. Çünki welosiped sporty adamyň saglygyny berkidip, ony täze üstünliklere ruhlandyrýar.

Köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketiniň ösdürilmeginde, jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berkidilmeginde welosiped sportuna möhüm ornuň degişlidigini belleýän hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sportuň bu görnüşiniň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine, welosipedli gezelençleriň wagyz edilmegine möhüm ähmiýet berýär. Mälim bolşy ýaly, döwlet Baştutanymyz Türkmenistanda köpçülikleýin welosipedli ýörişi geçirmegiň asylly we örän peýdaly däbiň başyny başlady. Bu pikir watandaşlarymyzyň goldawyna eýe bolup, olar ýurdumyzda yzygiderli guralýan giň gerimli çärelere uly höwes bilen gatnaşýarlar.

Milli Liderimiz türkmenistanlylara nusgalyk şahsy görelde görkezýär. Ine, şu ýyl hem hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Bütindünýä Saglyk güni, Aşgabadyň 140 ýyllygyna hem-de Bütindünýä welosiped gününe bagyşlanan ekologiýa çäresi mynasybetli paýtagtymyzda geçirilen welosipedli ýörişiň başyny çekdi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň baştutanlygynda jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgesini berkarar etmek, köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketini hem-de ýokary görkezijiler sportuny wagyz etmek, şeýle hem halkara derejeli iri sport döwleti hökmünde Türkmenistany ösdürmek boýunça giň gerimli işler amala aşyrylýar. Biziň ýurdumyz bu möhüm işe belent ynsanperwer many çaýyp, adamyň mümkinçiliklerini doly açmak üçin şertleriň döredilmegine gönükdirilen Durnukly ösüşiň maksatlaryny amala aşyrmak bilen, olimpiýa maksatlaryna gös-göni eýerýär.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň her ýylyň 3-nji iýunynda Bütindünýä welosiped gününi baýram etmek hakynda ýörite Kararnamany kabul etmegi milli Liderimiziň baştutanlygynda dünýäniň sport giňişliginde uly üstünliklere eýe bolýan Türkmenistanyň gazananlaryna berilýän ýokary bahanyň we ykrarnamanyň aýdyň subutnamasydyr. Munuň özi dünýä bileleşiginiň türkmen Lideriniň ählumumy ösüşiň, parahatçylygyň we rowaçlygyň bähbidine ýöredýän sport diplomatiýasyny biragyzdan goldamagynyň nobatdaky güwäsine öwrüldi.

Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow welosipedli gezelenjiniň dowamynda, hemişe bolşy ýaly, beden taýdan taplygyny görkezdi.

Milli Liderimiz işiniň köpdügine garamazdan, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmaga wagt tapyp, şahsy göreldesinde olaryň artykmaçlygyny, adamyň saglygyna hem-de duýgularyna, immunitetiniň berkemegine, zähmetsöýerlik, maksada okgunlylyk, tutanýerlilik, düzgün-nyzamlyk ýaly häsiýetleri kemala getirmäge bolan oňaýly täsirini tassyklaýar.

Welosiped sporty bilen meşgullanmagyň adamyň saglygyny berkidip, onuň işe ukyplylygyny artdyrýandygy jedelsizdir. Ylmy taýdan tassyklanylyşy ýaly, adam welosiped sürende, bedeniniň ähli möhüm agzalaryny işledýär. Bu bolsa onuň gujur-gaýratyny artdyrýar, güýçlenmegini şertlendirip, ruhy ýagdaýyny gowulandyrýar, ýürek-damar we beýleki keselleriň töwekgelçiligini peseldip, gan basyşynyň durnuklaşmagyna hem-de dartgynlylygyň gowşamagyna ýardam edýär. Welosipediň çarhlarynyň sazlaşykly aýlanmagy beýniniň gan aýlanyşygyny kadalaşdyrýar. Bu bolsa, pikirleniş ukybyny gowulandyrmaga mümkinçilik berýär.

Ýurdumyzda sportuň bu görnüşiniň muşdaklarynyň günsaýyn artmagy tötänden däldir. Dürli ýaşdaky adamlar üçin elýeterli bolmagy onuň artykmaçlyklarynyň biri bolup durýar, diýmek, ýakymly zadyň peýdaly zat bilen utgaşdyrylmagyny aňladýar.

Arassa howada, aýratyn-da, säher bilen gezelenç etmek oňyn duýgulary döredip, ylham joşgunyny artdyrýar, tutuş günüňe güýç berýär.

Ulagyň ekologiýa görnüşi bolmak bilen, welosiped güneşli ülkämiz boýunça syýahat etmegiň hem ajaýyp serişdesidir. Beden saglygy üçin peýdadan başga-da, welosiped sporty bilen meşgullanmak daşky gurşawyň gözelligini, ajaýyp tebigaty synlamaga mümkinçilik berýär.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, ata-babalarymyz hemişe tebigat bilen sazlaşykda ýaşap, ondan beden we ruhy taýdan güýç, döredijilik ylhamyny alypdyrlar. Munuň özi gündelik durmuşda hem-de türkmen halkynyň baýramçylyklarynda, asylly däp-dessurlarynda, baý döredijiliginde, ajaýyp sungat eserlerinde öz beýanyny tapdy.

Häzirki döwürde tebigata aýawly garamak milli özboluşlylygyň aýrylmaz ölçegleriniň biri bolup, döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugruna öwrüldi. Sport, saglyk we ekologiýa — biri-birinden aýrylmaz düşünjeler. Ekologiýa ýagdaýy — ýurdumyzda amala aşyrylýan toplumlaýyn özgertmeleriň we pudaklaýyn maksatnamalaryň, adamlaryň durmuşy üçin oňaýly şertleri üpjün etmäge gönükdirilen iri düzümleýin taslamalaryň möhüm bölegidir.

Ählihalk bag ekmek çäreleri milli Liderimiziň degişli ugurda başyny başlan öňdengörüjilikli strategiýasynyň esasyny düzýär. Olaryň geçirilmegi netijesinde ýurdumyzyň ähli şäherdir obalarynda, şol sanda Hazaryň ekologiýa taýdan arassa dynç alyş zolagynda seýilgähleriň we tokaýlaryň meýdany ýylsaýyn giňelýär.

Gözüňi dokundyrýan gök guşaklyklar — tomsuň jöwzasy, tozanly ýeller ýaly howanyň ýaramaz täsirlerinden goraýan ýene-de bir şertdir. Olar howanyň arassalanmagyna, oňaýly howa şertleriniň döremegine, biodürlüligi gorap saklamaga we artdyrmaga ýardam edýär. Şeýle hem olar çölleşmäge we ýerleriň zaýalanmagyna garşy göreşmekde ähmiýetli orny eýeleýär.

Ýurdumyzda eko-sport çäreleri yzygiderli geçirilip, olar sagaldyş we terbiýeleýiş ähmiýetinden başga-da, aň-bilim wezipesini ýerine ýetirip, jemgyýetiň ekologiýa medeniýetini artdyrmaga we kämilleşdirmäge ýardam edýär.

Döwlet Baştutanymyz welosipedli gezelenji Hazaryň kenaryndaky ajaýyp künjekde ýerleşýän gämi duralgasynyň ýanynda tamamlady. Bu ýerde hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň “Türkmendeňizderýaýollary” agentliginiň ygtyýaryna gelip gowşan “Rahat” atly täze ýolagçy gämisiniň ilkinji ýüzüşine ak pata bermek çäresine gatnaşdy.

Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynda gurlan bu ýokary tizlikli ýolagçy gämisi deňizde gezelenç etmegi halaýan syýahatçylar we jahankeşdeler üçin niýetlenendir. Gäminiň umumy uzynlygy 33 metrden gowrakdyr.

Täze gäminiň serkerdesi döwlet Baştutanymyza “Rahat” atly ýokary tizlikli, ähli amatlyklary bolan ýolagçy gämisiniň ilkinji ýüzüşe taýýardygy barada hasabat berdi hem-de hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowdan ilkinji ýüzüşe ak pata bermegini haýyş etdi.

Milli Liderimiz egindeşleri bilen ak guwa çalymdaş ak gämä mündi. Döwlet Baştutanymyzyň ak patasy bilen “Rahat” atly gämi gojaman Hazaryň giňişligi boýunça ýüzüşe badalga aldy.

Ýolagçylar üçin ähli amatlyklary bolan gämi rahat ýüzüşi amala aşyrmak, ýüzüşiň dowamynda oňaýly dynç almak hem-de deňiz giňişligini synlamak üçin zerur şertler bilen üpjün edilipdir. Döwrebap bezegi, kenardan 100 mile çenli uzaklykda ýüzüşi amala aşyrmaga mümkinçiligi bolan bu gäminiň tehniki görkezijileri we enjamlaşdyrylyşy häzirki zaman ýolagçy gämilerine bildirilýän ýokary talaplara doly laýyk gelýär.

Bu gäminiň Türkmenistan bilen Tatarystan Respublikasynyň arasynda gazanylan ýokary derejeli ylalaşyklaryň esasynda ýurdumyz üçin gurlandygyny bellemeli. Munuň özi Türkmenistan bilen Russiýa Federasiýasynyň aýry-aýry sebitleriniň, hususan-da, Tatarystanyň arasynda ýola goýlan hyzmatdaşlygyň işjeň ösdürilýändiginiň aýdyň beýany bolup durýar.

Öňden gelýän hyzmatdaşlar bilen söwda-ykdysady gatnaşyklaryny yzygiderli pugtalandyrmak ýurdumyzyň amala aşyrýan daşary syýasy ugrunyň hem-de deňhukukly, uzak möhletli we özara bähbitli esasda guralýan halkara hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar.

Biziň ýurdumyz geografik taýdan amatly ýerleşmek bilen, ulag kommunikasiýalarynyň köp şahaly ulgamynyň döredilmegine aýratyn üns berýär. Munuň özi ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan durnukly ösmegine hyzmat etmek bilen çäklenmän, eýsem, tutuş sebitde parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmaga ýardam edýär.

