Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de Bi­ta­rap­lyk sy­ýa­sa­ty­ny üs­tün­lik­li ama­la aşyr­ýan Ga­raş­syz Türk­me­nis­tan dün­ýä­de dur­nuk­ly ösü­şe, pa­ra­hat­çy­ly­gyň we howp­suz­ly­gyň pug­ta­lan­dy­ryl­ma­gy­na oňyn go­şant goş­ýar hem-de ener­ge­ti­ka, ulag, eko­lo­gi­ýa, sag­ly­gy go­ra­ýyş ul­gam­la­ryn­da we beý­le­ki ugur­lar­da baş­lan­gyç­la­ry öňe sür­ýär. 

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz ta­ra­pyn­dan ýur­du­my­zyň ne­bit­gaz pu­da­gy­ny ös­dür­mek bo­ýun­ça iş­le­riň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi, ener­gi­ýa se­riş­de­le­ri­niň da­şa­ry ýurt­la­ra ibe­ril­ýän ugur­la­ry­nyň di­wer­si­fi­ka­si­ýa ýo­ly bi­len ös­dü­ril­me­gi ne­ti­je­sin­de Türk­me­nis­tan yg­ty­bar­ly hyz­mat­daş hök­mün­de hal­ka­ra de­re­je­sin­de eýe­le­ýän or­nu­ny has-da ber­kit­di. Ug­le­wo­do­rod se­riş­de­le­ri­ne baý bo­lan ýur­du­myz ony bü­tin adam­za­dyň bäh­bi­di­ne gö­nük­dir­mä­ge ça­lyş­ýar.  

Dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän be­ýik iş­le­riň esa­sy ug­ry Türk­me­nis­ta­nyň ener­ge­ti­ka dip­lo­ma­ti­ýa­sy­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­ny kes­git­le­mek­den, onuň sy­ýa­sy-hu­kuk esas­la­ry­ny mun­dan beý­läk-de kä­mil­leş­dir­mek­den yba­rat­dyr. 

Türk­me­nis­ta­nyň se­na­gat pu­dak­la­ry­ny, ho­ja­lyk dü­züm­le­ri­ni has-da dep­gin­li ös­dür­mek­de, je­ma­gat ta­lap­la­ry­ny do­ly ka­na­gat­lan­dyr­mak­da, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň eks­port kuw­wa­ty­ny art­dyr­mak­da elekt­roe­ner­ge­ti­ka pu­da­gy­nyň hem hyz­ma­ty ulu­dyr. Oňa döw­let ta­ra­pyn­dan mö­hüm äh­mi­ýet be­ril­ýär. Ýur­du­myz­da ula­nyl­ýan, şeý­le hem ulan­ma­ga be­ril­ýän tä­ze des­ga­la­ry elekt­rik ener­gi­ýa­sy bi­len bök­denç­siz üp­jün et­mek üçin giň ge­rim­li iş­ler ýaý­baň­lan­dy­ryl­dy. We­la­ýat­lar­da döw­re­bap gaz­tur­bi­na­ly elekt­rik stan­si­ýa­lar gur­lup, işe gi­ri­zil­di. Olar bi­ri-bi­ri bi­len kuw­wat­lyk taý­dan bag­la­ny­şyk­ly bo­lup, ýur­du­myz­da elekt­rik gu­şa­gy­ny eme­le ge­tir­ýär. Şu­nuň ne­ti­je­sin­de ener­ge­ti­ka se­na­ga­ty­nyň önüm­çi­lik kuw­wat­lyk­la­ry en­çe­me es­se art­dy. Mu­nuň özi di­ňe bir ýur­du­my­zyň se­na­gat we je­ma­gat ta­lap­la­ry­ny elekt­rik ener­gi­ýa­sy bi­len do­ly ka­na­gat­lan­dyr­mak bi­len çäk­len­män, eý­sem, goň­şy döw­let­le­re — Eý­ran Ys­lam Res­pub­li­ka­sy­na, Ow­ga­nys­tan döw­le­ti­ne iber­mä­ge hem müm­kin­çi­lik ber­ýär.  

Hä­zir­ki wagt­da ýa­kyn we alys halk­la­ryň ojak­la­ryn­da türk­me­niň te­bi­gy ga­zy­nyň alaw­la­ma­gy do­gan­lyk mil­let­le­riň ýü­re­gi­ni ýy­lad­ýar. Türk­me­nis­tan bi­len goň­şy döw­let­le­riň ara­syn­da­ky ser­het pa­ra­hat­çy­lyk we dost­luk ser­he­di­ne öw­rül­ýär. Ne­ti­je­li yk­dy­sa­dy hem me­de­ni gat­na­şyk­lar, öza­ra bäh­bit­li hyz­mat­daş­lyk giň ge­rim alyp, Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rü­ne la­ýyk gel­ýän gör­nüş­de tä­ze maz­mu­na eýe bol­ýar. 

Hä­zir­ki wagt­da ýur­du­my­zyň se­na­ga­ty ösüş bi­len ýo­ka­ry gal­ýar. Ga­za­nyl­ýan ne­ti­je­ler bol­sa Wa­ta­ny­my­zyň yk­dy­sa­dy kuw­wa­ty­ny art­dyr­ýar. 

Ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­niň ös­me­gi­ne äh­li müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýän Ar­ka­dag­ly Ser­da­ry­my­zyň ja­ny sag, öm­ri uzak bol­sun, il-ýurt bäh­bit­li  beýik işleri ro­waç­lyk­la­ra bes­len­sin!  

Çe­men KA­KA­LY­ÝE­WA,

Türk­men döw­let ma­li­ýe ins­ti­tu­ty­nyň mu­gal­ly­my.

Mälim bolşy ýaly, Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda Türkmenistanda ulag-kommunikasiýa ulgamynda demir ýol, awtomobil, deňiz, howa ulaglarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak boýunça amala aşyrylýan giň möçberli milli maksatnamalary we hereket edýän ulag geçelgelerini giňeltmek, sebit we dünýä söwda-ykdysady gatnaşyklarynyň çuňlaşdyrylmagyna kuwwatly itergi berjek täze geçelgeleri döretmek babatda giň gerimli işler durmuşa geçirildi. Gahryman Arkadagymyzyň baştutanlygynda başy başlanan il-ýurt we dünýä ähmiýetli işler Arkadagly Serdarymyzyň parasatly öňdengörüjiligi bilen täze röwüşde dowam etdirilýär.  

18-nji iýulda ak şäherimiz Aşgabatda Ýewraziýada üstaşyr ulag hyzmatdaşlygyny diwersifikasiýalaşdyrmaga bagyşlanan «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş» atly maslahat öz işine başlady. Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň «Türkmen Forum» hojalyk jemgyýeti bilen bilelikde guralan we iki günläp dowam eden bu foruma ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekilleri, bilermenler, maýadarlar, ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar. 

Foruma gatnaşyjylaryň hatarynda «Vitol», «Meno Logistics», «Boeing», «Dragon Oil», «Fly Dubai», «Airbus», «Cargo Lux» halkara logistika we ekspeditorçylyk kompaniýalarynyň, Howa Ulaglarynyň Halkara Assosiasiýasynyň (IATA), Halkara gämiçilik edarasynyň (ICS), Halkara awtomobil ulaglary birleşiginiň (IRU), Merkezi Aziýada «USAID» maksatnamasynyň wekilleriniň bardygyny bellemek has-da buýsançly. Maslahatyň mejlislerine hem-de pikir alyşmalaryna halkara guramalarynyň we maliýe edaralarynyň, BMG-niň, ÝHHG-niň, Bütindünýä bankynyň, Aziýanyň Ösüş bankynyň, Türkmenistanda işleýän diplomatik missiýalaryň wekilleri hem gatnaşdylar. 

Adaty görnüşde hem-de sanly ulgam arkaly geçirilen maslahatyň iş maksatnamasy «Pandemiýadan soňky döwürde ulag-logistika toplumynyň dikeldilmegi: täze howplar we mümkinçilikler» atly plenar mejlisi hem-de «Ulag-kommunikasiýa toplumynyň sanlylaşdyrylmagy. Geljege nazar», «Durnukly ulagyň ekologik jähetleri. «Ýaşyl» infrastrukturanyň ösdürilmeginde döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň orny», «Ulag-kommunikasiýa toplumynyň ösdürilmeginde ylmyň we bilimiň orny» atly üç sany iş mejlisini özünde jemledi. 

Maslahatyň birinji gününde Halkara ulag diplomatiýasy merkeziniň Ýerine ýetiriji sekretary I.Runow, BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň Ýerine ýetiriji sekretarynyň orunbasary D.Mariýasin, BMG-niň Aziýa – Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasynyň ulag, ulag-aragatnaşyk we logistika, ykdysady bölümleriniň ýolbaşçysy F.Kormilisin, Halkara Ulag Assosiasiýasynyň Ýerine ýetiriji komitetiniň wekili sanly ulgam arkaly gutlag sözleri bilen çykyş etdiler. 

Maslahatyň dowamynda oňa gatnaşyjylar ulag hyzmatlarynyň dünýä bazarynyň ýagdaýy, ýük akymlarynyň ugurlary we ösüşi, ulagyň ähli görnüşiniň netijeliligini hem-de bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň mümkinçilikleri, Ýewraziýada halkara gatnawlara goşulyşmak we olaryň ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak şertlerinde Türkmenistanyň üstaşyr ulag kuwwatynyň netijeliligini ýokarlandyrmakda awtomobil hem-de howa ulagynyň eýeleýän orny, töwekgelçilikleri gözegçilikde saklamak, logistik çykdajylary hasaba almak bilen bagly meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar. 

Türkmenistan öz ulag-kommunikasiýasyny ösdürmek, Ýewropa – Kawkaz – Aziýa (TRACECA) ulag geçelgesi boýunça ýük akymlarynyň artdyrylmagy üçin çäk taýdan amatly ýerde ýerleşýär. Ýurdumyzyň TRACECA taslamalaryna gatnaşmagy onuň sebitiň möhüm ulag halkasy derejesini pugtalandyrmak, şeýle-de iň täze ulag tehnologiýalaryny ornaşdyrmak maksady bilen, goşmaça çäreleri iş ýüzünde yzygiderli amala aşyrmaga täze mümkinçilikleri açar. 

Halkara hyzmatdaşlyk barada aýdylanda, Türkmenistanyň ähli ýurtlaryň we halklaryň düýpli bähbitlerine gabat gelýän giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen netijeli başlangyçlary öňe sürýändigi, olary durmuşa geçirmek boýunça anyk işleri amala aşyrýandygy nygtaldy. Şu gezekki maslahat munuň aýdyň subutnamasydyr. 

Foruma gatnaşyjylaryň çykyşlary tanyşdyrylyşlar bilen utgaşdyryldy. Munuň özi ulag ulgamynda hyzmatdaşlygy diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça beýan edilen teklipler bilen has içgin tanyşmaga mümkinçilik berdi. 

Maslahatyň çäklerinde Halkara ulag we üstaşyr geçelgesini döretmek hakynda Eýran Yslam Respublikasynyň, Katar Döwletiniň, Oman Soltanlygynyň, Türkmenistanyň hem-de Özbegistan Respublikasynyň Hökümetleriniň arasynda Ylalaşygyň (Aşgabat Ylalaşygy) Işçi komitetiniň üçünji mejlisi, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Gyrgyzystan – Özbegistan – Türkmenistan – Eýran we Täjigistan – Özbegistan – Türkmenistan – Eýran – Türkiýe ulag geçelgeleri boýunça birinji iş duşuşygy hem geçirildi. 

Maslahatyň ikinji gününde ulag-kommunikasiýa toplumynyň ösdürilmeginde ylmyň we bilimiň orny, bu ulgamlarda halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek bilen bagly meselelere seredildi. Şeýle-de forumyň çäklerinde sylaglaýyş dabarasyny geçirmek, özara gatnaşyklary pugtalandyrmaga, onuň netijeli görnüşlerini işläp taýýarlamaga, ählumumy abadançylygyň we ösüşiň bähbidine sebit hem-de halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge gönükdirilen resminamalara gol çekildi.  

«Bereketli toprak».

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow 8-nji iýulda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde birnäçe möhüm resminamalara gol çekdi. Olaryň hatarynda «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny» tassyklamak baradaky Karar hem bar. Bu möhüm resminamanyň kabul edilmegi bilen ýakyn ýyllarda köpugurly özgertmeleri amala aşyrmagyň, halk hojalygynyň pudaklaryny hem-de döwlet dolandyrylyşynyň ähli ulgamlaryny düzüm taýdan mundan beýläk-de täzeden guramagyň nobatdaky tapgyry başlandy. 

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» Hökümetiň mejlislerinde, döwlet Baştutanymyzyň geçiren maslahatlarynda yzygiderli ara alnyp maslahatlaşyldy. Ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmagyň, sanly ulgama geçirmegiň wezipeleri, ösüşiň ugurlary hem-de depginli ösüşiň ulgamlaryny kesgitlemek nazara alnyp, onuň üstünde düýpli işlenildi. Munuň özi halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň hilini ýokarlandyrmaga, ýurdumyzyň gülläp ösüşini üpjün etmäge, ykdysady kuwwatyny berkitmäge gönükdirilendir. 

Ösüşiň innowasion nusgalaryny döretmek boýunça döwlet Baştutanymyzyň bellän ugurlary, beren görkezmeleridir tabşyryklary ýakyn ýedi ýyl üçin anyk çäreleriň toplumlaýyn hem-de sazlaşykly maksatnamasyny düzmekde ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary, welaýatlaryň häkimlikleri üçin ugur görkeziji bolup hyzmat eder. 

Bellenen toplumlaýyn çäreleriň netijesinde jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 2028-nji ýyla çenli döwürde 6,7 göterimden pes bolmadyk derejesini gazanmak göz öňünde tutulýar. Şol döwre çenli jemi içerki önümiň möçberindäki döwlete dahylsyz bölegiň paýyny 72 göterime ýetirmek meýilleşdirilýär. Bu görkezijini döwlete dahylsyz bölegi ösdürmek, hususan-da, kiçi we orta telekeçiligiň işini mundan beýläk-de giňeltmek arkaly gazanmak göz öňünde tutulýar. 

Ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüş mümkinçiliklerini giňden ulanmak, milli ykdysadyýeti senagatlaşdyrmak, pudaklaryň we hyzmatlar ulgamynyň depginli ösüşini üpjün etmek hem-de sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak Maksatnamanyň möhüm ugry hökmünde kesgitlenilýär. Şu maksat bilen 2022 — 2028-nji ýyllarda önümçilik we durmuş maksatly binalaryňdyr desgalaryň 500-den gowragyny gurmak bellenilendir. Maksatnama laýyklykda, öňümizdäki ýedi ýylda ýurdumyzyň önümçilik kuwwatyny pugtalandyrmaga we durmuş ulgamyny ösdürmäge 278,1 mlrd. manatdan gowrak maýa goýumlary goýmak göz öňünde tutulýar. 

Transmilli gaz taslamalarynyň örän uly geljegi bar. Mysal hökmünde aýtsak, energiýa akymlarynyň täze strategik ugurlaryny açmak, Hindistan we Pakistan ýaly iri, depginli ösýän ýurtlaryň ykdysadyýetini ýangyç serişdeleri bilen üpjün etmek arkaly Aziýa — Ýuwaş umman sebitindäki, Ýakyn hem-de Orta Gündogardaky beýleki ösýän bazarlara çykmak maksat edinilýär. 

Elektrik energiýasynyň önümçiligini, gazyň çykarylyşyny, benziniň öndürilişini, polietileniň, polipropileniň önümçiligini artdyrmak, tebigy gazy has çuňňur we giňişleýin gaýtadan işlemek, umuman, nebit, dokma, himiýa senagatlarynda önümçilige gönükdirilen innowasion taslamalary we ulag-düzüm desgalaryny gurmak ýakyn döwür üçin esasy wezipeler hasaplanýar. 

Türkmenistan öz ösüşinde diňe senagat pudagynda, ulag-logistika düzümlerinde döwrebap ulgamy kemala getirmek bilen çäklenmeýär, oba hojalygy we azyk önümleriniň önümçiligini artdyrmagy hem maksat edinýär.  

Ýakyn ýyllarda Türkmenistanda sanly ykdysadyýetiň durnukly ösüşiniň üpjün edilmegi, ýurdumyzyň senagatynyň innowasion häsiýetde ösdürilmegi, jemi içerki önümiň düzüminde maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamynyň ösüşiniň ýokarlandyrylmagy senagatyň bäsdeşlige ukyplylygyny güýçlendirer, önümçilik we ylmy-tehniki kuwwaty artdyrar. 

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyny» durmuşa geçirmegiň çäklerinde «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» kabul edilmegi hojalygy ýöretmegiň döwrebap, netijeli usullaryny giňden ornaşdyrmagy, ýurdumyzyň geoykdysady ýagdaýlaryny, heniz ulanylmadyk mümkinçiliklerini hem-de artykmaçlyklaryny herekete girizmegi, bazar gatnaşyklary şertlerinde hereketlendiriji güýç hökmünde telekeçileriň bu işlere işjeň çekilmegini talap edýär. Bu ugurda ýurdumyzyň sebitlerini hem-de serhetdeş döwletleri birleşdirýän ýörite ykdysady zolaklaryň, ykdysady geçelgeleriň daşary ýurt bazarlaryna çykmaga mümkinçiligi bolan ösen ulag-logistik düzümli senagat ulgamlarynyň we senagat toplumlarynyň ösdürilmegine ýardam etjekdigi gürrüňsizdir. 

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzyň senagat taýdan ösmegine güýçli depgin beren iri ylmy taslamalar amala aşyrylýar. Ylmyň we tehnikanyň artykmaçlyklary diňe ykdysadyýetdäki oňyn netijesi bilen çäklenmän, eýsem, türkmenistanlylaryň durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna ýardam bermek bilen, jemgyýetiň ähli gatlaklaryna hem oňyn täsir edýär. Şunuň bilen birlikde «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» suw, energetika we ulag diplomatiýasy babatda türkmen döwleti tarapyndan Birleşen Milletler Guramasynyň belent münberinden beýan edilen hem-de halkara jemgyýetçiligiň goldawyna eýe bolan düýpli maksatlaryň we başlangyçlaryň Türkmenistanda Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekdäki ýollaryny şöhlelendirýär. 

Şeýlelikde, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» üstünlikli berjaý edilmegi Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe innowasion ösüşleriň, öňegidişlikleriň gazanylmagyny şertlendirer. 

Serdar ARAZOW,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Ykdysady meseleler baradaky komitetiniň başlygynyň orunbasary.

Düýn paýtagtymyzdaky Söwda-senagat edarasynda öz işine başlan «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş» atly halkara maslahat dünýä ýurtlarynyň ençemesinden ulag ulgamynda iş alyp barýan öňdebaryjy kompaniýalaryňdyr döwlet düzümleriniň wekillerini, ugurdaş halkara düzümleriň ýolbaşçylarynydyr bilermenleri netijeli pikir alyşma meýdançasyna jemledi. 

 Pandemiýa şertlerinde girizilen çäklendirmeler zerarly, türkmen paýtagtynda geçirilmegi däbe öwrülen şeýle iri möçberli çärelere gatnaşmaga köp wagtdan bäri garaşan daşary ýurtly myhmanlar ak mermerli Aşgabadyň, hakykatdan-da, dost-doganlygyň hem hyzmatdaşlygyň merkezidigini biragyzdan tassyklap, forumyň guramaçylyk derejesine ýokary baha berdiler. 

 Artur ANDRISIAK,
Aziýanyň Ösüş bankynyň Türkmenistandaky hemişelik wekilhanasynyň direktory: 

 — Aziýanyň Ösüş banky Aşgabatda geçirilýän üstaşyr ulag geçelgelerine bagyşlanan halkara maslahata aýratyn ähmiýet berýär. Munuň özi köp babatda biziň bankymyzyň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Strategiýasyna gabat gelýär. Sebitiň ulag ulgamynyň uzak aralyklar, gurluşyklara sarp edilýän çykdajylaryň köp bolmagy, infrastrukturalara hyzmat etmek, serhetýaka integrasiýanyň we intermodallygyň çäklendirilmegi ýaly käbir meseleler bilen ýüzbe-ýüz bolýandygyna garamazdan, ulaglaryň hem-de söwdanyň işi durnukly ýagdaýda saklanýar. Pandemiýadan soňky döwürde bolsa hut şu ugurlara isleg barha ýokarlanýar. Ösüşiň häzirki depginini goldamak üçin ulag düzümleriniňdir institutlarynyň gurluşyny döwrebaplaşdyrmak we sanlylaşdyrmak, ulag taslamalarynyň maliýe hem-de ekologik taýdan durnuklylygyny ýokarlandyrmak, ykdysady, infrastruktura geçelgeleriniň bilelikdäki oňyn ösüşini üpjün etmek ýaly mümkinçilikler bar. Bularyň ählisi halkara hyzmatdaşlygydyr söwdany giňeltmekde örän amatly şertleri döretmek bilen, ahyrky netijede, tutuş sebitde abadançylygy, durnuklylygy pugtalandyrmaga goşant goşýar. 

