Hakyt ýarym müň gektardan-da artyk ýere degerli hyzmat etmegi başarýan ýigitleri bu töwerekde daýhan doganlar diýip tanaýarlar. Ata-baba daýhançylykdan eklenen bu döwletli maşgala geçen ýylyň ahyryndan bäri telekeçi.

Dogduk obalarynyň ekin çäginden 501 gektar ýeri uzak möhletleýin kärendesine alan batlaryna, ozalkylary ýaly galdawlyk bilen, 350 gektarda ur-tut bugdaý ekişini geçiren Gowşakowlar indi telekeçiligiň ilkinji hasylyny ýygnap ýörler. Durun obasyndan 20 — 22 kilometrlik gaýrada ýerleşen «Ýuha» diýilýän ýerde indi ymykly iş mekanyny tutunan doganlaryň 7-si hem häzir aýak üstünde, orak möwsümini tamamlap barýarlar. Gowşakowlaryň körpesi Hudaýnazar bilen biz Bäherdeniň etrap häkimliginden çykyşymyza, şäherden dik gaýralygyna ugrap, peseň çägelige direýän, ýaýylyp ýatan meýdana guşluk bolmanka bardyk.

Ýolda 36 ýaşly sürüji maşgaladaky 11 doganyň 8-siniň oglan bolup, olaryň häzire çenli rysgallarynyň birdigini aýdyp, turuwbaşdan, geň galdyran şeýle gürrüňini howlukmazdan dowam etdi. Ejesiniň şunça maşgala ýeterlik çörek bolmagy üçin gün sypdyrman tamdyrda nan ýapandygyny, indi muny gelinleriň agzybirlikde dowam edýändigini aýdyp, guwanç duýgusynyň üstüni myssa ýylgyrmak bilen ýetirdi. Münüp baran «Jipimizden» başlap, esasy önümçilik serişdeleriniň ortakdygyny gaýtalap goýberdi. Buýsanmazça, ýanjamazça däl: soňky ýyllarda şeýle maşgala duşmak dogrusy, obada, şäherde çetin. Bu gürrüňlerden çen tutup, telekeçi bolmagyň binýadynyň şundan başlanýandygyna ýene bir gezek göz ýetirdim. Inim Möwlamberdi hem 4 ogluny öýli-işikli etse-de, henize çenli olaryň rysgalyny aýyrmaýar. Muny hususyýetçi inimiň hem maşgala bolup, bilelikde saklaýan mallaryna gerek adam güýjüni we harjy jemlemek üçin şeýdýändigine men Durunda, Gowşakowlaryň tejribesinden magat göz ýetirdim.

Hawa, «Agzybire Taňry biýr...» pelsepesiniň gadymy telekeçiligiň gaýtadan möwç urýan zamanynda, ine, şu yranmaz döwletli maşgalanyň mysalynda wysal tapyp, munuň häzir has-da zerur närsediginden habar berýär. Onsoňam, şeýle jebislik doganlaryň gündelik işine hem mahsus ekeni: munça meýdanda esasy işi daşyndan mümkingadar az adam çekip, hut doganlaryň özleri ýerine ýetirýär. Telekeçilik işine tutuşlygyna Altymyrat baştutanlyk etse, 1969-njy ýylda doglan Aýnazar topara ýolbaşçylyk edýär. Çünki onuň bu ugurdan ozalky daýhan birleşiginde 20-21 ýyllyk tejribesi bar. 2009-njy ýylda Aýnazar «Watana bolan söýgüsi üçin» medaly bilen sylaglanylýar. Roýuna mele topragyň, tylla Günüň nury mazaly çaýylan bu daýhan bugdaýdyr gowaça deň suw — 4-5 gezek suw berseň ýeterlikdigini aýdýar. Suwaryş işleriniň arasynda tümmül suwunyň aýratyn ähmiýetini Hudaýnazar ýatladýar. Aýnazar ideg işiniň heniz ýere tohum sepilmezden hem ozal, şüdügär sürümiň, tekizleýiş-düzleýiş işleriniň yzy bilen berilýän dürli dökünleri sepmekden başlamalydygyny nygtaýar. Her suwaryşdan ozal ýa-da şerbet usuly bilen hem dökün berlip durulmaly. Şeýle dökünler dersden, fosfordan, karbamidden, azotdan ybaratdyr. Onsoňam, gowaça suwy bilen bugdaý suwunyň gabat gelmeginden gaça durmaly: şunda suw ýetmezçiliginiň öňi alynýar. Ine, şeýle edilende, ýylyň gurak gelmegine hem garşy durup bolýar. Hudaýnazar şu ýyl şeýle tejribäniň oňyn netijesini onçakly unaman, muny ýörite ekin ýerine gelip, görüp gidenleriň az bolmandygyny gürrüň berdi.

Meýdandaky gysga söhbetdeşligimizde tohumyň ahyrky netijä täsiriniň diýseň uludygy hakynda agzaşmaga-da ýetişdik. Doganlar bugdaýyň «Batko» we «Ýuka», gowaçanyň bolsa «Ýolöten-39» tohumyny ulanýarlar. Işini içgin bilýän kişi netijäni hem öňünden dogry çaklap bilýär. Doganlar döwlete tabşyrylmaly 730 tonna bugdaýyň artygy bilen bardygyna ynanýarlar. Olar 150 gektardan hem köp ýeri tutýan gowaça meýdanlaryndaky işi hem ugurdaş alyp barýandyklaryny, ekiniň ýagdaýynyň gowudygyny gürrüň berdiler.

Ýogsa-da, daýhançylygy telekeçilik bilen şowly utgaşdyrmaga başlan Gowşakowlaryň tejribesi bu ugurdaky hünärmenleri hem gyzyklandyrsa gerek: kärendeçilikden telekeçilige geçmek bu işe daşyndan gelen telekeçilere hem oňat mekdep bolup biler. Çünki oba hojalygy ykdysadyýetiň beýleki pudakdyr ugurlaryndan düýpli tapawutlanýar. Ýerlerdir mallar bilen iş salyşmaga, ozaly bilen, obalylar werziş bolýar. Onsoňam, olaryň telekeçi bolup gitmegi birbada iki wezipäni çözýär: ekerançylygy we maldarçylygy dogabitdi özleşdiren obalylaryň bu pişäni öwrenmäge tebigy mümkinçilikleri has köp we munuň özi obalylaryň täze şertlerde iş ýerleri bilen üpjünçiligini gowular.

Hakberdi AMANMYRADOW.

«Türkmenistan».

Aşgabat, 15-nji iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýewiň haýyşy boýunça paýtagtymyza iş saparyny amala aşyryp, ýurdumyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk baýramyna taýýarlyk görülýän günlerde Aşgabady hemmetaraplaýyn ösdürmek ugrunda alnyp barylýan giň möçberli işler bilen tanyşdy.

Döwlet Baştutanymyz Aşgabatda we tutuş ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan özgertmeler maksatnamalarynyň durmuşa geçirilişini hemişe üns merkezinde saklaýar. Şunuň bilen baglylykda, şäher ilatynyň ähli amatlyklaryň hözirini görüp ýaşamagy ugrunda zerur şertleriň döredilmegine, şäheri ösdürmek boýunça ýaýbaňlandyrylan işlerde öňdebaryjy tehnologiýalaryň işjeň ulanylmagyna, şol bir wagtyň özünde paýtagtymyzda ekologik abadançylygyň üpjün edilmegine möhüm ähmiýet berilýär.

Milli Liderimiziň ýurdumyzyň baş şäherini ösdürmek boýunça öňe sürýän täzeçil şähergurluşyk maksatnamasynda şäher ilatynyň ýokary derejeli ýaşaýyş-durmuş şertleriniň üpjün edilmegi esasy ugurlaryň biri hökmünde kesgitlenildi. Aşgabadyň häzirki keşbinde tutuş ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň depgini hem-de köpugurly kuwwaty, mähriban halkymyzyň baý taryhy we medeni däpleri öz aýdyň beýanyny tapýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyzyň günorta künjeginde Bitarap Türkmenistan we Arçabil şaýollarynyň çatrygynda taslamalar, täze binalaryň, desgalaryň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary bilen tanyşdy. Bu ýerde döwlet Baştutanymyzy Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň gurluşyk we energetika toplumyna, Aşgabat şäherine gözegçilik edýän orunbasary, ýurdumyzyň senagat we gurluşyk önümçiligi hem-de energetika ministrleri, Aşgabat şäheriniň häkimi garşyladylar.

Wise-premýer Ş.Durdylyýew ýurdumyzyň baş şäheriniň çäginde gurulmagy we döwrebaplaşdyrylmagy meýilleşdirilýän ulag ýollarynyň, ugurdaş desgalaryň işlenip taýýarlanylan taslamalary hem-de ýerleşjek ýerleri, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň bezeg aýratynlyklary barada hasabat berdi.

Bu ýerde milli Liderimiziň garamagyna Bitarap Türkmenistan, Türkmenbaşy şaýollarynyň, Nurmuhammet Andalyp hem-de Bekrewe köçeleriniň Arçabil şaýoly bilen kesişýän ýerinde, şeýle hem Köpetdag şaýolunyň we Bekrewe köçesiniň çatrygynda ýerleşýän köprüleriň mozaika görnüşli bezeginiň teklip edilýän taslamalary hödürlenildi.

Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda durmuş-medeni maksatly desgalaryň hem-de ýol-ulag düzüminiň desgalarynyň gurluşygynda döwlet Baştutanymyzyň binagärligiň milli däpleriniň we öňdebaryjy tejribäniň sazlaşykly utgaşdyrylmagyna aýratyn üns berýändigini bellemek gerek.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow görkezilen taslamalardyr çyzgylar bilen içgin tanşyp, olara birnäçe bellikleri aýtdy we degişli düzedişleri girizdi. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, şähergurluşyk maksatnamalary durmuşa geçirilende, binalaryň we desgalaryň gurluşygy bilen birlikde, olaryň bezegi hem möhüm ugurlaryň biridir. Milli Liderimiz bu baradaky gürrüňi dowam edip, gurulýan ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň, köprüleriň özboluşly bezeg aýratynlyklarynyň döredilmeginde we häzirki zaman dizaýn sungatynyň talaplaryna laýyk gelmeginde Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň, Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynyň talyplarynyň hem-de mugallymlarynyň garaýyşlarynyňdyr pikirleriniň öwrenilmelidigine ünsi çekdi.