Bu ugur deňiz ýakasyny durmuş-ykdysady taýdan ösdürmekde esasy şert bolup durýar. Türkmenbaşydaky Halkara deňiz porty bu babatda nusga alarlyk mysal bolup, ol ýurdumyzyň esasy “deňiz derwezesi” bolmak bilen, sanlyja ýyllaryň içinde Ýewropanyň we Aziýanyň arasynda iri halkara üstaşyr ulag merkezine öwrüldi.

Ýeri gelende aýtsak, halkara söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmek hem-de söwda ýollaryny ösdürmek boýunça işleriň çäklerinde Türkmenistan beýleki Hazarýaka ýurtlar ýaly, milli gämiçilik ulgamynyň kuwwatyny artdyrmaga uly üns berýär.

Şeýlelikde, soňky ýyllarda türkmen tarapynyň buýurmasy boýunça döwrebap tankerler hem-de söwda flotunyň beýleki gämileri guruldy we ulanmaga berildi. Olaryň ýokary ulanyş häsiýetnamalary, innowasion tehniki ölçegleri gämileri deňiz arkaly ýük daşamalar bazarynda zerur bolan ulaglaryň hataryna çykarýar.

Ýolagçy gämilerini tehniki taýdan enjamlaşdyrmak we yzygiderli üstüni ýetirmek boýunça hem uly işler alnyp barylýar. “Rahat” atly täze gäminiň portumyza gelmegi munuň aýdyň subutnamasyna öwrüldi.

Gojaman Hazaryň tolkunlarynyň arasyndan ýol külterleýän gämi kenardan daşlaşdy. Gözýetimde asman bilen birleşýän ajaýyp deňiz giňişligi haýran galdyrýar. Bu ýerden kenarda ýaýylyp gidýän “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynyň keşbi has-da gözel görünýär.

Milli Liderimiziň başlangyjy we yzygiderli tagallalary netijesinde, Hazar deňziniň türkmen kenarynda giň möçberli taslamalar yzygiderli durmuşa geçirilýär. Bu bolsa ýokary halkara ölçeglere kybap gelýän ösen syýahatçylyk hem-de dynç alyş düzümini döretmäge ýardam edýär.

Döwlet Baştutanymyz her bir sebitiň, şol sanda deňizýaka sebitiniň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine, onuň mümkinçilikleriniň amala aşyrylmagyna aýratyn üns berýär. Bu bolsa ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge, halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde Awaza öz çäklerini ýylsaýyn giňeldip, Hazaryň türkmen kenaryny innowasion düzümli döwrebap deňiz şypahanasyna öwürýär. Häzir bu ýerde ýokary derejeli myhmanhanalar, köp sanly şypahanalar, çagalar üçin sagaldyş-dynç alyş merkezleri guruldy hem-de gurulmagy dowam etdirilýär. Olar wagtyňy gyzykly geçirmek, birkemsiz dynç almak, saglygyňy berkitmek üçin giň mümkinçilikleri hödürleýär.

Bu şypahana merjeniniň desgalary ýerli tebigy gözellikler bilen sazlaşykly utgaşýar hem-de adam eli bilen döredilen tokaý zolaklary amatly howa şertlerini emele getirýär.

Hazar deňziniň ekologiýa taýdan arassa kenarynyň keşbi gün-günden gözelleşýär. Awazanyň çäginde sagaldyş toplumlarynyň, oýun attraksionlary bolan seýilgäh zolaklarynyň, köpugurly sport toplumlarynyň peýda bolmagy eziz Diýarymyzyň bu künjeginiň özüne çekijiligini has-da artdyrýar.

Özüniň gaýtalanmajak gözelligi bilen haýran galdyrýan Hazaryň keşbi ruhuňy galkyndyrýar. Ajaýyp tebigy ýagdaýlar — tämiz, şypaly howa, arassa altynsow kenar, deňizde suwa düşmek oňat dynç alşy kepillendirýär, kalbyňa rahatlyk çaýyp, gujur-gaýratyňy artdyrýar.

Deňizde ýüzüşiň dowamynda döwlet Baştutanymyz egindeşleri bilen türkmen topragynyň bu ajaýyp künjeginde alnyp barylýan netijeli işleri yzygiderli dowam etmek, Hazaryň ekologiýasynyň ýokary derejesini, onuň biodürlüligini saklamak we künjegiň ösümlik hem-de haýwanat dünýäsini ylmy esasda öwrenmek bilen baglanyşykly meseleler boýunça pikir alyşdy.

Hazar deňzi — umman gelip çykyşly dünýädäki iň iri içerki suw howdanydyr. Ol deňizleriň hatarynda tutuş adamzadyň gymmatly mirasy bolup, biziň günlerimize çenli tebigatyň ajaýyp künjeklerini, örän baý ösümlik we haýwanat dünýäsini saklap galan suw giňişligidir.

Hazar sebitinde ýaşaýan halklaryň, şeýle hem bütin dünýäniň ilatynyň abadançylygynyň bähbidine daşky gurşawa aýawly çemeleşmek bilen bu baýlyklary gorap saklamak hem-de artdyrmak, deňziň çäksiz hazynalaryny we uglewodorod serişdelerini rejeli peýdalanmak hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan alnyp barylýan, işjeň ösdürilýän halkara hyzmatdaşlygyň çäklerinde üstünlikli amala aşyrylýan Türkmenistanyň ekologiýa syýasatynyň esasyny düzýär.

Mälim bolşy ýaly, biziň ýurdumyz Hazar deňziniň meseleleriniň oýlanyşykly çözgütlerini işläp taýýarlamak boýunça üýtgewsiz öňdäki orny eýeleýär. Öz wagtynda Türkmenistan Hazar deňzinde hyzmatdaşlygyň şertnamalaýyn-hukuk binýadyny döretmekde möhüm başlangyçlar bilen çykyş etdi hem-de bu işler häzirki wagtda ekologiýa meselelerini hasaba almak bilen, halkara hukugyň çäklerinde Hazarýaka ýurtlar bilen hyzmatdaşlykda dowam etdirilýär.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow 2019-njy ýylyň awgust aýynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen birinji Hazar ykdysady forumynda çykyş edip, Hazaryň ekologiýa deňagramlylygyny, deňziň täsin biologik köpdürlüligini saklamak meselelerine ylmy taýdan çemeleşmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Hazar deňziniň baý tebigy serişdeleriniň aýawly saklanylmagyna hem-de rejeli ulanylmagyna gönükdirilen tebigaty goraýyş çäreleriniň toplumy hökmünde täze Hazar ekologiýasy maksatnamasynyň döredilmegi ugrunda çykyş edýäris diýip, milli Liderimiz belledi. Şol bir wagtyň özünde bu Maksatnama Hazarda ekologiýa ýagdaýynyň monitoringi wezipesini amala aşyryp hem-de kenarýaka ýurtlarynyň hökümetlerine degişli maslahatlary döredip bilerdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow deňiz boýunça şu günki gezelenjiniň dowamynda Hazaryň kenarynda işjeň dynç alşyň häzirki zaman usullaryny ornaşdyrmak, myhmanlara edilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak we onuň görnüşlerini artdyrmak boýunça talabalaýyk işleriň amala aşyrylmagy zerurdyr diýip belledi.

Bu möhüm ugurda alnyp barylýan işlerde adam, olaryň bagtyýar durmuşy we amatly dynç alşy hakyndaky alada uly üns berilmelidigi nygtaldy.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň hünärmenleriniň baha bermegine görä hem-de abraýly halkara bilermenleriň netijenamalaryna laýyklykda, Hazar deňziniň türkmen kenary ekologiýa taýdan örän arassa diýlip hasaplanýar.

Ekologiýa taýdan arassa, öňdebaryjy tehnologiýalar şähergurluşyk ulgamynda, nebitgaz pudagynda, himiýa senagatynda, elektroenergetikada, oba hojalygynda möhüm çelgi hökmünde çykyş edýär we umuman, ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan durmuş-ykdysady maksatnamalaryň, iri halkara we sebit taslamalarynyň aýrylmaz bölegi bolup durýar.

Ýurdumyzyň nebithimiýa senagatynyň öňdebaryjysy bolan Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň düýpli döwrebaplaşdyrylmagyny hem-de gaýtadan enjamlaşdyrylmagyny anyk mysal hökmünde getirip bolar, bu işler daşky gurşawa tehnogen taýdan zyýan ýetirmegiň öňüni almaga mümkinçilik berýän iň täze tehnologiýalary peýdalanmak arkaly amala aşyrylýar.

“Ýaşyl port” (Green port) halkara ölçegine laýyklykda, 2018-nji ýylyň maý aýynda döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda dabaraly ýagdaýda ulanylmaga berlen Türkmenbaşy şäherindäki täze Halkara deňiz portunyň taslamasy işlenip taýýarlanyldy.

Türkmenistan ekologiýa meselesi ýaly örän möhüm ugurda halkara hyzmatdaşlygyna işjeň gatnaşyjy bolmak bilen, BMG-niň çäklerinde hyzmatdaşlygy has-da çuňlaşdyrmak hem-de giňeltmek, beýleki iri guramalar we düzümler bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek ugrunda çykyş edýär hem-de tutuş adamzadyň geljegine dahylly meseleleriň oňyn çözgüdini tapmak boýunça hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge ýardam berýär.

Türkmenistanyň Prezidentiniň BMG-niň Baş Assambleýasynyň maslahatlarynda, Birleşen Milletler Guramasynyň durnukly ösüş boýunça “Rio+20” konferensiýasynda hem-de beýleki iri halkara forumlarda öňe süren oňyn başlangyçlary dünýä bileleşiginiň giň goldawyna eýe boldy.

“Awaza” milli syýahatçylyk zolagynyň gämiler toplumynyň üstüni ýetiren täze gämi Hazaryň giňişliginde asuda ýüzüşini dowam etdi.