Aziýanyň Ösüş banky sebitleýin hyzmatdaşlygy ilerletmek üçin öz mandatynyň hem-de 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Strategiýasynyň esasynda duran gaýtalanmajak mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanýar. Anyk meseleleri çözmek we Merkezi Aziýanyň mümkinçiliklerini ulanmak maksady bilen, biziň bankymyz Merkezi Aziýa sebitleýin ykdysady hyzmatdaşlyk Maksatnamasyny — 2030-njy ýyla çenli döwür üçin ulag Strategiýasyny işläp taýýarlamaga ýardam berdi. Ol ýollar we ýol aktiwlerini dolandyrmak; demir ýol; serhetüsti ýük daşamalar hem-de logistika; ýol hereketiniň howpsuzlygy; awiasiýa ýaly esasy ugurlaryň 5-sini özünde jemleýär. Türkmenistan bilen öňden gelýän hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryna eýerip, Aziýanyň Ösüş banky ýurduň özüni söwda we üstaşyr geçiriji halka hökmünde tanatmak, bazarlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak bilen bagly tagallalaryny goldaýar. 

Ýeri gelende bellesek, 2011-nji ýylda tassyklanan Demirgazyk — Günorta demir ýolunyň taslamasyna goýberilen serişdeler Aziýanyň Ösüş bankynyň Türkmenistan üçin beren karzlarynyň ilkinjisi boldy. Şonuň netijesinde 288 kilometrlik ýoluň duýduryş ulgamy, elektrik üpjünçiligi we aragatnaşygy döwrebaplaşdyryldy. Munuň özi Türkmenistanyň Gazagystana göni gatnaşyklaryny, şeýle-de Eýrany, Russiýany, Günorta Aziýany birleşdirýän geçelgeler bilen has giň aragatnaşygyny gowulandyrdy. Hususan-da, bu taslama halkara ýük daşamalary iki essä, takmynan, 7,1 million tonna çenli artdyrmaga, kömürturşy gazynyň zyňyndylaryny 27 müň tonna çenli azaltmaga ýardam etdi. Biziň bankymyz häzirki wagtda Türkmenabat — Mary — Aşgabat — Türkmenbaşy demir ýol ugrunyň tehniki-ykdysady esaslandyrmasyny taýýarlamakda Türkmenistanyň Hökümetini goldaýar. Bu taslama 1147 kilometre uzaýan ýol boýunça ýolagçy we ýük gatnawlarynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga, Türkmenistandan geçýän halkara üstaşyr geçelgeleriň ählisini bir ugra birleşdirmäge gönükdirilendir. 

 Maksim SAREW,
«MaxFlight» awiakompaniýasynyň Baş direktory: 

— Aşgabatda halkara üstaşyr ulag geçelgelerine bagyşlanan şu gezekki maslahat geçirilmezden, tutuş sebitde ulag gatnawlarynyň dikeldilmegini göz öňüne getirmek mümkin däldi. Sebäbi hemmeler pandemiýa şertlerinde ýüze çykan çökgünlik zerarly köp babatda işi togtadylan bu ulgamda nähilidir bir hereketiň amal edilip başlanmagyna garaşýar. Nobatdaky duşuşyk bolsa şu ugurdaky meseleleri ýüzbe-ýüz ara alyp maslahatlaşmaga, ozal bar bolan aragatnaşyklary dikeltmäge, täze hyzmatdaşlary tapmaga örän amatly mümkinçilik boldy. 

Biz kompaniýamyzyň wekilleri bilen bilelikde bu halkara maslahata gatnaşmak üçin birinji gezek Türkmenistanda bolýarys. Dogrusyny aýtsak, forum ilkinji gününden garaşyşymyzdan has netijeli häsiýete eýe boldy. Biz Russiýanyň we Türkmenistanyň arasynda howa gatnawlaryny ösdürmek ugrunda bilelikde iş alyp baran hyzmatdaşlarymyz bilen ýüzbe-ýüz görüşdik, täze hyzmatdaşlardyr beýleki ýurtlaryň ulag ulgamynda işleýän kompaniýalarynyň wekilleri bilen tanyşdyk. Bu bolsa biziň üçin diýseň bähbitli. «MaxFlight» «Türkmenhowaýollary» agentliginiň ýükleri daşamak boýunça Russiýadaky resmi agenti bolmak bilen, biziň wezipämiz ugratmak üçin ýükleri tapmakdan, täze hyzmatlary ýola goýmakdan, multimodal ugurlary işjeňleşdirip, ýagny ýükleri diňe bir uçarlarda däl, eýsem, awtomobil, demir ýol ulaglary arkaly hem gatnadyp, müşderiler üçin hemmetaraplaýyn amatly şertleri döretmekden ybaratdyr. 

Üstaşyr ulag geçelgeleri boýunça Aşgabat forumynyň ýokary guramaçylyk derejesini aýratyn nygtamak isleýärin. Türkmen tarapynyň myhmansöýerligi, adamlaryň hoşmeýilliligi, işlemek we pikir alyşmak üçin berilýän goldawlar, hakykatdan-da, öwgä mynasyp. Aslynda, uzak wagtlap şeýle iri çärelere gatnaşmasaň, birgeňsi tolgunma duýgulary gurşap alýar. Ýöne häzir bu beýle däl. Türkmen paýtagtynda geçirilýän forumda biz özümizi öýümizdäkidenem arkaýyn duýýarys. Bularyň ählisi guramaçylar tarapyndan edilen tagallalaryň juda ýerine düşendigini görkezýär. 

 Igor RUNOW,
Halkara ulag diplomatiýasy merkeziniň Ýerine ýetiriji sekretary: 

 — Üstaşyr ulag geçelgeleri boýunça halkara forumyň plenar mejlisinde onlaýn usulda çykyş etmek bilen, Ýewropa — Kawkaz — Aziýa (TRACECA) ulag geçelgesi boýunça ýükleri üstaşyr daşamaga niýetlenen «TradeLens» taslamasy — üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminama barada düşünje bermek isleýärin. Bu başlangyç Halkara ulag diplomatiýasy merkezi tarapyndan Ýolgurluşykçylaryň Halkara Birleşigi hem-de «IBM» korporasiýasy bilen bilelikde işlenip taýýarlanylyp, ol häzirki hereket edýän elektron infrastrukturalary we milli gümrük ulgamlaryny ulanmak arkaly konteýner ýük daşamalaryny päsgelçiliksiz amala aşyrmaga mümkinçilik berjek ählumumy resminamany döretmäge gönükdirilendir. Häzirki wagtda «TradeLens» taslamasy deňiz ulaglary arkaly ýükleri daşamakda işjeň peýdalanylýar. Onuň gury ýerdäki ilkinji synag taslamasyny bolsa Ýewropa — Kawkaz — Aziýa ulag geçelgesi boýunça durmuşa geçirmek ylalaşyldy. 

Bu resminamanyň esasy wezipesi açyk, elýeterli we durnukly ählumumy gümrük üstaşyr geçiriş ulgamyny döretmekden ybaratdyr. Ol BMG-niň durnukly ösüş ulgamynda 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibiniň, «XXI asyrda gümrük» konsepsiýasynyň maksatlaryna hem laýyk gelýär. Üstaşyr geçirmek boýunça ählumumy resminama dolulygyna sanlylaşdyrylan önümdir. Ol blokçeýn arkaly konteýnerdäki ýükleriň hakyky wagt hasabynda serhetleriň birnäçesine ondan-oňa geçirilmegine gözegçilik etmäge niýetlenendir. Bu taslama syýasy hem-de filosofik nukdaýnazardan «XXI asyrda gümrük» konsepsiýasyna esaslanyp, onda gümrük administrasiýalarynyň, gümrük edaralary bilen işewürligiň arasynda hakyky wagt hasabynda has ýygjam hyzmatdaşlygyň zerurdygy nygtalýar. Munuň özi söwdany kanuny esasda alyp barmaga we oňa gümrük gözegçiligini geçirmäge ýardam eder. 

Biz bu taslamany şu ýylyň güýzünde synag hökmünde durmuşa geçirip başlamagy meýilleşdirýäris. Dünýä söwda gatnaşyklaryna geljegi uly täsirini hem-de gatnaşyjy ýurtlar tarapyndan berilýän goldawy göz öňünde tutup, ahyrky netijede, onuň ýolgörkeziji taslama öwrüljekdigine ynanýarys. 

 Ýelena AGZAMOWA,
Tatarystan Respublikasynyň Söwda-senagat edarasynyň başlygynyň geňeşçisi: 

 — Russiýa Federasiýasynyň, Tatarystan Respublikasynyň we Türkmenistanyň arasynda taryhy taýdan kemala gelen baglanyşyk bu günki gün hakyky dostluk, ynanyşmak, deňhukuklylyk ýörelgeleri esasynda ýola goýlan açyk hem-de netijeli dialoga öwrüldi. Ol hyzmatdaşlygyň durmuş-ykdysady, medeni aragatnaşyklar ulgamlarynda durmuşa geçirilýän iri taslamalary ösdürmäge gönükdirilendir. Tatarystan Respublikasynyň daşary ykdysady gatnaşyklary barada aýdylanda, onuň köp babatda yslam döwletleri bilen däp bolan özara hereketler bilen kesgitlenilýändigine aýratyn ünsi çekmeli. 

Ýeri gelende bellesek, şu ýylyň maýynda geçirilen «KazanSummit 2022» XIII halkara ykdysady sammitiň çäklerinde Tatarystanyň Söwda-senagat edarasy Russiýanyň Söwda-senagat edaralarynyň halkara forumyny hem gurady. Bu dört günlük çäre Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna agza döwletleriň ugurdaş düzümleriniň wekillerini hem bir meýdança jemledi. Biz bu foruma Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň wekiliýetini hem çagyrdyk. Mundan başga-da, Türkmenistanyň we Tatarystanyň Söwda-senagat edaralary tarapyndan şu ýylyň 28-nji aprelinde wideoaragatnaşyk ulgamy arkaly «Strategik hyzmatdaşlygy giňeldip» atly maslahat geçirildi. Şonda Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň başlygy türkmen-tatar eksport amallarynyň ösdürilmeginiň zerurdygyny nygtap, türkmen tarapynyň eksporta niýetlenen önümçilikler bilen bagly ýüze çykýan meselelere ýakyndan ýardam bermäge taýýardygyny tassyklady. 

Aşgabatda geçirilýän ulag forumynyň hem ikitaraplaýyn türkmen-tatar gatnaşyklaryny mundan beýläk-de giňeltmäge, geljek üçin meýilnamalary ynamly kesgitlemäge mynasyp goşant goşjakdygyna ynanýarys. 

Ýazga geçiren Aýgül RAHYMOWA.

«Türkmenistan».

Aşgabat, 18-nji iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradowyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onuň gün tertibine oba hojalygynda we ýurdumyzyň sebitlerinde alnyp barylýan işler bilen baglanyşykly meseleler girizildi. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Häkim sebitde alnyp barylýan işler, ýygnalan däne hasylynyň kabul ediş nokatlaryndan elewatorlara, ammarlara bökdençsiz daşalmagyny hem-de ýerleşdirilmegini üpjün etmek boýunça görülýän çäreler, orakdan boşan meýdanlarda agrotehniki talaplara laýyklykda sürüm işleriniň geçirilişi barada hasabat berdi. Gowaça ideg, şol sanda dürli zyýankeşlere we kesellere garşy alnyp barylýan işler, häzirki wagtda ýeralmanyň, gök-bakja, beýleki oba hojalyk ekinleriniň hasylynyň ýygnalyşy barada hem aýdyldy. 

Suw üpjünçilik meseleleri hem-de şu ýylda ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen durmuş-medeni, önümçilik maksatly desgalaryň gurluşygynda işleriň ýagdaýy hasabatyň aýratyn meseleleri boldy. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, welaýaty durmuş-ykdysady taýdan okgunly ösdürmek bilen bagly meseleleriň hemişe üns merkezinde saklanmalydygyny nygtady. Hormatly Prezidentimiz ýygnalan bugdaý hasylynyň elewatorlara hem-de ammarlara bökdençsiz daşalmagynyň, talabalaýyk saklanmagynyň şu günüň möhüm wezipesidigini aýdyp, häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Şunuň bilen bir hatarda, gowaça ekilen meýdanlarda hatarara bejergi işleriniň öz wagtynda we ýokary hilli geçirilmeginiň, ösüş suwunyň tutulmagynyň, mineral dökünler bilen iýmitlendirilmeginiň hemişe gözegçilikde saklanmagynyň zerurdygyna üns çekildi. Gowaça meýdanlarynda zyýankeşlere we kesellere garşy çäreleriň geçirilmegine, oba hojalyk tehnikalarynyň doly güýjünde peýdalanylmagyna aýratyn ähmiýet berilmelidir. Ýetişdirilen ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň hasylyny ýitgisiz ýygnamak möhüm işleriň hatarynda kesgitlendi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow welaýatda bar bolan suw üpjünçilik desgalarynyň talabalaýyk ýagdaýda işledilmeginiň wajypdygyna ünsi çekip, bu desgalar boýunça degişli seljermeleri geçirmegi tabşyrdy. Şeýle hem dürli desgalardaky gurluşyk işleriniň bellenen möhletlerde we ýokary hilli tamamlanmagynyň, okuw ýylynyň başyna çenli ähli bilim edaralarynda abatlaýyş işleriniň geçirilmeginiň berk gözegçilikde saklanmalydygyna üns çekildi. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew sebitiň ekin meýdanlarynda alnyp barylýan işler, şol sanda gowaça we gant şugundyryna agrotehniki kadalara laýyklykda ideg edilişiniň guralyşy, bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm we tekizlemek işleriniň depginleri barada hasabat berdi. Şu günler bugdaý hasylyny elewatorlara we ammarlara daşamak işleriniň guralyşyna, ýeralmanyň, gök-bakja ekinleriniň ýetişdirilen bol hasylyny ýitgisiz ýygnamak boýunça çärelere ilkinji derejede üns berilýär. Welaýatyň ekin meýdanlaryny suw bilen bökdençsiz üpjün etmek üçin suw serişdelerini rejeli peýdalanmak ugrunda geçirilýän çäreler, medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalaryň gurluşygynyň barşy barada hasabat berildi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ekinlere talabalaýyk ideg edilmeginiň öňde boljak pagta ýygymy möwsüminiň üstünliginiň esasy şertidigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, bu ugurda amala aşyrylýan işlere hemişe gözegçiligiň, hatarara bejerginiň öz wagtynda hem-de ýokary hilli geçirilmeginiň, gowaça ösüş suwuny tutmagyň, ony mineral dökünler bilen iýmitlendirmegiň möhümdigine üns çekildi. 

Hormatly Prezidentimiz welaýatyň ekin meýdanlaryndaky ekinlere, şol sanda gant şugundyryny ösdürip ýetişdirmek üçin bölünip berlen ýerlerde ideg işleriniň ekerançylygyň öňdebaryjy iş tejribesi esasynda hem-de agrotehniki kadalara laýyklykda geçirilmelidigini nygtady. Şunuň bilen birlikde, sebitiň ekin meýdanlarynda ýetişdirilen ýeralmanyň hem-de beýleki gök-bakja ekinleriniň hasylyny ýitgisiz ýygnap almak meselesini hemişe üns merkezinde saklamak zerurdyr. 

Welaýatyň suw üpjünçilik ulgamlarynyň talabalaýyk ýagdaýda saklanmagynyň zerurdygyna aýratyn üns berildi. Hormatly Prezidentimiz welaýatda bina edilýän durmuş-medeni, önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň barşynyň berk gözegçilige alynmalydygyny belläp, gurluşyklaryň depginini güýçlendirmegi, täze okuw ýylynyň başlanmagyna çenli bilim edaralarynda abatlaýyş işlerini doly tamamlamak barada häkime anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradow sebitde işleriň ýagdaýy, dänäniň kabul ediş bölümlerinden elewatorlara we ammarlara bökdençsiz daşalmagyny hem-de ýerleşdirilmegini guramak boýunça görülýän toplumlaýyn çäreler barada hasabat berdi. Şeýle-de alnyp barylýan meýdan işleri, orakdan boşan meýdanlary sürmek we tekizlemek işleriniň geçirilişi, gowaça hem-de şaly ekilen meýdanlara agrotehniki talaplara laýyklykda ideg edilişi barada aýdyldy. Häkim ýeralmanyň, gök-bakja, beýleki oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny ýygnamak üçin görülýän çäreler barada hasabat berdi. 

Şu ýyl ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň depginini güýçlendirmek boýunça görülýän çäreler barada hem hasabat berildi. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, gowaça agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg edilmegini ilkinji nobatdaky wezipeleriň hatarynda kesgitledi. Şunuň bilen baglylykda, häkime gowaça ekilen meýdanlarda hatarara bejergi işlerini geçirmek, ösüş suwuny tutmak, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ujuny çyrpmak, zyýankeşlere garşy göreşmek boýunça çäreleriň öz wagtynda, ýokary hilli geçirilmegi babatda anyk tabşyryklar berildi. Şeýle-de döwlet Baştutanymyz şaly ekilen meýdanlarda ulanylýan oba hojalyk tehnikasynyň we gurallaryň rejeli peýdalanylmalydygy barada häkime tabşyryklary berdi. 

Şunuň bilen birlikde, ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň hasylynyň degişli derejede, bildirilýän talaplara laýyklykda ýygnalmagynyň möhümdigi bellenildi. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ekin meýdanlarynyň suw üpjünçiligine, welaýatyň gidrotehniki desgalarynyň talabalaýyk ýagdaýda saklanmagyna we gözegçiligiň üpjün edilmegine aýratyn ähmiýet berilmelidigini aýdyp, bu babatda häkime degişli görkezmeleri berdi. Dürli maksatly desgalardaky gurluşyklaryň alnyp barlyşyna gözegçilik etmek babatda hem aýratyn tabşyryklar berildi. Döwlet Baştutanymyz täze okuw ýylynyň başyna çenli welaýatyň bilim edaralarynda abatlaýyş işleriniň hökmany suratda geçirilmelidigini belläp, häkime bu babatda birnäçe anyk görkezmeleri berdi. 

Soňra çykyş eden Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy, bugdaý hasylynyň elewatorlara hem-de ammarlara bökdençsiz daşalmagyny guramak boýunça geçirilýän işler barada hasabat berdi. Gowaça ekilen meýdanlarda hatarara bejergileri, olary mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ujuny çyrpmak hem-de ösüş suwuny tutmak işleri geçirilýär. Ekinleri kesellerden we zyýankeşlerden goramak boýunça işler alnyp barylýar. Häzirki wagtda sebitde bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm hem-de tekizlemek işlerini geçirmek boýunça toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar, ýeralmanyň, gök we bakja ekinleriniň hasylyny ýygnamak işleri dowam edýär. Şaly meýdanlarynda agrotehniki kadalara laýyklykda ideg işleri geçirilýär. 

Şeýle-de welaýatda suw üpjünçiliginiň ýagdaýy barada hasabat berildi. Häkim dürli maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň depginleri, olarda gurluşygyň ýokary hilini hem-de bellenilen möhletlerde ulanmaga berilmegini üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, gowaça meýdanlaryna agrotehniki kadalara laýyklykda, ýokary hilli ideg edilmeginiň wajypdygyny belledi. Şunda bu möhüm oba hojalyk çäresiniň bol hasyl alynmagy bilen baglanyşykly ähli şertleriň hasaba alnyp guralmagynyň zerurdygyna üns çekildi. Döwlet Baştutanymyz galladan boşan meýdanlarda sürüm işleriniň bildirilýän talaplara laýyklykda geçirilmelidigini aýdyp, ekerançylaryň tutanýerli zähmeti bilen ýetişdirilen ýeralma, gök we bakja ekinleriniň hasylynyň bellenilen möhletlerde, ýitgisiz ýygnalmagyny üpjün etmegi tabşyrdy. Şaly hasylyny ösdürip ýetişdirmek üçin bölünip berlen meýdanlara ideg edilmegine aýratyn üns berilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz bu ugurda meýilleşdirilen işleriň talabalaýyk geçirilmegini üpjün etmek barada degişli görkezmeleri berdi. 

