Mugallymy müň miweli daragtlary ýetişdirýän bagbana meňzedýärler. Daşy ýonup, sünnä sungat döredýän heýkeltaraşa deňeýärler. Ony geljegiň mizemez sütünlerini gurýan binagäre meňzedýänlerem bar. Olaryň hiç birine-de däl diýip bolmaz. Emma şol meňzedilýän kesp-hünärleriň ählisiniň kämilligi-de mugallymyň yhlasyndan başlanýar ahyry! Megerem, mugallymy Güne meňzedip bolar. Onuň barlygynda tümlük ökje göterip, ýagtylyk çyragy ýaýylýar.
Aýdylyşy ýaly, raýatyň gowy adam bolmagy — jemgyýet üçin utuş. Şol gowy adamyň mugallym bolmagy welin, jemgyýete ençeme esse bähbitlidir. Çyn mugallymyň zehini, ukyp-başarnygy döwlet Baştutanynda jemlenende bolsa, ol tutuş milletiň, nesilleriň bagtyna öwrülýär. Biz munuň şeýledigine milli Liderimiziň mysalynda ýygy-ýygydan göz ýetirýäris.
Gahryman Arkadagymyz — milletiň baş mugallymy. Halkyň ýol görkezijisi. Watansöýüjiligiň nusgalyk mekdebi.
1-nji sentýabrda paýtagtymyzyň Maslahat köşgünde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Bilimler we talyp ýaşlar güni hem-de täze okuw ýylynyň başlanmagy mynasybetli umumy okuw sapagyny geçdi. Döwlet Baştutany, Belent Serkerdebaşy, mugallym, professor, akademik hökmünde taryhyň şindiki, möhüm pursadynda öz pikirlerini paýlaşdy, ýaşlara öwüt-nesihatlaryny berdi. Göräýmäge, talyp ýaşlardyr okuwçylar üçin niýetlenen ýaly hem bolsa, munuň her birimiz üçin unudylmajak watançylyk sapagy bolandygyny turuwbaşdan bellemelidiris. Onuň diňe bir okuw sapagy däl, eýsem, döwürleri, nesilleri, köňülleri birleşdirýän hakyda sapagyna öwrülendigini-de nygtan ýagşy.
***
Biziň üçin ýurt Garaşsyzlygynyň mukaddeslik gymmaty nämede?
Bitaraplyk bize näme berdi?
Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan häzirki wagtda halkara syýasatda nähili orun eýeleýär?
Özbaşdak ösüşiň 30 ýyly içinde gazanylanlar, esasan, nämelerden ybarat?
Watanymyzyň ösüşini ilerletmekde şu günki ýaş nesliň üstüne niçiksi borçlar düşýär?
Dördünji senagat rewolýusiýasy eýýamynda hünärmenleriň taýýarlygyna neneňsi talaplar bildirilýär?
Bizi mizemez millet, agzybir halk hökmünde haýsy gymmatlyklar, ýörelgeler baglanyşdyrýar, bitewüleşdirýär?
Öňde duran maksatlar we wezipeler, esasan, nämelerden ybarat?
Ine, Gahryman Arkadagymyzyň okuw sapagy her birimiz üçin möhüm bolan şu we şular ýaly sowallara takykdan aýdyň jogaplary özünde jemledi. Oý-pikirleriň täze gözýetimlerini açmak bilen, döwrümize, özümize has içgin, has çuňňur düşünmäge ýardam etdi.
Täsin ukyply bir adam hakda şeýleräk rowaýat edýärler. Nämemiş, ol sag gözi bilen geljegi, sol gözi bilen geçmişi görüp bilýärmiş. Ýöne şu günki güni görmeli bolanda, iki gözüni-de giňden açyp seredýärmiş. Ondan: “Ýeri, sen geçip giden geçmişidir nämälim geljegi bir gözde synlap bilýän halyňa, gözüň alnyndaky şu güni goşa didäň bilen synlamaň näme?!” diýip sorapdyrlar. Jogaby nagt bolupdyr: “Şu günüňi doly görüp bilmeseň, ne geçmişe göz ýetirip bolar, ne-de geljege!”.
Hawa, geçmişe buýsanç, geljege ynam şu günüňe, öz döwrüňe düşünmekden, oňa aň ýetirmekden başlanýar.
***
Danalar aýtmyşlaýyn, dünýäde iki gudrat bar bolsa, biri Sözdür!
Dünýäde ýeke gudrat bar bolsa, ol hem Sözdür!
Çeper sözlerdir. Ýürekden çykyp, göni ýürege ýetýän şeker sözlerdir...