Syýahatçylar we dynç alýanlar üçin deňiz gezelençlerini guramaga niýetlenen ak gar ýaly gämi ösüşiň we abadançylygyň ýoly bilen öňe barýan ýurdumyzyň täze taryhy eýýamynyň rowaçlyklara beslenýändigini alamatlandyrdy.

Hazar deňziniň baý tebigy mümkinçilikleriniň netijeli peýdalanylmagy netijesinde, bu ýerde syýahatçylyk we şypahana düzümleri okgunly ösdürilýär. Bu bolsa kenarda we aňyrsyna-bärsine göz ýetmeýän deňiz giňişliklerinde dynç alşy we gezelençleri guramak üçin täze mümkinçilikleri açýar.

Milli Liderimiziň ak patasy bilen badalga berlen “Rahat” atly gämi ilkinji ýüzüşini tamamlap, deňziň kenarynda saklandy.

Döwlet Baştutanymyzyň egindeşleri hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy bu şanly waka bilen gutladylar we gämä mundan beýläk-de şowly ýüzüşleri arzuw etdiler.

Milli Liderimiz hoşlaşanda, “Rahat” gämisiniň serkerdesine we ekipažyň ähli agzalaryna işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Döwlet Baştutanymyz Balkan welaýatyna iş saparyny tamamlap, bu ýerden Türkmenbaşy şäheriniň Halkara howa menziline tarap ugrady. Ol ýerde hormatly Prezidentimizi ýurdumyzyň resmi wekilleri ugratdylar.

Hormatly Prezidentimiz Aşgabada ugramazynyň öň ýanynda degişli ýolbaşçylara sebiti mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça kesgitlenen wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine yzygiderli we toplumlaýyn esasda çemeleşmegiň wajypdygyny aýtdy.

Biraz wagtdan döwlet Baştutanymyzyň uçary Aşgabadyň Halkara howa menziline gondy.

* * *

Şu gün “Rahat” atly täze ýolagçy gämisini asyrlar aşyp gelýän milli ýörelgeler esasynda dabaraly garşylamak çäresi geçirildi. Kenarda dabara gatnaşyjylar gämini aýdym-sazlar hem-de şowhunly elçarpyşmalar bilen garşyladylar. Milli däp-dessura laýyklykda, gämä alaja dakylyp, ak un sepildi we oňa Hazar deňziniň giňişliklerinde abadan ýüzüş dileg edildi.

Türkmen halkynyň dünýä nusgalyk ýagşy dessurlarynyň berjaý edilmegi täze gäminiň deňziň kenarynda dynç alýanlara ýokary derejeli hyzmatlary ýola goýjakdygyna bolan pugta ynamyň aýdyň beýanyna öwrüldi we paýhasly pederlerimiziň döreden asylly däpleriniň döwrebap derejede ösdürilýändigini äşgär etdi.

Döredijilik toparlaryny, hormatly ýaşululary we kümüş saçly eneleri goýnuna alan “Rahat” gämisi Hazaryň giňişligine ýüzüşe çykdy. Welaýatyň sungat ussatlary, folklor toparlary hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallasy bilen täze gelip gowşan ak gämide joşgunly çykyşlaryny dowam etdiler.

Hazaryň ekologiýa taýdan arassa kenarynda milli Liderimiziň aladasy bilen amal bolan dynç alyş mümkinçilikleriniň hözirini görýän ildeşlerimiz türkmenistanlylaryň bagtyýar we abadan durmuşy ugrundaky atalyk aladasy üçin Arkadag Prezidentimize alkyş sözlerini aýtdylar.

Ýurdumyzyň iri önümçilik-hojalyk toplumy bolan «Türkmennebit» döwlet konserni esasy we ýardam beriji kärhanalaryň birnäçesini özünde jemleýär. Halkymyzda «Arkalaşan dag aşar» diýen pähim bar, «gara altyny» we «mawy ýangyjy» çykarmak boýunça umumy işiň üstünlikli ýerine ýetirilmegi üçin nebitçiler biri-biri bilen arkalaşykly işleýärler. «Nebitgazburawlaýyş» trestiniň Balkanabat tilsimat ulaglar müdirligi-de ýardam beriji kärhanalaryň biridir.

Geçen asyryň kyrkynjy ýyllarynda peýda bolan bu kärhananyň döredilmegi welaýatymyzda nebitgazly ýataklaryň açylmagy we özleşdirilmegi bilen baglanyşyklydyr. Geçen ýyllaryň dowamynda müdirlik tebigy baýlyklaryň çykarylyşyny artdyrmak ugrundaky alnyp barlan işlerde hemişe öň hatarda bolupdy. Ulaglaryň dürli görnüşlerine ezberlik bilen erk edijiler «Türkmennebit» döwlet konserniniň geologlary we burawlaýjylary bilen bilelikde aňňat-aňňat çäge depelerini geçipdiler, yhlaslylygyň, çydamlylygyň nusgasyny görkezipdiler.

Balkanabat tilsimat ulaglar müdirligi häzirki wagtda tejribeli işçileriň we inžener-tehniki işgärleriň ençemesini özünde jemleýän, tehniki taýdan döwrebap enjamlaşdyrylan uly kärhana hökmünde belli. Onda jemi 741 işgär zähmet çekip, 115 awtobus, 308 dürli kysymly ulaglar, abatlaýyş sehleri, şeýle-de, mehaniki ussahana bar.

Hormatly Prezidentimiz  ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň milli ykdysadyýetimizde möhüm orun eýeleýändigini bellemek bilen, önümçilik kuwwatlyklaryny iň öňdebaryjy we ýokary netijeli enjamlardyr tehnika bilen üpjün etmek boýunça ýurdumyzyň nebitçilerine döwlet tarapyndan hemişe goldaw berlip duruljakdygyny öz çykyşlarynda nygtaýar. Geçen ýyllaryň içinde kärhana dürli kysymdaky ulaglaryň alynmagy munuň aýdyň mysalydyr.

Kärhananyň sürüjileri çalşykly işläp, olaryň her biri günde ýüzlerçe kilometr aralygy geçýärler. Ýylyň islendik möwsüminde, islendik wagtda önümçilik zerurlygy boýunça şeýle aralyga gatnamak olardan ussatlygy, ägäligi talap edýär. Sürüjileriň ýol hereketiniň düzgünlerini gyşarnyksyz berjaý etmekleri, olaryň özlerine ynanylan awtoulaglary gurat ýagdaýda saklamaklary üçin yzygiderli alada edilýär. Olar bilen wagtly-wagtynda gözükdiriş we düşündiriş işleri geçirilip durulýar. Işgärleriň zähmet düzgün-nyzamynyň, içerki tertip-düzgüniň, tehniki howpsuzlyk düzgünleriniň talaplaryny berk berjaý etmekleri gazanylýar.

Müdirligiň işgärleri diňe önümçilik işlerini ýerine ýetirmek bilen çäklenmän, jemgyýetçilik işlerine-de işjeň gatnaşýarlar. Olar oba hojalyk işlerine-de ýardam berip gelýärler. Welaýatymyzyň Bereket we Serdar etraplarynyň gallaçylary Balkanabat tilsimat ulaglar müdirliginiň sürüjileriniň hyzmatyndan hoşal.

Kärhananyň Hazar şäherinde kenar ýakasynda ýerleşýän «Gara Altyn» çagalar sagaldyş we dynç alyş merkezi-de bar. Ol «Türkmennebit» döwlet konserni tarapyndan gurlup, 2013-nji ýylda ulanylyşa berildi.

«Türkmennebit» döwlet konserniniň ýardam bermeginde bu ýerde doly abatlaýyş-bejeriş işleri geçirilipdir. Zerur bolan elektrotehniki enjamlar, harytlar we derman serişdeleri bilen üpjün edilipdir. Nobatdaky dynç alşyň öňüsyrasynda merkezde arassalaýyş işleri geçirilipdir. Körpeleriň wagtynyň şadyýan geçmegi üçin zerur bolan ähli şertler döredilipdir.

«Gara Altyn» çagalar sagaldyş we dynç alyş merkezinde sport hem-de konsert meýdançalary bolup, ol ýerlerde bagtyýar körpeleriň sesleri belent ýaňlanýar. Bu ýerde dynç alýan çagalaryň saglygyna bir lukman we dört şepagat uýasy gözegçilik edýär. Bir söz bilen aýdylanda, «Gara Altyn» ösüp gelýän ýaş nesle gyzykly, ýatdan çykmajak günleri eçilýär.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan işlenip taýýarlanylan, ýakyn ýyllar üçin ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň we onuň möhüm bölegi bolan nebitgaz senagatyny ösdürmek boýunça ugrunyň durmuşa geçirilmegi mähriban Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň has-da pugtalandyrylmagyna ýardam eder. «Türkmennebit» döwlet konserni öz öňünde goýlan wezipä abraý bilen hötde gelmäge çalyşýar. Onuň düzümindäki kärhanalaryň biri-biri bilen ysnyşykly, arkalaşykly işlemekleri oňat netijeleriň gazanylmagyny üpjün edýär.

Amanmyrat KIÇIGULOW,

«Balkan».

Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň ýolbaşçylygynda ýurdumyzda köpugurly, uly möçberli ykdysady özgertmeler amala aşyrylýar. Şeýle tagallalar, ilkinji nobatda, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmaga, ykdysady ösüşlere okgunly häsiýet bermäge gönükdirilendir. Ýurdumyzy senagatlaşdyrmaga, ýerli önüm öndürijileri höweslendirmäge, alyjylaryň satyn alyjylyk ukyplaryny ýokarlandyrmaga gönükdirilen möhüm işlerden ýurdumyzyň bank edaralary hem çetde durmaýarlar. Olar öňde goýlan jogapkärli wezipeleri üstünlikli amala aşyrmakda möhüm hyzmatlary ýerine ýetirýärler.

Alnyp barylýan işlere giň gerim bermek maksady bilen ýurdumyzyň milli ykdysadyýetine döwrebap sanly tehnologiýalar we innowasion häsiýetli täjirçilik usullary giňden ornaşdyrylýar. Türkmenistanyň «Türkmenistan» döwlet täjirçilik banky hem müşderilerine döwrebap hyzmatlaryny hödürleýär. Interneti ulanyjylaryň sanynyň günsaýyn artýan şertlerinde häzirki wagtda «Internet-bank», «Mobil-bank» hyzmatlary has ýörgünli bolýar. Bu hyzmatlaryň üsti bilen, karz edarasyna barmazdan, nagt däl amallaryň birnäçesini, tölegleri geçirip bolýandygyny belläp geçmek ýerlikli bolar. «Internet-bank» hyzmatynyň esasy amatlylyklarynyň biri-de günüň islendik wagtynda, bankyň we beýleki edara-kärhanalaryň iş wagtyna bagly bolmazdan, dynç alyş we baýramçylyk günlerinde hem köpsanly hyzmatlardan peýdalanyp, nagt däl görnüşinde tölegleri geçirip bolýanlygyndadyr. Döwrebap ykjam telefonlaryň eýeleri «Mobil-bank» programmasynyň üsti bilen öz atlaryna açylan bank kartlary barada maglumatlary, kartlaryň hereketlerini we galyndylaryny görüp, bank karzyny we onuň göterimini gysga wagtda töläp bilýärler.

Banklarda nagt däl hasaplaşyklaryň geriminiň giňeldilmegine uly üns berilýär we bu ulgamyň işi kämilleşdirilýär. Şeýle tagallalaryň netijesinde raýatlar üçin amatly şertler hem-de giň mümkinçilikler döreýär. Eýeçiligiň görnüşine garamazdan, söwda ýa-da hyzmatlary amala aşyrýan ähli edara görnüşli taraplarda, olaryň şahamçalarynda we wekilliklerinde, hususy telekeçileriň söwda we hyzmat ediş nokatlarynda, dükanlarda, jemgyýetçilik iýmiti we durmuş hyzmatlary nokatlarynda nagt däl hasaplaşyklary amala aşyrmak üçin töleg terminallary ornaşdyryldy. Biziň bankymyzyň müşderileri tarapyndan söwda we hyzmat ediş nokatlarynda töleg terminallaryň üsti bilen geçirilen nagt däl tölegleriň möçberinden 2 göterim derejesinde (Cash back) pul sylagynyň «Altyn Asyr» bank kartlaryna yzyna gaýtarylýandygy hem bellärliklidir. Şonda müşderiniň ýanynda nagt pul serişdelerini götermek zerurlygynyň aradan aýrylýandygy hem-de harytlar we hyzmatlar üçin nagt däl görnüşinde tölegleri tölände bank ýygymlaryny tölemeýändigi bu hyzmatyň amatly taraplarydyr. Bulardan başga-da nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek hem-de raýatlarymyz üçin amatly şertleri döretmek maksady bilen bankymyz sylag maksatnamasyna laýyklykda 2021-nji ýylyň 1-nji iýunyndan 30-njy sentýabryna çenli raýatlaryň tomusky dynç alyş möwsüminde ýurdumyzdaky ähli şypahanalarda gurnalan töleg terminallarynyň üsti bilen hyzmatlar üçin bank kartlary arkaly nagt däl görnüşinde hasaplaşyklary geçirende «Altyn Asyr» bank kartlaryny saklaýjy müşderilere «Cash back» pul sylagynyň möçberini 3 göterim möçberinde ýokarlandyrdy.

Ýurdumyzyň ykdysady ösüşiniň esasy talaplarynyň biri hem durnukly pul-karz syýasatydyr. Türkmenistanyň Merkezi banky ýurduň işjeň pul-karz syýasatyny işläp düzmekde we ony netijeli durmuşa geçirmekde hormatly Prezidentimiziň kararlaryndan we görkezmelerinden ugur alyp, halkara ülňülerine laýyk gelýän toplumlaýyn we ulgamlaýyn üýtgetmeleri amala aşyrýar. Türkmenistanyň täjirçilik banklarynyň işleri hem ýurdumyzyň maliýe taýdan durnuklylygyny pugtalandyrmagy, milli puluň hümmetini saklamagy, durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmek wezipesine laýyklykda pul-karz serişdelerini düzgünleşdirmegi maksat edinýär.

Bazar ykdysadyýetine geçmek arkaly azyk bolçulygyny döretmek, importyň ýerini tutýan milli önümçiligimiziň kuwwatyny artdyrmak boýunça hususy kärhanalara we telekeçilere önümçilik maksatly taslamalaryny maliýe taýdan goldamak üçin bankymyz tarapyndan uzak möhletli, pes göterimli, ýeňillikli karzlar berilýär. Şeýle hem kiçi we orta telekeçiler tarapyndan amala aşyrylýan taslamalary maliýeleşdirmek hem-de raýatlara melleginde (kömekçi hojalygynda, bölünip berlen ýer böleginde) oba hojalyk ekinlerini ýetişdirmek, esasy we dolanyşyk serişdelerini edinmek hem-de iri önümçilikler üçin zerur bolan ýerli çig mallary öndürmek maksady bilen, kiçi göwrümli karzlary bermek ýola goýuldy. Bu bolsa ýurdumyzda azyk garaşsyzlygyny gazanmaga, ykdysadyýetiň durnuklylygyny üpjün etmäge itergi berip, ýerli telekeçilere we raýatlara oňaýly şertlerde öz işlerini alyp barmaga ýardam berýär.

Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň giňden bellenilýän ýylynda ýurdumyzyň karz edaralarynda sanly ulgamy ornaşdyrmak, ilata hödürlenilýän bank hyzmatlarynyň gerimini giňeltmek we döwrebaplaşdyrmak karz edaralarynyň öňünde durýan esasy wezipelerdir. Edilýän işleriň ählisi bolsa, ýokarda belleýşimiz ýaly, halkymyzyň durmuşyny has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir.

Halkymyzyň abadançylygy, ýurdumyzyň rowaçlygy ugrunda ýadawsyz tagallalary edýän, bize şeýle ajaýyp zamanada netijeli işlemäge giň şertleri döredýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli alyp barýan işleri mundan beýläk hem rowaç alsyn!

Durdygül Aýhanowa,

Türkmenistanyň «Türkmenistan» döwlet täjirçilik bankynyň «Amul» şahamçasynyň hukukçysy.

Türkmenistanyň at gazanan arhitektory, döwrümiziň beýik binagäri hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalarynyň netijesinde Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyz Türkmenistan iri gurluşyk meýdançasyna, belent-belent binalaryň, köşgi-eýwanlaryň mekanyna öwrüldi. Gurulýan binalaryň hatarynda köp gatly ýaşaýyş jaýlarynyň, kottej toplumlarynyň, medeni-durmuş maksatly binalaryň bolmagy milli Liderimiziň öňe süren «Döwlet adam üçindir!» diýen baş taglymatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini ýene bir ýola aýdyň görkezýär. Hormatly Prezidentimiziň tabşyryklarynyň netijesinde şol binalarda binagärligiň gadymy milli däpleri häzirki zaman arhitekturasynyň gazananlary bilen sazlaşykly utgaşdyrylýar. Bu bolsa halkymyzyň binagärlik ýörelgeleriniň mynasyp dowam etdirilýändigini hem-de zamanabap derejede kämilleşdirilýändigini subut edýär. Şu babatda gürrüň edilende, Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen ýurdumyzyň Ahal, Mary we Lebap welaýatlarynda gurlup ulanylmaga berlen, ýene-de sanlyja günlerden bolsa Balkan, Daşoguz welaýatlarynda-da açyljak «Türkmeniň ak öýi» binalary aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Olary synlan islendik adam geçmişde halkymyzy ýel-ýagmyrdan, yssy-sowukdan goran bu täsin öýleriň häzirki zaman keşbine haýran galýar. Döwrebap çözgütler esasynda gurulýan «Türkmeniň ak öýi» binalary, aýratyn-da, daşary ýurtly jahankeşdelerdir binagärlerde uly gyzyklanma döredýär.

Milli Liderimiziň döredip berýän giň mümkinçilikleriniň netijesinde ýurdumyzda amala aşyrylýan iri gurluşyk taslamalarynyň ählisini diýen ýaly, indi hut türkmen gurluşykçylary ýerine ýetirýärler. Olar bu ugurda uly tejribe topladylar. Gurulýan döwrebap binalaryň dünýä ülňülerine laýyk gelýändigini tassyklaýan güwänamalaryň berilmegi döredijilikli işläp, täzeçe gözleglere ymtylýan milli gurluşykçy hünärmenlerimiziň yhlasly zähmetiniň halkara derejedäki ykrarnamasydyr.

Türkmen gurluşykçylary paýtagtymyzy ösdürmegiň tapgyrlary, Halkara howa menzilleri, medeni-durmuş maksatly binalar, ýyladyşhanalardyr önümçilige niýetlenilen beýleki dürli görnüşli desgalar ýaly, iri gurluşyklaryň taslamalaryny amala aşyrdylar. Häzirki wagtda bolsa olar Ahal welaýatynyň täze dolandyryş merkezi, «Aşgabat — Türkmenabat» ýokary tizlikli awtomobil ýoly ýaly iri taslamalary durmuşa geçirýärler. Munuň özi olaryň ýurdumyzda geljekde amala aşyryljak iri gurluşyklarda, şol sanda şäher içindäki şähere öwrüljek «Aşgabat-siti» ýaşaýyş toplumynyň gurulmagynda-da guwandyryjy netijeleri gazanjakdygyna ynamy berkidýär. Milli Liderimiziň tabşyryklarydyr sargytlaryndan ugur alnyp, şeýle iri möçberli gurluşyklaryň taslamalarynyň taýýarlanylmagydyr ýerine ýetirilmegine Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk instituty, Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasy, Telekommunikasiýalar we informatika instituty ýaly ýokary okuw mekdeplerinde bilim alýan talyp ýaşlaryň — geljekki arhitektorlaryň, dizaýnerlerdir programma operatorlarynyň hem çekilmegi ýurdumyzda bu pudagyň geljeginiň has-da uludygyndan habar berýär.