Sebitiň suw hojalyk desgalarynyň netijeli peýdalanylmagy hem-de olaryň ýagdaýyna seljerme geçirilmegi babatda anyk görkezmeler berildi. Şunda döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalaryň gurluşyk işleriniň ýokary hil derejesini üpjün etmegiň zerurdygyny belläp, häkime bilim edaralarynda abatlaýyş işleriniň geçirilişini üns merkezinde saklamagy tabşyrdy. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew sebitiň ekin meýdanlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri, ýygnalan galla hasylynyň kabul ediş bölümlerinden elewatorlara we ammarlara bökdençsiz daşalmagyny hem-de ýerleşdirilmegini üpjün etmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. Hasabata görä, orakdan boşan meýdanlarda eýýäm sürüm we tekizleýiş işleri alnyp barylýar. Agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, hatarara bejergi işleri geçirilýär. Gowaçanyň ujy çyrpylýar. Oňa ösüş suwy tutulýar, mineral dökünler bilen iýmitlendirilýär, zyýankeşlere we kesellere garşy göreş çäreleri geçirilýär. Şol bir wagtyň özünde ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň bol hasylynyň ýitgisiz ýygnalmagyna uly üns berilýär. Şeýle-de gant şugundyryna bildirilýän talaplara laýyklykda ideg edilişi barada hasabat berildi. 

Häkim suw üpjünçilik işiniň ýagdaýy, medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalaryň gurluşygyny bellenilen möhletlerde tamamlamak boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, gowaçanyň geljekki bol hasylynyň pagtaçy-kärendeçileriň şu günki çekýän tutanýerli zähmetine baglydygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, gowaça ekilen meýdanlarda hatarara bejergi işleriniň talabalaýyk geçirilmeginiň, gowaçanyň mineral dökünler bilen goşmaça iýmitlendirilmeginiň, ösüş suwunyň tutulmagynyň zerurdygyna üns çekildi. Döwlet Baştutanymyz gant şugundyry ekilen meýdanlarda talabalaýyk ideg işleriniň geçirilmeginiň zerurdygyny belläp, ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ýetişdirilen bol hasylynyň öz wagtynda ýygnalmagyny üpjün etmegi tabşyrdy. 

Hormatly Prezidentimiz suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagynyň hem-de suw üpjünçilik desgalarynyň talabalaýyk ulanylmagynyň möhüm wezipeleriň biridigini nygtap, bu mesele boýunça degişli seljerme işlerini geçirmegi tabşyrdy. Şeýle-de medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalaryň gurluşygyny, olaryň öz wagtynda ulanmaga berilmegini gözegçilikde saklamak babatda anyk tabşyryklar berildi. Şunuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyz welaýatyň ähli bilim edaralarynda täze okuw ýylynyň başlanmagyna çenli abatlaýyş işlerini geçirmegi tabşyrdy. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow gözegçilik edýän ulgamynda işleriň ýagdaýy, obasenagat toplumyny mundan beýläk-de ösdürmek boýunça geçirilýän işler barada hasabat berdi. Galla kabul ediş bölümlerinden dänäni elewatorlara we ammarlara daşamak işleriniň barşy, geljek ýylyň hasyly üçin tohumlyk bugdaýlary taýýarlamak ugrunda alnyp barylýan işler barada hasabat berildi. Gowaça meýdanlarynda geçirilýän möwsümleýin çäreler barada aýtmak bilen, wise-premýer şu günler ýurdumyzyň ekerançylyk meýdanlarynda alnyp barylýan agrotehniki işler barada habar berdi. Hususan-da, ösüş suwy tutulýar, hatarara bejergi, ekinleri mineral dökünler bilen iýmitlendirmek işleri geçirilýär. 

Şunuň bilen birlikde, bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm we tekizlemek işleri geçirilýär, oba hojalyk tehnikasynyň hem-de gurallaryň bökdençsiz işledilmegi boýunça degişli çäreler amala aşyrylýar. Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň şaly meýdanlarynda, Balkan, Mary welaýatlarynyň gant şugundyry ekilen meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilýär. Ýurdumyzyň ähli sebitlerinde ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň hasylyny ýitgisiz ýygnamak boýunça işler talabalaýyk derejede guraldy. 

Wise-premýer döwlet Baştutanymyzyň ozal beren tabşyryklaryna laýyklykda, ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak hem-de suw serişdelerini rejeli peýdalanmak boýunça çäreleriň durmuşa geçirilýändigi barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, Amyderýada gorag gaçylaryny dikeltmek we berkitmek, Garagum derýasynyň we beýleki suw akabalarynyň hanalaryny arassalamak, goşmaça suw gorlaryny döretmek üçin suw howdanlarynyň göwrümlerini giňeltmek boýunça geçirilýän degişli işler barada habar berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, obasenagat toplumynyň öňünde durýan ilkinji nobatdaky wezipelere ünsi çekdi. Häzirki wagtda geljekki bol hasylyň düýbi tutulýar diýip, döwlet Baştutanymyz amala aşyrylýan işleriň tutuş toplumyny, şol sanda dänäni elewatorlara daşamak hem-de ony ammarlarda ýerleşdirmegiň bildirilýän talaplara laýyklykda üpjün edilmegini gözegçilikde saklamagyň zerurdygyny belledi. Bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm işlerini ýokary hilli geçirmek, tohum serişdeleriniň seçilip alynmagyny talabalaýyk guramak, oba hojalyk işlerinde suw serişdelerini rejeli peýdalanmak öňde durýan wezipeleriň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda görkezildi. Bu wezipeleriň oňyn çözülmegine häzirki zaman ylmynyň gazananlary, ekerançylygyň milli ýörelgeleri nazara alnyp çemeleşilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary “Türkmenistanyň Prezidentiniň 2022-nji ýylyň 21-nji ýanwarynda çykaran Karary bilen tassyklanan Türkmenistanyň içerki sarp edijileri üçin 2022-nji ýylda nebit önümleriniň möçberlerine üýtgetmeler we goşmaça girizmek hakynda” Kararyň taýýarlanylan taslamasy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow Karara gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi. Bellenilişi ýaly, resminama laýyklykda, ýer böleklerini alan daýhan hojalyklaryny we önüm öndürijileri goşmaça goldamak göz öňünde tutulýar. Şu maksat bilen, olaryň tehnikalary üçin zerur bolan dizel ýangyjyny ýurdumyzyň içerki sarp edijileri üçin tassyklanan bahalar boýunça ýerlemek bellenilýär. Bu bolsa oba hojalyk önümleriniň bol öndürilip, halkymyzyň saçaklarynyň has-da bereketli bolmagyna mümkinçilik berer diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady. 

Soňra döwlet Baştutanymyz wise-premýere hem-de welaýatlaryň häkimlerine ýüzlenip, birnäçe wezipelere olaryň ünsüni çekdi. Ozaly bilen, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň depginleriniň güýçlendirilmeginiň zerurdygy bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, sebitlerde bu ugurda geçirilýän işleriň barşyna berk gözegçilik etmek barada görkezmeler berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýer-suw serişdeleriniň netijeli peýdalanylmagy bilen baglanyşykly işleriň ýagdaýyna içgin seljerme geçirilmeginiň möhümdigi barada aýdyp, iş maslahatyna gatnaşyjylaryň ählisine anyk tabşyryklary berdi. 

Tohumçylyk işleriniň ösdürilmeginiň öňde durýan wezipeleriň möhüm ugurlarynyň hataryndadygyny hem-de oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygynyň köp babatda tohum serişdeleriniň hiline baglydygyny aýdyp, döwlet Baştutanymyz bu ulgamda işleri talabalaýyk derejede guramagy tabşyrdy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahatyny jemläp, hemmelere berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, halkymyzyň abadançylygynyň we ýurdumyzyň gülläp ösmeginiň bähbidine alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Ýurdumyzda ilkinji «akylly» şäheriň gurluşygy üstünlikli dowam edýär 

Milli Liderimiz 2019-njy ýylyň 4-nji martynda sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny geçirip, ýurdumyzda täze şäheri — Ahal welaýatynyň edara ediş merkezini gurmak hakyndaky taryhy Karara gol çekdi. Şondan bir aý gowrak wagt geçenden soň, 2019-njy ýylyň 10-njy aprelinde Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda geljegi parlak şol şäheriň düýbi tutuldy. 

Ýurdumyzyň sebitlerini, şol sanda Ahal welaýatyny ösdürmegiň giň gerimli maksatnamasy üstünlikli amala aşyrylýar. Gahryman Arkadagymyzyň şu beýik özgertmeleriň dünýäsinde Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkezini gurmak baradaky tagallasy aýratyn ähmiýetlidir, ýurdumyzy bütinleý özgerdýän, ösdürýän beýik işleriň aýrylmaz bir bölegidir.  

Täze şäher paýtagtymyzdan 30 kilometrlik günorta-günbatarda gurulýar. Munuň üçin 1,5 milliard amerikan dollary möçberinde serişdeler goýberilýär. Gurluşyk we binagärlik ministrliginiň işläp taýýarlan baş meýilnamasyna laýyklykda, iki tapgyrda amala aşyryljak bu ägirt gurluşygyň birinji tapgyry üstünlikli dowam etdirilýär. Gahryman Arkadagymyz bu tapgyry 2022-nji ýylyň Halkara Bitaraplyk gününe çenli tamamlamagyň maksadalaýyk boljakdygyny aýtdy. Hökümetiň 6-njy maýda geçirilen mejlisiniň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow gurluşyk we senagat toplumyna gözegçilik edýän wise-premýere bu gurluşygyň depginini çaltlandyrmagy tabşyrdy.  

Täze şäheriň gurluşygy üçin müň gektara golaý ýer bölünip berildi. Gurluşygyň birinji tapgyry ýedi ýüz gektar çemesi meýdany tutýar. Bu ýerde 258 sany ýaşaýyş jaýy, 64 sany edara binasy, 14 sany inženerçilik infrastrukturasy bilen baglanyşykly desga, şeýlelikde, jemi 336 desga gurulýar. Welaýatyň täze merkezinde smartfon arkaly dolandyrylýan 2, 5, 7, 9 gatly «akylly» ýaşaýyş jaýlary peýda bolar. 

Bu şäher türkmen tebigatynyň iň gözel ýerleriniň birinde — Köpetdagyň eteginde bina edilýär. Gurluşyk döwründe, ondan soň hem ekologik talaplaryň ýerine ýetirilmegi aýratyn üns merkezindedir. Munuň özi «akylly» şäher ulgamy esasynda dolandyrylýan şäheriň kemala getirilmegi bilen utgaşdyrylýar. Şeýlelikde, Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkezi Türkmenistandaky ilkinji «akylly» şäher bolar. Bu ýerde tebigy gözelligi saklap galmak maksady bilen, «ýaşyl» tehnologiýalar giňden ulanylar. Sanly tehnologiýalar, intellektual ulgamlar ornaşdyrylyp, «akylly» şäher konsepsiýasy durmuşa geçiriler. 

Şäherde ekologik taýdan arassa ulaglaryň hereketi ýola goýlar. Elektrobuslar, elektromobiller hereket eder. Awtoulaglary goýmak üçin niýetlenen «akylly» awtoduralgalar gurlar. Gün we ýel batareýalary, yşyklandyryş ulgamy döwrüň iň ýokary ýaşaýyş medeniýetini üpjün etmäge hyzmat eder. 

Galyndylary gaýtadan işleýän kärhanalary döretmek meselelerine aýratyn ähmiýet berilýär. Milli Liderimiz şeýle nygtady: «Häzirki wagtda zir-zibil galyndylarynyň dünýäde uly mesele bolup durýandygyny nazara almak bilen, bu babatda dünýäniň ösen tejribesinden ugur alyp, galyndylary gaýtadan işleýän kärhanalary döretmek meselelerine aýratyn ähmiýet berilmelidir». Gahryman Arkadagymyz şäherlerde we ilatly ýerlerde arassaçylygyň berjaý edilmeginiň wajypdygyny belledi, «akylly» şäher konsepsiýasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde zir-zibiller üçin «akylly» gaplary ornaşdyrmak barada aýtdy. Zyňyndylardan dolan wagtynda, şeýle gaplar hapa ýygnaýjy gulluklara habar gönderýär. Bu iş döwrüň sanly ulgamy arkaly dolandyrylýar.  

Ýeri gelende, şeýle bir zada ünsi çekmek isleýäris: bu köne dünýäde ynsanyň durmuşynda täzelikler, täzelenişler öňlerem bolup durupdyr. Biziň döwrümiz munuň juda tizleşen döwri, indi telim asyrlyk özgeriş bir demde bolup geçýär, gözüňi ýumup-açýançaň, durmuşyňy dolap alýar. Soňky birnäçe ýyly göz öňüne getirip görüň! Bir adam ömründe dagy, gör, näçe öňegitmeler, täzelenişler bolup biljek! Eýsem-de bolsa, durmuşyň şeýle okgunlylygy, ozaly bilen, Türkmenistan ýaly tebigy baýlyklaryny akylly-başly ulanmagy başarýan, abadan ýurda mahsus ýagdaýdyr. Şunuň bilen baglylykda dilimizde, durmuşymyzda täze sözler, düşünjeler hem peýda bolýar. 

Ýaşaýyş medeniýetimiziň özgerişi, zamananyň iň uly mümkinçilikleriniň biziň halkymyz üçinem elýeterliligi bilen baglanyşykly döreýän «akylly» şäher muňa örän aýdyň mysaldyr. «Akylly» şäher ýa-da «smart-siti» konsepsiýasy öňdebaryjy kommunikasiýa tehnologiýalarynyň we ýokary tizlikli internetiň utgaşdyrylmagyna esaslanýar, şunuň üsti bilen şäher düzümlerini, gulluklaryny takyk dolandyrmagy üpjün edýän bir bitewi ekoulgam ilatyň hyzmatyna berilýär. 

Bu ýerde maglumatlaryň bir bitewi binýadyny özünde jemleýän «akylly» öýler, data merkezi, ýaşaýjylary dürli hyzmatlar we maglumatlar bilen üpjün edýän bitewi elektron goşundy döredilýär. Häzirki zaman sanly hyzmatlary howpsuzlyk we dolandyryş gulluklarynyň dessin täsir etmegini, mysal üçin, daşarky yşyklandyryş ulgamlaryny dolandyrmagy, «akylly» sebetleriň haýsy biriniň zyňyndylardan dolandygy barada degişli gulluga habar berilmegini üpjün eder. Şu ýerde ýene bir zada ünsi çekmek zerur. Dünýäniň ösen «akylly» şäherlerinde sanly ulgamyň şeýle mümkinçilikleri olaryň gurluşyklaryndan soň ýola goýulýan bolsa, biziň şäherimizde gurluşygyň ilkinji binýadyndan, ilkinji kerpijinden başlap hem däl, eýýäm onuň taslamasynda göz öňünde tutulandyr. 

Türkmen gurluşykçylary diňe belli-belli desgalary däl, desgalaryň örän çylşyrymly, dürli-dürli we iň häzirki zaman görnüşlerini, döwrüň öňdebaryjy zawod-fabriklerini gurmaga ukyplydyklaryny doly subut etdiler. Olar döwrebap obalaryň, şäherçeleriň birbada birnäçesini gurmagy-da başarýarlar. Hatda tutuş bir şäheri gurýarlar. Onda-da nähili şäheri! Ýurduň ilkinji «akylly» şäherini! 

Ýurdumyzyň hususy gurluşyk kärhanalary «akylly» öýleri gurmakda Aşgabady ösdürmegiň 16-njy tapgyrynyň gurluşygynda köp tejribe topladylar. Döwlet Baştutanymyz häzirki wagtda Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkeziniň gurluşygynda hünärmenleriň 15 müňden gowragynyň zähmet çekýändigini aýdyp, olaryň bu ýerde toplan tejribesiniň «Aşgabat-sitiniň» gurluşygynda hem ulanylyp bilinjekdigini belledi. 

Birinji tapgyrdaky desgalaryň gurluşygyna potratçy kärhanalaryň 60-dan gowragy gatnaşýar. Şeýle uly gurluşyk taslamasynyň agramly böleginiň milli gurluşyk kompaniýalaryna ynanylmagy döwletimiz tarapyndan olara bildirilen uly ynamdyr, goldawdyr. Munuň üçin uly möçberli serişdeler hususy gurluşyk kärhanalaryna bölünip berildi. Gurluşyk işleriniň geçirilýän döwründe potratçylar gümrük paçlaryny, birža ýygymlaryny tölemekden boşadyldy. Buýrujylaryň haýyşnamalary esasynda ýaşaýyş jaýlaryny gurmak üçin baglaşylýan şertnamalaryň bahasynyň esasy bölegini maliýeleşdirmäge ýeňillikli karz serişdeleri berildi. 

Tutuş bir şäheri gurmak, onda-da iň döwrebap şäheri gurmak her bir döwlete başartjak iş däl. Biziň ýurdumyzda şeýle şäherler yzly-yzyna gurulýar. Aşgabat, hakykatda, täzeden guruldy diýsek, ýalňyş bolmaz. Awaza uly bir şäher, tutuş bir dynç alyş-syýahatçylyk merkezi ahyryn! Ine, indi bolsa başga bir beýik şäher, «akylly» şäher — Ahalyň täze welaýat merkezi gurulýar. Nesip bolsa, «Aşgabat-sitini» hem bu sanawa goşup bolar, onuň gurulmagy netijesinde beýik paýtagt şäherimiziň çäginde üýtgeşik şäher, iň döwrebap şäher, ýene bir «akylly» şäher peýda bolar diýsek, hakykatdan daş düşmeris... 

...Iki tapgyrda kottejleriň we köp gatly ýaşaýyş jaýlarynyň ýüzlerçesi gurlar. Çagalar baglary, orta mekdepler, başlangyç we orta hünär mekdepleri, sungat mekdepleri, saglyk öýleri, Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş merkezi, beýleki hassahanalar, Ruhyýet köşgi, medeniýet öýi, drama teatry, kitaphana, sirk, muzeý, häzirki zaman sport toplumlary, seýilgähler, söwda we dynç alyş merkezleri, beýleki hyzmat edaralary... Aýlawy, türgenleşik meýdançalary, manežleri we athanalary bolan Halkara atçylyk ýokary okuw mekdebi, Ylmy-önümçilik merkezi... Şäheriň dolandyryş, işewürlik, durmuş-üpjünçilik, ulag-aragatnaşyk ulgamlary... Gahryman Arkadagymyzyň aýdyşy ýaly, milli ýol-ýörelgeleriň dowam edýän döwründe bu ýerde täze metjidiň bina edilmegi hem ähmiýetli bolar. Netijede, şäheriň çäginde birbada 5 500 adam namaza durar ýaly metjit gurlar. 

Täze şäheriň köçeleri, şaýollary belli şahsyýetleriň atlaryny göterse, elbetde, gowy bolar. Bu barada Gahryman Arkadagymyz Ahal welaýatyna iş saparynyň çäklerinde aýtdy. Arkadagly Serdarymyz tarapyndan hem bu pikir oňlanyldy. Şeýlelik bilen, hünärine, halkymyzyň öňünde bitiren hyzmatlaryna laýyklykda, şoňa mahsus edara binalarynyň ýerleşýän köçelerine taryhy şahsyýetleriň atlary dakylar. 

28-nji aprelde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow täze edara ediş merkeziniň gurluşygynyň alnyp barylýan ýerine iş saparyny amala aşyrdy. Arkadagly Serdarymyz täze welaýat merkezine döwrebap at dakmak babatda teklipleriň öwrenilmelidigini aýratyn nygtady. Nesip bolsa, täze şäher öz mynasyp adyna hem eýe bolar. 

Bu şäheriň döremegi Ahal welaýatynyň ilaty üçin örän begençli waka bolmak bilen, biziň umumy ösüşlerimiziň aýrylmaz bölegidigine görä, türkmenistanlylaryň her biri üçin hem şeýle wakadyr. Ol ak mermerli paýtagtymyza egin diräp, zamanamyzyň nur-şuglasyny dünýä ýetirer. 