Desgalaryň ýerleşýän ýerleri nazara alnyp, olaryň bezeg işlerinde Diýarymyzyň çäginde bar bolan tebigy baýlyklaryň, halkymyzyň asyrlaryň dowamynda döreden milli medeniýetine degişli gymmatlyklaryň öz beýanyny tapmagy wajypdyr. Şunuň bilen baglylykda, köprüleriň ýerleşýän ýeriniň özboluşly aýratynlyklaryna we şol töweregiň binagärlik keşbine kybap gelýän şekiller bilen bezelmegine möhüm ähmiýet berilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň garamagyna Bitarap Türkmenistan şaýolunyň günbatar tarapynda gurulmagy teklip edilýän döwrebap Döredijilik merkeziniň, şonda çagalaryň hem-de uly adamlaryň wagtlaryny peýdaly geçirmegi, sungatyň we medeniýetiň dürli ugurlary, şol sanda nakgaşçylyk, dizaýn sungatlary bilen meşgullanmagy, bu ugurda hünär başarnyklaryny artdyrmagy üçin döredilmegi göz öňünde tutulýan desgalaryň taslamalary, olaryň bezegleriniň çyzgylary hödürlenildi. Merkezi bezemegiň, abadanlaşdyrmagyň we ýanaşyk ýerleri bagy-bossanlyga öwürmegiň aýratynlyklary barada jikme-jik maglumat berildi.

Döwlet Baştutanymyz şähergurluşyk maksatnamasynyň çäklerinde paýtagtymyzda şeýle merkezleriň gurulmagynyň esasy maksadynyň şäher ýaşaýjylarynyň gyzykly we göwnejaý dynç almagy, işjeň döredijilik işi bilen meşgullanmagyny höweslendirmek üçin amatly şertleri döretmekden ybaratdygyna ünsi çekdi.

Milli Liderimiziň garamagyna “Nusaý” myhmanhanasynyň gurulmagy teklip edilýän ýerleriniň çyzgylary, binanyň baş meýilnamasy, oňa degişli birnäçe taslamalar, şeýle hem Aşgabat şäheriniň çäginde gurulmagy we döwrebaplaşdyrylmagy meýilleşdirilýän binalaryň, ýollaryň şekil taslamalary hem-de ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary hödürlenildi. Şol bir wagtyň özünde paýtagtymyzyň demirgazyk künjeginde gurulmagy meýilleşdirilýän binalaryňdyr desgalaryň teklip edilýän şekil taslamalary barada hasabat berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow taslamalar we çyzgylar bilen içgin tanşyp, täze gurulýan hem-de döwrebaplaşdyrylýan desgalaryň ýurdumyzyň baş şäheriniň binagärlik keşbi bilen bir bitewi sazlaşygy emele getirmelidigini nygtady. Şol bir wagtyň özünde gurulýan ulag ýollarynda sürüjiler we pyýadalar üçin ähli amatly şertleriň döredilmegine hem-de hereket howpsuzlygynyň üpjün edilmegine aýratyn ähmiýet berilmelidir.

Döwlet Baştutanymyz bular barada aýtmak bilen, şäheriň çäkleriniň giňelýändigini hem-de ulaglaryň sanynyň artýandygyny nazarda tutup, täze gurulýan we döwrebaplaşdyrylýan ýollaryň ugrunda häzirki zaman ýerasty hem-de ýerüsti geçelgeleriniň döredilmegine, yşyklandyryş ulgamyň häzirki zamanyň ösen talaplaryna laýyk gelmegine möhüm üns berilmelidigini belläp, bu babatda anyk tabşyryklary berdi.

Soňra energetika ministri Ç.Purçekow paýtagtymyzyň Büzmeýin etrabynyň çäginde gurluşygy alnyp barylýan energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň baş meýilnamasy, toplumda gurulmagy göz öňünde tutulýan desgalaryň taslamalary, merkeziň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary barada hasabat berdi. Umumy eýeleýän meýdany 29 müň inedördül metrden gowrak bolan bu merkeziň ulanyşa girizilmegi bilen täze iş orunlary dörär.

Şeýle hem hasabatyň çäklerinde Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisiniň şekil taslamalary, daşary ýurtlara iberilýän elektrik energiýasynyň mukdaryny artdyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada maglumat berildi.

Şunuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna “Altyn asyr” Türkmen kölüniň çäginde 10 megawat kuwwaty bolan utgaşdyrylan Gün we ýel elektrik bekediniň şekil taslamalary, Ahal hem-de Daşoguz döwlet elektrik beketlerini utgaşykly dolanyşyga geçirmek boýunça alnyp barylýan işleriň meýilnamasy hödürlenildi. Şeýle hem türkmen elektrik energiýasyny goňşy döwletlere ibermek boýunça geçirilýän işler barada giňişleýin maglumat berildi we degişli taslamalar görkezildi.

Bellenilişi ýaly, bu işiň geçirilmegi bilen, elektrik energiýasyny öndürmegiň netijeliligi 34 göterimden 52 göterime çenli ýokarlanar.

“Altyn asyr” Türkmen kölüniň sebitini 2019 — 2025-nji ýyllarda özleşdirmegiň Konsepsiýasyny amala aşyrmak boýunça geçirilmeli çäreleriň maksatnamasyna laýyklykda, kuwwatlylygy 10 megawat bolan Gün we ýel elektrik bekedini gurmak boýunça taslama Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň ylmy-önümçilik merkezi tarapyndan taýýarlanyldy. Utgaşykly dolanyşykda işleýän elektrik beketleri goşmaça tebigy gazy sarp etmezden, öndürilýän elektrik energiýasynyň möçberini artdyrmaga, daşky gurşawa gidýän zyýanly galyndylaryň mukdaryny birnäçe esse azaltmaga mümkinçilik berer.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Diýarymyzyň durmuş-ykdysady taýdan okgunly ösdürilmeginde energetika ulgamyna möhüm ornuň degişlidigini belläp, bu pudakda alnyp barylýan işleriň, ýola goýulýan halkara hyzmatdaşlygyň ähmiýetlidigine ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, täze gurulýan energetika desgalary, ulgama degişli abatlaýyş we hyzmat ediş merkezleri häzirki zamanyň iň täze tehnologiýalary, sanly ulgam bilen enjamlaşdyrylmalydyr. Şunda ekologiýa meselelerine we kadalaryna aýratyn üns bermek zerurdyr. Bu kadalar gyşarnyksyz berjaý edilmelidir diýip, milli Liderimiz nygtady hem-de bu babatda birnäçe tabşyryklary berdi.

Soňra senagat we gurluşyk önümçiligi ministri B.Annamämmedow şu günler ministrlige degişli düzümlerde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, Bäherden we Köýtendag sement zawodlarynyň ikinji nobatdakysynyň gurluşygynyň batly depginde alnyp barylýandygy, ozal bar bolan sement zawodlaryny häzirki döwrüň talaplaryna laýyk derejede döwrebaplaşdyrmak boýunça ýerine ýetirilýän işleriň netijeleri barada hasabat berdi. Täze sement zawodlarynyň gurulmagy, ozal bar bolanlarynyň kuwwatlyklarynyň artdyrylmagy ýurdumyzda giňden ýaýbaňlandyrylan gurluşyklar üçin zerur bolan sement önümçiliginiň mukdarynyň artdyrylmagyna ýardam eder. Şeýlelikde, bu ugurda ýerine ýetirilýän işler gurluşyklary zerur serişdeler we materiallar bilen üpjün etmekde aýratyn ähmiýetli bolar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda öndürilýän sementiň hiline hem-de döwrüň talabyna laýyk görnüşleriniň önümçiligine möhüm ähmiýet bermegi tabşyrdy. Şunuň bilen baglylykda, Diýarymyzyň çäginde bar bolan tebigy baýlyklaryň, gurluşyk ulgamyna degişli dürli serişdeleriň gaýtadan işlenilmegi, şolardan ýokary hilli önümleriň öndürilmegi bilen baglanyşykly meselelere örän jogapkärçilikli we ylmy esasda çemeleşilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Aşgabat şäheriniň häkimi Ý.Gylyjow ak mermerli Aşgabady mundan beýläk-de sazlaşykly ösdürmek boýunça öňde durýan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegi ugrunda alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Hasabatyň çäklerinde paýtagtymyzda arassaçylyk, abadançylyk işlerini ýokary derejede alyp barmaga, seýilgählerde zerur şertleri döretmäge, suw çüwdürimleriniň sazlaşykly işini ýola goýmaga, täze bagy-bossanlyklary emele getirmäge gönükdirilen çäreler hakynda giňişleýin maglumat berildi.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň baş şäherini hemmetaraplaýyn ösdürmek ugrunda alnyp barylýan işler häzirki zamanyň talaplaryna laýyk gelmelidir, bu babatda iň gowy tejribä, ylmyň gazananlaryna we şol bir wagtyň özünde gadymdan gelýän milli däplere daýanmak zerurdyr diýip nygtady. Şunda amatly ekologiýa gurşawynyň döredilmelidigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyzyň çäginde alnyp barylýan işleriň ýokary hilini üpjün etmegiň wajypdygyny nygtady. Şol işler bolsa paýtagtymyzyň dünýäniň iň owadan we ýaşamak üçin has amatly şäherleriniň hatarynda eýeleýän ornuny has-da pugtalandyrmaga gönükdirilmelidir diýip, milli Liderimiz aýtdy hem-de bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Her ýyl türkmen paýtagtynyň ajaýyp binagärlik toplumynyň üsti täze, özboluşly binalar we desgalar, döwrebap seýilgähler bilen ýetirilýär. Şolar täze taryhy döwrüň özboluşly şäher gymmatlyklaryna hem-de täze eýýamyň aýdyň nyşanyna öwrülýär. Aşgabadyň çäklerinde bar bolan baglara ideg işlerine örän jogapkärçilikli çemeleşilmelidir we ýollaryň ugrunda hem-de çatryklarda dürli gülleriň ekilmegine möhüm ähmiýet berilmelidir. Paýtagtymyzy bagy-bossanlyga öwürmek onuň ekologiýasy babatda uly ähmiýete eýedir. Şoňa görä-de, Diýarymyzyň baş şäherini we onuň daş-töweregini gülläp ösýän bagy-bossanlyga öwürmek, ilatyň has oňaýly durmuş şertlerini üpjün etmek bilen baglanyşykly wezipeler hemişe gözegçilikde saklanylmalydyr diýip, milli Liderimiz nygtady hem-de degişli ýolbaşçylara anyk görkezmeleri berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow iş saparynyň jemini jemläp, ýaýbaňlandyrylan şähergurluşyk maksatnamasyny durmuşa geçirmekde işleriň hil babatda halkara ölçeglere gabat gelmeginiň, binalaryň daşky we içki bezeginde milli bezeg ýörelgeleriniň giňden ulanylmagynyň, şäherde amatly ekologiýa ýagdaýyny saklamagyň esasy talapdygyny ýene-de bir gezek belledi. Döwlet Baştutanymyz hemmelere öňde goýlan wezipeleri çözmekde üstünlikleri arzuw edip, bu ýerden ugrady.

* * *

Şu gün Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň hem-de Döwlet çeperçilik akademiýasynyň talyplary paýtagtymyzyň günorta künjeginde bolup, bu ýerleriň binagärlik özboluşlylygy, şähergurluşyk maksatnamasynyň çäklerinde gurlan desgalaryň sazlaşygy bilen tanyşdylar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Aşgabat şäheri boýunça amala aşyran iş saparynyň çäklerinde beren tabşyryklaryndan ugur alnyp, paýtagtymyzyň häkimligi degişli ýokary okuw mekdepleriniň talyplary bilen taýýarlanan taslamalaryň tanyşdyrylyşyny gurady.

