Go­laý­da ka­bul edi­len «Elekt­ron hö­kü­met ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny «Türk­me­nis­tan­da 2019 — 2025-nji ýyl­larda san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­me­giň Kon­sep­si­ýa­sy­ny» mun­dan beý­läk-de üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir. Elekt­ron hö­kü­met ha­kyn­da Türk­me­nis­ta­nyň mil­li ka­nun­çy­ly­gy Kons­ti­tu­si­ýa esas­lan­mak bi­len, ýo­kar­da ag­za­lan Ka­nun­dan hem-de beý­le­ki ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ryn­dan yba­rat­dyr. Ol elekt­ron hö­kü­me­tiň işi­niň ter­ti­bi­ni ka­da­laş­dyr­mak­da, bu çy­gyr­da ýü­ze çyk­ýan gat­na­şyk­la­ry düz­gün­leş­dir­mek­de mö­hüm äh­mi­ýe­te eýe bo­lan res­mi­na­ma­dyr. Mä­lim bol­şy ýa­ly, döw­let do­lan­dy­ryş we hyz­mat ediş ul­gam­la­ryny san­ly­laş­dyr­mak ýur­du­my­zy ös­dür­me­giň esa­sy ugurlarynyň biri ha­sap­lan­ýar.  

Yk­dy­sa­dy­ýe­tiň äh­li pu­dak­la­ry­na san­ly ul­ga­my, tä­ze in­no­wa­si­on teh­no­lo­gi­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak, ara­gat­na­şyk, şol san­da san­ly hyz­mat­la­ry kö­pelt­mek, olaryň hi­li­ni ýo­kar­lan­dyr­mak, howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len bag­ly mak­sat­na­ma­la­ýyn iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. In­no­wa­si­on ýol bi­len ösü­şi şert­len­dir­ýän san­ly ul­gam äh­li mi­nistr­lik­le­riň, pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň işi­ne yzy­gi­der­li or­naş­dy­ryl­ýar. Mu­nuň özi kö­pu­gur­ly öz­gert­me­le­riň üs­tün­lik­li ama­la aşy­ryl­ma­gy­na, iri möç­ber­li mak­sat­na­ma­la­ryň iş­le­nip taý­ýar­lan­ma­gy­na, şeý­le hem döw­let eda­ra­la­ry­nyň işi­niň ne­ti­je­li­li­gi­ni, des­sin­li­gi­ni we aý­dyň­ly­gy­ny üp­jün et­mä­ge aý­ra­tyn tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär.  

Sy­ýa­sat­çy­lar, yk­dy­sat­çy­lar we bi­ler­men­ler ta­ra­pyn­dan «san­ly yk­dy­sa­dy­ýet» adal­ga­sy giň­den ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­ýan me­se­lä öw­rül­di. Mu­ny köp ýurt­la­ryň yl­my-teh­ni­ki ösü­şiň ga­za­nan­la­ry­ny, hu­su­san-da, san­ly mag­lu­mat­la­ry yk­dy­sa­dy­ýe­te or­naş­dyr­ma­gyň ne­ti­je­sin­de uly öňe­gi­diş­lik­le­ri ga­zan­ma­gy ba­şa­ran­dy­klary bi­len dü­şün­di­rip bo­lar. Bi­ziň hä­zir­ki ýa­şa­ýan mag­lu­mat­lar jem­gy­ýe­ti­miz­de, önüm­çi­li­ge ga­ra­nyň­da, hyz­mat­lar ul­ga­my ag­dyk­lyk ed­ýär. Şu se­bäp­li mag­lu­mat teh­no­lo­gi­ýa­la­ry esa­sy orun eýe­le­mek bi­len, ol adam­la­ra hyz­ma­tyň me­ha­niz­mi­ni ýö­ne­keý­leş­dir­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär. In­ter­ne­tiň ýü­ze çyk­ma­gy, bu ählumumy to­ra el­ýe­ter­li­li­giň ba­ha­sy­nyň pe­sel­me­gi dün­ýä­de ha­ky­ky mag­lu­mat öw­rü­li­şi­gi­niň bo­lup ge­çen­di­gi­ni, onuň ne­ti­je­sin­de dur­mu­şyň, şol san­da yk­dy­sa­dy­ýe­tiň öz­ger­ýän­di­gi­ni gör­kez­ýär. 

Soň­ky ýyl­lar­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­mä­ge dün­ýä döw­let­le­ri­niň islegleriniň has-da art­ma­gy­ny onuň ýur­duň yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­ny ber­kit­mek­de we ila­tyň ýa­şa­ýyş de­re­je­si­niň ýo­ka­ry hi­li­ni üp­jün et­mek­de dö­red­ýän ar­tyk­maç­lyk­la­ry bi­len dü­şün­di­rip bo­lar. «San­ly yk­dy­sa­dy­ýet» adal­ga­sy il­kin­ji ge­zek 1995-nji ýyl­da amerikan aly­my Ni­ko­las Neg­ro­pon­te ta­ra­pyn­dan tek­lip edil­ýär. Ol bu adal­ga­ny ozal­ky yk­dy­sa­dy­ýet bi­len de­ňeş­di­ri­len­de, mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň ok­gun­ly ös­me­gi ne­ti­je­sin­de ke­ma­la gel­ýän tä­ze yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ar­tyk­maç­lyk­la­ry­ny hä­si­ýet­len­dir­mek üçin ula­nyp­dyr. Onuň esa­sy aý­ra­tyn­ly­gy san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ra da­ýan­ýan yk­dy­sa­dy işi aň­lad­ýar. Adal­ga­da «yk­dy­sa­dy­ýet» sö­zi esa­sy kes­git­leý­ji söz bo­lup dur­ýan hem bol­sa, bu öz­gert­mä­niň ne­ti­je­sin­de giň ugur­lar­da — jem­gy­ýet­çi­lik gat­na­şyk­la­ryn­da, adam­la­ryň özü­ni alyp bar­şyn­da, dün­ýä­ga­raý­şyn­da bel­li bir öz­ge­riş­lik­le­riň bo­lup geç­ýän­di­gi aý­ra­tyn bel­lär­lik­li­dir. «San­ly» sö­zi yl­my-teh­ni­ki ösü­şiň ne­ti­je­sin­de teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň tä­ze gör­nü­şi­niň, hu­su­san-da, in­ter­ne­tiň ýü­ze çyk­ma­gy we gün­de­lik dur­mu­şy­myz­dan baş­lap, önüm­çi­lik­de hem-de hyz­mat­lar ul­ga­myn­da ola­ryň giň­den ýaý­ra­ma­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Bu ýag­daý san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ös­me­gi bi­len, tä­ze dur­muş ha­ky­ka­ty­ny aý­dyň gör­kez­ýär.  

 Tä­ze teh­ni­ka­la­ra we teh­no­lo­gi­ýa­la­ra is­le­giň bar­ha art­ýan döw­rün­de san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­te dur­nuk­ly ösü­şiň ite­ri­ji güý­ji hök­mün­de ga­ral­ýar. Ol ýur­duň bäs­deş­li­ge ukyp­ly­ly­gy­ny pug­ta­lan­dyr­ma­ga ýar­dam ber­ýär. San­ly yk­dy­sa­dy­ýet­de önüm­çi­li­giň esa­sy fak­to­ry san­ly gör­nüş­dä­ki mag­lu­mat­lar­dyr. Uly göw­rüm­li mag­lu­mat­la­ryň gaý­ta­dan iş­len­me­gi we sel­jer­mä­niň ne­ti­je­le­ri­niň giň­den ula­nyl­ma­gy ho­ja­ly­gy ýö­ret­me­giň ada­ty gör­nü­şin­den ta­pa­wut­ly­lyk­da, dür­li önüm­çi­lik­le­riň, teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň, en­jam­la­ryň, şeý­le-de ha­ryt­la­ryň­dyr hyz­mat­la­ryň ge­ti­ri­li­şi­niň, sak­la­ny­şy­nyň we ýer­le­ni­şi­niň ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. San­ly yk­dy­sa­dy­ýet­de uzak möh­le­ti na­zar­la­ýan döw­let sy­ýa­sa­ty ze­rur­lyk bo­lup öňe çyk­ýar. Da­şa­ry ýurt tej­ri­be­sin­den gör­nü­şi ýa­ly, san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ra da­ýan­ýan yk­dy­sa­dy­ýe­te geç­mek bel­li bir wag­ty, se­riş­de­le­ri we in­že­ner­çi­lik işi­ni do­ly ele alan hü­när­men­le­ri ta­lap ed­ýär. Bu ug­ruň ös­me­gi üçin «döw­let — jem­gy­ýet — ylym — işe­wür­lik» gat­na­şyk­la­ryn­da düýp­li öz­ge­riş­lik­le­riň ama­la aşy­ryl­ma­gy hem ze­rur şert­le­riň bi­ri­dir. Şun­da yl­my we teh­ni­ka­ny ös­dür­mek bi­len bir ha­tar­da, de­giş­li ka­da­laş­dy­ry­jy hu­kuk na­ma­la­ry­ny iş­läp taý­ýar­la­mak örän mö­hüm­dir.  

San­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy­ny ber­kit­mek, döw­re­bap­laş­dyr­mak, howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sa­dy bi­len, «Ki­ber­howp­suz­lyk ha­kyn­da» hem-de «Elekt­ron res­mi­na­ma, elekt­ron res­mi­na­ma do­la­ny­şy­gy we san­ly hyz­mat­lar ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nun­la­ry, Türk­me­nis­tan­da san­ly bi­lim ul­ga­my­ny, 2019 — 2025-nji ýyl­lar­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­me­giň Kon­sep­si­ýa­la­ry, 2021 — 2025-nji ýyl­lar üçin san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­me­giň Döw­let mak­sat­na­ma­sy we ony ama­la aşyr­mak bo­ýun­ça ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­li çäre­le­riň Me­ýil­na­ma­sy ka­bul edi­lip, Pu­da­ga­ra to­par dö­re­dil­ip onuň dü­zü­mi tas­syk­lan­dy.  

Ýur­du­myz­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­mek, dür­li hyz­mat­la­ry san­ly gör­nüş­de ber­mek bi­len, ola­ry dür­li, şol san­da ki­berhowp­lar­dan we kiberhü­jüm­ler­den go­ra­mak iş­le­ri-de al­nyp ba­ryl­ýar. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, ki­bergi­ňiş­lik­de mil­li bäh­bit­le­ri, ada­myň hem-de ra­ýa­tyň hu­kuk­la­ry­ny­dyr azat­lyk­la­ry­ny go­ra­ma­gyň gu­ra­ma­çy­lyk we hu­kuk esas­la­ry­ny kes­git­le­mek­de, ýur­duň ki­ber­howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek­de ýü­ze çyk­ýan gat­na­şyk­la­ry düz­gün­leş­dir­mek­de «Ki­ber­howp­suz­lyk ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny uly äh­mi­ýe­te eýe­dir. Mag­lu­mat alyş-çal­şy­gyn­da, ony oka­mak­da we sak­la­mak­da hä­zir­ki za­man teh­no­lo­gi­ýa­la­ryn­dan peý­da­lan­mak, hyz­ma­ty ýe­ňil­leş­dir­mek hem-de tiz­leş­dir­mek mak­sa­dy bi­len, dün­ýä tej­ri­be­sin­de giň­den ula­nyl­ýan QR-kod, ýag­ny des­sin tas­syk­lan­ýan kod ar­ka­ly hyz­mat­la­ry or­naş­dyr­mak ug­run­da al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­riň ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy «Mag­lu­mat we ony go­ra­mak ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny arkaly berkidildi. 

Ösen ýurt­lar­da or­naş­dy­ryl­ýan hem-de oňyn ne­ti­je­le­ri ber­ýän kö­pu­gur­ly «Bir pen­ji­re» ul­ga­my ila­ta köp gör­nüş­li san­ly hyz­mat­la­ry hö­dür­le­mek­de adam fak­to­ry­ny ara­dan aýyr­ýar. Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy ta­ra­pyn­dan kes­git­le­ni­li­şi ýa­ly, «Bir pen­ji­re» söw­da we lo­gis­ti­ka bi­len meş­gul­lan­ýan ta­rap­la­ra äh­li im­port, eks­port we üs­ta­şyr amal­lar­da ka­da­laş­dy­ry­jy ta­lap­la­ry ýe­ri­ne ýe­tir­mek üçin ýe­ke-täk ul­gam­dan peý­da­la­nyp, stan­dart­laş­dy­ry­lan mag­lu­mat­la­ry we res­mi­na­ma­la­ry iber­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýän me­ha­nizm­dir. Bü­tin­dün­ýä Söw­da Gu­ra­ma­sy hem ag­za döw­let­le­ri­ni bu ul­ga­my dö­ret­mä­ge ça­gyr­ýar. Çün­ki ol söw­da­nyň ös­me­gi­ne, aň­sat­laş­dy­ryl­ma­gy­na uly iter­gi ber­ýär. Te­le­ke­çi­le­re wag­ty we çyk­da­jy­ny tyg­şyt­la­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­red­ýär. Şeý­le-de söw­da bi­len meş­gul­lan­ýan ta­rap­la­ryň we döw­let eda­ra­la­ry­nyň ara­syn­da­ky mag­lu­mat do­la­ny­şy­gy­ny çalt­laş­dyr­mak­da hem-de ýö­ne­keý­leş­dir­mek­de uly äh­mi­ýe­te eýe­dir.  