Täze şäher uly taryhly, hoştap howaly, gözel tebigatly ýaýlada, Gahryman Arkadagymyzyň dünýä inen topragynda gurulýar. Bu ýerler gadymlardan bäri iň meşhur bedewleriň çykan ýerleri. Tomaşaly toýlar tutulyp, at çapdyrylyp, altyngabak atdyrylan ýerler. Türkmen mukamlarynyň dörän ýerleri. Dürli ugurlardan meşhur şahsyýetleriň kemala gelen ýerleri. Gadymyýetden bäri rysgallylygy, datly ir-iýmişleri bilen tanalan ýerler.  

 Bu ajaýyp mekanda gurulýan täze şäher bilen baglanyşyklylykda ýene şuny aýdasymyz gelýär: 

Ine, şeýdip Gahryman Arkadagymyzyň täze eseri döreýär. Bu beýik eser beýik özgerişiň, bagtyň, buýsanjyň mukamydyr. Bu eser mizemez döwletliligimiziň altyn şuglasydyr! 

Akmyrat HOJANYÝAZ.

«Türkmenistan».

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Özbegistan Respublikasyna döwlet saparyna hem-de beýleki möhüm wakalara beslenen geçen hepde ýurdumyzyň ägirt uly ykdysady kuwwatynyň, şeýle-de umumy bähbitlere — parahatçylyga, ösüşe we abadançylyga gönükdirilen daşary syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygynyň aýdyň beýanyna öwrüldi. 

Döwlet Baştutanymyzyň 13-nji iýulda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde döwlet durmuşynyň möhüm meselelerine garaldy. Balkan welaýatyndaky “Uzynada” meýdançasynda nebitiň çykarylýan möçberini artdyrmak, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy, ýurdumyzyň sebitlerinde, hususan-da, Daşoguz welaýatynda suw üpjünçiligini gowulandyrmak boýunça görülýän çäreler ara alnyp maslahatlaşylan meseleleriň hatarynda boldy. 

Hormatly Prezidentimiziň Özbegistan Respublikasyna döwlet saparyna hem-de “Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş” atly halkara maslahaty geçirmäge görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berildi. Şeýle-de zähmet serişdelerini we zähmet bazaryny netijeli düzgünleşdirmek maksady bilen, döwlet dolandyryşyny kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler barada habar berildi. 

Häzirki döwürde ýurdumyzda döwlet edara-kärhanalarynyň wezipe sanawlaryny tassyklamak we ylalaşmak boýunça işler Zähmet kodeksiniň talaplaryna laýyk gelýän degişli Tertipnama esasynda alnyp barylýar. “Jemgyýetçilik birleşikleri hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, hereket edýän kanunçylyk namalaryny kämilleşdirmek hem-de edara-kärhanalaryň wezipe sanawyny tassyklamagy düzgünleşdirmek maksady bilen, bu Tertipnamanyň taslamasynyň rejelenen görnüşi taýýarlanyldy. 

Mejlisiň dowamynda döwlet Baştutanymyzyň garamagyna Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan benzin öndürýän dünýäde ilkinji zawodyň çäginde goşmaça ammarlar toplumyny gurmak boýunça halkara bäsleşigi yglan etmek baradaky teklip hödürlenildi. 

Ahal welaýatynda gurlan gazdan benzin öndürýän zawodda EСO-93 kysymly benzin, suwuklandyrylan gaz hem-de kükürtsizlendirilen dizel fraksiýasy öndürilýär. Ýanwar — iýun aýlarynda meýilnama 120,8 göterim ýerine ýetirildi. Zawodyň ekologik taýdan arassa önümi dünýä bazarynda barha artýan uly islegden peýdalanýar. 

Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň halkara bileleşikdäki belent abraýy diňe bir ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty bilen däl-de, türkmen halkynyň baý taryhy-medeni mirasy bilen hem şertlendirilendir. Häzirki wagtda Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherinde şu ýylyň 11 — 14-nji oktýabry aralygynda geçiriljek “Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda” atly halkara festiwalyň Düzgünnamasy işlenip taýýarlanyldy. Şeýle hem “Sanly çözgüt — 2022” atly innowasion taslamalaryň bäsleşigini geçirmäge taýýarlyk görülýär. Ony saglygy goraýyş, ylym we bilim, ulag-logistika, elektron senagat, oba hojalygy, hyzmatlar ulgamy ugurlarynda geçirmek göz öňünde tutulýar. 

Mejlisde döwlet Baştutanymyz “Aşgabat şäherinde 2025-nji ýylda Sambo boýunça dünýä çempionatyny geçirmek hakynda” Karara gol çekdi hem-de ýurdumyzyň sambo boýunça milli ýygyndy toparyna iň gowy türgenleri saýlap almak we olary bu halkara ýaryşa taýýarlamak boýunça zerur işleri geçirmegi tabşyrdy. 

13-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirlikleriniň energetika we infrastruktura ministri Suheil Al Mazruini kabul etdi. Duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň, şol sanda energetika ulgamynda özara gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzyň milli ýangyç-energetika toplumyny döwrebaplaşdyrmak we diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek strategiýasyny durmuşa geçirýändigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, “ýaşyl” energetikada özara gatnaşyklary işjeňleşdirmek, ekologik taýdan arassa gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini, hususan-da, Gün we ýel energiýasyny ulanmak wajyp hasaplanylýar. Birleşen Arap Emirlikleriniň energetika we infrastruktura ministri BAE-niň işewürler toparlarynyň Türkmenistan bilen uzak möhletli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga hem-de täze, geljegi uly taslamalara gatnaşmaga çalyşýandyklaryny tassyklady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň 14-15-nji iýuldaky Özbegistan Respublikasyna döwlet sapary strategik hyzmatdaşlyk häsiýetine eýe bolan, doganlyk türkmen we özbek halklarynyň gadymdan gelýän dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk, özara goldaw bermek däplerine esaslanýan ikitaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmegiň ýolunda möhüm ädim boldy. 

“Kuksaroý” köşgünde geçirilen iň ýokary derejedäki gepleşikleriň dowamynda dostlukly döwletleriň Baştutanlary bar bolan ägirt uly kuwwaty has doly derejede peýdalanmaga giň mümkinçilikleri açýan netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmekde taraplaryň çemeleşmelerini ara alyp maslahatlaşdylar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanyň hem-de Özbegistanyň esasy meseleler boýunça garaýyşlarynyň birdigine ýa-da meňzeşdigine daýanyp, tutuş dünýäde, Merkezi Aziýada we goňşy sebitlerde durnuklylygyň, howpsuzlygyň üpjün edilmegi, bäsdeşlige ukyplylygy ýokarlandyrmak üçin ýurtlarymyzyň ykdysady we serişde kuwwatynyň peýdalanylmagy, dünýä hojalyk gatnaşyklaryna üstünlikli goşulyşmagy, tehnologik ösüş hem-de giň medeni gatnaşyklar üçin şertleriň döredilmegi ugrunda ýakyndan hyzmatdaşlyk edýändiklerini belledi. 

Döwlet Baştutanymyz türkmen-özbek syýasy, söwda-ykdysady hem-de medeni-ynsanperwer gatnaşyklarynyň many-mazmunynyň we ugurlarynyň toplumlaýyn häsiýete eýe bolmalydygyna, ylalaşykly strategiýa, hereketlerimiziň ysnyşykly utgaşmalydygyna, ilkinji nobatda, olaryň iki halkyň we döwletiň uzak möhletleýin bähbitlerine laýyk gelmelidigine ünsi çekdi. Bu wezipeleri iş ýüzünde durmuşa geçirmek üçin taraplarda ähli esaslar bar. 

Döwletara gatnaşyklarda ynanyşmak, gatnaşyklaryň medeniýeti meselesi dünýä syýasatynda we ykdysadyýetinde bolup geçýän çylşyrymly ýagdaýlar bilen baglylykda, bu gün ählumumy ähmiýete eýe bolýar. Türkmenistan hem-de Özbegistan birek-birek bilen gatnaşyklarda özara hormat goýmagyň, deňhukuklylygyň, ynanyşmagyň göreldesini görkezmek bilen, häzir bu taglymlary halkara giňişlikde işjeň ilerledýärler diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. 

Owganystandaky ýagdaýlar gepleşikleriň möhüm meselesi boldy. Türkmenistan özbaşdak hem-de halkara tagallalar bilen baglylykda, Owganystana parahatçylygy we durnuklylygy üpjün etmäge, bu ýurduň ykdysady hem-de durmuş taýdan dikeldilmegi üçin şertleri döretmäge, doganlyk owgan halkyna ynsanperwerlik kömegini bermäge işjeň gatnaşmagyny dowam edýär. Döwlet Baştutanymyz Özbegistanyň bu maksatlara ýetmek üçin amatly halkara şertleri döretmek boýunça tagallalaryny goldamak bilen, 26-njy iýulda Daşkentde geçirilmegi meýilleşdirilen Owganystan boýunça halkara maslahatyň möhümdigini belledi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow suw we suw-energetika meselesini Merkezi Aziýa ýurtlarynyň köptaraplaýyn hyzmatdaşlygynyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde kesgitläp, bu babatda türkmen tarapynyň Özbegistan, Araly halas etmegiň halkara gaznasyny esaslandyryjy beýleki döwletler, ýöriteleşdirilen halkara düzümler bilen ýakyndan hyzmatdaşlyga taýýardygyny nygtady. 

Obasenagat toplumy, energetika, himiýa we nebithimiýa senagaty, maşyngurluşygy, dokma, derman senagaty pudaklary hyzmatdaşlyk üçin uly mümkinçilikleri bolan ugurlar hem-de pudaklar hökmünde kesgitlenildi. Ýurtlarymyzyň işewürler toparlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygy ösdürmegiň, Türkmen-özbek serhetýaka söwda zolagynyň işini düzgünleşdirmegiň zerurdygyna aýratyn üns çekildi. 

Döwlet Baştutanymyz himiýa senagaty ulgamynda iki ýurduň ugurdaş edaralarynyň arasynda hyzmatdaşlygyň ýola goýlandygyny, birnäçe iri şertnamalaryň baglaşylandygyny aýdyp, bilelikdäki taslamalary amala aşyrmak üçin şertleri öwrenmegi, hususan-da, türkmen kärhanalarynda öndürilýän karbamidi daşary ýurt bazarlaryna eksport etmegi hem-de Türkmenistanyň çäginde ýoduň, bromuň we natriý sulfatynyň önümçiligini ýola goýmak mümkinçiliklerini öwrenmegi teklip etdi. 

Hormatly Prezidentimiz biziň umumy hasabymyzda eýýäm amala aşyrylan iri energetika taslamasynyň — Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisiniň taslamasynyň bardygyny aýdyp, özbek hyzmatdaşlarymyz bilen bilelikde, energiýa serişdeleriniň iberilişini artdyrmak we olaryň üstaşyr ugurlaryny giňeltmek mümkinçiliklerine seretmäge taýýardygyny belledi. 

Ulag ulgamy Türkmenistan bilen Özbegistanyň hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan ugrudyr. Iki ýurduň arasynda şu ýylyň 5 aýynda demir ýol ulagy boýunça ýük dolanyşygy 15 müňden gowrak wagon birligine, awtoulaglar boýunça bolsa 17 müňden gowrak birlige deň boldy. Ýurtlarymyzyň tagallalarynyň baş maksada — kuwwatly we döwrebap düzümi döretmek maksadyna gönükdiriljekdigine ynam bildirildi. Bu düzüm Merkezi Aziýanyň, Ýewropanyň, Ýakyn Gündogaryň ulag ulgamlarynyň birleşdirilmegini üpjün edip biler. Hususan-da, ýurdumyz Özbegistan — Türkmenistan — Hazar deňzi we ondan aňryk Gara deňziň portlarynyň üsti bilen Ýewropa çykalgasy bolan ulag ugruny ösdürmek boýunça bilelikdäki işlere taýýardyr. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman — Katar ulag geçelgesiniň taslamasyna gatnaşyjy ýurtlaryň ulag ministrleriniň duşuşygyny guramak başlangyjyny öňe sürdi. 

Gepleşikleriň dowamynda medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyk baradaky meselä deglip geçildi. Şunuň bilen baglylykda, Aşgabadyň merkezinde gurluşygy tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýan “Daşkent” seýilgähiniň açylyşy çuňňur manyly, möhüm waka bolar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýyl Daşoguzda türkmen-özbek döredijilik festiwalyny geçirmegi teklip edip, iki ýurduň arasyndaky ynsanperwer gatnaşyklaryň, ozalkysy ýaly, Türkmenistanda giň goldawa eýe boljakdygyny aýtdy. 

Gepleşikleriň jemleri boýunça strategik häsiýete eýe bolan döwletara gatnaşyklaryň mundan beýläk-de okgunly ösdürilmegine ýardam berjek resminamalaryň uly toplumyna gol çekildi. Şolaryň hatarynda «Türkmenhimiýa» döwlet konserni bilen Özbegistan Respublikasynyň «Uzkimýosanoat» paýdarlar jemgyýetiniň arasynda «Maryazot» önümçilik birleşiginde (Türkmenistan) abatlaýyş-dikeldiş işlerini geçirmek hakynda Çarçuwaly ylalaşyk we «Türkmenhimiýa» döwlet konserni bilen Özbegistan Respublikasynyň «Uzkimýosanoat» paýdarlar jemgyýetiniň arasynda strategik arkalaşygy we söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy bilen Özbegistan Respublikasynyň Döwlet gümrük komitetiniň arasynda özara söwdada Türkmenistanyň we Özbegistan Respublikasynyň gümrük serhetlerinden geçirilýän harytlar barada maglumatlary alyşmak hakynda Teswirnama hem-de geçirilýän harytlar we ulag serişdeleri baradaky deslapky maglumatlary alyşmagyň Tehniki şertleri, Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýi bilen Özbegistan Respublikasynyň Ylymlar akademiýasynyň Teýmirleriň taryhy Döwlet muzeýiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Ulag ministrliginiň arasynda ulag-üstaşyr hyzmatdaşlygy ösdürmek hakynda Ylalaşyk; Demir ýol ulaglary pudagynda mundan beýläk-de hyzmatdaşlygy berkitmek hakynda «Türkmendemirýollary» agentligi bilen «Узбекистон темир йуллари» paýdarlar birleşiginiň arasynda Ähtnama; Türkmenistanyň Adalat ministrligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Ýustisiýa ministrliginiň arasynda 2022-2023-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň Maksatnamasy; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk babatda 2022 — 2024-nji ýyllar üçin Maksatnama we Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy bilen Özbegistan Respublikasynyň Innowasiýa ösüşi ministrliginiň arasynda başlangyç ylmy-barlag taslamalary boýunça bilelikdäki bäsleşigi geçirmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň arasynda 2023-2024-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlyk etmegiň Maksatnamasy hem-de Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary instituty bilen Merkezi Aziýa halkara institutynyň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda syýahatçylyk babatda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Amyderýanyň suw serişdelerini dolandyrmak, goramak we rejeli peýdalanmak hakynda Ylalaşyk; Türkmen-özbek serhetýaka söwda zolagyny — Söwda merkezini döretmek we onuň işini düzgünleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşygy amala aşyrmak boýunça çäreleriň Meýilnamasy (Ýol kartasy); Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda 2022 — 2025-nji ýyllar üçin söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy we senagat kooperasiýasyny ösdürmegiň Maksatnamasy bar. 

Ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow we Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew Bilelikdäki Beýannama gol çekdiler. 

Goňşy ýurtlaryň netijeli gatnaşyklary köpugurly esasda ösdürmäge bolan gyzyklanmalary 13-nji iýulda Buharada geçirilen birinji Türkmen-özbek sebitara forumynda, Işewürlik geňeşiniň nobatdaky mejlisinde, birnäçe ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň, döwlet, hususy düzümleriň wekilleriniň gatnaşmagynda guralan duşuşyklarda tassyklanyldy. Söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň bar bolan ägirt uly kuwwatynyň durmuşa geçirilmegine gönükdirilen ikitaraplaýyn resminamalara gol çekilmegi duşuşyklaryň anyk netijelerine öwrüldi. Şeýle hem döwlet Baştutanymyzyň goňşy ýurda şu gezekki döwlet saparynyň barşynda Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Tokaý hojalygy boýunça döwlet komitetiniň arasynda tokaý hojalygy babatda hyzmatdaşlyk etmek barada özara düşünişmek hakynda Ähtnama, Türkmenistanyň Sport we ýaşlar syýasaty ministrligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Ýaşlaryň işleri boýunça agentliginiň arasynda ýaşlar syýasaty babatda özara düşünişmek hakynda Ähtnama, Türkmenistanyň Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komiteti bilen Özbegistanyň Milli teleradiokompaniýasynyň arasynda teleradioýaýlymlar ulgamyndaky hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmek boýunça 2022-2023-nji ýyllar üçin çäreleriň Meýilnamasyna gol çekildi. 

Şunuň bilen birlikde, iki ýurduň telekeçilik düzümleriniň arasynda mebel toplumynyň, konditer, himiýa hem-de oba hojalyk önümleriniň eksporty we importy barada birnäçe şertnamalara gol çekildi. Şeýle-de Türkmenistanda awtomobil önümçiligi boýunça kärhananyň taslamasyny düzmek hem-de Özbegistanda gurluşyk işlerini amala aşyrmak barada ylalaşyklar gazanyldy. Umuman, dostlukly döwletleriň işewür toparlarynyň arasynda baglaşylan ylalaşyklaryň möçberi ABŞ-nyň 450 million dollaryndan gowrak boldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistanyň Prezidentiniň döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmakda bitiren ägirt uly hyzmatyny, Türkmenistan bilen hyzmatdaşlyga berýän yzygiderli ünsüni aýratyn nygtap, dostlukly ýurduň döwlet Baştutanyny özi üçin islendik amatly wagtda resmi sapar bilen Türkmenistana gelmäge çagyrdy. 

Döwlet Baştutanymyz “Kuksaroý” döwlet kabulhanasynyň çäginde ýerleşýän Hormatly myhmanlar seýilgähinde nahal oturtdy. Bu ajaýyp seýilgähde Gahryman Arkadagymyzyň Özbegistana amala aşyran saparynyň barşynda eken bag nahaly eýýäm boý alyp otyr. Bu ajaýyp däp iki doganlyk döwletiň halklarynyň arasyndaky dostlugyň we hoşniýetli goňşuçylygyň ýene-de bir nyşanydyr. 

15-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistan Respublikasyna döwlet saparynyň çäklerinde ýurduň Oliý Majlisiniň Senatynyň Başlygy Tanzila Narbaýewa bilen duşuşdy. Duşuşygyň dowamynda kanun çykaryjy edaralaryň ugry boýunça ýakyndan, başlangyçly özara gatnaşyklaryň türkmen-özbek hyzmatdaşlygyny toplumlaýyn ösdürmegiň möhüm ugrudygy bellenildi. Bu işde Türkmenistanda we Özbegistanda döredilen parlamentara Dostluk toparlary ähmiýetli orun eýeleýär. 

Şol gün hormatly Prezidentimiz Samarkant şäherine geldi hem-de bu ýerde Prezident Şawkat Mirziýoýew bilen bilelikde Özbegistan Respublikasynyň ilkinji Prezidenti Yslam Karimowyň aramgähine bardy. Döwlet Baştutanlary Özbegistanyň görnükli döwlet we syýasy işgärini hem-de türkmen-özbek dost-doganlyk gatnaşyklarynyň ösdürilmegine ägirt uly goşant goşan şahsyýeti hatyralap, onuň aramgähine gül desselerini goýdular. 

Döwlet Baştutanlary Samarkandyň taryhy-medeni toplumynyň ýadygärliklerini, hususan-da, XV asyryň birinji ýarymynda bina edilen Ulugbegiň obserwatoriýasyny, Teýmiriň aramgähini (Gur-Emir), üç medresäni — Ulugbek, Şerdor hem-de Tilla-Kori medreselerini özünde jemleýän Registan meýdançasyny synladylar. 

Ýokary derejeli myhmanlary kabul ediş merkezinde Türkmenistanyň Prezidentiniň hormatyna özbek tarapynyň adyndan resmi günortanlyk nahary berildi. Onuň dowamynda Özbegistan Respublikasynyň sungat ussatlarynyň çykyşy boldy. 