Şu günler milli Liderimiziň gönüden-göni tagallasy bilen, gurluşyk, binagärlik hem-de dizaýn sungaty boýunça bilim alýan talyplar Diýarymyzyň dürli künjeklerinde we paýtagtymyzda gurulmagy meýilleşdirilýän dürli maksatly binalaryň taslamalarynyň taýýarlanylmagyna, dizaýn babatdaky çözgütlerine işjeň gatnaşýarlar. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, ýurdumyzyň gurluşyk senagaty üçin ýokary hünärli işgärleri taýýarlaýan ýokary okuw mekdeplerinde geçirilýän amaly sapaklar tejribe bilen utgaşdyrylýar. Munuň özi ýaşlaryň saýlap alan ugurlary boýunça ökde hünärmenler bolup ýetişmeginde möhüm ähmiýete eýedir.

Milli Liderimiz ähli ugurda, şol sanda gurluşyk ulgamynda, aýratyn-da, durmuş maksatly binalaryň, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň gurluşygynda hem-de olaryň bezeg aýratynlyklarynda ýaşlaryň bu ugra degişli täzeçil pikirleriniň we garaýyşlarynyň zerurdygyna ünsi çekip, talyplaryň ýurdumyzda durmuşa geçirilýän iri taslamalaryň ýerine ýetirilmegine hem-de bezeg işlerine çekilmeginiň wajypdygyny belleýär we olaryň bu ugurdaky wezipeleriň çözülmegine işjeň gatnaşjakdygyna berk ynam bildirýär.

Talyp ýaşlar hormatly Prezidentimiziň bildirýän ynamynyň özleri üçin uly hormatdygyny nygtap, ýurdumyzyň durmuşynda möhüm ähmiýetli taslamalaryň durmuşa geçirilmegine uly buýsanç bilen gatnaşjakdyklaryny ynandyrýarlar. Munuň özi Diýarymyzda ylymly, bilimli, ýokary hünärli hem-de häzirki zamanyň ösen tehnologiýalaryndan, sanly ulgamdan ussatlyk bilen baş çykarýan ýaşlaryň sanynyň artýandygynyň we ukyp-başarnyklaryny açyp görkezmegi üçin zerur şertleriň döredilýändiginiň aýdyň beýanydyr.

Şunuň bilen baglylykda, milli binagärlik ýörelgeleri bilen häzirki zamanyň ösen tejribesiniň utgaşdyrylmagy şäherlerde özboluşly binagärlik toplumynyň kemala gelmegine ýardam edýär.

Ugurdaş ýokary okuw mekdepleriniň talyplarynyň hormatly Prezidentimiziň başlangyjy boýunça işlenip taýýarlanylan Aşgabady ösdürmegiň Konsepsiýasynyň çäklerinde taýýarlanan taslamalar, olaryň binagärlik çözgütleri bilen tanyşmagy hem-de bu babatda öz garaýyşlaryny we tekliplerini beýan etmegi şähergurluşygynyň okgunly ösdürilmeginde uly ähmiýete eýedir.

Talyp ýaşlar ileri tutulýan döwlet wezipelerini çözmäge gatnaşmak babatda döredilýän mümkinçilikler üçin milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa hoşallyk sözlerini aýtdylar hem-de öňde durýan wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegine mynasyp goşant goşmak üçin ähli tagallalary etjekdiklerine ynandyrdylar.

Bütin adamzat taryhyna ser salanymyzda-da, ähli gülläp ösüşler parahatçylykly ýyllarda amala aşyrylandyr. Adamzat parahatçylygy berkitmäge, ynsanlaryň arasyndaky dost-doganlygy, ynanyşmagy pugtalandyrmaga ömürboýy gulluk edendir. Gahryman Arkadagymyz şeýle belleýär: «Adamzadyň beýik geljegi parahatçylygyň üpjün edilmegi bilen bina bolýar». «Adamzadyň bagty şundadyr — abadan hem rahat durmuşyndadyr».

Ata Watanymyz Garaşsyzlygynyň geçen döwründe, esasan, parahatçylygyň, abadançylygyň, ynanyşmagyň ýurdy hökmünde özüni tanatdy. Häzirki bagtyýarlyk döwrümizde Türkmenistanyň parahatçylyk söýüjilik ýörelgesi dünýäde ykrar edilýär. Şonuň üçin hem eziz Diýarymyz dünýäde parahatçylygyň ýurdy hökmünde tanalýar. Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan syýasatlarynyň özenini elmydama parahatçylyk, ynanyşmak ýörelgeleri tutýar. Döwlet Baştutanymyzyň ähli çykyşlaryny, öňe sürýän maksatnamalaryny, çuňňur many-mazmunly eserlerini okap görseň, ynsanlaryň abadan ýaşaýyşlarynyň berk daýanjy bolan parahatçylyk, ynanyşmak ýörelgelerine aýratyn ähmiýet berilýändiginiň şaýady bolýarsyň.

Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyny ykrar edýän taryhy Kararnamasynda hem Türkmenistanyň parahatçylygyň, asudalygyň, ynsanperwer başlangyçlaryň mekanydygyna aýratyn ähmiýet berilýär. Şu gymmatlyklara esaslanyp hem dünýä ýurtlary tarapyndan Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň biragyzdan goldanylýandygy nygtalýar. Türkmenistanyň şeýle ykrarnama iki gezek eýe bolandygyny hem aýratyn bellemegimiz gerek.

Parahatçylyk we ynanyşmak sözleri biri-birinden aýrylmaz baglanyşykly sözlerdir. Ynanyşmak, düşünişmek, sylag-sarpa, sabyr-kanagat, medeniýet, adalat, ynsanperwerlik ýaly adamzadyň iň kämil häsiýetleri, kadalary-ýörelgeleri, däp-dessurlary, ynançlary, düşünjeleri parahatçylygyň mizemez daýançlarydyr. Adamlaryň gatnaşyklarynda, maşgalada parahatçylygy, asudalygy, gülläp ösüşleri üpjün etmek üçin-de olar örän gymmatlydyr. Asmanda parlap dogýan Gün şuglasy kimin parahatçylyk hem dünýä ýalkym saçýar, dünýäni nurlandyrýar. Ýüregimiz-aňymyz nurana oý-pikirlere, duýgy-düşünjelere beslenýär. Parahatçylygyň ýoly bilen ykballarymyz gül-açýar, öý-ojagymyz dost-doganlygyň, asudalygyň, rysgal-berekediň ojagyna öwrülýär. Şonuň üçin Türkmenistan Watanymyzyň parahatçylygyň, ynanyşmagyň, döredijiligiň, bedew batly ösüşleriň gözel ýurduna, ajaýyp mekanyna öwrülmesiniň biziň başymyzy göge göterýän, buýsanjymyzy goşalandyrýan gymmatly esaslary bardyr.

Döwletimiz dünýäniň ýurtlary bilen hoşniýetli, özara bähbitli gatnaşyklary ösdürýär. Esasan, ýurtlaryň arasynda söwda-ykdysady, ylym-bilim, medeniýet-sungat, sport-syýahatçylyk gatnaşyklaryny ösdürmäge ýokary ähmiýet berýändigine göz ýetirýäris. Ähli gatnaşyklar ýokary ynsanperwerlik gymmatlyklaryna esaslanýar. Hut şol sebäpli hormatly Prezidentimiziň umumadamzat ähmiýetli syýasatynyň, beýik taglymatynyň uly goldawa eýe bolýandygynyň aýdyň şaýady bolýarys.

Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesine laýyklykda ýurdumyzda yzygiderli önümçilik desgalary bilen birlikde saglyk merkezleri, mekdepler, çagalar bag-bakjalary, medeniýet öýleri, sport desgalary, ýaşaýyş jaý toplumlary, ýollar-köprüler gurlup ulanylmaga berilýär. Döwlet bilen halkyň arasyndaky gatnaşyklar ata-babalardan gelýän mizemez ýörelgelere hem-de dünýä tejribesinde nusgalyk derejesine göterilen kämil düzgün-kadalara esaslanyp ösdürilýär.

Häzirki bagtyýarlyk döwrümizde hormatly Prezidentimiziň aýdyň hem nurana ýoly bilen Türkmenistan döwletimiz parahatçylygyň, ynanyşmagyň, döredijilikli ösüşleriň Watanyna öwrüldi. Şeýle aýdyň hem nurana ösüş ýoly, hatda, her bir adama, tutuş dünýä halklaryna nusgalyk ýoldur. Türkmenistanyň başlangyjy bilen BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan «2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» Kararnamasynyň kabul edilmegi hem munuň aýdyň beýanydyr. Hut şonuň üçin hem Türkmenistan parahatçylyk dörediji ýurt hökmünde dünýäde giňden tanalýar. Eziz Diýarymyzyň abraý-mertebesini has-da belende göterýän hormatly Prezidentimiziň jany sag bolsun, il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli beýik işleri üstünliklere beslensin!

Annamyrat AKYÝEW,

«Mugallymlar gazeti».

Maliýe edaralarynyň işini kämilleşdirmekden ötri maliýe usullarynyň görnüşini giňeltmegiň hasabyna ykdysadyýetde bu serişdeleri amatly paýlamak, şeýle hem durnukly esasda uzak möhletli maýa goýumlary çekmek maksady bilen, milli gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek boýunça giň gerimli işler amala aşyrylýar. Hususan-da, ýurdumyzyň paýdarlar jemgyýetlerine gymmatly kagyzlar babatda geleşikleriň amala aşyrylyşy boýunça degerli maslahatlar berilýär. Munuň özi gazna biržasynyň işiniň halkara tejribäniň talaplaryna laýyklykda guralmagyny üpjün edip, diňe döwlete dahylly gymmatly kagyzlaryň ýerlenmegi bilen çäklenmän, eýsem, hususy taraplaryň hem paýnamalaryny dolanyşyga çekmegiň ýola goýulmagyna itergi berýär.

Sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça ykdysady taýdan ösen ýurtlaryň birnäçesinde toplanan tejribe sanly gurşawyň döredilmegi bilen, milli ösüşde birnäçe artykmaçlyklaryň gazanylýandygyny görkezýär. Hususan-da, şeýle tehnologiýalaryň ösmegine gönükdirilýän maýa goýumlaryň möçberi näçe köp boldugyça, şonça-da maliýe ulgamynyň we onuň esasy düzümi hökmünde çykyş edýän gazna bazarynyň halkara ülňülere laýyk gelmegine ýardam berýär.

Aslynda, gazna bazary maliýe bazarynyň esasy düzüm bölegi bolup, döwletiň maýa goýum syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Bazar ykdysadyýetine geçýän döwletleriň ykdysady ösüşi we bäsdeşlige ukyplylygy gymmatly kagyzlar bazarynyň ösüş derejesine bagly bolup durýar, ýöne olaryň gazna bazary entek emele gelmek ýa-da başlangyç derejesinde hereket edýär.

