Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk baýramynyň bellenilýän ýylynda ýurdumyzyň halk hojalyk toplumynyň ähli pudaklarynda okgunly ösüş üpjün edilýär. Munuň şeýledigine şu ýylyň bäş aýynyň netijeleri hem aýdyň şaýatlyk edýär. Bu barada Ministrler Kabinetiniň geçen hepdäniň anna güni sanly ulgam arkaly geçirilen nobatdaky mejlisinde giňişleýin gürrüň edildi. Onda halk hojalyk toplumynyň pudaklarynyň şu ýylyň ýanwar — maý aýlarynda ýerine ýetirilen işleriniň jemleri jemlendi, möhüm resminamalaryň birnäçesiniň taslamalaryna hem-de döwlet durmuşynyň wajyp meselelerine garaldy.

Bellenilişi ýaly, bäş aýyň netijeleri boýunça jemi içerki önüm 6,1 göterim artdy. 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 5,3 göterim ýokarlandy. Geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, bölek satuw haryt dolanyşygy 17,5 göterim artdy.

Ýanwar — maý aýlarynyň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 120,4 göterim, çykdajy böleginiň meýilnamasy bolsa, 92,2 göterim ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky geçen ýylyň degişli döwrüne görä, 10,5 göterim ýokarlandy. Býujetden maliýeleşdirilýän we hojalyk hasaplaşygyndaky döwlet kärhanalarynda zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi.

Rejelenen görnüşindäki Oba milli maksatnamasynda kesgitlenen işleriň çäklerinde hasabat döwründe durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň hem-de inženerçilik ulgamlaryň gurluşygy alnyp baryldy.

Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120,8 göterim berjaý edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mejlise gatnaşyjylara ýüzlenip, şu ýylyň geçen bäş aýynda alnyp barlan işleriň netijeleriniň, dünýä ykdysadyýetindäki çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, döwletimiziň depginli ösmegini dowam edýändigini görkezýändigini kanagatlanma bilen belledi.

Türkmenistanyň daşary syýasaty ozalkysy ýaly, Birleşen Milletler Guramasy, beýleki halkara guramalary bolan Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy, Ýewropa Birleşigi, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen giň gerimli hyzmatdaşlyk etmäge gönükdirilendir diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösüşinde gazanylan depgin durnukly saklanýar. Kabul edilen ähli durmuş maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär.

Mejlisde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe möhüm meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi.

«Aşgabat».

Ýurdumyzda telekeçiligi hemmetaraplaýyn goldamak we ösdürmek döwlet Baştutanymyzyň alyp barýan durmuş-ykdysady syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmakda hem-de dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmekde hususy ulgama aýratyn orun berilýär. Bu babatda hususyýetçilere döredilýän şertlerdir mümkinçilikleriň netijesinde, türkmen telekeçileri milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda diýen ýaly möhüm işleri alyp barýarlar.

Obasenagat toplumynda we gaýtadan işleýän senagatda ýöriteleşen hususyýetçiler ýurdumyzda azyk bolçulygyny berkitmäge uly goşant goşýarlar. Telekeçiler et-süýt önümleriniň, gök we miwe şireleriniň, şireli suwlaryň, gaplanan önümleriň we konditer önümleriniň dürli görnüşlerini öndürýärler. Türkmen telekeçileri suwarymly ýerleri özleşdirip, şol ýerlerde oba hojalyk ekinlerini ösdürip ýetişdirmegiň, miweli baglary hem-de üzüm nahallaryny ekmegiň, ýyladyşhana hojalyklarynyň meýdanyny giňeltmegiň hasabyna azyk önümleriniň öndürilişini artdyrýarlar. Munuň özi içerki bazary azyk önümleri bilen doly üpjün etmäge hem-de eksport ugurly harytlaryň önümçiligini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär.

Üstümizdäki ýylyň 25-nji martynda hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen Ahal welaýatynyň Kaka we Ak bugdaý etraplarynda, Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherinde, Daşoguz welaýatynyň Görogly, Lebap welaýatynyň Çärjew, Mary welaýatynyň Sakarçäge etraplarynda umumy meýdany 35 gektara barabar bolan, döwrebap tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan täze ýyladyşhana toplumlarynyň işe girizilmegi hem ykdysadyýetiň döwlete degişli bolmadyk ulgamyny ösdürmek boýunça ýerine ýetirilýän ägirt uly işleriň aýdyň beýanydyr.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary ýurdumyzda elektron senagatyny döretmek we ösdürmek boýunça maksatnamany durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşýarlar. Hususy işewürler gurluşyk, senagat, ulag-logistika ulgamlaryny, himiýa önümçiligini, hyzmat ediş hem-de söwda ulgamlaryny ösdürmäge-de önjeýli goşant goşýarlar. Bu bolsa, halkymyzy ýokary islegden peýdalanýan harytlar bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge, ilatyň iş bilen üpjünçiligini ýokarlandyrmaga, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan, eksport ugurly önümleriň öndürilişini artdyrmaga, şeýle-de milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny pugtalandyrmaga ýardam edýär.

Hormatly Prezidentimiziň asylly başlangyçlaryndan ruhlanýan türkmen telekeçileriniň täze taryhy döwrümizde alyp barýan üstünlikli işleri bagtyýar halkymyzy begendirýär. Berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi, onuň ykdysady kuwwatynyň artmagy, hususy pudagyň wekilleriniň alyp barýan işleriniň geriminiň giňemegi ugrunda edýän taýsyz tagallalary üçin hormatly Prezidentimize alkyş aýdýarys.

Gülsere KUŞAÝEWA,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň mugallymy.

Aşgabat, 6-njy iýun (TDH). Şu gün milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Köpetdagyň etegindäki gözel künjekleriň birinde ýerleşýän Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynda bolup, ynsan gylykly bedewleri bilen didarlaşdy.

Bu ýerde Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň aprel aýynyň soňky ýekşenbesinde Türkmen bedewiniň milli baýramy bilen Türkmen alabaýynyň baýramynyň bilelikde bellenilen pursatlarynda ýurdumyzyň atşynaslarynyň adyndan Arkadag Prezidentimize şanly sene mynasybetli sowgat berlen, 2018-nji ýylda doglan Hankerwen atly bedewi hem-de toý lybaslaryny hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa uly hormat bilen gowşurdy.

Bu gün ýurdumyzyň dürli künjeklerinde hereket edýän atçylyk toplumlarynda, aýlawlarda zähmet çekýän ussat seýisler, yhlasly atbakarlar ganatly bedewlerimiziň şöhratly taryhynyň döwrebap derejede dowam etdirilmegine saldamly goşant goşýarlar. Munuň özi milli atşynaslyk däpleriniň gadymy ýörelgeleriniň häzirki zamanyň ruhuna laýyklykda ösdürilýändiginiň aýdyň beýanydyr.

Bu görnüşler ynsan bilen bedewiň aýrylmaz arabaglanyşygyny, milletiň buýsanjyna öwrülen ajaýyp bedewleriň Diýarymyzda giňden tutulýan toý-baýramlaryň esasy bezeglerdigini alamatlandyrdy. Türkmenistanyň ösüşleriň we beýik ýeňişleriň belentliklerine tarap batly gadamlary bedew badyna meňzedilýär.

«Hankerwen» diýen sözüň aňyrsynda türkmen ilinde mukaddeslik derejesine göterilen dowamat bar. Kerwen hatarlarynyň uzap gidişi ýaly, bu ugurda bar bolan asylly ýörelgeler taryhyň dowamynda nesilden-nesle geçip, dowam bolsun diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Milli Liderimiz Serdar Berdimuhamedowyň Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň we Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň ýolbaşçysy hökmünde bu ajaýyp bedewe özleriniň eýe çykmagynyň dogry boljakdygyny aýdyp, atşynaslarymyzyň behişdi bedewlerimiziň dünýä ýüzündäki abraýynyň mundan beýläk-de belende galmagynyň bähbidine zerur tagallalary etjekdiklerine ynam bildirdi.

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz “Atyň aýagy batly bolsun, bili kuwwatly bolsun, bedew şöhratly bolsun!” diýen ganatly jümleleri aýdyp, iň gowy arzuw-umytlar bilen bedewi Serdar Berdimuhamedowa gowşurdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz bu ýerde idedilýän Hanbeg, Serdar Berdimuhamedow bolsa, Şapolat atly bedewlerde çapuw ýodasynda gezim etdiler.

Munuň özi peder-perzent mekdebiniň asyrlar aşyp gelýän asylly ýörelgeleriniň bu gün mynasyp derejede dowamata atarylýandygynyň, milli atşynaslyk däpleriniň täze mazmun bilen ösdürilýändiginiň aýdyň beýanydyr.

Ata-babalarymyzyň tutanýerli zähmeti netijesinde mukaddes türkmen topragynda ýetişdirilen we ajaýyplygy, syratlylygy hem-de ýyndamlygy bilen şan-şöhrata eýe bolan behişdi bedewler halkymyzyň milli gymmatlygydyr, olar Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň toý-baýramlarynyň, şanly seneleriniň esasy bezegidir.

Häzir ýurdumyzda atçylygy ösdürmek we ahalteke bedewleriniň tutuş dünýädäki şan-şöhratyny artdyrmak boýunça netijeli çäreler geçirilýär. Atçylyk pudagyny ylmy taýdan ösdürmek, bu ugurdaky amala aşyrylýan işleri yzygiderli kämilleşdirmek üçin niýetlenen döwrebap atçylyk-sport toplumlaryny gurmak meselelerine aýratyn ähmiýet berilýär.

Hormatly Prezidentimiz hem-de Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy Serdar Berdimuhamedow atly gezelenjiň dowamynda eziz Diýarymyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça maksatnamada kesgitlenen wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek ugrunda alnyp barylýan işleri, ýurdumyzyň gündelik durmuşynyň wajyp meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar.

Döwlet Baştutanymyz häzir ýurdumyzda amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmeginde her bir adamyň mynasyp goşandynyň bolmalydygyny aýdyp, bu ugur boýunça durmuşa geçirilýän çäreleri işjeňleşdirmek babatda atalyk pentlerini, degişli tabşyryklaryny berdi. Aýratyn-da, halkymyzyň bagtyýar durmuşy, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösüşi, şöhratly pederlerimiziň döreden milli gymmatlyklarynyň dowamata atarylmagy bilen baglanyşykly meseleler hemişe üns merkezinde saklanylmalydyr.

Bu gün ýurdumyzda atçylyk pudagynyň okgunly ösdürilmegine itergi bermäge, at çapyşyklarynda, atly sportuň dürli görnüşleri boýunça ýaryşlarda, hususan-da, konkur hem-de at üstündäki milli oýunlar boýunça bäsleşiklerde üstünlikli çykyş etmäge ukyply türgenleri taýýarlamaga uly üns berilýär. Bu bolsa milli atşynaslyk däpleriniň döwrebap derejede ösdürilýändiginiň misilsiz subutnamasydyr.

Arassa ganly ahalteke bedewlerini köpeltmäge, bu tohumy kämilleşdirmäge hem-de ajaýyp tohumçylyk häsiýetlerini ösdürmäge ýöriteleşdirilen dürli ýurtlaryň atşynaslarynyň duşuşyklary hem-de özara gatnaşyklary üçin netijeli gurama öwrülen Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň giň gerimli işi behişdi bedewleriň tutuş dünýäde şan-şöhratyny artdyrmaga ýardam edýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe türkmen ykdysadyýetini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, sanly ykdysadyýete geçmek işi barha giň gerime eýe bolýar. Sanly ykdysadyýet adalgasy gün-günden düşünjämize, jemgyýetimiziň ösüşine ynamly girýär. Nagt däl hasaplaşyklara aýratyn ähmiýet berilmegi, sanly tehnologiýalaryň durmuşymyza berk ornaşmagy sanly ykdysadyýetiň ösüşine itergi berýär. Bu bolsa telekeçilik işiniň, halkara işewürligiň, bazar gatnaşyklarynyň ýaýbaňlanmagyna hem ýardam berýär.