Soňra Prezidentler Serdar Berdimuhamedow we Şawkat Mirziýoýew Samarkandyň Halkara howa menziline tarap ugradylar. Döwlet Baştutanlary ýokary derejede geçirilen gepleşikleriň netijelerine çuňňur kanagatlanma bildirip, Türkmenistanyň we Özbegistanyň dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna berk ygrarlydyklaryny, taraplaryň özara bähbitlilik, deňhukuklylyk we strategik esasda giň gerimli hyzmatdaşlygy ösdürmäge meýillidiklerini tassykladylar. 

 Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow uçarda Watanymyza ugrady. 

11-nji iýulda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Türkiýe Respublikasynyň Beýik Millet Mejlisiniň Başlygy Mustafa Şentopyň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik geçirildi. Onuň dowamynda parlamentara gatnaşyklary giňeltmegiň dürli ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Şeýle-de şol gün hajy Arkadagymyz döwlet Baştutanymyzyň adyndan Ýaponiýanyň ozalky Premýer-ministri Sindzo Abeniň ýagty ýadygärligine bagyşlap, gurbanlyk sadakasyny berdi. “Arkadag” myhmanhanasynda geçirilen çärä Hökümet agzalary, harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary, Türkmenistanda işleýän diplomatik missiýalaryň, halkara guramalaryň wekilleri gatnaşdylar. 

Hajy Arkadagymyz sadaka gatnaşyjylaryň öňünde çykyş edip, Sindzo Abeniň Ýaponiýanyň Hökümetiniň Baştutany bolmak bilen, tutuş ömrüni öz ýurdunyň bähbidine gulluk etmäge bagyşlandygyny, dünýäniň dürli döwletleri we iri halkara guramalar bilen durnukly, özara bähbitli gatnaşyklary saklandygyny, Türkmenistan bilen Ýaponiýanyň arasynda hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine we pugtalandyrylmagyna uly goşant goşandygyny belledi. 

Ýaponiýanyň görnükli döwlet hem-de syýasy işgäri bilen birnäçe gezek duşuşan Gahryman Arkadagymyz onuň belent adamkärçilik häsiýetlerini nygtady. Ýygnananlar bir minutlyk dymyşlyk bilen Sindzo Abeni hatyraladylar. Soňra tebärek çykylyp, hormatly Prezidentimiziň adyndan gurbanlyk sadakasy berildi. 

Hajy Arkadagymyz Ýaponiýanyň Türkmenistandaky ilçihanasynyň ýolbaşçylaryna hem-de wekillerine Sindzo Abeniň aradan çykmagy zerarly duýgudaşlyk bildirdi we tutuş ýapon halky üçin şu agyr günde medet beriji sözlerini aýdyp, Ýaponiýanyň ilçisine Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan Imperator Naruhito, dostlukly ýurduň Premýer-ministri Fumio Kisida çuňňur gynanç sözlerini ýetirmegi haýyş etdi. 

Milli Geňeşiň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň sanly ulgam arkaly geçirilen on dokuzynjy maslahatynda kanunlaryň taslamalaryna, hususan-da, «Elektron hökümet hakynda» hem-de «Itçilik we kinologiýa işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunlarynyň taslamalaryna, birnäçe beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň taslamalaryna garaldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna hem-de ýurdumyzyň kanunçylyk-hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda işlenip taýýarlanylan resminamalar biragyzdan makullanyldy we kabul edildi. 

Mahlasy, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň döwletimiziň we jemgyýetimiziň ösdürilmegine, dünýäniň ýurtlary hem-de halklary bilen dostlukly gatnaşyklaryň giňeldilmegine gönükdirilen parahatçylyk söýüjilikli, döredijilikli syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygyny nobatdaky gezek aýdyňlygy bilen açyp görkezdi. 

(TDH).

Hormatly halkara maslahata gatnaşyjylar!
Eziz watandaşlar! 

Sizi «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş» atly halkara maslahatyň açylmagy bilen tüýs ýürekden gutlaýaryn. Bu möhüm çäräniň Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzyň halkara üstaşyr ulag geçelgelerini ýaýbaňlandyrmakda, özara arabaglanyşygy we ösüşi gazanmakda uly ähmiýete eýe boljakdygyna ynanýaryn. 

Merkezi Aziýanyň we Ýewropanyň amatly çatrygynda ýerleşýän Türkmenistan sebit hem-de yklym ýurtlarynyň arasynda ulag-logistik hyzmatlaryň ösdürilmegine örän jogapkärli çemeleşýär. Ýurdumyz milli ulag düzümleriniň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak arkaly halkara üstaşyr geçirijilik mümkinçiliklerini yzygiderli artdyrýar. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkara ulag geçelgelerini ygtybarlylandyrmak üçin amatly şertleriň döredilmegi döwletimizi yklymara ugurlar boýunça möhüm halkara geçelgä öwürýär. Şunuň bilen birlikde, Bitarap Watanymyz dünýä ýurtlarynyň arasynda üstaşyr ulag geçelgeleri babatda özara bähbitli hyzmatdaşlygyň giňeldilmegini esasy wezipe hökmünde kesgitläp, halkara giňişlikde häzirki zamanyň talaplaryna laýyk gelýän teklipleri öňe sürýär. 

Türkmenistan ulag ulgamyna yzygiderli goşulyşmak bilen, Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlar boýunça wajyp ýollarydyr merkezleri birleşdirýän esasy üstaşyr ulag geçelgeleriniň düzümlerini mundan beýläk-de giňeltmegi möhüm meseleleriň hatarynda goýýar. Aşgabatda geçirilen altynjy Hazar sammitinde hyzmatdaşlygy we durnukly ösüşi üpjün etmekde üstaşyr ulag geçelgeleriniň uly ähmiýete eýedigi bellenildi. Munuň özi häzirki döwürde ýükleri daşamak üçin halkara ulag geçelgeleriniň bökdençsiz ulanylmagynda hem aýratyn ähmiýetlidir. 

 Hormatly halkara maslahata gatnaşyjylar! 

«Açyk gapylar» syýasatyny alyp barýan Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan sebitara ykdysady hyzmatdaşlygyň ösdürilmegini üstaşyr ulag geçirijilik mümkinçiliklerini giňden durmuşa geçirmekde görýär. Bu ugurda uly mümkinçiliklere eýe bolan Türkmenistan iri halkara we sebit taslamalarynyň birnäçesiniň başyny başlady. Olaryň amala aşyrylmagy Merkezi Aziýanyň hem-de sebitiň ýurtlarynyň arasyndaky ykdysady we söwda hyzmatdaşlygyny häzirki zamanyň derejesine çykarmaga, geljek üçin sebitara gatnaşyklara kuwwatly itergi bermäge, Merkezi Aziýany, Hazar, Gara deňiz we Baltika sebitlerini, Orta we Ýakyn Gündogary, Günorta we Günorta-Gündogar Aziýany birleşdirýän täze geoykdysady giňişligiň gurluşynyň binýadyny goýmaga mümkinçilik döreder. 

Alnyp barylýan uzak möhletleýin işleriň netijesinde Türkmenistanda ulag ýollary doly döwrebaplaşdyrylyp, täze köprüler, ähli zerur düzümi bolan ýokary tizlikli awtomobil, howa we deňiz, demir ýollary gurulýar. Şeýlelikde, merdana ata-babalarymyzyň ýol, köpri gurmak ýaly asylly ýörelgeleri häzirki döwürde mynasyp dowam etdirilip, ata Watanymyzyň halkara giňişlikdäki abraýynyň artmagyna ýardam berýär. 

Ýurdumyzyň ýollaryň çatrygynda ýerleşmegi, ygtybarly energetika we ulag gatnawlarynyň netijeliligini üpjün edýän iri halkara üstaşyr ulag geçelgeleriniň döredilmegi ählumumy durnukly ösüşiň we dünýä halklarynyň bähbidine gönükdirilendir. Biz geljekde-de ýurdumyzdan geçýän üstaşyr geçelgeleri ösdürmek babatda halkara hyzmatdaşlygy dowam etdireris. Munuň özi diňe bir oňyn öňegidişlikleri we ösüşleri gazanmaga mümkinçilik bermek bilen çäklenmän, eýsem, häzirki döwrüň ýüze çykarýan möhüm meselelerini hemmetaraplaýyn öwrenmäge ýardam eder. 

«Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş» atly halkara maslahatda şu we beýleki meselelere ylmy esasda garalar. Sebitde durnuklylygy saklamak, döwletleriň biri-biri bilen ykdysady gatnaşyklaryny ýakynlaşdyrmak, ýurtlaryň milli ykdysadyýetleriniň kuwwatlanmagyna itergi bermek ýaly wajyp meseleler boýunça pikir alşylar. Munuň özi üstaşyr ulag geçelgeleriniň, intermodal logistik merkezleriň, guryýer menzilleriniň üsti bilen awtomobil, demir ýol, deňiz hem-de howa ýollaryny özünde birleşdirýän ulag ulgamlarynyň sazlaşykly ösüşine itergi berer. 

 Hormatly halkara maslahata gatnaşyjylar!
Eziz watandaşlar! 

Sizi «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş» atly halkara maslahatyň öz işine başlamagy bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlaýaryn. Siziň ähliňize berk jan saglyk, abadançylyk, halkara maslahatyň üstünlikli we netijeli geçmegini arzuw edýärin. 

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar BERDIMUHAMEDOW.

Diýarymyzyň merdana halkyny ýokary hilli arassa agyz suwy bilen ygtybarly üpjün etmek hormatly Prezidentimiziň ynsanperwer syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň öň hatarynda durýar. Bu hakykata Balkan welaýatynda amala aşyrylan işleriň mysalynda-da aýdyň göz ýetirmek bolýar.  

Mukaddes ýurt Garaşsyzlygymyzyň soňky on bäş ýyldan gowrak wagtynyň dowamynda günbatar sebitiň Esenguly etrabynda, Türkmenbaşy şäherinde hem-de «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda, Bereket etrabynda we beýleki ilatly ýerlerinde amala aşyrylan işler özüniň döwrebaplygy, şu günüň ösen talaplaryna doly laýyk gelýänligi bilen tapawutlanýar. Ýurdumyzyň beýik ösüşlerine mynasyp goşant goşýan sebitiň ýaşaýjylary hemişe bolşy ýaly, «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda hem arassa agyz suwy bilen ýeterlik möçberde üpjün edilýär. Bu işi talabalaýyk alyp barmakda «Balkanwelaýatagyzsuw» birleşiginiň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyndaky her gije-gündizde 35 müň kub metre, Gyýanlydaky 50 müň kub metre, Ekerem şäherçesindäki 5 müň kub metre barabar deňiz suwuny süýjediji desgalarynyň, Bereket şäherindäki suw ýygnap paýlaýjy desgalar gullugynyň hünärmenleri yhlasly zähmet çekýärler.  

Aslynda, ýurdumyzda ilaty arassa agyz suwy we edara-kärhanalary önümçilige niýetlenen suw bilen ýeterlik derejede üpjün etmek hemişe üns merkezinde saklanýar. Hut şonuň üçin hem suw üpjünçiligi bilen bagly dürli desgalaryň, şol sanda suwy arassalamak we öndürmek boýunça kärhanalaryňdyr ulgamlaryň, suw süýjediji kuwwatlyklaryň gurluşygy «Türkmenistanyň ilatly ýerlerini arassa agyz suwy bilen üpjün etmegiň Baş maksatnamasynyň», şeýle hem durmuş-ykdysady ösüş boýunça pudaklaýyn we sebitleýin meýilnamalaryň hemişe wajyp ugry bolmagynda galýar. Döwlet derejesinde kabul edilen «Balkan welaýatynyň Bereket şäherini durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek hakyndaky» taryhy Karara laýyklykda, mundan birnäçe ýyl öň «Bereketsuwýygnappaýlaýjy» desgalar gullugynyň her biriniň göwrümi 1 million kub metre deň bolan 1-nji we 2-nji suw göterijileriniň durkunyň täzelenmegi sebitiň ýaşaýjylarynyň agyz suwy bilen üpjünçiligini has-da gowulandyrmakda möhüm ähmiýetli waka boldy. Häzirki wagtda dünýäniň iň bir kämil hem-de kuwwatly enjamlary bilen üpjün edilen «Bereketsuwýygnappaýlaýjy» kärhanasy her gije-gündiziň dowamynda ýörite turbageçirijiler arkaly Bereket şäherine we onuň degişli obalaryna 20 müň kub metre, welaýat merkezi Balkanabat şäherine bolsa 100 müň kub metre barabar arassa agyz suwuny berip bilýär. 

Bu öňdebaryjy desgalar gullugynda «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda öndürijilikli zähmet çekilýär. Diňe şu ýylyň başyndan bäri Garagum derýasyndan alnyp we arassalanyp, Balkanabat, Türkmenbaşy, Hazar şäherlerine, Bereket we Türkmenbaşy etraplaryna, şeýle-de ýol ugurlaryndaky ilatly nokatlara ýetirilen suwuň möçberi ýüzlerçe müň kub metre ýetýär. 

— Kärhanamyzyň hünärmenleriniň tutanýerliligi bilen amala aşyrylan möhüm işler ýurdumyzyň senagat taýdan has ösen künjeginiň ilatynyň agyz suwuna bolan islegini ygtybarly üpjün edýär. Gullugymyz boýunça gazanylýan üstünlikleriň her birinde 1-nji suw göteriji desganyň maşinisti Perhat Geldimyradowyň, suw arassalaýjy desganyň hünärmeni Ýazgeldi Baýramdurdyýewiň, barlaghana bölüminiň hünärmeni Toýbibi Garajaýewanyň, 2-nji suw göteriji desganyň maşinisti Agöýli Amangylyjowyň, lagym sorujy bölümiň maşinisti Baýrammämmet Baýrammämmedowyň mynasyp goşantlary bar. Netijede, «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen döwründe sarp edijilere ugradan agyz suwumyzyň umumy möçberi on million kub metre golaýlaýar. Hünärmenlerimiziň her biri dirilik çeşmesiniň gözbaşynda halal zähmet çekmäge döredýän giň mümkinçilikleri üçin hormatly Prezidentimize alkyş aýdýarlar — diýip, bu desgalar gullugynyň başlygy Ýusup Amanow gürrüň berýär. 

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan».

8-nji iýulda geçirilen Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde ýurdumyzyň ähli ulgamlary bilen bilelikde  gurluşyk, senagat we energetika toplumlarynda gazanylýan ösüşler barada beýan edilenler halkymyzy diýseň buýsandyrdy. Habar berlişi ýaly, 2022-nji ýylyň ýanwar — iýun aýlarynda gurluşyk-senagat pudagynda önümleri öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasynyň 153,1 göterim berjaý edilmegi anyk görkezijili mysallardandyr.  

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, häzirki döwürde ýurdumyzyň ähli sebitlerinde umumy bahasy 38 milliard amerikan dollaryndan hem köp bolan 2 müň 900-e golaý iri desganyň gurluşygy alnyp barylýar. Türkmenistanyň Prezidentiniň Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, hasabat döwründe ýurdumyzda 1 milliard 300 million manatdan hem köp möçberde düýpli maýa goýumlar özleşdirildi. Geçen ýarym ýylda 30 sany iri desga, meýdany 322 müň inedördül metr bolan ýaşaýyş jaýlary, şol sanda umumy bahasy 900 million manada golaý, ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary gurlup ulanylmaga berildi. 

 Gahryman Arkadagymyzyň döwletli işlerini uly üstünliklere besleýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, işleri rowaç bolsun! 

Rahatjan NARBAÝEWA,

Türkmenistanyň Döwlet migrasiýa gullugynyň Lebap welaýaty boýunça müdirliginiň harby gullukçysy

Türkmenistanyň Prezidentiniň Özbegistan Respublikasyna döwlet sapary başlandy 

 Aşgabat — Daşkent, 14-nji iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow iki günlük döwlet sapary bilen Özbegistan Respublikasyna ugrady. 

 Paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde döwlet Baştutanymyzy resmi adamlar ugratdylar. 

...Ýakyn goňşy döwletler bilen giň gerimli gatnaşyklary çuňlaşdyrmak netijeli halkara gatnaşyklaryň ýoly bilen üstünlikli öňe barýan Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň ileri tutulýan ugry bolupdy we şeýle bolmagynda-da galýar. 

Nobatdaky sapar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň iň ýokary döwlet wezipesinde Özbegistan Respublikasyna ilkinji saparydyr. Munuň özi doganlyk türkmen we özbek halklarynyň öňden gelýän dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk, birek-biregi goldamak däplerine esaslanýan, strategik hyzmatdaşlyk häsiýetine eýe bolan ikitaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmegiň ýolunda möhüm ädimdir. Ýokary derejedäki şu gezekki gepleşikler bar bolan ägirt uly kuwwatdan has netijeli peýdalanmak üçin giň mümkinçilikleri açýar. Gepleşikleriň barşynda dostlukly döwletleriň Baştutanlary taraplaryň mundan beýläk-de netijeli hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmäge çemeleşmelerini ara alyp maslahatlaşdylar. 

Sapara taýýarlyk görmegiň Ministrler Kabinetiniň 13-nji iýulda geçirilen mejlisiniň gün tertibiniň esasy meseleleriniň biri bolandygyny bellemek gerek. Şonda häzirki döwürde biziň ýurtlarymyzyň syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamlarda netijeli hyzmatdaşlyk edýändigi bellenildi. Diňe 2007 — 2022-nji ýyllarda ýokary derejede özara döwlet, resmi we iş saparlarynyň 25-si guraldy. Olaryň netijeleri ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn esasda, ilkinji nobatda, abraýly halkara guramalaryňdyr sebit düzümleriniň — BMG-niň, ÝHHG-niň, GDA-nyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Goşulyşmazlyk Hereketiniň we beýlekileriň ugry boýunça üstünlikli guralýan türkmen-özbek gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga ýardam etdi. 

Türkmenistan bilen Özbegistan Respublikasynyň arasyndaky netijeli hyzmatdaşlyk iki doganlyk döwletiň uzak möhletleýin bähbitlerine laýyk gelýär hem-de Merkezi Aziýada parahatçylygy, durnuklylygy, howpsuzlygy, durnukly ösüşi üpjün etmegiň esasy şerti bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, ýokary derejedäki şu günki duşuşyk diňe bir ikitaraplaýyn gatnaşyklary pugtalandyrmak babatda däl, eýsem, Merkezi Aziýa sebitiniň giňişliginde işjeň ösdürilýän hyzmatdaşlygy nazara almak bilen, möhüm waka öwrüldi. 

Häzirki wagtda Türkmenistan we Özbegistan Respublikasy durmuş-ykdysady ösüşiň ileri tutulýan ugurlaryna, taraplaryň milli bähbitlerine doly laýyk gelýän hyzmatdaşlygy hil taýdan täze derejä çykarmaga çalyşýarlar. Üstünlikli durmuşa geçirilen hem-de amala aşyrylmagy meýilleşdirilýän bilelikdäki giň gerimli taslamalar munuň aýdyň subutnamasydyr. 

Söwda-ykdysady gatnaşyklar hyzmatdaşlygyň esasy ugurlarynyň biridir. Ikitaraplaýyn haryt dolanyşygynyň yzygiderli ösmegi muňa doly şaýatlyk edýär. Iki goňşy ýurduň netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de diwersifikasiýalaşdyrmaga gyzyklanmasy 13-nji iýulda Buharada geçirilen birinji Türkmen-özbek sebit forumynyň, Işewürlik geňeşiniň nobatdaky mejlisiniň, aýry-aýry ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, döwlet, hususy düzümleriň wekilleriniň gatnaşmagynda guralan ikitaraplaýyn duşuşyklaryň hem-de iki döwletiň amaly-haşam sungatynyň sergisiniň barşynda-da tassyklanyldy. Üstünlikli geçirilen bu çäreler taraplaryň hyzmatdaşlygy ösdürmäge çalyşýandygynyň aýdyň subutnamasy boldy. 