Gazna bazarynyň ösüş derejesi bilen ykdysady ösüşiň arasyndaky özara baglanyşyk hünärmenler tarapyndan öwrenildi. Şunda maliýe araçyllaryň (banklar) maýa goýum taslamalaryny maliýeleşdirmäge serişdeleri çekmek we özleriniň iş ukyplaryny töwekgelçiligi dolandyrmaga gönükdirmek bilen, kärhanalaryň menejerleriniň hereketine gowy gözegçilik edip bilýändikleri anyklanyldy. Munuň özi ykdysadyýetde geleşikleriň möçberini artdyrmak bilen, tehnologik innowasiýalara we ykdysady ösüşe öz täsirini ýetirýär.

Türkmenistanda hem gazna bazarynyň herekete getirilmegi häzirki döwürde, ýagny eýeçiligiň dürli görnüşiniň we telekeçilik işiniň kämilleşýän döwründe örän wajyp gurallaryň biri hökmünde öňe çykdy. Çünki gymmatly kagyzlaryň kömegi arkaly şahsy we edara görnüşli taraplaryň pul süýşürintgileri hakyky maddy obýektlere, enjamlara we tehnologiýalara öwrülýär. Milli ykdysadyýeti berkitmegiň häzirki zaman tapgyrynda esasy meseleleriň biri maliýe gurallary arkaly artýan pul serişdeleriniň paýlanylmagyny amala aşyrýan gymmatly kagyzlar bazaryny emele getirmek we kämilleşdirmekdir.

Gymmatly kagyzlar diýmek näme? «Gymmatly kagyzlar bazary hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda gymmatly kagyzlar bazary fiziki we ýuridik şahslaryň gymmatly kagyzlaryň emissiýasy we dolanyşygy bilen baglanyşykly gatnaşyklarynyň jemi hökmünde görkezilýär. Gymmatly kagyzlar bazarynyň emele gelmegi haryt önümçiligini giňeltmek zerurlygy bilen bagly boldy (paýnamalaryň we obligasiýalaryň çykarylmagy arkaly). Maýa goýumlaryny çekmek we birleşdirmek meselesiniň oňyn çözülmegi täze kärhanalary döretmek we kämilleşdirmek işine uly täsir edýär. Şol sebäpli, gazna biržalarynyň kämilleşmegi bazar ykdysadyýetli döwletlerde ykdysady ösüşiň esasy şertleriniň biri bolup çykyş edýär. Dünýä tejribesinde gymmatly kagyzlar bazary, adatça, gazna bazary diýen düşünje bilen bile ulanylýar.

Gazna bazarynyň ösüşiniň dürli tapgyrynda «birža» sözüne hem ykdysatçylar dürli kesgitleme berýärler. Birža — bu söwdany amala aşyrýan hünärmenler, ýagny dilerler we dellallar üçin niýetlenen, ýörite enjamlaşdyrylan bazar ýeri diýmekdir.

Gazna biržasy bolsa söwda ýeri bilen berk bellenen guramaçylykly, bähbitli gymmatly kagyzlary we operatorlary saýlamak mümkinçilikli, geleşikleriň we olar boýunça hasaplaşyklaryň bellige alnyşynyň merkezleşdirilenligi, resmi nyrh kesmegiň (kotirowka) berkidilmegi bilen tanalýan we biržanyň agzalaryna gözegçilik edýän merkezi bazardyr. Gazna birža hökmünde diňe gymmatly kagyzlar bazarynda söwdany guran we öz işini ygtyýarnama (lisenziýa) esasynda amala aşyran ýagdaýynda ykrar edilýär.

Halkara tejribeden belli bolşy ýaly, başlangyç tapgyrda ygtybarly, halkyň ynamyny gazanan hem-de maliýe taýdan durnukly kärhanalaryň paýnamalary gazna biržalarynyň resmi sanawyna goşulýar. «Aşgabat» gazna biržasy ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetinde «Halkbank» PTB-niň, «Senagat» PTB-niň we «Rysgal» PTB-niň paýnamalary resmi sanawa goşuldy. 2021-nji ýylyň ýanwar — maý aýlarynda «Aşgabat» gazna biržasynda birža söwdalary geçirilip, olarda agzalan banklaryň paýnamalaryny satyn almak-satmak boýunça geleşikler amala aşyryldy.

Hormatly Prezidentimiziň 2020-nji ýylyň 9-njy oktýabryndaky Karary boýunça ýurdumyzyň gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek hem-de maliýe ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen, «Halkbank» döwlet täjirçilik banky «Halkbank» paýdarlar täjirçilik bankyna öwrülip, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan «Halkbank» täjirçilik bankynyň esaslyk maýasyndaky paýnamalary bellenen tertipde gazna biržasynda dessin ýerleşdirildi we uly islege eýe boldy.

Maliýe we ykdysady toplumyň wekilleri bilen Ýewropanyň täzeleniş we ösüş bankynyň ýurdumyzdaky wekilhanasynyň ýolbaşçysynyň gatnaşmagynda milli gymmatly kagyzlar bazaryny hem-de gazna biržasyny halkara maliýe edaralarynyň tejribeleri we seljermeleri esasynda ösdürmek boýunça onlaýn görnüşinde duşuşyk geçirildi. Şeýle özara bähbitli ikitaraplaýyn gatnaşyklar gymmatly kagyzlar bazarynyň has-da işjeňleşmegine itergi berer. Häzirki wagtda gymmatly kagyzlar bazarynyň emissiýasy kanuna laýyklykda hasaba alynýar. Dolanyşygyň ýöredilişi boýunça aýdyňlaşdyrma işleri dowamly geçirilýär. Munuň özi gymmatly kagyzlar bazarynyň netijeli işlemeginiň möhüm ugry bolup durýar.

Gymmatly kagyzlar bazarynyň häzirki zaman maliýe bazarynyň iň işjeň bölegine öwrülmegini gazanmak üçin bu işe gatnaşyjylaryň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça özbaşdak okuw sapaklaryna synaglar geçirilip, olaryň netijeleri boýunça Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan şahadatnamalar gowşurylýar. Şeýlelikde, öňdebaryjy innowasion tehnologiýalaryň esasynda ýokary depginler bilen ösýän ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň işi has kämilleşmek, bazar ykdysadyýetine tapgyrlaýyn geçmek işiniň kanunçylyk binýady barha berkemek bilen. Bu bolsa halkymyza gymmatly kagyzlar bazarynda täze mümkinçilikleri açýar.

Serdar HUDAÝGULIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň ygtyýarlylandyryş we ygtyýarlylandyrmak işine gözegçilik bölüminiň ygtyýarlylandyryş işine gözegçilik bölümçesiniň başlygy.

Hormatly Prezidentimiziň täzeçillik häsiýetine ýugrulan durmuş-ykdysady özgertmeleriniň rowaçlanmagy döwletimiziň çalt depginler bilen ösüşinde aýdyň görünýär. Milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda öndürilýän önümleriň we edilýän hyzmatlaryň möçberiniň artmagy ýurdumyzyň ýokary ösüş kuwwatyny kesgitleýär. Ykdysady netijeliligiň ýokary derejesi döwlet tarapyndan ileri tutulýan ugurlara maýa goýumlaryň maksatlaýyn esasda gönükdirilmegi, önümçiligiň döwrebap hilde guralmagy önümleriň hili we olara hyrydarlaryň köplügi bilen gönüden-göni bagly bolup durýar. Berkarar ýurdumyzda ähli ugurlary öz içine alýan, hil taýdan täze, okgunly ösüşlere alyp barýan, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň dünýäniň öňdebaryjy döwletlerine kybap bolmagyny üpjün etmäge gönükdirilen başlangyçlara badalga berildi. Olaryň çäklerinde «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyny» amala aşyrmak boýunça toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Konsepsiýa milli ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak, oňa sanly ulgamy ornaşdyrmak, elektron senagatyny ösdürmek, adamyň aň-bilim maýasyna, işewürlige we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň soňky gazananlaryna esaslanýan ösen ykdysadyýeti kemala getirmek maksadyny nazarlaýar.

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň 2018-nji ýylyň netijelerine bagyşlanan giňişleýin mejlisinde döwlet Baştutanymyzyň kabul eden Karary esasynda, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» sanly ykdysadyýetiň milli ykdysadyýetimizi ösdürmekdäki täsiri giňişleýin beýan edilip, bu babatda halk hojalygynyň dürli pudaklaryna innowasion tehnologiýalary, şol sanda sanly tehnologiýalary we öňdebaryjy halkara tejribelerini ornaşdyrmak, elektron resminamalar dolanyşygyna hem-de elektron şahsyýetnamalar ulgamyna geçmek, ýokary tehnologiýaly, bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti, sazlaşykly işleýän elektron senagatyny döretmek, sanly aragatnaşyk babatynda şäherleriň we obalaryň arasyndaky tapawudy aradan aýyrmak ýaly wezipeler kesgitlenildi.

Sanly ykdysadyýetiň hereket etmegi jemgyýetiň, işewürligiň we hökümetiň bir wagtda sanlylaşdyrylmagyny üpjün edip, dolandyryş, maliýe, önümçilik, durmuş we beýleki ulgamlara täze tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy ykdysadyýetiň oňyn netijeleriniň artmagyna getirýär. Önümçilikde we hyzmatlar ulgamynda harajatlaryň azalmagy, zähmet öndürijiliginiň ýokarlanmagy, söwdanyň çäginiň giňelmegi, bäsdeşlige ukyplylygyň ýokarlanmagy, girdejileriň täze görnüşleriniň ýüze çykmagy, edilýän hyzmatlaryň wagt taýdan hemişe elýeterli bolmagy, harytlaryň we hyzmatlaryň ählumumy bazarlara dessin çykmagy we dünýäniň islendik ýerindäki sarp edijilere elýeterli bolmagy, sarp edijileriň islegleriniň has çalt we ýokary derejede kanagatlandyrylmagy hem-de hyzmatlaryň hiliniň ýokarlanmagy ýaly mümkinçilikleriň ählisi sanly ykdysadyýetiň ösüşiniň netijesidir.

Aýbek TAJYÝEW,

Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymy.

Aşgabat, 14-nji iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasarynyň, Daşoguz welaýatynyň we etraplarynyň häkimleriniň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Onda galla oragynyň barşy ara alnyp maslahatlaşyldy.

Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýewe söz berdi. Wise-premýer häzirki döwürde möwsümleýin oba hojalyk işleriniň depgini, galla oragyny gysga möhletde we ýitgisiz geçirmek ugrunda alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Şu güne çenli ýurdumyz boýunça jemi 591 müň 242 tonna bugdaý hasyly ýygnalyp, bu ugurda bellenilen meýilnamanyň ýerine ýetirilişi 42,23 göterime deň boldy. Ýokary öndürijiligi bolan galla kombaýnlarynyň jemi 2 müň 111-si gije-gündiziň dowamynda işledilýär. Şol bir wagtyň özünde orak möwsüminde işleýänler üçin ýokary derejeli mümkinçilikleriň we şertleriň döredilmegine möhüm ähmiýet berilýär. Şeýle hem etraplarda döredilen abatlaýjy we sazlaýjy toparlar oba hojalyk tehnikalarynyň sazlaşykly işini üpjün etmek maksady bilen, ýerlerde tehniki hyzmaty alyp barýarlar.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrygyna laýyklykda, ýygnalýan bugdaý hasyly üçin önüm öndürijiler bilen hasaplaşyklaryň öz wagtynda geçirilýändigi, kabul edilen hasylyň ammarlarda we elewatorlarda talabalaýyk saklanylmagy bilen baglanyşykly meseleleriň yzygiderli gözegçilikde saklanýandygy habar berildi. Mundan başga-da, galladan boşan ýerlerde degişli agrotehniki işler talabalaýyk derejede ýola goýulýar. Munuň özi aralyk ekinleri ösdürip ýetişdirmek üçin zerur şertleri üpjün edýär.