Milli binagärlik däpleriniň mynasyp dowam etdirilmegine, ýurdumyzda gurluşyk pudagynyň döwrebap derejede ösdürilmegine uly ähmiýet berýän, bu ugurda ähli zerur şertleri döredýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Tirkiş JUMADURDYÝEW,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň uly mugallymy.

Milli ykdysadyýetimiziň beýleki pudaklary bilen bir hatarda, bank ulgamynda hem tutumly işler durmuşa geçirilýär. Döwrebap derejede enjamlaşdyrylan bu ulgama degişli edara binalarynyň gurlup ulanylmaga berilmegi raýatlara ýokary derejeli bank hyzmatlaryny ýerine ýetirmäge uly mümkinçilik döredýär. Netijede, ýurdumyzyň banklary bu gün öz müşderilerine amatly, tiz we ýokary hilli hyzmatlaryň dürli görnüşlerini hödürleýär. Karz edaralaryna we banklara sanly ulgamyň tapgyrlaýyn ornaşdyrylmagy bilen, çalt depginli ykdysady ösüş peýda bolýar. Döwlet täjirçilik we paýdarlar täjirçilik banklary tarapyndan uzak aralykdan, ýagny menzilara bank hyzmatlaryny beriş ulgamlarynyň (MBHB) işe girizilmegi hem bu ugurda täze ädimdir. Elektron resminama dolanyşygynyň ösdürilmegi ildeşlerimize, galyberse-de, hususy telekeçilere banka gelmezden, menzilara bank hyzmatlaryny beriş ulgamy arkaly dürli hyzmatlardan ýeňillikli peýdalanmaga mümkinçilik döredýär.

Şeýle banklaryň biri-de «Halkbank» paýdarlar täjirçilik bankydyr. Bu bank tarapyndan hödürlenýän «Halkbank terminal» atly uzak aralykdan tölegleri geçirmegiň täze ykjam tehnologiýasy töleg terminalyny ulanmazdan, nagt däl hasaplaşygy geçirmek üçin ygtybarlydyr. Islendik haryt ýa-da hyzmat ediş nokatlarynyň işgärleri bu programma üpjünçiligini ykjam telefonlaryna ýükläp, diýseň tiz we amatly şertde töleg kabul edip bilýärler. Hyzmaty ykjam telefonlarda ornaşdyrylan «NFC» tehnologiýasynyň üsti bilen amala aşyryp bolýar. «Near Field Communication» iňlis dilinden terjime edilende, «galtaşyksyz aragatnaşyk» diýmegi aňladýar.

NFC — bu satyn alnan harytlar we edilen hyzmatlar üçin tiz, amatly we goragly hyzmatyň tehnologiýasydyr. Hyzmaty amala aşyrmak üçin ykjam telefona bank kartyny ýakynlaşdyrsaň bolany. Bank kartynyň 10 santimetr ýakynynda töleg amala aşyrylýar. Munuň üçin ykjam telefonda «NFC» tehnologiýasy gurnalan bolmaly. Tehnologiýanyň ösen döwründe bu programma ykjam telefonlaryň öndürijileri tarapyndan öz ýadynda hem ornaşdyrylan bolýar. Munuň üçin ykjam telefonda «Sazlamalar», «Galtaşyksyz tor» ýa-da «Birikdirilen enjamlar» «NFC» tehnologiýasyna birikdirilýär. Soňra bank kartyny degişli ykjam telefona ýakynlaşdyrmaly we programmanyň görkezmelerine laýyklykda, maglumatlary girizmeli. Haryt ýa-da hyzmat üçin edilen töleg müşderiniň bank karty birikdirilen telefon belgisine tölegiň kabul edilendigini tassyklaýan SMS habary arkaly ýerine ýetirilýär. Şunda bank karty ýörite belgi bilen kodlanýar. Mundan başga-da, müşderi tarapyndan barmak yzynyň ýa-da degişli kod belgisiniň girizilen ýagdaýynda töleg amala aşyrylýar.

«Halkbank terminal» hyzmatynda töleg terminallarynda ulanylýan ähli mümkinçilikler göz öňünde tutulyp, şeýle hyzmatyň önümçilige ornaşdyrylmagy karz edaralary, galyberse-de, hususyýetçiler, edara-kärhanalar tarapyndan söwda we hyzmat üçin töleg terminalyny ulanmazdan, nagt däl hasaplaşyk geçirmäge, degişli goşmaça çykdajylaryny azaltmaga mümkinçilik berýär. Bu hyzmatyň durmuşymyza ornaşdyrylmagy söwda we hyzmat ediş nokatlarynda müşderilere bökdençsiz, tiz we amatly hyzmat etmäge, şeýle-de geçirilen amallaryň taryhy bilen islendik wagt tanyşmaga mümkinçilik döredýär.

Aslynda, ýurdumyzyň banklary tarapyndan netijeli pul-karz syýasatynyň alnyp barylmagy esasynda nagt däl hasaplaşyklary kämilleşdirmek arkaly raýatlara sanly hyzmatlaryň dürli görnüşleri hödürlenilýär. Şeýle hyzmatlaryň biri-de 2020-nji ýylyň ýanwar aýyndan durmuşymyza ornaşdyrylan «Cash back» hyzmatydyr. Bu hyzmat bank kartlaryny ulanýan müşderilere nagt däl hasaplaşyklary geçiren ýagdaýynda yzyna pul sylagy görnüşinde hasabyna gelip gowuşýar.

«Cash back» hyzmatynda pul sylagyny yzyna gaýtarmak 3 tapgyrda amala aşyrylýar. Bular dükany saýlamak, haryt ýa-da hyzmat satyn almak, pul sylagyny yzyna gaýtarmak ýaly böleklerden ybarat. Bu bank hyzmaty ýurdumyzyň döwlet we paýdarlar täjirçilik banklarynyň ähli müşderileriniň «Altyn asyr» kartlarynda, şeýle-de «Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň «Maestro» bank kartynda hereket edýär.

Şeýlelikde, ýurdumyzyň banklarynda sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy ulgamyň hyzmatlarynyň geriminiň giňelmegine ýakyndan ýardam berýär. Bu bolsa banklar tarapyndan adamlara has amatly, tiz we ýokary hilli hyzmatlary etmäge doly mümkinçilik döredýär.

Jumageldi SALAMOW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň mugallymy.

Intellektual eýeçiligiň obýektlerini hukuk taýdan goramak boýunça halkara ýörelgelere laýyk gelýän kanunçylyga esaslanýan bu ulgam senagat, ylym we awtorlyk hukugy çygrynda döwletiň üstünlikli ösüşiniň esaslarynyň biri bolup durýar. Intellektual eýeçiligi goramak çygryndaky kanunçylygyň esaslary, döwlet gullugy we hünärmenler intellektual mümkinçilikleri ösdürmäge, tehniki innowasiýalary ornaşdyrmaga, şol sanda daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmäge şert döredýär.

Milli ulgam 1993-nji ýyldan bäri hereket edýär. 2008-nji ýylda bu ugurda birnäçe täze kanunçylyk namalarynyň kabul edilmegi hem-de 2013-nji ýylda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugynyň döredilmegi, şeýle hem 2020-nji ýylyň 4-nji dekabrynda «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň» kabul edilmegi ýurdumyzda bu ugry ösdürmäge uly üns berilýändigine aýdyň şaýatlyk edýär.

Türkmenistanyň Konstitusiýasy intellektual eýeçiligiň obýektlerini döretmek, goramak we peýdalanmak bilen baglanyşykly gatnaşyklary hukuk taýdan düzgünleşdirmegiň esasy çeşmesi bolup durýar. Onda her bir adamyň medeni durmuşa gatnaşmaga, çeper, ylmy we tehniki döredijiligiň erkinligine hukugynyň bardygy, ylmy, tehniki döredijilikde, şeýle hem çeperçilik, edebiýat we medeniýet işinde awtorlyk hukuklarynyň hem-de bähbitleriniň kanun bilen goralýandygy kesgitlenilýär.

Ykdysadyýetde we söwdada bazar gatnaşyklarynyň ösüşi, ýurduň senagat eýeçiliginiň goragy, haryt nyşanlary, hyzmat ediş nyşanlary ulgamynda halkara ylalaşyklaryň we şertnamalaryň birnäçesine goşulmagy hereket edýän kanunçylygy düýpli kämilleşdirmegi talap etdi. Milli parlament tarapyndan kabul edilen Türkmenistanyň Kanunlary intellektual eýeçilik boýunça hukuk giňişligini döretmäge mümkinçilik berdi.

Hormatly Prezidentimiziň çykyşlarynda oýlap tapyşlary we beýleki ylmy-tehniki gazananlary peýdalanmagyň möhüm ähmiýeti, ylmyň önümçilik bilen ýakyndan arabaglanyşygyny ýola goýmagyň zerurlygy barada yzygiderli nygtalýar. Intellektual iş hem-de onuň netijelerini halk hojalygynda netijeli ornaşdyrmagyň şu we beýleki meselelerini çözmekde möhüm serişdeleriň biri-de intellektual eýeçilik hakynda kanunçylygyň kemala getirilmegi we yzygiderli kämilleşdirilmegi bolup durýar.