Duşuşyklarda häzirki döwürde durmuşa geçirilýän giň gerimli özgertmeleriň, Türkmenistanyň hem-de Özbegistanyň baý tebigy serişdeleriniň we bar bolan ägirt uly ykdysady, eksport kuwwatynyň dürli ulgamlarda netijeli gatnaşyklary pugtalandyrmak üçin uly mümkinçilikleri açýandygy aýratyn nygtaldy. Forumlaryň çäklerinde iki ýurduň wekiliýetleriniň agzalary ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň kuwwatyndan has netijeli peýdalanmakda tagallalary utgaşdyrmagyň esasy ugurlaryny kesgitlediler. Soňky ýyllarda hil taýdan täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylan döwletara sebit hyzmatdaşlygynyň meseleleri jikme-jik ara alnyp maslahatlaşyldy. Türkmenistanyň Lebap we Daşoguz welaýatlary hem-de Özbegistan Respublikasynyň Horezm, Buhara welaýatlary şol hyzmatdaşlygyň çäginde möhüm orny eýeleýärler. 

Iki ýurduň işewür toparlarynyň arasynda işjeň gatnaşyklary ösdürmek, senagat taýdan ýakynlaşmak, bilelikdäki kärhanalary döretmek, iň täze tehnologik işläp taýýarlamalary ulanmak we innowasion ykdysadyýeti kemala getirmek boýunça işjeň tejribe alyşmak türkmen-özbek hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda durýar. Şeýle çäreleriň yzygiderli geçirilmegi hut şu meseleleriň çözülmegine ýardam edýär. 

Duşuşyklaryň netijeleri boýunça ikitaraplaýyn resminamalaryň uly toplumyna gol çekilmegi Türkmenistanyň hem-de Özbegistanyň köpasyrlyk dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna ygrarlydygynyň, ýola goýlan özara bähbitli hyzmatdaşlygy yzygiderli giňeltmäge taýýardygynyň aýdyň subutnamasyna öwrüldi. Şol resminamalara laýyklykda, oba hojalyk we dokma önümleriniň, azyk, gurluşyk hem-de senagat harytlarynyň eksport-import amallaryny amala aşyrmak göz öňünde tutulýar. Lebap, Daşoguz welaýatlarynyň hem-de Horezm we Buhara welaýatlarynyň telekeçileriniň arasynda degişli ylalaşyklara gol çekildi. Umuman, gazanylan ylalaşyklar iki döwletiň we doganlyk halklaryň bähbidine köpugurly gatnaşyklary ösdürmäge täze itergi berer. 

...Hormatly Prezidentimiziň uçary Daşkent şäheriniň Yslam Karimow adyndaky Halkara howa menziline gondy. Şanly waka mynasybetli özbek paýtagtynyň howa menzili iki dostlukly ýurduň Döwlet baýdaklary bilen bezeldi. Haly düşelen ýodajygyň ugrunda Hormat garawulynyň esgerleri nyzama düzüldiler. 

 Uçaryň öňünde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy Özbegistan Respublikasynyň Premýer-ministri Abdulla Aripow hem-de beýleki resmi adamlar, Türkmenistanyň Hökümet wekiliýetiniň agzalary mähirli garşyladylar. 

Soňra döwlet Baştutanymyzyň awtoulag kerweni howa menzilinden “Ýangi Uzbekiston” seýilgähine tarap ugrady. Bu iri medeni-dynç alyş seýilgähi Özbegistan Respublikasynyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk şanly senesi mynasybetli açylyp, Daşkent welaýatynyň Kibraý etrabynda ýerleşýär. 

Bu ýerde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy goňşy döwletiň resmi adamlary we Türkmenistanyň Hökümet wekiliýetiniň agzalary garşyladylar. 

Döwlet Baştutanymyz “Garaşsyzlyk” ýadygärligine ajaýyp gül dessesini goýýar. Hünärmen hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy bu ajaýyplygyň aýratynlyklary bilen tanyşdyrdy. 

Heýkel kompozisiýasynyň ýokarsynda parahatçylygy we azatlygy, hoşniýetliligi hem-de abadançylygy alamatlandyrýan, buýsançly ganatlaryny ýaýyp duran humaý guşunyň keşbi ýerleşdirilipdir. “Garaşsyzlyk” ýadygärligi Özbegistanyň, onuň edermen we gaýduwsyz, parahatçylyk söýüji, zähmetsöýer halkynyň şanyna dikeldildi. Onuň eteginde “Halkymyzyň taryhynda öçmejek yz galdyran ata-babalarymyzyň müdimilik hakydasyna” diýen sözler ýazylypdyr. 

Ýokardan seretseň, seýilgähiň görnüşi ägirt uly daragty ýatladýar. Şondan bäş şaha uzalyp gidýär. Munuň özi Hereketleriň strategiýasynyň bäş sany ileri tutulýan ugruny alamatlandyrýar. Seýilgähiň merkezi böleginde “Garaşsyzlyk” ýadygärligi ýerleşýär. 

Toplumda doganlyk özbek halkynyň baý hem-de täsin mirasy, beýik serkerdeleriň we esgerleriň, alymlaryňdyr akyldarlaryň şekilleri şöhlelendirilipdir. Binanyň barelýeflerinde Özbegistanyň taryhynyň esasy tapgyrlary, şol sanda ýurduň ilkinji Prezidenti Yslam Karimowyň ýolbaşçylygyndaky Garaşsyzlyk döwri aýdyňlyk bilen şekillendirilipdir. Täsin ýadygärlik täze Özbegistany gurmak we üçünji Gaýtadan döreýşiň binýadyny döretmek pikiri bilen sazlaşýar. Emir Teýmiriň döwletini we onuň üsti bilen milli döwletliligi alamatlandyrýan mawy gümmez, Mirzo Ulugbegiň ýyldyzly asmanyň astynda ýaly şekildäki obserwatoriýasy, dünýä ylmyna bahasyna ýetip bolmajak goşant goşan beýik özbek alymlarynyň möhüm ylmy açyşlary öz beýanyny tapýar. 

 Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň awtoulag kerweni “Kuksaroý” döwlet kabulhanasyna tarap ugraýar. 

 Günüň ikinji ýarymynda döwlet Baştutanymyzyň awtoulag kerweni “Kuksaroý” köşgüne geldi. 

Merkezi girelgäniň öňünde belent mertebeli myhmany özbek Lideri mähirli mübärekledi. Iki ýurduň Baştutanlary dostlarça salamlaşyp, köşgüň öňündäki meýdança barýarlar. Şol ýerde belent mertebeli türkmen myhmanyny resmi garşylamak dabarasy boldy. 

Prezidentler Serdar Berdimuhamedow we Şawkat Mirziýoýew ýörite niýetlenen münbere geçýärler. Türkmenistanyň we Özbegistan Respublikasynyň Döwlet senalary ýaňlanýar. Meýdançada nyzama düzülen Hormat garawulynyň serkerdesi dabaraly hasabat berýär. Iki dostlukly ýurduň Baştutanlary nyzama düzülen esgerleriň öňünden geçýärler hem-de Özbegistan Respublikasynyň Döwlet baýdagyna hormat-sarpa goýýarlar. 

Soňra Prezidentler Serdar Berdimuhamedow we Şawkat Mirziýoýew iki ýurduň Hökümet wekiliýetleriniň agzalary bilen tanyşýarlar. Dabaranyň ahyrynda Hormat garawulynyň esgerleri meýdançadan dabaraly gadam urup geçýärler. 

Soňra iki ýurduň Liderleri “Kuksaroý” köşgüne girdiler. Bu ýerde Türkmenistanyň we Özbegistan Respublikasynyň Döwlet baýdaklarynyň öňünde bilelikde resmi surata düşmek dabarasy tamamlanandan soň, ýokary derejedäki ikitaraplaýyn gepleşikler geçirildi. 

Prezident Şawkat Mirziýoýew belent mertebeli myhmany özbek topragynda mähirli mübärekläp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa Özbegistana döwlet sapary bilen gelmäge çakylygy kabul edendigi üçin hoşallyk bildirdi. 

Özbek Lideri belent mertebeli myhmany şu ýylyň mart aýynda geçirilen Prezident saýlawlarynda gazanan ýeňşi bilen gutlap, döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowyň tejribesiniň, biliminiň, güýç-gaýratynyň we liderlik häsiýetleriniň ähli bellenen meýilnamalaryň durmuşa geçirilmegine mümkinçilik berjekdigini belledi hem-de Türkmenistanyň gülläp ösmegine, türkmen halkynyň abadançylygyna we bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen jogapkärli işinde uly üstünlikleri arzuw etdi.  

Özbek Lideri şu gezekki ýokary derejedäki gepleşikleriň döwletara gatnaşyklaryň ileri tutulýan meseleleri boýunça pikir alyşmak hem-de uzak möhletleýin döwletara hyzmatdaşlygyň esasy ugurlaryny kesgitlemek üçin oňat mümkinçilikdigini belledi. Biziň ýurdumyzda Türkmenistanyň Baştutanynyň Özbegistana ilkinji döwlet saparyna aýratyn ähmiýet berýärler diýip, Prezident Şawkat Mirziýoýew nygtady we şu günki duşuşygyň özbek-türkmen strategik hyzmatdaşlygynyň taryhynda täze sahypany açjakdygyna ynam bildirdi. Şol gatnaşyklaryň esasyny däp bolan dostlukly gatnaşyklar, hoşniýetli goňşuçylyk, ynanyşmak we birek-biregi goldamak ýörelgeleri düzýär. 

Duşuşygyň netijeleri boýunça gazanyljak ylalaşyklar, gol çekiljek resminamalar toplumy ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy köp ugurlarda, şol sanda sebit we halkara derejede pugtalandyrmaga ýardam eder diýip, özbek Lideri aýtdy. 

Prezident Şawkat Mirziýoýew Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň özbek-türkmen gatnaşyklaryny ösdürmäge ägirt uly goşandyna ýokary baha berdi. Hormatly Arkadagymyzyň başlangyçlary netijesinde iki goňşy ýurduň arasyndaky hyzmatdaşlyk hil taýdan täze many-mazmuna eýe boldy. Şeýle-de Merkezi Aziýa sebitinde hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary pugtalandyryldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistana döwlet sapary bilen gelmäge çakylyk we bildirilen myhmansöýerlik üçin dostlukly ýurduň Prezidentine minnetdarlyk bildirip, nobatdaky saparyň gatnaşyklary has-da berkitmäge, taryhy doganlygyň, hoşniýetli goňşuçylygyň umumy maksatlaryna we wezipelerine ýetmäge ýardam etmelidigini belledi. 

Geçen soňky ýyllaryň dowamynda hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow bilen bilelikde, yzygiderli esasda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň binýadyny gurduňyz we pugtalandyrdyňyz, hyzmatdaşlygyň pugta syýasy, hukuk hem-de dünýägaraýyş esasyny döretdiňiz, syýasy, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda bilelikdäki işiň strategiýasyny düzdüňiz diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. 

Bu işler öz mynasyp netijelerini berdi. Türkmenistan hem-de Özbegistan esasy meseleler boýunça garaýyşlarynyň birdigine ýa-da meňzeşdigine daýanyp, tutuş dünýäde, Merkezi Aziýada we goňşy sebitlerde durnuklylygyň hem-de howpsuzlygyň üpjün edilmegi, bäsdeşlige ukyplylygy ýokarlandyrmak üçin ýurtlarymyzyň ykdysady we serişde kuwwatynyň peýdalanylmagy, dünýä hojalyk gatnaşyklaryna üstünlikli goşulyşmagy, tehnologik ösüş, giň medeni gatnaşyklar üçin şertleriň döredilmegi ugrunda ýakyndan hyzmatdaşlyk edýärler. Nobatdaky döwlet sapary ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyga täze itergi bermelidir diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady we şu gün Hökümet wekiliýetleriniň agzalary bilen bilelikde bu maksada ýetmek üçin köp işleriň ediljekdigine ynam bildirdi. 

Döwlet Baştutanymyz özbek Liderini özi üçin amatly wagtda Türkmenistana sapar bilen gelmäge çagyrdy. Çakylyk hoşallyk bilen kabul edildi. Saparyň möhletleri diplomatik ýollar arkaly ylalaşylar. 

Soňra gepleşikler giňişleýin düzümde — Türkmenistanyň we Özbegistan Respublikasynyň resmi wekiliýetleriniň agzalarynyň gatnaşmagynda dowam etdi. 

Prezident Şawkat Mirziýoýew belent mertebeli myhmany we türkmen wekiliýetiniň agzalaryny ýene bir gezek özbek topragynda mähirli mübärekläp, umumy taryhy kökleriň we diniň, diliň, medeniýetleriň, däp-dessurlaryň meňzeşdiginiň özbek-türkmen gatnaşyklarynyň berk binýady bolup durýandygyny belledi. 

Biz Prezident Serdar Berdimuhamedowyň döwlet saparyna halklarymyzyň arasyndaky köpasyrlyk dostlukly gatnaşyklaryň berkligi hem-de ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmagyň dowamatlylygy hökmünde garaýarys diýip, özbek Lideri aýtdy. 

Türkmenistan bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagy Özbegistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugry bolup durýar diýip, Prezident Şawkat Mirziýoýew nygtady we şu gün geçirilen gepleşikleriň hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmekde möhüm orun eýelejekdigine, iki doganlyk ýurduň strategik gatnaşyklaryny has-da pugtalandyrjakdygyna, ony hil taýdan täze derejä çykarjakdygyna ynam bildirdi. 

Häzirki döwürde biziň gatnaşyklarymyz ösüş ýolundadyr, ähli ugurlar boýunça okgunly we yzygiderli ösýär diýip, özbek Lideri belledi. 

Prezident Şawkat Mirziýoýew Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygynyň köpugurly döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmakdaky ägirt uly hyzmatlaryna ýokary baha berip, Gahryman Arkadag Gurbanguly Berdimuhamedowyň häzirki Türkmenistanyň arhitektory we döredijisi bolup durýandygyny nygtady. Belent halkara abraýa eýe bolan ýurduň uly üstünlikleri hut Gurbanguly Berdimuhamedowyň ady bilen baglanyşyklydyr. 

Dostlukly döwletiň Baştutany biziň ýurtlarymyzda ýakyn ýyllar üçin söwdanyň möçberini iki esse artdyrmak babatda ähli mümkinçilikleriň bardygyny aýtdy. Taraplar himiýa pudagynda strategik hyzmatdaşlyga ýetilendigine ýokary baha berdiler hem-de awtomobil gurluşygynda, elektrotehnika, dokma we derman senagatynda, azyk senagatynda, oba hojalygynda ýakynlaşmagy giňeltmegi meýilleşdirýärler. 

Ulag ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly üns berilýändigi aýratyn bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, geçen ýyl ýük daşamagyň möçberiniň 17 göterim artandygy nygtaldy. Bu ýagdaý şu ýylda-da saklanyp galýar. 

Çykyşynyň dowamynda Prezident Şawkat Mirziýoýew taraplaryň sebitiň döwletleriniň özboluşly üstaşyr kuwwatyndan has netijeli peýdalanmak, şol sanda özara ýeňillikleri bermek babatda amatly şertleriň bardygyna gyzyklanma bildirýändigini nygtady. 

Özbek Lideri suw-energetika babatdaky gatnaşyklara degip geçip, Suw hojalyk meseleleri boýunça hökümetara toparyň üstünlikli işini belledi. Şunuň bilen baglylykda, şu gün Amyderýa boýunça taryhy Ylalaşyga gol çekilmeginiň ähmiýetine aýratyn üns berildi. Munuň özi sebitde suw serişdeleriniň rejeli ulanylmagyna ýardam eder. Şeýle hem taraplaryň haryt dolanyşygyny artdyrmaga, senagat taýdan ýakynlaşmagy ösdürmäge çalyşýandyklary bellenildi. 

Parlamentara derejede netijeli gatnaşyklara-da üns berildi. Bu babatda eýýäm bilelikdäki işiň oňat tejribesiniň bardygy nygtaldy. 

Özbegistanyň Baştutany Türkmenistanyň Prezidentiniň medeni çäreleri geçirmek baradaky teklibiniň wajypdygyny aýratyn belledi. Şol çäreler halklarymyzyň arasyndaky köpasyrlyk dostluk we doganlyk gatnaşyklaryny has-da ösdürmäge ýardam eder. 

Abraýly halkara we sebit düzümleriniň, şol sanda BMG-niň, Türki Döwletleriň Guramasynyň hem-de beýlekileriň ugry boýunça hyzmatdaşlyga özbek-türkmen syýasy gatnaşyklarynda möhüm ähmiýet berilýär. Pursatdan peýdalanyp, Prezident Şawkat Mirziýoýew BMG-niň Baş Assambleýasynyň Özbegistanyň başlangyjy boýunça kabul edilen Merkezi we Günorta Aziýanyň arasynda özara baglanyşygyň pugtalandyrylmagy bilen bagly Kararnamasyny goldamaga işjeň gatnaşandygy üçin türkmen tarapyna hoşallyk bildirdi. 

Goňşy ýurduň Lideri sebit howpsuzlygyny we durnuklylygyny üpjün etmek, owgan meselesi boýunça tagallalary utgaşdyrmak barada gazanylan ylalaşygy belledi. Şunuň bilen baglylykda, özbek tarapynyň hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkara we sebit syýasatynyň wajyp meseleleri boýunça bilelikdäki geňeşmeleri geçirmek baradaky teklibini goldaýandygyna aýratyn üns çekildi. 

Çykyşynyň ahyrynda Prezident Şawkat Mirziýoýew şu günki gepleşikleriň ägirt uly kuwwata we giň mümkinçiliklere eýe bolan strategik hyzmatdaşlygy iki doganlyk ýurduň hem-de olaryň halklarynyň bähbidine täze derejä çykarmaga mümkinçilik berjekdigine ynam bildirdi. 

Soňra çykyş eden hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanyň wekiliýetiniň adyndan Özbegistan Respublikasynyň Prezidentine mähirli kabul edendigi hem-de bildiren myhmansöýerligi, duşuşygyň ýokary derejede guralandygy üçin minnetdarlyk bildirdi. 

 Bu meniň Özbegistana ilkinji döwlet saparymdyr. Biz muňa ýurtlarymyzyň arasyndaky gatnaşyklarda möhüm, tapgyrlaýyn waka hökmünde garaýarys diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Bu gün biziň esasy maksadymyz türkmen-özbek doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk, özara düşünişmek gatnaşyklaryny pugtalandyrmakdan, ähli ugurlar boýunça ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmekden we giňeltmekden ybaratdyr diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. 

Şunuň bilen birlikde, häzirki ýagdaýlary we ösüşiň ýollaryny nazara alyp, Merkezi Aziýa sebitinde, tutuş halkara giňişlikde döwletara gatnaşyklaryň anyk ugurlaryny kesgitlemek möhümdir. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz türkmen-özbek syýasy, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklarynyň many-mazmunynyň hem-de ugurlarynyň toplumlaýyn häsiýete eýe bolmalydygyna, ylalaşykly strategiýa we hereketlerimiziň ysnyşykly utgaşmalydygyna, ilkinji nobatda, olaryň iki halkyň hem-de döwletiň uzak möhletleýin bähbitlerine laýyk gelmelidigine ynam bildirdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sözüni dowam edip, bu wezipeleri iş ýüzünde durmuşa geçirmek üçin bizde ähli esaslar bar diýip belledi. Türkmenistan we Özbegistan sebit hem-de ählumumy ösüşiň iň wajyp meselelerine öz çemeleşmelerini kemala getirmekde pikirdeşler, jogapkärli hyzmatdaşlar hökmünde çykyş edýärler. 

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistan tarapyndan BMG-de energiýa howpsuzlygyny üpjün etmek, durnukly ulag ulgamynda hyzmatdaşlyk, beýleki möhüm sebit meseleleri boýunça Türkmenistanyň teklip edýän Kararnamalarynyň taslamalarynyň goldanylýandygyny minnetdarlyk bilen belledi. Ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplygy babatda Özbegistanyň özara hormat goýmaga esaslanýan garaýşy üýtgewsizdir diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi we Özbegistanyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň biziň döwletimiz tarapyndan öňe sürlen 17 Kararnamasynyň awtordaşy bolup çykyş edendigini, Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň meýdançasynda döredilen Bitaraplygyň dostlary toparyna gatnaşyjy bolup durýandygyny kanagatlanma bilen nygtady. 

Öz nobatynda, Türkmenistan özbek tarapyny dürli halkara guramalarda yzygiderli goldaýar. Ýurdumyz Özbegistanyň başlangyjy esasynda kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň Aralýaka sebiti “ekologik innowasiýalar we tehnologiýalar zolagy” diýip yglan etmek hakynda Kararnamasynyň awtordaşy bolup durýar. Biz şeýle-de Özbegistanyň BMG-niň howandarlygynda Ulag-kommunikasion özara baglanyşyklylygy ösdürmegiň sebit merkezini döretmek hakynda başlangyjyny goldadyk diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. 