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahatynda Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradow sebitiň ak ekinli meýdanlarynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, orak möwsüminde ulanylýan oba hojalyk tehnikalarynyň, ýük awtoulaglarynyň sazlaşykly işini ýola goýmak, galla kabul ediş bölümlerinde hasyly bökdençsiz kabul etmek boýunça işleri talabalaýyk guramakda alnyp barylýan çäreler barada hasabat berdi.

Welaýatda 145 müň gektar meýdanda bugdaýyň bol hasyly ýetişdirildi. Şu ýyl daşoguzly gallaçylar Watan harmanyna 265 müň tonna bugdaý hasylyny tabşyrmagy meýilleşdirýärler.

Şu güne çenli Watan harmanyna 18 müň 756 gektar meýdandan 34 müň tonnadan gowrak däne ýygnaldy. Bu bolsa bellenilen meýilnamanyň 12,96 göterim ýerine ýetirilendigini, her gektaryň hasyllylygynyň 18,3 sentnere deň bolandygyny aňladýar. Şu möwsümde ýokary öndürijilikli däne kombaýnlarynyň 439-sy bökdençsiz işledilýär, galla kabul ediş bölümleriniň 28-si hereket edýär.

Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, gallaçylara arakesme wagtynda meýdan düşelgelerinde göçme söwda we beýleki hyzmatlar ýola goýulýar hem-de artistleriň çykyşlary guralýar.

Soňra S.A.Nyýazow adyndaky etrabyň häkimi B.Handurdyýew galla meýdanlarynda ýetişdirilen bereketli hasyly ýitgisiz ýygnap almak boýunça ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berdi. Şu ýyl 16 müň gektar ýerde bugdaýyň bol hasyly ýetişdirilip, ondan 31 müň 200 tonna galla hasylyny almak meýilleşdirilýär. Häzirki döwürde ýokary öndürijilikli kombaýnlaryň 58-si, hasyl daşaýan ýük awtoulaglarynyň 290-sy bökdençsiz işledilýär. Ýygnalan hasyl etrabyň galla kabul ediş bölümleriniň 4-sinde kabul edilýär. Şeýle hem häkim şu güne çenli şertnamalaýyn borçnamanyň 13 göterim ýerine ýetirilendigini, her gektaryň hasyllylygynyň 19,5 sentnere deň bolandygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýetişdirilen hasylyň gysga möhletde we ýitgisiz ýygnalyp alynmagynyň ýurdumyzda bereket bolçulygynyň üpjün edilmeginde aýratyn ähmiýetlidigini belläp, möwsümi guramaçylykly geçirmek babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi.

Ruhubelent etrabynyň häkimi D.Güjikow, öz gezeginde, etrap boýunça 10 müň gektar meýdanda gallanyň bol hasylynyň ýetişdirilendigi, ondan Watan harmanyna 16 müň 500 tonna ak bugdaý tabşyrmagyň göz öňünde tutulýandygy barada hasabat berdi. Galla oragynda däne kombaýnlarynyň 16-sy, ýük ulaglarynyň 80-si ulanylýar. Ýygnalýan galla hasyly etrabyň galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul edilýär. Şeýle hem şu güne çenli 2 müň 126 tonna hasyl ýygnalyp, şertnamalaýyn borçnama 12,88 göterim ýerine ýetirildi. Etrap boýunça 1 müň 269 gektar meýdanda orak geçirilip, her gektaryň hasyllylygy 16,8 sentnere barabar boldy.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýetişdirilen hasylyň ýitgisiz ýygnalyp alynmagynyň, onuň galla kabul ediş bölümlerinde degişli derejede saklanmagynyň möhümdigini belledi we bu babatda häkime anyk görkezmeleri berdi.

Soňra Boldumsaz etrabynyň häkimi B.Arazow etrap boýunça şu ýylyň hasyly üçin 10 müň gektar ýerde bugdaýyň bol hasylynyň ýetişdirilendigi, ondan 18 müň 500 tonna galla ýygnamagyň meýilleşdirilýändigi barada hasabat berdi. Şu günler däne ýygnaýan kombaýnlaryň 34-si we ýük ulaglarynyň 170-si öndürijilikli işledilýär. Etrap boýunça häzire çenli 2 müň 398 tonna galla ýygnalyp, tabşyryk 12,96 göterim ýerine ýetirildi. Orak geçirilen ýerleriň umumy meýdany 1 müň 295 gektar bolup, her gektaryň hasyllylygy 18,5 sentnere ýetirildi.

Milli Liderimiz hasabaty diňläp, ýetişdirilen hasyly gysga wagtda ýygnamagyň we galla kabul ediş bölümlerinde alnyp barylýan işleri talabalaýyk ýola goýmagyň wajypdygyna ünsi çekdi we bu işleri hemişe gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Welaýatyň Gubadag etrabynyň häkimi H.Nurjanow mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň bellenilýän ýylynda 13 müň gektar ýerde bugdaýyň bol hasylynyň ýetişdirilendigi, ondan 24 müň tonna hasyl ýygnamagyň göz öňünde tutulýandygy barada hasabat berdi. Häzirki döwürde galla oragy gyzgalaňly alnyp barylýar. Etrap boýunça şu güne çenli 3 müň 129 tonna hasyl ýygnalyp, şertnamalaýyn borçnama 13,4 göterim ýerine ýetirildi. Şunda 1 müň 694 gektar meýdanda orak geçirilip, gektaryň hasyllylygy 18,5 sentnere barabar boldy. Şeýle hem häkim orak möwsüminde kombaýnlaryň 38-siniň, ýük ulaglarynyň 190-synyň iki çalşykda netijeli işledilýändigi, galla kabul ediş bölümlerinde hasylyň bökdençsiz kabul edilýändigi we talabalaýyk saklanylýandygy barada aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, gallaçy kärendeçiler üçin zerur şertleriň döredilmeginiň möhüm talapdygyny belläp, tabşyrylýan hasyl üçin hasaplaşyklaryň öz wagtynda geçirilmegini hemişe üns merkezinde saklamagy tabşyrdy.

Gurbansoltan eje adyndaky etrabyň häkimi O.Amanow “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynda bugdaýyň bol hasylynyň ýetişdirilendigi, ony öz wagtynda we ýitgisiz ýygnap almak ugrunda ýokary öndürijilikli däne kombaýnlarynyň 50-siniň, ýük ulaglarynyň 250-siniň netijeli işledilýändigi, galla kabul ediş bölümleriniň 4-sinde hasylyň bökdençsiz kabul edilýändigi barada hasabat berdi. Etrapda ak ekinleriň eýeleýän meýdany 17 müň gektara barabar bolup, ondan 30 müň 500 tonna hasyl almak meýilleşdirilýär. Şu güne çenli 2 müň 205 gektar meýdandan 3 müň 958 tonna bugdaý hasyly ýygnalyp, meýilnama 12,98 göterim berjaý edildi, her gektaryň hasyllylygy 18 sentnere deň boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, gallaçy kärendeçileriň yhlasy bilen ýetişdirilen hasylyň gysga möhletde we ýitgisiz ýygnalmagyna möhüm ähmiýet berilmelidigini belläp, bu ugra degişli düzümleriň sazlaşykly işini üpjün etmek boýunça häkime birnäçe tabşyryklary berdi.

Soňra Akdepe etrabynyň häkimi B.Gylyjow şu günler orak möwsüminiň depginini artdyrmak, ýetişdirilen hasyly gysga möhletde we ýitgisiz ýygnap almak ugrunda ýerine ýetirilýän toplumlaýyn işler barada hasabat bilen çykyş etdi.

Şu ýylyň hasyly üçin etrapda 19 müň gektar meýdanda bugdaýyň bol hasyly ýetişdirildi. Gallaçy kärendeçiler ondan 34 müň 500 tonna hasyl almagy meýilleşdirýärler. Galla oragynyň guramaçylykly dowam edýän döwründe Watan harmanyna 4 müň 459 tonna bugdaý hasyly tabşyrylyp, şertnamalaýyn borçnama 12,92 göterim ýerine ýetirildi. Şeýlelikde, etrap boýunça 2 müň 454 gektar meýdanyň dänesi ýygnalyp, her gektaryň hasyllylygy 18,2 sentnere barabar boldy. Şeýle hem häkim häzirki döwürde etrap boýunça däne ýygýan kombaýnlaryň 59-synyň, ýük awtoulaglarynyň 295-siniň iki çalşyk esasynda doly güýjünde işledilýändigi, galla kabul ediş bölümlerinde hasylyň bökdençsiz kabul edilýändigi barada hasabat berdi we öňde durýan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegi ugrunda ähli tagallalaryny gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, galla tabşyrmak boýunça şertnamalaýyn borçnamanyň üstünlikli ýerine ýetirilmegi ugrunda ähli zerur tagallalaryň edilmelidigini belledi we orak möwsümini guramaçylykly geçirmek boýunça häkime birnäçe görkezmeleri berdi.

Saparmyrat Türkmenbaşy etrabynyň häkimi S.Meredow häzirki döwürde galla oragy möwsümini guramaçylykly geçirmek boýunça ýaýbaňlandyrylan giň möçberli işler, oragyň depginini ýokarlandyrmak ugrunda edilýän tagallalar barada hasabat berdi. Etrap boýunça 28 müň gektar meýdanda bugdaýyň bol hasyly ýetişdirilip, Watan harmanyna 50 müň 500 tonna ak bugdaý tabşyrmak meýilleşdirilýär. Döwlet Baştutanymyzyň tagallasy bilen alnan ýokary öndürijilikli, kuwwatly tehnikalaryň bökdençsiz işledilmegi netijesinde, şu güne çenli 6 müň 494 tonna bugdaý taýýarlanylyp, şertnamalaýyn borçnama 12,86 göterim berjaý edildi. Etrap boýunça 3 müň 599 gektar meýdanda orak geçirilip, her gektaryň hasyllylygy 18 sentnere ýetirildi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, möwsümde işledilýän oba hojalyk tehnikalarynyň bökdençsiz hereketini üpjün etmek, galla kabul ediş bölümlerinde alnyp barylýan işleri talabalaýyk ýola goýmak bilen baglanyşykly meseleleriň wajypdygyny belledi we bu babatda häkime anyk tabşyryklary berdi.