“Men ýaşlygymdan halkymyzyň durmuşyny, dünýägaraýşyny, watançylygyny, ahlak kadalaryny, türkmen diliniň söz baýlygyny özünde jemleýän nakyllary depderlerime belläp almagy endik edindim” diýýän milli Liderimiziň öz çykyşynda halk döredijiliginiň nusgalaryny, dokmaňyz nakyllarydyr rowaýatlary ýerlikliden jaýdar ulanyşyna üns berensiňiz. Olar dirilik damjasy bolup, göni kalba damýar. Pederleriň oýnam söze iner ýüküni urup bilişlerini diýsene! Hut şeýle äheň, şeýle inçelik Gahryman Arkadagymyzyň öz eserlerine hem mahsus.
“Bilim odun ýygnamak däl-de, ot ýakmakdyr” diýilýär. Hormatly Prezidentimiziň okuw sapagy hem diňe gymmatly maglumatlary özünde jemländigi bilen däl-de, ýüreklere aralaşyp, duýgulary alawladyp, ýaş nesliň watançylyk söýgüsini artdyrandygy bilen ähmiýetlidir.
***
Mugallymçylyk, bilime, bilimlä sarpa, ýaş nesle ugur-ýol görkezmek, goldamak... Bu ýörelgeler döwlet Baştutanymyza pederlerinden arka-arka geçen terbiýe mekdebidir. Bu hakykata Gahryman Arkadagymyzyň “Älem içre at gezer”, “Döwlet guşy” atly romanlaryny okanyňda-da aýdyň göz ýetirýärsiň.
“Döwlet guşy” romanynda beýan edilişi ýaly, milli Liderimiziň atasy Berdimuhamet aga Kirow raýonyna işe iberilip, ilkinji ädimlerini hem mekdep gurmakdan başlaýar. Onda-da nähili kynçylykly şertlerde!
Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda obada mugallym zerur diýip, hernäçe ibermejek bolsalar-da, Berdimuhamet aganyň Watan goragyna gitmek üçin öz ýerine okuwçylaryndan ýedi gyza bu asylly kesbi öwredendigi, olaryň hem Aşgabatda synag tabşyryp, “mugallym” diýen güwänamany alyp, obalarynda uzak ýyllar abraý bilen zähmet çekendikleri baradaky maglumatlar okyjyny biparh goýmaýar.
Gahryman Arkadagymyzyň garry atasy Anna aganyň-da ýaş nesle sowat öwretmekde yhlasyny gaýgyrmandygyna biz bu eser arkaly göz ýetirýäris. “Döwlet guşy” romanynda Anna aganyň bütin ömrüni Yzgantda geçirendigi, özem örän döwletli, abraýly adam bolandygy, onuň döwletiniň, näçe harç etse-de, egsilmändigi barada täsirli beýan edilýär. Ol Gökdepäniň ýaşlarynyň köpüsiniň Peterburgda, Moskwada, Daşkentde okap, ýokary bilim alyp gelmegi üçin harjyny öz üstüne alyp, pul baryny döküpdir. Obalara aýlanyp, zehinli, üşükli oglanlary gözläpdir. Olary tapybam, ata-eneleri bilen gepleşip, ylalaşyp, okuwa ýollapdyr. Ol bu işleri öz halkynyň sowatly, ýaşlaryň bilimli bolmagy üçin edipdir.
Ine, hormatly Prezidentimiziň döwlet Baştutanlygyna saýlanan ilkinji günlerinden milli bilim ulgamyny kämillige ataran aýgytly çözgütleriniň, hem öz ýurdumyzda, hem dünýäniň iň gowy ýokary okuw mekdeplerinde türkmen ýaşlarynyň bilim ýüküni berkden tutmagy babatdaky tutumly tagallalarynyň asyl-ruhy kökleri nirede eken!
Milli Liderimiziň bu ugurda baý ruhy tejribäniň eýesidigine biz täsiri ömre ornajak okuw sapagynyň dowamynda hem göz ýetirdik.
***
...Umumy okuw sapagyndan soňra, kaşaň Maslahat köşgünden çykyp barýan läle-reýhan ýaşlary synlaýaryn. Olaryň başlary belent, ýüzleri nurana, gadamlary ynamly!
Ýurdumyzyň ilatynyň gylla ýaryny 25 ýaşdan ýaş adamlar düzýär. Ýaşlar — jemgyýetiň iň täsirli we işjeň bölegi. Döwrüň ýönekeý öwüşginlerine çenli, öňi bilen, ýaşlarda şöhlelenýär. Ýaşlarda bolup geçen islendik üýtgeşme bolsa tutuş jemgyýete täsirini ýetirýär. Şoňa görä-de, döwletimizde uzak geljege niýetlenen, köpugurly ýaşlar syýasaty alnyp barylýar. Türkmenistanda ýaşlar syýasaty diýmek — kämil bilim ulgamy diýmek. Bagtyýar maşgala ojagy diýmek. Ýokary durmuş üpjünçiligi, iş orunlarynyň döredilmegi diýmek. Sportuň ösdürilmegi, sagdyn durmuş ýörelgesiniň pugtalandyrylmagy diýmek... Biz röwşen geljek bilen bagly ähli arzuw-hyýallarymyzy, maksatlarymyzy ýaş nesil bilen baglanyşdyrýarys.