Türkmenistanyň Prezidentiniň başlangyjy bilen, «Awtorlyk hukugy we gatyşyk hukuklar hakynda», «Harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlary hakynda», «Haryt nyşanlary hakynda», «Oýlap tapyşlaryň hukuk goragy hakynda», «Rasionalizatorçylyk işi hakynda», «Senagat nusgalarynyň hukuk goragy hakynda», «Seleksiýanyň gazananlaryny hukuk taýdan goramak hakynda» we başga-da birnäçe Kanunlaryň kabul edilmegi ulgamyň kanunçylyk esaslaryny kämilleşdirmäge, ony halkara talaplara laýyk getirmäge mümkinçilik berdi. Mundan başga-da, «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny» üstünlikli durmuşa geçirmek, intellektual eýeçilik hukuklaryny goramak boýunça alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak, ulgamyň obýektlerini goramak babatda hukuk bozulmalaryň öňüni almak boýunça zerur çäreleri durmuşa geçirmek, şeýle hem bu ugry halkara kadalara laýyklykda has-da ösdürmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidenti Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň maý aýynyň 21-ine geçirilen nobatdaky mejlisinde intellektual eýeçiligiň obýektlerini goramak boýunça Pudagara topary döretmek hakynda Karara gol çekdi we onuň düzümini hem-de düzgünnamasyny tassyklady. Topar intellektual eýeçiligiň hukuklaryny goramakda kanunçylygyň berjaý edilişine gözegçilik etmek, bu ugurda halkara şertnamalardan gelip çykýan borçlar babatda alnyp barylýan işleri utgaşdyrmak, ynsapsyz bäsdeşligiň öňüni almak we intellektual eýeçiligiň obýektleriniň medeniýetli bazaryny döretmek boýunça degişli işleri durmuşa geçirer.

Toparyň döredilmegi halkara tejribeleri göz öňünde tutmak bilen, intellektual eýeçilik ugrunda hukuk bozulmalaryň öňüniň alynmagynda hem-de hukuk eýeleriniň hukuklarynyň goralmagynda, ýurtda täze oýlap tapyşlaryň, senagat nusgalarynyň, haryt nyşanlarynyň we beýlekileriň döremegine milli haýyşnamaçylaryň höwesini artdyrmakda uly ähmiýete eýedir.

Intellektual eýeçilik bilen bagly meseleleri düzgünleşdirýän kanunçylygyň ähmiýeti milli ykdysadyýetde amala aşyrylýan düýpli özgertmeler we onuň ähli pudaklar boýunça durnukly ösüş depginleri bilen kesgitlenýär. Innowasion tehnologiýalaryň netijeli ornaşdyrylmagy oýlap tapyşlary, senagat nusgalaryny döretmekde we özleşdirmekde, öndürilýän önümleriň we hyzmatlaryň bäsdeşlige ukyplylygyny üpjün etmekde eýeçiligiň ähli görnüşli kärhanalarynyň we guramalarynyň gyzyklanmasyny ýokarlandyrmak arkaly gazanylýar. Şunda işgärleriň intellektual işini höweslendirmegiň gurallaryny kämilleşdirmek möhüm ähmiýete eýedir.

Milli intellektual eýeçilik ulgamy döredileli bäri halkara hyzmatdaşlyk babatda uly üstünlikler gazanyldy. Munuň özi intellektual eýeçilik çygrynda halkara ulgama goşulyşmagymyza ýardam etdi. Häzirki wagtda biziň ýurdumyz intellektual eýeçilik babatda halkara konwensiýalaryň we ylalaşyklaryň 15-siniň agzasydyr.

Halkara ylalaşyklar Garaşsyzlyk ýyllarynda milli bazara uly höwes bildirýän daşary ýurt kompaniýalary, kärhanalary ýa-da şahsy taraplar üçin uly mümkinçilikleri döretdi. Daşary ýurtly haýyşnamaçylar milli ýa-da halkara hasaba alnyş arkaly, Türkmenistanyň çäginde senagat eýeçiliginiň obýektleriniň gorag hukugynyň eýeleri bolup bilerler. Halkara derejedäki hyzmatdaşlara Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy, Ýewraziýa Patent Guramasy hem-de bu ulgamda hereket edýän beýleki abraýly guramalar degişlidir. Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy we Ýewraziýa Patent Guramasy bilen işjeň hyzmatdaşlyk saklamak, gatnaşyklaryň örüsini giňeltmek, şeýle hem intellektual eýeçilige degişli hukuklary goramak ugrunda halkara we milli tejribe bilen tanyşmak maksady bilen, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy tarapyndan milli we sebitleýin okuw maslahatlary geçirilýär. Halkara guramalar we daşary ýurt döwletleriniň bilermenleri bilen guralýan maslahatlara we simpoziumlara işjeň gatnaşmak işgärleriň hünär taýýarlygyny artdyrmaga hem-de özara tejribe alyşmaga giň mümkinçilik berýär.

Gysga döwrüň içinde intellektual eýeçilik çygrynda daşary ýurtlaryň öňdebaryjy tejribesini özünde jemleýän häzirki zaman kanunçylyk esaslarynyň kemala getirilmegi döwlet Baştutanymyzyň ýurdumyzy durmuş-ykdysady hem-de demokratik özgertmeler ýoly bilen okgunly ösdürmek boýunça öňde goýan wezipelerini üstünlikli durmuşa geçirmäge ýardam berýär.

Nazarmuhammet BABAÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugynyň halkara gatnaşyklar bölüminiň başlygy.

Bäherden etrabyndaky Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy adyndaky ýüplük fabriginiň işçi hünärmenleri «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň geçen alty aýyny ýokary iş görkezijileri bilen jemlediler. Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrliginiň bu öňdebaryjy kärhanasynda şol döwürde 41 million 990 müň 155 manatlyk önüm öndürilip, bu babatdaky ösüş depgini 107,4 göterime barabar boldy. Şeýlelikde, şanly ýylyň ýanwar — iýun aýlarynda ol ýerde dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply ýüplügiň müňlerçe tonnasy öndürildi.

Kärhanada öndürilýän 27/1, 34/1, 51/1 belgili ýüplükler daşary bazarda aýratyn uly islege eýedir. Ol ýerde öndürilen şeýle görnüşli ýüplügiň agramly böleginiň eksport edilmegi hem munuň subutnamasydyr.

Aýjahan MÜLKIÝEWA,

«Ahal durmuşy».

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Balkan welaýatynyň ulag-logistika düzüminiň ösüşi bilen tanyşdy

Aşgabat — Türkmenbaşy, 6-njy iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sebitiň ulag-logistika ulgamyny ösdürmek boýunça alnyp barylýan işleriň barşy bilen tanyşmak maksady bilen Balkan welaýatyna iş sapary bilen ugrady. Paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde milli Liderimizi resmi adamlar ugratdylar.

Biraz salymdan soň, hormatly Prezidentimiziň uçary Türkmenbaşy şäheriniň Halkara howa menziline gondy. Şol ýerde döwlet Baştutanymyzy resmi adamlar garşyladylar.

Howa menzilinden milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dikuçarda Garabogaz aýlagyna ugrady. Döwlet Baştutanymyz aýlagyň üstünden çekilen, Garabogazy Hazar deňzi bilen birleşdirýän awtomobil köprüsine geldi.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzyň üstaşyr ulag mümkinçiliklerini netijeli ulanmak hem-de bu ulgamda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek döwlet syýasatynyň möhüm ugrudyr. Munuň özi milli ykdysadyýetimiziň okgunly ösmegine ýardam etmelidir. Türkmenistan Ýewropanyň we Aziýanyň çatrygynda amatly ýerleşmek bilen, sebitiň we tutuş yklymyň ähli döwletleriniň bähbidine özüniň üstaşyr ulag kuwwatyny artdyrmaga aýratyn ähmiýet berýär.

Hormatly Prezidentimiz ulag desgasynyň ýagdaýy hem-de aýlagyň şahasy bilen tanşyp, degişli ýolbaşçylara täze köprini gurmak hem-de oňa barýan ýoluň durkuny täzelemek boýunça halkara bäsleşigi yglan etmegi tabşyrdy. Bu ýol häzirki döwrüň talaplaryna laýyk gelmelidir.

Garabogaz aýlagynyň himiýa senagatynda ulanylýan tebigy serişdelere baýdygyny bellemek gerek. Bu ýerde tebigy şertlerde natriý sulfatynyň we beýleki gymmatly duz minerallarynyň senagat möçberinde kristallaşmagy bolup geçýär. Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow bu mesele barada durup geçip, aýlagyň himiki gorlaryny we tebigy aýratynlyklaryny ylmy taýdan düýpli öwrenmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz ýurdumyzyň ylmy-barlag institutlarynyň alymlarynyň bu ulgamda işleýän hünärmenler bilen bilelikde zerur işleri geçirmelidigini belledi we birnäçe görkezmeleri berdi.

Döwlet Baştutanymyz Balkan welaýatynyň we ýurdumyzyň beýleki künjekleriniň mineral hem-de çig mal serişdelerini senagat taýdan işjeň özleşdirmegiň zerurdygyny aýdyp, “Garabogazkarbamid” kärhanasynyň gurulmagynyň milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmagyň, diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň ýolunda möhüm ädim, gazhimiýa pudagyny ösdürmekde wajyp tapgyr bolandygyny nygtady. Baý uglewodorod mineral serişdeleriniň netijeli ulanylmagy, pudaga öňdebaryjy tehnologiýalaryň hem-de ylmyň gazananlarynyň işjeň ornaşdyrylmagy netijesinde alnan gazhimiýa önümleriniň daşary ýurtlara iberilýän möçberlerini artdyrmak geljek üçin esasy wezipelerdir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi.

Garabogaz aýlagynyň üstünden täze köpriniň hem-de oňa barýan ýoluň durkunyň täzelenmegi ýurdumyzyň ýol ulgamynyň geçirijilik ukybyny, logistik hyzmatlaryň hilini ep-esli ýokarlandyrmaga, halkara üstaşyr ulag düzümini giňeltmäge hem-de goňşy döwletler bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary has-da pugtalandyrmaga ýardam eder. Köprä barýan ýol ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenbaşy awtomobil ýoluna biriger. Bu köpri Türkmenistan — Gazagystan halkara ulag ugrunyň möhüm inženerçilik desgasyna öwrüler.