Bi­ziň ýur­du­myz­da-da mil­li we se­bit­le­ýin «Bir pen­ji­re» ul­ga­my­ny dö­ret­mek­de mak­sat­na­ma­la­ýyn iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. «Elekt­ron res­mi­na­ma, elekt­ron res­mi­na­ma do­la­ny­şy­gy we san­ly hyz­mat­lar ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­nyn­da kö­pu­gur­ly «Bir pen­ji­re» bi­len bag­ly ka­da­lar be­ýan edil­di. Olar hal­ka edil­ýän san­ly hyz­mat­la­ryň dür­li gör­nü­şi­ni bir ýe­re jem­le­di. «Eks­port-im­port amal­la­ry üçin «Bir pen­ji­re» ul­ga­my­nyň işi­ni ut­gaş­dyr­mak bo­ýun­ça Pu­da­ga­ra to­par dö­re­dil­di. Türk­me­nis­tan­da «Eks­port-im­port amal­la­ry üçin «Bir pen­ji­re» tas­la­ma­sy­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne ýar­dam et­mek bo­ýun­ça bi­le­lik­dä­ki hyz­mat­daş­lyk ha­kyn­da Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Söw­da we ösüş bo­ýun­ça kon­fe­ren­si­ýa­sy­nyň, Ösüş Mak­sat­na­ma­sy­nyň we Türk­me­nis­ta­nyň Da­şa­ry iş­ler mi­nistr­li­gi­niň ara­syn­da öza­ra dü­şü­niş­mek ha­kyn­da­ Äht­na­ma gol çe­kil­di.  

San­ly ul­ga­myň işi­ni mun­dan beý­läk-de döw­re­bap­laş­dyr­mak, pu­da­ga­ra elekt­ron mag­lu­mat alyş-ça­lyş işi­niň, elekt­ron döw­let hyz­mat­la­ry­nyň ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy­ny kä­mil­leş­dir­mek, bu çy­gyr­da gat­na­şyk­la­ry düz­gün­leş­dir­mek mak­sa­dy bi­len, ýa­kyn­da «Elekt­ron hö­kü­met ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nu­ny ka­bul edil­di. On­da elekt­ron hö­kü­me­tiň işi ba­bat­da döw­let düz­gün­leş­dir­me­si­ni ama­la aşyr­mak­da Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň, yg­ty­ýar­ly eda­ra­nyň hem-de beý­le­ki döw­let eda­ra­la­ry­nyň müm­kin­çi­lik­le­ri kes­git­len­di. Elekt­ron hö­kü­me­tiň esa­sy we­zi­pe­le­ri, ýö­rel­ge­le­ri, kö­mek­çi hyz­mat ediş pu­dak­la­ry, döw­let mag­lu­mat bin­ýat­la­ry hem-de ýe­ke-täk ba­ra­bar­lan­dy­ry­jy­syn­dan peý­da­lan­mak bi­len bag­ly ka­da­lar be­ýan edil­di. Döw­let eda­ra­la­ry­nyň res­mi web-saýt­la­ry we döw­let hyz­mat­la­ry­nyň ýe­ke-täk por­ta­ly, res­mi­na­ma­la­ryň bir ül­ňä ge­ti­ril­me­gi­ni ama­la aşyr­mak, mag­lu­mat howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek, elekt­ron döw­let hyz­mat­la­ry­nyň ýe­ke-täk Döw­let sa­na­wy, gör­nüş­le­ri, ýe­ri­ne ýe­ti­ri­li­şi­niň hi­li­ne ba­ha ber­mek, elekt­ron döw­let hyz­mat­la­ry­na hem-de ola­ryň ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi ba­ra­da­ky sar­gyt­na­ma bil­di­ril­ýän ta­lap­lar, sar­gyt edi­ji­le­riň hu­kuk­la­ry kes­git­len­di. Pu­da­ga­ra elekt­ron mag­lu­mat alyş-çal­şy­gy­nyň, döw­let eda­ra­la­ry­nyň mag­lu­mat ul­gam­la­ry­nyň we gor­la­ry­nyň işi bi­len bag­ly ka­da­lar res­mi­leş­di­ril­di.  

Dur­mu­şy­my­za yzy­gi­der­li or­naş­ýan, hem­mä­miz üçin el­ýe­ter­li bo­lan elekt­ron tö­leg­ler, in­ter­net söw­da, in­ter­net ma­ha­bat­lan­dyr­masy san­ly­laş­dy­ry­lan yk­dy­sa­dy­ýe­tiň oňyn ne­ti­je­le­ri­niň di­ňe kä­bi­ri­dir. Şun­da mag­lu­mat teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň we in­ter­ne­tiň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni giň­den ulan­ma­gyň ne­ti­je­sin­de sarp edi­ji­le­riň gym­mat­ly wag­ty­nyň we se­riş­de­le­ri­niň tyg­şyt­lan­ma­gy­na, hyz­mat­la­ryň tiz wagt­da ýe­ri­ne ýe­ti­ril­me­gi­ne, ka­gyz gö­te­ri­ji­de ula­nyl­ýan mag­lu­mat­la­ryň sa­ny­nyň azal­ma­gy­na san­ly­laş­dy­ry­lan teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň dö­red­ýän amat­lyk­la­ry hök­mün­de ba­ha ber­mek bo­lar. 

Ýur­du­myz­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­mek­de da­şa­ry ýurt­la­ryň tej­ri­be­si­ni öw­ren­mek ar­ka­ly ylym-bi­lim ul­ga­my-da düýp­li öz­ger­dil­ýär. Elekt­ron se­na­ga­t dep­gin­li ös­dü­ril­ýär. Elekt­ron tö­leg­ler we in­ter­net söw­da hyz­mat­la­ry or­naş­dy­ryl­ýar. Ul­ga­myň mad­dy-teh­ni­ki hem-de ka­nun­çy­lyk-hu­kuk bin­ýa­dy yzy­gi­der­li kä­mil­leş­di­ril­ýär. Bu öz­gert­me­le­riň gel­jek­de has gu­wan­dy­ry­jy ne­ti­je­le­re ýe­tir­jek­di­gi­ne şek-şüb­he ýok­dur.  

Gah­ry­man RO­ZY­ÝEW,

Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Mej­li­si­niň Ylym, bi­lim, me­de­ni­ýet we ýaş­lar sy­ýa­sa­ty ba­ra­da­ky ko­mi­te­ti­niň baş­ly­gy.

Hormatly sergä we maslahata gatnaşyjylar!
Gadyrly myhmanlar! 

Sizi «Türkmenistanyň gurluşygy, senagaty, energetikasy — 2022» atly halkara serginiň we onuň bilen ugurdaşlykda geçirilýän «Türkmenistanyň gurluşyk, senagat, energetika pudaklarynyň ösüşi» atly maslahatyň öz işine başlamagy bilen tüýs ýürekden gutlaýaryn. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ata Watanymyzda beýleki ulgamlar bilen bir hatarda, gurluşyk, senagat, energetika pudaklarynda hem düýpli özgertmeler amala aşyrylýar. Türkmenistanyň gurluşyk we senagat toplumynyň düzümine girýän ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Pudaga häzirki zaman innowasion tehnologiýalary, dünýä tejribesi giňden ornaşdyrylýar. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara tejribe alyşmakda, iki tarapa-da bähbitli taslamalary durmuşa geçirmekde şeýle halkara sergiler we ylmy maslahatlar örän uly ähmiýete eýedir. 

Bu halkara sergide we ylmy maslahatda Türkmenistanyň Gurluşyk we binagärlik ministrliginiň işgärleriniň dürli maksatly binalaryňdyr desgalaryň taslama-çenlik resminamalaryny düzmekde, olaryň gurluşygynyň gidişine gözegçilik etmekde tejribesi has-da artdyrylar. Gurulýan desgalaryň, binalaryň milli binagärligiň aýratynlyklaryna laýyk gelmegine we ýurdumyzda alnyp barylýan gurluşyklarda ekologik taýdan arassa ýerli gurluşyk materiallarynyň ulanylmagyna, pudagyň işine sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna yzygiderli gözegçilik edilýär. Pudagyň alyp barýan işleriniň netijesi paýtagtymyz Aşgabat şäherinde we ähli welaýatlarda gurulýan binalaryň, desgalaryň hilinde aýdyň beýanyny tapýar. 

Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň öndürýän senagat hem-de gurluşyk önümleriniň hiliniň ýokarlanmagyna, bäsdeşlige ukyply bolmagyna halkara sergileriň, ylmy maslahatlaryň barşynda toplanan oňyn tejribeler, daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen bilelikde döredilýän täze önümçilikler uly ýardam edýär. Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň ýurdumyzda halkalaýyn energoulgamy döretmegiň taslamasyna üstünlikli başlamagy, ýakynda Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda iň döwrebap tehnologiýalara esaslanýan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň açylyp ulanmaga berilmegi halkara hyzmatdaşlygyň berýän miweleriniň aýdyň subutnamasydyr. 

«Türkmenhimiýa» döwlet konserni ýurdumyzyň sarp edijilerini oba hojalyk dökünleri we gazhimiýa önümleri bilen üpjün etmekde netijeli işleri alyp barýar. Pudagyň garamagyndaky täze gurlan himiýa kärhanalarynyň ählisi ýurdumyzy senagat taýdan ösen döwlete öwürmek boýunça alnyp barylýan işler esasynda döredildi. Olarda öndürilýän oba hojalyk dökünleriniň, gazhimiýa önümleriniň görnüşleriniň artmagy we hiliniň ýokarlanmagy, himiýa pudagyna döwrebap sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, işleriň netijeli guralmagy Diýarymyzyň himiýa senagatynyň kuwwatynyň barha artýandygyna şaýatlyk edýär. 

Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligi ýurdumyzyň çäklerinde ýerli we döwlet ähmiýetli awtomobil ýollarynyň dünýä ölçeglerine laýyklykda, öňdebaryjy ýolgurluşyk tehnologiýalaryny ulanmak arkaly gurulmagyny üpjün edýär. 

 Hormatly adamlar!
Gadyrly myhmanlar! 

«Türkmenistanyň gurluşygy, senagaty, energetikasy — 2022» atly halkara sergi ýokary derejede tejribe alyşmaga we netijeli duşuşyklary geçirmäge mümkinçilik berýän ähmiýetli çäredir. Sergide Türkmenistanyň gurluşyk we senagat toplumynyň ýeten sepgitlerini hemmetaraplaýyn açyp görkezmäge doly mümkinçilik dörediler. Bu bolsa geljekki anyk şertnamalarda hem-de taslamalarda öz beýanyny tapar. «Türkmenistanyň gurluşyk, senagat, energetika pudaklarynyň ösüşi» atly maslahatda bolsa Türkmenistanyň milli ykdysadyýetiniň aýrylmaz bölegi hasaplanýan bu pudaklaryň ösüşi we maýa goýum ýagdaýy barada maglumatlary almaga mümkinçilik dörediler. Şonuň ýaly-da, gurluşyk we senagat pudaklary boýunça iň täze işläp taýýarlamalaryň, taslamalaryň innowasion çözgütleri giňden açylyp görkeziler. 

 Türkmenistanyň gurluşyk we senagat toplumynyň agzybir işgärleri!
Gadyrly myhmanlar! 

Sizi «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda «Türkmenistanyň gurluşygy, senagaty, energetikasy — 2022» atly halkara serginiň we «Türkmenistanyň gurluşyk, senagat, energetika pudaklarynyň ösüşi» atly maslahatyň öz işine başlamagy bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlaýaryn. Size berk jan saglyk, uzak ömür, alyp barýan işleriňizde uly üstünlikleri arzuw edýärin. 

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar BERDIMUHAMEDOW.

Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň deňsiz-taýsyz gülläp ösüşleri, beýik özgerişleri, täze, döwrebap şäherdir obalaryň döremegi, paýtagtymyzyň dünýäniň iň owadan şäherleriniň hataryna deňleşmegi eziz Diýarymyzy täsin bir gurluşyk meýdançasyna öwren Gahryman Arkadagymyzyň ady bilen berk baglanyşyklydyr. Binagärlik-şähergurluşyk maksatnamasynyň üstünlikli amala aşyrylmagynda milli ykdysadyýetimiziň aýrylmaz bölegi bolan hususy pudagyň hem mynasyp zähmet paýy bar. Diňe bir ýurdumyzyň çäginde däl, eýsem, goňşy ýurtlarda-da düýpli gurluşyklary amal edip, milli binagärligiň ajaýyp nusgalarynyň dünýä ýaýylmagyna uly goşant goşýan işewürlere Gahryman Arkadagymyz: «Telekeçiler şäherleri gurmaga ukyplydyrlar» diýip, ýokary baha berýär. 

 Bu hakykat ýörite habarçymyzyň Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň gurluşyk bölüminiň müdiri Hojamämmet BAÝRAMSÄHEDOW bilen söhbetdeşliginde hem öz beýanyny tapdy.  