Soňra sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty welaýatyň Köneürgenç etrabynyň häkimi M.Gurbanowyň hasabaty bilen dowam etdi. Häkim kärendeçileriň yhlasly zähmeti bilen 17 müň gektar meýdany bolan ak ekinlerden bol hasylyň ýetişdirilendigi, ondan 30 müň 800 tonna hasyl almagyň meýilleşdirilýändigi barada aýtdy. Şeýle hem häkim hormatly Prezidentimiziň ak patasy bilen bugdaý oragyna girişilendigi, şu güne çenli 3 müň 981 tonna hasyl ýygnalyp, borçnamanyň 12,93 göterim ýerine ýetirilendigi barada nygtady. Etrap boýunça jemi 2 müň 197 gektar meýdanyň bugdaýy ýygnalyp, her gektaryň hasyllylygy 18,1 sentnere deň boldy. Möwsümde ýokary öndürijilikli kombaýnlaryň 51-si, galla daşaýan ýük ulaglarynyň 255-si iki çalşykda işledilýär. Galla kabul ediş bölümlerinde bugdaý hasyly bökdençsiz kabul edilýär.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýetişdirilen hasyly iň soňky dänesine çenli doly ýygnap, Watan harmanyna tabşyrmak boýunça ähli zerur çäreleriň görülmelidigini belledi we bu babatda häkime anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Görogly etrabynyň häkimi B.Mämmedow etrap boýunça galla oragynda alnyp barylýan işler, 15 müň gektar ýerde bugdaýyň bol hasylynyň kemala getirilendigi, ondan 28 müň 500 tonna hasyl almagyň meýilleşdirilýändigi barada hasabat berdi. Şu günler etrabyň hojalyklarynda galla oragy batly depginde dowam edýär. Häzire çenli 3 müň 729 tonna hasyl ýygnalyp, meýilnama 13,08 göterim ýerine ýetirildi. 1 müň 961 gektarda orak geçirilip, hasyllylyk 19 sentnere barabar boldy. Şeýle hem galla kombaýnlary, ýük ulaglary we galla kabul ediş bölümleri bökdençsiz hem-de netijeli işledilýär.

Milli Liderimiz hasabaty diňläp, galla oragyny guramaçylykly geçirmek boýunça öňde durýan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegi ugrunda hemmetaraplaýyn tagalla edilmelidigini belledi we möwsüme degişli düzümleriň sazlaşykly işini üpjün etmegi tabşyrdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly welaýatyň Görogly etrabynda bugdaý oragynda işleýän kombaýnçy D.Kurtbaýew bilen söhbetdeş boldy.

Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, kombaýnçynyň hal-ýagdaýy, öý-içersi, oba adamlarynyň iş we durmuş şertleri, orak möwsüminiň depginleri, bu ýylky hasylyň derejesi bilen gyzyklandy. Mundan başga-da, milli Liderimiz orak möwsüminde işledilýän oba hojalyk tehnikalarynyň öndürijiligi bilen tanyşdy. Hormatly Prezidentimiz döwletimiziň oba hojalyk pudagyny hemmetaraplaýyn ösdürmek, oba adamlarynyň iş we durmuş şertlerini gowulandyrmak meselelerini hemişe üns merkezinde saklajakdygyny belledi.

D.Kurtbaýew halal zähmetiň hözirini görüp ýaşamak ugrunda ähli zerur şertleriň döredilýändigi üçin öz adyndan we işdeş ýoldaşlarynyň adyndan hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden çykýan hoşallyk sözlerini aýtdy. Şeýle hem ol gallanyň bol hasylynyň ýetişdirilendigini, orak möwsüminde milli Liderimiziň tagallasy bilen alnan ýokary öndürijilikli, kuwwatly tehnikalaryň bökdençsiz işledilýändigini habar berdi.

Hormatly Prezidentimiziň sowalyna jogap bermek bilen, D.Kurtbaýew özüniň bu kärde 23 ýyl bäri işleýändigini, 11 ýylyň dowamynda bolsa galla oragynda kombaýnçy bolup zähmet çekýändigini, orak möwsüminde ähli zerur şertleriň üpjün edilýändigini we aýlyk gazançlarynyň bökdençsiz tölenilýändigini aýtdy. Şeýle hem daşary ýurtlaryň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň kuwwatly oba hojalyk tehnikalarynyň öndürijilik derejesiniň ýokarydygyny nygtap, kombaýnçy döredilýän şertler üçin döwlet Baştutanymyza ýene bir gezek hoşallyk bildirdi.

Milli Liderimiz milli ykdysadyýetimiziň has-da kuwwatlanmagyna mynasyp goşant goşýan oba hojalykçylaryň, mehanizatorlaryň yhlasly zähmetleri netijesinde galla oragynyň guramaçylykly geçiriljekdigine ynam bildirdi hem-de olara alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Daşoguz welaýatynyň hem-de onuň etraplarynyň häkimleriniň alyp barýan işleri barada hasabatlaryny jemläp, ösdürilip ýetişdirilen galla hasylyny gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak, galla oragynda kombaýnlardyr awtoulaglaryň doly güýjünde işledilmegini gazanmak, galla kabul ediş bölümlerinde hasylyň bökdençsiz kabul edilmegini guramak meseleleriniň wajypdygyna ünsi çekdi. Şeýle hem döwlete tabşyrylan hasyl üçin hasaplaşyklaryň öz wagtynda geçirilmegi, ýygnalan hasylyň ammarlarda we elewatorlarda talabalaýyk saklanylmagy, orakdan boşan meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek we aralyk ekinler üçin zerur çäreleri görmek bilen baglanyşykly meseleler aýratyn möhümdir.

Döwlet Baştutanymyz bu barada aýdyp, galla oragy bilen bir hatarda, gowaça meýdanlarynda hatarara bejergi, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek we ösüş suwuny tutmak işleriniň agrotehniki kadalara laýyklykda geçirilmegini, welaýatda şalynyň ýokary hasylyny ösdürip ýetişdirmek üçin ideg işleriniň talabalaýyk alnyp barylmagyny berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny jemläp, wise-premýere, Daşoguz welaýatynyň hem-de etraplarynyň häkimlerine orak möwsüminde alyp barýan işlerinde, ýurdumyzda azyk howpsuzlygyny üpjün etmekde uly üstünlikleri arzuw etdi we edermen daýhanlaryň galla taýýarlamak baradaky şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli berjaý etjekdiklerine uly ynam bildirdi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda ähli ugurlar bilen bir hatarda, ýangyç-energetika ulgamynyň kuwwatlyklaryny artdyrmaga aýratyn üns berilýär. Pudagyň işini döwrebaplaşdyrmak maksady bilen, önümçilige kämil tehnologiýalary ornaşdyrmaga we ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamaga toplumlaýyn çemeleşilýär.

Türkmenistan özüniň energetika baýlyklaryny diňe bir halkymyzyň däl, eýsem, tutuş adamzadyň hyzmatynda goýmak babatdaky ynsanperwer ýörelgelerini netijeli amala aşyrýar. Şu maksatlardan ugur alnyp, ýangyç-energetika toplumynyň yzygiderli döwrebaplaşdyrylmagy pudagyň kuwwatyny has-da artdyrmaga, elektrik energiýasynyň eksport mümkinçiliklerini giňeltmäge itergi berýär. Ýurdumyzyň energetika syýasaty içerki zerurlyklary bökdençsiz üpjün etmek bilen bir hatarda, daşary ýurtly sarp edijilere elektrik energiýasyny ibermäge gönükdirilendir. Bu babatda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisi möhüm taslamadyr. Şu ýylyň başynda ulanylmaga berlen Kerki — Şibirgan ugry boýunça güýjenmesi 500 kilowolt bolan 153 kilometrlik elektrik geçiriji ulgam ýurdumyzyň energetika kuwwatynyň artýandygynyň ýene-de bir subutnamasydyr.

Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň taslamasy ägirt uly geosyýasy we geoykdysady ähmiýete eýedir. Täze energetika köprüsi türkmen tebigy gazynyň Günorta Aziýa ýurtlaryna uzak möhletli iberilmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, tutuş sebitiň durmuş-ykdysady taýdan ösmegi babatda bu ýerde işewür hyzmatdaşlygy we durnuklylygy pugtalandyrmak üçin hem örän wajypdyr. Hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda «Malaý» gaz käninde kuwwatlylygy ýylda 30 milliard kub metr bolan täze gaz gysyjy desganyň açylmagy geljekde «Galkynyş» we «Döwletabat» känleriniň gaz ýataklarynyň önüm berijiligini artdyrar. Ol 100 kilometr aralykdan gazy ýokary basyş bilen sorup almaga we gysylandan soňra, ony ýene şonça kilometr uzaklyga iteklemäge ukyplydyr.

Ýokarda hem nygtaýşymyz ýaly, ýangyç-energetika toplumynyň möhüm wezipesi, eksport bilen bir hatarda, energiýa serişdelerine içerki islegleri kanagatlandyrmakdan ybaratdyr. Munuň özi milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň, şol sanda nebitgaz, elektroenergetika we beýleki pudaklaryň okgunly ösýändigi bilen baglanyşyklydyr.

Halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmak ugrunda giň gerimli işleri durmuşa geçirýän Gahryman Arkadagymyzyň janynyň sag, ömrüniň uzak, döwletli tutumlarynyň hemişe rowaç bolmagyny arzuw edýäris.

Begenç GURBANOW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň mugallymy.

ÖNDÜRIJILIK WE HIL — BAŞ WEZIPE

Häzirki wagtda ýurdumyzyň hemme ýerinde bolşy ýaly, welaýatymyzda-da işewürleriň ähli başlangyçlarynyň döwlet tarapyndan goldanylmagy netijesinde, kiçi we orta telekeçiligiň tutýan orny has berkedi. Işewürler önümçiligi artdyrmak, goýberilýän önümleriň hilini ýokarlandyrmak ýaly möhüm meseleleri üstünlikli çözüp, täze iş orunlaryny döredýärler, bazar gatnaşyklary şertlerinde önümçilige öňdebaryjy tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna, milli ykdysadyýetimiziň bedew batly ösüşine saldamly goşantlaryny goşýarlar.

Soňky ýyllarda sebitleriň oba hojalyk pudagynda hususy telekeçilik işi has giň ýaýrady. Bu ýagdaý oba hojalyk önümleriniň öndürilişiniň artmagyna, ýerli bazarlarymyzy azyk önümleri bilen doldurmaklyga giň mümkinçilik açýar. Daýhan hojalyklary, hususy oba hojalyk önümlerini öndürijiler uzakmöhletleýin bölünip berlen ýerlerde gök ekinleri ösdürip ýetişdirmek ugrunda giň gerimli işleri ýerine ýetirýärler. Olaryň arasynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy, Gurbansoltan eje adyndaky etrapdan ýer eýesi Döwran Esenow hem bar. Diňe bir geçen ýylyň özünde bu telekeçi özüne bölünip berlen 578 gektar ýerden ýeralmanyň sekiz müň tonnasyny ýygnap almagy başardy. Şol bir wagtyň özünde bu telekeçi soganyň, pomidoryň, käşiriň hem-de bakja önümleriniň ýokary önümli görnüşlerinden bol hasyl aldy.