Sanly ykdysadyýet — hasaplaşyklaryň, pul dolanyşygy bilen bagly amallaryň we oňa degişli maglumatlaryň kompýuterleriň, bütindünýä maglumat torunyň kömegi bilen hereketini we dolandyrylmagyny öz içine alýar. Sanly ykdysadyýete geçmek edara-kärhanalaryň we adamlaryň özara gatnaşygyny tizleşdirýär we aňsatlaşdyrýar.

Dünýä ösüşiniň häzirki şertlerinde ýurdumyzy gülläp ösüşiň mekanyna öwürmek wezipesinden ugur alýan döwlet strategiýasynda sanly ykdysadyýeti ösdürmäge aýratyn ähmiýet berilmeginde uly many bar. Çünki sanly ykdysadyýet ösüşiň täze hile geçmegine, milli ykdysady ösüşiň çaltlanmagyna, ilata hödürlenýän sanly hyzmatlaryň görnüşleriniň artmagyna mümkinçilik berýändigi bilen özüne çekýär.

Sanly ykdysadyýete geçmek zähmetiň öndürijiliginiň ösmegine, kärhanalaryň bäsdeşlige ukyplylygynyň artmagyna, edaralaryň çykdajylarynyň azalmagyna, täze iş orunlarynyň döremegine oňyn täsirini ýetirýär. Maglumat tehnologiýalarynyň peýdalanylmagy ykdysadyýetiň köp pudaklarynda ýerine ýetirilýän işleriň netijeliligini birnäçe esse artdyryp, onuň bilen bagly çykdajylary azaltmaga mümkinçilik berýär. Şol bir wagtda dürli görnüşli hyzmatlary hödürleýän täjirçilik banklar tarapyndan sanly bazarda öňdebaryjy internet-platformalaryň ulanylmagy olara artykmaçlyk berýär, elektron söwdalaryň ygtybarlylygyny üpjün edýär.

Halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmaga we ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga gönükdirilen beýik işleri durmuşa geçirýän Gahryman Arkadagymyzyň il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli işleri mundan beýläk hem rowaç alsyn!

Ogulaý SUHANOWA,

Türkmenistanyň «Türkmenistan» döwlet täjirçilik bankynyň «Bäherden» şahamçasynyň buhgalter hasaby we hasabatlar bölüminiň hünärmeni.

Hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli döwlet syýasatynyň binýadynda, ýurdumyzyň milli ykdysadyýetini has-da döwrebaplaşdyryp, diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, ýurdumyzyň ähli pudaklarynda ylmyň soňky gazananlaryny, döwrebap ösen innowasion sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça uly işler amala aşyrylýar.

Milli Liderimiziň döredijilikli başlangyçlary bilen kabul edilen «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda sanly ulgamy ornaşdyrmak işine aýratyn üns berilýär. Konsepsiýada göz öňünde tutulan maksatlara ýetmek we bu ugurda ýurdumyzyň milli ykdysadyýetini sanly ulgam arkaly ösdürmek boýunça ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan hem yzygiderli işler durmuşa geçirilýär.

Häzirki döwürde döwrebap, ösen innowasion sanly maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryna daýanýan ykdysadyýetiň görnüşlerini ösdürmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlendi.

Hormatly Prezidentimiziň Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň 2021-nji ýylyň 29-njy ýanwarynda geçiren mejlisinde «Häzirki zaman bank hyzmatlaryny, elektron tölegleri ornaşdyrmagy çaltlandyrmaly hem-de nagt däl hasaplaşyk ulgamyny giňeltmeli. Durnukly pul dolanyşygy üçin zerur şertleri döretmeli. Bank ulgamyna ynamy we olary bermegiň tertibini ýönekeýleşdirmeli. Şeýle hem, banklaryň arasynda bäsleşigi döretmek arkaly hyzmatlar üçin töleglere gaýtadan seretmeli» diýip aýdanlaryndan ugur alyp, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan sanly ulgam arkaly bank hyzmatlaryny ösdürmek bilen bagly işler yzygiderli durmuşa geçirilýär.

Ýurdumyzyň karz edaralarynda sanly ulgamyň ornaşdyrylmagy, milli ykdysadyýetimiziň ösdürilmeginiň uzak möhletli ösüşine ýardam edýän netijeli ulgamlary ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri açýar we döwletimiziň ykdysadyýetiniň durnukly ösüşini gazanmakda esasy wezipeleriň biri bolup durýar.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan ilata amatly mümkinçilikleri döretmek, ýerine ýetirilýän hyzmatlaryň gerimini giňeltmek, hilini has-da ýokarlandyrmak boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar. Bu bolsa öz gezeginde milli ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga hem-de ýurtda durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmäge oňaýly täsirini ýetirýär.

Döredilýän şeýle amatly mümkinçiliklere mysal hökmünde bank karzlaryndan peýdalanmak isleýän raýatlaryň banklaryň resmi internet sahypalarynda ýerleşdirilen onlaýn ýüzlenme hyzmatyny görkezmek bolar. Hyzmatdan netijeli peýdalanmak müşderileriň gymmatly wagtlaryny we harajatlaryny tygşytlamagyna ýardam berýär.

Gahryman Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde ulgama sanly bank önümleri hem giňden ornaşdyrylýar, elektron töleg ulgamy kämilleşdirilýär. Häzirki wagtda bank kartlary arkaly ýerine ýetirilýän amallaryň sanynyň yzygiderli artdyrylmagy, sanly ulgamda «Internet-bank», «Mobil-bank», «Elektron söwda», «Halkbank terminal» ulgamlary arkaly amallaryň ýerine ýetirilmegi, internetiň giň mümkinçilikleriniň hödürlenilmegi halkyň artýan isleglerini kanagatlandyrmaga gönükdirilendir.

Bank kartlarynyň üsti bilen töleg terminallary, şeýle hem «Internet-bank», «Mobil-bank», «Elektron söwda» hyzmatlary arkaly ýerine ýetirilýän nagt däl tölegleriň gerimini giňeltmek, hilini has-da ýokarlandyrmak boýunça amala aşyrylýan işlere mysal hökmünde jemgyýetçilik awtobuslarynyň petekleri üçin tölegleri, poçta, söwda we jemgyýetçilik iýmiti, aragatnaşyk, ýaşaýyş jaý, jemagat hyzmatlarynyň, saglygy goraýyş edaralarynyň hyzmatlarynyň, awtoulag ýangyjy, tebigy gaz, elektrik togy, agyz suwy üçin tölegleri, karzyň esasy bergisini we oňa hasaplanan göterimlerini tölemek we beýlekileri görkezmek bolar. «Internet-bank» hem-de «Mobil-bank» hyzmatlary müşderiniň bank amallaryna we hyzmatlaryna bolan isleglerini kanagatlandyrmaga, şol sanda, pul geçirimlerini ýeňilleşdirmäge hem-de çaltlaşdyrmaga, geçirilýän amallaryň yzygiderliligi baradaky maglumatlary gözegçilikde saklamaga, hasaplaşyklar geçirilende wagty tygşytlamaga amatly mümkinçilikleri döredýär. Günüň islendik sagadynda banka ýüz tutmazdan «Internet-bank» we «Mobil-bank» ulgamlary arkaly amala aşyrylýan hyzmatlar banklary ilata has hem ýakynlaşdyrýar. Häzirki wagtda «Altyn asyr» bank kartynyň eýelerine öz hyzmat edýän banklarynyň internet sahypalaryna girmek arkaly bank kartlaryny özbaşdak «Internet-bank» hyzmatyna birikdirip bilýär. Şeýle hem, internet ulgamynyň üsti bilen öýlerinden çykman harytlar we hyzmatlar üçin tölegleri, ýagny dürli egin-eşikleri, elektronika we hojalyk harytlary üçin internet ulgamynyň üsti bilen özbaşdak saýlap, töläp, hem-de olary satyn alyp bilýärler.

Hormatly Prezidentimiziň beýik başlangyçlary bilen milli ykdysadyýetimiziň dürli pudaklaryna täze sanly innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmagyň netijesinde Türkmenistanyň degişli karz edaralary «Türkmendemirýollary», «Türkmenawtoulaglary» hem-de «Türkmenhowaýollary» agentlikleri bilen bilelikde bank kartlaryny ulanyp, demirýol peteklerini hem-de şäherara ugurlarda gatnaýan awtobuslarda petekleri internet ulgamynyň üsti bilen nagt däl görnüşinde satyn almak mümkinçiligi döredildi. Ýurdumyzda pul dolanyşygynyň netijeliligini has-da ýokarlandyrmak maksady bilen, banklar tarapyndan halkara tejribesiniň öňdebaryjy ösen döwrebap tehnologiýalara esaslanýan nagt däl hasaplaşyklary ösdürmek we kämilleşdirmek hem-de ýaýbaňlandyrmak boýunça giň gerimli işler hem alnyp barylýar.

Ýurdumyzyň karz edaralarynda nagt däl hasaplaşyklar ulgamyny ösdürmegiň we kämilleşdirmegiň barşynda, milli ykdysadyýetimiziň dürli ulgamlarynda bank kartlarynyň giňden ulanylmagy, bankyň müşderileriniň maliýe sowatlylygynyň has-da artmagyna özüniň oňyn täsirini ýetirýär. Döwrebap ösen bazar ykdysady şertlerinde sanly maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň önümi bolan sanly bank hyzmatlarynyň giňden ornaşdyrylmagy, karz edaralarynyň müşderileriniň maliýe sowatlylygy babatynda özbaşdak pikirlenip bilmegini tapawutlandyrýar. Şunda, ýaşlaryň ykdysady bilimleri öwrenmäge we sanly maglumatlary çalt kabul etmäge bolan ukybynyň öňe çykýandygy guwandyryjy ýagdaý bolup, olaryň alan bilimlerini geljekde uzak möhletli tejribede peýdalanmaga mümkinçilik berýär.

Döwrebap sanly bank hyzmatlarynyň girizilmegi ýurdumyzyň bazar ykdysadyýeti şertlerinde söwda we hyzmat ulgamlarynda bäsdeşligiň artmagyna uly itergi berýär hem-de täze döwrebap innowasion sanly bank tehnologiýalarynyň banklara ornaşdyrylmagy bilen, täze bank hyzmatlarynyň ulanyşa girizilmegi, sanly ykdysadyýetiň bähbitli ýollarynyň biri hökmünde ykrar edilmegi, alyjylaryň we satyjylaryň arasyndaky hyzmatdaşlygyň, müşderilere edilýän sanly hyzmatlaryň hiliniň ýokarlanmagyny we olaryň barha kämilleşmegini üpjün edýär.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan yzygiderli ilata hödürlenýän täze döwrebap sanly bank hyzmatlarynyň gerimini giňeltmekde giň mümkinçilikleri döredip berýän Arkadag Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli alyp barýan işleri hemişe rowaçlyklara beslensin!

Amangül BAÝRAMMYRADOWA,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň Buhgalter hasaby we hasabatlar müdirliginiň baş hünärmeni.

Aşgabat, 4-nji iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda halk hojalyk toplumynyň pudaklarynyň şu ýylyň ýanwar — maý aýlarynda ýerine ýetiren işleriniň jemleri jemlendi, möhüm resminamalaryň birnäçesiniň taslamalaryna hem-de döwlet durmuşynyň wajyp meselelerine garaldy.

Hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň mejlisine Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowany hem-de Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýewi çagyrdy.

Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa şu ýylyň bäş aýynda milli parlamentiň ýerine ýetiren işleriniň netijeleri barada habar berdi.

Ýurdumyzyň kanunçylyk binýadyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak maksatnamasyna laýyklykda, täze hukuk namalaryny işläp taýýarlamak we hereket edýänlerini kämilleşdirmek babatda işler dowam edýär. Kabul edilýän resminamalar giň möçberli özgertmeler maksatnamalaryny mundan beýläk-de üstünlikli ösdürmek, Watanymyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşini üpjün etmek, döwletimiziň demokratik esaslaryny pugtalandyrmak üçin ygtybarly binýat bolmalydyr.