 — Hojamämmet aga, ýurdumyzda amal edilen we häzirki wagtda gurluşygy dowam etdirilýän düýpli gurluşyklar barada gürrüň edilende, bu beýik işleriň aňyrsynda, ilkinji nobatda, Gahryman Arkadagymyzyň tagallasynyň bardygyny aýtmagymyz gerek. Täze gurlan her bir binada döwrüň beýik arhitektorynyň yhlasyny, döredijiligini görmek bolýar. Gurluşykçy telekeçiler muňa has gowy göz ýetirýän bolsalar gerek?!  

— Garaşsyzlyk ýyllary içinde günsaýyn däl, sagatsaýyn ösüp-özgeren ata Watanymyzyň gaýtalanmajak milli binagärlik keşbi Gahryman Arkadagymyzyň çuňňur söýgüsinden, ýürek mährinden kemal tapandyr. Paýtagt şäherimizde, ýurdumyzyň çar künjeginde gurlan döwrebap binalar — ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary, kottejler toplumlary, medeni-durmuş, sport we saglyk maksatly desgalar, bilim ojaklary, köçe-ýollar, köprüler, seýilgählerdir ýadygärlikler toplumlary güneşli Diýarymyzyň täze keşbine gözellik goşmak bilen birlikde, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuşynyň has-da gowulanmagyna hem giň şertleri döredýär. Olaryň aglabasynyň täsin binagärlik keşbi, ýokary hil derejesi degişli halkara guramalar tarapyndan ykrar edilip, Ginnesiň rekordlar kitabyna hem girizildi. 

Aýratyn-da, durmuşymyzda esasy zerurlyklaryň biri bolan döwrebap ýaşaýyş jaýlarynyň artmagy buýsançly ýagdaýdyr. Tapgyrlaýyn hem toplumlaýyn ösdürilýän gözel Aşgabadymyzy alyp göreliň! «Aşgabat şäherinde döwrebap binalary we desgalary gurmak hakynda» Kararyň üstünlikli amal edilmeginde hususy işewürleriň uly goşandy bar. Olar Aşgabady ösdürmegiň 12, 13, 14, 15, 16-njy tapgyrlarynda, Köşi, Çoganly ýaşaýyş toplumlarynda ähli amatlyklary bolan, köp gatly ýaşaýyş jaýlarynyň, kottejleriň, medeni-durmuş maksatly binalaryň, sport toplumlarynyň, seýilgähleriň, ýerasty we ýerüsti geçelgeleriň gurluşygyny alyp bardylar.  

 — Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk senesiniň bellenilen ýylynda ýurdumyzda 73 sany iri desganyň gurlup ulanmaga berilmegi halkymyzy begendiren wakalardan boldy. Bu şanly toýa gurluşykçy telekeçiler hem sowgatly barandyrlar?! 

— Elbetde. Garaşsyzlygymyzyň ýubileý senesiniň bellenilen ýylynda telekeçilerimiz toý joşguny bilen has-da gaýratly, ýokary öndürijilikli hem döredijilikli işlediler. Olaryň geçen ýylda guran dürli maksatly desgalarynyň sany 50-den geçýär. Şolaryň hatarynda «Beýik bina» hususy kärhanasy tarapyndan paýtagtymyzda gurlan «Aşgabat» söwda we dynç alyş merkezi, «Gündogdy» hususy kärhanasy tarapyndan Kerki şäherinde gurlan Halkara howa menzili, «Röwşen» hususy kärhanasy tarapyndan Balkan we Daşoguz welaýatlarynda, «Ajaýyp döwür» hususy kärhanasy tarapyndan Lebap welaýatynda gurlan «Türkmeniň ak öýi» binalary, şeýle-de köp sanly döwrebap ýyladyşhanalar toplumlary bar. Ýurdumyzyň düýpli gurluşyklarynda aýratyn tapawutlanan hususy kärhanalardan «Türkmen bina gurluşyk» hojalyk jemgyýeti, «Nur bina gurluşyk», «Röwşen» hususy kärhanalary Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 14 ýyllygy mynasybetli hususy telekeçileriň arasynda yglan edilen «Ýylyň öňdebaryjy işewüri» atly bäsleşigiň ýeňijileri hökmünde «Ýylyň işewür gurluşykçylary» diýen hormatly ada mynasyp boldular. 

 — Gurluşyk işleriniň gerimi has giň. Gurluşykçy telekeçileriň arasynda ýol, köpri gurmak ýaly sogap işler bilen il alkyşyna eýe bolýanlary, şeýle-de dünýä ülňülerine laýyk gelýän Halkara howa menzillerini, döwrebap awtomenzilleri gurup adyganlary hem bar... 

— Ýol, köpri gurmak ýaly sogap işler agzalanda, ozaly bilen, «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň buýurmasy esasynda gurluşygy güýçli depginlerde alnyp barylýan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoly hakynda gürrüň etsek ýerlikli bolar. Mälim bolşy ýaly, Gahryman Arkadagymyz awtobanyň dünýä ülňülerine laýyklykda, ýokary hilli gurulmagyny üpjün etmek maksady bilen, döwrebap tehnikalary satyn alyp berdi. Çig mallar bilen üpjünçiligiň ýokary derejede ýola goýulmagy gurluşyk işleriniň bökdençsiz amal edilmegine getirýär. Netijede, gurluşykçylarymyz bu ýoluň Aşgabat — Tejen bölegini ýokary hilli gurup, halkymyzyň hyzmatyna berdiler. Tejen — Mary bölegini hem geljek ýyl ulanmaga bermek meýilleşdirilýär. Hususy işewürleriň ýol, köpri gurmakda toplan baý tejribesi olara şeýle düýpli gurluşygyň ynanylmagyna getirdi. Şol sanda «Ojar Aziýa» hususy kärhanasynyň bu ugurda köp ýyllardan bäri işleýändigini bellemeli. Bu hususy kärhana tarapyndan Aşgabatda, Mary welaýatynda onlarça kilometrlik täze ýollar gurlup, öňden bar bolan ýollarda abatlaýyş, durkuny täzeleýiş işleri geçirildi. Häzirki wagtda Ahal welaýatynyň gurluşygy güýçli depginlerde alnyp barylýan täze, döwrebap edara ediş merkeziniň ýol gurluşygynda bu hususy kärhananyň hünärmenlerine merkeze barýan hem-de içerki ýollaryň gurluşygy ynanyldy.  

«Gündogdy» hususy kärhanasy Kerki şäherinde Halkara howa menzilini gurdy. Ondan öň bu hususy kärhananyň hünärmenleri Türkmenabadyň Halkara howa menzilini ýokary hilli gurup, bu üýtgeşik desga milli binagärlik keşbi bilen Ginnesiň rekordlar kitabyndan orun aldy. Häzirki wagtda telekeçiler Balkan welaýatynyň Jebel şäherçesinde Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň iri gurluşyklarynyň biri bolan täze Halkara howa menziliniň gurluşygyny alyp barýarlar. Paýtagtymyzdaky Halkara awtomenziliň gurluşygyny «Muhammet — Balkan» hojalyk jemgyýetiniň alyp barandygyndan habarlysyňyz. Ýurdumyzyň welaýat merkezleri bolan Balkanabat, Daşoguz, Türkmenabat, Mary şäherlerinde ýolagçy awtomenzilleriniň taslamasyny düzmek we olaryň ýanaşyk ýerlerini abadanlaşdyryp gurmak işleriniň hem bu hojalyk jemgyýetine ynanylmagy telekeçilerimiziň öz işiniň ussadydygyny aňladýar. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň sentýabr aýynda ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýän bu döwrebap awtomenziller mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 31 ýyllyk toýuna sowgat bolar. 

 — Hojamämmet aga, gurluşyk işlerinde gerekli çig mallar bilen üpjünçilik esasy zerurlyklaryň biri. Birleşmäniň hususy gurluşyk kärhanalarynyň önümçilik bazalary bardyr, elbetde?! 

— Ýöriteleşdirilen önümçilik bazalarynyň bolmagy gurluşyk işleriniň bökdençsiz alnyp barlyp, öz wagtynda hem ýokary hilli amal edilmeginde uly orun eýeleýär. Gurluşyk işlerini alyp barýan hususy kärhanalaryň Gökdepe etrabynyň Owadandepe geňeşliginiň çäginde 100 gektar meýdany eýeleýän, Balkanabat şäherinde 50 gektar meýdany eýeleýän önümçilik bazalary bar. Geljekde Owadandepedäki önümçilik bazasynyň meýdanyny ýene-de giňeltmek göz öňünde tutulýar.  

 — Çig mallar bilen üpjünçilik işleri nähili alnyp barylýar? 

— Häzirki wagtda bu babatda hiç hili kösençlik çekilmeýär. Çünki gurluşyk üçin gerekli bolan çig mallar, esasan, öz ýurdumyzda öndürilýär. Keramatly topragymyz ýerasty we ýerüsti baýlyklara baý. Gurluşyk işlerinde zerur bolan çäge, çagyl bu toprakda näçe diýseň bar. Telekeçilerimiz sement, kerpiç, demirbeton, keramiki, plastik, sanfaýans önümlerini, gury gurluşyk we boýag serişdelerini öndürmäge-de ökdelediler. Ekologik taýdan arassa çig mallar gurluşyk işleriniň hiliniň ýokary bolmagyna täsir edýär. Ahal welaýatynyň Bäherden, Lebap welaýatynyň Köýtendag etraplaryndaky sement zawodlary bökdençsiz işledilýär. Häzirki wagtda bu zawodlaryň ikinji tapgyrlarynyň gurluşyklary ýokary depginde dowam edýär. «Beýik bina» hususy kärhanasy we «Türkmen enjam» hojalyk jemgyýeti tarapyndan gurulýan bu desgalar şu ýylyň ahyryna ulanmaga berler.  

 — Telekeçiler tarapyndan edil şu günlerde alnyp barylýan gurluşyklar barada-da durup geçäýseňiz! 

— Ýurdumyzyň dürli künjeklerinde giňden ýaýbaňlandyrylan gurluşyklaryň sany juda köp. Hormatly Prezidentimiziň tagallasy, goldaw-hemaýaty bilen olaryň her biriniň öz wagtynda we ýokary hilli gurlup, halkymyzyň hyzmatyna beriljekdigine berk ynanýarys. Diňe iri gurluşyklar barada aýtsak, işewürlerimiz gojaman Köpetdagyň eteginde Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynyň birinji tapgyrynda güýçli depginde iş alyp barýarlar. Nesip bolsa, şu ýylyň dekabr aýynda ol ýerdäki döwrebap desgalaryň 340-a golaýynyň gurluşygy doly tamamlanyp, halkymyzyň hyzmatyna berler. 

«Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň täze keşbinde, Hazaryň türkmen kenarynyň dünýäniň iň gözel künjekleriniň birine öwrülmeginde hem türkmen telekeçileriniň mynasyp zähmet paýy bar. Birleşmäniň agzalary Türkmenbaşy şäheriniň Awaza etrabynda täze dörän kottejler toplumynyň gurluşygyny alyp bardylar. Ähli amatlyklary bolan kottej jaýlarynyň 48-sini, şeýle-de hyzmat ediş merkezini özüne birleşdirýän bu toplumda şypaly hem sapaly kenara dynç almaga gelýänler üçin aňrybaş hyzmatlar göz öňünde tutulandyr. Hyzmat ediş merkeziniň binasynda restoran, howuz, hammam, türk hammamy ýerleşýär, şeýle-de ol ýerde medeniýetli dynç almak üçin ähli şertler bar.  «Rowaç» kottejler toplumynyň çäginde açyk howuzlar, çagalar üçin attraksion oýun meýdançalary, sport meýdançalary guruldy. Awazanyň ajaýyp binalarynyň üstüni ýetiren döwrebap kottejler toplumy hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda dabaraly ýagdaýda açylyp, ulanmaga berildi. Munuň özi Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüne aýratyn şan beren wakalaryň biri boldy.  

Halkymyzda «Gurmak — ömürden» diýilýär. Türkmen telekeçilerine uly ynam bildirip, ömürlere hem-de döwürlere uzaýan şeýle beýik işleri alyp barmak üçin ähli amatlyklary, ýeňillikleri döredýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!  

 — Beren täsirli gürrüňleriňiz üçin köp sag boluň! 

Söhbetdeş bolan Keýik UMAROWA.

«Türkmenistan».

Berkarar döwletimiziň energetika senagaty milli ykdysadyýetimiziň möhüm pudaklarynyň biridir. Ulgam dünýä nusgalyk derejede ýylsaýyn belent sepgitlere beslenýär. Arkadagly Serdarymyzyň taýsyz tagallalary netijesinde bu wajyp pudagyň maddy-tehniki binýadyny pugtalandyrmakda döwrebap işler amala aşyrylýar. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň iýul aýynyň 20-sinde hormatly Prezidentimiziň Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda gurlan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň dabaraly ýagdaýda işe girizilmegi hem munuň aýdyň güwäsidir. Häzirki zaman dünýäsiniň iň kämil enjamlary bilen üpjün edilen bu täze kärhananyň tutuş Merkezi Aziýada ýeke-täk desgadygy has-da buýsançly hakykatdyr. 

