Habarlar
Ykdysady gatnaşyklar ösdürilýär

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň amala aşyrýan ykdysady strategiýasy,  önüm öndüriji telekeçilere döwlet goldawyny bermek boýunça durmuşa geçirýän anyk işleri, öňdebaryjy tehnologiýalaryň netijeli ulanylmagy ýurdumyzda sarp edijileriň arasynda uly islegden peýdalanýan önümleriň öndürilýän görnüşleriniň artdyrylmagyna, möçberleriniň ýokarlanmagyna mümkinçilik döredýär. Onuň şeýledigine S.A.Nyýazow adyndaky etrabyň Nowbahar geňeşliginiň çäginde hereket edýän guýlan demirden bezeg önümlerini taýýarlaýan «Türkmen berekedi» kiçi kärhanasynyň mysalynda-da göz ýetirmek bolýar. Berk we ygtybarly harytlary çykarýan bu hususy önümçilik telekeçi, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy Erkebaý Atamyradow tarapyndan guruldy.

Hytaý Halk Respublikasynda çykarylan ýokary tehnologiýaly enjamlar bilen üpjün edilen önümçilik ýylda 6,5 müň tonna önüm öndürmäge niýetlenen. Esasy bölümde kuwwatly elektrik peçleriniň, ygtybarly, ýokary öndürijilikli beýleki ýöriteleşdirilen enjamlaryň dürs we üznüksiz işi ýola goýlan. Kärhanada ähli tehnologik talaplar düzgüne laýyklykda, ýokary derejeli hünärmenler tarapyndan jogapkärçilikli ýerine ýetirilýär. Täze tehnologiýalaryň ulanylmagy netijesinde, taýýarlanan dürli ölçegli, nagyşly demir önümleriniň — haýatlaryň, gözenekleriň iri tapgyry alyjylara yzygiderli ugradylýar.

Sebitde häzirki zaman ülňüli önümçilik düzümleriniň döredilmegi, öňdebaryjy tehnologiýanyň netijeli ulanylmagy Gahryman Arkadagymyzyň ykdysady strategiýasynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň öndürilişini artdyrmak boýunça wajyp wezipeleriň oňyn çözülýändiginiň güwäsidir. TSTB-niň agzalarynyň başlangyçlarynyň hasabyna, şu ugurda alnyp barylýan işleri geljekde işjeňleşdirmek, önümçiligi has giňeltmek meýilleşdirilýär. Ol bolsa içerki bazarlarymyzda ýokary islegden peýdalanýan önümleri artdyrmaga, täze iş orunlaryny döretmäge ýardam eder.

Öre HOJAÝEW,

öz habarçymyz.




https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46337

11.11.2021
Türkmenistanyň Prezidenti Awstriýa Respublikasynyň Ýewropa we halkara işler boýunça federal ministrini kabul etdi

Aşgabat, 9-njy noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistana sapar bilen gelen Awstriýa Respublikasynyň Ýewropa we halkara işler boýunça federal ministri Mihael Linharty kabul etdi.

Myhman wagt tapyp kabul edendigi üçin hoşallyk bildirip, döwlet Baştutanymyza Awstriýanyň Federal Prezidentiniň we Federal Kansleriniň salamyny ýetirdi. Şunuň bilen baglylykda, awstriýaly hyzmatdaşlaryň hemişelik Bitaraplyk derejesine esaslanýan hem-de giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen daşary syýasy ugry amala aşyrýan Türkmenistan bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmäge çalyşýandygy tassyklanyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, birek-birege hormat goýmak we ynanyşmak ýörelgelerinde guralýan döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejesini hem-de dostlukly häsiýete eýedigini kanagatlanma bilen belledi. Milli Liderimiz Awstriýa Respublikasynyň ýolbaşçylaryna iň gowy arzuwlaryny beýan edip, iki ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlygyň abraýly halkara guramalaryň we düzümleriň — BMG-niň, ÝHHG-niň we beýleki guramalaryň, şol sanda soňky ýyllarda has işjeň häsiýete eýe bolan Ýewropa Bileleşiginiň çäginde üstünlikli ösdürilýändigini nygtady.

Duşuşygyň dowamynda ägirt uly kuwwata eýe bolan türkmen-awstriýa hyzmatdaşlygynyň şu günki ýagdaýy we geljegi barada gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Şunuň bilen baglylykda, söwda-ykdysady ulgamda netijeli gatnaşyklary ösdürmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygy bellenildi. Şunda Türkmen-awstriýa bilelikdäki toparynyň işine hem-de işewürler toparlarynyň arasyndaky gatnaşyklara möhüm orun degişlidir.

Awstriýanyň we tutuş Ýewropa işewürliginiň geljegi uly türkmen bazarynda eýeleýän ornuny pugtalandyrmaga çalyşýandygy nygtaldy. Bu ýerde işewürleriň netijeli işlemegi üçin amatly maýa goýum ýagdaýy döredildi. Awstriýanyň daşary syýasat edarasynyň ýolbaşçysynyň ýurdumyza sapary wagtynda ýanynda bolýan wekiliýetiň giň düzümi hem muňa aýdyň şaýatlyk edýär. Senagat, energetika, ulag we ykdysadyýetiň beýleki ulgamlary hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarydyr. Şunuň bilen birlikde meden i-ynsanperwer ulgamyň döwletara gatnaşyklaryň möhüm bölegi bolup durýandygy nygtaldy. Bu babatda Türkmen-awstriýa jemgyýetiniň işi hem-de bilelikdäki “Galkynyş” simfoniki orkestriniň çykyşlary, türkmen paýtagtynda ajaýyp Wena balynyň yzygiderli geçirilmegi, Aşgabatda we Wenada guralan iki ýurduň Medeniýet günleridir beýleki döredijilik çäreleri munuň aýdyň mysalydyr. Türkmen-awstriýa jemgyýetiniň ýanynda degişli internet-saýty açyldy hem-de “Galkynyş” žurnaly çap edilýär.

Bellenilişi ýaly, şeýle çärelerdir taslamalar iki ýurduň we halklaryň arasyndaky dostluk, özara düşünişmek gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga ýardam edýär. Ylym we bilim ulgamynda, innowasiýalary, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmakda hyzmatdaşlygy berkitmäge uly ähmiýet berilýär.

Duşuşygyň barşynda hormatly Prezidentimiz we Awstriýa Respublikasynyň Ýewropa we halkara işler boýunça federal ministri syýasy-diplomatik gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň, daşary syýasat edaralarynyň ugry boýunça yzygiderli geňeşmeleri dowam etdirmegiň möhümdigini aýtdy. Nygtalyşy ýaly, Awstriýa Türkmenistanyň parahatçylyk söýüjilikli syýasatyna ýokary baha berýär we türkmen Lideriniň häzirki döwrüň wajyp meselelerini çözmäge hem-de dünýäde parahatçylygyň, abadançylygyň berkidilmegine, Durnukly ösüş maksatlaryna laýyk gelýän başlangyçlaryny doly goldaýar.

Şunuň bilen baglylykda, iki döwletiň abraýly halkara guramalaryň çäklerinde netijeli hyzmatdaşlyga ygrarlydygy, sebit we ählumumy derejede howpsuzlygy hem-de durnuklylygy üpjün etmäge tagallalary birleşdirmäge taýýardygy tassyklanyldy.

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow we Awstriýa Respublikasynyň Ýewropa we halkara işler boýunça federal ministri Mihael Linhart döwletara gatnaşyklaryň taraplaryň oňyn tejribesine hem-de hoşmeýilli erk-islegine daýanyp, mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine, täze many-mazmun bilen baýlaşdyryljakdygyna ynam bildirdiler.

Duşuşyga Türkmen-awstriýa jemgyýetiniň ýolbaşçysy Neda Berger hem gatnaşdy.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46303

10.11.2021
Türkmen-türk dost-doganlyk gatnaşyklary — ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň röwşen geljeginiň binýady

Türkmenistanyň Prezidenti Türkiýäniň döwlet teleradiokompaniýasynyň “TRT World” teleýaýlymynyň sowallaryna jogap berdi

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkiýäniň döwlet teleradiokompaniýasynyň «TRT World» teleýaýlymynyň baş redaktory Ýusuf Erimiň sowallaryna jogap berdi. Söhbetdeşligiň dowamynda däp bolan dostlukly türkmen-türk gatnaşyklarynyň möhüm ugurlaryna, dürli görnüşdäki sebit we halkara hyzmatdaşlygyň geljekki mümkinçiliklerine garaldy, Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary beýan edildi. Mälim bolşy ýaly, bu syýasatda milletiň gadymdan gelýän gymmatlyklaryna hem-de olaryň häzirki döwür bilen arabaglanyşygyna aýratyn üns berilýär.

— Türkmenistanyň çuňňur hormatlanylýan Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow! Möhüm döwlet işiňizden wagt aýryp biz bilen duşuşanyňyz, «TRT World» teleýaýlymyna interwýu berýäniňiz üçin Size köp sagbolsun aýdýarys.

Türkmenistan bilen Türkiýe Respublikasy köpasyrlyk taryhy, dostluk we doganlyk gatnaşyklary bolan döwletler bolup, iki ýurduň arasyndaky gatnaşyklar «Bir millet — iki döwlet» şygary bilen häsiýetlendirilýär. Siz ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň häzirki derejesine nähili baha berýärsiňiz, geljekde edilmeli işler barada pikirleriňiz nämelerden ybarat?

— Sowalyňyz üçin sag boluň! Bu sowala jogap bermezden ozal, Türkiýe Respublikasynyň döwlet teleradiokompaniýasyna hormat goýýandygymy aýtmak bilen, onuň alyp barýan möhüm ähmiýetli işine ýokary baha berýändigimi bellemek isleýärin.

Siziň teleradiokompaniýaňyzyň türki dünýäniň ýurtlarynda, şol sanda Türkmenistanda bolup geçýän wakalar, olaryň taryhyny, däp-dessurlaryny, döwrebap ösüşini beýan etmek babatda örän wajyp işleri alyp barýandygyny aýtmak isleýärin.

Indi sowalyňyza jogap bereýin! Türkiýe Respublikasy bilen gatnaşyklarymyz barada aýdanymyzda, biz hemişe bu ýurduň doganlyk häsiýetini belleýäris. Hut şu «doganlyk» sözi Garaşsyz döwletler hökmünde biziň gatnaşyklarymyzyň ilkibaşdan we häzirki günlerine çenli syýasatda, ykdysadyýetde, ynsanperwer ulgamda, halkara giňişlikde tutuş ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň içinden eriş-argaç bolup geçýär.

Geçen asyryň ahyrynda türkmen döwletiniň emele geliş döwründe Türkiýäniň Türkmenistana beren goldawyny biz hiç wagt ýatdan çykarmarys. Türkiýe dünýä ýurtlarynyň arasynda ilkinji bolup biziň Garaşsyzlygymyzy ykrar etdi, Aşgabatda özüniň diplomatik wekilhanasyny açdy. Türkmenistanyň Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň halkara derejede ykrar edilmeginiň ähli döwürlerinde Türkiýäniň goldawy aýratyn ähmiýetli boldy. Şol döwür ýola goýlan türkmen-türk hyzmatdaşlygynyň däpleri, biziň gatnaşyklarymyzyň aýratyn häsiýeti ýyllar geçse-de, üýtgemän, has-da berkedi. Biziň halklarymyzyň we döwletlerimiziň gatnaşyklarynyň ösdürilýän berk binýadyna öwrüldi.

Ykdysady ulgamda Türkiýe Türkmenistanyň köpýyllyk üstünlikli hyzmatdaşy bolup, söwda dolanyşygynyň we maýa goýum işjeňliginiň derejesi boýunça ýurdumyzda öňdebaryjylaryň hataryna girýär. Daşary syýasatda, halkara giňişlikde Türkmenistan we Türkiýe parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy üpjün etmek, häzirki döwrüň howplaryna garşy göreşmek, Durnukly ösüş maksatlaryna eýermek işinde işjeň hyzmatdaşlyk edýärler. Biziň ynsanperwer ulgamda, ylym, bilim, medeniýet we ýaşlar babatda gatnaşyklarymyz barha giňelýär.

Türkmenleriň we türkleriň baý taryhy mirasyna daýanyp, biz geljege ynamly garaýarys. Hyzmatdaşlygyň bilelikdäki meýilnamalaryny düzýäris we olary üstünlikli durmuşa geçirýäris.

Türkiýe Respublikasynyň Prezidentiniň, meniň gadyrly doganym Rejep Taýyp Ärdoganyň ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň ösüşine goşýan şahsy goşandy barada aýratyn bellemek isleýärin. Gürleşenimizde men hemişe onuň Türkmenistana bolan aýratyn garaýşyny, hyzmatdaşlyga bolan üýtgewsiz taýýarlygyny duýýaryn.

Aýrylmaz taryhy arabaglanyşyga, gatnaşyklarymyzyň şu günki maksatlarynyň we mümkinçilikleriniň umumylygyna, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ägirt uly mümkinçiliklerine düşünip, türkmen-türk gatnaşyklarynyň geljegini biz bile gurýarys. Halklarymyzyň we döwletlerimiziň bähbidine gönükdirilen hyzmatdaşlygymyzyň ajaýyp mümkinçiliklerine men berk ynanýaryn.

— Şu ýyl Türkmenistan Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk şanly baýramyny belledi. Siziň pikiriňizçe, şol geçen döwürde ýurduňyzyň ýeten iň wajyp sepgitleri haýsylardan ybarat boldy hem-de öňüňizde goýan geljekdäki maksatlaryňyz barada aýdaýsaňyz?!

— Meniň pikirimçe, ýetilen esasy sepgit — Türkmenistanyň dünýäde Garaşsyz, özbaşdak, kuwwatly we uly abraýa eýe bolan döwlet hökmünde emele gelmegi. Galan zatlar munuň dowamy bolmak bilen, elbetde, türkmen halkynyň häzirki zaman taryhynyň iň esasy we kesgitleýji binýady bolup durýar.

Ýetilen sepgitleriň maddy tarapy barada aýdylanda, ykdysadyýetde, durmuş we beýleki ulgamlarda bu görkezijiler ýeterlik derejede ähmiýetlidir.

Bu gün Türkmenistan durnukly ösýän ykdysadyýeti, uly senagat-önümçilik binýady, köpugurly ulag we kommunikasiýa ulgamy, kuwwatly energetika toplumy, döwrebap oba hojalygy bolan döwletdir. Jemi içerki önümiň her ýylky ösüşi 7 — 10 göterim derejede durnukly saklanýar. Dünýädäki häzirki ykdysady çökgünlik şertlerinde hem geçen ýyl bu görkeziji 5,9 göterim boldy.

Durmuş ulgamy döwlet syýasatymyzyň ileri tutulýan ugrudyr. Biz her ýyl bu ulgama Döwlet býujetiniň 70 göterimini gönükdirýäris. Ýurdumyzda ýaşaýyş jaýlarynyň, durmuş ähmiýetli döwrebap binalaryň halkara ölçeglere laýyk gelýän giň möçberli gurluşygy amala aşyrylýar. «BMG-niň Adamzat ösüşiniň indekslerine we görkezijilerine» laýyklykda, Türkmenistan bu görkezijileri ýokary bolan ýurtlaryň hataryna girýär. Ilatyň girdejisiniň derejesi boýunça bolsa biz dünýäniň ortaça görkezijilerinden ýokary bolan ýurtlarynyň hatarynda.

Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan ykrar edilmegi Garaşsyzlygymyzyň ýeten iň möhüm sepgidi boldy. Bu bize diňe bir milli bähbitlerimizi üpjün etmäge esaslanan özbaşdak daşary syýasy ugrumyzy amala aşyrmaga mümkinçilik bermän, eýsem, ähli döwletler bilen dostlukly, deňhukukly we birek-birege hormat goýmak esasyndaky gatnaşyklary ýola goýmaga, olar bilen ykdysady, söwda, maýa goýum hyzmatdaşlygyny ösdürmäge mümkinçilik berýär. Bu bolsa Türkmenistanyň ösüşine, onuň ykdysady, önümçilik binýadynyň kämilleşmegine oňyn täsir edýär. Iş orunlarynyň sanynyň artdyrylmagyny, durmuş maksatnamalarynyň amala aşyrylmagyny, ilatyň ýaşaýyş şertleriniň hiliniň gowulandyrylmagyny üpjün edýär.

Umuman, geçen 30 ýyllyk milli ösüş adamlaryň ýaşaýşyny gowulandyrmak, Türkmenistanyň özbaşdaklygyny berkitmek, döwlet gurluşynyň meýilnamalaryny amala aşyrmagyň esasy şerti hökmünde parahatçylygy we durnuklylygy üpjün etmek maksady bilen, ägirt uly mümkinçilikleri döretmegiň hem-de ulanmagyň döwri boldy.

— Birnäçe gün bäri paýtagt şäher bolan Aşgabada aýlanyp gördüm. Taryhy döwür bilen şu günki medeniýet biri-biri bilen utgaşypdyr. Size ata-babalarymyzyň nesihatlary bilen döwrebap dessurlaryň arasyndaky deňagramlygy saklamak nähili başardýar?

— Ýaňy-ýakynda türkmen ýaşlary, ýokary okuw mekdepleriniň talyplary bilen bolan duşuşykda men taryhymyzyň dowamatlylygyna, däp-dessurlaryň we döwrebaplygyň arasyndaky arabaglanyşyk meselesine aýratyn ünsi çekdim. Men iň gymmatly mirasyň özeninde bilim we ylym bolan edep-terbiýeden ybaratdygyny belledim. Dogry we hemmetaraplaýyn terbiýe bolsa, ilki bilen, asyrlaryň synagyndan geçen taryha, däp-dessurlara, ata-babalarymyzyň tejribesine, ahlak gymmatlyklaryna daýanmakdyr. Pederlerimiziň geçen gahrymançylykly ýoly, ata Watanymyzyň ajaýyp taryhy ýaşlarymyzyň hökman geçmeli nusgalyk mekdebidir. Men bu barada «Paýhas çeşmesi» atly kitapda hem aýratyn nygtadym.

Birinji müňýyllygyň başyndaky Beýik Hun döwleti, Rim we Hytaý imperiýalary bilen bäsdeş bolan Parfiýa türkmen şalygy, ikinji müňýyllykdaky Hindistana çenli uzap gidýän Gaznaly türkmenleriniň döwleti, Hytaýdan Ortaýer deňzine çenli öz täsirini ýetiren Beýik Seljuk türkmenleriniň döwleti, ylmyň, medeniýetiň we sungatyň özboluşly nusgalaryny miras goýan Köneürgenç türkmenleriniň döwleti, Garagoýunly we Akgoýunly türkmenleriň döwleti — bularyň ählisi Türkmenistanyň hem-de türkmen halkynyň geçen taryhy ýolunyň beýikliginiň aýdyň subutnamasydyr.

Meşhur taryhçylaryň gadymy hat-ýazuw çeşmelerine we işlerine ser salmak gerek. Olar bütin adamzat taryhynyň dowamynda türkmen halkynyň parahatçylyk we ynsanperwerlik gymmatlyklaryna eýerip, beýik taryh we medeniýet döredendigini tassyklaýar. Bu toprakda Merw, Gürgenç, Nusaý, Abiwerd, Dehistan, Sarahs, Amul, Zemm, Şähryslam ýaly iri şäherler döredi. Olar ösüp barýan şäherler bolup, ylmyň, bilimiň merkezi hökmünde ykrar edildi. Bu şäherler dünýä ylmynyň, medeniýetiniň, edebiýatynyň, sungatynyň ösüşine uly goşant goşdular.

«Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» atly kitapda men geljekde türkmeniň taryhy ýoluny dowam etmeli, milli däp-dessurlarymyzyň we sepgitlerimiziň nesilden-nesle geçmegini üpjün etmeli ýaşlarymyza arzuwlarymy beýan etdim. Bu duşuşykda biziň topragymyzda ýaşap geçen, dünýä ylmynyň ösüşine ägirt uly goşant goşan beýik şahsyýetler ýaly ylmyň täze parlak ýyldyzlarynyň, dünýä meşhur şahsyýetleriň dörejekdigine berk ynanýandygymy aýtdym. Bu sözleri aýtmaga mende ähli esas bar, çünki türkmen ýaşlaryna bilim we terbiýe bermek babatda oýlanyşykly döwlet syýasaty bu gün öz ajaýyp netijelerini berýär.

Biziň ýaşlarymyz öz beýik ata-babalarynyň göreldesinden ylham alyp, ylmy işlerde ýokary netijeleri gazanýarlar. Dürli dersler boýunça halkara olimpiadalarda ýeňiji bolup, baýrakly orunlara mynasyp bolýarlar. Dünýäniň iri sport ýaryşlarynyň münberlerinde öňdäki orunlary eýeleýärler. Döwletimiz ýaşlaryň bilim, ylym, sport belentliklerine bolan hyjuwyny maddy taýdan hem goldaýar. Bu bolsa ata-babalarymyzyň bize goýan mirasynyň we Türkmenistanyň geljeginiň — Garaşsyz, ösüp barýan we özi hakynda alada edýän döwletde ýaşaýan ýaşlarymyzyň arasyndaky bölünmez arabaglanyşygyň, taryhyň we häzirki günüň nesilden-nesle geçmeginiň mysaly bolup durýar.

— Elbetde, men hem şähere gezelenç eden wagtym Türkmen halysynyň milli muzeýine baryp gördüm, «Galkynyş» milli at üstündäki oýunlar toparynyň çykyşlaryny synladym we Olimpiýa şäherçesindäki sport toplumlaryna aýlandym. Siziň geljekki nesil üçin amala aşyran uly işleriňize janly şaýat boldum. Men Siziň gazanan üstünlikleriňize buýsanyp, ýakymly pursatlary başdan geçirdim. Sebitdäki ýurtlar bilen hyzmatdaşlyga nähili baha berýärsiňiz? Kärdeşleriňiz bilen gatnaşyklaryňyz barada aýdyp beräýseňiz?!

— Bu hyzmatdaşlyga netijeli, ynamdar, anyk çözgüde gönükdirilen hökmünde baha berýärin. Öz gatnaşyklarymyzda biz hoşniýetli goňşuçylykdan, birek-birege hormat goýmakdan, doganlykdan we halklarymyzyň medeni-siwilizasion ýakynlygynyň taryhy baglanyşygyndan ugur alýarys. Bu berk binýat geljege ynamly garamaga, ähli ugurlarda hyzmatdaşlyk üçin giň gerimli, uzak möhletli we durmuş ähmiýetli meýilnamalary düzmäge mümkinçilik berýär.

Şu ýylyň awgust aýynyň başynda Türkmenistanda Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygy geçirildi. Bu ýokary döwlet derejesinde syýasy aragatnaşygyň täze görnüşi bolup, biz onuň Merkezi Aziýada döredijilikli hereketleriň kemala getirilmegi üçin hemişelik binýat boljakdygyna ynanýarys.

Sebitdäki kärdeşlerim, Merkezi Aziýa döwletleriniň hormatly Prezidentleri bilen sebitiň durnukly we yzygiderli ösüşini hem-de onda ýaşaýan halklaryň abadançylygyny üpjün etmek maksady bilen, özara ylalaşykly çözgütleriň kabul edilmeginiň üstünde işleýäris, yzygiderli gepleşikleri geçirýäris. Gepleşiklerimiziň gün tertibi sebitde parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy üpjün etmek, ykdysady, energetika, ulag we aragatnaşyk hyzmatdaşlygyny ösdürmek, daşky gurşaw meselelerini çözmek, Merkezi Aziýanyň dünýä ykdysady we kontinental gatnaşyklaryna goşulyşmagy hem-de başga-da köp möhüm meseleleri we beýleki derwaýys mowzuklary öz içine alýar.

Bir ýarym ýyl bäri biziň ýurtlarymyz öz tagallalaryny birleşdirip, pandemiýanyň ýaýramagyna garşy bilelikde göreşýärler. Derman serişdeleri, lukmançylyk enjamlary, şahsy gorag serişdeleri we beýleki ýardamlar bilen bir hatarda, Merkezi Aziýa döwletleri söwda gatnaşyklaryny degişli derejede saklamaga, ýük daşamak üçin mümkinçilikleri döretmäge, başlanan ykdysady taslamalary durmuşa geçirmäge gönükdirilen çäreleriň toplumyny işläp düzdüler we amala aşyrdylar.

Bäş döwletiň Baştutanlary dostlugy we hyzmatdaşlygy yzygiderli hem-de gyşarnyksyz berkitmäge, hoşniýetli goňşuçylygy, agzybirligi we taryhy ykballarymyzyň biri-biri bilen aýrylmazlygyny gorap saklamaga çalyşýandyklaryny tassykladylar.

— Ýakyn wagtlarda Azerbaýjan — Türkmenistan — Türkiýe üçtaraplaýyn sammitini geçirmek meýilleşdirilýär. Sammitiň gün tertibi hem-de ondan garaşýan netijeleriňiz barada aýdyp beräýseňiz?!

— Hyzmatdaşlygyň bu görnüşi döredildi hem-de onuň üç doganlyk döwletiň we halkyň uzak möhletleýin bähbitlerine laýyk gelýändigine, şonuň üçin-de onuň uly islegden peýdalanmagy netijesinde, doly möçberde durmuşa geçiriljekdigine ynanýaryn.

Häzirki wagtda Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň, olaryň ýolbaşçylarynyň arasyndaky gatnaşyklaryň derejesi syýasat, ykdysadyýet, söwda we ynsanperwer ugurlar boýunça üçtaraplaýyn hyzmatdaşlygy ynamly, netijeli ösdürmäge hem-de kämilleşdirmäge mümkinçilik berýär. Biziň ýurtlarymyz ählumumy parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy gorap saklamak hem-de berkitmek boýunça bilelikde ähli tagallalary edýärler. Sebit meselelerinde netijeli hyzmatdaşlygyň we özara düşünişmegiň ýörelgelerini yzygiderli hem-de tutanýerli öňe sürýärler.

Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň çemeleşmeleri Merkezi Aziýa, Hazar we Gara deňzi sebitleriniň ösmegine oňyn täsir edýär. Bu sebitleriň Ýewraziýanyň bu bölegindäki uzak möhletli durnuklylygyň berk binýadyna öwrülmegine goşant goşýar.

Söwda we ykdysady gatnaşyklar özara bähbitli hem-de deňhukukly esasda yzygiderli ösdürilýär. Üç döwletiň mümkinçilikleriniň birleşdirilmegi, umumy çeşmeleriň ulanylmagy, geografik, senagat we tehnologik aýratynlyklar diňe bir milli ykdysadyýetiň ösmegine güýçli itergi bermän, eýsem, tutuş Ýewraziýa giňişliginde geoykdysady gurluşa, täze döredijilik many-mazmunyna we aýratynlyklaryna goşant goşup biljekdiginiň subutnamasydyr. Gürrüň, ilkinji nobatda, energetika, ulag, aragatnaşyk ýaly strategik ugurlar barada barýar. Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň Gündogar — Günbatar ugry boýunça ygtybarly ulag we energetika köprüsiniň emele gelmeginde öňdebaryjy orun eýeleýändigine ynanýaryn.

Belli sebäplere görä yza süýşürilen Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň we Türkiýäniň Prezidentleriniň duşuşygynyň ýakyn wagtlarda geçiriljekdigine umyt edýäris. Bu duşuşyk üç doganlyk döwletiň arasyndaky gatnaşyklaryň taryhynda aýdyň sahypa bolup, hyzmatdaşlygymyzy kämilleşdirer we baýlaşdyrar, onuň täze ugurlaryny açar. Türkmen, azerbaýjan we türk halklarynyň jebisliginiň hem-de agzybirliginiň nobatdaky subutnamasy bolar.

— Türkmenistan sebitiň ýurtlary we onuň çäginden daşarda ýerleşen döwletler bilen energetika, ulag, söwda we beýleki ugurlar boýunça ikitaraplaýyn gatnaşyklary üstünlikli ýola goýýar. Siziň pikiriňizçe, haýsy taslamalar has ähmiýetli boldy?

— Olaryň hemmesi üstünlikli, çünki olar taslama düzülende kesgitlenen maksatlara doly gabat gelýärler. Men eýýäm durmuşa geçirilen taslamalar ýa-da häzirki wagtda amala aşyrylýan taslamalar barada aýdýaryn. Olar Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisi, Gazagystan — Türkmenistan — Eýran demir ýoly, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisi we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamy, Türkmenistan bilen Owganystanyň arasyndaky Serhetabat — Turgundy ugry boýunça demir ýol ýaly taslamalardyr.

Elbetde, energetika taslamalarynyň arasynda strategik taýdan aýratyn möhümi Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygydyr. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň çäginde Türkmenistandan Hytaýa barýan gaz geçirijiniň dördünji şahasyny gurmak maksadynyň bardygyny bellemelidiris. Ulag pudagynda Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ugry boýunça taslamanyň uly geljegini görýäris.

Umuman, Türkmenistanyň strategiýasy sebitiň döwletleriniň çalt ösmegi, dünýä ykdysadyýetine goşulyşmagy, Ýewraziýa giňişliginde halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek nukdaýnazaryndan, sebitdäki döwletleriň serişdelerini we geografik mümkinçiliklerini ýokary derejede netijeli ulanmaga gönükdirilendir.

— Hormatly Prezident, şu ýyl Türkmenistanyň Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşine synçy hökmünde goşulmagyna garaşylýar. Bu gurama synçy hökmünde goşulmak baradaky çözgüdi kabul etmäge sebäp bolan ýagdaýlar barada aýdyp beräýseňiz?

— Mälim bolşy ýaly, şu ýyl — «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen ýylda ata Watanymyz mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyny giňden dabaralandyrýar. Geçen ýyl bolsa ýurdumyz ýene-de bir şanly senäni — hemişelik Bitarap döwlet hökmünde halkara derejede ykrar edilmeginiň 25 ýyllygyny belläp geçdi.

Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 1995-nji ýylyň 12-nji dekabryndaky Kararnamasy bilen dünýäniň 185 ýurdy tarapyndan biragyzdan ykrar edilen we Baş Assambleýanyň 2015-nji ýylyň 3-nji iýunyndaky Kararnamasy bilen ikinji gezek tassyklanan hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýy Türkmenistanyň daşary syýasatynyň esasy ýörelgesi bolup durýar. Türkmenistanyň başlangyjy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 12-nji dekabryň «Halkara Bitaraplyk güni» diýlip yglan edilmegi bolsa ýurdumyzyň alyp barýan oňyn Bitaraplyk syýasatynyň ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge goşan uly goşandynyň ykrar edilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

Türkmenistan Bitaraplyk hukuk ýagdaýyna eýe bolan döwründen bäri, BMG-niň degişli Kararnamasynyň ähli kadalaryny üýtgewsiz durmuşa geçirip gelýär. Ýurdumyz dünýä bileleşiginiň doly hukukly agzasy hökmünde daşary syýasatda hemişelik Bitaraplyk, beýleki ýurtlaryň içerki işlerine gatyşmazlyk, döwletleriň özygtyýarlylygyna we çäk bitewüligine hormat goýmak, köptaraply harby-syýasy şertnamalara we bileleşiklere goşulmazlyk ýaly borçnamalary öz üstüne aldy.

Geçen döwürde ýurdumyzyň alyp barýan Bitaraplyk daşary syýasaty öz netijeliligini, dünýä jemgyýetçiliginiň uzak möhletleýin bähbitlerine laýyk gelýändigini aýdyň görkezdi. Hemişelik Bitaraplygyna esaslanyp, Türkmenistan giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen, ähli ýurtlaryň we halklaryň düýpli bähbitlerine laýyk gelýän möhüm başlangyçlar bilen çykyş edip, olary iş ýüzünde durmuşa geçirmekde hem çäreleri amala aşyrýar.

Ýurdumyzyň Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşine synçy hökmünde goşulmagy baradaky çözgüdi kabul etmäge sebäp bolan ýagdaýlar barada aýdanymyzda bolsa, Türkmenistan bu geňeşiň mejlislerine hemişe ýokary derejede işjeň gatnaşyp gelýär. Şunuň bilen birlikde Türkmenistan türki dilli ýurtlaryň ählisi bilen dürli ugurlarda dostlukly we özara bähbitli hyzmatdaşlyk edýär. Şoňa görä-de, biz Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşine synçy hökmünde goşulmak baradaky çözgüdi kabul etdik.

Men Türkmenistanyň Türki geňeşe synçy hökmünde gatnaşmagynyň guramanyň syýasy, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer gatnaşyklarda alyp barýan işlerine goşant goşjakdygyna berk ynanýaryn.

— Siziň maşgala gatnaşyklaryna, maşgala agzalaryňyza uly hormat goýýandygyňyz hemmelere mälimdir. Maşgala düşünjesi Siziň üçin nämäni aňladýar?

— Meniň üçin, umuman, türkmenler üçin maşgala gatnaşyklary çagalarymyza we agtyklarymyza miras galýan, gorap saklanmaga degişli mukaddeslikdir.

Adamyň iň gowy häsiýetleriniň biri ene-atasyna bolan çäksiz söýgüsidir. Türkmen nakylynda aýdylyşy ýaly, «Ataň bagtly bolsa — Allatagala bereket berer, eneň bagtly bolsa — pygamber ýalkar».

Dogruçyl we hakyky adam bolmak, borçlaryňy yhlas bilen ýerine ýetirmek, adamlara hemaýat etmek, ähdiňe wepaly bolmak ýaly ilkinji wesýetleri hem-de nesihatlary, öz topragyňa, onuň taryhyna bolan söýgi, watansöýüjilik öz dowamatyňa görä hereket etmekdir. Meniň ynsan we syýasatçy hökmünde kemala gelmegime aýratyn täsirini ýetiren bu düşünjeleri hem öz dowamatyma siňdirmekdir.

— Öz boş wagtyňyzy nähili geçirýärsiňiz?

— Boş wagtym az, iş güni daň atmanka başlanýar we giç agşam gutarýar. Dynç almak üçin wagtym bolsa, ony peýdaly we netijeli geçirmäge çalyşýaryn — köp okaýaryn ýa-da döredijilik we sport bilen meşgullanýaryn.

— Siz Prezident wezipesine girişmezden öň lukmançylyk ugry boýunça bilim aldyňyz, Türkmenistanyň saglygy goraýyş we derman senagaty ministri wezipesinde işlediňiz. Men Siziň ýazan birnäçe kitaplaryňyz bilen tanyşdym we okadym. Siz görnükli syýasatçy, ýazyjy hem-de alym. Hünär saýlamakda şu günki ýaş nesillere näme maslahat berersiňiz?

— Hünär saýlamak belli bir käriň inçeliklerini ele almaga ymtylýan ýaş adamyň gyzyklanmalary bilen baglanyşykly bolmalydyr. Kesbiňden kemal tapmak üçin işiňi söýmeli, şonda üstünlik hem geler. Elbetde, alyp barýan işiňe elmydama halkyň esasy işiniň bir bölegi hökmünde garamaly. Adam özüniň Watanyň ykbalyna hemişe dahyllydygyny duýmalydyr.

Adam hemişe durmuşda öz mynasyp ornuny tapmak üçin saýlap alan hünäriniň inçeliklerini ele almaga ymtylmalydyr. Hünär derejesini kämilleşdirmäge çalyşmalydyr. Öz saýlap alan kärine wepaly bolup, hünär ussatlygyny artdyrmaga çalyşýan adam at-abraý hem gazanar. Il içinde hormatly ada-da mynasyp bolar. Ilkinji nobatda, öz ýüregiňe ýakyn hünäri saýlamaly. Ony ýokary derejede ele almaga çalyşmaly. Ussat hünärmen bolup ýetişmek üçin hemişe köp okamaly, öwrenmeli, kämilleşmeli. Şoňa görä-de, öz zehiniňe, ukyp-başarnygyňa görä hünär saýlamagy esasy meseleleriň biri hasaplaýaryn.

— Çuňňur hormatlanylýan Prezident Gurbanguly Berdimuhamedow! Örän möhüm döwlet işleriňiziň köpdügine garamazdan, wagt tapyp, biziň bilen duşuşandygyňyz, «TRT World» teleýaýlymyna interwýu berendigiňiz üçin Size köp sagbolsun aýdýarys. Biz munuň üçin özümizi bagtly duýýarys.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46300

10.11.2021
Türkmenistan — Awstriýa: netijeli hyzmatdaşlyk işjeňleşdirilýär

Aşgabat, 9-njy noýabr (TDH). Şu gün ýurdumyzyň Söwda-senagat edarasynda Awstriýa Respublikasynyň wekiliýetiniň Türkmenistana saparynyň çäklerinde iki ýurduň ykdysady gatnaşyklaryny mundan beýläk-de ösdürmäge gönükdirilen birnäçe duşuşyklar geçirildi.

Awstriýanyň wekiliýetiniň düzümine dostlukly ýurduň iri kompaniýalarynyň wekilleri girdi. Şeýlelikde, şu gün geçirilen duşuşyklara gatnaşyjylaryň hatarynda hyzmatdaşlyk boýunça radioýaýlym enjamlaryny öndüriji “Heidelberger Druckmaschinen Eastern Europe GmbH” kompaniýasynyň, ýangyna garşy enjamlary we ýörite awtomobilleri getirýän “Rosenbauer International AG” kompaniýasynyň, ulag düzümleriniň gurluşygy boýunça “Waagner Biro Bridge System” kompaniýasynyň, lukmançylyk edaralary üçin önümleri getirýän “VAMED” kompaniýasynyň, “Europe Consult GmbH” konsalting-maslahat beriş kompaniýasynyň, saglygy goraýyş ulgamy üçin tehnologik çözgütleri taýýarlaýan “AME International”, elektroenergiýanyň durnukly önümçiligi üçin täzeçil çözgütleri öňe sürýän “Geppert GmbH” kompaniýasynyň, şeýle hem “Osterreichische Kontrollbank AG” kompaniýasynyň we iki ýurduň ykdysady gatnaşyklaryna işjeň goldaw berýän Awstriýanyň Federal ykdysady palatasynyň wekilleri bar.

Ýurdumyzyň döwlet düzümleriniň, işewür toparlarynyň, Saglygy goraýyş we derman senagaty, Maliýe we ykdysadyýet, Medeniýet, Energetika ministrlikleriniň, “Türkmenaragatnaşyk” agentliginiň, Daşary ykdysady iş bankynyň, Söwda-senagat edarasynyň, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň hem-de başga-da birnäçe pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri awstriýaly hyzmatdaşlar bilen özara gatnaşyklaryň mümkinçiliklerini, täzeçil enjamlaryň, şol sanda radioýaýlym, lukmançylyk, sport enjamlarynyň getirilmegini guraýan bilelikdäki kärhanalary döretmegiň geljekki ugurlaryny ara alyp maslahatlaşdylar.