Habar berlişi ýaly, ýylyň başyndan bäri Mejlisiň maslahatlarynyň ikisi geçirilip, kanunlaryň we kararlaryň 74-si, şol sanda Türkmenistanyň kanunlarynyň 40-sy we Mejlisiň kararlarynyň 34-si kabul edildi. Halkara we parlamentara hyzmatdaşlygy ösdürmek maksady bilen, Mejlisde duşuşyklaryň 4-si geçirildi. Deputatlar birnäçe halkara we sebitara forumlara gatnaşdylar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow döwlet maksatnamalaryny durmuşa geçirmekde, demokratik esaslary has-da çuňlaşdyrmakda, halkara giňişlikde Türkmenistanyň eýeleýän ornuny berkitmekde we öňe sürýän başlangyçlaryny ilerletmekde deputatlaryň goşandyny aýratyn belledi.

Döwlet Baştutanymyz zenanlaryň maşgala gymmatlyklaryny, ahlak ýörelgelerini saklamakda, ösüp gelýän ýaş nesilleri terbiýelemekde möhüm orun eýeleýändigini nazara alyp, gelin-gyzlaryň arasynda wagyz-nesihat çärelerini işjeňleşdirmegiň wajypdygyny belledi.

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýew Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň mejlisine taýýarlyk görlüşi barada maglumat berdi. Onuň barşynda şu ýylyň 22-nji maýynda Mejlis tarapyndan kabul edilen kanunlaryň taslamalary ara alnyp maslahatlaşylar.

Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň we Döwlet baýdagynyň güni mynasybetli ylmy-amaly maslahat geçirildi.

Halk Maslahatynyň agzalary degişli wagyz-nesihat işlerine, şol sanda şanly senelere bagyşlanan çärelere, daşky gurşawy goramak we ýurdumyzyň ekologik abadançylygyny üpjün etmek, milli mirasymyzy goramak, ösüp gelýän ýaş nesilleri watançylyk ruhunda terbiýelemek, arassaçylyk, sagdyn durmuş ýörelgelerini pugtalandyrmak meseleleriniň durmuşa geçirilmegine işjeň gatnaşýarlar.

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalarynyň hünär derejesini ýokarlandyrmak maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynda olar üçin okuwlar guraldy.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň häzirki ýagdaýyny we döwletimiziň durmuş ulgamyny nazarlaýan syýasatynyň esasy ugurlaryny nazara almak bilen, milli kanunçylyk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça zerur işleriň geçirilmelidigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz ýakyn wagtda geçiriljek Halk Maslahatynyň nobatdaky mejlisi barada aýdyp, häzirden bu möhüm çärä taýýarlyk görüp başlamagyň zerurdygyna ünsi çekdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gün tertibine girizilen meselelere geçip, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary G.Müşşikowa söz berdi. Wise-premýer milli Liderimiziň başlangyjy boýunça ähli ulgamlarda durnukly makroykdysady görkezijileri üpjün etmek maksady bilen, şu ýylyň ýanwar — maý aýlarynda ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi.

Bäş aýyň netijeleri boýunça jemi içerki önüm 6,1 göterim artdy. 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 5,3 göterim ýokarlandy.

Geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, bölek satuw haryt dolanyşygy 17,5 göterim artdy.

Ýanwar — maý aýlarynyň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 120,4 göterim, çykdajy böleginiň meýilnamasy bolsa 92,2 göterim ýerine ýetirildi.

Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky geçen ýylyň degişli döwrüne görä, 10,5 göterim ýokarlandy. Býujetden maliýeleşdirilýän we hojalyk hasaplaşygyndaky döwlet kärhanalarynda zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi.

Rejelenen görnüşdäki Oba milli maksatnamasynda kesgitlenen işleriň çäklerinde hasabat döwründe durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň hem-de inženerçilik ulgamlarynyň gurluşygy alnyp baryldy.

Wise-premýer döwlet emlägini hususylaşdyrmak boýunça durmuşa geçirilen toplumlaýyn çäreler barada hasabat berdi. Şu döwürde jemi 52 sany döwlet emlägi hususylaşdyryldy.

Hasabatyň çäklerinde Belarus Respublikasynyň Minsk şäherinde bolan saparyň netijeleri barada hem hasabat berildi. Saparyň barşynda Türkmenistanyň wekiliýeti Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň hökümet baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisine gatnaşdy. Duşuşykda ykdysady gatnaşyklaryň wajyp meselelerine garaldy hem-de GDA-nyň çäklerinde döwletara hyzmatdaşlygynyň geljegi uly ugurlary kesgitlenildi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ykdysady toplumyň öňünde durýan ileri tutulýan wezipeleriň birnäçesine ünsi çekdi. Geljek ýyl üçin döwlet býujetini taýýarlamak gaýragoýulmasyz çäreleriň hatarynda görkezildi. Şonuň bilen birlikde, milli Liderimiz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň beýleki orunbasarlary bilen bilelikde 2022-nji ýyl üçin maksatnamany işläp taýýarlamagy tabşyrdy. Ykdysady çökgünlik ýagdaýyndan has çalt depginde çykmak bu maksatnamada esasy wezipe bolmalydyr. Şeýle hem ykdysady çökgünligiň başlanmagyndan ozalky görkezijilere ýetmegi gazanmak zerurdyr. Bar bolan mümkinçiliklerden ugur alyp, ýurdumyzy ösdürmek boýunça ozal kabul edilen döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilmegini hem üpjün etmek möhümdir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz sözüni dowam edip, saglygy goraýyş hem-de durmuş taýdan goraglylyk ulgamlaryna uly möçberde maýa goýumlary gönükdirmek babatda ozal berlen tabşyryklaryň talabalaýyk ýerine ýetirilmeýändigini aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow döwlet eýeçiligine degişli kärhanalary, desgalary hususylaşdyrmak, paýdarlar jemgyýetlerine öwürmek işlerini has-da çaltlandyrmagy, zähmet haklarynyň öz wagtynda tölenilmegine berk gözegçilik etmegi ýakyn geljek üçin esasy wezipeleriň hatarynda kesgitläp, bu ugurlardaky işleriň ýagdaýyny seljermegi hem-de işi bildirilýän talaplara laýyklykda guramak maksady bilen, netijeli çäreleri görmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň bäş aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri barada hasabat berdi.

Nebitiň we gaz kondensatynyň çykarylyşy, nebiti gaýtadan işlemek babatda gazanylan tehniki-ykdysady görkezijiler we ýetilen sepgitler barada hasabat berildi. Benziniň önümçiligi boýunça meýilnama 112,8 göterim, dizel ýangyjynyň önümçilik meýilnamasy 100,3 göterim, polipropileniň önümçilik meýilnamasy 118,8 göterim, suwuklandyrylan gazyň önümçilik meýilnamasy 115,5 göterim, tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 116 göterim, tebigy gazy eksport etmegiň meýilnamasy 123,7 göterim, maýa goýumlary özleşdirmegiň meýilnamasy bolsa 117,7 göterim ýerine ýetirildi.

Şeýle hem wise-premýer Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda 20, 25, 30 mikrometr galyňlykdaky gaplama örtüklere goşmaça polipropilen örtüginiň ak sadap görnüşiniň önümçiliginiň ýola goýlandygy barada hasabat berdi. Polipropilen örtüginiň bu görnüşi süýji önümleri gaplamakda we sowgatlyk önümleriň daşyny örtmekde giňden ulanylýar. Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda şeýle görnüşdäki önümleriň her ýylda 2 müň tonnasyny öndürmek göz öňünde tutulýar. Ol içerki we daşarky bazarlara ugradylar.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, nebit pudagynda alnyp barylýan işleri düýpli seljermegi tabşyrdy. Berlen tabşyryklara garamazdan, bu ugurda heniz öňegidişlikler duýulmaýar diýip, milli Liderimiz belledi. Döwlet Baştutanymyz wise-premýere gözegçilik edýän pudaklarynyň ýolbaşçylary bilen ýerlerde köpräk bolup, pudaklarda bar bolan meseleleri çözmegi tabşyrdy.

Şunuň bilen baglylykda, ýangyç-energetika toplumyna daşary ýurtlaryň maýadarlaryny çekmek, daşary döwletleriň öňdebaryjy tehnologiýalara esaslanýan iri nebitgaz kompaniýalary bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmek babatda birnäçe tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynda öndürilýän polipropilen örtükleriniň täze görnüşleriniň milli ykdysadyýetimiziň dürli pudaklarynda işjeň peýdalanylýandygyny belläp, ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda uly isleg bildirilýän dürli görnüşli nebithimiýa önümleriniň öndürilýän mukdaryny köpeltmek, görnüşlerini artdyrmak meseleleriniň wajypdygyna ünsi çekdi, bu babatda degişli ýolbaşçylara birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew gözegçilik edýän düzümlerinde şu ýylyň bäş aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Obasenagat toplumy boýunça önüm öndürmegiň möçberleriniň ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 103,8 göterime deň boldy. Şeýlelikde, Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça bu görkeziji 103,9 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 102,3 göterime, “Türkmen atlary” döwlet birleşigi boýunça 103,8 göterime deň boldy. Oba we suw hojalygy boýunça, şeýle hem ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak, suwaryş ýerleriniň suw üpjünçiligini ýola goýmak babatda döwlet maksatnamalarynda göz öňünde tutulan desgalaryň gurluşygyna gönükdirilen maýa goýumlary özleşdirmegiň meýilnamasy 127,1 göterim berjaý edildi.

Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna ýurdumyzyň ministrlikleri, pudaklaýyn dolandyryş edaralary, häkimlikler, edara-kärhanalar tarapyndan ýer böleklerini hemişelik we wagtlaýyn ulanmak boýunça teklipler hödürlendi.

Hormatly Prezidentimiz ekin meýdanlarynda ýetişdirilen galla hasylynyň köpçülikleýin ýygnalyp başlanandygyny aýdyp, orak möwsümini gysga wagtda, gallanyň ýitgisine ýol bermän, ýokary derejede geçirmegi tabşyrdy. Möwsümde tehnikalar bökdençsiz işledilmelidir. Gallaçy kärendeçiler bilen hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilmelidir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wise-premýeriň gözegçilik edýän pudaklarynyň ýolbaşçylary bilen etraplarda ýygy-ýygydan bolup, daýhan birleşikleriniň işini, oragyň alnyp barlyşyny ýerinde görmegi, olara zerur bolan kömegi bermegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Öwezow gözegçilik edýän ulag we aragatnaşyk ulgamlarynda şu ýylyň ýanwar — maý aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi. Hasabat döwründe şu toplum boýunça hyzmatlary ýerine ýetirmegiň hem-de önüm öndürmegiň meýilnamasy 117,1 göterim ýerine ýetirildi.

Ösüş depgini “Türkmendemirýollary” agentligi boýunça 104,3 göterime, “Türkmenawtoulaglary” agentligi boýunça 136,7 göterime, “Türkmendeňizderýaýollary” agentligi boýunça 152,6 göterime, “Türkmenaragatnaşyk” agentligi boýunça 108,3 göterime barabar boldy. Hasabat döwründe “Türkmenhowaýollary” agentligi boýunça degişli işler geçirildi.

Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýük daşamagyň meýilnamasy 102,7 göterim, ýük dolanyşygy boýunça 104,8 göterim ýerine ýetirildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ulag kompaniýalarynyň maliýe ýagdaýyny durnuklylaşdyrmagy, koronawirus pandemiýasy bilen şertlendirilen döwürde olaryň bökdençsiz işlemegini üpjün etmegi ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda kesgitledi hem-de öz borçlaryny berjaý etmegi üçin bu düzümlere ýeterlik derejede goldaw bermegi tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň elektron senagatyny döretmek meselelerine ünsi çekip, bu ugurdaky işleriň talabalaýyk alnyp barylmaýandygyny, munuň, ilkinji nobatda, hünärmenleriň ýetmezçiligi bilen baglydygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz wise-premýere işleriň ýagdaýyny seljermegi hem-de bildirilýän talaplara laýyklykda degişli işleri ýola goýmak üçin zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýew gözegçilik edýän düzümlerinde — gurluşyk, senagat we energetika pudaklarynda, “Türkmenhimiýa” döwlet konserninde, paýtagtymyzyň häkimliginde şu ýylyň bäş aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Ýylyň başyndan bäri gurluşyk-senagat toplumynda önümçilik we hyzmatlary ýerine ýetirmek boýunça meýilnama 130,3 göterim ýerine ýetirildi. Şunda ösüş depgini 118,2 göterime deň boldy.

Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça ýanwar — maý aýlary döwründe işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 108,9 göterim berjaý edildi. Ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 100,3 göterime barabar boldy.

Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi boýunça önüm öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 124,6 göterim ýerine ýetirildi. Onuň ösüş depgini 119,5 göterim derejesinde üpjün edildi.

Hasabat döwründe Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120 göterim ýerine ýetirildi. Önümçilik görkezijileriniň ösüş depgini 121,4 göterime deň boldy.

“Türkmenhimiýa” döwlet konserni tarapyndan hasabat döwründe önüm öndürmegiň we hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 162,2 göterim berjaý edildi. Onuň ösüş depgini 133,9 göterime barabar boldy.

Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120,8 göterim berjaý edildi.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, howanyň yssy döwrüniň ýetip gelendigini, welaýatlarda, şäherlerde we etraplarda ýangyna garşy howpsuzlyk düzgünleriniň ýola goýluşyna berk gözegçilik edilmelidigini belledi. Desgalarda, binalarda ýangyna garşy ulanylýan enjamlaryň, howuzlaryň hem-de beýleki serişdeleriň bardygyny we guratdygyny barlamak boýunça birnäçe tabşyryklar berildi.

Şeýle hem sowadyjy enjamlary ulanmak üçin elektrik energiýasynyň artykmaç sarp edilmegini azaltmaly, köçeleri yşyklandyrmagyň, dürli mahabatlary görkezmegiň tygşytly düzgünini üpjün etmeli diýip, milli Liderimiz belledi.

Elektrik energetikasy boýunça içerki we halkara taslamalaryň durmuşa geçirilişine, ozalkysy ýaly, aýratyn üns berilmelidir. Şunda elektrik energiýasynyň önümçilik we eksport möçberleri, ýurdumyzyň energetika pudagynyň kuwwaty artdyrylmalydyr diýip, döwlet Baştutanymyz belledi, bu babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow gözegçilik edýän söwda we dokma toplumlarynda hem-de telekeçilik ulgamynda şu ýylyň bäş aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

2021-nji ýylyň ýanwar — maý aýlarynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 109,1 göterime barabar boldy. Öndürilen önümleriň ösüş depgini 109,2 göterime deň boldy.

Dokma senagaty ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň önümçiligi 112,4 göterime, nah matalaryň önümçiligi 101 göterime, tikin we trikotaž önümleriniň önümçiligi 124,1 göterime, gön önümleriniň önümçiligi 100,6 göterime barabar boldy.

“Türkmenhaly” döwlet birleşigi boýunça haly önümlerini öndürmegiň meýilnamasy 114 göterim ýerine ýetirilip, 134,5 göterim ösüş depgini üpjün edildi.

Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça hasabat döwründe birža söwdalarynyň 122-si geçirilip, 12 müň 835 şertnama hasaba alyndy.

Söwda-senagat edarasy boýunça hasabat döwründe ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 105,5 göterime barabar boldy.

Telekeçilige berilýän goldawyň netijesinde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary ýurdumyzda öndürilýän oba hojalyk we azyk önümleriniň möçberlerini artdyrmaga işjeň gatnaşýarlar. Şol önümleriň öndürilişiniň ösüş depgini degişlilikde 126 göterime hem-de 106,6 göterime barabar boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, halkyň sarp edýän harytlarynyň öndürilişini artdyrmak boýunça işleri dowam etmegiň zerurdygyny nygtady. Tomus paslynyň ýetip gelmegi bilen baglylykda, doňdurmany, miwe suwlaryny köpräk öndürmek zerurdyr.

Ozal berlen tabşyryklara laýyklykda, telekeçiligi ösdürmegi höweslendirmek maksady bilen, ykdysadyýetiň hususy pudagyna döwlet goldawyny bermek boýunça nobatdaky çäreleri taýýarlamak möhümdir. Döwlet Baştutanymyz kiçi we orta telekeçilige, aýratyn-da, syýahatçylyk işi bilen meşgullanýan kärhanalara maliýe we maddy-enjamlaýyn taýdan ýardam bermegi göz öňünde tutmagyň wajypdygyny aýdyp, bu babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa gözegçilik edýän düzümlerinde şu ýylyň bäş aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Şu döwürde şanly seneleriň hormatyna döredijilik bäsleşikleri, medeni çäreler, sergiler, duşuşyklar, wagyz-nesihat işleri, täze desgalaryň açylyş dabaralary geçirildi.

Türkmen döwlet neşirýat gullugynda ýylyň başyndan bäri poligrafiýa önümlerini öndürmegiň meýilnamasy 115,9 göterim berjaý edildi.

Döwlet maksatnamalarynda medeniýet ulgamy üçin meýilleşdirilen çäreleri üstünlikli amala aşyrmak boýunça zerur işler ýerine ýetirildi.

Şeýle hem hasabatyň çäklerinde ýurdumyzyň dürli ugurlarda gazanýan ägirt uly üstünliklerini giňden beýan etmek boýunça köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde ýerine ýetirilen işler, dünýäniň öňdebaryjy tejribesini işjeň ornaşdyrmak mümkinçilikleriniň peýdalanylyşy barada maglumatlar aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işine ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, gazetleriň we žurnallaryň elektron görnüşe geçmegini işjeňleşdirmek zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz belledi we bu ugurda işgärleri taýýarlamak, bölümleriň iş birligini kesgitlemek boýunça anyk görkezmeleri berdi.

Sanly ykdysadyýete geçmek boýunça wezipelere laýyklykda, bu ugurda durmuşa geçirilýän özgertmeleri giňden beýan etmek işleri dowam etdirilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz ýaşlar üçin gyzykly we ähmiýetli gepleşikleri taýýarlamak, tomusky dynç alyş möwsümini guramaçylykly geçirmek meselelerine üns bermegi tabşyrdy.

Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli hem-de “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýyl bilen bagly çärelere möhüm ähmiýet berilmelidir diýip, milli Liderimiz belledi we bu babatda wise-premýere anyk görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Geldinyýazow gözegçilik edýän düzümlerinde şu ýylyň bäş aýynda ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi.

Degişli döwürde okuw-terbiýeçilik işlerini kämilleşdirmek, ýaş nesli watançylyk ruhunda terbiýelemek boýunça degişli işler amala aşyryldy.

Ýurdumyzyň bilim edaralary üçin okuw kitaplarynyň we gollanmalarynyň 75 görnüşi neşir edildi. Ýokary okuw mekdepleriniň talyplary hem-de orta mekdepleriň okuwçylary halkara ders bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş etdiler.

Ýanwar — maý aýlarynda halkara guramalaryň wekilleri bilen bilelikde ylym-bilim meseleleri boýunça okuw hem-de ylmy maslahatlar ýokary derejede geçirildi.

Hasabat döwründe ýurdumyzyň bejeriş-öňüni alyş edaralarynda keselleriň öňüni almagyň we bejermegiň täze usullaryny amaly lukmançylyga ornaşdyrmak boýunça toplumlaýyn çäreler dowam etdirildi.

Saglygy goraýyş ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de pugtalandyrmak maksady bilen, ýokary tizlikli, dünýä ülňülerine laýyk gelýän, häzirki zaman tehnologiýalary bilen üpjün edilen lukmançylyk dikuçarlary halkyň hyzmatyna berildi.

Döwlet maksatnamasyna laýyklykda, ýaşlar baradaky döwlet syýasatyny üstünlikli amala aşyrmak, ösüp gelýän ýaş nesli sporty söýmek, zähmete hormat goýmak ruhunda terbiýelemegiň bitewi ulgamyny kämilleşdirmek, keselleriň öňüni almakda bedenterbiýäniň we sportuň mümkinçiliklerini netijeli peýdalanmak maksady bilen zerur şertleri döretmek boýunça degişli işler geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzir okuw ýylynyň tamamlanandygyna ünsi çekmek bilen ýokary we orta hünär okuw mekdeplerine giriş synaglaryndan başga-da täze okuw ýylyna hem gowy taýýarlyk görmeli, ýokary we orta mekdeplerde ýeňil hem-de düýpli abatlaýyş işlerini geçirmeli, dynç alyş-sagaldyş merkezlerinde çagalaryň tomusky dynç alşyny talabalaýyk guramaly diýip belledi.

Siz Hökümetiň bilim işgärleri bilen boljak maslahatyna hem düýpli taýýarlyk görüň! Bu maslahatda biz bilim ulgamynda geçiriljek nobatdaky özgertmeler bilen bagly meselelere serederis diýip, milli Liderimiz wise-premýere we degişli ýolbaşçylara degişli tabşyryklary berdi.

Döwlet Baştutanymyz ýokary okuw mekdeplerinde giriş synaglarynyň möhüm ähmiýetini belläp, olaryň geçirilýän döwründe jemgyýetçilik gözegçiligini üpjün etmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Şeýle hem ähli mekdeplerde sanly ulgam boýunça täze okuwlary guramaly. Bu ugurda Ylymlar akademiýasyna esasy ornuň degişlidigini aýdyp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wise-premýere anyk görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow şu ýylyň bäş aýynda DIM tarapyndan geçirilen işleriň jemleri barada hasabat berdi. Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy ugruny yzygiderli amala aşyrmak, döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipelerini durmuşa geçirmek maksady bilen degişli işler geçirildi.

Halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekde ýokary derejedäki özara saparlar, duşuşyklar we gepleşikler aýratyn orun eýeleýär. Şonuň bilen baglylykda, ýurdumyzda Özbegistan Respublikasynyň Prezidentiniň hem-de Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Prezidentiniň saparda bolandyklary bellenildi.

Hasabat döwründe sanly ulgam arkaly Türkmenistanyň Prezidentiniň Owganystan Yslam Respublikasynyň we Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidentleriniň duşuşyklary geçirildi. Milli Liderimiz Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň XIV sammitine, Türki dilli döwletleriň hyzmatdaşlyk geňeşiniň maslahatyna, BMG-niň Durnukly ösüş meseleleri boýunça ýokary derejeli maslahatyna gatnaşdy.

Bäş aýyň dowamynda Türkmenistanyň Prezidentiniň daşary döwletleriň Baştutanlarynyň birnäçesi bilen telefon arkaly gepleşikleri geçirildi.

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň ugry boýunça yzygiderli maslahatlaşmalar geçirildi. “G5+1” görnüşinde Merkezi Aziýa döwletleriniň we ABŞ-nyň ministrler derejesindäki nobatdaky duşuşygy hem-de “Merkezi Aziýa — Hytaý” ýurtlarynyň daşary syýasat edaralarynyň ýolbaşçylarynyň ikinji duşuşygy guraldy.

Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny giňeltmek boýunça yzygiderli çäreler geçirilýär. Ýanwar — maý aýlarynda ikitaraplaýyn hökümetara toparlarynyň we beýleki degişli düzümleriň çäklerinde nobatdaky duşuşyklar, daşary ýurtlaryň işewür toparlarynyň wekilleri bilen gepleşikler geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň Hökümet wekiliýetleriniň saparlaryna, Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk ýubileýine, hemişelik Bitaraplyk baýramyna bagyşlanan halkara maslahatlara we beýleki halkara çärelere taýýarlygyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy.

Milli Liderimiz koronawirus bilen bagly ýagdaý mümkinçilik berse, 12-nji dekabrda geçiriljek ähli baýramçylyk çärelerine gatnaşar ýaly, diplomatlarymyzy çagyrmak meselesine hem garamagy tabşyryp, baýramçylykdan soň, olar bilen duşuşmagy göz öňünde tutýandygyny aýtdy. Hormatly Prezidentimiz şol duşuşykda daşary syýasatymyzda ýakyn döwürde çözülmeli meseleleriň we öňde durýan wezipeleriň ara alnyp maslahatlaşyljakdygyny belledi.