Ýeri gelende aýtsak, bu ulgamdaky ägirt uly ösüşler Balkan welaýatymyza hem gönüden-göni dahyllydyr. Diňe soňky on bäş ýyldan gowrak wagtyň dowamynda Hazar deňziniň kenarynda dünýäniň ösen kompaniýalarynyň iň kämil enjamlary bilen birkemsiz üpjün edilen täze «Awaza» döwlet elektrik stansiýasy gurlup, işe girizildi. Welaýat merkezindäki öňden hereket edip gelýän Balkanabat Döwlet elektrik stansiýasynyň düzüminde täze energobloklaryň hem birbada ikisiniň herekete girizilmegi netijesinde bu bekediň kuwwatlylygy düýpli artdy. Türkmenbaşy şäherindäki ýylylyk elektrik merkeziniň bölekleýin döwrebaplaşdyrylmagy bilen, tutuş welaýatda elektrik energiýasynyň öndürilýän möçberleri ep-esli artdy. Bular günbatar sebitiň geljekki durmuş-ykdysady ösüşlerinde aýratyn möhüm ähmiýete eýedir.  

Elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjünçilik halkymyzyň eşretli ýaşaýşynyň iň wajyp şertleriniň biridir. Hut şonuň üçin hem iki ýyl mundan öň Türkmenbaşynyň nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda taslama kuwwaty 70 MWt/sagat bolan iki sany täze gaz turbinaly elektrik stansiýasynyň gurluşygyna we hereket edýän elektrik bekediniň durkuny täzelemek işlerine badalga berilmegi hem bellenilmäge mynasypdyr. Bu energiýa desgalarynyň işe girizilmegi bilen, geljek ýyllarda Balkan welaýatynda elektrik energiýasynyň öndürilişi has-da ýokarlanar. Elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjünçilik bolsa islendik pudakda, gazanylýan üstünliklerde aýratyn ähmiýete eýedir. Geçen ýylyň güýzünde ýurdumyzda halkalaýyn energoulgamyny döretmek boýunça taslamanyň birinji tapgyry bolan Ahal — Balkan ýokary woltly täze asma elektrik geçirijisi herekete girizildi. Bu welaýatyň elektrik ulgamynyň işgärlerini täze zähmet üstünliklerine ruhlandyrdy.  

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde öndürijilikli zähmet çekip, berkarar döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň artmagyna mynasyp goşant goşmagy başarýan energetiklerimiz şu ýylyň geçen döwründe mynasyp işleri bitirip, öz hünär baýramlaryna sowgatly gelmegi başardylar. «Balkanenergo» önümçilik birleşigi boýunça şu ýylyň geçen ýedi aýynda 36 million 554 müň manatdan hem köp elektrik energiýasy üstaşyr geçirildi. Bu baradaky tabşyryk 101,1 göterim ýerine ýetirildi. Birleşigimiz boýunça gazanylan buýsançly ykdysady görkezijiler başga-da az däl. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen birinji ýarymynda welaýatyň bu ulgama degişli kärhanalary boýunça 4 milliard 875,4 million kilowatt sagat elektrik energiýasy öndürilip, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, önümçiligiň ösüş depgini iki esse ýokarlandy. Bu ajaýyp görkezijiniň ýylyň ikinji ýarymynda has netijeli işler bilen berkidiljekdigine energetiklerimiz pugta ynanýarlar. Şu ýylyň geçen hasabat döwründe diňe bir «Awaza» döwlet elektrik stansiýasynda 628 million 452 müň kilowatt-sagat elektrik togy öndürilip, sarp edijilere ýetirildi. Munuň özi şu ýylyň 7 aýy üçin göz öňünde tutulan meýilnamanyň 113 göterim ýerine ýetirilendiginden habar berýär. Şeýle üstünlikler welaýatda elektrik energiýasyny öndürmek bilen meşgullanýan beýleki kärhanalara-da degişlidir. «Balkanenergo» önümçilik birleşigi boýunça geçen hasabat döwründe elektrik desgalaryny we geçirijilerini düýpli abatlamagyň meýilnamalary hem abraý bilen berjaý edildi. Gazanylýan üstünliklere birleşigimiziň welaýatyň etrapdyr şäherlerindäki düzümlerinde halal zähmet çekýän hünärmenlerimiz özleriniň saldamly goşantlaryny goşýarlar.  

Biz hünärmenlerimiziň diňe bir öndürijilikli işlemekleri üçin däl, eýsem, sapaly dynç alyp, saglyklaryny berkitmekleri barada-da yzygiderli alada edýäris. Diňe şu ýylyň başyndan bäri önümçilik birleşigimiziň Balkanabatdaky «Energetik» şypahanasynda ýeňillikli ýollanmalar esasynda hünärmenlerimiziň ýüzlerçesi döwrebap dynç alyp, saglyklaryny berkitdi. Döwlet derejesinde bellenilýän baýramçylyklarda, şeýle hem her ýylyň netijeleri boýunça önümçiligiň öňdebaryjylaryny gymmat bahaly sowgatlardyr pul baýraklary bilen sylaglamak hem birleşigimizde asylly däbe öwrüldi.  

Şu ajaýyp mümkinçilikden peýdalanyp, merdana hem agzybir halkymyzyň mukaddes ojaklaryna, ýurdumyzyň edara-kärhanalaryna nur paýlamak bagtyna eýe bolan hünärmenlerimiziň adyndan Arkadagly Serdarymyzy, eziz Diýarymyzyň ähli energetiklerini Gurluşyk we senagat toplumynyň işgärleriniň hünär baýramy bilen tüýs ýürekden gutlaýarys.  

Çary TAÝLYÝEW,

«Balkanenergo» önümçilik birleşiginiň kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy.

  Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan köpugurly, çuňňur oýlanyşykly daşary syýasatyny dünýäde parahatçylygy we sazlaşykly ösüşi üpjün etmäge gönükdirýär. Ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesine halkara giňişliginde Merkezi Aziýada we onuň çäklerinden daşarda netijeli döwletara gatnaşyklary ýola goýmagyň, sebitde hakyky dostluga, özara ynanyşmaga we hoşniýetli goňşuçylyga esaslanýan gatnaşyklary ösdürmegiň netijeli guraly hökmünde garalýar. 

Häzirki wagtda halkara ulag-aragatnaşyk ýollarynyň strategik taýdan ähmiýetli çatrygynda ýerleşen ýurdumyzyň ulag-üstaşyr kuwwatyny has doly durmuşa geçirmek üçin giň mümkinçilikler döredilýär. Türkmenistan Beýik Ýüpek ýolunyň möhüm bölegi bolmak bilen, häzirki döwürde onuň döwrebap ösdürilmeginde esasy orny eýeleýär. Beýik Ýüpek ýolunyň gaýtadan dikeldilmegi sebitiň ýurtlarynyň ykdysadyýetiniň ösüşini täze derejä çykarmaga, halklaryň hal-ýagdaýyny gowulandyrmaga mümkinçilik berýär. 

Ýurdumyzda ulag infrastrukturasyny ösdürmek meselesi hormatly Prezidentimiziň halkara gatnaşyklarynda öňe sürýän esasy strategiki ugurlarynyň biri bolmak bilen, diňe bir ýurt ýa-da sebit möçberinde däl, eýsem, dünýä derejesinde hem hyzmatdaşlygy, durnukly ösüşi, howpsuzlygy, parahatçylygy pugtalandyrmakda möhüm ähmiýete eýedir. Watanymyz bu gün Ýewropa bilen Aziýa-Ýuwaş ummany sebitleriniň transkontinental ykdysady köprüsiniň wezipesini ýerine ýetirýär. Şonuň üçinem, Türkmenistan Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça halkara söwda ýollaryny birleşdirýän milli ulag düzümlerini has-da giňeltmek wezipesine uly ähmiýet berýär. Halkara ulag geçelgeleriniň dünýä ykdysadyýetiniň globallaşmagynyň esasy ugurlarynyň birine öwrülýän şertlerinde ýurdumyzyň çäginde yklymyň möhüm ulag merkezleri döredilýär. 

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda parahatçylyk söýüjilik syýasatyndan, dost-doganlyk we hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerinden ugur alnyp, ulag-logistika ulgamlaryny ösdürmek boýunça möhüm halkara başlangyçlar öňe sürülýär we olary üstünlikli amala aşyrmagyň göreldesi görkezilýär. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň başlangyjy boýunça 2014-nji, 2015-nji, 2017-nji we 2021-nji ýyllarda durnukly ulag ulgamynyň ösdürilmegi boýunça öňe sürlen degişli Kararnamalaryň BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan biragyzdan kabul edilendigini, şeýle hem 2016-njy ýylda ýurdumyzda Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji Ählumumy maslahatyň geçirilendigini, soňky ýyllarda ýurdumyzda halkara ähmiýetli awtoulag we demir ýollarynyň, howa menzilleriniň, deňiz portunyň gurlandygyny bellemek gerek. Munuň özi durnukly ykdysady ösüşi goldamakda, halklaryň abadançylygyny ýokarlandyrmakda we halkara hyzmatdaşlygyny hem-de ýurtlaryň arasyndaky söwda-ykdysady gatnaşyklary berkitmekde möhüm ähmiýetli ädimlerdir.  

Gahryman Arkadagymyzyň kabul eden «Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ösdürmegiň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasynda» ulag ulgamynyň we halkara ulag hyzmatdaşlygynyň hukuk binýadyny ösdürmek, dünýäniň hem-de sebitiň ulag-logistika ulgamlarynyň talaplary göz öňünde tutulýar. Resminamada Türkmenistanyň ýol-ulag Kodeksini taýýarlamak, ulag babatda halkara guramalar, şol sanda BMG hem-de onuň sebitleýin komissiýalary, şeýle hem beýleki halkara düzümler bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy netijeli dowam etdirmek bellenilýär. Mundan başga-da, maksatnamada ýurdumyzyň ulag pudagynyň sanly ulgama geçirilmeginiň çäklerinde BMG-niň ýöriteleşdirilen edaralary bilen netijeli hyzmatdaşlygy alyp barmak, geljekde bu ugra eksport we import amallaryny ýerine ýetirýän beýleki döwlet edaralaryny, şol sanda ýurdumyzyň ulag pudagyny baglanyşdyrmak boýunça işleri güýçlendirmek teklip edilýär. 

Döwlet Baştutanymyzyň tagallalarynyň netijesinde ulag-aragatnaşyk kärhanalarynyň işiniň döwrebap derejede guralmagy, serişdeler hem-de dünýä ülňülerine laýyk gelýän aragatnaşyk enjamlary bilen üpjün edilmegi halka edilýän hyzmatlary ýokary hilli ýola goýmaga uly mümkinçilikleri döredýär. Ähli ulgamlar bilen birlikde, ulag-logistika ulgamynda hem dünýä ähmiýetli döwletli işleri amala aşyrýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! 

Möwlam HAÝTGULYÝEW,

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň «Türkmenawtoulaglary» agentliginiň «Lebapawtoulag» önümçilik birleşiginiň hünärmeni.

Balkan welaýatynyň Garabogaz şäherindäki karbamid zawody, Gyýanlydaky polietilen we polipropilen öndürýän gaz-himiýa toplumy, Türkmenbaşydaky Halkara deňiz porty sebiti senagatlaşdyrmagyň bellenilen maksatnamalara laýyk alnyp barylýandygyna bütin aýdyňlygy bilen güwä geçýär. Tutuş dünýäde ykrar edilen bu desgalaryň her biri ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagynda ähmiýetli orun eýeleýär.  

«Türkmengaz» döwlet konserniniň Gyýanly şäherçesindäki dünýäniň ýokary hil ülňülerine laýyk gelýän gaz-himiýa toplumy aýratyn gürrüň edilmäge mynasypdyr. Bu toplum Türkmenistanyň diňe halkara energiýa bazarynda tutýan ornuny pugtalandyrmak bilen çäklenmän, eýsem, gymmat bahaly polimer önümleriniň bazarynda hem mynasyp ornuny kesgitledi. Ýeri gelende, 2014-nji ýylyň aprelinde gurluşygyna badalga berlen bu gaz-himiýa toplumynyň taslamasynyň şol ýyl Ýewropada we Ýewraziýada eksport-karz agentlikleri tarapyndan maliýeleşdirilýän on taslamanyň iň gowularynyň biri hökmünde ykrar edilip, Beýik Britaniýanyň abraýly «TXF» guramasynyň ýörite baýragy bilen sylaglanandygyny aýtmalydyrys.  

«Türkmenistanyň nebit-gaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin maksatnamasynyň» çäklerinde gurlan bu toplumyň ýyllyk taslama kuwwaty polietileniň 386 müň tonnasyny we polipropileniň 81 müň tonnasyny öndürmäge niýetlenendir. Bu netijeleri gazanmak üçin toplumda her ýylda gaýtadan işlenilmeli tebigy gazyň möçberi bäş milliard kub metre deňdir. Diýarymyzda tebigy gazy gaýtadan işleýän senagat önümçilikleriniň döredilmegi milli ykdysadyýetimiziň öňünde täze mümkinçiliklere giň ýol açdy. Bilermenleriň tassyklamaklaryna görä, Hazar deňziniň türkmen böleginiň gorlarynda milliardlarça tonna barabar nebit we trillionlarça kub metre barabar tebigy gaz jemlenendir. Bu çäklerdäki Magtymguly, Diýarbekir ýaly känler tejribe-senagat taýdan ulanmaga taýýarlanylyp goýuldy. 2011-nji ýylda Hazaryň kenarynda gazy gaýtadan işleýän zawodyň we ýerüsti gaz terminalynyň gurlup, ulanyşa tabşyrylandygyny hem ýatlap geçmegimiz gerek. 

 — Kuwwatly çig mal binýadynyň, ulag hem-de beýleki möhüm düzümleriň bolmagy hut Gyýanly şäherçesiniň iri gaz-himiýa toplumynyň merkezi hökmünde saýlanyp alynmagyny üpjün etdi. Geçmişe nazar aýlasak, Türkmenistany senagatlaşdyrmak işiniň uglewodorod we mineral serişdeleriniň gorlaryna baý bolan Balkan töwereklerinden gözbaş alandygyny äşgär görmek bolýar. Hazar sebitiniň ummasyz baýlyklary gadymdan bäri mälimdir. Bu barada gadymyýetiň belli taryhçylary, alymlary öz ýazgylarynda ýatlap geçipdirler. Geçen asyryň başynda bolsa Çeleken ýarym adasynda daşary ýurtlaryň, şol sanda dünýä meşhur doganlar Nobelleriň şereketleriniň we kompaniýalarynyň ýigrimiden gowragy hereket edipdir. Gahryman Arkadagymyzyň Türkmenistanyň Prezidenti wezipesinde işlän ýyllarynda bu hazynalar mesgeniniň baýlyklaryny has-da netijeli özleşdirmekde, halkymyzyň we tutuş adamzadyň bähbidine peýdalanmakda uly işler ýola goýuldy. Arkadagly Serdarymyz hem bu döwlet bähbitli, dünýä ähmiýetli işi mynasyp dowam etdirip, günbatar sebitdäki ýataklardan alynýan uglewodorod serişdelerini işjeň özleşdirmekden gelýän girdejileri ýurdumyzy ykdysady taýdan barha kuwwatlandyrmaga, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirýär. Ine, şu beýik işler hem güýjümize güýç goşup, ganatly göwünlerimizi has arşa göterýär — diýip, zawodyň baş tehnology Eziz Goçow buýsanç bilen aýdýar.  

Türkmen hünärmenleri tarapyndan ygtybarly dolandyrylýan bu gaz-himiýa toplumy Türkmenistanyň energiýa serişdelerini diňe bir öndürmek ýa-da daşarky bazarlara ugratmak bilen çäklenmän, eýsem, häzirki döwrüň talaplaryna laýyklykda, innowasion tehnologiýalar esasynda ýokary önümçilik pudagyny hem döredýär. Aslynda, ýurdumyzda tebigy gazdan alynýan we uly islegden peýdalanýan önümleri öndürmäge mümkinçilik berýän polimer zawody ykdysadyýetimiziň pudaklaryny diwersifikasiýa ýoly bilen okgunly ösdürmek bilen gönüden-göni baglydyr. Türkmen döwletiniň alyp barýan özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmek syýasaty hem-de ýurdumyzda döredilen amatly maýa goýum şertleri nebitgaz pudagynda öňde goýlan wezipeleri amala aşyrmaga doly mümkinçilik berýär. Bu gaz-himiýa toplumynda polietilen we polipropilen önümçiligi döwrebap tehnologiýalaryň esasynda amala aşyrylýar. Ilkinji çig maly öňdebaryjy innowasion usullar boýunça mümkin bolan ähli garyndylardan düýpli arassalamak olaryň tapawutly aýratynlygydyr. Munuň özi toplumda ekologiýa taýdan arassa, ýokary halkara ülňülere laýyk gelýän önümleriň taýýarlanýandygyndan habar berýär. Bu kuwwatly kärhanada ýangyna garşy we tehniki howpsuzlyk, daşky gurşawy goramak, toplumyň ekologiýa zyýanly täsirini azaltmak boýunça görülýän çäreleriň hem ýokary talaplara kybap gelýändigini ynam bilen aýtmak bolar. 

 — Külkelenen polipropilen dünýä bazarynda geçginli harytlaryň biridir. Ol polimer örtügi, emeli süýüm, berk termoplastlar, polimer önümleri bolan turbalar, şpagat, mäkäm urganlar, awtoulaglar üçin süzgüçler, şeýle hem dürli egin-başlar we mebeller, azyk önümleri üçin gaplaýyş serişdeleri, gutular hem-de beýlekiler öndürilende örän gerekdir. 

Polietileniň esasynda bolsa uly isleg bildirilýän dürli turbalaryň, suwuklyk saklamak üçin gaplaryň, süýümleriň, gurluşyk serişdeleriniň, sanitar-tehniki önümleriň, içki protezleriň we başga-da birnäçe harytlaryň önümçiligini ýola goýmak bolýar. Iň esasy zat bolsa, gaz-himiýa toplumymyzda ýerli hünärmenlerimiziň netijeli zähmet çekmegi üçin aňrybaş şertlerdir mümkinçilikleriň döredilenligidir. Olaryň tutanýerli işleriniň netijesinde kärhanamyzda bellenilen meýilnamalara artygy bilen amal edilýär. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen birinji ýarymynda polimer öndürmek baradaky tabşyryga 106,3 göterime golaý amal etmegi başardyk. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, gazanylan ösüş depgini 121 göterime barabar boldy. Zawodymyzda taýýarlanýan ýokary hilli polimer önümlerimizi Hytaý, Türkiýe, Russiýa, Owganystan ýaly döwletler uly isleg bilen satyn alýarlar — diýip, gaz-himiýa toplumynyň önümleri ýerleşdirmek bölüminiň esasy inženeri Mähri Berdiýewa gürrüň berýär.  

Dünýä bazarlaryna «Türkmenistanda öndürildi» diýen buýsançly belgi bilen gymmat bahaly polimer önümlerini eksport etmegi başarýan bu kuwwatly toplumda zähmet çekýänleriň agramly bölegi ýaşlardyr. Kärhanada olaryň işden boş wagtlary sportuň dürli görnüşleri boýunça özara ýaryşlary geçirmegi, dürli maşklary ýerine ýetirip, sagdyn bedenli bolmagy üçin hem ähli şertler döredilipdir. Bu mümkinçilikleriň her biri gujurly ýaşlary ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyna öz halal zähmetleri bilen önjeýli goşant goşmaga hyjuwlandyrýar. 

Hawa, «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň Gyýanlydaky polimer zawody täze belentliklere tarap ynamly gadam urýar. Kärhananyň zähmetkeş topary Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylyny has belent sepgitlere beslemäge döredýän giň mümkinçilikleri üçin Arkadagly Serdarymyza alkyş aýdýar. 

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Hazar deňziniň kenary boýunça gezelenç hem-de welosipedli ýöriş etdi 

 Awaza, 4-nji awgust (TDH). Şu gün zähmet rugsadynda bolýan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ogly Kerimguly bilen ir säherde Hazaryň kenaryna çykyp, birsellem gezelenç edip, welosipedli ýörişi amala aşyrdy, şeýle-de sport maşklaryny ýerine ýetirdi. 

Häzirki döwürde ýurdumyzda Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen binýady goýlan sagdyn durmuş ýörelgeleri hormatly Prezidentimiz tarapyndan işjeň dowam etdirilýär. Bu bolsa köpçülikleýin bedenterbiýäniň we sportuň ösdürilmegini şertlendirýär. Bu ýörelgeler döwlet syýasatynyň möhüm ugry hökmünde kesgitlenildi. 

Ähli möwsümlerde bolşy ýaly, tomus paslynyň ir säheriniň özboluşly gözelligi, hoştap howasy hem-de serginligi ynsan ruhuna ýakymly täsir edýär. Döwlet Baştutanymyz şeýle ajaýyp mümkinçilikden peýdalanyp, ogly bilen kenarda birsellem gezelenç etdi. Deňziň kenarynda gezelenç etmegiň saglyk üçin aýratyn peýdalydygyny bellemek gerek. 

Soňra hormatly Prezidentimiz ogly Kerimguly bilen bilelikde Awazanyň çägi boýunça welosipedli ýörişi dowam etdi. Ýokary ekologik derejäni saklamak boýunça giň gerimli işleriň geçirilýän ýeri bolan Awazanyň bagy-bossanlygy we ýaşyl örtükli zolaklary dynç alýanlaryň ruhuny göterýär. «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň şypaly howasy hem-de dynç alyş amatlyklary türkmen topragynyň bu behişdi künjeginiň şypahana we sport merkezine öwrülmegi üçin ähli şertleri döredýär. 

Soňky ýyllarda bu ýerde häzirki zaman dynç alyş düzümine degişli ýokary derejeli myhmanhanalar toplumy, şypahanalar gurlup ulanmaga berildi. Ýokary halkara görkezijiler esasynda enjamlaşdyrylan döwrebap sport toplumlary gurlup, olarda sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmak bolýar. 

Säher çagynda ajaýyp görnüşi emele getirýän Hazar deňziniň ekologik taýdan arassa kenarýaka zolagynda welosipedli gezelenç ruhuňy göterýär. 

Köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketiniň ösdürilmeginde, jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berkidilmeginde welosiped sportuna möhüm orun degişlidir. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda sportuň bu görnüşiniň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine, welosipedli gezelençleriň wagyz edilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. 

Mälim bolşy ýaly, Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanda köpçülikleýin welosipedli ýörişleri geçirmegiň asylly däbiniň başyny başlady. Bu başlangyç watandaşlarymyzyň giň goldawyna eýe bolup, olar ýurdumyzda yzygiderli guralýan giň gerimli şeýle çärelere uly höwes bilen gatnaşýarlar. 

Soňky ýyllarda ýurdumyzda sportuň ekologik taýdan arassa görnüşi hasaplanýan welosiped sportunyň muşdaklarynyň günsaýyn artýandygyny bellemek gerek. Şunuň bilen baglylykda, dürli ýaşdaky adamlar welosiped sürmegi, welosiped sporty bilen meşgullanmagy durmuş kadasyna öwürdi. Bu bolsa köpçülikleýin bedenterbiýäni we ýokary netijeli sporty ösdürmek ugrunda döwlet tarapyndan edilýän tagallalaryň üstünliklere beslenýändiginiň nobatdaky beýanydyr. 

Welosiped sporty bilen meşgullanmak daşky gurşawyň gözelligini, ajaýyp tebigaty synlamaga mümkinçilik berýär. Häzirki döwürde tebigata aýawly garamak milli özboluşlylygyň aýrylmaz ölçegleriniň biri bolup, döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugruna öwrüldi. Sport, saglyk we ekologiýa biri-birinden aýrylmaz düşünjelerdir. Ekologik ýagdaý ýurdumyzda amala aşyrylýan toplumlaýyn özgertmeleriň we pudaklaýyn maksatnamalaryň, adamlaryň durmuşy üçin oňaýly şertleri üpjün etmäge gönükdirilen iri düzümleýin taslamalaryň möhüm bölegidir. 

Soňra hormatly Prezidentimiz ogly Kerimguly bilen “Awaza” köpugurly sport toplumyna geldi. Bu ýerde döwlet Baştutanymyz türgenleşik enjamlarynda maşklary ýerine ýetirip, ýokary ussatlyk derejesini görkezdi. 

Soňky ýyllarda ýurdumyzda ýokary netijeli sportuň we bedenterbiýe sagaldyş hereketiniň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine hem-de ilat köpçüliginiň, aýratyn-da, ýaşlaryň işjeň çekilmegine döwlet derejesinde uly üns berilýär. Munuň özi öňde goýlan belent maksatlara ýetmegiň esasy şerti bolup durýar. Sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmak arkaly saglygy hemmetaraplaýyn berkitmek bu gün ähli ýaşdaky we hünärdäki adamlary birleşdirýän umumymilli maksada, kuwwatly şerte öwrüldi. Şunda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy boýunça öňe sürlen giň möçberli işler, aýratyn-da, sagdyn durmuş ýörelgelerini pugtalandyrmak meseleleri hormatly Prezidentimiziň alyp barýan we durmuş ulgamyny nazarlaýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň birine öwrüldi. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgesini berkarar etmek, köpçülikleýin bedenterbiýe-sagaldyş hereketini hem-de ýokary görkezijiler sportuny wagyz etmek, halkara derejeli iri sport döwleti hökmünde Türkmenistany ösdürmek boýunça toplumlaýyn işler amala aşyrylýar. 

Lukmançylyk ylmynyň tassyklaýşy ýaly, sport maşklary bedeniň ähli agzalarynyň işjeňligini artdyrýar, gujur-gaýratyňy, ruhubelentligiňi ýokarlandyrýar, gan basyşynyň durnuklylaşmagyna hem-de dartgynlylygyň gowşamagyna ýardam edýär. 

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, sport enjamlarynyň her biriniň özboluşly aýratynlygy bolup, olar bedeniň taplanmagynda bolşy ýaly, adam saglygynyň berkidilmeginde hem aýratyn ähmiýetlidir. Sport enjamlarynda berjaý edilýän maşklaryň kada boýunça dürs ýerine ýetirilmeginiň ynsan saglygy üçin peýdasy uly bolýar. 