Duşuşyga gatnaşyjylaryň belleýişleri ýaly, Awstriýa Respublikasynyň Ýewropa we halkara işler boýunça federal ministri Mihael Linhartyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýetiň Türkmenistana bu gezekki sapary däp bolan döwletara gatnaşyklary berkitmegiň hem-de ösdürmegiň ýolunda nobatdaky möhüm ädime öwrüldi. Şeýle-de bu sapar Garaşsyz türkmen döwletiniň Ýewropa Bileleşiginiň ýurtlary bilen doly möçberli gatnaşyklaryny has-da giňeltmeginde ähmiýetlidir.

Soňky ýyllarda iki ýurduň Daşary işler ministrlikleriniň arasyndaky syýasy geňeşmeler işjeňleşdirildi. Bu bolsa ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň dürli meseleleri we halkara derejedäki wezipeler boýunça pikir alyşmaga, olar boýunça umumy çemeleşmeleri we özara düşünişmegi pugtalandyrmaga ýardam edýär.

Söwda-ykdysady ulgamdaky gatnaşyklar hyzmatdaşlygyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmak, gaýtadan işleýän pudagy berkitmek, ýokary tehnologiýaly senagat önümçilikleriniň gurluşyklary boýunça iri maýa goýum taslamalaryny amala aşyrmak syýasaty bu ugurdaky hyzmatdaşlygy giňden ösdürmäge oňyn şertleri döredýär.

Soňky ýyllarda türkmen-awstriýa işewürlik gatnaşyklarynyň ösdürilmegini şertlendirýän degişli şertnama-hukuk binýady pugtalandyryldy. Awstriýanyň işewür düzümleriniň Türkmenistanda ýaýbaňlandyrylan bilelikdäki taslamalaryň, şol sanda gurluşyk, syýahatçylyk, söwda, marketing we ulag hyzmatlary, dürli pudaklar üçin ýokary tehnologiýaly enjamlary getirmek taslamalarynyň durmuşa geçirilmegi babatda oňyn tejribe toplandygyny bellemek gerek. Şunda wekiliýetleri alyşmak, iş saparlaryny, işewürlik maslahatlaryny we pudaklaýyn sergileri geçirmek meselelerine möhüm ähmiýet berilýär.

Duşuşyga gatnaşyjylar şeýle hyzmatdaşlygyň türkmen-awstriýa gatnaşyklarynyň mundan beýläk-de berkidilmegine, özara bähbitli hyzmatdaşlygyň geljekki möhüm ugurlaryny kesgitlemäge ýardam edýändigini biragyzdan nygtadylar.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46301

10.11.2021
Maýa goýum syýasatynyň aýratynlyklary

Milli ykdysadyýetimiziň ösüşinde maýa goýumlaryň uly ähmiýeti bardyr. Döwletiň durmuşa geçirýän bu syýasaty maýa goýum işini işjeňleşdirmek, ykdysady ösüşi, önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak we ilatyň durmuş meselelerini oňyn çözmek maksady bilen amala aşyrylýan hojalyk işleriniň toplumydyr. Maýa goýum syýasatynyň durmuşa geçirilmeginiň baş maksady ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmakdan, önümçiligiň giň gerimde ösdürilmegini we düýpli maýa goýumlaryň maýadarlar üçin peýdaly bolmagyny gazanmakdan ybaratdyr. Ýurdumyzda uly möçberli maýa goýum işlerini amala aşyrmak üçin ähli ykdysady amatlyklar, ýagny ýeňillikli karz, salgyt, gümrük tölegleri we halkara talaplara laýyk gelýän berk kanunçylyk binýady döredildi. Şeýle amatlyklar maýadarlarda uly gyzyklanma döredýär.

Milli ykdysadyýetimize çekilýän maýa goýumlaryň esasy aýratynlygy ýerli maýa goýumlaryň, döwlet býujetiniň serişdeleriniň paýynyň ýokary bolmagyna oňyn şert döredýär.

Ýurdumyzda nebitgaz, nebithimiýa, saglygy goraýyş we derman senagaty, ulag-aragatnaşyk, maliýe we bank ulgamlaryny ösdürmek boýunça taslamalary amala aşyrmak maksady bilen, daşary ýurt maýalarynyň akymyny artdyrmak, amatly maýa goýum ýagdaýyny döretmek barada ägirt uly işler alnyp barylýar.

Milli ykdysadyýetimizi ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlary «Türkmenistanyň durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynda» we «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» öz beýanyny tapýar.

Hormatly Prezidentimiziň başda durmagynda ýurdumyza maýa goýumlary çekmek we olaryň möçberini artdyrmak babatynda alnyp barylýan işiň çäklerinde Türkmenistanyň bank ulgamynyň tutýan orny örän uludyr. Maýa goýum syýasatynyň durmuşa geçirilmeginde we ýurdumyzyň ykdysadyýetine daşary ýurt maliýe serişdeleriniň çekilmeginde Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky tarapyndan uly işler alnyp barylýar.

Maýa goýumlar babatda, halkara gatnaşyklary ilerletmekde Türkmenistan ygtybarly hyzmatdaş hökmünde bütin dünýäde ykrar edilýär. Diýarymyzyň syýasy-jemgyýetçilik durmuşyndaky asudalyk, döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk derejesi, durnukly durmuş-ykdysady ösüşimiz, ýurdumyzda döwrebap ulag-aragatnaşyk infrastrukturasynyň hereket etmegi, daşary ýurt maýa goýumlarynyň kanun taýdan goraglylygy, maýadarlary höweslendirmek üçin berilýän salgyt we gümrük boýunça ýeňillikler bu ugurdaky işleriň rowaçlanmagyna ähli mümkinçilikleri döredýär. Alnyp barylýan oýlanyşykly maýa goýum syýasatynyň netijesinde Türkmenistanyň milli ykdysadyýetiniň ösüş depgini gazanylýar. Daşary ýurtlara iberilýän harytlaryň görnüşleriniň artmagy netijesinde daşary söwda dolanyşygynyň oňyn tapawudy emele gelýär.

Milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda amala aşyrylýan oýlanyşykly maýa goýum syýasaty ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň durnukly ösdürilmegine, ykdysady mümkinçilikleriň artdyrylmagyna hem-de halkymyzyň durmuş hal-ýagdaýynyň mundan beýläk-de ýokarlandyrylmagyna gönükdirilendir.

Allamyrat ATABAÝEW,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň Türkmenistanyň Gahrymany A.Nyýazow adyndaky ýöriteleşdirilen bank mekdebiniň mugallymy.




https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46297

10.11.2021
Sanly ykdysadyýet elektron-maglumat dolanyşygy ulgamy bilen sazlaşykly ösdürilýär

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň tagallasy bilen ýurdumyzyň ähli pudaklarynda sanly ulgama geçmek işleri üstünlikli alnyp barylýar. Ýurdumyzda maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň mümkinçilikleriniň giňden peýdalanylmagy sanly ykdysadyýete tapgyrlaýyn geçmek üçin şertleri döredýär. Bu bolsa ykdysady ösüşiň netijeliligini üpjün edýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hem hormatly Prezidentimiziň milli ykdysadyýetimizi sanlylaşdyrmak ugrunda berýän tabşyryklaryny durmuşa geçirmek boýunça ýurdumyzda möhüm işler alnyp barylýar.

Mälim bolşy ýaly, döwlet Baştutanymyzyň Karary bilen «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» üstünlikli amala aşyrylýar. Bu resminama ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň we ýurdumyzyň jemgyýetçilik edaralarynyň işiniň netijeliligini maglumat tehnologiýalaryny ulanmagyň hasabyna ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Resminama kabul edilmezinden ozal Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça zerur işler ýerine ýetirildi. Milli Liderimiziň tabşyrygyna laýyklykda, 2010-njy ýylda döwletiň hökümet aragatnaşygyna sanly ulgam ornaşdyryldy, wideoaragatnaşyk we elektron resminama dolanyşygy ýola goýuldy. «Aragatnaşyk hakynda», «Türkmenistanda internet torunyň ösüşini we internet hyzmatlaryny etmegi hukuk taýdan düzgünleşdirmek hakynda», «Maglumat we ony goramak hakynda», «Şahsy durmuş barada maglumat we ony goramak hakynda», «Kiberhowpsuzlyk hakynda», «Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda» we beýleki kanunlar kabul edildi. Hökümet agzalarynyň, Aşgabat şäheriniň we welaýatlaryň, etraplaryň häkimleriniň, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň arasynda onlaýn tertibinde wideomaslahatlary geçirmäge mümkinçilik berýän ulgam ornaşdyryldy. Ýurdumyzda transmilli optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamynyň bolmagy internet akymlarynyň üstaşyr geçirijilik ukybyny ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär.

Hormatly Prezidentimiz ykdysadyýeti sanlylaşdyrmak, bu pudagyň işgärler kuwwatyny pugtalandyrmak, döwlet dolandyryşynyň netijeliligini, halkymyzyň durmuş derejesini ýokarlandyrmak üçin elektron we ylmy ulgamy özleşdirmek, ýokary tehnologiýalaryň hem-de kiçi we orta telekeçiligiň mümkinçiliklerini çekmek arkaly pudaklary döwrebaplaşdyrmak meselelerine aýratyn ähmiýet berýär. Häkimlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň önümçilik işini awtomatlaşdyrmak, hasaba almak we hasabyny ýöretmek boýunça ýerine ýetirilýän işleri ýeňilleşdirmek, şeýle hem raýatlar üçin amatlyklary döretmek we elektron hyzmatlar ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen, Türkmenistanyň www.e.gov.tm bir bitewi döwlet saýty döredildi. Bu portal raýatlar hem-de işewürlik üçin elektron görnüşinde döwlet hyzmatlaryny ýerine ýetirmäge «Bir penjire» diýen awtomatlaşdyrylan maglumat ulgamy hökmünde hödürlendi. Bu portalyň ähli mümkinçiliklerini doly herekete girizmek üçin saýtyň görkezilen bölümindäki hyzmatlary ýerine ýetirýänleriň işjeňligi zerur bolup durýar.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz «Türkmenistanda elektron resminamalar dolanyşygy ulgamyny we internet web-saýtlary döretmek we işe girizmek hakynda» Karary kabul etdi. Resminama laýyklykda, ministrliklere, pudaklaýyn dolandyryş edaralaryna, Aşgabat şäheriniň we welaýatlaryň häkimliklerine, guramaçylyk-hukuk görnüşine garamazdan, edaralara, kärhanalara, guramalara hem-de bilimi bolmadyk, telekeçilik işi bilen meşgullanýan ýuridik şahslara, hususy telekeçilere elektron resminama dolanyşygy ulgamyny, web-saýtlary bellenen tertipde döretmegi, şeýle hem olaryň işe girizilmegini we yzygiderli döwrebaplaşdyrylyp durulmagyny üpjün etmek tabşyryldy. Munuň özi, hormatly Prezidentimiziň belläp geçişi ýaly, ähli ugurlarda elektron ulgama geçilmegi kagyz görnüşindäki resminamalar dolanyşygyny ep-esli azaltmaga, maglumatlaryň geçişiniň we olary alyşmagyň tizligini ýokarlandyrmaga, ahyrky netijede bolsa, çözgütleri kabul etmek üçin sarp edilýän wagty ep-esli azaltmaga, şeýle hem işdäki bökdençlikleri aradan aýyrmaga mümkinçilik berer. Milli Liderimiziň ýurdumyzy ösdürmeklige gönükdiren bu asylly başlangyjy esasynda iň bir gymmatly hazynany — wagty tygşytlamaga mümkinçilik döredilýär. Işde bolsa netijelilik, takyklyk, ygtybarlylyk gazanylar. Döwlet Baştutanymyz elektron resminama dolanyşygy ulgamyny hem-de web-saýtlary durmuşa ornaşdyrmak işine hem uly üns berýär. Saýtlaryň ýygy-ýygydan täzelenip durulmagy bolsa onuň hil taýdan ösüşiniň kepilidir, sebäbi ol peýdalanyjylar üçin bähbitli maglumatlaryň yzygiderli akymynyň döredilmeginiň hasabyna elektron neşiriň meşhurlygyny üpjün edýär.

Sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda, milli Liderimiziň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň neşirlerini elektron görnüşe geçirmek boýunça tabşyryklaryny ýerine ýetirmek maksady bilen, bu işi guramagyň degişli tertibi taýýarlanyldy. Köpçülikleýin habar beriş serişdelerini sanlylaşdyrmak içerki maglumat bazarynda bäsdeşligi artdyrar we olaryň dünýä media bazaryna çykmagyna şert döreder. Şeýlelikde, Türkmenistan sanly ykdysadyýete geçmek meselesine taýýarlykly geldi. Kanunçylyk binýadynyň kämilleşdirilmegi, zerur düzümiň, IT-kompaniýalaryny ösdürmek üçin amatly şertleriň döredilmegi, işgärler bilen üpjünçilik we başga-da birnäçe şertler milli Liderimiziň başlangyjy bilen durmuşa geçirilýän Türkmenistanyň sanly ykdysadyýetini ösdürmegiň Konsepsiýasynda anyk beýan edilen maksatlaryň ýerine ýetirilmegini tizleşdirer.