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň dowamynda Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň türkmen böleginiň düzümini tassyklamak hakynda Karara gol çekdi we ony sanly ulgam arkaly wise-premýere hem-de bu toparyň nobatdaky mejlisine taýýarlyk görmek barada degişli tabşyryklary berdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mejlise gatnaşyjylara ýüzlenip, şu ýylyň geçen bäş aýynda alnyp barlan işleriň netijeleriniň, dünýä ykdysadyýetindäki çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, döwletimiziň depginli ösmegini dowam edýändigini görkezýändigini kanagatlanma bilen belledi.

Türkmenistanyň daşary syýasaty, ozalkysy ýaly, Birleşen Milletler Guramasy, beýleki halkara guramalar bolan Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy, Ýewropa Birleşigi, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen giň gerimli hyzmatdaşlyk etmäge gönükdirilendir diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösüşinde gazanylan depgin durnukly saklanýar. Kabul edilen ähli durmuş maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär.

Hökümetimiziň we halkymyzyň guramaçylykly işi netijesinde ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüşi geçen bäş aýda 6,1 göterim möçberde boldy. Senagat desgalary, ýaşaýyş jaýlary, çagalar baglary, mekdepler, dükanlar we beýleki desgalar bellenen möçberde gurlup ulanmaga berildi. Kabul edilen meýilnamalara laýyklykda, energiýa serişdelerimizi dünýä bazarlaryna diwersifikasiýa ýoly bilen ibermek syýasaty hem üstünlikli dowam edýär.

Biz şu ýyl üçin umumy wezipeleri kesgitledik. Indi bu wezipeleriň gyşarnyksyz ýerine ýetirilmegini gazanmalydyrys diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady.

Biziň esasy wezipämiz halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmakdan ybaratdyr diýip, milli Liderimiz belledi we mejlise gatnaşyjylara galla oragynyň alnyp barlyşyny, durmuş maksatnamalarynyň amala aşyrylyşyny ýerinde baryp görmek maksady bilen, şu aýda ähli welaýatlarda saparda bolmagy tabşyrdy. Şeýle hem iýul aýynda Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisini geçirmäge häzirden taýýarlyk görüp başlamak barada görkezme berildi. Bu mejlisde şu ýylyň alty aýynda alnyp barlan işleriň netijelerine serediler.

Mejlisiň dowamynda döwlet Baştutanymyz wise-premýerlere gözegçilik edýän pudaklarynyň ýolbaşçylary bilen maslahat geçirmegi hem-de geçen bäş aýda alnyp barlan işleriň netijelerini ara alyp maslahatlaşmagy tabşyrdy.

Mejlisde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe möhüm meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara Garaşsyz Watanymyzyň mundan beýläk-de rowaçlanmagynyň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiziň döredijilikli başlangyçlary bilen kabul edilen «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda sanly ulgamy ornaşdyrmak meselesine aýratyn üns berilýär.

Ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda göz öňünde tutulan maksatlara ýetmek we bu ugurda ýurdumyzyň ykdysadyýetini sanly ulgam arkaly ösdürmek boýunça ýurdumyzyň bank edaralary tarapyndan yzygiderli işler durmuşa geçirilýär.

Häzirki wagtda bank edaralarynyň durnukly hereket etmeginiň we milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň barşynda bankyň müşderilerine internet arkaly menzilara döwrebap sanly bank hyzmatlary hödürlenýär. Raýatlara hödürlenýän karzlary sanly ulgam arkaly resmileşdirmekde ýeňillikleri döretmek bilen bagly işler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň bank edaralarynyň internet web-saýtlarynda bu ugurdaky işleriň ýola goýluşy baradaky maglumatlary, mahabatlary we karz almak isleýän müşderilere gerekli resminamalaryň sanawyny almak ýaly mümkinçilikleriň döredilendigini bellemek bolar.

Döwrebap bank hyzmatlarynyň girizilmegi ýurdumyzyň bazar ykdysadyýeti şertlerinde söwda we hyzmat ulgamlarynda bäsdeşligiň artmagyna uly itergi berýär. Täze döwrebap innowasion tehnologiýalarynyň bank edaralarynda ornaşdyrylmagy bilen, täze bank hyzmatlarynyň ulanylyşa girizilmegi, sanly ykdysadyýetiň bähbitli ýollarynyň biri hökmünde ykrar edilendir. Alyjylaryň we satyjylaryň arasyndaky hyzmatdaşlygyň, müşderilere edilýän sanly hyzmatlaryň hiliniň ýokarlanmagyny we olaryň barha kämilleşmegini üpjün edýär.

Ýurdumyzyň banklary tarapyndan yzygiderli ilata hödürlenýän täze döwrebap innowasion sanly bank hyzmatlarynyň gerimini giňeltmekde döredýän giň mümkinçilikleri we berýän goldawlary üçin Arkadag Prezidentimiziň halk bähbitli we umumadamzat ähmiýetli işleriniň hemişe rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris.

Aşyrmuhammet NAZAROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Ýurdumyzy ösdürmek boýunça döwlet tarapyndan alnyp barýan giň gerimli durnukly ösüş strategiýasynyň binýatlyk ugry iň täze tehnologiýalara we innowasiýalara daýanyp, diwersifikasiýalaşan häzirki zaman ykdysady gurluşy döretmekden ybarat bolup durýar. Şunda depginli durnukly ösüşi, ilatyň maddy hal-ýagdaýyny yzygiderli ýokarlandyrmagy, önümçilik serişdeleriniňdir gurallarynyň üznüksiz döwrebaplaşdyrylmagyny, ýurduň bäsdeşlige ukyplylygyny we howpsuzlygyny üpjün edýän milli ykdysadyýetiň nusgasyny döretmek zerurlygy ileri tutulýan ugur bolup öňe çykýar. Bäsdeşligiň deň şertlerini döretmek milli ykdysadyýetiň düzümini kämilleşdirmek syýasatynyň esasy höweslendirijisi bolup çykyş edýär. Şoňa görä-de, ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz böleginiň ähli görnüşlerini we ýüze çykmalaryny doly möçberde üpjün etmek wajyp wezipedir.

Ýurduň jemi içerki önüminiň düzüm üýtgemelerine döwlete dahylsyz bölek saldamly goşandyny goşýar. Hususy maýa innowasion ösüşe hem, ykdysadyýetiň anyk böleginde täze öňegidişlikleriň gazanylmagyna hem, ýokary bäsleşikli hyzmatlaryň ösüşine hem ýardam etmäge gönükdirilendir.

Esasy Kanunymyzda: «Türkmenistanyň ykdysadyýeti bazar gatnaşyklary ýörelgelerine esaslanýar. Döwlet telekeçiligi höweslendirýär we goldaýar, kiçi we orta işewürligiň ösmegine ýardam edýär» diýlip bellenen. Şundan ugur alyp, ýurdumyzda hususy eýeçiligi we telekeçiligi ösdürmäge aýratyn üns berilýär. Netijede, halkyň arasynda emläk eýeleriniň ösen gatlagy döreýär we kuwwatlanýar. Olar ýurduň öndüriji güýçleriniň ösüşine saldamly goşant goşýar. Amala aşyrylýan maksatnamalarda ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz bölegine uly ähmiýet berilýär, döwlet — hususyýetçilik hyzmatdaşlygy, sözüň doly manysynda, alnyp barylýar. Bu bolsa senagatçylar we telekeçiler gatlagynyň günsaýyn artmagyna getirýär. Bu ugur «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» esasy ýörelgesi hökmünde kabul edilendir.

Kiçi we orta telekeçiligi ösdürmegiň strategik wezipelerini amala aşyrmak üçin Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi döredildi. Häkimiýet we ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralary kiçi we orta telekeçiligi goldamak, ykdysadyýetiň hususy bölegini kadaly ösdürmek babatda özara arabaglanyşykly işleri ýola goýýarlar. Kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek boýunça işler maksatnamalaýyn esasda alnyp barylýar. «Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi, ýörite maksatnama işlenip düzüldi we amala aşyryldy. Pudaklaýyn, sebitleýin maksatnamalaryň aglabasynda ykdysadyýetiň hususy böleginde görkezijileriň geljekki ösüşi öz beýanyny tapdy.

Türkmenistanda kiçi telekeçiligi goldamagyň ýeterlik derejede kämil ulgamy hereket edip, döwlet tarapyndan bu ugra uly goldaw berilýär. Ýerli häkimlikleriň öz-özüňi dolandyryş edaralary hojalygy ýöretmek işiniň esasy ugurlaryny kesgitleýär. Sebäbi ýurdumyzda işewürlik ýerli häsiýetde we aýry-aýry sebitlere dahylly bolmagynda galýar.

Häzirki wagtda Diýarymyzyň hususy eýeçiliginde köp sanly hojalyk birlikleri (ýuridik şahslar): lomaý we bölek satuw söwdasynda, awtoulaglary abatlamakda, oba we tokaý hojalyklarynda, balyk tutmakda, gurluşykda, işläp bejerýän önümçiliklerde, hünärmentlikde, ylmy we tehniki işlerde hem-de ençeme beýleki ugurlarda has giň gerimde döredilýär.

Kiçi we orta telekeçilikde birnäçe maksatlar göz öňünde tutuldy. Bar bolan sarp ediş harytlarynyň importyny ýerli önümler bilen çalyşmak, azyk bazarlarynyň haryt bolçulygyny üpjün etmek, ýerli gurluşyk materiallary senagatyny ösdürmek ýaly işleri mysal hökmünde görkezmek bolar. Käbir ýagdaýlarda kiçi we orta telekeçilik öz önümlerimizi goňşy döwletlerde ýerlemek üçin hem döredildi. Türkmenistanyň şertlerinde hususy bölekde kärhanalary döretmek ilatyň, ilkinji nobatda-da, ýaşlaryň we zenan maşgalalaryň iş üpjünçiligine düýpli täsirini ýetirdi. Mary welaýatynda soňky ýyllarda döredilen «Eşretli bagtyýar zaman» hususy kärhanasy we «Üç nesle dowamat» hojalyk jemgyýeti aýdylanlara aýdyň mysaldyr. Ilki agzalan hususy kärhanada 150 adam, beýlekisinde bolsa 163 adam üçin döwrebap iş orunlary döredildi. Bu iş orunlarynda tehniki taýdan ösen döwletleriň enjamlary we tikin maşynlary oturdyldy. Şular ýaly mysallaryň ýüzlerçesini getirse bolar. Döwrebap iş orunlarynyň döredilmegi ilatyň iş üpjünçiliginiň wajyp ugruna öwrülýär.

Ýurdumyzda hususy eýeçiligi, ykdysadyýetiň döwlete dahylsyz bölegini ösdürmegiň ýene bir wajyp ugry innowasiýa önümlerini öndürýän önümçilikleri döretmek bilen baglanyşyklydyr. «Aýdyň gijeler» hojalyk jemgyýetiniň alyp barýan işleri şu ugra gönükdirilendir. Bu hojalyk jemgyýeti ýurdumyzda täze döreýän pudagyň — elektron senagatynyň önümlerini öndürmäge ýöriteleşdirilendir.

Agrosenagat toplumynda et we et önümleri, süýt we süýt önümleri, gök önümler, azyklyk bakja, miwe we ir-iýmişler ter hem-de gaýtadan işlenip, konserwirlenen görnüşde-de taýýarlanýar. Gurluşyk materiallaryny, ilatyň gündelik sarp edýän harytlarynyň käbir görnüşlerini öndürmek we ýerlemek babatda hem giň gerimli işler alnyp barylýar. Bu önümleriň sanawy gitdigiçe artýar.

Bazar ykdysadyýetiniň şertlerinde diňe önümleri öndürmek bilen çäklenilmän, eýsem, olary amatly ýerlemek wajyp ähmiýete eýe bolýar. Bu bolsa, öz gezeginde, içerki we daşarky bazarlarda ýurdumyzda öndürilýän önümlere islegi öwrenmegi talap edýär. Dünýä tejribesinde bu ugra döwrebap maglumat tehnologiýalary, hakykat ýüzünde — sanly ykdysadyýet ornaşdyrylýar. Şu jähetden, sanly ulgama çalt depginler bilen geçmek wezipesi döwlet syýasatynyň strategik ugurlarynyň biri bolup çykyş edýär. Şunuň bilen baglylykda, «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» bellenen çäreleriň öz wagtynda ýerine ýetirilmegi döwrüň talaby bolup durýar.