Köpçülikleýin bedenterbiýäniň we sportuň ösdürilmegi, sportda ýokary netijeleriň gazanylmagy, bu babatda türgenleriň döwlet derejesinde höweslendirilmegi möhüm ugur hökmünde kesgitlenildi. Şeýlelikde, ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň işgärleriniň, aýratyn-da, ýaşlaryň bedenterbiýe-sport hereketine işjeň çekilmegi möhüm wezipe bolup durýar. Munuň özi ynsan saglygynyň berkidilmeginde bolşy ýaly, adamlaryň döredijilik ruhunyň ýokarlanmagynda hem aýratyn ähmiýetlidir. 

Häzirki wagtda bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmak ýurdumyzyň her bir raýaty üçin durmuş kadasyna öwrülýär. Bu ugurda alnyp barylýan işler özüniň oňyn netijesini berýär. Bu gün Diýarymyzda sportuň ösüşi täze derejä çykdy. Türkmen türgenleri iri halkara ýaryşlara işjeň gatnaşyp, ýokary netijeleri gazanýarlar. Munuň özi Türkmenistanyň sagdynlygyň we ruhubelentligiň ýurdy hökmünde abraýyny has-da belende göterýär. Medeni-köpçülik çäreleriniň sport bilen utgaşdyrylmagy bolsa ýaşlary has belent netijeleri gazanmaga ruhlandyrýar. 

 Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow sport toplumynda dürli maşklary ýerine ýetirip, bu ýerden ugrady.

Azyk bolçulygyny döretmek islendik ýurduň ykdysady syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Hormatly Prezidentimiz hem ilatymyzy özümizde öndürilýän azyk önümleri bilen üpjün etmegiň meselesine çynlakaý çemeleşýär we degişli ýolbaşçylaryň öňünde bu barada anyk wezipeleri goýýar. Bu il-ýurt bähbitli işlere hususy önüm öndürijiler hem saldamly goşant goşýarlar.  

Telekeçiler ilaty ýylyň dowamynda ýokary hilli gök we bakja önümleri bilen üpjün etmek üçin ýyladyşhanalarda ekinleriň dürli görnüşlerini ýetişdirýärler. Olaryň şu ýylyň başyndan bäri satuwa çykaran ýyladyşhana önümleriniň umumy mukdary 5 müň 133 tonnadan geçdi. Munuň geçen ýylyň degişli döwründäkisinden ep-esli köpdügi hususy önüm öndürijileriň işleriniň barha rowaç alýandygyna şaýatlyk edýär. Ilata hödürlenilen önümleriň esasy bölegini pomidor tutýar. Telekeçilerimiz geçen ýarym ýylda bu önümiň 4 müň 927 tonnadan gowragyny öndürdiler. Şonuň ýaly-da bolgar burçunyň 64, kelemiň 83 tonnasy alyjylara terligine ýetirildi. Ýer tudanasynyň 1,68, soganyň 8 tonnasy ýyladyşhanalarda ýetişdirildi. Şu günler bolsa hususy önüm öndürijiler tebigy şertlerde açyk meýdanda ýetişdirilen ýeralmanyň, soganyň, pomidoryň, bakja önümleriniň we beýleki azyklyk ekinleriň hasylyny ýitgisiz ýygnap almak ugrunda tutanýerli zähmet çekýärler. Oba hojalyk işleri bilen meşgullanýan telekeçileriň tagallalarynyň ýerine düşýändigi bolsa bazarlaryň we dükanlaryň dolup duran tekjelerinden aýdyň görünýär.  

Hususy önüm öndürijiler diňe bir gök önümleri ýetişdirmek bilen çäklenmän, eýsem, maldarçylyk, guşçulyk bilen hem, olardan alynýan önümleri gaýtadan işlemek bilen hem meşgullanýarlar. Welaýatymyzyň telekeçileri geçen alty aýda 105 tonna golaý et öndürdiler. Häzirki wagtda hususy maldarlaryň 64-si et öndürmek maksady bilen mal idedýärler. Şonuň ýaly-da etden ýokary hilli şöhlat önümleri hem taýýarlanylýar. Ýylyň başyndan bäri bu önümiň 105 tonnadan gowragy söwda nokatlarynyň üsti bilen ýerlenildi. Bu önümçilik bilen telekeçileriň 10-sy meşgullanýar. 

Welaýatymyzda guşçulygy ösdürmäge hem aýratyn üns berilýär. Ilaty berhizlik iýmit hasaplanylýan guş eti, saglyk üçin peýdaly ýumurtga bilen üpjün etmäge hususy önüm öndürijiler saldamly goşant goşýarlar. Towuk idedýän telekeçileriň 9-sy ýylyň başyndan bäri towuk etiniň 71 tonna golaýyny alyjylara ýetirdi. Ýene-de şonça telekeçiniň kömegi bilen 1,5 milliondan gowrak ýumurtga öndürilip, söwda nokatlaryna iberildi.  

Ýylyň dowamynda uly islegden peýdalanýan önümleriň ýene biri süýtdür. Telekeçileriň güýji bilen ýylyň başyndan bäri 939 tonna ýakyn süýt öndürildi. Gaýtadan işlemegiň netijesinde öndürilen süýt önümleriniň mukdary bolsa 69 tonna ýetdi. «Läle», «Enaý», «Her gün», «Peýker», «Rahatlyk» ýaly haryt nyşanlary bilen öndürilýän gatyk, gaýmak, dorog, gaty we ereme peýnirler, mesge ýagy, doňdurma alyjylaryň uly isleginden peýdalanýar.  

Ýylyň başyndan bäri çörek we çörek önümleriniň hem 354 tonnadan gowragy ilatyň saçagyna ýetirildi. Öndürilen konditer önümleriniň mukdary bolsa 153 tonna töweregi boldy. 

Tomsuň häzirki günlerinde hususy önüm öndürijiler alkogolsyz içgileri we arassalanylan suwy söwda nokatlaryna çykarmaga hem aýratyn üns berýärler. Ýylyň başyndan bäri olar ilata alkogolsyz içgileriň 244 müň dekalitrden gowragyny hödürlediler. Bu önümiň 239 müň dekalitrinden gowragy iýun aýynda öndürildi. Bu bolsa telekeçileriň işini alyjylaryň dürli döwürlerdäki isleglerine laýyk guraýandyklaryny görkezýär. Şu günlerde «Kristall Bek», «Yşgyn», «Ramakwa», «Sümmül», «Titi», «Mahmal», «Arçalyk» we beýleki söwda belgili dürli tagamly içgiler alyjylaryň arasynda uly meşhurlyga eýe bolýar. 

Ýokarda mysal getiren anyk delillerimizden hem görnüşi ýaly, welaýatymyzyň telekeçileri azyk önümçiliginde uly orny eýeleýärler. Häzir bu ugur bilen telekeçileriň 198-si meşgullanýar. Hususy kärhanalarda we önümhanalarda döredilen iş orunlarynda işgärleriň 842-si zähmet çekýär. Hünärmenleriň birleşen tagallalarynyň netijesinde azyklyk önümleriň bolçulygy döredilýär. 

Şöwket KERIMBERDIÝEW,

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň welaýat bölüminiň müdiri, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty.

Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň soňky ýyllardaky durnukly ösüşi ilkinji derejede elektrik energiýasynyň bolelin öndürilmegi bilen baglanyşyklydyr. Elektrik energiýasyny öndürmek wezipesi ýurdumyzda üstünlikli çözüldi. 

Energetika serişdeleriniň gorlary boýunça Türkmenistan bütin dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýär. Halkymyzyň eşretli ýaşaýşyny üpjün edýän esasy zerurlyklaryň biri hem energetika ulgamynyň sazlaşykly işi bilen baglanyşykly bolup durýar. Döwletimiz elektrik energiýasyny öndürmek üçin örän uly serişdeleri goýberýär. Bu serişdeler netijeli özleşdirilýär. 

Elektriksiz ýaşaýyş-durmuşymyzy göz öňüne getirmek şeýle bir kyn. Sebäbi bu eşrete şeýle bir uýgunlaşypdyrys. Bagtyýar ildeşlerimiziň öýlerinde elektrik çyralary şugla saçýar, önümçilikler dyngysyz işleýär. Islendik iş elektrik energiýasy bilen aýrylmaz baglanyşykly. Döwletimiziň innowasion tilsimatlary ulanmaklyga gönükdirilen syýasaty energetika ulgamyny ykdysady ösüşiň esasy hereketlendiriji güýjüne öwürdi. Häzirki wagtda milli ykdysadyýetimiziň ösüşleri üçin zerur bolan elektrik energiýasy özümizde ýeterli öndürilýär. Elektrik energiýasynyň eksporta iberilýän möçberiniň ýylsaýyn artýandygy bolsa Türkmenistanyň sebitdäki tutýan ornunyň has ulalandygyny görkezýär. Innowasiýalary we öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmagyň esasynda pudagyň düzümi düýpli döwrebaplaşdyryldy. Uly we kiçi gazturbinaly elektrik stansiýalarynyň onlarçasy guruldy. Häzirki döwrüň iň kämil innowasion tehnologiýalaryna esaslanýan kuwwatly desgalar ýurdumyzyň energetika pudagynyň ösüşine, şeýle hem uly gurluşyklaryň alnyp barylýan, täze, döwrebap önümçilikleriň işe girizilýän döwründe iňňän zerur bolan elektrik energiýasynyň ýeterli mukdardakysyny üpjün etmäge, şeýle-de energiýa serişdeleriniň biziň üçin amatly ugurlar boýunça dünýä bazarlaryna iberilişini artdyrmaklyga uly goşant goşýarlar. Bu desgalar ekologiýa taýdan hem howpsuzdyrlar, elektrik energiýasyny öndürmek üçin sarp edilýän tebigy gazy tygşytlamakda-da bu öňdebaryjy tehnologiýalaryň artykmaçlygy mälimdir.  

Diňe bir biziň welaýatymyzyň çäginde geçen ýyllaryň dowamynda Çärjew etrabynda iki sany kuwwaty 149,2 we 432 megawat, Döwletli etrabynda kuwwaty 254 megawat bolan «Watan» döwlet gazturbinaly elektrik stansiýalary, Kerki etrabynda kuwwaty 500 kilowata barabar elektrik bekedi işe girizildi. Kerki (Türkmenistan) — Şibirgan (Owganystan) ugry boýunça güýjenmesi 500 kilowolt bolan 153 kilometrlik elektrik geçiriji ulgam, şeýle hem ýurtlarymyzyň arasyndaky Ymamnazar — Akina hem-de Serhetabat — Turgundy optiki-süýümli halkara ulgam işe girizildi. Bu desgalar daşary ykdysady gatnaşyklary hem berkidýär. 

Döwrebap elektrik stansiýalarynyň gurulmagy, täze elektrik geçiriji ulgamlaryň hatarlarynyň barha uzalyp, ilatly ýerleriň we önümçiligiň energiýa bilen üpjünçiliginiň sazlaşygynyň emele getirilmegi bilen ýaşaýşymyz hem barha ýokary derejelere galýar. Ilatly ýerleriň we önümçiligiň energiýa bilen kadaly üpjünçiligi döwletiň adam hakyndaky aladalarynyň iň esasydyr. Türkmenistanda kuwwatly energetika ulgamynyň kemala getirilmegi ýurdumyzy senagatlaşdyrmagyň, milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmagyň hasabyna ösdürmegiň, dünýä bazarlarynda uly isleg bildirilýän islendik derejedäki bäsleşige ukyply önümleri öndürmegiň şaýoluna düşülen mahalynda göz öňünde tutulan maksatlara ýetmegiň möhüm şertini emele getirdi. Türkmenistan kuwwatly energetika döwleti hökmünde has öňe saýlanýar. 2025-nji ýylda Türkmenistanda öndürilýän elektrik energiýasynyň umumy öndürilişi ep-esli artyp, onuň 34,2 milliard kWt/sagada ýetirilmegine garaşylýar. Bu döwürde Lebap welaýatynda elektrik energiýasynyň öndürilişi 2019-njy ýyl bilen deňeşdirilende, 1,4 esse artyp, ol 3 milliard kW/sagatdan hem gowrak bolar.

Halkara ýaryşlaryň ýeňijilerini hormatlamak dabarasy 

 Awaza, 3-nji awgust (TDH). Şu gün “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça iri halkara ýaryşlarda — Russiýa Federasiýasynda geçirilen “Ýüpek ýoly — 2022” ralli-reýdinde hem-de geçen aýda Özbegistan Respublikasynyň Daşkent şäherinde ýetginjekleriň we ýaşlaryň arasynda agyr atletika boýunça geçirilen Aziýa çempionatynda baýrakly orunlary eýelän türgenleri sylaglamak dabarasy boldy. 

“Awaza” sport toplumynyň sportuň oýun görnüşleri binasynda geçirilen dabaraly çärä Hökümet agzalary, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň, Mejlisiň, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 

Bu gün Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýaş watandaşlarymyz türkmen sportunyň iň oňat däplerini üstünlikli dowam etdirip, halkara ýaryşlarda mähriban Watanymyzyň abraýyny has-da belende göterýärler. Munuň aýdyň mysaly hökmünde binanyň eýwanynda ýaýbaňlandyrylan sergide görkezilen köp sanly sylaglary görkezmek bolar. Şol sylaglar Garaşsyz Türkmenistanyň sport ulgamynda gazanan üstünlikleriniň aýdyň beýanydyr. 