Şeýle ajaýyp zamanada il bähbitli, döwlet ähmiýetli işleriň durmuşa geçirilmeginde bimöçber aladalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, belent başy aman bolsun!

Jangeldi IŞANKULYÝEW,

žurnalist.




https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46264

10.11.2021
Okgunly ösüşleriň ýolunda

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda ähli ugurlarda belent sepgitlere ýetilýär. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda kabul edilýän we üstünlikli durmuşa geçirilýän döwlet hem-de milli maksatnamalarynyň özeninde Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak bilen bagly tagallalaryň durmagy ähli ösüşdir özgertmeleriň rowaçlanmagyna itergi bolýar.

Hormatly Prezidentimiz şu ýylyň 25-nji sentýabrynda paýtagtymyzda geçirilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisindäki çuň manyly çykyşynda ýurdumyzyň ykdysadyýetini mundan beýläk-de ösdürmekde amala aşyrylmaly işler barada aýratyn durup geçdi. Milli Liderimiz ykdysadyýetiň pudaklaryny düýpli diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi, ýokary we ekologiýa taýdan arassa tehnologiýalara esaslanýan gaýtadan işleýän önümçilik pudaklaryny ösdürmäge ýardam etmegi, döwlet emlägini dolandyrmagyň görnüşlerini we usullaryny düýpli gowulandyrmagy, ylym-bilim edaralarynda milli maýa goýum ulgamyny döretmek, aň-bilim işine gyzyklanmany ýokarlandyrmak, ylmyň we bilimiň gazananlary esasynda tehnologik açyşlary amala aşyrmak arkaly eýeçiligiň dürli görnüşlerini giňeltmegi hem esasy ugurlaryň hatarynda görkezdi. Mundan başga-da, hormatly Prezidentimiz ekologiýa taýdan arassa önümleri öndürmek üçin ykdysady şertleri döretmek we önümçilikleri höweslendirmek arkaly daşky gurşawyň howpsuzlygyny yzygiderli üpjün etmek, täze iş orunlaryny, şol sanda ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz pudagynda täze iş orunlaryny döretmek, hünärmenleri taýýarlamagy kämilleşdirmek esasynda ilatyň iş bilen üpjünçiligini ýokarlandyrmak babatynda durup geçdi. Bu zatlaryň özi döwlet Baştutanymyzyň halkymyzy mynasyp durmuşda ýaşatmakda, berkarar Watanymyzy ösen senagat ýurduna öwürmekde uly alada edýändiginiň alamatydyr.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň okgunly ösüşi her birimizi begendirýär. Watanymyzyň sebitlerinde iri senagat kärhanalarynyň, zawoddyr fabrikleriň yzygiderli gurlup, ulanylmaga berilmegi özümizde öndürilýän ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleriň möçberiniň artmagyna, ýurdumyzyň eksport kuwwatynyň ýokarlanmagyna, ilatymyzyň täze iş orunlary bilen üpjün edilmegine giň mümkinçilikleri açýar. Şu şanly ýylymyzyň tomsunda Kaka etrabynda iri dokma toplumynyň gurlup, işe girizilmegi bu ugurdaky işlerde uly ähmiýeti bardyr. Bu häzirki zaman iri dokma toplumynda bir ýylda 5 müň tonna inçe süýümli pagtanyň gaýtadan işlenip, “kompakt-penýe” görnüşli ýokary hilli ýüplükleriň 3 müň 650 tonnasynyň, şeýle hem garyşyk ýüplükleriň öndürilmegine giň şertleriň bolmagy, şeýle-de ildeşlerimiziň 1300-si üçin iş orunlarynyň açylmagy buýsanç bilen bellenilmeli ýagdaýdyr.

Okgunly ösüşleriň bady bilen berkarar Watanymyzy täze belentliklere, halkymyzy röwşen geljege alyp barýandygy üçin hormatly Prezidentimize çäksiz alkyşlarymyzy aýdýarys.

Döwletgeldi TÄŞLIÝEW,

Gökdepe etrabynyň prokurorynyň uly kömekçisi.




https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46278

10.11.2021
Ýokary makroykdysady görkezijiler — täze sepgitlere badalga

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda depginli ykdysady ösüşler gazanylýar. Munuň, hakykatdan-da, şeýledigini şu ýylyň 5-nji noýabrynda hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde getirilen maglumatlar hem aýdyň görkezýär.

Ykdysady ösüşi häsiýetlendirýän esasy makroykdysady görkeziji bolan jemi içerki önümiň ösüş depgini şu ýylyň ýanwar — oktýabr aýlarynda 6,2 göterim ýokarlandy, öndürilen önümiň mukdary, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 6,1 göterim artdy. Bölek haryt dolanyşygynyň möçberi 16,5 göterim, daşary söwda dolanyşygy 14,6 göterim artdy.

Şeýle netijeleriň gazanylmagy ýurtda haryt-pul aýlanyşygynyň kadaly hereketini ýola goýmaga, ýurda gelýän erkin puluň köpelmegine we Döwlet býujetiniň üstünlikli ýerine ýetirilmegine amatly şertleri döredýär.

Üstümizdäki ýylyň ýanwar — oktýabr aýlarynda Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 108,3 göterime, çykdajy bölegi 96,1 göterime deň boldy. Iri we orta kärhanalarda aýlyk haklary geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, 10,5 göterim artdy. Şeýlelikde, ilatyň tölege ukyplylygy ýokarlandy, harytlara we hyzmatlara bolan ösen islegleri kanagatlandyryldy. Döwlet Baştutanymyzyň ýolbaşçylygynda milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüşini üpjün etmek, ýurduň eksport kuwwatyny ýokarlandyrmak, goşmaça iş orunlaryny döretmek, maşgala girdejisini artdyrmak maksady bilen işjeň maýa goýum syýasaty ýöredilýär. Hasabat döwründe maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen maýa goýumlaryň möçberi 22,7 milliard manada barabar boldy. Ykdysadyýete goýulýan we daşyndan çekilýän maýa goýumlaryň yzygiderli artmagy ýurdumyzda kabul edilen maksatnamalary üstünlikli ýerine ýetirmäge, milli ykdysadyýeti ýaramaz täsirlerden goramaga we býujetiň girdejilerini artdyrmaga zerur şertleri döredýär.

Milli Liderimiz Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň on aýynyň netijelerine garalan mejlisiniň dowamynda ýolbaşçylara ýüzlenip, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň çalt depginde sanly ulgama geçirilmelidigini nygtady. Sanly ulgama geçmek wagty we serişdäni tygşytlamak bilen bir hatarda gözegçiligi güýçlendirmäge, maglumatlary tiz alyşmaga we ýokary netijeli çözgütleri kabul etmäge mümkinçilik berýär. Şeýlelik bilen, serişdeleriň tygşytly ulanylyşy üpjün ediler, zähmet öndürijiligi ýokarlanar, önümiň özüne düşýän gymmaty peseler, ykdysadyýetiň pudaklary has-da düşewüntli dolandyrylar.

Milli Liderimiz ýangyç-energetika toplumynyň ähli senagat düzümleriniň ykdysady görkezijilerini ýokarlandyrmagyň, nebitiň we gazyň çykarylyşyny artdyrmagyň wajypdygyny aýtdy. Uglewodorod serişdeleriniň çykarylyşynyň artdyrylmagy ýangyç-energetika toplumynyň gaýtadan işleýän ulgamynyň kuwwatyndan netijeli peýdalanmaga, içerki we daşarky bazarlarda uly islegden peýdalanýan ýokary hilli önümleri ýeterlik möçberde öndürip, pudagy has-da düşewüntli dolandyrmaga giň mümkinçilik berer.

Soňky ýyllarda ýurdumyzda elektrik energiýasynyň öndürilişi yzygiderli artýar. Bu diňe bir içerki sarp edijileri bökdençsiz üpjün etmäge şert döretmän, elektrik energiýasynyň belli bir bölegini eksporta ugratmaga-da esas berýär. Hormatly Prezidentimiz bu barada aýtmak bilen, özümize bagly bolmadyk kynçylyklara garamazdan, ýurdumyzda energetika halkasynyň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik we optiki-süýümli aragatnaşyk geçirijileriniň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşyklaryny dowam etmegiň zerurdygyny belledi. Gurluşyk, energetika hem-de senagat pudaklaryny ýokary depginde ösdürmek üçin bolsa bu ugurlara gönükdirilýän maýa goýumlary artdyrmak zerurdyr.

Ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda uly üstünlikler gazanylýar. 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, eýýäm geçen on aýda önümçiligiň ösüş depgini 108,3 göterim ýerine ýetirildi. Şeýle oňyn netijeleriň gazanylmagy ýurtda azyk bolçulygyny döretmäge, ilaty oba hojalyk önümleri bilen elýeterli bahadan üpjün etmäge, ondan artýan bölegini daşary ýurtlara eksport etmäge mümkinçilik berýär. Milli Liderimiz ýurdumyzda maldarçylygy ösdürmek we mallaryň baş sanyny artdyrmak boýunça zerur çäreleriň görülmelidigi barada hem degişli tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde ýurdumyzyň bilim, ylym, saglygy goraýyş we sport ulgamlarynda amala aşyrylýan işler barada birin-birin durlup geçildi. Hususan-da, ýokary okuw mekdepleriniň birnäçesiniň hojalyk hasaplaşygyna geçirilendigi, Döwlet hünär bilim edaralary hakyndaky düzgünnamalaryň tassyklanandygy, Ylymlar akademiýasynyň ylmy-barlag institutlarynda, ministrlikleriň garamagyndaky ylmy edaralarda, yokary okuw mekdeplerinde ylmyň we tehnologiýalaryň ileri tutulýan ugurlary boýunça ylmy-barlag işleriniň ýerine ýetirilýändigi aýdyldy. Bu ulgamlarda alnyp barylýan köpugurly işler özüniň oňyn netijelerini berýär we olary ähli babatda halkara derejelere çykarmaga esas bolup hyzmat edýär.

Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasaty barha dabaralanýar, ýurdumyzyň dünýädäki abraýy yzygiderli artýar. Munuň aýdyň mysallaryny şu ýylyň on aýynda hyzmatdaş döwletler, abraýly halkara guramalar bilen alnyp barlan işlerden we gazanylan ylalaşyklardan hem görmek bolýar. Daşary ykdysady gatnaşyklaryň yzygiderli ösdürilmegi diňe bir milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, sebitiň ösüşine-de saldamly goşandyny goşýar.

Gahryman Arkadagymyzyň ýadawsyz tagallasy bilen milli ykdysadyýetimiziň kuwwatlanmagy, eksport mümkinçilikleriniň artmagy halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da gowulanmagy ugrunda netijeli işleriň amala aşyrylýandygynyň nobatdaky subutnamasydyr. Ýurdumyzyň durnukly durmuş-ykdysady ösüşiniň bähbidine giň gerimli işleri alyp barýan Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli başlangyçlarynyň hemişe üstünliklere beslenmegini arzuw edýäris.

Baýramdurdy TAÝHAROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň professory.





https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46224

09.11.2021
2021-nji ýylyň oktýabry: milli Liderimiziň daşary syýasy başlangyçlarynyň ugry bilen

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň işläp taýýarlan giň halkara hyzmatdaşlyk strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirýär. Dünýäniň gyzyklanma bildirýän ähli ýurtlary bilen netijeli-syýasy hem-de söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer gatnaşyklar işjeň ösdürilýär.

Syn berilýän aýda döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň daşary ýurtly hyzmatdaşlar hem-de abraýly guramalar bilen geçiren duşuşyklary, syýasy geňeşmeleri, işewürlik gepleşikleridir forumlary munuň aýdyň subutnamasydyr.

Goňşy döwletler bilen mizemez dostlugyň, ynanyşmagyň we özara düşünişmegiň köpasyrlyk däplerine esaslanýan özara bähbitli gatnaşyklary pugtalandyrmak Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň möhüm ugrudyr.

3-nji oktýabrda Türkmenistanyň hem-de Eýran Yslam Respublikasynyň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylarynyň arasynda geçirilen telefon arkaly söhbetdeşligiň barşynda ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda döwletara gatnaşyklara degişli meseleleriň giň toparyna seredildi. Onda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy has-da giňeltmegiň möhümdigi bellenildi hem-de Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-eýran toparynyň nobatdaky mejlisini geçirmäge taraplaryň taýýardygy beýan edildi.

Söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmek Özbegistan Respublikasy bilen döwletara gatnaşyklaryň hem esasy ugrudyr. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oktýabr aýynyň başynda bu goňşy ýurda amala aşyran iki günlük resmi saparynyň dowamynda Daşkendiň “Ýaşnabad” innowasion tehnoparkynda geçirilen türkmen-özbek ykdysady forumy ýokary derejedäki duşuşygyň işewürlik esasyny düzdi. Ikitaraplaýyn resminamalaryň 13-sine, şol sanda umumy bahasy ABŞ-nyň 13,5 million dollaryna barabar bolan eksport-import amallarynyň amala aşyrylmagyny göz öňünde tutýan resminamalara gol çekilmegi özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmäge iki goňşy ýurduň özara gyzyklanma bildirýändigini tassyklady.

