Azyk bolçulygyny döretmek islendik ýurduň ykdysady syýasatynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Hormatly Prezidentimiz hem ilatymyzy özümizde öndürilýän azyk önümleri bilen üpjün etmegiň meselesine çynlakaý çemeleşýär we degişli ýolbaşçylaryň öňünde bu barada anyk wezipeleri goýýar. Bu il-ýurt bähbitli işlere hususy önüm öndürijiler hem saldamly goşant goşýarlar.
Telekeçiler ilaty ýylyň dowamynda ýokary hilli gök we bakja önümleri bilen üpjün etmek üçin ýyladyşhanalarda ekinleriň dürli görnüşlerini ýetişdirýärler. Olaryň şu ýylyň başyndan bäri satuwa çykaran ýyladyşhana önümleriniň umumy mukdary 5 müň 133 tonnadan geçdi. Munuň geçen ýylyň degişli döwründäkisinden ep-esli köpdügi hususy önüm öndürijileriň işleriniň barha rowaç alýandygyna şaýatlyk edýär. Ilata hödürlenilen önümleriň esasy bölegini pomidor tutýar. Telekeçilerimiz geçen ýarym ýylda bu önümiň 4 müň 927 tonnadan gowragyny öndürdiler. Şonuň ýaly-da bolgar burçunyň 64, kelemiň 83 tonnasy alyjylara terligine ýetirildi. Ýer tudanasynyň 1,68, soganyň 8 tonnasy ýyladyşhanalarda ýetişdirildi. Şu günler bolsa hususy önüm öndürijiler tebigy şertlerde açyk meýdanda ýetişdirilen ýeralmanyň, soganyň, pomidoryň, bakja önümleriniň we beýleki azyklyk ekinleriň hasylyny ýitgisiz ýygnap almak ugrunda tutanýerli zähmet çekýärler. Oba hojalyk işleri bilen meşgullanýan telekeçileriň tagallalarynyň ýerine düşýändigi bolsa bazarlaryň we dükanlaryň dolup duran tekjelerinden aýdyň görünýär.
Hususy önüm öndürijiler diňe bir gök önümleri ýetişdirmek bilen çäklenmän, eýsem, maldarçylyk, guşçulyk bilen hem, olardan alynýan önümleri gaýtadan işlemek bilen hem meşgullanýarlar. Welaýatymyzyň telekeçileri geçen alty aýda 105 tonna golaý et öndürdiler. Häzirki wagtda hususy maldarlaryň 64-si et öndürmek maksady bilen mal idedýärler. Şonuň ýaly-da etden ýokary hilli şöhlat önümleri hem taýýarlanylýar. Ýylyň başyndan bäri bu önümiň 105 tonnadan gowragy söwda nokatlarynyň üsti bilen ýerlenildi. Bu önümçilik bilen telekeçileriň 10-sy meşgullanýar.
Welaýatymyzda guşçulygy ösdürmäge hem aýratyn üns berilýär. Ilaty berhizlik iýmit hasaplanylýan guş eti, saglyk üçin peýdaly ýumurtga bilen üpjün etmäge hususy önüm öndürijiler saldamly goşant goşýarlar. Towuk idedýän telekeçileriň 9-sy ýylyň başyndan bäri towuk etiniň 71 tonna golaýyny alyjylara ýetirdi. Ýene-de şonça telekeçiniň kömegi bilen 1,5 milliondan gowrak ýumurtga öndürilip, söwda nokatlaryna iberildi.
Ýylyň dowamynda uly islegden peýdalanýan önümleriň ýene biri süýtdür. Telekeçileriň güýji bilen ýylyň başyndan bäri 939 tonna ýakyn süýt öndürildi. Gaýtadan işlemegiň netijesinde öndürilen süýt önümleriniň mukdary bolsa 69 tonna ýetdi. «Läle», «Enaý», «Her gün», «Peýker», «Rahatlyk» ýaly haryt nyşanlary bilen öndürilýän gatyk, gaýmak, dorog, gaty we ereme peýnirler, mesge ýagy, doňdurma alyjylaryň uly isleginden peýdalanýar.
Ýylyň başyndan bäri çörek we çörek önümleriniň hem 354 tonnadan gowragy ilatyň saçagyna ýetirildi. Öndürilen konditer önümleriniň mukdary bolsa 153 tonna töweregi boldy.
Tomsuň häzirki günlerinde hususy önüm öndürijiler alkogolsyz içgileri we arassalanylan suwy söwda nokatlaryna çykarmaga hem aýratyn üns berýärler. Ýylyň başyndan bäri olar ilata alkogolsyz içgileriň 244 müň dekalitrden gowragyny hödürlediler. Bu önümiň 239 müň dekalitrinden gowragy iýun aýynda öndürildi. Bu bolsa telekeçileriň işini alyjylaryň dürli döwürlerdäki isleglerine laýyk guraýandyklaryny görkezýär. Şu günlerde «Kristall Bek», «Yşgyn», «Ramakwa», «Sümmül», «Titi», «Mahmal», «Arçalyk» we beýleki söwda belgili dürli tagamly içgiler alyjylaryň arasynda uly meşhurlyga eýe bolýar.
Ýokarda mysal getiren anyk delillerimizden hem görnüşi ýaly, welaýatymyzyň telekeçileri azyk önümçiliginde uly orny eýeleýärler. Häzir bu ugur bilen telekeçileriň 198-si meşgullanýar. Hususy kärhanalarda we önümhanalarda döredilen iş orunlarynda işgärleriň 842-si zähmet çekýär. Hünärmenleriň birleşen tagallalarynyň netijesinde azyklyk önümleriň bolçulygy döredilýär.
Şöwket KERIMBERDIÝEW,
Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň welaýat bölüminiň müdiri, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty.