Türkmenbaşy şäherindäki Halkara deňiz porty Aziýa hem-de Ýewropa ýurtlarynyň arasyndaky ykdysady we söwda hyzmatdaşlygyny hil taýdan täze derejä çykarmaga uly goşant goşýar. Bu deňiz portunyň milli ykdysadyýetimiziň, şeýle-de tutuş sebitiň ösüşinde eýeleýän orny möhüm ähmiýete eýedir. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe deňiz we derýa ulgamy hem düýpli ösüşleri başdan geçirýär. Şunda «Türkmendeňizderýaýollary» agentliginiň «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetinde bitirilýän işler has-da buýsandyryjydyr. Häzir bu zawodyň hyzmatlaryna daşary ýurtlarda hem uly gyzyklanma bildirilýär.  

Ulag pudagyny döwrebaplaşdyrmak hem-de oňa öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak ata Watanymyzy durmuş-ykdysady we ylmy-tehniki taýdan ösdürmekde derwaýys wezipeleriň biri hasaplanýar. Bu ugurda «Türkmendeňizderýaýollary» agentliginiň tabynlygyndaky edara-kärhanalarda, şeýle hem «Deňiz söwda floty» ýapyk görnüşli, «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetleriniň düzümlerinde alnyp barylýan işler özüniň giň gerimi bilen tapawutlanýar. 

Gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody ýylda 10 müň tonna polady işläp, 4 — 6 gämini gurmaga niýetlenendir. Mundan başga-da, bu ýerde 2 müň tonna polady işlemek arkaly, ortaça, 20 — 30 sany kiçi we orta göwrümli gämileriň abatlaýyş we bejeriş işlerini ýerine ýetirmäge doly mümkinçilik bar. Döwrebap tehnologiýalar ornaşdyrylan zawodda gämi dizaýny, taslama dolandyrylyşy, üpjünçilik, bejeriş, önümçilik, tehniki hyzmat ediş, hil we zähmet howpsuzlygy, bug gazanlary hem-de kompressorlar bilen bagly işler utgaşykly alnyp barylýar. Dürli görnüşli gämileri, nebit tankerlerini, deňiz platformalaryny, tirkeg gämilerini, katerleri, şeýle hem halk hojalygynyň senagat pudaklary üçin demirden dürli gurluşlary, taýýar önümleri, enjamlary, gurallary ýasamak, göwrümli demir listlerini işlemek, olary posdan arassalamak, ýylmamak we reňklemek, dürli senagat pudaklarynda, ýyladyşhanalarda giňden peýdalanylýan radiatorlary taýýarlamak hem-de ýurdumyzyň suw howdanlarynyň göwrümini giňeltmekde, iri akabalaryň suw geçirijiligini ýokarlandyrmakda ulanylýan dürli kysymly läbik sorujylar babatdaky işler berjaý edilýär. Munuň üçin bu ýerde zähmet çekýän hünärmenler ähli zerur şertler bilen üpjün edilipdir. Şeýle bolansoň ýerine ýetirilýän işler halkara hil ülňülerine hem laýyk gelýär.  

Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna gelýän konteýnerleri buýrujylaryň sargytlary esasynda abatlamak, kebşirlemek, reňklemek, deňiz giňişliginde ýük daşaýan, ýolagçy gatnadýan, beýleki işlerde ulanylýan gämileri we ýüzüji serişdeleri tehniki taýdan gözden geçirmek işleri-de üstünlikli alnyp barylýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň başyndan bäri «Deňiz söwda floty» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň «Çarlak», «Almaz» ýolagçy gämilerinde, nebit önümlerini daşaýan «Kenar» gämisinde, Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň «Aýdak» tirkeg gämisinde, «Nurly tolkun» hususy kärhanasynyň «Nurana» ýolagçy hem-de «Blue Marine» daşary ýurt kompaniýasynyň «Topaz Glory» tirkeg gämisinde ýeňil abatlaýyş işleri geçirilip, sargytlar öz wagtynda we ýokary hilli ýerine ýetirildi. 

Degişli ugurlarda bilim alýan talyplaryň zawodyň abatlaýyş, bejeriş bölümlerinde okuw-önümçilik tejribeliklerini geçmegi hem oňat ýola goýlupdyr. Bu bolsa ýaş nesliň döwrebap bilim almagy we zähmet çekmegi babatda edilýän tagallalaryň guwandyryjy netijesidir.  

Hojaberdi BAÝRAMOW

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli amala aşyrylýan «Açyk gapylar» hem-de giň hyzmatdaşlyk syýasaty syn berilýän aýda ýurdumyzyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň aýry-aýry döwletleriň we abraýly guramalaryň wekilleri bilen geçiren syýasy geňeşmelerinde, ikitaraplaýyn, köptaraplaýyn görnüşdäki köp sanly duşuşyklarynda, sergilerde, işewürlik maslahatlarynda, medeni çärelerde öz beýanyny tapdy. Gyzyklanma bildirýän hyzmatdaşlar bilen ýola goýlan netijeli dialog Garaşsyz Türkmenistanyň ählumumy bähbitlere laýyk gelýän hyzmatdaşlygy giňeltmegi we çuňlaşdyrmagy maksat edinýändigini aýdyň görkezdi. 

Özara bähbitli hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlary 1-nji iýunda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň hem-de Mejlisiň Başlygy D.Gulmanowanyň ýurdumyza iş sapary bilen gelen Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary Helga Şmid bilen geçiren duşuşyklarynyň esasy mowzugy boldy. Bellenilişi ýaly, guramanyň Aşgabatdaky merkeziniň täze binasynyň açylmagy Türkmenistanyň we ÝHHG-niň uzak möhletleýin gatnaşyklary mundan beýläk-de berkitmäge çalyşýandyklarynyň subutnamasy boldy. 

1-nji iýunda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde daşary syýasat edaralarynyň arasyndaky türkmen-fin geňeşmeleri geçirildi. Onuň barşynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlarda, halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň, ÝB-niň, ÝHHG-niň çäklerinde netijeli özara gatnaşyklary ösdürmegiň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Geçen aýyň başynda Ermenistan Respublikasynda geçirilen Türkmenistanyň Medeniýet günleri iki ýurduň arasyndaky medeni-ynsanperwer gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek üçin möhüm binýat boldy. Onuň çäklerinde ýurdumyzyň sungat ussatlarynyň konserti, türkmen halkynyň taryhyna, özboluşly däp-dessurlaryna, Gündogaryň akyldary we görnükli şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna, Watanymyzyň häzirki döwürde ýeten sepgitlerine bagyşlanan amaly-haşam we şekillendiriş sungaty eserleriniň sergisi guraldy. 

2-nji iýunda Çolpon-Ata şäherinde (Gyrgyz Respublikasy) geçirilen “Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi” formatyndaky ýokary derejeli sammite Ýewropa Geňeşiniň Başlygy Şarl Mişel, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň Prezidentleri hem-de Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary gatnaşdylar. Sammitde Merkezi Aziýa we Ýewropa Bileleşigine agza döwletleriň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryna, şol sanda, üstaşyr ulag, sanlylaşdyrma, daşky gurşawy goramak, serhet howpsuzlygy, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyna garşy göreşmek, bilim, medeniýet, syýahatçylyk ulgamlaryndaky meselelere garaldy. 

5-nji iýunda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-ýapon hem-de ýapon-türkmen komitetleriniň başlyklarynyň sanly ulgam arkaly geçirilen duşuşygynda ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça komitetleriň bilelikdäki mejlisiniň Teswirnamasynda görkezilen taslamalary durmuşa geçirmegiň mümkinçiliklerine seredildi. 

Şol gün Duşenbe şäherinde (Täjigistan Respublikasy) geçirilen Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň (AHHG) müdiriýetiniň nobatdaky mejlisine we AHHG-nyň döredilmeginiň 30 ýyllygyna bagyşlanyp, «Merkezi Aziýa: güýçli sebitleýin institut arkaly durnukly geljege tarap» atly halkara maslahata Türkmenistanyň, Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň we Özbegistan Respublikasynyň wekiliýetleri, AHHG-nyň Ýerine ýetiriji komitetiniň agzalary, şeýle-de onuň düzüm birlikleriniň wekilleri gatnaşdylar. Mejlisde Aral deňziniň sebitindäki ýurtlara kömek bermek boýunça Hereketleriň maksatnamasynyň taslamalarynyň durmuşa geçirilişi, AHHG-nyň guramaçylyk gurluşyny we şertnama-hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça iş toparynyň alyp baran işleriniň netijeleri, guramanyň 30 ýyllygyna bagyşlanan ýubileý çäreleriniň guramaçylygy we geçirilişi bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Mejlisiň jemleri boýunça AHHG-nyň müdiriýetiniň birnäçe çözgütlerine gol çekildi. 

Daşky gurşawy goramagyň bütindünýä güni mynasybetli 5-nji iýunda Türkmenistanyň Oba hojalyk toplumynyň edara binasynyň uly mejlisler zalynda “Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda daşky gurşawy goramak boýunça gazanylan üstünlikler we bu ugurda halkara hyzmatdaşlyk” atly ylmy-amaly maslahat geçirildi. 

5-6-njy iýunda Tbilisi şäherinde (Gruziýa Respublikasy) geçirilen Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-gruzin toparynyň dördünji mejlisiniň çäklerinde ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ýokary derejesi bellenildi we iki ýurduň arasyndaky köptaraplaýyn gatnaşyklary söwda-ykdysady, ulag-logistika, energetika, medeni-ynsanperwer, ylym-bilim ulgamlarynda, şol sanda maýa goýum, oba hojalygy, sport, syýahatçylyk ugurlarynda mundan beýläk-de ösdürmegiň ugurlary kesgitlenildi. Duşuşygyň jemleri boýunça Teswirnama gol çekildi. 

4 — 7-nji iýunda Türkmenistanyň wekiliýetiniň Rim şäherine (Italiýa Respublikasy) amala aşyran iş saparynyň maksady türkmen medeniýetine degişli mirasy halkara jemgyýetçilikde ýaýbaňlandyrmakdan, gaýtalanmajak taryhy, arheologik we etnografik gymmatlyklaryň sergisini guramakdan ybarat boldy. Saparyň barşynda Italiýanyň medeniýet ministri, Rim şäheriniň häkimi bilen duşuşyklar geçirildi. Olarda iki ýurduň arasynda medeni-ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmegiň meseleleri, şol sanda Italiýada Türkmenistanyň täsin taryhy gymmatlyklarynyň sergisini geçirmek üçin netijeli ädimler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

7-nji iýunda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Atom energiýasy boýunça halkara agentligiň (IAEA) Türkmenistan üçin Çarçuwaly maksatnamasyny taýýarlamak bilen bagly mejlis geçirildi. Onda ýakyn ýyllarda Atom energiýasy boýunça halkara agentligiň ýurt boýunça maksatnamasynyň deslapky taslamasynda görkezilen hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary maslahatlaşyldy. 

7-8-nji iýunda Türkmenistanyň wekiliýeti Soçi şäherinde (Russiýa Federasiýasy) geçirilen Ýewraziýa hökümetara geňeşiniň we Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Hökümet Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlislerine, 3-nji Ýewraziýa kongresiniň, GDA-nyň we Ýewraziýa ykdysady bileleşiginiň 2-nji ýaşlar forumynyň işine gatnaşdy. Bu çäräniň çäklerinde “Ýewraziýa — biziň öýümiz” atly sergi guraldy. Sergide ýurdumyzyň birnäçe ministrlikleriniň, pudak edaralarynyň önümleri görkezildi. 

8-nji iýunda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Wengriýanyň Premýer-ministri Wiktor Orban bilen geçiren duşuşygynda türkmen-wenger hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

8-nji iýunda BMG-niň Türkmenistandaky agentlikleriniň hem-de bu guramanyň sebitleýin düzümleriniň ýolbaşçylary bilen sanly ulgam arkaly duşuşykda Birleşen Milletler Guramasy bilen dürli ugurlarda, şol sanda durnukly ösüş, sanlylaşdyrma, durnukly ulag, howanyň üýtgemegi we daşky gurşawy goramak, milli medeni mirasy gorap saklamak, bilim, saglygy goraýyş ulgamyna iň gowy tejribeleri girizmek we ornaşdyrmak boýunça meseleleriň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşyldy. 

12-nji iýunda Daşary işler ministrliginde geçirilen ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň nobatdaky mejlisinde Türkmenistanyň milli gymmatlyklaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça geçirilen bilelikdäki işlere aýratyn üns berildi. 

Şol gün Ylymlar güni mynasybetli “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylym, tehnika we innowasion tehnologiýalar” atly halkara ylmy maslahat geçirildi. 

Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýy we geljegi 12-13-nji iýunda Mejlisde we Daşary işler ministrliginde ÝHHG-niň Milli azlyklaryň işleri boýunça Ýokary komissary Kaýrat Abdrahmanow bilen geçirilen pikir alyşmalaryň esasy mazmunyny düzdi. 

12-nji iýunda Daşary işler ministrliginde ÝUNESKO-nyň Tährandaky klaster edarasynyň direktory Golda El-Huri bilen geçirilen duşuşykda öňde durýan bilelikdäki taslamalar we çäreler ara alnyp maslahatlaşyldy.  

13 — 16-njy iýunda “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda dünýä halklarynyň saz sungatyna, milli medeniýeti gorap saklamaga, wagyz etmäge bagyşlanan “Awaza — 2023” atly halkara tans we folklor festiwaly hem-de “Folklor döredijiliginiň we halk tansynyň dessurlary” atly halkara ylmy-amaly maslahat geçirildi. 

19-njy iýunda Daşary işler ministrliginde Birleşen Milletler Guramasynyň Taslama hyzmatlary boýunça müdirliginiň (ÝUNOPS) Awstriýadaky köp ýurtly edarasynyň direktory hanym Freýa fon Grote bilen geçirilen duşuşykda halkara gün tertibiniň giň ugurlary boýunça Türkmenistan bilen BMG-niň özara gatnaşyklaryny mundan beýläk-de ösdürmegiň geljekki mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Türkmen wekiliýetiniň gatnaşmagynda 19-20-nji iýunda Nýu-Ýorkda Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça ýokary derejeli hepdeligiň çäreleriniň çäklerinde BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary, Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça müdirliginiň ýolbaşçysy Wladimir Woronkow, şeýle-de BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasarynyň kömekçisi, BMG-niň Terrorçylyga garşy göreşmek boýunça komitetiniň Ýerine ýetiriji müdirliginiň Ýerine ýetiriji direktory Natalýa German bilen ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi. Duşuşyklarda ýurdumyzyň häzirki döwrüň meselelerini çözmek üçin BMG we bu guramanyň hyzmatdaşlary bilen özara gatnaşyklary dowam etdirmäge taýýardygy nygtaldy. 

19-njy iýunda ýurdumyzda iş sapary bilen bolan Ýewropa parlamentiniň Merkezi Aziýa ýurtlary we Mongoliýa boýunça wekiliýetiniň ýolbaşçysy Tomaş Zdehowskiý bilen Mejlisde hem-de Daşary işler ministrliginde geçirilen duşuşyklarda parlamentara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek ara alnyp maslahatlaşylan meseleleriň biri boldy. 

20-nji iýunda Türkmenistanyň we Ysraýyl Döwletiniň daşary işler ministrleriniň arasynda geçirilen telefon arkaly söhbetdeşligiň dowamynda taraplar iki ýurduň işewürler birleşikleriniň arasynda göni gatnaşyklary ýola goýmak esasynda söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmek barada pikir alyşdylar. 

Şol gün Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Magtymguly adyndaky Dil, edebiýat we milli golýazmalar institutynda Eýran Yslam Respublikasynyň Beýik ruhy lideri Aýatolla Ali Hameneýiniň türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa iberen “Magtymguly Pyragynyň goşgular diwanynyň” iki jiltlik ýygyndysynyň sowgat hökmünde gelip gowuşmagyna bagyşlanan dabaraly maslahat geçirildi. 

Şeýle hem şol gün Aşgabatda utgaşykly görnüşde “Sebitde suw baýlyklaryndan tygşytly peýdalanmak boýunça çäreler üçin maliýe we maýa goýum goldawy” atly maslahat geçirildi. Maslahatyň netijesinde Jemleýji Beýanat kabul edildi. 

21-nji iýunda Nýu-Ýork şäherinde Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň ýanyndaky hemişelik wekilhanasynda Türkmenistan bilen Trinidad we Tobago Respublikasynyň arasynda diplomatik gatnaşyklary ýola goýmak hakynda Bilelikdäki Beýannama gol çekildi. 

21-22-nji iýunda Türkmenistanyň wekiliýetiniň Abu-Dabi şäherine amala aşyran saparynyň dowamynda Anwar Gargaş adyndaky Diplomatik akademiýanyň (BAE) Baş direktory Nikolaý Mladenow hem-de akademiýanyň mugallymlary bilen duşuşyk geçirildi. Onuň dowamynda akademiýanyň usulyýet we okuw maksatnamasy, ylmy-barlag, neşirýat, ylmy-amaly işleri barada maglumat berildi. 

Türkmen wekiliýetiniň Birleşen Arap Emirliklerine amala aşyran saparynyň çäginde ýurduň Strategik ylmy-barlag we işläp taýýarlamalar merkeziniň baş direktory, BAE-niň daşary işler ministriniň halkara gatnaşyklary ösdürmek boýunça kömekçisi bilen geçirilen gepleşiklerde dostlukly döwletara gatnaşyklara, abraýly halkara guramalaryň çäklerindäki hyzmatdaşlyga ygrarlylyk tassyklanyldy. 

23-nji iýunda Daşary işler ministrlikleriniň arasynda geçirilen türkmen-italýan we türkmen-litwa geňeşmelerinde hyzmatdaşlygy syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlar, şeýle hem halkara düzümleriň ugurlary boýunça giňeltmegiň geljekki mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

24 — 28-nji iýun aralygynda ýurdumyzda TÜRKSOÝ-nyň döredilmeginiň 30 ýyllygyna bagyşlanyp, Türki döwletleriň Medeniýet hepdeligi geçirildi. Onuň çäklerinde folklor we tans toparlarynyň bilelikdäki çykyşlary, sazandalaryň, opera aýdymçylarynyň döredijilik konsertleri, fotosuratlaryň hem-de çagalaryň çeken suratlarynyň sergisi guraldy. 

26-njy iýunda Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň maslahatlar zalynda geçirilen “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri we Magtymguly Pyragy” atly halkara ylmy maslahatyň baş maksady Magtymgulynyň edebi mirasyny çuňňur öwrenmekden, wagyz etmekden, Gündogar halklarynyň diliniň we edebiýatynyň özara baglanyşygy boýunça ylmy barlaglara badalga bermekden ybarat boldy. 

27-nji iýunda Daşary işler ministrliginde Hytaýyň Milli nebitgaz korporasiýasynyň (CNPC) prezidenti Hou Siszýun bilen geçirilen duşuşykda ýangyç-energetika ulgamynda hyzmatdaşlyk üçin uly mümkinçilikleriň bardygy bellenildi. 

28-nji iýunda Daşary işler ministrliginde Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça ýapon-türkmen komitetiniň başlygy we “Kawasaki Heavy Industries, Ltd” kompaniýasynyň Ýerine ýetiriji direktory hem-de Ýapon-türkmen parlamentara dostluk toparynyň sekretariatynyň başlygy bilen geçirilen duşuşyklarda türkmen-ýapon gatnaşyklarynyň hil taýdan täze derejä çykarylandygy bellenildi. Şol gün Daşary işler ministrliginde Wengriýanyň Milli Assambleýasynyň Başlygynyň orunbasary Lezsak Sandor bilen geçirilen duşuşykda syýasy-diplomatik we medeni-ynsanperwer ulgamlarda türkmen-wenger hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

28-nji iýunda Daşary işler ministrliginde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary Husraw Noziri bilen geçirilen duşuşykda Türkmenistan bilen YHG-nyň arasynda söwda, ulag, maýa goýum, energetika, ekologiýa, oba hojalyk, syýahatçylyk we beýleki ugurlar boýunça özara gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmegiň mümkinçiliklerine seredildi. 

30-njy iýunda Arkadag şäherinde geçirilen şäherleriň häkimleriniň forumyna Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) Baş sekretary, “Türki dünýäniň medeni paýtagty” diýlip yglan edilen şäherleriň dolandyryş düzümleriniň ýolbaşçylary gatnaşdylar. Açylyş dabarasyna gatnaşanlar Arkadag şäheriniň «Asyryň şäheri» diýlip atlandyrylmaga mynasypdygyny bellediler. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar tarapyndan şäheriň gurluşyk, binagärlik, bezeg, logistika, tehnologik çözgütlerine, durmuş derejesine ýokary baha berildi. Şol gün Arkadag şäheriniň “Märkaw” myhmanhanasynyň mejlisler zalynda geçirilen “Akylly” şäher Arkadag” atly halkara maýa goýum forumynda daşary ýurt maýadarlarynyň, işewürleriň, halkara maliýe-bank düzümleriniň hem-de Türkmenistanyň döwlet edaralarynyň, ýurdumyzyň telekeçileriniň arasynda netijeli gatnaşyklaryň çäklerini giňeltmek meselelerine seredildi. Forumyň çäklerinde ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi. Şeýle hem birnäçe resminamalara, şol sanda eksport-import amallary, hyzmatlar ulgamynda hyzmatdaşlyk boýunça şertnamalara gol çekildi. 