Parahat MERETLIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň baş hünärmeni.

Türkmenistan ekologiýa ugurly önümleri çykarýan senagaty ösdürýär

Ahal welaýatynda gurlan täze döwrebap senagat toplumynyň – tebigy gazdan benzin öndürýän zawodyň esasy önümi EСО-93 benzinidir. Bu möhüm maýa goýum taslamasy milli Liderimiziň başyny başlan Türkmenistanyň energetika strategiýasyny üstünlikli durmuşa geçirmegiň ýolunda nobatdaky ädimdir. Şol strategiýanyň esasy ugry gazy we nebiti gazyp almagyň mukdaryny artdyrmak, türkmen energiýa serişdelerini eksport etmegiň köpugurly ulgamyny kemala getirmek bilen bir hatarda, ýangyç-energetika toplumyny düýpli döwrebaplaşdyrmakdan hem-de diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmekden ybaratdyr. Dünýäde ilkinji we özboluşly zawodyň önümçilik kuwwatlyklary bu gün kesgitlenen talaplara laýyklykda işleýär. Bu ýerde çykarylýan sintetiki ýangyç örän kämil ekologiýa häsiýetleri bilen tapawutlanýar – onda daşky gurşaw üçin zyýanly kükürt birleşmeleri hem, azotly organiki birleşmeler hem bolmaýar. Kärhanada bir gije-gündizde 1800 tonna benzin öndürilýär, ol baglaşylan şertnamalar esasynda Owganystana hem-de Ýewropa döwletlerine iberilýär.

Häzir zawodyň ikinji nobatdakysyny gurmagyň taslamasyny taýýarlamak boýunça işler alnyp barylýar, şunda ýerine ýetirilýän taslama işlerinde täze innowasiýalary, sanly ulgamy has netijeli ornaşdyrylmagyna uly üns berilýär. Mähriban Arkadagymyz zawodyň işi bilen tanyşdy hem-de nebitgaz toplumynyň ýolbaşçylary bilen onuň ikinji nobatdakysyny gurmak boýunça pikir alyşdy.

Hormatly Prezidentimiz zawodyň dolandyryş merkezinde toplumyň önümçilik işiniň guralyşy hem-de taýýar önümiň emele getirilişi barada hünärmenler bilen gürrüňdeş boldy. Mähriban Arkadagymyz hünärmenleriň zähmet şertleri, maşgala ýagdaýy, bilimi bilen gyzyklandy. Toplumyň işgärleri işlemek üçin hemme şertleriň döredilendigini aýdyp, munuň üçin döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler.

Arkadag Prezidentimiz nebitgaz toplumynyň ýolbaşçylary we ugurdaş okuw mekdepleriniň ýolbaşçylary bilen geçiren iş maslahatynyň barşynda milli ykdysadyýetimiziň esasy pudagy üçin ýakyn geljege gönükdirilen möhüm wezipeleri öňde goýdy. Tebigy gazy geçirijiler arkaly dünýä bazarlaryna ibermek bilen çäklenmän, bu pudagy diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek dünýäde tebigy gazyň gorlary boýunça öňdäki orny eýeleýän Türkmenistanyň energetika syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. Kabul edilen döwlet maksatnamalaryna laýyklykda, ýurdumyzda gaýtadan işleýän senagaty ösdürmek, gazhimiýa toplumlary gurmak, halkara derejeli hünärmenleri taýýarlamak boýunça işleri dowam etmek zerur bolup durýar. Şeýle iri maýa goýum taslamalaryny durmuşa geçirmekde daşary ýurtlardan çekilen serişdeleri öz wagtynda gaýtarmagyň möhüm wezipe bolup durýandygy nygtaldy.

Milli Liderimiz pudagyň çig mal binýadyny artdyrmak bilen baglanyşykly iri möçberli maýa goýum taslamalarynyň biriniň dünýäde iň iri «Galkynyş» gaz känini senagat taýdan özleşdirmekden ybaratdygyny belledi. Onuň gorlary «Ýaşlar» we «Garaköl» ýataklary bilen bilelikde, 27,4 trillion kub metr hasaplanylýar. Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeler, ilkinji nobatda, energetika, wodorod we energiýa tygşytlaýjy tehnologiýalar ulgamyndaky innowasiýalar, ýangyç-energetika toplumynyň sanlylaşdyrylmagy has-da ösdüriler.

Döwlet Baştutanymyz ýangyç-energetika toplumynyň ägirt uly çig mal serişdeleriniň, senagat hem-de ylmy kuwwatynyň bolmagy netijesinde, milli ykdysadyýetimizde esasy orunlaryň birini eýeleýändigini nygtady. Bu pudakda ylmy-tehniki ösüşiň iň soňky gazananlarynyň, öňdebaryjy tehnologiýalaryň, iň döwrebap tehnikalaryň ulanylmagy ýurdumyzyň senagatynyň häzirki zamanyň talaplaryna laýyklykda ösmegini üpjün eder, Türkmenistanyň dünýäniň energetika bazarlarynda eýeleýän ornuny pugtalandyrar. Şunuň bilen baglylykda, dünýäde ýeke-täk bolan, tebigy gazdan ekologiýa taýdan arassa sintetiki benzini öndürýän özboluşly zawodyň gurulmagynyň ähmiýeti bellenildi. Bu kärhana ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini ep-esli giňeltmäge ýardam eder.

Mähriban Arkadagymyz Aşgabat şäheriniň ýokarsyndan dikuçarda aýlanyp, paýtagtymyzda Aşgabadyň 140 ýyllygy hem-de Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalardaky gurluşyk işleri bilen tanyşdy. Öňdebaryjy tehnologiýalary işjeň ulanmak hem-de olaryň uzakmöhletli geljege niýetlenilmegi, sazlaşyklylyk we oňaýlylyk, adamlaryň abadan durmuşy, döredijilikli zähmet çekmegi hem-de dynç almagy üçin ähli şertleri döretmek meseleleri şähergurluşyk maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmeginde möhüm ähmiýete eýedir.

Türkmenistanda Bütindünýä welosiped güni bellenildi

Aşgabat, 3-nji iýun (TDH). Şu gün Türkmenistanda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň Kararnamasy bilen döredilen Bütindünýä welosiped güni giňden bellenildi. Sagdynlyk, raýdaşlyk, dostluk we ynsanperwerlik ýörelgelerine ygrarlylyk ýaly umumadamzat gymmatlyklarynyň ähmiýetini açyp görkezýän bu halkara baýram parahatçylygyň ilçisi, özara ynanyşmak we düşünişmek ýörelgelerine esaslanýan netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň nyşany hökmünde sporty giňden wagyz etmek üçin uly mümkinçilikleri açýar.

BMG-niň senenamasynda bu senäniň peýda bolmagy milli Liderimiziň bedenterbiýe-sagaldyş we sport hereketini ösdürmäge milli, sebit hem-de ählumumy möçberde jemgyýetiň ekologiýa medeniýetini kämilleşdirmäge goşýan ägirt uly goşandynyň ýokary bahasynyň subutnamasyna öwrüldi. Türkmenistanyň döwlet syýasatynda ekologiýa meselesi ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde kesgitlenildi. Ykdysady we durmuş strategiýasy hem ekologiýa bilen berk baglanyşyklydyr. Munuň özi ýurdumyzda amala aşyrylýan, raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuşy üçin has oňaýly şertleriň üpjün edilmegine gönükdirilen toplumlaýyn özgertmeleriň we pudaklaýyn maksatnamalaryň, iri düzümleýin taslamalaryň aýrylmaz bölegidir.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, saglyk we sport, ekologiýa abadançylygy hem-de durnukly ösüş biri-biri bilen berk baglanyşykly düşünjelerdir. Jemgyýetde sagdyn we işjeň durmuş, daşky gurşawa aýawly garamak ýörelgelerini pugtalandyrmak maksady bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow möhüm başlangyçlaryň birnäçesiniň we şonuň bilen birlikde, peýdaly däpleriň, şol sanda watandaşlarymyzyň müňlerçesini — ähli ýaşdaky we hünärdäki wekilleri birleşdirýän welosipedli ýörişleri yzygiderli geçirmek däbiniň başyny başlady. Golaýda Bütindünýä saglyk güni hem-de Aşgabadyň 140 ýyllygy mynasybetli geçirilen sport çäreleri munuň aýdyň subutnamasydyr.

Ine, şu gün hem milli Liderimiz Bütindünýä welosiped güni mynasybetli köpçülikleýin welosipedli ýörişe gatnaşdy.

Daň säherde welosipedli ýörişiň badalga alýan ýerinde Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň, harby we hukuk goraýjy edaralaryň, ministrlikleriň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, paýtagtymyzyň häkimliginiň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň, jemgyýetçilik guramalarynyň, ýokary okuw mekdepleriniň ýolbaşçylary, şeýle hem milli parlamentiň iki palatasynyň wekilleri, talyp ýaşlar, halk hojalygynyň dürli pudaklarynyň işgärleri ýygnandylar. Welosipedli ýörişe gatnaşyjylaryň arasynda döwlet Baştutanymyzyň sowgat beren welosipedlerine erk edýän Döwletliler köşgünde terbiýelenýänler hem bar. Hemmeler hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy ruhubelentlik bilen mübärekleýärler.

Sungat ussatlarynyň çykyşlary baýramçylyga özboluşly öwüşgin çaýdy. Ýaňlanan aýdymlarda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri hem-de milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda eziz Watanymyzyň gazanan üstünlikleri, şol sanda sport ulgamynda ýeten belent sepgitleri wasp edildi.

Hormatly Prezidentimiz köpçülikleýin welosipedli ýörişe badalga berip, oňa gatnaşyjylaryň kerweniniň öňüni çekdi. Döwlet Baştutanymyzyň yzysüre hemmeler paýtagtymyzyň şaýollary boýunça agzybirlik bilen herekete başladylar.

Welosipedli ýörişiň dowamynda milli Liderimiz ýolugra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň paýtagtymyza gözegçilik edýän orunbasary Ş.Durdylyýewe hem-de Aşgabat şäheriniň häkimi Ý.Gylyjowa şäheriň ekologiýasyny gowulandyrmaga hem-de bagy-bossanlyga öwürmäge, Aşgabadyň ýaşaýjylarynyň we myhmanlarynyň iň gelim-gidimli ýerleri bolan seýilgähleri, seýilbaglary kadaly ýagdaýda saklamaga, şäherlileriň ýaşaýyş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmaga degişli meseleleri hemişe üns merkezinde saklamagyň wajypdygyny belledi hem-de paýtagtymyzyň ekologiýa abadançylygyny mundan beýläk-de üpjün etmek bilen baglanyşykly anyk tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow, hemişekisi ýaly, ajaýyp fiziki taýýarlygyny hem-de ýokary sport ussatlygyny görkezdi. Milli Liderimiz işiniň örän köpdügine garamazdan, ýetginjeklik ýyllaryndan berkarar bolan ýörelgelerine eýermek bilen, bedenterbiýe hem-de sportuň dürli görnüşleri bilen meşgullanmaga hemişe uly üns berýär.