Döwlet Baştutanymyz öňdebaryjy tejribäniň hem-de innowasion tehnologiýalaryň ulanylmagynyň bu taslamany durmuşa geçirmekde möhüm talap bolup durýandygyny nygtady. Ýurdumyzyň dünýäniň ulag ulgamyna yzygiderli goşulmagy, “Gündogar — Günbatar” hem-de “Demirgazyk — Günorta” ugurlary boýunça ýollaryň birleşdirilmegi, degişli düzümleriň işiniň kämilleşdirilmegi boýunça wezipeleriň üstünlikli çözülmegine aýratyn üns bermek möhümdir diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, Beýik Ýüpek ýolunyň gaýtadan dikeldilmegine gönükdirilen döwletara üstaşyr geçelgeleriň döredilmegi, Ýewraziýa ykdysady zolaklarynyň birleşdirilmegi Aziýa — Ýuwaş ummany sebitiniň ýurtlaryna çykalgany üpjün etmek üçin möhüm ähmiýete eýedir. Munuň özi, ilkinji nobatda, milli ulag birleşikleriniň umumy bähbitlerini utgaşdyrýan Halkara awtomobil ulaglary birleşigi hem-de Ýewropa Bileleşiginiň we hyzmatdaş ýurtlaryň arasynda “Ýewropa — Kawkaz — Aziýa” ulag geçelgesini (TRASEKA) gurmak boýunça halkara hyzmatdaşlyk maksatnamasyny amala aşyrmagy, tutuş dünýä boýunça ýük daşamak bilen meşgullanýan logistik guramalar bilen ýola goýlan hyzmatdaşlygyň netijeliligini üpjün eder. Munuň üçin ulagyň ähli görnüşleriniň — awtomobil, demir ýol, howa, deňiz ulaglarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak boýunça milli maksatnamalar yzygiderli durmuşa geçirilýär.

Bu ulgamyň düzümi kämilleşdirilýär — halkara ülňülere laýyk gelýän ýokary tizlikli awtoulag ýollary çekilýär, demir ýollar, täze howa menzilleri, demir ýol we awtomobil köprüleri gurulýar. Olar diňe ýurdumyzyň sebitlerini däl, eýsem, goňşy döwletleri hem baglanyşdyrýar. Ulag parkynyň üsti täze döwrebap tehnikalar bilen yzygiderli ýetirilýär.

Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen bilelikde utgaşykly sebit hem-de sebitara logistik ulgamlary döretmek, Merkezi Aziýa bilen Ýewropany, Hazar, Gara deňizleri, Baltika sebitlerini, Orta we Ýakyn Gündogary, Günorta we Günorta-Gündogar Aziýany baglanyşdyrýan döwletara üstaşyr geçelgeleri kemala getirmek boýunça iri taslamalar amala aşyrylýar. Müňýyllyklaryň dowamynda Ýewraziýanyň halklaryny baglanyşdyran Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmäge gönükdirilen bu taslamalar häzirki taryhy eýýamda döwletara söwda-ykdysady, syýahatçylyk we medeni-ynsanperwer gatnaşyklary işjeňleşdirmek üçin giň mümkinçilikleri açýar.

Gazagystan — Türkmenistan — Eýran transmilli demir ýolunyň gurulmagy goňşy döwletleriň tagallalarynyň üstünlikli birleşdirilmeginiň aýdyň mysaly bolup hyzmat edýär. Bu ýol sebit we halkara ulag düzüminiň möhüm bölegine öwrüldi.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Hazarýaka ýurtlaryň bäşisiniň çägi Aziýany we Ýewropany baglanyşdyrýan hem-de üstaşyr ulag, söwda geçelgeleriniň netijeli işlemegini, Gündogar — Günbatar, Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça ýük daşalmagynyň kadalaşdyrylmagyny üpjün edýän geografik giňişlik bolup durýar.

Hormatly Prezidentimiziň dünýä bileleşiginiň giň goldawyna eýe bolan oňyn başlangyçlary ulag ulgamynda özara gatnaşyklary ösdürmäge gönükdirilendir. BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan degişli Kararnamalaryň kabul edilmegi hem munuň aýdyň subutnamasydyr.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, Türkmenistanyň ykdysady strategiýasy energetika, senagat, ulag, söwda ýaly ugurlarda iri möçberli taslamalary durmuşa geçirmäge esaslanýar.

Häzirki wagtda Hazar deňziniň ýalpaklygyndaky we kenarýaka zolagyndaky uglewodorod serişdeleriniň gorlarynda netijeli işler alnyp barylýar. Şol bir wagtyň özünde deňiz ýakasynda uglewodorod çig malyny düýpli gaýtadan işlemek hem-de ondan dünýä bazarlarynda uly isleg bildirilýän önümleri, ýagny mineral dökünleri, polimerleri, nebit önümleriniň dürli görnüşlerini öndürmek boýunça zawodlar gurulýar. Şunuň bilen baglylykda, Hazar deňzini ekologik taýdan goramagyň ygtybarly ulgamyny döretmäge aýratyn üns berilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy, ýurdumyzyň ähli künjeklerinde bolşy ýaly, bu sebitde gurulýan täze kärhanalaryň, senagat desgalarynyň tebigaty goramak babatdaky ölçeglere we talaplara doly laýyk gelmelidigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz şeýle hem Hazar sebitiniň ýurtlary bilen däp bolan dostlukly gatnaşyklary hemmetaraplaýyn pugtalandyrmagyň Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýandygyny nygtady. Şol syýasy ugur bolsa oňyn bitaraplyk, hoşniýetli goňşuçylyk hem-de netijeli hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýar.

Biziň ýurdumyz bu ugurda yzygiderli ädimleri ätmek bilen, sebit we ählumumy gün tertibiniň wajyp meseleleriniň özara kabul ederlikli çözgütlerini işläp taýýarlamak, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek boýunça umumy tagallalara saldamly goşandyny goşýar.

Türkmenistan deňizýaka ýurtlaryň bäşisiniň arasyndaky özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam edýän anyk teklipleri yzygiderli öňe sürmek bilen, söwda-ykdysady gatnaşyklary diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegiň, Hazar sebitiniň ägirt uly tebigy serişdeler, üstaşyr ulag, energetika we senagat kuwwatyndan netijeli peýdalanmagyň tarapdary bolup çykyş edýär. Biz mundan beýläk hem Hazarýaka ýurtlaryň arasyndaky doganlyk we hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga, parahatçylyk, dostluk, ylalaşyklylyk deňzi hökmünde gojaman Hazaryň derejesini berkitmäge hemmetaraplaýyn ýardam bereris. Bu sebitiň halklaryny köpasyrlyk taryhy-medeni gatnaşyklar birleşdirýär diýip, milli Liderimiz nygtady.

Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň mundan beýläk-de ösdürilmegi ýurdumyzyň halkara söwda gatnaşyklaryny giňeltmäge gönükdirilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz Hazaryň sebitleýin logistika merkezini döretmek pikirine ünsi çekdi. Bu merkez Aziýany Ýewropa bilen baglanyşdyrýan, şol sanda Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ugry boýunça (Lapis Lazuli) täze üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek we netijeli ulanmak ulgamynda goňşy döwletleriň bilelikdäki işini utgaşdyrýan düzüm bolmalydyr.

Milli Liderimiz şeýle hem bu künjegiň tebigy baýlyklaryny, şol sanda melhemlik mineral çeşmelerini rejeli ulanmak meselelerini çözmäge hem-de sebitde syýahatçylygy mundan beýläk-de ösdürmäge ylmy taýdan çemeleşmegi tabşyrdy. Munuň özi raýatlarymyzyň abadançylygyň bähbidine ýurdumyzyň senagat, üstaşyr ulag we syýahatçylyk kuwwatyndan netijeli peýdalanmaga ýardam berer diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we degişli ýolbaşçylara birnäçe tabşyryklary berdi.

Milli Liderimiz daşary döwletler bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmekde möhüm orun eýeleýän Balkan welaýatynda üstaşyr ulag geçelgesiniň geçirijilik ukybynyň yzygiderli artdyrylýandygyny belläp, degişli ýolbaşçylara Jebel şäherçesiniň golaýyndaky Halkara howa menziliniň gurluşygynyň taslamasyny çalt işläp taýýarlamak boýunça anyk görkezmeleri berdi. Milli binagärligiň däpleriniň hem-de dünýäniň bu ulgamda gazanan tejribesiniň utgaşdyrylmagy, işleriň ýokary hiliniň, bu ýerleriň ekologiýasynyň nazara alynmagy gurluşyk işlerine bildirilýän esasy talaplardyr diýip, milli Liderimiz nygtady we öňde goýlan wezipeleri çözmekde üstünlikleri arzuw edip, bu ýerden ugrady.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna geldi we menziliň işi bilen tanyşdy. “Türkmendeňizderýaýollary” agentliginiň ýolbaşçysy Halkara deňiz menzilinde alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Milli Liderimiz sebitiň esasy üstaşyr ulag merkezine öwrülen portuň işine dünýä tejribesiniň öňdebaryjy gazananlaryny we innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak hem-de toplumyň işgärleriniň hünär derejesini ýokarlandyrmak babatda birnäçe tabşyryklary berdi. Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň doly güýjünde işlemegini üpjün etmek meselelerine üns bermek zerurdyr diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi we öňde goýlan wezipeleri çözmegiň, işe hemmetaraplaýyn çemeleşmegiň wajypdygyny nygtady, bu babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow elektromobilde Halkara deňiz portunyň çäklerinde alnyp barylýan işleri synlady. Özüniň üstaşyr ýük geçirijiligi hem-de döwrebap derejede enjamlaşdyrylyşy babatda birnäçe halkara güwänamalaryna mynasyp bolan bu toplum Türkmenistanyň yklymara ulag-logistik merkezi hökmündäki derejesini pugtalandyrdy. 2018-nji ýylyň maý aýynda Türkmenbaşy şäherinde Halkara deňiz portunyň ulanylmaga berilmegi Merkezi Aziýanyň we Hazar sebitiniň ýurtlarynyň ählisi üçin şanly waka öwrüldi. Onuň doly kuwwatynda işledilmegi sebitiň döwletleriniň halkara ykdysady gatnaşyklar ulgamyna okgunly goşulyşmagyna, yklymyň iri üstaşyr ulag merkezi hökmünde Türkmenistanyň ornuny pugtalandyrmaga ýardam eder.