30-njy iýunda Arkadag şäherinde utgaşykly görnüşde “Arkadag şäheri — sanly we “akylly” tehnologiýalaryň mekany” atly halkara ylmy maslahat geçirildi. Bu ägirt uly taslamanyň Türkmenistan üçin ähmiýeti we ony geljekde-de durmuşa geçirmek, tejribe alyşmak, “akylly” şäher konsepsiýasyny işjeň ösdürmek boýunça netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň mümkinçilikleri forumyň çäklerinde ara alnyp maslahatlaşylan esasy mesele boldy. Şol gün Arkadag şäherinde ýurdumyzda ilkinji “akylly” şäheriň açylmagyna bagyşlanan halkara mediaforum geçirildi. Mediaforuma gatnaşyjylaryň bellemeklerine görä, Arkadag şäheriniň açylmagy Türkmenistanyň ekologik wezipeleri çözmek we adamlaryň ähli amatlyklaryň hözirini görüp ýaşamaklary üçin oňaýly şertleri döretmek maksady bilen, şähergurluşyk taslamalaryna innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmakda öňdäki orny eýeleýändiginiň subutnamasydyr. 

Şeýle hem şol gün Daşary işler ministrliginde Hytaý Halk Respublikasynyň Şensi welaýatynyň Halk hökümetiniň gubernatory Çžao Gan bilen geçirilen duşuşykda dürli ulgamlarda gatnaşyklary giňeltmek barada pikir alşyldy. 

Geçen aýda Daşary işler ministrliginde Moldowa Respublikasynyň, Müsür Arap Respublikasynyň, Koreýa Respublikasynyň, Fransiýa Respublikasynyň, Slowakiýa Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň Türkmenistandaky täze bellenilen Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileri kabul edildi. Duşuşyklaryň dowamynda Daşary işler ministrlikleriniň arasynda geňeşmeleri geçirmek, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary, şol sanda BMG, ÝB we beýleki halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Umuman, iýun aýynyň möhüm halkara wakalaryna berlen syn hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň halkymyzyň bagtyýarlygynyň we rowaçlygynyň, ählumumy abadançylygyň bähbidine alyp barýan daşary syýasat strategiýasyny durmuşa geçirmek boýunça ministrlikleriň we pudak edaralarynyň alyp baran işleriniň netijeli häsiýete eýedigini aýdyň görkezdi. 

(TDH)

Daşoguz şäherindäki açyk görnüşli «Şabat» hususy kärhanasynda aýranyň düzümi has baýlaşdyrylan görnüşi öndürilip başlandy. Welaýatyň azyk önümçiliginde mynasyp orun eýeleýän bu kärhanada häzirki zamanyň ösen isleglerine laýyk gelýän süýt önümleriniň 20-den gowrak görnüşi taýýarlanylýar. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň alty aýynda bu ýerde jemi 3 million manatlykdan gowrak dürli görnüşli önümler çykarylyp, munuň özi geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ösüş depgininiň ýokarydygyny görkezýär. Şanly ýylymyzyň her bir aýynda kärhana boýunça 500 müň manatlykdan gowrak süýt önümleri öndürilýär.  

Bazar gatnaşyklary şertlerinde hususylaşdyrylyp, açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine öwrülmegi bilen kärhananyň önümçilik ulgamlary düýpli täzelendi hem-de häzirki zamanyň ýokary isleglerine laýyk gelýän kämil tehnologiýalar bilen enjamlaşdyryldy. Şunda öndürilýän önümleriň hil we bezeg derejesine hem aýratyn üns berilýär. Netijede, owadan bezegli, göze gelüwli gaplara gaplanan mesge ýagy, dorag, gatyk, gaýmak, aýran ýaly süýt önümleri ýöriteleşdirilen söwda nokatlarynyň üsti bilen sarp edijilere satylyp, bu önümlere isleg barha artýar.  

Häzirki wagtda bolsa kärhananyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek, önümleri daşary ýurtlara eksport etmek wezipesini ýerine ýetirmek babatda degişli işler alnyp barylýar. 

Amanmyrat SAPAROW.

Lebap welaýat Azyk önümçilik birleşiginde pagta çigidini gaýtadan işlemegiň hasabyna alynýan azyk we hojalyk önümleriniň mukdary barha artýar. Muny önümçilik birleşiginde şu ýylyň başyndan bäri edilen işler hem aýdyň görkezýär. 

Birleşikde Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň başyndan bäri 25 müň tonna golaý çigit gaýtadan işlenilip, arassalanylmadyk pagta ýagynyň 3950 tonnasy öndürildi. Şeýle hem birleşige degişli kärhanada sarunyň 9850 tonna golaýy, harpygyň 6600 tonnadan gowragy, arassalanan pagta ýagynyň 3200 tonna golaýy öndürilip, alyjylara ýetirildi. Önümçilik birleşiginde eýýäm onlarça ýyl bäri hojalyk sabynynyň önümçiligi hem üstünlikli alnyp barylýar. Şu ýylyň geçen döwründe bu önümiň 78 tonnasy öndürildi. Sabyn welaýatyň çäginden daşgary, ýurdumyzyň beýleki sebitlerindäki söwda nokatlaryna hem iberilýär. 

Umuman, welaýat Azyk önümçilik birleşiginde edilen işiň manat hasabyndaky möçberi 37,5 million manada golaýlady. Şunda girdejiniň agramly böleginiň arassalanan pagta ýagynyň önümçiliginden gelýändigini nygtamak gerek. Gazanylýan zähmet ýeňişleri birleşigiň işgärleriniň agzybir zähmetiniň miwesi bolup, Kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasy tarapyndan olary höweslendirmek, durmuş taýdan goldamak işleri hem yzygiderli alnyp barylýar. Işgärlerimiziň arasynda göreldeli zähmeti bilen döwlet sylaglaryna mynasyp bolanlary hem bar. Önümçilik birleşiginiň işgärleri döredilýän döwrebap zähmet we ýaşaýyş şertleri üçin Gahryman Arkadagymyza, Arkadagly Serdarymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirýärler. 

Jennet ALTYÝEWA,

Lebap welaýatynyň Azyk önümçilik birleşiginiň Kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy.

Aşgabat, 10-njy iýul (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary T.Atahallyýewiň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda we sebitlerde alnyp barylýan işleriň barşy bilen bagly meselelere garaldy. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Häkim welaýatyň ekin meýdanlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, ýygnalan bugdaý hasyly kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara öz wagtynda, ýitgisiz daşalýar. Geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm we tekizleýiş işleri talabalaýyk ýerine ýetirilýär. Welaýatyň gowaça ekilen meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylýar. Ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ekişine taýýarlyk görülýär. 

Şeýle hem häkim Oba milli maksatnamasyna, ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda ýerine ýetirilmegi meýilleşdirilen gurluşyk işleri barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, möwsümleýin oba hojalyk işleri ýerine ýetirilende agrotehnikanyň kadalarynyň berjaý edilmeginiň möhümdigini belledi hem-de bu babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkiminiň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetiriji J.Annaýew welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi. Hasabatda bellenilişi ýaly, şu günler ýygnalan hasyly galla kabul ediş bölümlerinden elewatorlara hem-de ammarlara daşamak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Gowaça ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehniki möhletlerde we ýokary hilli ýerine ýetirilýär. Şeýle hem geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm, tekizleýiş işleri talabalaýyk alnyp barylýar. 