Sagdyn we işjeň durmuş ýörelgesiniň adamlara öz mümkinçiliklerini doly açyp görkezmäge hem-de durmuşa geçirmäge ýardam edýändigi şübhesizdir. Yzygiderli geçirilýän türgenleşiklerdir sport maşklary adamyň saglygyna we özüni duýşuna oňyn täsir edýär. Kesellere garşy durnuklylygy pugtalandyrýar, häsiýetiňi taplaýar, zähmetsöýerlik, maksada okgunlylyk, özüňe bolan ynamy berkitmek ýaly häsiýetleriň kemala gelmegine ýardam edýär. Milli Liderimiz munuň şeýledigini özüniň şahsy göreldesi bilen tassyklap, watandaşlarymyzy, aýratyn hem ýaşlarymyzy beýik maksatlara ruhlandyrýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda amala aşyrylýan öňdengörüjilikli döwlet strategiýasynyň netijesinde häzirki wagtda bedenterbiýe-sagaldyş we sport hereketi Türkmenistanda giň gerime eýe boldy. Welosiped sporty bilen meşgullanýan türkmenistanlylaryň sany ýylsaýyn artýar. Sportuň bu görnüşi, sözüň doly manysynda, ýurdumyzda täze galkynyşa eýe boldy.

Mundan başga-da, welosiped ulagyň ekologiýa taýdan örän arassa görnüşidir. Mälim bolşy ýaly, döwlet Baştutanymyz daşky gurşawa aýawly garamagyň, amatly ekologiýa ýagdaýyny saklamagyň wajypdygyny hemişe nygtaýar. Welosiped sürmek ruhuňy belende galdyrýar, şeýle hem mähriban ülkämiz boýunça gyzykly gezelençleri amala aşyrmaga, tebigatyň ajaýyp künjeklerine baryp görmäge mümkinçilik berýär.

Galyberse-de, welosipedli gezelençler tutuş maşgala üçin boş wagtyňy netijeli geçirmek üçin ajaýyp mümkinçilikdir. Welosipedde gezelenç etmek bedene kadaly agram salýar. Munuň özi bolsa adamyň bedeniniň möwsümleýin sowuklama we beýleki kesellere üstünlikli garşy durmagyny üpjün edýär. Lukman hünärmenleriň pikirine görä, welosiped netijeli kardiotrenažýordyr. Welosiped sürmek ýürek-damar keselleriniň döremek howpuny ep-esli azaldýar hem-de dem alyş ulgamyna oňyn täsir edip, öýkeniň kadaly işlemegine ýardam berýär.

Welosipedçiler myşsalaryny türgenleşdirip, bedeniň ganaýlanyşyny gowulandyrýarlar, aýaklaryň aýlawly hereketleri ganyň damarlarda durup galmagyna mümkinçilik bermeýär. Welosipedde gezelenç etmek göz myşsalaryny türgenleşdirmek babatda hem peýdalydyr. Welosipedçi hemişe öňe seredip, ýola üns bermeli bolýar, nazaryny bir zatdan beýleki bir zada geçirýär. Şeýle maşk şowalygyň ösmegini peseldýär.

Welosiped sporty kaloriýalary sarp etmek üçin ajaýyp mümkinçilikdir. Şunda bedene zor salmak zerur däldir. Yzygiderli türgenleşikler bedende madda çalşygyny gowulandyrýar we agramyňa gözegçilik etmäge kömek berýär.

Ylmy barlagyň görkezişi ýaly, welosiped sürlende edilýän sazlaşykly hereketler we kadaly dem alyş ýadawlygy çykarmagyň ajaýyp usulydyr. Welosipedli gezelenjiň ugry täsin we ajaýyp künjeklerden geçýän bolsa, ol şähdiňi açýar.

Şeýlelikde, welosiped sporty bilen meşgullanmak hem-de welosipedli gezelençler saglyk üçin peýdaly bolmak bilen çäklenmän, eýsem, tebigatyň gözelliklerine we ajaýyplyklaryna syn etmäge mümkinçilik berýär. Halkara pikir alyşmalaryň netijesinde welosipediň adamzadyň iň ajaýyp oýlap tapyşlarynyň biri hökmünde ykrar edilendigi tötänden däldir. Arassa howada, aýratyn hem säher çagynda gezelenç etmek goşmaça güýç-gaýrat, ylham berýär.

2018-nji ýylda BMG-niň 3-nji iýuny Bütindünýä welosiped güni diýip yglan etmek hakyndaky Kararnamasynyň kabul edilmegi bolsa hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň öňe süren başlangyjynyň örän wajypdygyna hem-de möhüm ähmiýete eýedigine şaýatlyk edýär.

Paýtagtymyzyň Çandybil şaýolunyň we Bekrewe köçesiniň çatgyrynda gurlan hem-de Aşgabadyň özboluşly ajaýyplygyna öwrülen Welosiped binasy bu baýramçylygyň aýdyň nyşany boldy. Bu täsin binada mähriban halkymyzyň baý taryhy we onuň täze eýýamda gazanýan uly üstünlikleri, Watanymyzyň oňyn Bitaraplyk ýörelgelerine esaslanýan parahatçylyk söýüjilikli syýasaty, Beýik Ýüpek ýolunyň gaýtadan dikeldilmeginiň ähmiýeti, sebit we halkara hyzmatdaşlygy ösdürmekde ýetilen belent sepgitler öz beýanyny tapdy.

Köpöwüşginli sport lybasyndaky welosipedçileriň hatary Aşgabadyň giň şaýollary boýunça hereketini dowam etdi. Bu ýollaryň ugrunda ýanaşyk ýerleri abadanlaşdyrylan ajaýyp binalar peýda boldy. Paýtagtymyzyň giň we ýagty şaýollary, täsin ýaşyl zolaklardyr seýilgähler, gül aýmançalary, özboluşly suw çüwdürimleri gözüňi dokundyrýar.

“Aziýanyň merjeni” diýlip atlandyrylýan, dünýäniň iň owadan we ýaşamak üçin has oňaýly şäherleriniň biri hökmünde ykrar edilen türkmen paýtagtynyň ajaýyp binagärlik toplumlarynyň üsti şu ýyl täze ak mermerli desgalar bilen ýetirildi. Ýene birnäçe ýyldan onuň demirgazyk böleginde “şäher içindäki şäher” ýörelgesi boýunça taslanan köpugurly “Aşgabat-siti” toplumy peýda bolar.

Onuň düzümi özüne durmuş we beýleki maksatly desgalaryň 200-den gowragyny birleşdirer. Milli Liderimiziň başyny başlan bu ägirt uly taslamanyň esasy maksady nusgalyk “Smart sitini” kemala getirmekden ybaratdyr. Şol ýerde öňdebaryjy tehnologiýalar we innowasiýalar raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga hyzmat eder.

Baýramçylyk welosipedli ýörişiň geçýän ugrundaky ajaýyp görnüşler oňa gatnaşyjylarda paýtagtymyzda hem-de tutuş ýurdumyzda amala aşyrylýan ägirt uly özgertmelere özleriniň hem dahyllydyklary baradaky duýgyny has-da artdyrdy.

Türkmenistanyň işjeň syýasy, işewür medeni we jemgyýetçilik merkezi bolan Aşgabat soňky ýyllarda iri sport merkezine hem öwrüldi. Sporty ösdürmek ulgamynda täzeçillik strategiýasynyň başyny başlan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tagallalary netijesinde, ýurdumyzyň baş şäherinde kuwwatly we döwrebap, köpugurly düzüm kemala geldi.

Paýtagtymyzda täsin Olimpiýa şäherçesi guruldy we üstünlikli hereket edýär. Ol sebit hem-de dünýä derejesindäki abraýly ýaryşlaryň geçirilýän ýerine, ýurdumyzyň türgenlerini halkara bäsleşiklere taýýarlamak üçin esasy merkeze öwrüldi. Onuň düzümine üsti ýapyk Welotrek sport tiplumy hem girýär. Bu desga ähli görkezijilere, şol sanda tehniki üpjünçiligi babatda şeýle desgalara bildirilýän talaplara doly laýyk gelýär. Onuň münberleri 6 müň tomaşaça niýetlenendir. Bu ýerde göz öňünde tutulan şertler halkara ýaryşlary, şol sanda dünýä çempionatlaryny geçirmäge mümkinçilik berýär. 2017-nji ýylda bu toplumda Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň maksatnamasyna girizilen welotrek boýunça ýaryşlar geçirildi.

Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda welosiped sportuny wagyz etmek hem-de ony dünýä derejesine çykarmakdaky hyzmatlarynyň ykrar edilmeginiň nyşany hökmünde geçen ýyl hormatly Prezidentimiziň Halkara welosipedçiler birleşiginiň (UCI) ýokary sylagy bilen sylaglanandygy bellärliklidir. Bu sylag aýratyn tapawutlanan şahsyýetlere gowşurylýar.

2018-nji ýylda köpugurly “Aşgabat” stadionynda welosiped sporty boýunça iň köpçülikleýin tälim beriş sapagynyň geçirilendigini ýatlatmalydyrys. Şol sapaga 3 müň 246 adam gatnaşdy. Şondan bir ýyl geçenden soň, Olimpiýa şäherçesinde “Iň dowamly, bir nyzamly welosipedli ýöriş” geçirildi. Oňa welosipedçileriň 2019-sy gatnaşdy. Bu çäreleriň ikisi hem Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi. Bularyň ählisi sport döwleti hökmünde Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň abraýynyň barha artýandygynyň aýdyň subutnamasydyr.

Bu baradaky gürrüňi dowam edip, döwrebap sport desgalarynyň ýurdumyzyň ähli sebitlerinde gurlandygyny we ulanylmaga berlendigini bellemelidiris. Milli Liderimiziň tabşyrygy boýunça Türkmenistanda bu ulgamy okgunly ösdürmäge, ýokary derejeli türgenleri taýýarlamaga gönükdirilen degişli maksatnamalar işlenip taýýarlanyldy hem-de kabul edildi, bu babatda toplumlaýyn özgertmeler amala aşyrylýar.

Saglygyňy berkitmegiň, adamyň döredijilik mümkinçiliklerini artdyrmagyň iň gowy serişdesi hökmünde döwlet Baştutanymyzyň bedenterbiýä we sporta garaýşy durmuş syýasatynda öz beýanyny tapýar. Bu syýasatyň esasy maksady türkmenistanlylaryň abadan we bagtyýar durmuşy üçin ähli şertleri üpjün etmekden, sagdyn we ruhubelent nesli terbiýelemekden ybaratdyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow, ilkinji nobatda, öz göreldesi bilen sporta örän jogapkärli çemeleşýändigini görkezip, yzygiderli welosipedli ýa-da atly gezelençleri amala aşyrýar, sport toplumlaryna baryp, türgenleşikleri geçýär hem-de awtomobil sporty bilen meşgullanýar. Döwlet Baştutanymyz awtomobil sportunda-da hem ýokary ussatlyga eýe boldy. Milli Liderimiziň köpçülikleýin sport çärelerine gatnaşmagy diňe bir şol wakalaryň däl, eýsem, saglygy goramak we berkitmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak bilen baglanyşykly ähli taslamalaryň möhüm ähmiýete eýedigini görkezýär.

Welosiped sporty barada aýdylanda bolsa, Türkmenistanda sportuň bu görnüşini giňden wagyz etmek boýunça amala aşyrylýan maksatnamalaýyn çäreleriň anyk netijeleri berýändigini bellemelidiris. Paýtagtymyzda we ýurdumyzyň beýleki ilatly ýerlerinde sportuň bu görnüşiniň muşdaklarynyň sany barha artýar. Ilatyň dürli ýaşdaky wekilleriniň örän köp sanlysy welosiped sporty bilen işjeň meşgullanýar.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, howa şertleri hem-de bar bolan düzümler tutuş ýylyň dowamynda ýurdumyzda welosiped sporty boýunça ýaryşlary we türgenleşikleri geçirmäge mümkinçilik berýär. Halkara hyzmatdaşlygyň giňeldilmegi we bu ugurda daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen tejribe alşylmagy sportuň bu görnüşini mundan beýläk-de höweslendirmäge hem-de ösdürmäge ýardam eder.

Welosipedçileriň hatary gaýtalanmajak binagärlik keşbi bilen haýran galdyrýan paýtagtymyzyň merkezine tarap ugrady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Hökümet binasynyň ýanyna gelip, welosipedli ýörişi tamamlady. Milli Liderimiz bellenen ýoly ussatlyk bilen geçip, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmagyň saglyk hem-de hemmetaraplaýyn kämilleşmek üçin uly ähmiýete eýedigini ýene-de bir gezek aýdyňlyk bilen görkezdi.