Häzirki döwürde Aziýany we Ýewropany baglanyşdyrýan hem-de üstaşyr ulag, söwda geçelgeleriniň netijeli işlemegini üpjün edýän Türkmenbaşynyň Halkara deňiz menzili Gündogar — Günbatar, Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça ýük daşalmagyny şertlendirýän wajyp logistik merkez bolup durýar. Menziliň umumy eýeleýän meýdany 1 million 358 müň inedördül metrden gowrakdyr. Onuň gämi duralgasynyň umumy uzynlygy 3 müň 500 metre deň bolup, bu ýerde birbada birnäçe ýük we ýolagçy gämileriniň gelmegi, gitmegi hem-de olara degişli hyzmatlaryň ýola goýulmagy üçin ýokary derejeli mümkinçilikler bar.

Tehnikanyň iň soňky gazananlary bilen enjamlaşdyrylan Türkmenbaşy Halkara deňiz portuny Ýewropa ýurtlarynyň, Ýakyn we Orta Gündogaryň haryt we çig mal bazarlaryna, Hindi ummanynyň sebitlerine çykmak üçin amatly şertleri üpjün edýär. Toplumyň düzüminde parom, ýolagçy we konteýner terminallary, şeýle hem gämi gurluşyk we gämi abatlaýyş zawodlary hereket edýär. Mundan başga-da bu ýerde kenar düzüminiň köp sanly desgalary guruldy.

Port düzümi ulgamynda iň gowy tejribäni özünde jemleýän Halkara deňiz menziliniň ýurdumyzyň eksport kuwwatyny artdyrmakda möhüm orun eýeleýändigini nygtamalydyrys. Çünki ol möhüm ähmiýetli halkara ulag merkezi bolup durýar. Bu portuň kadaly işlemegi netijesinde, ýurdumyzyň önümleri dünýä bazarlaryna bökdençsiz iberilýär. Munuň özi milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek üçin ägirt uly ähmiýete eýedir.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň dürli maksatly desgalarynyň gurluşygynyň depgini bilen tanyşdy.

Ýolugra milli Liderimiz häzirki wagtda Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherinde 400 orunlyk köpugurly hassahananyň gurluşygynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy bilen tanyşdy. Mälim bolşy ýaly, adamlaryň saglygyny berkitmek, jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini pugtalandyrmak meseleleri döwlet Baştutanymyzyň hemişelik üns merkezinde saklanýar. Soňky ýyllarda ýurdumyzyň dürli künjeklerinde dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň iň kämil lukmançylyk enjamlary bilen üpjün edilen lukmançylyk merkezleri gurlup ulanmaga berildi, ugurdaş desgalaryň gurluşygy dowam edýär. Şol bir wagtyň özünde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda döwrebap şypahana düzüminiň ösdürilmegine, häzirki zaman sagaldyş merkezleriniň gurluşygyna möhüm ähmiýet berilýär.

Hazaryň kenarynda gurulýan, ýedi gatdan ybarat bolan köpugurly hassahana bu ýerdäki lukmançylyk merkezleriniň üstüni ýetirer. Bu ýerde dürli keselleriň öňüni almak, olary anyklamak we bejermek işleri ýokary derejede ýola goýlar.

Täze gurulýan hassahananyň birinji gatynda kabul ediş, “Tiz kömek” bölümleri, fizioterapiýa, stomatologiýa, gemodializ, himioterapiýa otaglary bolup, olarda dürli lukmançylyk hyzmatlary amala aşyrylýar. Şeýle hem bu ýerde pediatriýa, ginekologiýa, neýrotrawmatologiýa, hirurgiýa, urologiýa, onkologiýa, kardiologiýa, endokrinologiýa we beýleki bölümler göz öňünde tutuldy. Hassahanada çaga dogruş bölümi, 200 orunlyk maslahatlar zaly hem ýerleşer. Täze lukmançylyk toplumy ýokary halkara ülňülere laýyklykda enjamlaşdyrylar.

Bu ýerde gurluşyk işleriniň tapgyrlaýyn alnyp barylmagy Hazaryň ekologik taýdan arassa kenarynda kemala gelýän, halkara derejeli, döwrebap şypahana düzüminiň çäklerini ep-esli giňeltmäge mümkinçilik berdi.

Milli Liderimiziň başlangyjy bilen ýaýbaňlandyrylan giň möçberli özgertmeleriň netijesinde, bary-ýogy birnäçe ýylyň dowamynda Hazaryň kenary tanalmaz derejede özgerdi. Häzir bu ýerde köp sanly kaşaň myhmanhanalar, çagalar we uly adamlar üçin niýetlenen sagaldyş-dynç alyş merkezleri, kottej şäherjikleri peýda boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow häzirki döwürde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary tarapyndan gurluşygy batly depginlerde alnyp barylýan täze kottejler toplumynyň gurluşyk işleri bilen tanşyp, birleşmäniň ýolbaşçysyna bu desganyň gurluşygy boýunça alnyp barylýan işler babatda nägilelik bildirdi.

Milli Liderimiz kottejlerde üpjün edilýän mümkinçilikleriň, olaryň bezeg aýratynlyklarynyň, kottejleriň otaglarynyň reňkleriniň sazlaşygynyň häzirki döwrüň talaplaryna laýyk gelmeýändigini belläp, ýol berlen säwlikleri gysga wagtda düzetmek babatda anyk çäreleri görmegi berk talap etdi.

Adamlaryň deňziň kenarynda amatly dynç almaklary, saglyklaryny berkitmekleri üçin zerur şertleriň döredilmegi bilen baglanyşykly meseleleriň çözgüdine hem-de durmuş maksatly desgalaryň talabalaýyk gurulmagyna möhüm üns berilmelidir.

Döwlet Baştutanymyz bu babatda aýdyp, gurluşyk işlerinde milli binagärlik ýörelgeleri bilen häzirki zamanyň ösen tejribesiniň utgaşdyrylmalydygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyny mundan beýläk-de ösdürmegiň baş maksady ýurdumyzyň umumadamzat bähbitli tebigy aýratynlyklaryny, deňiz ýakasynyň ägirt uly dynç alyş mümkinçiliklerini netijeli peýdalanmakdan ybaratdyr. Munuň özi Hazaryň ekologik taýdan arassa kenarynda dynç alyş üçin has ajaýyp şertleri döretmek meseleleriniň esasy ugur hökmünde kesgitlenendigini görkezýär.

Türkmen topragynyň ajaýyp künjekleriniň birinde ýerleşýän «Awaza» milli syýahatçylyk zolagy dünýä derejesindäki şypahana, dynç alyş, syýahatçylyk hem-de halkara hyzmatdaşlygyň merkezi hökmünde ykrar edildi. Şunuň ýaly giň ugurlar deňziň kenarynda amala aşyrylýan giň möçberli taslamalarda öz beýanyny tapmalydyr diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Bularyň ählisi Hazar deňziniň kenarynda dynç alýanlara ýokary hilli hyzmatlary hödürlemäge mümkinçilik berer.

Şu gün Balkan welaýatyna iş saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow egindeşleri bilen bilelikde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň çägi boýunça welosipedli gezelenç etdi.

Milli Liderimiz Awazanyň syýahatçylyk we dynç alyş mümkinçiliklerini mundan beýläk-de artdyrmak meselelerine möhüm ähmiýet bermelidigini belläp, bu ugurda öňde durýan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine jogapkärli we toplumlaýyn esasda çemeleşilmegine ünsi çekdi.

Halkara derejeli syýahatçylyk we dynç alyş zolagy hökmünde ykrar edilen Awazanyň çäklerinde amatly ekologik ýagdaýy saklamak maksady bilen, bu ýerlerde döredilýän seýilgäh zolaklarynyň çägi giňeldilmelidir. Hazaryň kenarynda oturdylan baglara we beýleki ösümliklere degişli ideg işleri yzygiderli ýola goýulmalydyr. Munuň özi adamyň saglygyna oňaýly täsir eder. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz bu babatda degişli görkezmeleri berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow egindeşleri bilen Awazanyň çägi boýunça gezelenjiniň dowamynda bu ýerde ýaýbaňlandyrylan giň möçberli işleriň adamlaryň amatly dynç alşynyň üpjün edilmegine, olaryň saglyklarynyň berkidilmegine gönükdirilendigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz syýahatçylyk zolagynyň täsinligini — ynsan eli bilen döredilen Awaza derýasyny synlady. Bu derýa jana şypaly deňiz howasy bilen birlikde, amatly howa ýagdaýyny we oňaýly ekologik ulgamy üpjün edip, dynç alýanlaryň sagdyn bolmagyny, özlerini oňat duýmaklaryny kepillendirýär.

Günüň ýaşýan pursatlarynda günbatarda emele gelen agşam şapagynyň öwüşgini, deňziň hem-de onuň kenar ýakalarynyň ajaýyplyklary, şeýle hem jana şypaly howasy adama oňaýly täsir edýär.

Adamlary beýik işlere, asylly başlangyçlara ruhlandyrýan bu gözellik milli Liderimiziň mähriban halkymyzyň abadançylygy baradaky aladasynyň netijesinde döredildi.

Soňra döwlet Baştutanymyz özüniň egindeşleri bilen çaý başynda Balkan welaýatyna bolan iş saparynyň netijeleri boýunça maslahat geçirdi. Onuň dowamynda ýurdumyzyň sebitlerini, hususan-da, Balkan welaýatyny durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň meseleleri boýunça pikir alşyldy.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow adamlaryň abadan durmuşy baradaky aladanyň “Awaza” milli syýahatçylyk zolagyny ösdürmegiň maksatnamasynda öz beýanyny tapmalydygyny nygtady.