Şu ýylyň güýz möwsüminde ýeralmanyň we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ekişine taýýarlyk görmek boýunça zerur çäreler durmuşa geçirilýär. Şunuň bilen bir hatarda, häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan dürli maksatly desgalarda ýerine ýetirilýän gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, dowam edýän oba hojalyk işleriniň möhüm ähmiýetine ünsi çekdi hem-de onuň agrotehniki möhletlerde we ýokary hilli alnyp barylmagy babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň welaýatda ýerine ýetirilýän oba hojalyk işleri baradaky hasabaty bilen dowam etdi. Bellenilişi ýaly, galla hasylyny kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara wagtynda, ýitgisiz daşamak boýunça degişli işler geçirilýär. Şunuň bilen birlikde, şu günler welaýatyň ekin meýdanlarynda geljek ýylyň bugdaý hasyly üçin sürüm we tekizleýiş işleri ýerine ýetirilýär. Gowaça hem-de şaly ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylýar. Ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki ekinleriň güýz möwsüminde geçiriljek ekişine taýýarlyk işleri dowam edýär. 

Şeýle hem häkim welaýatda Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň alnyp barlyşy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, oba hojalyk işleri ýerine ýetirilende agrotehniki çäreleriň öz wagtynda we dogry berjaý edilmelidigini belledi hem-de bu ugurda alnyp barylýan işleriň guralyşyna örän jogapkärçilikli çemeleşmegi häkime tabşyrdy. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew häzirki wagtda welaýatda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, sebitiň galla meýdanlaryndan ýygnalan bugdaý hasylyny kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara öz wagtynda, ýitgisiz daşamak boýunça zerur işler ýerine ýetirilýär. Ekin meýdanlarynda geljek ýylyň galla hasyly üçin ekişe taýýarlyk işleri alnyp barylýar. Şunuň bilen birlikde, gowaça ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda geçirilýär. Welaýatda ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň ekişine taýýarlyk görmek boýunça degişli çäreler alnyp barylýar. Şaly ekilen meýdanlarda ideg işleri dowam edýär. 

Mundan başga-da, häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda gurlup ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan medeni-durmuş hem-de önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, oba hojalyk ekinlerine edilýän ideg işleriniň bellenen agrotehniki möhletlerde, ýokary hilli ýerine ýetirilmeginiň möhüm talap bolup durýandygyny belledi we häkime degişli görkezmeleri berdi. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew şu günler welaýatda alnyp barylýan oba hojalyk işleri barada hasabat berdi. Ýygnalan bugdaý hasylyny kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara daşamak işleri bellenen talaplara laýyklykda ýerine ýetirilýär. Geljek ýylyň galla hasyly üçin meýdanlarda sürüm we tekizleýiş işlerini öz wagtynda geçirmek boýunça zerur çäreler görülýär. Şunuň bilen bir hatarda, welaýatyň gowaça meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň ilatyny ýeralma we beýleki oba hojalyk önümleri bilen bolelin üpjün etmek boýunça öňde goýan wezipelerinden ugur alnyp, ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki ekinleriň ekişine taýýarlyk işleri dowam edýär, gant şugundyrynyň ekişi meýilnama laýyklykda alnyp barylýar. Mundan başga-da, häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýatda şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, oba hojalyk işleriniň talabalaýyk guralmagynyň, agrotehnikanyň kadalarynyň berk berjaý edilmeginiň bereketli toprakdan bol hasyl almagyň esasy şertleriniň biri bolup durýandygyny belledi hem-de bu babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary T.Atahallyýew ýurdumyzda alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda ýygnalan bugdaý hasylyny kabul ediş bölümlerinden ammarlara we elewatorlara öz wagtynda daşamak hem-de ýerleşdirmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm, tekizleýiş işleri dowam edýär. Şunda oba hojalyk tehnikalaryndan netijeli peýdalanylýar. 

Ýurdumyzyň gowaça meýdanlarynda üçünji we dördünji hatarara bejergi, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek we ösüş suwuny tutmak işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilýär. Ýazlyk ýeralma, beýleki gök-bakja ekinleri ekilen meýdanlarda ýetişdirilen hasyly ýygnap almak we bu önümler bilen içerki bazarlary üpjün etmek boýunça işler dowam edýär. Güýz möwsüminde ekilmegi meýilleşdirilýän ýeralma we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekiljek ýerlerini hem-de olaryň tohumlaryny möwsüme taýýarlamak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Şeýle hem wise-premýer Daşoguz, Lebap welaýatlarynyň şaly ekilen meýdanlarynda ideg işleriniň, Mary welaýatynda bolsa gant şugundyrynyň ekişiniň dowam edýändigini habar berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilmeginiň zerur talap bolup durýandygyny belledi we bugdaý ekiljek meýdanlarda taýýarlyk işleriniň bellenen möhletlerde, ýokary hilli geçirilmegini, gowaça we şaly ekilen meýdanlarda ideg işleriniň talabalaýyk alnyp barylmagyny, gant şugundyrynyň ekişiniň meýilnama laýyklykda ýerine ýetirilmegini, güýz möwsüminde geçiriljek ekiş işlerine ýokary guramaçylyk derejesinde taýýarlyk görülmegini gözegçilikde saklamagy wise-premýere tabşyrdy. 

Soňra hormatly Prezidentimiz iş maslahatyna gatnaşyjylara ýüzlenip, häzirki wagtda oba hojalyk pudagynyň öňünde durýan wajyp wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine jogapkärçilikli çemeleşmegiň möhümdigine ünsi çekdi hem-de bu ugurda alnyp barylýan ähli işleriň ýokary hilli geçirilmegini üpjün etmek babatda degişli tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň, mähriban halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Dag etegindäki aňrysyna-bärisine göz ýetmeýän giň meýdana ekilip, gök öwsüp oturan miweli baglar gözüňi dokundyrýar. Şol baglardan hasyl almak üçin siňdirilýän yhlasy we peýdalanylýan tehnologiýalary göreniňde buýsanjyň artýar. 2021-nji ýylyň ýazynda Gahryman Arkadagymyz Ahal welaýatyna amala aşyran iş saparlarynyň birinde Kaka etrabynyň çäginde ýerleşýän «Miwe» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň işi, hususan-da, bu ýerdäki inžener-tehniki düzümler bilen tanşyp, ýer-suw serişdelerini aýawly peýdalanmak boýunça öwüt-ündewlerini beripdi. Şondan iki ýyl çemesi wagt geçensoň, bize-de halkymyzyň Milli Lideriniň sahawatly gadamynyň düşen ýerlerinde saparda bolup, keremli topragymyzyň rysgal-berekedine guwanmak miýesser etdi. 