5-nji oktýabrda sanly ulgam arkaly Türkmenistanyň we Rumyniýanyň Daşary işler ministrlikleriniň geňeşmeleri geçirildi. Geňeşmeleriň dowamynda dürli ugurlarda, hususan-da, bilim ulgamynda özara gatnaşyklaryň meselelerine garaldy. Taraplar Hazar deňzi — Gara deňiz halkara ulag geçelgesine degişli ozal gazanylan ylalaşyklary amala aşyrmagyň, ikitaraplaýyn söwda dolanyşygyny işjeňleşdirmegiň hem-de hyzmatdaşlygyň şertnamalaýyn-hukuk binýadyny giňeltmegiň mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşdylar.

7-nji oktýabrda Aşgabatda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-rus toparynyň başlyklarynyň duşuşygy geçirildi. Duşuşyga döwlet düzümleriniň, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň birnäçesiniň hem-de iki ýurduň işewür toparlarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar. Toparyň başlyklary — Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedow we Russiýa Federasiýasynyň Hökümetiniň Başlygynyň orunbasary A.Owerçuk soňky ýyllarda hil taýdan täze mazmuna eýe bolan döwletara gatnaşyklarynyň artýan depginini kanagatlanma bilen bellediler.

Mejlisiň jemleri boýunça “Türkmenistanyň Hökümetiniň hem-de Russiýa Federasiýasynyň Hökümetiniň arasynda ykdysady hyzmatdaşlygyň 2021 — 2023-nji ýyllar üçin maksatnamasyna” gol çekildi. Ol ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň şertnamalaýyn-hukuk binýadynyň üstüni ýetirip, uzak möhletli geljegi nazara almak bilen, hyzmatdaşlygy diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek üçin amatly şertleri döretmäge ýardam etmelidir.

8-nji oktýabrda DIM-niň Halkara gatnaşyklary institutynda Türkmenistanda howanyň üýtgemegi bilen bagly meseleler boýunça utgaşykly görnüşde ilkinji Ýaşlar maslahaty geçirildi. Bu çäre Ýaşlar konferensiýasynyň (COY16) hem-de Glazgoda geçiriljek BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 26-njy maslahatynyň (COP26) öň ýanynda Beýik Britaniýanyň Türkmenistandaky ilçihanasy hem-de BMG-niň Türkmenistandaky hemişelik wekilhanasy bilen bilelikde guraldy.

Dünýäde howanyň üýtgemegine hem-de onuň täsirlerine garşy durmagy güýçlendirmek üçin pikirleri, bilimleri alyşmaga mümkinçilik döreden maslahatyň jemleri boýunça COY16 hem-de COP26 üçin Türkmenistanyň ýaşlarynyň başlangyçlarynyň jemleýji namasy hem-de Howanyň üýtgemegine garşy göreşmek boýunça täzeçil çözgütleriň ýol kartasy kabul edildi.

7-nji oktýabrda daşary syýasat edarasynda Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň Ýewropa sebit edarasynyň direktory Hans Klýuge bilen duşuşyk geçirildi. Türkmen tarapy myhmany hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň saglygy goraýyş ulgamynda dürli halkara çärelerde öňe sürýän esasy başlangyçlary we teklipleri bilen tanyşdyryp, Türkmenistanyň BSGG bilen hyzmatdaşlygy has-da ösdürmegi we pugtalandyrmagy ugur edinýändigini tassyklady.

Şol günüň ertesi Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty işgärleriniň gününe bagyşlanyp geçirilen “Lukmançylyk diplomatiýasy — sagdyn dünýäniň binýady” atly alym-lukmanlaryň halkara maslahaty munuň şeýledigini görkezdi. Paýtagtymyzyň “Ýyldyz” myhmanhanasynda utgaşykly görnüşde geçirilen foruma dünýäniň 15 ýurdunyň saglygy goraýyş ulgamynyň wekilleri gatnaşdylar. Çykyş edenleriň belleýşi ýaly, bütin dünýäni gurşap alan pandemiýa bu ählumumy howpa garşy göreşmekde halkara bileleşigiň tagallalarynyň birleşdirilmegini ugur edinýän lukmançylyk diplomatiýasyna aýratyn ähmiýet bermek zerurlygyny ýüze çykardy.

10-njy oktýabrda geçirilen “Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe saglygy goraýyş, bilim we sport” atly halkara ylmy maslahat ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamynyň gazananlary bilen giň jemgyýetçiligi tanyşdyrmaga hem-de daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen gatnaşyklary ýola goýmaga ajaýyp mümkinçilik döreden ähmiýetli çäreleriň biri boldy. Bu foruma sanly ulgam arkaly daşary ýurtlardan, şol sanda Russiýadan, Germaniýadan, Fransiýadan, Rumyniýadan we beýleki ýurtlardan saglygy goraýyş ulgamynyň görnükli alym-professorlary, lukmançylyk ylymlarynyň doktorlary, saglygy goraýyş ulgamynyň ýokary wezipeli wekilleri gatnaşdylar. Duşuşyga gatnaşyjylar Türkmenistanyň Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň ölçeglerine kybap gelýän saglygy goraýyş ulgamynyň gazananlaryna hem-de türkmen Lideriniň bu ulgamda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça möhüm başlangyçlaryna ýokary baha berdiler.

Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde geçirilýän “EKSPO — 2020” Bütindünýä sergisine ýurdumyzyň gatnaşmagynyň esasy maksady Garaşsyzlygyň 30 ýylynda dürli ugurlarda gazanylan üstünlikleri dünýä ýaýmak, daşary ýurtlar bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmek, öndürilýän harytlaryň eksportyny artdyrmak bilen bagly boldy.

9-njy oktýabrda Bütindünýä sergisinde Türkmenistanyň Milli güni geçirilip, oňa BAE-de iş sapary bilen bolan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gatnaşdy.

Türkmen sergisi üçin bölünip berlen ýeriň umumy meýdany 1581 inedördül metrdir. Türkmenistanyň bölümi “Ykjamlyk” atly tematik zolakda ýerleşdirilip, onuň binagärlik keşbi okgunly ösüşiň girewi hökmünde hemişelik hereket pikirini beýan edýär. Türkmen sergisiniň girelgesiniň ýanynda heýkel-çüwdürim kompozisiýasy ýerleşdirildi. Behişdi bedewleriň bäşisiniň şekili ýurdumyzyň ösüşiň belentliklerine tarap okgunly gadamlaryny, ata Watanymyzyň milli mirasyna sarpany, halkymyzyň agzybirligini we jebisligini alamatlandyrýar.

Iri forumyň «Akyl-paýhasymyzy birleşdirip, geljegi döredýäris» diýen şygaryny nazara almak bilen bezelen Türkmenistanyň sergisi ykdysadyýetiň dürli pudaklarynyň gazananlary, onuň taryhy-medeni mirasy, eksport kuwwaty, dünýäniň ösüşine goşýan goşandy bilen hemmetaraplaýyn tanyşdyrýar.

2022-nji ýylyň mart aýynyň ahyryna çenli dowam etjek “EKSPO — 2020” Bütindünýä sergisine Türkmenistanyň gatnaşmagy ýurdumyzyň halkara abraýynyň, dünýä jemgyýetçiliginiň Watanymyzyň iň täze taryhyna bildirýän ägirt uly gyzyklanmasynyň aýdyň subutnamasydyr. Ýurdumyzyň iň täze taryhy bolsa hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oňyn başlangyçlary bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr.

Türkmenistanyň Hökümet wekiliýetiniň agzalarynyň hem-de BAE-niň resmi adamlarynyň gatnaşmagynda bu ýerde geçirilen gepleşikleriň çäklerinde ikitaraplaýyn resminamalara gol çekildi.

12-nji oktýabrda Nur-Sultan şäherinde Aziýada özara hyzmatdaşlyk we ynamy berkitmek çäreleri boýunça Maslahatyň (AÖHYBÇM) altynjy duşuşygy geçirildi. Bu duşuşyga gatnaşmak üçin Gazagystana türkmen wekiliýeti iberildi.

Forumyň barşynda AÖHYBÇM-da Türkmenistana synçy ýurduň derejesiniň berilmeginiň ähmiýeti bellenildi hem-de biziň ýurdumyzyň syýasy gepleşikleri geçirmek, hyzmatdaşlyk etmek, umumy sebit we halkara howpsuzlygyny pugtalandyrmak arkaly Aziýa yklymynda parahatçylygy, howpsuzlygy gazanmagy goldaýandygy aýratyn nygtaldy.

13-nji oktýabrda DIM-de BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary, BMG-niň Terrorçylyga garşy müdirliginiň ýolbaşçysy W.Woronkow bilen sanly ulgam arkaly duşuşyk geçirildi. Taraplar Türkmenistanyň we Birleşen Milletler Guramasynyň dürli ugurlar boýunça strategik hyzmatdaşlygynyň netijeli häsiýetini belläp, BMG-niň terrorçylyga garşy Ählumumy strategiýasyny amala aşyrmak babatda ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn gatnaşyklaryň meselelerine seretdiler.

Şol gün Türkmenistanyň wekiliýeti Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygynyň ýolbaşçylygynda Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşiniň GDA gatnaşyjy döwletleriň Parlamentara Assambleýasy bilen bilelikde guran III Ýewraziýa Zenanlar forumynyň işine gatnaşdy. Utgaşykly görnüşde geçen duşuşygyň esasy meselesi “Zenanlar: täze ýagdaýlarda ählumumy wezipeler” diýen meseleden ybarat boldy. Oňa gatnaşanlaryň pikirine görä, forum ýurtlaryň arasyndaky hyzmatdaşlygy giňeltmek, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde beýleki parlament kärdeşleri bilen pikir we tejribe alyşmak üçin oňat çäredir.

Geçen aýyň ikinji ongünlüginde DIM-de daşary ýurtly diplomatlar — Saud Arabystany Patyşalygynyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Said bin Osman Ahmed Suweýdi, Ermenistan Respublikasynyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Ruben Harazýan bilen duşuşyklar geçirildi. Olar alyp barýan işleriniň özara hereketleriň dürli ugurlary boýunça ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna hemmetaraplaýyn ýardam etjekdigini bellediler.

14-nji oktýabrda Türkmenistanyň Bütindünýä Söwda Guramasyna (BSG) girmegi bilen baglanyşykly meseleleri öwrenmek boýunça Hökümet toparynyň sanly ulgam arkaly mejlisi geçirildi. Mejlise gatnaşyjylar Türkmenistanyň daşary söwda tertibiniň Ähtnamasyny işläp taýýarlamak boýunça 2021-2022-nji ýyllar üçin Iş meýilnamasyny tassyklamaga degişli pikir alyşdylar. Hökümet toparynyň agzalary şu ýylyň 30-njy noýabry — 3-nji dekabry aralygynda BSG-niň Ženewada geçiriljek XII ministrler maslahatyna Türkmenistanyň işjeň synçy hökmünde BSG-niň işine gatnaşmak üçin resminamalary tabşyrmak meselelerini giňişleýin öwrendiler.

18-nji oktýabrda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa bilen Russiýa Federasiýasynyň Federal Ýygnagynyň Federal Geňeşiniň Başlygy W.Matwiýenkonyň arasynda telefon arkaly geçirilen söhbetdeşligiň çäklerinde netijeli parlamentara gatnaşyklary ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Söhbetdeşligiň dowamynda geljegi nazarlaýan özara gatnaşyklaryň köptaraply parlamentara görnüşlerini has-da giňeltmegiň zerurdygy bellenildi. Geljek ýyl Türkmenistanda ýokary derejeli parlamentara forumy geçirmegiň mümkinçiligine garaldy.

20-nji oktýabrda bilelikdäki maýa goýum we önümçilik taslamalaryny ara alyp maslahatlaşmak, senagat, gurluşyk serişdelerini öndürmek, dokma pudagy, oba hojalygy babatda hem-de logistika, syýahatçylyk, sanly tehnologiýalar ulgamynda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak we giňeltmek maksady bilen, sanly ulgam arkaly iki ýurduň Söwda-senagat edaralary tarapyndan guralan VIII türkmen-rus ykdysady forumy geçirildi.

Şol gün Russiýa Federasiýasynyň paýtagtynda Owganystan boýunça geňeşmeleriň Moskwa duşuşygynyň mejlisi geçirildi. Oňa 10-dan gowrak ýurduň, şol sanda Türkmenistanyň wekilleri gatnaşdylar. Köptaraplaýyn gepleşikleriň barşynda Owganystanda ynsanperwerlik taýdan çökgünligiň öňüni almak boýunça halkara jemgyýetçiligiň tagallalarynyň birleşdirilmegine hem-de bu ýurtda ösüşiň hemme şertlerini üpjün etmäge degişli möhüm meselelere garaldy. Duşuşykda beýan edilişi ýaly, Türkmenistan goňşy ýurduň syýasy durnuklylygyna, howpsuzlygyna, owgan halkynyň abadançylygyna we agzybirligine, agzalalyklaryň diňe parahatçylykly, syýasy-diplomatik ýollar arkaly çözülmegine uly gyzyklanma bildirýär.