Soňky ýyllarda tutuş ýurdumyz boýunça häzirki zaman sport-sagaldyş toplumlary hem-de köpugurly stadionlar guruldy, olar ýokary derejeli türgenleşikleri, sportuň dürli görnüşleri boýunça halkara ýaryşlary geçirmek üçin zerur şertler bilen üpjün edildi. 

Diýarymyzyň türgenleriniň ussatlygyny kämilleşdirmek we Türkmenistanyň iri sport döwleti hökmünde kemala gelmegi üçin uly halkara ýaryşlar — 2017-nji ýylda üstünlikli geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlary, şeýle hem 2018-nji ýylda ugry gadymy Beýik Ýüpek ýolundan geçen “Amul — Hazar” halkara awtoralli ýaryşy, Agyr atletika boýunça dünýä çempionaty aýratyn ähmiýete eýe boldy. 

Häzirki günde sport halkara hyzmatdaşlygyň möhüm düzüm bölegine, türgenler bolsa ussatlygy hem-de erki arkaly Olimpiýa hereketiniň belent maksatlaryny ykrar edýän parahatçylygyň ilçilerine öwrüldi. Hut şoňa görä-de, ussat türgenleri, tälimçileri hem-de beýleki ugurdaş hünärmenleri taýýarlamak, «Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda bedenterbiýäni we sporty goldamagyň hem-de ösdürmegiň Maksatnamasy» beýleki Döwlet maksatnamalarynyň esasy ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. 

Aşgabatda Merkezi Aziýada deňi-taýy bolmadyk, sportuň Olimpiýa görnüşleri boýunça döwrebap toplumlary özünde jemleýän Olimpiýa şäherçesiniň gurulmagy türkmen sportuny has täze derejä çykarmaga ýardam etdi. 

Döredilen şertler sport ulgamyny döwrüň talabyna laýyklykda kämilleşdirmek, ýurdumyzda bedenterbiýäni we ýokary netijeli sporty mundan beýläk-de ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri açýar. 

2021-nji ýylda Diýarymyzyň sportunyň taryhynda ajaýyp sahypalar ýazyldy — Ýaponiýanyň Tokio şäherinde geçirilen XXXII tomusky Olimpiadada Garaşsyz Watanymyzyň taryhynda ilkinji gezek Olimpiýa oýunlarynyň kümüş medaly gazanyldy. 

Asylly däbe görä, dünýä derejeli sport ýaryşlarynda ýurdumyzyň adyndan mynasyp wekilçilik edip, baýrakly orunlara eýe bolan türgenler Diýarymyzyň sportuny ösdürmäge, sagdynlygyň we ruhubelentligiň ýurdy hökmünde Türkmenistanyň abraýyny yzygiderli ýokarlandyrmaga uly goşandyna hormat hökmünde döwlet derejesinde sarpalanýarlar. 

Bu ýere ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkara ýaryşlarda üstünlikli çykyş eden Türkmenistanyň ýygyndy toparlarynyň agzalaryna iberen Gutlagyny uly üns bilen diňlediler. 

Döwlet Baştutanymyz Gutlagynda ýurdumyzda sporty we köpçülikleýin bedenterbiýäni ösdürmegiň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini nygtap, ýurdumyzyň ähli künjeklerinde döwrebap sport toplumlarynyň, stadionlaryň we beýleki sport maksatly binalaryň gurlup ulanmaga berilmeginiň türgenlerimiziň dürli sport ýaryşlarynda üstünlikli çykyş etmegini hem-de olaryň baýrakly orunlara mynasyp bolmagyny şertlendirýändigini belledi. 

“Döwlet derejesinde ýaş türgenler üçin döredilýän ajaýyp şertlerimiziň netijesini ýeňişli ýollar, nusgalyk sport üstünlikleriňiz arkaly görkezmelisiňiz!” diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady hem-de türkmen türgeni adyna mynasyp bolan sport ussatlarymyzyň halkara derejeli ýaryşlara işjeň gatnaşyp, ýurdumyza gelýän medallaryň sanawyny has-da artdyrjakdyklaryna, halkara sport giňişliginde özleriniň gazanan üstünlikleri bilen Döwlet baýdagymyzy mundan beýläk-de belentde parlatjakdyklaryna pugta ynam bildirdi. 

Biziň türgenlerimiz şu ýylyň 15 — 25-nji iýuly aralygynda goňşy Özbegistanyň paýtagty Daşkent şäherinde geçirilen hem-de 21 ýurtdan 260-dan gowrak türgeniň gatnaşan agyr atletika boýunça ýetginjekleriň we ýaşlaryň arasyndaky Aziýa çempionatynda Türkmenistana mynasyp wekilçilik etdiler. 

Agyr atletika boýunça Türkmenistanyň ýygyndy toparynyň agzasy, Aşgabat şäherindäki 104-nji orta mekdebiň 10-njy synp okuwçysy Medine Amanowa ýetginjek gyzlaryň arasynda 64 kilogram agram derejesinde çykyş edip, Özbegistandan, Gazagystandan, Hindistandan, Koreýa Respublikasyndan, Taýlanddan, Bahreýn Patyşalygyndan ýaryşa gatnaşan bäsdeşlerini ýeňip, üç altyn medaly eýeledi. Ol 64 kilogram agram derejesinde ýaş gyzlaryň arasyndaky ýaryşlarda iki bürünç medala hem mynasyp boldy. 

Beýleki bir zehinli türgen, agyr atletika boýunça Türkmenistanyň ýygyndy toparynyň agzasy, Aşgabat şäherindäki 20-nji orta mekdebiň 11-nji synp okuwçysy Saparly Muhyýew ýetginjek oglanlaryň arasynda 89 kilogram agram derejesinde çykyş edip, Özbegistanyň, Gyrgyzystanyň, Yragyň, Koreýa Respublikasynyň, Bahreýniň, Saud Arabystany Patyşalygynyň türgenlerinden öňe geçip, hormat münberiniň iň ýokary basgançagyna çykdy. Ýaş türkmen agyr atletikaçysy çykyşlarynyň netijesi boýunça jemi üç altyn medaly gazandy. 

Şeýle-de türkmen türgenleri şu ýylyň ulag boýunça ýaryşlarynyň esasy wakalarynyň birinde — Russiýanyň Ýewropa böleginiň çäklerinde 6 — 16-njy iýulda geçirilen “Ýüpek ýoly — 2022” atly halkara ralli-reýd ýaryşynda mynasyp wekilçilik etdiler. 

“Ýüpek ýoly” diýen özboluşly, çuňňur mana eýe bolan at bilen bütin dünýäde meşhur bolan bu awtoulag ýaryşyny geçirmek başlangyjynyň Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowa degişlidigini ýatlap geçmek ýerlikli bolar. 

Üç döwletiň — Türkmenistanyň, Russiýanyň we Gazagystanyň Baştutanlarynyň howandarlygy netijesinde 2009-njy ýylyň sentýabr aýynda ilkinji gezek üstünlikli durmuşa geçirilen bu iri möçberli taslama sebitiň ýurtlarynyň özara bähbitli hyzmatdaşlygy hem-de dostlugy, hoşniýetli goňşuçylygy ösdürmäge taýýardyklaryny görkezdi. 

Geçilmeli ýoly çylşyrymly hem-de gyzykly bolan Astrahan — Moskwa ugry boýunça guralan bu gezekki ralli ýaryşyna dürli döwletlerden, şol sanda Russiýadan, Belarusdan, Gazagystandan, Bolgariýadan, Latwiýadan, Hytaýdan, Mongoliýadan jemi 32 topar gatnaşdy. 

Kerwene goşulanlar Astrahandan badalga alyp, 4463 kilometr aralygy geçip, pellehana — Moskwa şäherine geldiler. Ýoluň köp bölegini ýolsuz ýerler: sähra bölekleri, çägelikler, çylşyrymly dag we tokaý bölekleri düzdi. 10 günlük ralliniň netijeleri boýunça sylaglary gowşurmak dabaralary Moskwadaky “Lužniki” stadionynda geçirildi. 

Türkmenistanyň awtomobil sporty boýunça ýygyndy topary T2 görnüşde üstünlik gazandy. “Türkmenawtoulaglary” agentliginiň wekili Merdan Toýlyýew we onuň şturmany Şöhrat Toýlyýew “233” belgi bilen “Nissan Patrol” awtoulagynda çykyş edip, 1-nji orna, altyn medala we degişli Kuboga mynasyp boldy. 

Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary N.Amannepesow bu ýere ýygnananlaryň şowhunly el çarpyşmalary astynda dabaraly ýagdaýda has tapawutlanan türgenlere Arkadagly Serdarymyzyň adyndan gymmat bahaly sowgatlary, täze sport awtoulagynyň açaryny hem-de «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda dynç almaga ýollanmalary, şeýle-de Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy tarapyndan ýöriteleşdirilen egin-eşikleri gowşurdy. Wise-premýer türgenleriň iri halkara ýaryşlarda Watanymyzyň Döwlet tuguny ýene-de ençeme gezek belende galdyrjakdyklaryna ynam bildirdi. 

Hormatly Prezidentimiziň adyndan Türkmenistanyň awtomobil sporty boýunça milli ýygyndy toparynyň türgenlerine “Nissan Pathfinder” sport awtoulagy sowgat berildi. 

Döwlet sylaglaryna mynasyp bolanlar sporty we sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek ugrundaky yzygiderli aladasy, ýurdumyzda sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmaga, täze sport ýeňişlerini gazanmaga hemme şertleriň döredilendigi üçin döwlet Baştutanymyza we Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, berk jan saglyk, bagtyýarlyk, mähriban halkymyzyň hem-de Watanymyzyň bähbidine alyp barýan giň gerimli işlerinde üstünlikleri arzuw etdiler. 

Halkara ýaryşlaryň baýrak eýeleri gazanan üstünliklerine ýokary baha berlendigi üçin ýene-de bir gezek hoşallyk bildirip, türkmen sportunyň abraý-mertebesini has-da belende götermek ugrunda mundan beýläk-de ähli tagallalaryny gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdylar. 

Soňra halkara ýaryşlarda üstünlik gazanan türgenler hormatly Prezidentimiziň adyndan sowgat berlen awtoulagy ýüzüne sylyp kabul etdiler hem-de özleri üçin täze taýýarlanan we häzirki döwrüň awtomobil sportunyň talaplaryna doly laýyk gelýän türgen lybaslaryny geýip, ulagyň başyna geçip, ony «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň çäkleri boýunça sürdüler hem-de 2018-nji ýylda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy boýunça geçirilen “Amul — Hazar” halkara awtorallisiniň geçen ugry bilen ýola düşdüler. 

Dünýä derejeli ýaryşlarda gazanýan üstünlikleri we ýeňişleri bilen Ýer ýüzüniň iri ýaryşlarynda Döwlet tugy buýsanç bilen parlaýan Türkmenistanyň sport abraýyny artdyrmaga mynasyp goşant goşýan türgenler “Amul — Hazar” halkara awtoralli ýaryşynyň ugrunyň bir böleginden geçdiler. Bularyň ählisi ýurdumyzyň ýaşlarynyň geljekde-de milli awtomobil sportuny ösdürjekdiklerine, Diýarymyzyň dünýädäki sport abraýyny has-da artdyrjakdyklaryna ynamy berkidýär. 

Häzirki döwürde Türkmenistanda sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berkidilmeginde möhüm ähmiýeti bolan köpçülikleýin bedenterbiýäniň we ýokary netijeli sportuň ösdürilmegine möhüm ähmiýet berilýär. Gahryman Arkadagymyzyň ýolbaşçylygynda binýady goýlan asylly ýörelgeler hormatly Prezidentimiziň yzygiderli tagallalary netijesinde döwrüň ruhuna kybap derejede ösdürilýär we dowam etdirilýär. 

Mälim bolşy ýaly, “Saglyk” Döwlet maksatnamasyny işläp taýýarlan alym Arkadagymyz ýurdumyzda sportuň dürli görnüşleriniň ösdürilmegine we halkara ýaryşlaryň yzygiderli geçirilmegine giň mümkinçilikleri döretdi. Her bir işde görelde bolýan Gahryman Arkadagymyz sportuň dürli görnüşleri bilen, şol sanda welosiped sürmek hem-de awtomobil sporty bilen meşgullanyp, ýaşlaryň ýokary netijeli sporta giňden çekilmegi ugrunda ähli zerur şertleri üpjün etdi. 

2018-nji ýylda Türkmenistanda Amul — Hazar ugry boýunça halkara awtomobil ýaryşy geçirildi. Mälim bolşy ýaly, bu ýaryşa Gahryman Arkadagymyzyň özi hem gatnaşdy. Awtomobil sportunyň kadasyna laýyklykda, ýaryşa gatnaşdyrylýan awtoulagyň tehniki ýagdaýyna möhüm ähmiýet berilýär. Şonda Gahryman Arkadagymyz Arkadagly Serdarymyz bilen bilelikde ýaryşa gatnaşdyryljak awtoulaglary täzeden gözden geçiripdiler. 