Ata-babalarymyzdan galan «Agzybire Taňry biýr» diýen pähim bar. «Gök bulut», «Hemsaýa», «Miweli atyz», «Datly miwe» hojalyk jemgyýetleriniň güýçlerini birikdirip döreden «Miwe» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň işleri hem peder paýhasyndaky hakykaty nobatdaky gezek tassyklaýar. 2019-njy ýylyň ýazynda 1 müň 200 gektar meýdany özleşdirmäge girişen hususyýetçi daýhanlar geçen ýyl bereketli toprakda ösdürip ýetişdiren badam, pisse, alma, armyt, hurma, garaly, şetdaly ýaly miweli baglaryndan ilkinji hasyly ýygnadylar. «Hemsaýa» hojalyk jemgyýetine degişli ýer böleginde gurlan 5 gektar meýdany eýeleýän döwrebap ýyladyşhana toplumyndaky banandyr sitrus önümleri bolsa ylym bilen yhlasyň sazlaşygynyň güýjüni görkezýär. 

Ekologiýa ölçeglerine laýyk gelýän öňdebaryjy usullaryň hem-de tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy «Miwe» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň üstünlikleriniň gözbaşydyr. Bu ýerdäki ekinleri suwarmak üçin Garagum derýasynyň 630-njy kilometrinden başlanýan suwaryş ulgamynyň gurluşy täsinligi bilen tapawutlanýar. Derýanyň suwy kuwwatly suw sorujylar arkaly sakadan 27,5 kilometr uzaklykda ýerleşýän göwrümi 70 müň we 100 müň kub metre barabar bolan suw howdanlarynyň ikisine eltilýär. 180 metrden gowrak belentlikde ýerleşýän howdanlarda toplanýan suw inženerçilik-tehniki desgalaryna birikdirilen damjalaýyn suwaryş ulgamy arkaly ekin meýdanlaryna paýlanýar. Damjalaýyn suwaryş ulgamynda ösümligiň diňe köküniň ýaýraýan çägine suw berilýär. Şeýle usulda örän köp möçberde suw tygşytlanýar. 

Ekin meýdanlaryny suwarmagyň awtomatlaşdyrylan usulda alnyp barylmagy we sanly ulgam arkaly dolandyrylmagy tebigatyň gymmatly baýlygyny tygşytly harçlamaga hem-de akabalary arassa saklamaga mümkinçilik berýär. Hünärmenler tarapyndan ekinleriň dürli görnüşleri üçin suwuň we dökünleriň gerekli möçberiniň anyklanylmagy, ýerli toprak-howa şertleriniň aýratynlyklarynyň göz öňünde tutulmagy, ekiljek bag nahallarynyň dogry saýlanyp alynmagy we talabalaýyk oturdylmagy ýokary hasyl almaga kömek edýär. 

Açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ekin meýdanlaryna aýlananyňda, bu ýerdäki miweli baglaryň bir böleginiň üstüniň tor görnüşli ýaşyl reňkli örtgi bilen örtülendigi ünsüňi çekýär. Baglaryň ýetişen hasylyny Günüň ýiti şöhlelerinden goramaga niýetlenen şeýle örtgüler miweleriň daşky keşbiniň gelşikliligini saklamaga mümkinçilik berýär. 

Ýakynda garalydan bol hasyl alan açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ekin ýerlerinde häzirki günlerde şetdaly, alma ýaly miweleriň hasyly ýygnalýar. Armyt, hurma, badam ýaly miweli baglardan hem ýokary hasyla garaşylýar.  

Işleriniň gerimini barha giňeldýän açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti şu ýylyň başynda meýdany 1600 gektara barabar bolan täze ýer bölegini hem özleşdirip, bu ýerde badam agaçlaryny ösdürip ýetişdirmäge başlady. Dag eteginiň oňaýly howa şertleri bu ösümlikden bol hasyl almaga mümkinçilik berýär. «Badam agajynyň hasyly ekilen wagtyndan soňky üçünji ýylda hasyl bermäge başlaýar. Altynjy we ýedinji ýylynda bolsa doly hasyllylyga durýar. Şonda 1 gektar meýdandan 2 tonna töweregi arassa maňyz, ýagny ahyrky önüm alyp bolýar. Talabalaýyk ideg edilen halatynda agajyň her düýbünden ortaça 6 kilograma çenli hasyl almak mümkin. Badamyň maňzy terligine azyk hökmünde ulanylýar, konditer önümlerini hem-de dürli tagamlary taýýarlamakda giňden peýdalanylýar. Şeýle hem ondan badam ýagy, badam uny, badam süýdi we goýaltma taýýarlanylýar. Lukmanlar bu önümleriň ynsan saglygy üçin örän peýdalydygyny belleýärler. Badamyň diňe bir miwesi däl, eýsem, daşky gabygy hem senagatyň dürli ugurlarynda ulanylýar. Ony ekologiýa taýdan arassa ýangyjy ýa-da gurluşyk materiallarynyň käbir görnüşlerini öndürmekde çig mal hökmünde peýdalanyp bolýar» diýip, açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň baş agronomy Sapa Berdiýew gürrüň berýär. 

Bu ýerde ýygnalan hasyly saklamak üçin sowadyjy ammaryň we oba hojalyk önümlerini gaýtadan işlemek boýunça önümhanalaryň gurluşygy güýçli depginde alnyp barylýar. Şeýle hem geljekde dagdan inýän sil suwlaryny toplap, ekin meýdanlaryny suwarmaga niýetlenen inženerçilik ulgamyny gurmak meýilleşdirilýär. Bu ulgam goşmaça suw gorlaryny döretmäge mümkinçilik berer. 

«Miwe» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ekin meýdanlarynda alnyp barylýan sazlaşykly işlerde tarp ýerleri özleşdirmek, oba hojalygyna innowasiýalary ornaşdyrmak, halkymyzy ekologiýa taýdan arassa we saglyk üçin peýdaly miwelerdir gök-bakja ekinleri bilen üpjün etmek, ýurdumyzda öndürilýän azyk harytlarynyň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmak, ýer-suw serişdelerinden rejeli peýdalanmak, tebigatyň abadançylygyny gorap saklamak, täze iş orunlaryny döretmek ýaly möhüm wezipeleriň üstünlikli çözülmegine goşulýan mynasyp goşant görünýär. Bizem hormatly Prezidentimiziň hem-de Gahryman Arkadagymyzyň goldaw-hemaýatyndan ruhlanyp, yhlasly zähmeti bilen toprakdan rysgal tapan işewürlere mundan beýläk-de üstünlikleriň hemra bolmagyny arzuw edýäris. 

Ahmet GELDIÝEW,

Bilşimiz ýaly, ýakynda türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyza  Saud Arabystany Patyşalygyna sapary wagtynda Yslam ösüş bankynyň prezidenti Ahmad Mohammad Ali Al-Madani tarapyndan «Yslam ösüş banky we doktor Ahmad Mohammad Ali. Institutyň taryhy we onuň prezidentiniň ýoly» atly kitabyň sowgat berilmegi ýurdumyzyň ykdysady durmuşynda uly ähmiýete eýe boldy. Şoňa görä-de, 6-njy iýulda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda bu kitabyň tanyşdyrylyş dabarasy geçirildi. 