Köpçülikleýin welosipedli ýörişe gatnaşyjylar hereketini dowam edip, Magtymguly şaýolunyň ugrunda ýerleşen “Ak şäherim Aşgabat” binasyna tarap ugradylar. Bütindünýä welosiped gününe gabatlanylyp geçirilen şu gezekki welosipedli ýöriş şol ýerde tamamlandy.

Bu köpçülikleýin sport çäresi Türkmenistanda welosiped sportunyň meşhurlygynyň barha artýandygyny hem-de ulagyň elýeterli we ekologiýa taýdan arassa görnüşi hökmünde welosipediň artykmaçlyklaryny nobatdaky gezek tassyklady. Şonuň bilen birlikde, geçirilen baýramçylyk welosipedli ýörişi jemgyýetimiziň jebisliginiň, türkmenistanlylaryň milli Liderimiziň döwlet syýasatynyň esasynda goýlan ynsanperwerlik gymmatlyklaryna ygrarlydygynyň ýene-de bir aýdyň beýanyna öwrüldi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyz täze döredijilikli maksatlara hem-de belent sepgitlere tarap ynamly öňe barýar.

* * *

Şu gün Bütindünýä welosiped güni mynasybetli welosipedli ýörişler ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda hem geçirildi. Hormatly Prezidentimiziň şahsy göreldesi hem-de bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmak üçin ähli oňaýly şertleriň döredilmegi netijesinde, sagdyn we işjeň durmuş kadalary Türkmenistanyň ýaşaýjylarynyň esasy ýörelgesine öwrülip, ähli ýaşdaky adamlary bir maksadyň töwereginde jemledi.

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda durmuş ugurly ykdysadyýetiň okgunly ösmegi, eýeçiligiň dürli görnüşlerine esaslanyp, bazar gatnaşyklaryna tapgyrlaýyn geçmek ugrunda taýsyz tagallalar edýär.

Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy milli ykdysadyýetimize öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmaga, esasan hem ylmy-barlaglary köp talap edýän pudaklarda iş bilen üpjünçiligi ýokarlandyrmaga, doly elektron resminama dolanyşygyna, sanly bilim bilen sanly ykdysadyýetiň utgaşyklylykda elektron ulgamyna çalt depginde geçilmegine uly itergi berýär. Türkmenistan kompýuter we telekommunikasiýa tehnologiýalaryny ulanmak arkaly uzak aralykdan maslahat we bilim bermek boýunça goşmaça elektron hyzmatlarynyň hasabyna sanly infrastrukturany ösdürmekde hem bu gün uly mümkinçiliklere eýe bolýar.

Dünýäniň islendik kuwwatly döwletini alyp görsek-de, ykdysady ösüşde ýokary sepgide innowasiýa-tehnologik ulgamyň işjeň ornaşdyrylmagynyň netijesinde ýetýändigi görünýär. Kabul edilen Konsepsiýa laýyklykda, dünýä ülňülerine laýyk gelýän bir bitewi internet toruny döwrebap hilde kemala getirmek arkaly sanly ykdysadyýete geçmek döwletiň düzüm birliklerinde, işewürlik düzümlerinde, jemgyýetçilik bileleşiklerinde, şeýle-de ülkämiziň çet sebitlerinde sanly ykdysadyýetiň kämil tehnologiýalaryny ornaşdyrmak çäreleri uly depgin bilen alnyp barylýar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda ösüşiň ähli ugurlarynda sanly ykdysadyýet, ählumumy durnukly ösüş üçin oňaýly şertleri döretmäge, şonuň netijesinde hem döwlet hyzmatlar portalyna sanly hyzmatlary tapgyrlaýyn ýerleşdirmäge, ýurdumyzy innowasion taýdan ösdürmäge giň mümkinçilikleri açýar.

Zamira BABANAZAROWA,

Lebap welaýat kazyýeti, kazynyň kömekçisi.

döwrüň möhüm talabydyr

Hormatly Prezidentimiz tebigy gazyň gorlary boýunça dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýän ýurdumyzy Ýewropanyň we Aziýanyň energetika bazarlaryna çykarmak, söwda-ykdysady gatnaşyklary işjeňleşdirmek, energiýanyň ekologiýa taýdan arassa görnüşlerine geçmek ýaly möhüm ähmiýete eýe bolan iri taslamalaryň amala aşyrylmagyna, uglewodorod çig malyny gaýtadan işlemäge, bäsdeşlige ukyply, halkara ölçeglere laýyk gelýän, içerki we daşarky bazarlarda uly isleg bildirilýän önümleri öndürmäge ýöriteleşdirilen önümçilikleriň döredilmegine, «mawy ýangyjy» gaýtadan işläp, ýokary hilli gazhimiýa önümleriniň öndürilmegine ileri tutulýan ugurlar hökmünde garaýar. Diýarymyzdaky ösen innowasion tehnologiýalar ornaşdyrylan we ekologiýa taýdan arassa önümçilikler hökmünde «Marykarbamid», «Garabogazkarbamid», Gyýanlydaky polimer zawodlaryny, Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan sintetik benzin öndürýän iri senagat toplumyny görkezmek bolar.

Ahaldaky tebigy gazdan benzin öndürýän zawod ylmyň we tehnologiýanyň iň soňky gazananlary bilen üpjün edilen ägirt uly himiýa barlaghanasyny ýatladýar. Gazy dizel ýangyjyna öwürmek işi tehnologiýa desgalarynyň tutuş toplumynda, ilkinji nobatda, tebigy gazy düýpli arassalamak, sintez gazyny, metanoly, benzini almak hem-de arassalamak boýunça desgalarda alnyp barylýar. Şeýle «barlaghanada» örän ýokary temperaturada we basyşda çylşyrymly himiki reaksiýa — gazy suwuk uglewodorodlara öwürmek işi amala aşyrylýar. Zawodda her ýylda ekologiýa taýdan arassa, EURO-5 ölçeglerine laýyk gelýän ECO-93 benzininiň 600 müň, ugurdaş önümlerden suwuklandyrylan gazyň 115 müň, düzüminde kükürt bolmadyk arassalanan dizel ýangyjynyň 12 müň tonnasy öndürilýär. Bu ýokary tehnologiýaly zawodyň işe girizilmegi awtoulaglardan howa goýberilýän zyýanly gazlaryň möçberini ep-esli azaltmaga mümkinçilik berýär.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan tebigy gazyň gorlary boýunça dünýäde ilkinjileriň biri hökmünde Ýewraziýada ekologiýa taýdan arassa ýangyç öndürijileriň sanawyna girýär. Şoňa görä-de, bu zawodyň önümçilik işi ekologiýa taýdan howpsuz we netijeli usullaryň ulanylýandygy bilen tapawutlanyp, atmosfera zyýanly galyndylaryň goýberilmegini aradan aýyrýar. Iri gazhimiýa toplumyna «Guinness World Records» kompaniýasynyň «Dünýäde gazdan benzin öndürýän ilkinji zawod», ABŞ-nyň Daşky gurşawy goramak gaznasynyň «Ekologiýa taýdan arassa», Şweýsariýanyň Federal tehnologiýa institutynyň «Innowasion tehnologiýa» güwänamalarynyňdyr nyşanlarynyň berilmegi onuň degişli ugurlarda dünýä derejesinde ykrar edilýändigini aýdyň tassyklaýar.

Milli Liderimiziň gazhimiýa toplumyny ösdürmekdäki yzygiderli tagallalary netijesinde, ýurdumyzda uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemek esasynda ammiagyň, karbamidiň, polietileniňdir polipropileniň önümçiligi ýola goýuldy, şeýle-de metanol, poliwinilhlorid, poliwinilasetat, formaldegid, oba hojalyk mallary üçin sintetik iým we wodorod ýaly önümleri öndürmek üçin uly mümkinçilikler bar. Häzirki wagtda dünýäniň ösen döwletlerinde ekologiýa taýdan arassa ýangyç boýunça strategiýa işlenip taýýarlanylyp, onda wodorod önümçiligine aýratyn üns berilýär. Statistik maglumatlara görä, dünýäde 50 million tonna golaý wodorod öndürilýär. Wodorod tehnologiýalarynyň ösdürilmegi hem-de ornaşdyrylmagy netijesinde, dünýä ykdysadyýetinde oňa talap barha artýar we 2050-nji ýylda 350 million tonna, 2100-nji ýylda bolsa 800 million tonna ýetmegine garaşylýar.

Wodorod himiki elementleriň periodik ulgamynda birinji belgili bolup, iň ýeňil we tebigatda köp ýaýran işjeň elementdir. Ol tebigatda erkin görnüşde däl-de, diňe birleşmeleri duş gelýär hem-de has giň ýaýran birleşmelerine, esasan, suw, tebigy gazdyr nebit degişli. Wodorodyň tebigatda duş gelýän birleşmeleriniň tükeniksiz ätiýaçlygyndan, ýanma ýylylygyndan, daşky gurşawa zyýansyzlygyndan çen tutsaň, ony geljegiň ýangyjy hasaplamak mümkin. Şeýle-de howa garylyp ýakylanda, onuň tüssesinde uglerod oksidleridir gurum bolman, diňe arassa suw buglary emele gelýär.

Wodorod almak üçin suw, tebigy gaz we nebit esasy çig mal hasaplanýar. Olardan wodorod almak maksady bilen, gazlaryň katalitik riformingi, gaty ýangyçlaryň pirolizi we suwuň elektrolizi usullary peýdalanylýar. Metanyň, etanyň, propanyň, butanyň katalitik riforming (konwersiýa) usuly dünýäde has giňden ýaýrap, onuň sebäbi nebitdir gazy gaýtadan işleýän kärhanalarda riforming desgasynyň bolmagy bilen şertlendirilendir. Häzirki wagtda alynýan wodorodyň köp bölegi himiýa senagatynda (ammiak, azot dökünini, karbamid, metanol almakda), azyk önümçiliginde (ösümlik ýaglaryny gidrirläp, gaty ýaglary almakda), nebit fraksiýalaryny gidroarassalama we gidrokreking hadysalarynda, wodorody ýokary temperaturada gidrirlemegiň katalitik reaksiýalarynda peýdalanylýar. Ondan peýdalanmagyň möhüm ugurlarynyň biri energetika ulgamydyr. Bu ulgamda wodorod gazturbina berilýän metan-wodorod garyndysynyň düzüminde ýylylyk göteriji hökmünde peýdalanylýar.

Wodorod iň ýeňil ýangyçdyr. Ony benzine goşup hem ulanmak mümkin. Arassa wodorod ýangyç hökmünde peýdalanylanda, daşky gurşawa hiç hili zyýanly täsirini ýetirmeýär. Ol benzine goşulyp ýakylanda, bölünip çykýan zyýanly gazlaryň mukdary ep-esli peselýär. Ulaglaryň ähli görnüşleri (uçarlar, dikuçarlar, gämiler, otlular, awtomobiller, raketalar, uçarmansyz enjamlar) üçin ýangyç bolup hyzmat etmegi hem-de ekologiýa taýdan arassalygy wodorodyň esasy artykmaçlyklarynyň biridir.

Ýakynda hormatly Prezidentimiz Ahaldaky tebigy gazdan benzin öndürýän zawodyň işi bilen tanyşlygynyň barşynda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini, ilkinji nobatda, energetika, wodorod we energiýa tygşytlaýjy tehnologiýalar ulgamyndaky innowasiýalary ornaşdyrmaga, ýangyç-energetika toplumyny sanlylaşdyrmaga degişli anyk wezipeleri kesgitledi. Alym Arkadagymyzyň ýurdumyzyň tebigy baýlyklaryny netijeli hem-de toplumlaýyn ulanmaga, milli ykdysadyýeti senagatlaşdyrmaga, onuň eksport kuwwatyny artdyrmaga, ekologiýa taýdan arassa önümçilikleri döretmäge aýratyn üns bermegi biz — türkmen alymlaryny täze ylmy-barlag işlerini alyp barmaga we döredijilikli gözleglere ruhlandyrýar.

Durdymyrat GADAMOW,

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynyň direktory, himiýa ylymlarynyň kandidaty.