Dürli ulgamlarda netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmek baradaky meseleler 21-nji oktýabrda Maliýe we ykdysadyýet ministrliginde onlaýn görnüşde geçirilen “Türkmenistan — Ýewropa Bileleşigi” bilelikdäki komitetiniň 20-nji mejlisiniň gün tertibine girizildi.

Türkmen tarapynyň wekilleri çykyşlarynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän daşary syýasat strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biriniň Ýewropa Bileleşigi bilen hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakdan ybaratdygyny nygtadylar. Bu hyzmatdaşlyk soňky ýyllarda ep-esli işjeňleşdirildi.

ÝB bilen gatnaşyklar hereket edýän gurallaryň we düzümleriň, hususan-da, “Ýewropa Bileleşigi — Türkmenistan” bilelikdäki komitetiň, Parlamentara gepleşikleriň, Adam hukuklary baradaky gatnaşyklaryň, daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky geňeşmeleriň çäklerinde hem-de hyzmatdaşlygyň birnäçe meseleleri boýunça netijeli ösdürilýär.

20-nji oktýabrda Türkmenistanyň hem-de Şweýsariýa Konfederasiýasynyň söwda edaralarynyň, birnäçe ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň we işewür toparlarynyň wekilleriniň gatnaşmagynda onlaýn görnüşde türkmen-şweýsar işewürlik maslahaty geçirildi. Hyzmatdaşlyk etmegiň mümkinçiligini amala aşyrmak ugrunda täze çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga we iki dostlukly ýurduň arasyndaky söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmäge gönükdirilen duşuşygyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan “Açyk gapylar” syýasatynyň Türkmenistanyň daşary ýurtly hyzmatdaşlary bilen ykdysady hem-de maýa goýum taýdan hyzmatdaşlyk etmegi üçin oňaýly şertleri döredýändigi barada nygtaldy.

21-nji oktýabrda DIM-de BMG-niň Azyk we oba hojalyk guramasynyň (FAO) sebit edarasynyň direktory Wiorel Gusu bilen sanly ulgam arkaly duşuşyk geçirildi. Nygtalyşy ýaly, türkmen tarapy FAO-nyň işine ýokary baha berýär hem-de oba hojalygyny durnukly ösdürmek babatda dünýä tejribesiniň ulanylmagyna we azyk howpsuzlygyny üpjün etmäge gönükdirilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmegi maksat edinýär.

Taraplar bilelikdäki taslamalary we maksatnamalary işläp taýýarlamak hem-de durmuşa geçirmek meseleleri boýunça pikir alyşdylar, şeýle hem FAO-nyň Türkmenistanda wekilhanasyny açmak boýunça işleri işjeňleşdirmäge özara taýýardyklaryny beýan etdiler.

Hormatly Prezidentimiziň Buýrugyna laýyklykda, 26 — 28-nji oktýabrda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-eýran toparynyň nobatdaky 16-njy mejlisiniň işine gatnaşmak hem-de Türkmenistanyň we Eýran Yslam Respublikasynyň Daşary işler ministrlikleriniň arasynda birnäçe ikitaraplaýyn duşuşyklary hem-de syýasy geňeşmeleri geçirmek üçin Tähran şäherine iş saparyna ugradyldy.

Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti Seýed Ebrahim Raisi bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklar ulgamynda uly kuwwatyň bardygy nygtaldy hem-de sebit we halkara düzümleriň ugry boýunça, hususan-da, BMG-niň çäklerinde özara hereketleri mundan beýläk-de işjeňleşdirmäge ikitaraplaýyn gyzyklanma bildirildi.

EYR-niň birnäçe ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary bilen geçirilen ikitaraplaýyn duşuşyklaryň çäklerinde taraplaryň özara gyzyklanma döredýän giň gerimli ugurlary boýunça ikitaraplaýyn bähbitli gatnaşyklary giňeltmegi hem-de ähli möhüm ulgamlarda iki ýurduň özara hereketlerini düzgünleşdirýän şertnamalaýyn-hukuk binýadyny has-da kämilleşdirmegi maksat edinýändigi tassyklanyldy. Şonuň bilen birlikde, parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, sebit derejesinde hyzmatdaşlygyň mümkinçiligini artdyrmagyň wajypdygy nygtaldy.

27-nji oktýabrda Tähranda Owganystanyň goňşy ýurtlarynyň hem-de Russiýanyň daşary işler ministrleriniň ikinji duşuşygynyň geçirilendigi bellärliklidir. Oňa Özbegistanyň, Pakistanyň, Täjigistanyň we Türkmenistanyň DIM-leriniň ýolbaşçylary hem-de Russiýanyň we Hytaýyň wekilleri gatnaşdylar. Diplomatlar taraplaryň Owganystanda ýurduň ähli milli toparlarynyň gatnaşmagynda degişli Hökümeti kemala getirmekde özara kömek bermäge gönükdirilen tagallalaryny birleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdiler.

“Türkmengaz”, “Türkmennebit” döwlet konsernleri we “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasy tarapyndan “GaffneyCline” britan kompaniýasynyň ýardam bermeginde “Türkmen Forum” hojalyk jemgyýeti bilen hyzmatdaşlykda guralan “Türkmenistanyň nebiti we gazy — 2021” atly halkara maslahat oktýabr aýynyň möhüm wakasy boldy. Energetika ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga we ösdürmäge gönükdirilen bu abraýly forum diňe bir adaty görnüşde geçirilmän, eýsem, onlaýn görnüşde Aşgabatdan dünýäniň onlarça ýurduna görkezildi. Şeýlelikde, maslahatyň pikir alyşmalaryna sanly ulgam arkaly 30-dan gowrak döwletiň 100-den gowrak kompaniýasynyň, iri guramalaryň hem-de banklaryň wekilleri goşuldylar. Gatnaşýanlaryň düzüminiň şeýle uly möçberde bolmagy dürli ýurtlaryň işewür toparlarynyň ägirt uly energetika kuwwatyna eýe bolan hem-de uglewodorodyň gorlary boýunça dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýän Türkmenistan bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmäge içgin gyzyklanmasynyň aýdyň subutnamasy bolup durýar. Forumyň çäklerinde ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň wekilleri bilen olaryň daşary ýurtly hyzmatdaşlarynyň arasynda duşuşyklar geçirilip, olarda mundan beýläkki gatnaşyklaryň geljegi hem-de mümkin bolan ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Milli Liderimiziň tabşyrmagy boýunça ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan 2021-nji ýylyň oktýabrynda daşary ýurtly hyzmatdaşlar hem-de halkara guramalar bilen geçirilen duşuşyklar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly we öňdengörüjilikli baştutanlygynda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň belent maksatlaryna tarap ynamly barýan, depginli ösýän ýurdumyzyň baý durmuşyna ajaýyp öwüşginleri çaýdy.

(TDH)



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46226

09.11.2021
Ýol gündogara uzaýar

XXI asyra «Tehnologiýalaryň asyry» diýýäris. Ýöne ýaşamasy juda jogapkärli asyrda döwrebap tehnologiýalardan baş çykarmak hem käte ýeterlik bolmaýar. Olar öňem gerekli bolandyr welin, tizlik bilen ýokary hil biziň asyrymyzda has zerur. Wagt iň gymmatly baýlyga öwrülýär. Köplenç ol ýetmezçilik edýär. Şonuň üçin «Ýokary tizlikli internet», «Sesden ýyndam ulag», «Hiliň iň ýokary derejesi» ýaly düşünjeleriň gündelik durmuşymyza ornaşmagy ýönelige däl.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli ýoluň ýakynda açylyp, ulanmaga berlen Aşgabat — Tejen bölegi bu talaplaryň ikisine-de gabat gelýär. Türkmen gurluşykçylary ýokary hilli, ýokary tizlikli ýoluň ilkinji tapgyrynyň gurluşygyny tamamladylar. Täze ýoluň aýratynlyklary barada kän ýazyldy. Bize ol maglumatlary gaýtalap oturmagyň hajaty ýok. Ýöne başga bir hakykaty, bu ýoluň ikinji we üçünji tapgyrynyň gurluşygynda depginiň has ýokarlandyrylandygyny guwanç bilen habar berýäris. Hut şol işler bilen gyzyklanyp, ýoluň Mary — Türkmenabat bölegi boýunça jogapkär Kamil Halmyradowa ýüz tutduk. Ýol gurluşygynda baý tejribe toplan Kamil aga häzirki wagtda «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetinde tehnik-gözegçi bolup işleýän eken. Söhbetdeşimiziň gürrüň berşi ýaly, ýoluň üçünji tapgyrynyň uzynlygy 125 kilometre ýeter. Ol 475-nji kilometrden başlap, 600-nji kilometrde tamamlanar. Häzirki wagtda ýoluň bu böleginiň gurluşygyny «Ata melhem» hususy kärhanasynyň gurluşykçylary alyp barýar. Ýoluň 110 kilometrinde ilkinji tekizleýiş işleri tamamlandy. Çägesi süýşürilip, ýol ugrundaky ähli päsgelçilikler aýrylan zolagyň ini 100 metre ýetýär. Bu bolsa ýoluň ugrunda goşmaça binalary-da gurmaga mümkinçilik berýär.

Ýeri gelende aýtsak, üçünji tapgyryň gurluşygy Baýramaly etrabynyň Bagtyýarlyk şäherçesiniň 3 kilometr günbataryndan başlap, Türkmenabadyň daşy bilen Faraba geçýän awtoulag ýolunyň başlangyjynda tamamlanar. Ýoluň tamamlanýan böleginde uly aýlaw gurmak meýilleşdirilýär. Tekizlenen bölegiň bir ujy Türkmenabat şäherine ýakynlady. Onuň beýleki ujy Bagtyýarlyk şäherçesine golaýlaýar. Arassalanan bölegiň 21 kilometrine geotekstil düşelip, çagyl daşlaryny ýazmak işi gutardy. Ýoluň iň aşaky gatlagyndaky geotekstildir çagyl ýokarky gatlagy çyglylykdan goraýar. Häzirki wagtda gurluşygyň bu böleginde hünärmenleriň 150-den gowragy zähmet çekýär. Işiň aglaba böleginiň Garagumuň alaňlarynyň arasynda alnyp barylýandygyna garamazdan, potratçy hususy kärhana tarapyndan işçilere oňaýly şertler döredilipdir. Kamil aga gurluşykda ulanylýan tehnikalaryň sanynyň 100-e golaýlaýandygyny gürrüň berdi.

Gurluşygyny 2023-nji ýylyň dekabrynda tamamlamak meýilleşdirilýän ýoluň Aşgabat — Tejen bölegindäki işlere gatnaşan işçiler we tehnikalar beýleki tapgyrlara-da kömege gelýär. Bu gurluşygyň depgininiň has ýokary bolmagyny üpjün eder.

Agageldi ITALMAZOW.

(Öz habarçymyz).




https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46221

09.11.2021
Intellektual eýeçilikde innowasion ösüş

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda intellektual eýeçiligiň milli ulgamyny ösdürmäge möhüm ähmiýet berilýär. Berkarar döwletimizde intellektual eýeçilik babatda ýöredilýän döwlet syýasaty innowasion ykdysadyýeti emele getirmegiň we ösdürmegiň wajyp binýady bolup hyzmat edýär.

Innowasiýa işiniň has netijeli alnyp barylmagy, öz gezeginde, intellektual eýeçilige esaslanýar. Dünýäde bolup geçen we dowam edýän senagat özgerişleri intellektual eýeçiligiň döremegine getirýär hem-de onuň ösmegine güýçli täsir edýär.

Intellektual eýeçilik adam aňynyň döredenleriniň netijesinde emele gelýär. Jemgyýetiň ösüşiniň tutuş dowamynda adamlar hemişe täze maddy we ruhy gymmatlyklary döretmäge çalşypdyrlar. Munuň özi döwrebap innowasiýalar ulgamynyň kemala gelmegine itergi berýär. Innowasiýalary öz içine alýan intellektual eýeçilik adamzat ösüşiniň kämilleşmegini çaltlandyrýar we döredijilik pikirleriniň ösüşi üçin amatly şertleri döredýär.

Oýlap tapyşlar, peýdaly modeller, senagat nusgalary üçin berilýän patentler, awtorlyk hukugy we gatyşyk hukuklar, haryt nyşanlary, harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlary, firma atlary, ösümlikleriň täze görnüşleri, integral mikroshemalaryň topologiýalary, täjirçilik syrlary we açylmadyk maglumatlar, ynsapsyz bäsdeşligiň öňüni almak ýaýrawlaryndaky hukuklar hem-de hukuk gatnaşyklary — bu eýeçiligiň ileri tutulýan ugurlarydyr.