Gahryman Arkadagymyza ýokarda ady agzalan kitabyň gowşurylmagy ýurdumyzyň syýasy durnuklylygyna, ykdysady mümkinçilikleriniň ösüşine, Türkmenistanyň Yslam ösüş banky bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygynyň şanyna berlen sowgat boldy. Kitap bu halkara düzümiň taryhyna, şu gününe we onuň ýerine ýetirýän işine bagyşlanandyr. Neşirde banka agza ýurtlar, şol sanda Türkmenistan bilen bagly alnyp barylýan hyzmatdaşlyk, ýurdumyzyň ykdysady ösüşlerini özünde jemleýän maglumatlar beýan edilýär. 

Aslynda, Türkmenistanyň Yslam ösüş banky bilen hyzmatdaşlygy netijeli häsiýete eýedir. Biziň ýurdumyz 1994-nji ýyldan bäri onuň agzasydyr. Ýeri gelende bellesek, 2009-njy ýylda Aşgabatda Yslam ösüş bankynyň Dolandyryjylar geňeşiniň 34-nji duşuşygy geçirildi. Geçen ýyllaryň dowamynda bu bank tarapyndan ýurdumyzda dürli ugurlardaky taslamalaryň 26-sy maliýeleşdirildi. Şol taslamalar ýurdumyzyň durnukly durmuş-ykdysady ösüşi üçin uly ähmiýete eýe bolup, olar lukmançylyk we saglygy goraýyş, suw hojalygy, demir we derýa ýollary, telekommunikasiýalar, gaz geçiriji düzümler ýaly ugurlary öz içine alýar. 

Giň möçberli maýa goýum taslamalarynyň durmuşa geçirilmegine gatnaşmagyň mümkinçilikleri barada anyk maglumatlara ýüzlensek, bu iri maliýe düzümi bilen hyzmatdaşlygyň çäklerinde S.A.Nyýazow adyndaky Bejeriş-maslahat beriş merkezini tehniki taýdan enjamlaşdyrmak, nebit tankeriniň gurluşygy, Aşgabat şäherinde we Daşoguz welaýatynda anyklaýyş merkezlerini gurmak, optiki süýüm aragatnaşyk çylgymynyň gurluşygy, «Arçman» we «Ýyly suw» şypahanalarynda gidroterapewtik merkezleriň gurluşygy, «Mollagarada» 600 orunlyk palçyk bilen bejeriş merkeziniň, infuzion ergini öndürýän zawodyň gurulmagy, Gyzylgaýa — Bereket — Etrek demir ýolunyň gurluşygy, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň taslamalaryny maliýeleşdirmek ýaly işleri aýratyn agzamak bolar.  

Häzirki wagtda Yslam ösüş banky bilen hyzmatdaşlygyň çäklerinde internet we telekommunikasiýa ulgamlaryny ösdürmek, Türkmenbaşy şäherindäki «Balkan» gämi abatlaýyş kärhanasynda iki sany deňiz gämisini gurmak boýunça amala aşyrylýan taslamalary bellemek gerek. Şeýle-de bu iri halkara maliýe guramasy tarapyndan Balkanabat, Türkmenabat, Mary şäherlerinde guruljak onkologiýa merkezleriniň we Türkmenabat şäherinde fosfat dökünlerini öndürýän zawodyň gurluşygy maliýeleşdiriler. 

Belläp geçsek, Milli Liderimiz şu ýylyň 30-njy iýunynda haj parzyny berjaý etmek üçin Saud Arabystany Patyşalygynyň Mekge şäherine amala aşyran sapary wagtynda Yslam ösüş bankynyň prezidenti Ahmad Mohammad Ali Al-Madani bilen duşuşdy. Duşuşykda ýurdumyzyň Yslam ösüş banky bilen gatnaşyklarynyň häzirki ýagdaýy we ony ösdürmegiň geljekki ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Hyzmatdaşlygyň giň mümkinçilikleri barada pikir alyşmalaryň dowamynda doktor Ahmad Mohammad Ali Türkmenistandaky taslamalara gatnaşmagyň öz ýolbaşçylyk edýän düzümi üçin uly hormatdygyny belläp, bu ugurda bar bolan mümkinçilikleri öwrenmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Bu duşuşyk netijeli gatnaşyklaryň has-da berkidilýändiginiň nobatdaky subutnamasy boldy. 

Şeýlelikde, hormatly Arkadagymyza gowşurylan «Yslam ösüş banky we doktor Ahmad Mohammad Ali. Institutyň taryhy we onuň prezidentiniň ýoly» atly kitap Yslam ösüş bankynyň ýurdumyz bilen bagly alyp barýan hyzmatdaşlygyny beýan etmek bilen, geljekki halkaraçy hünärmenleri taýýarlamakda kämil nazaryýete we tejribä daýanýan gymmatly eser hökmünde hyzmat eder. 

Mährijemal MÄMEDOWA,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň halkara ykdysady gatnaşyklary kafedrasynyň uly mugallymy.

Türkmenistan hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesine esaslanýan daşary syýasy ugruny yzygiderli durmuşa geçirmek bilen, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde netijeli gatnaşyklary ösdürýär. Halkara gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça çözgütleri işläp taýýarlamakda oňyn başlangyçlar bilen çykyş edýän ýurdumyz parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmäge, ählumumy abadançylygyň bähbidine hyzmatdaşlygy giňeltmäge uly goşant goşýar. 

4-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna (ŞHG) agza döwletleriň Baştutanlarynyň Geňeşiniň 23-nji mejlisine gatnaşdy. 

Döwlet Baştutanymyz sammitde çykyş edip, Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen gatnaşyklaryň biziň ýurdumyz üçin halkara hyzmatdaşlyk strategiýasynyň möhüm bölegi bolup durýandygyny belledi. Türkmenistan ŞHG-niň ykdysady, maýa goýum, ulag, energetika we beýleki ugurlarda öňe sürýän başlangyçlaryna uly gyzyklanma bilen garaýar, ýurdumyz olary durmuşa geçirmäge özara bähbitli, uzak möhletleýin esasda gatnaşmagyň mümkinçiliklerini görýär. Türkmenistanyň ŞHG bilen işjeň hyzmatdaşlyk etmäge taýýardygyny aýdyp, döwlet Baştutanymyz işleriň birnäçe anyk ugurlaryna üns bermegi teklip etdi. 

Şolaryň hatarynda kiberhowpsuzlyk we biohowpsuzlyk ulgamynda syýasy-diplomatik hyzmatdaşlygy ýola goýmak; täze yklymara we sebit üstaşyr ulag geçelgelerini döretmäge, bar bolanlarynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga gönükdirilen logistik işiň amatly usulyny emele getirmek; energiýa serişdelerini diwersifikasiýa ýoly bilen ibermek boýunça bilelikdäki taslamalary meýilleşdirmek arkaly yzygiderli we uzak möhletleýin hyzmatdaşlyk üçin şertleri; ýokary tehnologiýalar ulgamynda netijeli hyzmatdaşlyk üçin binýady döretmek; howanyň üýtgemegi, daşky gurşawy goramak, ekologiýa babatda bilelikdäki işleri utgaşdyrmak wezipeleri görkezildi. Şunuň bilen baglylykda, gyzyklanma bildirýän taraplara Türkmenistanyň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmek baradaky başlangyjyny durmuşa geçirmäge gatnaşmak mümkinçiligine seretmek teklip edildi. 