Biziň sebitimiziň ýurtlarynyň hyzmatdaşlygynyň köp umumy we möhüm ugurlary bardyr hem-de olaryň ýokary derejede, hut bäştaraplaýyn görnüşde, yzygiderli esasda ara alnyp maslahatlaşylmagy Merkezi Aziýada we goňşy ýurtlarda işleriň ösdürilmegine oňyn täsir etmäge, ähli gatnaşyjylaryň bähbitlerini nazara almak esasynda ylalaşykly, anyk çözgütleri taýýarlamak üçin täze mümkinçilikleri açmaga ukyplydyr diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady. 

Döwletara gatnaşyklarda ynanyşmak, gatnaşyklaryň medeniýeti meselesi dünýä syýasatynda we ykdysadyýetinde bolup geçýän çylşyrymly ýagdaýlar bilen baglylykda, bu gün ählumumy ähmiýete eýe bolýar. Türkmenistan hem-de Özbegistan birek-birek bilen gatnaşyklarda özara hormat goýmagyň, deňhukuklylygyň, ynanyşmagyň göreldesini görkezmek bilen, häzir bu taglymlary halkara giňişlikde işjeň ilerledýärler diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. 

Häzirki wagtda biziň ýurdumyz Birleşen Milletler Guramasynda 2023-nji ýyly halkara derejede “Dialog — parahatçylygyň kepili” diýip yglan etmek hem-de Baş Assambleýanyň “Merkezi Aziýada parahatçylyk we ynanyşmak zolagy” atly Kararnamasyny işläp taýýarlamak hakynda başlangyçlar bilen çykyş edýär diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi we Özbegistanyň bu oňyn teklipleri goldajakdygyna ynam bildirdi. 

Owganystandaky ýagdaýlar şu gezekki gepleşikleriň möhüm meselesidir. Türkmenistan özbaşdak, şeýle-de halkara tagallalar bilen baglylykda, Owganystanda parahatçylygy we durnuklylygy üpjün etmäge, bu ýurduň ykdysady-durmuş taýdan dikeldilmegi üçin şertleri döretmäge, doganlyk owgan halkyna ynsanperwerlik kömegini bermäge işjeň gatnaşmagyny dowam edýär. Özbegistanyň bu maksatlara ýetmek üçin amatly halkara şertleri döretmek boýunça tagallalaryny goldamak bilen, 26-njy iýulda Daşkentde geçirilmegi meýilleşdirilen Owganystan boýunça halkara maslahaty möhüm hasaplaýarys diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow suw we suw-energetika meselesini Merkezi Aziýa döwletleriniň köptaraplaýyn hyzmatdaşlygynyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde kesgitläp, bu meselede türkmen tarapynyň Özbegistan bilen ýakyndan hyzmatdaşlyga taýýardygyny nygtady. 

Türkmenistan sebitimizde suw-energetika meselesiniň halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalary esasynda, her ýurduň bähbidini nazara almak arkaly halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň gatnaşmagynda çözülmelidigini hemişe nygtaýar. Türkmenistan Aral meselesi boýunça çemeleşmelerinde-de şu maksatlardan ugur alyp, Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň mümkinçilikleriniň has netijeli peýdalanylmagy, onuň işiniň pugtalandyrylmagy hem-de kämilleşdirilmegi ugrunda çykyş edýär. Şunuň bilen baglylykda, Özbegistan Respublikasy, Araly halas etmegiň halkara gaznasyny esaslandyryjy beýleki ýurtlar, ýöriteleşdirilen halkara düzümler bilen ýakyndan hyzmatdaşlyk etmäge taýýarlyk tassyklanyldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistanyň Türkmenistanyň möhüm ykdysady hyzmatdaşydygyny belläp, dürli ugurlarda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň gazanylan ýokary derejesine, döwlet we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ugurlary boýunça hyzmatdaşlygyň toplanan baý tejribesine ýokary baha berdi. 

Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-özbek toparynyň geçen ýylyň sentýabr aýynda geçirilen 14-nji mejlisinde özara haryt dolanyşygyny ýakyn ýyllarda ep-esli artdyrmaga we diwersifikasiýalaşdyrmaga gyzyklanma bildirildi. Şeýle hem senagat taýdan ýakynlaşmagyň “Ýol kartasyny” işläp taýýarlamak, söwda, ulag ulgamlarynda hyzmatdaşlygyň kuwwatyny peýdalanmak barada ylalaşyk gazanyldy. 

Obasenagat toplumy, energetika, himiýa we nebithimiýa senagatlary, maşyn gurluşygy, dokma, derman senagaty pudaklary hyzmatdaşlyk üçin uly mümkinçilikleri bolan ugurlar we pudaklar hökmünde kesgitlenildi. 

Ýurtlarymyzyň işewür toparlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygy ösdürmegiň zerurdygyna aýratyn üns çekildi. Şunda biz türkmen-özbek Işewürlik geňeşiniň netijeli işine bil baglaýarys diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. 

Soňky ýyllarda serhetýaka gatnaşyklar işjeňleşdirildi, goňşy welaýatlaryň arasynda wekiliýetleriň alyş-çalşygy alnyp barylýar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sözüni dowam etdi we geçen ýylyň oktýabr aýynda gol çekilen Türkmen-özbek serhetýaka zolagyny döretmek we onuň işini düzgünleşdirmek hakynda hökümetara Ylalaşygyň tiz wagtda ýerine ýetiriljekdigine ynam bildirdi. 

Bellenilişi ýaly, himiýa senagaty ulgamynda iki ýurduň ugurdaş edaralarynyň arasynda hyzmatdaşlyk ýola goýuldy, birnäçe iri şertnamalar baglaşyldy. Hyzmatdaşlygy ösdürmek maksady bilen, bilelikdäki taslamalary amala aşyrmak üçin mümkinçilikleri öwrenmek, hususan-da, türkmen kärhanalarynda öndürilýän karbamidi daşary ýurt bazarlaryna eksport etmek, Türkmenistanyň çäginde ýoduň, bromuň we natriý sulfatynyň önümçiligini ýola goýmak mümkinçiliklerini öwrenmek teklip edildi. 

Energetika ulgamynda hyzmatdaşlygyň dowam etdirilmegine we giňeldilmegine bil baglaýarys diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi. Biziň umumy hasabymyzda eýýäm amala aşyrylan iri energetika taslamasy — Türkmenistan — Özbegistan —Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisiniň taslamasy bar diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi we özbek hyzmatdaşlarymyz bilen bilelikde energiýa serişdeleriniň iberilişini artdyrmak, olaryň üstaşyr ugurlaryny giňeltmek mümkinçiliklerine seretmäge taýýardygyny belledi. 

Ulag ulgamy Türkmenistan bilen Özbegistanyň hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan ugrudyr diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy we iki ýurduň arasynda şu ýylyň 5 aýynda demir ýol ulagy boýunça ýük dolanyşygynyň 15 müňden gowrak wagon birligine, awtoulaglar bilen bolsa 17 müňden gowrak birlige deň bolandygyny kanagatlanma bilen nygtady. Şunuň bilen baglylykda, ýurtlarymyzyň tagallalarynyň baş maksada — kuwwatly we döwrebap düzümi döretmäge gönükdiriljekdigine ynam bildirildi. Bu düzüm Merkezi Aziýanyň, Ýewropanyň, Ýakyn Gündogaryň ulag ulgamlarynyň birleşdirilmegini üpjün edip biler. Hususan-da, ýurdumyz Özbegistan — Türkmenistan — Hazar deňzi we ondan aňryk Gara deňziň portlarynyň üsti bilen Ýewropa çykalgasy bolan ulag geçelgesini ösdürmek boýunça bilelikdäki işe taýýardyr. 

Döwlet Baştutanymyz Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman — Katar ulag geçelgesiniň taslamasyny tiz wagtda amala aşyrmak boýunça tagallalary artdyrmagyň möhümdigini belläp, şu maksat bilen ýakyn geljekde taslama gatnaşyjy ýurtlaryň ulag ministrleriniň duşuşygyny guramak başlangyjyny öňe sürdi. 

Soňra medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyk baradaky meselä deglip geçildi. Aşgabadyň merkezinde gurluşygy tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýan “Daşkent” seýilgähiniň açylyşy çuňňur manyly, möhüm waka bolar diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýyl Daşoguzda türkmen-özbek döredijilik festiwalyny geçirmegi teklip edip, iki ýurduň arasyndaky ynsanperwer gatnaşyklaryň, ozalky ýaly, Türkmenistanda giň goldawa eýe boljakdygyny aýtdy. 

Özbek Lideri bilen şu günki duşuşyk, wekiliýetleriň gatnaşmagynda geçirilen gepleşikler Türkmenistan bilen Özbegistan Respublikasynyň arasyndaky gatnaşyklaryň hoşniýetli goňşuçylygyň, deňhukuklylygyň we özara hormat goýmagyň berk binýadynda gurulýandygyny, aýdyň, düşnükli ýörelgeler esasynda ösdürilýändigini görkezdi diýip, döwlet Baştutanymyz kanagatlanma bilen belledi. Biziň hyzmatdaşlygymyz uzak möhletleýin häsiýetli bolup, sebitde we tutuş dünýäde durnuklylygyň möhüm şertini emele getirýär. 

Şu sapar ikitaraplaýyn dost-doganlyk gatnaşyklaryny has-da pugtalandyrdy, olaryň dürli ulgamlarda ösdürilmegini şertlendirdi, mundan beýläk-de bilelikdäki işler üçin anyk ugurlary görkezdi diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady we Prezident Şawkat Mirziýoýewe hem-de dostlukly ýurduň wekiliýetiniň ähli agzalaryna geçirilen netijeli işler, Türkmenistan bilen Özbegistanyň arasynda dostlugy we hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak üçin ähli zerur tagallalary etmäge taýýardygy üçin minnetdarlyk bildirdi. 

Giňeldilen düzümdäki gepleşikler tamamlanandan soň, döwlet Baştutanlarynyň gatnaşmagynda ikitaraplaýyn resminamalaryň ençemesine gol çekildi. Şolaryň hatarynda «Türkmenhimiýa» döwlet konserni bilen Özbegistan Respublikasynyň «Uzkimýosanoat» paýdarlar jemgyýetiniň arasynda «Maryazot» önümçilik birleşiginde (Türkmenistan) abatlaýyş-dikeldiş işlerini geçirmek hakynda Çarçuwaly ylalaşyk we «Türkmenhimiýa» döwlet konserni bilen Özbegistan Respublikasynyň «Uzkimýosanoat» paýdarlar jemgyýetiniň arasynda strategik arkalaşygy we söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy bilen Özbegistan Respublikasynyň Döwlet gümrük komitetiniň arasynda özara söwdada Türkmenistanyň we Özbegistan Respublikasynyň gümrük serhetlerinden geçirilýän harytlar barada maglumatlary alyşmak hakynda Teswirnama hem-de geçirilýän harytlar we ulag serişdeleri baradaky deslapky maglumatlary alyşmagyň Tehniki şertleri; Türkmenistanyň Döwlet medeniýet merkeziniň Döwlet muzeýi bilen Özbegistan Respublikasynyň Ylymlar akademiýasynyň Teýmirleriň taryhy Döwlet muzeýiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Ulag ministrliginiň arasynda ulag-üstaşyr hyzmatdaşlygy ösdürmek hakynda Ylalaşyk; Demir ýol ulaglary pudagynda mundan beýläk-de hyzmatdaşlygy berkitmek hakynda «Türkmendemirýollary» agentligi bilen «Узбекистон темир йуллари» paýdarlar birleşiginiň arasynda Ähtnama; Türkmenistanyň Adalat ministrligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Ýustisiýa ministrliginiň arasynda 2022-2023-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň Maksatnamasy; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk babatda 

2022 — 2024-nji ýyllar üçin Maksatnama we Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasy bilen Özbegistan Respublikasynyň Innowasiýa ösüşi ministrliginiň arasynda başlangyç ylmy-barlag taslamalary boýunça bilelikdäki bäsleşigi geçirmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň arasynda 2023-2024-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlyk etmegiň Maksatnamasy; Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary instituty bilen Merkezi Aziýa halkara institutynyň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda syýahatçylyk babatda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Amyderýanyň suw serişdelerini dolandyrmak, goramak we rejeli peýdalanmak hakynda Ylalaşyk; Türkmen-özbek serhetýaka söwda zolagyny — Söwda merkezini döretmek we onuň işini düzgünleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşygy amala aşyrmak boýunça çäreleriň Meýilnamasy (Ýol kartasy); Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda 2022 — 2025-nji ýyllar üçin söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň we senagat kooperasiýasyny ösdürmegiň Maksatnamasy bar. 

Ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow we Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew Bilelikdäki Beýannama gol çekýärler. 

Döwlet Baştutanymyzyň goňşy ýurda ilkinji döwlet saparynyň barşynda Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Tokaý hojalygy boýunça döwlet komitetiniň arasynda tokaý hojalygy babatda hyzmatdaşlyk etmek barada özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Sport we ýaşlar syýasaty ministrligi bilen Özbegistan Respublikasynyň Ýaşlaryň işleri boýunça agentliginiň arasynda ýaşlar syýasaty babatda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komiteti bilen Özbegistanyň Milli teleradiokompaniýasynyň arasynda teleradioýaýlymlar ulgamyndaky hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmek boýunça 2022-2023-nji ýyllar üçin çäreleriň Meýilnamasyna hem gol çekilendigini bellemek gerek. 

Şu gün Daşkentde iki ýurduň telekeçilik düzümleriniň arasynda mebel toplumynyň, konditer, himiýa we oba hojalyk önümleriniň eksporty we importy barada birnäçe şertnamalara gol çekildi. Şeýle-de Türkmenistanda awtomobil önümçiligi boýunça kärhananyň taslamasyny düzmek hem-de Özbegistanda gurluşyk işlerini amala aşyrmak barada ylalaşyklar gazanyldy. Umuman, dostlukly döwletleriň işewür toparlarynyň arasynda baglaşylan ylalaşyklaryň möçberi ABŞ-nyň 450 million dollaryndan gowrak boldy. Bularyň ählisi döwletara gatnaşyklaryň strategik häsiýete eýediginiň, uzak möhletleýin geljegi nazara almak bilen, köpugurly hyzmatdaşlygyň hukuk esaslarynyň yzygiderli pugtalandyrylýandygynyň aýdyň subutnamasyna öwrüldi. 

Resminamalara gol çekmek tamamlanandan soňra, iki döwletiň Baştutanlary köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekillerine ýüzlenme bilen çykyş etdiler. 

Prezident Şawkat Mirziýoýew ýokary derejede geçirilen gepleşikleriň netijelerini beýan edip, Türkmenistanyň Prezidentiniň Özbegistana şu gezekki döwlet saparynyň halklarymyzyň dostluga, hoşniýetli goňşuçylyga, ynanyşmaga we özara goldawa esaslanýan doganlyk gatnaşyklarynyň taryhynda möhüm tapgyr boljakdygyny belledi. 

Türkmenistan biziň iň ýakyn dostumyzdyr, ygtybarly goňşymyzdyr we strategik hyzmatdaşymyzdyr diýip, dostlukly döwletiň Lideri aýratyn nygtady hem-de žurnalistlere şu gün many-mazmunly, açyk we düýpli gepleşikleriň geçirilendigini habar berdi. Bu gepleşikler biziň hyzmatdaşlygymyzy täze, has ýokary derejä çykarar. 

Şu günki ýokary derejedäki duşuşygyň barşynda iki döwletiň Baştutanlary ikitaraplaýyn gün tertibiniň ähli möhüm meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar, hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýy boýunça pikir alyşdylar hem-de gatnaşyklarda depginli ösüşi bellediler. Taraplar meseleleriň giň toplumy babatda pikir alşyp, gazanylan ylalaşyklary durmuşa geçirmegiň çäklerinde ilkinji “Ýol kartasyny” kabul etmek barada ylalaşdylar. 

Biz syýasy, söwda-ykdysady, ulag, suw, energetika we ynsanperwer ulgamlarda mundan beýläkki bilelikdäki işleriň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitledik. Bu çäreleriň toplumynyň döwletara gatnaşyklaryň okgunly ösdürilmegine ýardam berjekdigine pugta ynanýarys diýip, Özbegistanyň Prezidenti aýtdy hem-de gepleşikleriň netijeleriniň Bilelikdäki Beýannamada, gol çekilen resminamalaryň uly toplumynda öz beýanyny tapandygyny belledi. 

Türkmenistan bilen hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň biziň daşary syýasatymyzyň ileri tutulýan ugrudygyny ýene-de bir gezek nygtamak isleýärin diýip, Prezident Şawkat Mirziýoýew sözüni dowam etdi. Şunuň bilen baglylykda, dostum we doganym — Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy hormatly Gurbanguly Berdimuhamedowyň özbek-türkmen gatnaşyklarynyň pugtalandyrylmagyna goşan bimöçber goşandyny ýene-de bir gezek bellemek isleýärin diýip, Özbegistanyň Baştutany aýratyn nygtady. Şeýle-de onuň halkara giňişlikde mynasyp orun eýeleýän Türkmenistanyň depginli we durnukly ösdürilmeginde bitiren ägirt uly hyzmatyny bellemän geçip bilmerin diýip, özbek Lideri aýtdy. 

Özbegistanda häzirki wagtda bu parasatly syýasatyň mynasyp dowam etdirilýändigine tüýs ýürekden begenýärler diýip, Prezident Şawkat Mirziýoýew nygtady hem-de Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda doganlyk Türkmenistanda durnukly durmuş-ykdysady ösüşiň dowam etjekdigine, ilatyň abadançylygynyň barha ýokarlanjakdygyna ynam bildirdi. 

Söwda-ykdysady gatnaşyklaryň mundan beýläk-de ösdürilmegi, däp bolşy ýaly, hyzmatdaşlygymyzyň ileri tutulýan ugrudyr. Soňky ýyllarda ýurtlarymyzyň arasyndaky haryt dolanyşygy 5 esse köpeldi. Şu ýylyň ahyryna çenli söwdamyzyň möçberini ABŞ-nyň 1 milliarddan gowrak dollaryna ýetirmek üçin ähli mümkinçiliklerimiz bar, orta möhletleýin geljekde bolsa ony 2 esse köpeltmek bolar. Munuň üçin ähli esaslar bardyr. 

Şunuň bilen baglylykda, Özbegistanyň Prezidenti döwrebap düzümli serhetýaka söwda zolagyny döretmek barada ylalaşylandygyny habar berdi. Şu maksatlar bilen, taraplar özünde anyk çäreleri jemleýän “Ýol kartasyny” kabul etdiler. Mundan başga-da, iki döwletiň paýtagtynda Söwda öýlerini açarys. Kabul edilen orta möhletleýin maksatnamanyň esasynda maşyn gurluşygy, elektrotehnika, dokma, derman senagaty pudaklarynda, azyk senagatynda, ylaýta-da, oba hojalygynda ýakynlaşmak ösdüriler. Himiýa pudagyndaky kärhanalarymyzyň strategik hyzmatdaşlyk derejesine çykmagyny kanagatlanma bilen bellemek isleýärin. Biz gatnaşyklarymyzyň üstüni anyk taslamalar bilen ýetirmek üçin bilelikdäki taslama edarasyny döretmegiň wajypdygyny belledik diýip, dostlukly döwletiň Baştutany nygtady. 

Hyzmatdaşlygyň ýene-de bir möhüm ugry ulag we üstaşyr geçelgeler ulgamydyr. Taraplar sebitimiziň ägirt uly üstaşyr kuwwatyny doly derejede peýdalanmaga gönükdirilen ulgamlaýyn hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge taýýardygyny tassykladylar. Ulag geçelgeleri, logistika we üstaşyr geçirmek ulgamlarynda ähli möhüm meseleleri çözmek üçin ýakyn wagtda ulag ministrleriniň duşuşygyny geçirmek ylalaşyldy. 

Gepleşikleriň dowamynda suw-energetika ulgamyndaky özara gatnaşyklara uly üns berildi. Suw boýunça ähli meseleleri hoşniýetli goňşuçylyk, özara düşünişmek ruhunda hem-de uzak möhletleýin esasda birek-biregiň bähbitlerini nazara almak arkaly çözýändigimizi aýratyn nygtamak isleýärin diýip, Özbegistanyň Lideri aýtdy. 