Intellektual eýeçilik ulgamy adamzadyň intellektual taýdan gazananlarynyň goralmagyny halkara we milli derejelerde üpjün edýär. Intellektual eýeçilik boýunça dürli ýurtlarda ulanylýan milli düzgünleri utgaşdyrmagy, halkara kadalary kabul etmäge ýardam bermegi, şeýle hem bu eýeçiligiň görnüşlerini goramagy Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy ýerine ýetirýär. Bu gurama intellektual eýeçiligi peýdalanmak we goramak boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen edarasy bolup durýar. Intellektual eýeçiligiň hukuklarynyň söwdasy çygryndaky esasy wezipeleri Bütindünýä Söwda Guramasy amala aşyrýar. Häzirki wagtda intellektual eýeçilik babatda birnäçe halkara konwensiýalar, şertnamalar we ylalaşyklar hereket edýär.

Türkmenistan 1995-nji ýyldan başlap, Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasynyň doly hukukly agzasy bolup, intellektual eýeçiligi kadalaşdyrmaga aýratyn üns berýär. Ýurdumyzda intellektual eýeçiligi goldamagy, höweslendirmegi we goramagy kadalaşdyrmak bilen baglanyşykly uly işler durmuşa geçirildi. Bu ugurdaky işleri kadalaşdyrmagy üpjün edýän «Algoritmleriň, elektron hasaplaýjy maşynlar (EHM) üçin programmalaryň, maglumat bazalarynyň we integral mikroshemalaryň topologiýasynyň hukuk taýdan goralyşy hakynda», «Seleksiýanyň gazananlaryny hukuk taýdan goramak hakynda», «Awtorlyk hukugy we gatyşyk hukuklar hakynda», «Ylmy intellektual eýeçilik hakynda», «Oýlap tapyşlaryň hukuk goragy hakynda», «Senagat nusgalarynyň hukuk goragy hakynda», «Rasionalizatorçylyk işi hakynda», «Haryt nyşanlary hakynda», «Harytlaryň gelip çykan ýerleriniň atlary hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary we beýleki hukuk namalary kabul edildi.

Dünýä derejesinde intellektual eýeçiligi goramak boýunça hereket edýän kadalaryň talaplaryny berjaý etmek maksady bilen, Türkmenistan birnäçe halkara konwensiýalaryň, şertnamalaryň we ylalaşyklaryň agzasy bolup durýar. Ýurdumyz Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy tarapyndan esaslandyrylan Konwensiýa, senagat eýeçiligini goramak boýunça Pariž Konwensiýasyna, patent kooperasiýasy baradaky Şertnama, oýlap tapyşlar boýunça Ýewraziýa patent Konwensiýasyna, haryt nyşanlarynyň halkara bellige alnyşygy baradaky Madrid ylalaşygynyň Protokolyna, halkara patent klassifikasiýasy baradaky Strasburg Ylalaşygyna, senagat nusgalarynyň halkara klassifikasiýasy baradaky Lokarn Ylalaşygyna, haryt nyşanlaryny bellige almak boýunça harytlaryň we hyzmatlaryň halkara klassifikasiýasy baradaky Nissa Ylalaşygyna, haryt nyşanlarynyň şekil elementleriniň halkara klassifikasiýasy baradaky Wena Ylalaşygyna, Olimpiýa nyşanlaryny goramak hakyndaky Naýrobi Şertnamasyna, senagat nusgalarynyň halkara bellige alynmagy baradaky Gaaga Ylalaşygynyň Ženewa namasyna, edebiýat we çeper eserleri goramak baradaky Bern Konwensiýasyna goşuldy.

Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, ýurdumyzda intellektual eýeçilige degişli hukuklary goramagy düzgünleşdirýän gurama hökmünde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň düzüminde Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy döredildi. Bu gullugyň ygtyýarlyklaryna milli intellektual eýeçiligi goramak ulgamyny dünýä standartlaryna laýyk getirmek, ylmyň, tehnikanyň we medeniýetiň gazananlaryny döwletiň hem-de jemgyýetiň ösüşine ornaşdyrmaga ýardam bermek, taraplaryň intellektual eýeçilik hukuklaryny döwlet we halkara derejede goramagyň kepilliklerini üpjün etmek ýaly derwaýys wezipeler girýär.

Dünýä ösüşiniň häzirki döwründe islendik döwletiň ykdysadyýetini intellektual eýeçiligiň bazaryny döretmezden göz öňüne getirmek mümkin däl. Ýurdumyzda intellektual eýeçiligiň netijeli bazaryny emele getirmek we ösdürmek boýunça maksatnamalaýyn esasda toplumlaýyn işler amala aşyrylýar. «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2015 — 2020-nji ýyllar üçin Maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde bu ugurda täze kanunlar we kadalaşdyryjy hukuk namalary kabul edildi, şeýle hem zerur guramaçylyk çäreleri geçirildi, degişli taslamalar amala aşyryldy, Intellektual Eýeçiligiň Bütindünýä Guramasy bilen işjeň hyzmatdaşlyk alnyp baryldy.

Milli intellektual eýeçilik ulgamyny kämilleşdirmek, ony dünýäniň ösen döwletleriniň derejesine çykarmak maksady bilen, ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, «Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ulgamyny ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» kabul edildi. Onuň esasy maksady ýurdumyzyň dünýä giňişliginde bäsdeşlige ukyplylygynyň derejesini we innowasiýa ösüşini kesgitleýän wajyp faktor hökmünde adam goruny ösdürmekden ybaratdyr. Maksatnamada intellektual eýeçiligiň hukuk binýadyny kämilleşdirmek, intellektual eýeçilik çygrynda maglumatlary sanlylaşdyrmak, döredijilik işjeňligini maddy taýdan höweslendirmek, ylmy we tehniki döredijilik toparlaryny döretmek, ykdysadyýetiň degişli pudagynda anyk ylmy-tehniki meseläni çözmek üçin bäsleşikleri, sergileri geçirmek arkaly zehinli çagalary we ýaşlary döredijilik işine çekmek, milli intellektual ulgam üçin işgärleri taýýarlamak ýaly birnäçe ileri tutulýan wezipeler kesgitlenendir. Bu möhüm wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi, öz gezeginde, ýurdumyzda bilimlere esaslanýan ykdysadyýeti ösdürmäge, intellektual we döredijilik işleriniň netijeliligini artdyrmaga, intellektual eýeçilik ulgamyny ýokary hil derejesine çykarmaga mundan beýläk-de ýardam eder.

Geljekde intellektual eýeçilik ulgamynda zähmet çekjek talyp ýaşlara döwrebap bilim bermek juda möhümdir. Şoňa görä-de, 2021-2022-nji okuw ýylyndan Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň hem-de Türkmen döwlet maliýe institutynyň bakalawr taýýarlyk ugurlarynyň okuw meýilnamalaryna intellektual eýeçiligi goramak dersi girizildi.

Häzir intellektual eýeçiligi goramagyň halkara ulgamyna täze goşulýan ýurtlaryň hasabyna onuň gurşap alýan geografik çägi giňeýär, intellektual eýeçiligiň görnüşlerini bellige aldyrmak bilen baglanyşykly islegler artýar, halkara bazarlarda intellektual eýeçiligi peýdalanmakdan girdeji gazanýan kompaniýalaryň sany köpelýär. Intellektual eýeçiligiň ösüşi tehnikalaryň we tehnologiýalaryň ösüşi bilen göni baglanyşyklydyr.

Soňky onýyllyklarda intellektual eýeçilige goýulýan maýa goýumlaryň möçberiniň has-da ýokarlanýandygyny bilermenler belleýärler. Sanly maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ösmegi adamlaryň intellektual eýeçiligiň görnüşlerini döretmäge hem-de ulanmaga gatnaşmagyna amatly şertleri döredýär. Sanly ykdysadyýet maddy däl görnüşli gymmatlyklaryň we intellektual hukugyň täze gerimini has-da giňeldýär.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzda intellektual eýeçiligi ösdürmek boýunça amala aşyrýan toplumlaýyn işleri milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryna innowasiýalary ornaşdyrmaga we oýlap tapyjylyk işjeňliginiň derejesini düýpli ýokarlandyrmaga, netijede, durnukly ösüşi üpjün etmäge hem-de ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir.

Gulbeşer BABAÝEW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň ylmy işler boýunça prorektory, ykdysady ylymlaryň kandidaty.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/46218

09.11.2021
Milli ykdysadyýetiň möhüm ugry

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda alnyp barylýan maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlary milli ykdysadyýetimizi döwrebap ösdürmekden we diwersifikasiýalaşdyrmakdan ybaratdyr. Şu nukdaýnazardan, ýurdumyzyň milli ykdysadyýetine daşary ýurtlardan maýa goýumlaryny çekmegiň ähmiýeti has ýokarydyr. Milli Liderimiziň ylmy taýdan esaslandyrylan öňdengörüjilikli ykdysady syýasatynyň netijesinde bu ugurda uly ösüşler gazanylýar.

Abraýly Halkara maliýe edaralaryndan — Halkara täzeleniş we ösüş bankyndan, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş bankyndan, Aziýanyň ösüş bankyndan hem-de Yslam Ösüş Bankyndan kiçi we orta telekeçiligi goldamak babatda maýa goýumlary çekmek boýunça çäreler toplumy yzygiderli esasda amala aşyrylýar. Muňa mysal hökmünde, golaýda kiçi we orta telekeçiligiň taslamalaryny maliýeleşdirmek üçin Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky bilen Yslam Ösüş Bankynyň hususy pudagynyň bölümi — Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam Korporasiýasynyň (ICD) arasynda maliýe ylalaşygyna gol çekilendigini bellemelidiris. Bu maliýeleşdirme hususy pudagyň taslamalaryna goldaw berer.

2019-njy ýylda hem Yslam Ösüş Bankynyň Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam Korporasiýasyndan çekilen maliýe serişdeleri ýurdumyzyň kiçi we orta kärhanalaryny maliýeleşdirmek üçin üstünlikli amala aşyryldy.

Türkmenistan bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň paýtagty Abu-Dabiniň Ösüş Gaznasynyň arasynda üç sany uly şertnama gol çekilip, Türkmenistanyň hökümeti bilen Abu-Dabiniň Ösüş Gaznasynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk barada özara düşünişmek Memorandumy, ylalaşylan möçbere laýyklykda serişdesi bolan maýa goýum kompaniýasynyň bilelikde döredilmegine gönükdirilendir.

Türkmenistanyň esasy strategik hyzmatdaşlarynyň ýene-de biri Ýaponiýa döwletidir. Hökümet wekiliýetiniň 2021-nji ýylyň iýul aýynda bu ýurda amala aşyran ýokary derejedäki saparynyň dowamynda birnäçe möhüm ähmiýetli maýa goýum häsiýetli ylalaşyklar gazanyldy. Ýaponiýanyň «Sumitomo Corporation» kompaniýasyndan «Toyota» kysymly awtoulaglary hem-de olar üçin ätiýaçlyk şaýlaryny satyn almak baradaky hem-de «Itochu Corporation» kompaniýasyndan «Komatsu» kysymly ýer gazyjy tehnikalary hem-de olar üçin ätiýaçlyk şaýlary satyn almak baradaky şertnamalara gol çekildi. Şeýle hem, bu şertnamalaryň maliýeleşdirilmegi üçin Türkmenistanyň Hökümeti bilen Niderlandlar Patyşalygynyň «ING» bankynyň arasynda iki sany karz ugrunyň taýýarlanmagy boýunça Özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekilmegi, abraýly maliýe guramalary bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmegiň Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridigini ýene-de bir gezek aýdyňlygy bilen subut etdi.

Ýurdumyzyň milli ykdysadyýetinde maýa goýumlary artdyrmagyň ýollarynyň kämilleşmegi, jemi içerki önümiň ösüşine hem uly täsirini ýetirýär. Bu görkeziji netijeli häsiýete eýe bolup, ýurdumyzyň hojalyklaryna goýlan maýa goýumlaryň netijesinde, şol hojalyklaryň önümçiliginiň ýokarlanmagyna getirýär.

Hormatly Prezidentimiz «Fitch Ratings» agentligi tarapyndan Türkmenistan üçin berlen derejäniň döwletimiziň halkara maliýe abraýyny ýokarlandyrmaga, ýurdumyza daşary ýurtlardan çekilýän maýa goýumlaryň mukdaryny artdyrmaga we karzlaryň şertlerini ýeňilleşdirmäge, netijede, Türkmenistanyň daşary ykdysady işiniň has-da ösmegine ýardam berjekdigini belläp, munuň ýurdumyz üçin örän uly abraýdygyny nygtady. Dünýä ykdysadyýetinde durnuksyz ýagdaýlaryň dowam edýändigine garamazdan, ýurdumyzda soňky gysga döwürde ykdysadyýet, maliýe we bank toplumy tarapyndan geçirilen işleriň netijesinde ykdysady durnuklylyk saklanýar.

Goý, berkarar Diýarymyzy dünýäniň ösen ýurtlarynyň hataryna çykarýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli işleri elmydama rowaçlyklara beslensin!

Güljan ATAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.



https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/46175

09.11.2021