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow täze sport ulagynyň oturgyjyndan başlap, ähli gurallaryna çenli berk we oňaýly derejede bolmagynyň örän möhümdigini belläpdi. Awtoulagy dolandyrmagyň inçe tilsimleri bar. Tejribeli sürüji olary doly ele almak bilen, awtoulagy ralli ýaly jogapkärli ýaryşa ýokary derejede taýýarlap biler. 

Gahryman Arkadagymyz we Arkadagly Serdarymyz awtoulagyň hereketlendirijisini, tigirlerini gözden geçiripdiler we olaryň käbirlerini täzeden düzüpdiler. Munuň özi hormatly Arkadagymyzyň islendik işde bolşy ýaly, sport ýaryşlarynda hem öňde durýan wezipeleriň oňyn çözgüdine örän jogapkärçilikli çemeleşýändiginiň aýdyň beýany boldy. Hormatly Arkadagymyz we Arkadagly Serdarymyz ýaryşlaryň geçýän ugrunyň çylşyrymly şertlerini nazara alyp, ulagyň abatlyk derejesiniň ýokary bolmalydygyna, onuň berkligine we güýjüne aýratyn ähmiýet beripdiler. 

Soňra Gahryman Arkadagymyz özüniň çyzgylary esasynda täzeden düzülen sport awtoulagyny synap görmek maksady bilen, onuň ruluna geçdi. Arkadagly Serdarymyz bolsa şturmanyň ornunda ýerleşdi. Şeýlelik bilen, milli Liderimiziň erk edýän sport ulagy Garagum sährasynyň jümmüşine ýola düşüp, Gahryman Arkadagymyz kuwwatly sport ulagyny ýokary tizlikde sürüp, bellenilen aralygy ussatlyk bilen geçipdi. 

 Şeýle hem şu günki ajaýyp waka mynasybetli medeniýet we sungat ussatlarynyň konserti, türgenleriň görkezme çykyşlary guraldy. 

 *** 

Şu gün halkara ýaryşlara gatnaşyp, 2-nji we 3-nji baýrakly orunlara mynasyp bolan türgenlere hormatly Prezidentimiziň adyndan gymmat bahaly sowgatlary gowşurmak dabarasy boldy. 

Ýurdumyzyň awtomobil sporty bilen meşgullanýan türgenleriniň, Sport we ýaşlar syýasaty ministrliginiň, jemgyýetçilik guramalarynyň ýolbaşçylarynyň hem-de wekilleriniň, hormaty ýaşulularyň, ýaşlaryň gatnaşmagynda geçirilen bu çäre sagdynlygyň we ruhubelentligiň ýurdy hökmünde ykrar edilen Türkmenistanda ýokary netijeli sportuň ösdürilmegine uly üns berilýändiginiň aýdyň beýanyna öwrüldi. 

Döwlet Baştutanymyzyň adyndan berlen sowgatlary ýüzüne sylyp kabul eden türgenler türkmen sportunyň dünýä ýüzündäki abraýynyň mundan beýläk-de belende göterilmegi ugrunda ähli tagallalaryny gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdylar. 

Dabaranyň ahyrynda ýurdumyzda köpçülikleýin bedenterbiýäniň we ýokary netijeli sportuň ösdürilmegi arkaly sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berkidilmegi ugrunda yzygiderli alada edýän hormatly Prezidentimiziň adyna alkyş sözleri aýdyldy.

Ilatyň iş bilen üpjünçiligi  Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň uzak möhlete niýetlenen maksatnamalarynda esasy orny eýeleýär. Häzirki wagtda dünýä ykdysadyýetinde emele gelen çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, ýurdumyz ilatyň iş bilen üpjünçiligini ýokary derejede saklamak we şol birwagtda täze iş orunlaryny yzygiderli döretmek boýunça uly tagallalary edýär. 

Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň Prezidenti wezipesine girişmek dabarasynda «Biziň esasy maksadymyz mähriban Watanymyzyň asudalygyny we howpsuzlygyny, durmuş-ykdysady taýdan ösüşini, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmagy, bütin dünýäde parahatçylygy hem-de özara ynanyşmagy berkitmegi üpjün etmekdir. Şu belent maksatlara ýetmegiň ýoly Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň taryhy mejlisinde kabul edilen hem-de ata Watanymyzyň geljek 30 ýylda gülläp ösmegine gönükdirilen Milli maksatnamada aýdyň beýýan edildi. Bu maksatnama «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» diýlip atlandyrylýar» diýip bellemek bilen, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmagy üpjün etmegi özüniň esasy maksatlarynyň hatarynda goýdy.  

«Ilatyň iş bilen üpjünçiligi hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň talaplaryny ýerine ýetirmek maksady bilen zähmet gatnaşyklary, zähmeti guramak, goramak, zähmete hak tölemek, iş bilen üpjünçilik, durmuş üpjünçiligi we ilaty durmuş taýdan goramak babatda döwlet syýasatyny durmuşa geçirýän merkezi döwlet dolandyryş edarasy bolup durýan Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň resmi internet web-saýtynyň binýadynda «Türkmenistanyň ilatynyň iş bilen üpjünçiligi» portaly açyldy. Bu portalda guramaçylyk-hukuk we eýeçiligiň görnüşlerine garamazdan, kärhanalar, edaralar we guramalar, şeýle hem aýry-aýry fiziki şahslar — hususy telekeçiler üçin özlerinde bar bolan boş iş orunlary, olar üçin zerur hünärmenler, işçiler barada maglumatlary ýerleşdirmek arkaly iş gözleýänleriň dykgatyna ýetirmek mümkinçiligi döredildi. Bar bolan boş iş orunlarynyň maglumatlary yzygiderli gazetlerde çap edilip hem-de internet sahypasyna ýerleşdirilip, ilatyň dykgatyna ýetirilip durulýar. 

Türkmenistanyň Prezidentiniň «Türkmenistanda daşary ýurt raýatlaryny, raýatlygy bolmadyk adamlary işe çekmegiň tertibini kämilleşdirmek hakynda» Kararyna laýyklykda, eýeçiligiň we guramaçylyk-hukuk görnüşine garamazdan, ýuridik taraplar hem-de hakyna tutma zähmeti ulanýan şahsy taraplar tarapyndan Türkmenistanda zähmet işini amala aşyrmaga çekilen daşary ýurt raýatlarynyň, raýatlygy bolmadyk adamlaryň sany şol taraplaryň işgärleriniň umumy sanynyň ýüzden on böleginden köp bolmaly däldir. Bu kadanyň girizilmegi Türkmenistanyň raýatlarynyň boş iş orunlaryny eýelemäge bolan artykmaç hukugyny üpjün edýär. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň ýokary depginli durmuş-ykdysady ösüşini üpjün etmekde ýaşlara uly ynam bildirýär. Şoňa görä-de, milli ykdysadyýetimiziň pudaklary üçin zerur bolan hünärmenleri taýýarlamagy, täze döwrebap iş orunlaryny döretmegi, ýaşlaryň hünär taýýarlygyny we iş bilen üpjünçiligini ençeme ýyllar öňünden meýilnamalaşdyrýar, hünär bilim ulgamy kämilleşdirilýär, zähmet bazarynda ýaşlary iş bilen üpjün etmek boýunça işjeň çäreler durmuşa geçirilýär. Ylym-bilimiň, täze tehnologiýalaryň ösen derejesi göz öňünde tutulyp, mekdeplerde, ýokary okuw mekdeplerinde täze hünärler boýunça hünär ugurlary açylýar. 

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» «Ilatyň durmuş we zähmet taýdan üpjünçiligi, adam maýasyny ösdürmek» atly 22-nji bölüminde geljek otuz ýylyň dowamynda raýatlaryň durmuş taýdan goraglylygyny pugtalandyrmaga, ilatyň iş bilen üpjünçiliginiň derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen maksatnamalaýyn çäreler kesgitlenýär. Türkmenistany ösdürmegiň esasy ugurlarynyň 2022 — 2052-nji ýyllar üçin Milli maksatnamasyny amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasynyň birinji sahypasynda «Zähmet, ilatyň iş bilen üpjünçiligi, durmuş hyzmatlary, durmuş üpjünçiligi çygrynda kanunçylygy kämilleşdirmek, zähmeti goramak, iş bilen üpjünçilik, durmuş taýdan goraglylyk» meseleleriniň goýulmagy ýurdumyzda adam hakyndaky aladanyň ilkinji nobatda durýandygynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Serdar DIWANOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň  uly mugallymy.

Şu günler öý bikeleri özara gürrüňlerinde gyş üçin gök-bakja önümlerini, miweleri gaplamak işleri bilen meşguldyklary barada hökman ýaňzydýandyrlar. Tomus pasly gök we miwe önümlerini gaplamak bilen, ätiýaçlyk azyk goruny edinmekde amatly döwür hasaplanýar. Mydama ätiýaçly bolmak, gyş paslyna taýýarlykly barmak ata-babalarymyzdan gelýän asylly ýörelgeleriň biri. Öý bikelerimiz bu ýörelgäni nesilme-nesil dowam etdirip gelýärler. Ýurdumyzyň hususy pudagynda gaýtadan işleýän azyk senagaty kärhanalarynyň döremegi bilen, olaryň bu ugurdaky işleri biraz ýeňilleşen bolsa gerek. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň döwrebap önümçilik kärhanalarynda gök-bakja ekinlerini, dürli miweleri gaýtadan işlemek esasynda öndürýän konserwirlenen önümleri ýokary hil derejesi, ekologik taýdan arassalygy bilen tapawutlanýar. Şeýle önümler ýaramlylyk möhletiniň dowamlylygy bilen hem alyjynyň ünsüni özüne çekýär. Alty aýa, hatda bir ýyla çenli saklap bolýan bu azyk önümleri ýylyň tutuş dowamynda halkymyzyň saçaklaryny bezeýär.  

Ýurdumyzda ilkinji bolup maýonez önümçiligini ýola goýup, hususy pudakda 2016-njy ýyldan bäri işläp gelýän “Owadan ülke” hojalyk jemgyýeti hem şu ugurda iş alyp barýar. Täze tehnologiýalaryň hasabyna önümçiligini giňelden hojalyk jemgyýetiniň konserwirlenen milli önümleri mundan alty ýyl öň ak bazarlarymyzda, azyk harytlary dükanlarynda “Nur”, “Mylaýym” haryt nyşanlary bilen peýda boldy. Önümhanada zähmet çekýän işçileriň 150-ä golaýy häzirki wagtda şeýle haryt nyşanly üwmeçleriň, pomidor goýaltmalarynyň, mürepbeleriň, jemleriň, marinada ýatyrylan pomidor, hyýar, kelem önümleriniň her günde 8 tonna golaýyny öndürýärler.  

— Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bazarlarymyz gaýtadan işlenen azyk önümleriniň hem täzeden-täze görnüşleri bilen baýlaşýar. Şunuň özem bu ugurdan işleýän telekeçileriň arasyndaky özara bäsdeşligi güýçlendirýär. Alyjylar harytlaryň daşky gabyndan başlap, täzeligine, tagamyna, hil derejesine çenli üns berýärler. Olaryň arasyndan täze görnüşlerini saýlap alýarlar. Müşderileriň ösen isleglerini kanagatlandyrmak üçin mydama gözlegde bolmaly, okamaly, dünýä tejribesini öwrenmeli, gök we miwe önümlerini gaplamagyň täzeden-täze usullaryny oýlap tapmaly bolýar. Şeýle gözlegleriň netijesinde taýýarlan täze önümlerimizi “Hazyna” haryt nyşany bilen halkymyza hödürledik. Olar ösümlik ýagy goşulan mesge ýagy, şokolad goýaltmasy, şeýle-de ýertudanaly, erikli, üljeli, böwürslenli mürepbelerdir. Mesge ýaglary 200 gramlyk ýörite gaplara gaplanan, şeýle-de onuň karton gutularda 20 kilogramlyk görnüşi hem bar.  

Şu günler, ýagny tomus pasly biziň üçin iň gyzgalaňly döwür. Bu döwür işçilerimiz öňküden-de tijenip, iş depginini has-da güýçlendirmeli bolýarlar. Önümlerimiziň içerki bazardan artan bölegini daşary ýurtlara eksport etmegi hem meýilleşdirýäris. Hojalyk jemgyýetimize berlen ISO güwänamalary önümlerimiziň ýokary hil derejesini alamatlandyrýar — diýip, “Owadan ülke” hojalyk jemgyýetiniň hünärmeni Kerim Amanmyradow gürrüň berýär. 

Şu günlerde bazarlaryň gök-bakja ekinleri, dürli miweler bilen baýlaşmagy daýhanlarymyzyň yhlasly zähmetiniň miwesidir. Munuň özi “Halkyň Arkadagly zamanasy” ýylynyň halkymyz üçin has bereketlidiginiň, rysgallydygynyň alamaty. Ol rysgal-bereket ýurdumyzyň gaýtadan işleýän azyk senagaty kärhanalarynyň işçileriniň yhlasly zähmeti bilen halkymyzyň mukaddes saçaklaryny öňküden-de baýlaşdyrýar. Bu bolsa döwletlilikden, agzybir we asuda durmuşdan nyşandyr.  

Keýik UMAROWA.

“Türkmenistan”.