Suw hojalyk meseleleri boýunça hökümetara toparyň işini üstünlikli ýola goýduk. Biz ýaňyja Amyderýanyň suw serişdelerini peýdalanmak baradaky taryhy Ylalaşyga gol çekilmeginiň şaýady bolduk. Bu resminama, gürrüňsiz, sebitde suw serişdelerini netijeli ulanmagyň üpjün edilmegine ýardam berer. 

Energetika ulgamynda, şol sanda Türkmenistandan elektroenergiýa, gaz we nebit önümlerini ibermek meseleleri boýunça hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegi maksat edinýäris diýip, Prezident Şawkat Mirziýoýew metbugat çykyşynda nygtady. 

Dostlukly döwletiň Baştutanynyň aýtmagyna görä, sebitara dialog ösdürilýän ugur bolmalydyr. Mälim bolşy ýaly, ýakynda Buharada sebitleriň ilkinji forumy hem-de hususyýetçiligiň 200-den gowrak wekiliniň gatnaşmagynda Işewürlik geňeşiniň mejlisi üstünlikli geçirildi. Olaryň jemleri boýunça resminamalaryň uly toplumyna gol çekildi. Şeýle işi hemişelik esasda dowam etdirmegi ylalaşdyk. 

Biz Oliý Majlis hem-de Milli Geňeşiň arasyndaky hyzmatdaşlygyň, şol sanda halkara guramalaryň çäklerindäki hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagy ugrunda-da çykyş edýäris diýip, özbek Lideri sözüni dowam etdi. 

Din, dil we däp-dessurlar babatda umumylygy bolan halklarymyzyň taryhyň jümmüşinden gelýän doganlyk gatnaşyklaryna esaslanýan medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi, däp bolşy ýaly, üns merkezinde bolar. Biz ylmy hem-de akademiki alyş-çalyşmalary işjeň ösdürmegi, innowasiýalar ulgamynda maksatnamalary amala aşyrmagy, özara esasda Özbegistanyň we Türkmenistanyň Medeniýet hem-de kino günlerini geçirmek däbini dowam etdirmegi, ýurtlarymyzda döredilen şertleri, festiwallary, konsertleridir forumlary geçirmegiň baý tejribesini ulanmak arkaly, syýahatçylyk ulgamynda bilelikdäki taslamalary ilerletmegi ylalaşdyk diýip, özbek Lideri aýtdy. 

Prezident Şawkat Mirziýoýew žurnalistlere ýüzlenip, geçirilen gepleşikleriň çäklerinde sebitde howpsuzlygy we durnuklylygy pugtalandyrmak meseleleriniň jikme-jik ara alnyp maslahatlaşylandygyny aýratyn nygtap, Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşyklarynyň derejesinde yzygiderli gepleşikleriň ähmiýetini aýratyn belledi. 

Köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň çuňlaşdyrylmagynyň sebitiň ähli ýurtlarynyň ösüşine we abadançylygyna ýardam etjekdigine pugta ynanýaryn diýip, Özbegistanyň Baştutany nygtady. Biz Owganystandaky ýagdaý boýunça pikir alşyp, bu ýurduň durmuş-ykdysady taýdan dikeldilmegi hem-de parahatçylygyň üpjün edilmegi üçin mundan beýläk-de bilelikde işläris. BMG-niň, GDA-nyň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Türki Döwletleriň Guramasynyň we beýleki düzümleriň çäklerinde gatnaşyklary hem-de özara goldaw bermegi dowam etdirmegiň wajypdygy aýratyn nygtaldy.  

Pursatdan peýdalanyp, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti türkmen hyzmatdaşlaryna BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan Merkezi we Günorta Aziýanyň özara baglanyşygy boýunça ýakynda kabul edilen Kararnamasyny taýýarlamaga işjeň gatnaşandygy hem-de goldandygy üçin ýene-de bir gezek hoşallygyny beýan etdi. 

Özbek Lideri altynjy Hazar sammitiniň üstünlikli geçirilmegi bilen gutlap, Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň döwlet saparynyň, gürrüňsiz, özbek-türkmen dostluk, ynanyşmak, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny mundan beýläk-de pugtalandyrmaga ýardam berjekdigine ynam bildirdi. 

Biz doganlyk ýurtlarymyzyň hem-de halklarymyzyň bähbidine doly möçberli strategik hyzmatdaşlygy ösdürmegi we çuňlaşdyrmagy maksat edinýäris. Geçiren gepleşiklerimiz bilen örän kanagatlanandygymy ýene-de bir gezek bellemek isleýärin. Biziň açyk, ysnyşykly gatnaşyklarymyz toplan tejribämiziň dowamydyr diýip, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew aýtdy hem-de taraplaryň gazanylan ähli ylalaşyklary durmuşa geçirmäge meýillidigini tassyklady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýokary derejedäki duşuşygyň netijesini teswirläp, Prezident Şawkat Mirziýoýewe we özbek kärdeşleriniň ählisine bildirilen myhmansöýerlik hem-de mähirli kabul edişlik üçin ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirdi. 

Şu günki duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy we geljegi, sebit hem-de halkara syýasatyň özara gyzyklanma bildirilýän meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. Mundan beýläkki hyzmatdaşlygyň anyk ugurlary kesgitlenildi. Iki ýurduň gatnaşyklaryna mahsus bolan özara ynanyşmak we açyklyk ýagdaýynda geçen gepleşikleriň netijeli häsiýetini aýratyn bellemek isleýärin diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady. 

Ähli ugurlarda — syýasy, ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda alnyp barylýan döwletara hyzmatdaşlygyň häzirki derejesine ýokary baha berildi. Köpugurly türkmen-özbek gatnaşyklary bu gün deňhukuklylyk, özara bähbitlilik ýörelgeleri esasynda depginli ösdürilýär. 

Özbegistan Respublikasy biziň möhüm syýasy hyzmatdaşymyzdyr. Biz Merkezi Aziýada we goňşy sebitlerde parahatçylygy, durnuklylygy, howpsuzlygy üpjün etmekde, hyzmatdaşlygyň netijeli gurallaryny ýola goýmak üçin amatly şertleri döretmekde bilelikdäki işleri alyp barýarys.  

Häzirki günde Türkmenistanyň hem-de Özbegistanyň özara gatnaşyklary sebit işleriniň durnuklylygynyň we ösüşiniň strategik şerti bolup durýar. Iki ýurt hem Merkezi Aziýany gapma-garşylyklardan azat zolaga, Ýewraziýada uzak möhletleýin durnuklylygyň pugta halkasyna, giň halkara hyzmatdaşlygyň meýdançasyna öwürmek ugrunda çykyş edýärler diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. 

Biziň ýurtlarymyz iri halkara guramalarda syýasy-diplomatik gatnaşyklary üstünlikli ösdürip, oňyn Kararnamalary ilerletmekde birek-birege netijeli goldaw berýärler. Pursatdan peýdalanyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Prezident Şawkat Mirziýoýewi we onuň üsti bilen doganlyk halky 11-nji iýulda BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan “Merkezi we Günorta Aziýanyň arasynda özara baglanyşygyň pugtalandyrylmagy” atly Kararnamanyň biragyzdan kabul edilmegi bilen gutlady. Munuň özi uly daşary syýasy üstünlikdir. Ol Özbegistanyň halkara işiniň, dostlukly döwletiň Lideriniň sebitara hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen başlangyçlarynyň hem-de teklipleriniň ýokary netijeliligini görkezýär. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, Türkmenistan bu resminamanyň awtordaşy bolup çykyş etdi we ony taýýarlamaga işjeň gatnaşdy. 

Çykyşyň dowamynda syýasy hyzmatdaşlygyň birnäçe ýyl ozal döredilen täze görnüşiniň — Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň işine ýokary baha berildi. 

Owganystandaky ýagdaý boýunça-da pikir alşyldy. Türkmenistanyň hem-de Özbegistanyň owgan ugry boýunça hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge, şol sanda bu döwleti syýasy taýdan durnuklylaşdyrmaga, ykdysady taýdan dikeltmäge gönükdirilen halkara tagallalar bilen baglylykda, taraplaryň hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge taýýardygy nygtaldy. Ählumumy gün tertibiniň halkara terrorçylyga, ekstremizme, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna garşy durmak ýaly esasy meseleleri boýunça çemeleşmeleriň umumydygy bellenildi. 

Biz abraýly halkara we sebit düzümleriniň — Birleşen Milletler Guramasynyň, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň, Yslam Hyzmatdaşlygy Guramasynyň, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň çäklerinde işjeň hyzmatdaşlygy dowam etdirmäge taýýardygymyzy tassykladyk. 

Ikitaraplaýyn söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň meseleleri içgin ara alnyp maslahatlaşyldy, ony giňeltmäge we diwersifikasiýalaşdyrmaga iki tarapyň hem taýýardygy tassyklanyldy. Energetika, ulag-aragatnaşyk ulgamlary, obasenagat toplumy, himiýa we dokma senagaty hem-de beýleki birnäçe ulgamlar ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda kesgitlenildi diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi. 

Şeýle hem biz ýurtlarymyzyň çäginiň üsti bilen Gündogar — Günbatar ugry boýunça üstaşyr ulag geçelgelerini döretmekde ýakyndan hyzmatdaşlyk etmegi hem-de tagallalary utgaşdyrmagy ylalaşdyk. Hususan-da, ýurdumyz Özbegistan — Türkmenistan — Hazar deňzi we ondan aňryk Gara deňziň portlarynyň üsti bilen Ýewropa çykalgasy bolan ulag geçelgesini ösdürmek boýunça bilelikdäki işe taýýardyr. Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman — Katar ulag geçelgesiniň taslamasyny tiz wagtda durmuşa geçirmek boýunça tagallalary işjeňleşdirmegiň möhümdigi bellenildi diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Gepleşikleriň dowamynda medeni, ynsanperwer, ylym, bilim, sport ulgamlarynda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýyna we geljegine üns berildi. Biz bu gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmäge taýýardygymyzy tassykladyk diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi. 

Türkmen wekiliýeti şu günki duşuşygyň netijelerine ýokary baha berýär. Onuň jemleri boýunça ikitaraplaýyn resminamalaryň uly toplumyna gol çekildi diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. 

Özbegistan Respublikasynyň Prezidentiniň döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmakda bitiren ägirt uly hyzmatyny, Türkmenistan bilen hyzmatdaşlyga berýän yzygiderli ünsüni aýratyn nygtamak isleýärin diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi we Özbegistanyň Baştutanyny özi üçin islendik amatly wagtda resmi sapar bilen Türkmenistana çagyrandygyny habar berdi. 

Prezident Şawkat Mirziýoýew Türkmenistana gelmäge çakylyk üçin hoşallyk bildirip, geljekki saparynyň çäklerinde doganlyk ýurduň paýtagtynda gurulýan “Daşkent” seýilgähiniň açylyş dabarasynyň boljakdygyny belledi.  

Häzirki wagtda “Aşgabat” seýilgähi Daşkendiň ýaşaýjylarynyň we myhmanlarynyň dynç almaklary üçin iň gelim-gidimli ýerleriň biridir diýip, özbek Lideri aýtdy we türkmen paýtagtyndaky “Daşkent” seýilgähiniň hem şeýle özüne çekiji, ajaýyp ýerleriň biri boljakdygyna ynam bildirdi. 

Prezident Şawkat Mirziýoýew gazanylan ylalaşyklary üstünlikli durmuşa geçirmek üçin ähli ugurlarda tagallalary işjeňleşdirmegiň zerurdygyny nygtap, netijeli döwletara hyzmatdaşlygy okgunly ösdürmäge ýardam etjek täze, anyk gurallary işläp taýýarlamagy teklip etdi. 

Agşam döwlet Baştutanymyz, asylly däbe görä, “Kuksaroý” döwlet kabulhanasynyň çäginde ýerleşýän Hormatly myhmanlar seýilgähinde nahal oturtdy. 

Hakyky dostlugyň nyşanyna öwrülen hut şu ajaýyp seýilgähde Gahryman Arkadagymyzyň Özbegistana amala aşyran saparynyň barşynda eken bagynyň eýýäm boý alyp oturandygyny bellemek gerek. Häzirki wagtda bu bag ösüp, iki ýurduň arasyndaky dostlukly gatnaşyklaryň we hyzmatdaşlygyň täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýandygyny, okgunly ösýändigini alamatlandyrýar. Bag nahalyny ekmek iki halkyň hem ajaýyp däbidir. Häzirki wagtda-da bu däp üstünlikli dowam etdirilýär. 

Döwlet Baştutanymyz türkmen-özbek dostlugynyň berkemeginiň hem-de doganlyk halkyň myhmansöýerligine hormatyň nyşany bolan ýaş nahaly oturdandan soňra, “Kuksaroý” köşgüniň kabul edişlikler binasynda Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewiň adyndan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hormatyna resmi agşamlyk nahar berildi. 

Resmi agşamlyk naharynyň dowamynda Özbegistanyň sungat ussatlarynyň çykyşlary guraldy. Olarda iki dostlukly ýurduň we doganlyk halklaryň asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan dost-doganlygynyň mizemezdigi, doganlyk gatnaşyklarynyň mundan beýläk-de üstünlikli dowam etdiriljekdigi öz beýanyny tapdy. Joşgunly aýdym-sazlarda hem-de tanslarda türkmen-özbek dostlugy wasp edildi. 

 Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Özbegistan Respublikasyna döwlet sapary dowam edýär.

Telekeçilik işiniň kanunçylyk esaslary 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň alyp barýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri-de, ýurdumyzda hususy telekeçiligi ösdürmek, türkmen telekeçileriniň işini döwlet tarapyndan goldamak bolup durýar. Türkmenistanyň Konstitusiýasynda: «Döwlet telekeçiligi höweslendirýär we goldaýar, kiçi we orta işewürligiň ösmegine ýardam edýär» diýen kadanyň berkidilmegi, telekeçiligi goldamagyň, ösdürmegiň hukuk binýady bolup çykyş edýär. «Telekeçilik işi hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda, telekeçilik, ýagny hususy iş başyny tutujylyk — munuň özi raýatlaryň peýda ýa-da girdeji almaga gönükdirilen, öz adyndan hem-de töwekgelçilik edip we emläk jogapkärçiligini öz üstüne alyp ýa-da ýuridik şahsyň — kärhananyň adyndan hem-de emläk jogapkärçiligini onuň öz üstüne alyp amala aşyrýan başlangyçly, özbaşdak, hususy kärhanaçylyk işidir.  

Häzirki wagtda telekeçilik işini goldamaga, olaryň hukuk kepilliklerini pugtalandyrmaga gönükdirilen täze kadalaşdyryjy hukuk namalary kabul edilýär we olar yzygiderli kämilleşdirilýär. Muňa mysal edip, soňky ýyllarda kabul edilen «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda», «Eýeçiligiň döwletiň garamagyndan aýrylmagy we döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagy hakynda», «Erkin ykdysady zolaklar hakynda», «Oýlap tapyşlaryň hukuk goragy hakynda», «Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hakynda», «Işiň aýry-aýry görnüşlerini ygtyýarlylandyrmak hakynda», «Firma atlary hakynda» hem-de «Döwlet-hususy hyzmatdaşlyk hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryny görkezmek bolar. 

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda telekeçiligiň oňyn ösüşini höweslendirmek boýunça çäreleriň we gurallaryň giň toplumyny öz içine alýan döwlet goldawynyň berilýändigi hem aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Bu goldaw Döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilmegi, hususan-da, «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynyň» we «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasynyň», «Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» durmuşa geçirilmeginiň çäklerinde amala aşyrylýar.  

Telekeçilere ýakyndan ýardam bermekde degişli kanunçylyk namalarynyň, maksatnamalaryň kabul edilmegi we durmuşa geçirilmegi bilen bir hatarda, elýeter bahaly sarp edilýän harytlary öndürmekde dürli görnüşli kärhanalary döretmek we önümçiligi ýokarlandyrmak üçin banklar tarapyndan olara goldaw hökmünde uzak möhletleýin, az göterimli karz serişdeleri berilýär. Bu babatda 2021-nji ýylyň 8-nji iýunynda «Döwlet tarapyndan telekeçiligi maliýe taýdan goldamak hakynda» Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary kabul edildi.  

Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, Türkmenistanyň hem-de beýleki döwletleriň fiziki we ýuridik şahslary, şeýle hem raýatlygy bolmadyk adamlaryň telekeçilik işi bilen meşgullanmaga hukugy bardyr. Ýöne munuň üçin olaryň telekeçi hökmünde döwlet belligine alynmagy zerurdyr. Çünki telekeçiniň ýagdaýyna (statusyna) Türkmenistanyň kanunlarynda bellenilen tertipde döwlet belligine alynmagy (döwlet registrasiýasy) esasynda eýe bolunýar. Bellige aldyrman, telekeçilik işi bilen meşgullanmak gadagandyr.  «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň 11-nji maddasynda telekeçilik bilen meşgullanmaga isleg bildirýänleri döwlet tarapyndan goldamak babatda giňişleýin beýan edilýär. Maddada kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek üçin amatly şertleriň döredilmegi, şol sanda kiçi we orta telekeçiligiň subýektlerine maliýe we maddy-tehniki serişdeleriň berilmegi, kiçi we orta telekeçiligiň subýektlerine hukuk, ykdysady we gaýry maglumatyň, ylmy-tehniki işläp taýýarlamalaryň we tehnologiýalaryň elýeterliliginiň üpjün edilmegi, kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamagyň beýleki esasy ugurlary berkidilendir. 

Telekeçilik bilen meşgullanmaga döwrebap mümkinçilikleri döredip berýän Arkadagly Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak, işleri rowaç bolsun! 

 Gurban MYRADOW,
Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň ylmy işgäri. 

 Berekedi boldan bolsun!  

 «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda ýurdumyzda oba hojalygyna degişli pudaklaryň sazlaşykly ösdürilmegine gönükdirilen işleri ýerine ýetirmek bilen, öndürilýän oba hojalyk önümleriniň möçberini artdyrmak we halkara standartyna laýyk gelýän, bäsdeşlige ukyply, ekologiýa taýdan arassa önümçiligi döretmek arkaly azyk howpsuzlygyny doly üpjün etmegiň kanunçylyk binýady hem döwrebap derejede kämilleşdirilýär.   

«Azyk howpsuzlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanuny döwletiň ykdysady howpsuzlygynyň düzüm bölegi bolup durýan, Türkmenistanyň azyk howpsuzlygyny üpjün etmek babatda döwlet syýasatynyň esasy ugurlaryny kesgitleýär. Şeýle-de agzalan Kanunyň 1-nji maddasyna laýyklykda, azyk howpsuzlygy — ýurduň azyk garaşsyzlygy, ýaşaýyş üçin wajyp iýmit önümleriniň we iýmit çig malynyň öndürilmeginiň zerur derejesini üpjün edýän, şeýle hem işjeň we sagdyn durmuş üçin zerur bolan mukdarda azygyň ähli ilat üçin fiziki we ykdysady taýdan elýeterliligine kepil geçilmesidir. Hut şonuň üçin hem Watanymyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek maksady bilen, daýhanlarymyz, maldarlarymyz irginsiz zähmet çekip, bu babatda şahsy goşantlaryny gaýgyrmaýarlar.  

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen oba hojalyk pudagyny ösdürmegiň hukuk binýadyny emele getirýän, bu ulgamyň kämilleşdirilmeginiň we ösdürilmeginiň çäklerinde oba hojalygyna degişli «Daýhan birleşikleri hakynda», «Daýhan hojalygy hakynda», «Tohumçylyk hakynda» Türkmenistanyň kanunlary, Suw kodeksi we «Ýer hakynda» Bitewi kanunyny belläp geçmek bolar. 

Bazar gatnaşyklarynyň ösýän döwründe, halk hojalygynyň esasy pudagy bolan oba senagat toplumyny ösdürmek, ilatymyzyň ýaşaýyş derejesini we durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmek üçin zerur şertleri döretmek durmuş-ykdysady syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. 

Hormatly Belent Serkerdebaşymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak bolmagyny, il-ýurt bähbitli tutumly işleriniň elmydama rowaç almagyny tüýs ýürekden arzuw edýäris. 

 Sähragül AŞYROWA,
Balkan welaýat prokuraturasynyň kazyýet kararlarynyň kanunylygyna  gözegçilik bölüminiň uly prokurory, ýustisiýanyň geňeşçisi. 

«Adalat».