Şeýle hususy önüm öndürijileriň hataryna Saparmyrat Türkmenbaşy etrabynda hereket edýän «Ykbal açary» hojalyk jemgyýetini-de goşmak bolar. Jemgyýetiň agzalary oba hojalygyna niýetlenen ýerlerde bugdaýyň bol hasylyny ýetişdirdiler. Bu ýerde geljekde tüwini arassalaýjy we un öndüriji kiçi kärhanalary gurmak hem meýilleşdirilýär. Bugdaýy we oba hojalyk önümleriniň dürli görnüşlerini öndürmek bilen daýhan hojalyklarynyň başga-da birnäçesi meşgullanýar.

Welaýatymyzyň telekeçileri ýurdumyzyň Garaşsyzlyk ýyllarynyň içinde azyk önümlerini öndürmek boýunça düýpli üstünlikleri gazandylar. Gubadag etrabynda ýigrimi ýyldan gowrak wagtdan bäri hereket edýän «Peýnirçi» hususy kärhanasy içerki sarp ediş bazarlarymyzda öz öndürýän ýokary hilli süýt önümleri bilen uly abraý gazandy. Kärhanada Germaniýanyň belli kompaniýalary tarapyndan öndürilen, ýokary öndürijilikli, kämil tehnologiýalar ornaşdyrylyp, olar doly güýjünde işledilýär. Şeýle bolansoň, bu ýerde öndürilýän peýniriň, gatygyň, doragyň we beýleki süýt önümleriniň dürli görnüşleri sarp edijileriň arasynda uly islegden peýdalanýar. Hususy önüm öndürijiler çykarýan harytlary bilen Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň guraýan sergilerine hem ençeme gezek gatnaşdylar.

Ýurdumyzyň ähli işewürleri ýaly, welaýatymyzyň telekeçileriniň işleriniň-de köpugurlydygyny bellemek gerek. Olaryň öndürýän önümleriniň köp görnüşleriniň Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi tarapyndan guralýan sergilerde, gözden geçirilişlerde baýrakly orunlara mynasyp bolýandyklaryny-da aýtmak gerek. Görogly etrabynda hereket edýän «Ýyldyrym» hususy kärhanasynyň çörek we konditer önümleri etrabyň sarp edijileriniň arasynda uly islegden peýdalanýar. Bu ýerde ornaşdyrylan, Ýewropa döwletlerinde çykarylan tehnologik enjamlaryň ygtybarly peýdalanylmagy netijesinde, täze bişen çörek we konditer önümleriniň uly tapgyry söwda nokatlary arkaly ilata hödürlenýär.

Hususy önüm öndürijileriň ýaýrawynyň barha giňeýändigi-de guwandyrýar. Etraplaryň ählisinde diýen ýaly, dürli görnüşli azyk önümlerini öndürýän hususyýetçileriň sany barmak büküp sanardan kän. Olaryň tutanýerli zähmeti bilen içerki bazarlarymyzda azyk bolçulygy üpjün edilýär.

Öre HOJAÝEW,

öz habarçymyz.

Milli Liderimiziň tagallalary bilen, ýurdumyzda ykdysadyýetiň gurluşyk we senagat önümçiligi, elektrik energetikasy, himiýa senagaty ulgamlaryny ösdürmäge aýratyn ähmiýet berilýär. Ägirt uly maýa goýumlarynyň goýulmagy, pudaklaryň netijeli işlemegi üçin göwnejaý şertleriň döredilmegi, kuwwatlyklarynyň yzygiderli artdyrylmagy, maddy enjamlaýyn binýadynyň pugtalandyrylmagy bolsa olaryň okgunly we sazlaşykly ösmegine ýardam edýär.

Soňky ýyllarda gurlup, ulanylmaga berlen dürli maksatly desgalar, durky täzelenen zawoddyr fabrikler Gahryman Arkadagymyzyň döredijilikli syýasatynyň oňyn netijesidir, röwşen ýollara tarap öňe barýan Watanymyzyň kuwwatynyň artýandygynyň subutnamasydyr. Welaýatymyzda şunuň ýaly uly aladalardan ýerlikli peýdalanyp, çig maly gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen kärhanalaryň onlarçasy hereket edýär. Häzirki wagtda olaryň senagat düzümi dürli ugurlardan we dürli kuwwatlykly şahsy önümçilikleriň hasabyna çalt depginlerde ösdürilip, önümleriň hili gowulandyrylýar. Şunuň ýaly kärhanalaryň biri-de Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň Daşoguz şäherindäki «Polimer önümleri» zawodydyr. Zawodda önümçilik ulgamlarynyň ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek meselelerine aýratyn üns berlip, sarp edijiler bilen baglaşylan şertnama esasynda polietilen we polipropilen turbalar öndürilýär. Zawodyň ýyllyk kuwwatlylygy 920 tonna önüm öndürmäge niýetlenip, bu ýerde işler ýokary depginde alnyp barylýar.

— Zawodyň önümçilik ulgamynda oturdylan kämil enjamlar, senagat ulgamyny sanlylaşdyrmak maksady bilen ornaşdyrylan innowasion tehnologiýalar, sözüň doly manysynda, işi ýeňilleşdirýär. Zawodda işçi-hünärmenleriň jemi 92-si zähmet çekýär. Bu ýerde diametri 16 millimetrden başlap, tä 315 millimetre çenli ölçegli turbalaryň dürli görnüşleri öndürilip, olar gurluşykda, lagym, suw geçiriji ulgamlarda ulanylýar.

Zawodda öý hojalygynda ulanylýan gap-gaçlar, azyk önümlerini saklamaga niýetlenen, bir gezek ulanylýan gaplar hem öndürilýär. Önümçilik üçin zerur bolan çig mal bilen Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy we Gyýanly polimer zawody üpjün edýär.

Bu ýerde öndürilýän önümlere ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda uly isleg bildirilýär. Öndürilýän önümleriň hil taýdan ýokary bolmagy onuň ýurdumyzyň bazarlarynda eýeleýän ornuny berkitmäge mümkinçilik berýär. Geçen döwrüň içinde zawodda 6 million 606 müň 762 manatlyk dürli önümler öndürildi. Munuň özi bellenen meýilnamadakydan has artykdyr. Şunuň ýaly gazanylýan ýokary netijeler, elbetde, işgärlerimiziň agzybirlikli zähmetiniň netijesidir. Täjimurat Ataýew, Rüstem Şermetow, Ulugbek Baltaýew, Şanazar Atajanow, Artyk Sabirow dagynyň atlaryny aýratyn agzamak ýerlikli bolar. Sebäbi olar indi köp wagtdan bäri önümçilikde has-da gaýratly, öndürijilikli zähmet çekip, beýlekilere görelde bolýarlar — diýip, zawodyň baş hasapçysynyň orunbasary Arazmyrat Täçmedow aýdýar.

Zawodyň gazanýan şunuň ýaly guwandyryjy netijeleri onuň işçi-hünärmenleriniň hormatly Prezidentimiziň ýurdumyza daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan hem-de eksport ugurly önümleriň dürli görnüşlerini öndürmek barada beren tabşyryklaryny amal edýändiklerini aňladýar.

Şekerjan AHMEDOWA,

«Daşoguz habarlary».

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly ýyllary içinde ýurdumyzyň himiýa senagatynda amala aşyrylýan işler dünýä bellidir. Bu ugurda gazhimiýa senagatynyň ösüşleri aýratyn ünsüňi çekýär. Ýurdumyz tebigy gaz gorlary boýunça dünýäde iň öňdäki orunlary eýeleýär. Bu ýagdaý Garaşsyz Türkmenistan döwletimiziň gazy tebigy çig mal görnüşinde dünýä bazarlaryna çykarmak bilen bir hatarda, işlenen himiki çig mal, şonuň ýaly-da tebigy gazy gaýtadan işlemekden alnan taýýar önüm görnüşinde eksport etmäge giň mümkinçilikleri açýar. 

Tebigy gazdan ilkinji gezek işlenen taýýar çig malyň alnyşy barada gürrüň edilende, mähriban Arkadagymyzyň gatnaşmagynda, 2018-nji ýylyň 17-nji oktýabrynda dabaraly ýagdaýda açylyp ulanylmaga berlen Gyýanlydaky Polimer zawody barada buýsanç bilen bellemek bolar. Şu ýerde zawodyň açylyş dabarasynda onuň enjamlaşdyrylyşy we öndürjek önüminiň hili barada güwänamalaryň birbada üçüsiniň gowşurylandygy buýsançly ýagdaýdyr. Olar: Germaniýanyň Julius Kühn institutynyň «Innowasiýa we tehnologiýa» boýunça sertifikaty we nyşany, ABŞ-nyň Enviromental Health Trust guramasynyň «Ekologiýa taýdan arassa» diýen sertifikaty we nyşany, Şweýsariýanyň Paul Scerrer institutynyň Energiýa ylmy-barlag guramasynyň «Durnuklylyk we netijelilik» boýunça sertifikaty we nyşanydyr.

Gyýanlydaky Polimer zawody «Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Maksatnamasyny» durmuşa geçirmegiň çäklerinde hormatly Prezidentimiziň 2013-nji ýylyň 10-njy sentýabrynda gol çeken Karary esasynda daşary ýurtlaryň iri kompaniýalary bilen bilelikde gurlup ulanylmaga berildi. Hormatly Prezidentimiziň 2013-nji ýylyň sentýabr aýynda Ýaponiýa döwletine guran resmi saparynyň barşynda «Türkmengaz» döwlet konserni Koreýa Respublikasynyň «LG International Corp», «Hyundai Engineering» kompaniýalary we Ýaponiýanyň «TOVO Engineering Coorporation» kompaniýasy bilen üçtaraplaýyn ylalaşyga gol çekdi. Bu ylalaşyga laýyklykda, Gyýanlyda Polimer zawodyny gurmak boýunça umumy bahasy 3 milliard 423 million amerikan dollaryndan gowrak bolan taslama durmuşa geçirildi. Bu amala aşyrylan taslama esasynda ýylda 5 milliard kub metr tebigy gazy işlemekden 386 müň tonna polietilen we 81 müň tonna polipropilen çig malyny, ýagny gerdejiklerini öndürýän polimer zawody işe girizildi.

Bu öndürilýän polietilen we polipropilen gerdejikleri ýurdumyzda we daşary ýurtlarda taýýar polietilen we polipropilen önümlerini öndürýän sarp edijilere taýýar çig mal hökmünde iberilýär. Polietilen çig malyndan häzirki wagtda dünýäde polietilen plýonkalary, polimer, suw, lagym, drenaž turbalary, elektroizolýasiýa materiallary, polietilen külkesinden termoýelim, tehniki enjamlaryň daşlary, öý hojalyk harytlary we beýleki durmuşda zerur önümler öndürilýär. Polipropilenden bolsa dürli haltalar, gaplar, turbalar, sapak, süýüm, plýonka, polipropilen listleri hem-de gurluşykda zerur materiallar öndürilýär.