Ykdysatçylar ylym-bilim ulgamlaryna gönükdirilen maýa goýum serişdeleriniň beýleki pudaklara garanyňda, basym ödelýändigini, tiz wagtdan 3 — 6 esse möçberde ýokary girdeji berýändigini belleýärler. Ýurdumyzda bu ugra gönükdirilýän ummasyz harajatlaryň hasaby diňe ykdysady bähbitler bilen däl-de, eýsem, halkyň röwşen geljegi bilen ölçenýär.
Käbir maglumatlary degşirip göreliň! 2007-nji ýylda Türkmenistanyň orta mekdeplerinde 90 müň çaga 1-nji synpa barypdyr. Şu ýyl bolsa bu görkeziji 161 müň 739-a barabar boldy.
2007-nji ýylda ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerine ýaşlaryň 3 müň 715-si talyplyga kabul edilen bolsa, bu görkeziji şu ýyl 14 müň 687-ä baryp ýetdi!
Bu sanlardyr maglumatlar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda başy başlanan täze taryhy döwrüň gerimine, derejesine, aýgytly gadamlaryna göz ýetirmäge esas berýär. Munuň özi diňe bilim babatda däl, eýsem, halkyň barha ýokarlanýan ýaşaýyş-durmuş derejesi barada pikir öwürmäge-de anyk çelgidir.
Bu ýyllarda döwrebap bilim ojaklarynyň ýüzlerçesi guruldy. Ýokary okuw mekdepleriniň sany tas iki essä çenli artdyryldy. Olarda öwredilýän hünärleriň sany-da, döwrüň talabyna görä, yzygiderli artmak bilen. Soňky üç ýyldan misil tutsak, her okuw ýylynyň başyndan ýokary okuw mekdeplerinde täze hünärleriň 30-dan gowragynyň girizilendigini aýtmak bolar.
Onsoňam, bular — diňe daşky görkezijiler. Ahyrky netije, esasy üstünlik bolsa şeýle giň gerimli işler bilen bilimiň hiliniň ýokarlandyrylyp, mazmunynyň baýlaşdyrylandygyndadyr.
“Türkmenistanda bilim ulgamy — munuň özi ýöne bir ykdysadyýetiň möhüm pudagy bolmak bilen çäklenmeýär. Bu — biziň çagalarymyzdyr, biziň ýaşlarymyzdyr, biziň mugallymlarymyzdyr. Dürli nesilleriň we ykballaryň iňňän çylşyrymly baglanyşygydyr” diýýän milli Liderimiziň bu ugurdaky tagallalary üznüksiz, köpugurly.
***
Käte oýlara berilýärsiň. Hezreti Aly: “Maňa bir harp öwredeniň kyrk ýyl hyzmatynda duraryn” diýipdir. Eýsem, biz giň mümkinçilikleri bilen köňlümize ganat, ömrümize zynat, ummanlary gulaçlamaga kürek, dünýä aralaşara dünýä deý uly ýürek beren döwrümiziň öňündäki borjumyzy-parzymyzy nädip ödäp bileris?! Ine, bu mukaddes borjy ödemegiň çelgisini-de Gahryman Arkadagymyzyň okuw sapagynda sözlän sözünden tapýarys:
“Durmuşdaky ähli düşünjedir bilimler Watandan başlanýar”.
“Bu nurana topragy söýmek, goramak, gülletmek biziň her birimiz üçin parzdyr. Biziň at-abraýymyz, mertebämiz we derejämiz şu topragyň şöhratyny belende göterip bilşimize baglydyr...”.
“Beýik maksatlara ýetmek üçin, zähmeti hemişe özüňize hemra ediniň! Siziň çekýän zähmetiňiz hemişe halal, ile-ýurda bähbitli bolsun!”
“Ynsanyň edebi altyndan gymmatdyr, gymmatbaha daşlardan owadandyr”.
“Ýaşlar, siz pederlerimiziň ýoluny mynasyp dowam edip, ýagşy gylyk-häsiýetleriňiz, adamkärçiligiňiz, başarnygyňyz bilen tanalyp, hakyky türkmen bolup dünýä çykmalysyňyz”...
Bu sözler — ýürekden çykyp, ýürege ýetýän sözler.
Parasatly atanyň öz perzentlerine berip biljek pentleri...
Hawa, şahyr mamla:
Sözleň düre dönmek ukyby bardyr,
Düre dönen söze dürdäne diýrler...
Kakamyrat REJEBOW.
“Türkmenistan”.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/39384