Ýurdumyzda gazy gaýtadan işlemekden alynýan önümler barada gürrüň edilende, Marydaky, Tejendäki, Lebapdaky, Garabogazdaky karbamid zawodlaryny, Ahaldaky gazdan benzin öndürýän zawody ýatlap geçmek bolar. Bu babatda «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň alyp barýan döwrebap işleri has-da bellärliklidir. Konsern tarapyndan mineral dökünleriň önümçiliginde tebigy gazy çig mal hökmünde ulanyp, öndürilýän dürli görnüşli önümleriň önümçiligini giňeltmäge aýratyn üns berilýär. Karbamid mineral döküniň önümçiligini has-da artdyrmak boýunça yzygiderli işler, derwaýys taslamalar durmuşa geçirilýär. Ýyllyk kuwwaty 1 million 155 müň tonna karbamidi öndürmäge niýetlenen «Garabogazkarbamid» zawody 2018-nji ýylda açylyp ulanylmaga berildi.

«Garabogazkarbamid» zawodynyň gurluşygy hem hormatly Prezidentimiziň 2013-nji ýylyň sentýabr aýynda Ýaponiýa guran resmi saparynyň barşynda «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň Ýaponiýanyň «Mitsubishi Coorporation» we Türkiýäniň «GAP Inşaat Ýatyrym we Dyş Ticaret» A.Ş.» kompaniýalar konsorsiumy bilen gol çeken Çarçuwaly ylalaşygy esasynda gurlup ulanylmaga berildi. Bu zawodda bir gije-gündiziň dowamynda 2 müň tonna, bir ýylda 660 müň tonna sintetiki ammiak öndürilip, ol karbamid önümçiliginde çig mal bolup hyzmat edýär. Şeýle-de, bir gije-gündiziň dowamynda 3 müň 500 tonna, bir ýylda 1 million 155 müň tonna karbamid öndürilýär.

Zawody gurmagyň taslamasyna Garabogaz şäherindäki köne gämi duralgasynyň durkuny täzelemek işleri hem girizilip, ol soňra zawodda öndürilen önümi suw ýoly arkaly Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portunyň ürgün ýükler terminalyna daşamaga we ol ýerden daşary ýurtly sarp edijilere ugratmaga mümkinçilik berdi. Zawod ABŞ-da, Italiýada, Şweýsariýada, Ýaponiýada, Germaniýada öndürilen ýokary hilli enjamlar bilen enjamlaşdyrylandyr. Şu esasda tebigy gazyň bir ýylda 1 milliard kub metri ulanylýar. Zawodyň öndürýän önümi, esasan, eksport üçin niýetlenendir. Munuň özi ýurdumyza ägirt uly ykdysady girdejileriň — gyzyl pul serişdeleriniň girmegini esaslandyrýar.

Ýurdumyzda şular ýaly gurulýan häzirki zaman gazhimiýa toplumlarynyň önümçilikden zyňylýan zyýanly zyňyndylaryň Türkmenistanyň we halkara ülňüleriniň ýol berýän çäklerinden çykmaýandygyny bellemelidir. Bu ýagdaý Ahaldaky tebigy gazdan benzin öndürýän zawod hakda aýdylanda-da şeýledir. Bu zawod tebigy gazdan benzin öndürýän zawodyň dünýäde ilkinjisidir we häzirki wagtda ýeke-täkdir. Bu zawodyň öndürýän ekologiýa taýdan arassa benzin ýangyjynyň ýurdumyzda giňden ulanylýandygyny we eksport edilýändigini bellemek has ýakymlydyr. Hawa, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri, hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda, ýurdumyzyň çig mal binýady bolmakdan dünýä ýurtlaryna taýýar ýokary hilli önümleri, harytlary eksport edýän gaýtadan işleýän senagat ýurduna öwrülmegine mümkinçilik döreden beýik döwürdir.

Goý, ata Watanymyzy senagat taýdan ösen döwlete öwürýän hormatly Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Oraz ÇARYÝEW,

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynyň aspiranty.

Ýurdumyzyň bank ulgamyny sanlylaşdyrmak, hyzmatlary döwrebap talaplara laýyklykda ýola goýmak möhüm wezipeleriň biri hasaplanylýar. Şoňa görä-de, döwletimizde bank ulgamynyň kanunçylyk-hukuk binýady hem yzygiderli kämilleşdirilýär, pul-karz bazarynyň gerimi giňeldilýär, ilata hödürlenilýän bank hyzmatlarynyň hili has-da ýokarlandyrylýar, elýeterliligi üpjün edilýär.

Sanly tehnologiýalaryň giňden peýdalanylmagy bank hyzmatlarynyň görnüşlerini hem-de milli töleg ulgamynyň mümkinçiliklerini giňeltmäge, banklaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga we müşderilere bökdençsiz bank hyzmatlaryny hödürlemäge mümkinçilik berýär. Şunuň bilen baglylykda, hödürlenilýän hyzmatlaryň tizligi hem-de elýeterliligi banklaryň we müşderileriň arasyndaky gatnaşyklary düýbünden täze derejä çykarýar.

«Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmagyň Konsepsiýasyna» laýyklykda, bank ulgamyna sanly tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak boýunça alnyp barylýan giň gerimli işler milli töleg ulgamynyň mümkinçiliklerini giňeltmäge, raýatlarymyza köpdürli amatlyklary döredýän bank hyzmatlarynyň görnüşlerini artdyrmaga, banklaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, netijede ýurtda sanly ykdysadyýetiň ösmegine ýardam edýär. Türkmenistanyň çäginde «Altyn asyr», «Millikart», «Goýum bank karty», «Maşgala», «Owerdraft» bank kartlarynyň üsti bilen töleg terminallary arkaly, şeýle hem sanly ulgamda «Internet-bank», «Mobil-bank», «Elektron söwda», «Halkbank terminal» ulgamlary arkaly nagt däl görnüşde geçirilýän hasaplaşyklaryň amatlyklaryndan raýatlarymyz uly isleg bilen peýdalanýarlar.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek, raýatlarymyza amatly mümkinçilikleri döretmek maksady bilen, onlaýn bank hyzmatlaryny ornaşdyrmak we ony kämilleşdirmek işlerine yzygiderli maýa goýum serişdeleri goýulýar. Bu ugurda ýurdumyzyň degişli karz edaralary karzyň esasy bergisini we oňa hasaplanan göterimlerini, aragatnaşyk, ýaşaýyş jaý, tebigy gaz, elektrik togy, agyz suwy üçin tölegleri, Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi bilen bilelikde teatrlaryň peteklerini, şeýle hem «Türkmendemirýollary», «Türkmenawtoulaglary» hem-de «Türkmenhowaýollary» agentlikleri bilen bilelikde bank kartlaryny ulanyp, demir ýol, howa ýol ugurlary boýunça, şäherara ugurlarda gatnaýan awtobuslar üçin petekleriň töleglerini internet ulgamynyň üsti bilen nagt däl görnüşinde ýerine ýetirmäge mümkinçilik döredildi.

Milli ykdysadyýetimize sanly ykdysadyýeti giňden ornaşdyrmak boýunça geçirilýän işleriň çäklerinde ýurdumyzyň degişli karz edaralary tarapyndan onlaýn görnüşde karzlary resmileşdirmek, bank hasaplary barada maglumatlary elektron görnüşinde almak, elektron tabşyrygyny taýýarlap, internet arkaly töleg geçirimlerini amala aşyrmak mümkinçiligi ýola goýuldy. Şonuň ýaly-da, onlaýn görnüşinde täze bank kartlaryny açmak, bu amal üçin zerur resminamalary elektron görnüşinde ugratmak, hyzmatlar üçin tölegi «Altyn asyr» bank karty arkaly amala aşyrmak mümkinçiligi döredildi.

Mundan başga-da, raýatlarymyza uzak aralykdan bank kartlaryny açmak, täzeden çap etmek boýunça arzalaryny elektron usulda kabul etmek we bu boýunça tölegleri onlaýn görnüşde «Altyn asyr» bank karty arkaly tölemek mümkinçiligi ýola goýuldy. Şeýle hem, karz almaga isleg bildirýän raýatlara ýüztutmalaryny onlaýn görnüşde resmileşdirmek, müşderä bu ýüztutmalarynyň ýagdaýy barada menzilara habar bermek hyzmatynyň kämilleşdirilen görnüşi, ýagny «onlaýn-kabulhana» döredildi.

Ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan raýatlarymyza döwrebap «Cash-back» bank hyzmaty hem ýerine ýetirilýär. «Cash-back» bank hyzmaty bank amallarynyň hilini kämilleşdirmäge, halka edilýän bank hyzmatlarynyň göwrümini has-da giňeltmäge, karz edaralary tarapyndan müşderileri banka çekmäge giň mümkinçilik berýär. Bank kartlary arkaly tölegler amala aşyrylanda kartyň eýesine berilýän göterimiň möçberini banklar özleriniň alyp barýan göterim syýasatyna laýyklykda ýerine ýetirýärler. Bu işleriň ählisi halkymyzyň abadan durmuşyny üpjün etmek ugrunda taýsyz tagallalar edýän hormatly Prezidentimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň hakykat ýüzünde durmuşymyzyň ähli ugurlarynda ilerlediji güýç bolup durýandygyna şaýatlyk edýär.

Milli ykdysadyýetimizi durnukly ösdürmek üçin bimöçber işleri durmuşa geçirýän döwlet Baştutanymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli beýik işleri elmydama rowaç alsyn!

Aýşat GYLYÇDURDYÝEWA,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň Türkmenistanyň Gahrymany A.Nyýazow adyndaky Ýöriteleşdirilen bank mekdebiniň talyby.

Milli Liderimiziň giň okyjylar köpçüligine gowşan «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly meşhur edebi-filosofik eseri italýan diline terjime edildi we çapdan çykdy. Bu kitapda umumydünýä ösüşine goşant goşan türkmen halkynyň örän baý ruhy-ahlak mirasy wagyz edilýär. Döwlet Baştutanymyzyň bu edebi eseri halk parasatlylygynyň özboluşly jemlenmesi bolmak bilen, milli däp-dessurlaryň hem-de ahlak ýörelgeleriniň dowamatlydygynyň subutnamasydyr.

Halkymyzyň milli urp-adatlarynda öz aýdyň beýanyny tapan ýokary ynsanperwerlik ýörelgeleri dünýä jemgyýetçiliginde uly gyzyklanma döredýär. Muňa 2020-nji ýylyň sentýabr aýynda neşir edilen «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» kitabynyň eýýäm dünýäniň köp dillerine, şol sanda hytaý, ýapon, rus, gruzin, ukrain we azerbaýjan dillerine terjime edilendigi hem şaýatlyk edýär.

Hormatly Prezidentimiziň folkloryň, şol sanda nakyllaryň, atalar sözleriniň parasatly pähimlerini döredijilikli, ussatlarça peýdalanmagy bu edebi eseriň ähmiýetini has-da artdyrýar. Ol häzirki wagtda asyrlaryň dowamynda dünýäniň beýleki halklary bilen dostluk we özara düşünişmek gatnaşyklaryny ýola goýan türkmen halkynyň ruhy dünýäsine göz ýetirmegiň ygtybarly çeşmesi bolup hyzmat edýär.

«Bereketli toprak».