Döwlet Baştutanymyz şol başlangyçlara ýetmegiň ilkinji ädimi hökmünde degişli ugurlaryň her biri boýunça bilermenleriň derejesinde geňeşmeleri geçirmegiň maksadalaýyk boljakdygyny belledi. Hyzmatdaşlygyň bu görnüşiniň Türkmenistan — Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasy boýunça gatnaşyklaryň beýleki möhüm ugurlarynda hyzmatdaşlyga toplumlaýyn häsiýet bermek bilen, onuň medeni-ynsanperwer, ylym-bilim, saglygy goraýyş ulgamlarynda-da ulanylyp bilinjekdigi nygtaldy. Biziň ýurdumyz hyzmatdaşlygyň mümkinçiliklerini we özara bähbitlerini, onuň halklarymyzyňdyr döwletlerimiziň düýpli bähbitlerine laýyk gelýändigini aýdyň görýär diýip, döwlet Baştutanymyz mundan beýläk-de bilelikdäki netijeli işleri durmuşa geçirmäge taýýardygyny tassyklady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň 3-nji iýulda sanly ulgam arkaly geçiren iş maslahatynda ýurdumyzyň sebitlerini ösdürmek, şeýle hem oba hojalyk işleriniň barşy bilen bagly meselelere seredildi. 

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatlarda galla oragy tamamlaýjy tapgyrda dowam edip, bugdaý hasylyny soňky dänesine çenli ýygnap almak boýunça degişli işler ýerine ýetirilýär. Bugdaý oragyndan boşan meýdanlary geljek ýylyň hasyly üçin ekiş möwsümine taýýarlamak maksady bilen, sürüm işleri alnyp barylýar. Şunda oba hojalyk tehnikalaryndan we gurallaryndan netijeli peýdalanylýar. Gowaça ekilen meýdanlarda mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak, zyýankeşleriň, olaryň döredýän keselleriniň ýüze çykmagynyň öňüni almak boýunça zerur işler geçirilýär. Mundan başga-da, ýetişdirilen ýeralma we beýleki gök-bakja ekinleriniň hasylyny ýygnap almak, ony ilatymyza ýetirmek boýunça degişli çäreler dowam edýär. 

Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň şaly ekilen meýdanlarynda mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak işleri, Mary welaýatynda bolsa gant şugundyrynyň ekişi bellenilen meýilnama laýyklykda alnyp barylýar. 

Döwlet Baştutanymyz maslahata gatnaşyjylara ýüzlenip, oba hojalygynda alnyp barylýan işlere ünsi çekmek bilen, möwsümleýin oba hojalyk işleri ýerine ýetirilende, käbir säwliklere ýol berlendigini aýtdy. Agrotehniki kadalaryň doly we dogry berjaý edilen ýagdaýynda has ýokary netijeleri gazanyp boljakdygyny belläp, hormatly Prezidentimiz oba hojalyk işlerinde agrotehniki çäreleriň öz wagtynda, dogry ýerine ýetirilmegini berk talap etdi. 

7-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşynyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy we birnäçe resminamalaryň taslamalaryna garaldy. Hususan-da, ýurdumyzyň kanunçylyk ulgamyny döwrebaplaşdyrmak boýunça durmuşa geçirilýän işler, bazar gatnaşyklaryny ösdürmek, Diýarymyzyň eksport mümkinçiliklerini giňeltmek babatda görülýän çäreler, ýangyç-energetika toplumynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmek, elektroenergetika, deňiz we derýa ulaglary pudaklary, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň ykdysadyýeti senagatlaşdyrmak boýunça alyp barýan işleri hakynda hasabatlar diňlenildi. 

Mejlisde Balkan welaýatynyň edermen gallaçylarynyň döwlete bugdaý tabşyrmak boýunça meýilnamany üstünlikli berjaý edendikleri baradaky hoş habar aýdyldy. Günbatar sebitiň gallaçy daýhanlaryny bu zähmet üstünligi bilen tüýs ýürekden gutlap, döwlet Baştutanymyz edermen daýhanlarymyzyň netijeli zähmet çekmegi üçin mundan beýläk-de döwletimiz tarapyndan ähli zerur şertleriň dörediljekdigini nygtady. 

Ýurdumyzyň taryhy-medeni ýadygärliklerini öwrenmek, gorap saklamak we rejelemek işlerini işjeňleşdirmek, milli bilim ulgamyny kämilleşdirmek meselelerine hem garaldy. Şeýle-de Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça ýöriteleşdirilen edarasy — ÝUNESKO bilen Türkmenistanyň arasyndaky netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça birnäçe teklipler aýdyldy. Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä ýaşlar jemgyýetine goşulmagy, ýurdumyzyň maddy we maddy däl medeni miras, daşky gurşaw, arheologiýa, taryh, etnografiýa, ýazuw we dilden ýazylan edebiýat, jemgyýetçilik ylymlary ýaly ugurlarda iş alyp barýan ÝUNESKO-nyň Merkezi Aziýa halkara barlaglar institutyna goşulmagy baradaky pikir beýan edildi. 

Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň ÝUNESKO-nyň Bilim ulgamynda maglumat tehnologiýalary boýunça instituty (IITE) bilen hyzmatdaşlyk etmeginiň “Ýol kartasyny” işläp düzmek teklip edildi. 2024-nji ýylda Aşgabat şäherinde ýurdumyzyň ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygynyň 30 ýyllygyna bagyşlanan halkara maslahaty geçirmek baradaky teklip döwlet Baştutanymyzyň garamagyna hödürlenildi. 

Mejlisde hormatly Prezidentimiz ýolbaşçylary wezipä bellemek we wezipeden boşatmak boýunça resminamalaryň birnäçesine gol çekdi. 

8-nji iýulda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň taryhy mekanynda binýat bolan Arkadag şäherinde Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň müdiriýetiniň birinji mejlisini geçirdi. Onuň dowamynda haýyr-sahawat gaznasynyň geçen döwürde alyp baran işleri, Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň işläp başlamagy bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Mejlisiň barşynda ýurdumyzda çagalygy goramak, maşgalany goldamak meselelerine örän jogapkärli hem-de toplumlaýyn esasda çemeleşilýändigini belläp, Gahryman Arkadagymyz gaznanyň işiniň ugurlaryny giňeltmek, şunda halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek wezipelerine ünsi çekdi. 

Geçen hepdede Mejlisde Tunis Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Tarak ben Salemden ynanç haty kabul edildi. Ilçi Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň esasy ugurlary, ýurdumyzda amala aşyrylýan giň gerimli durmuş-ykdysady özgertmeler bilen tanyşdyryldy. Tunis Respublikasynyň Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge uly gyzyklanma bildirýändigini nygtan jenap Tarak ben Salem dürli ugurlar boýunça netijeli gatnaşyklary ösdürmäge hemmetaraplaýyn ýardam bermäge taýýardygyny tassyklady. Şunda parlamentara gatnaşyklaryň aýratyn orny bellenildi. 

Arkadag şäherinde utgaşykly görnüşde “Arkadag şäheri — ekologiýa abadançylykly tebigatyň gözel ýeri” atly halkara maslahat geçirildi. Foruma Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň ýolbaşçylary hem-de wekilleri, tebigaty goramak boýunça degişli düzümleriň, pudaklaýyn edaralaryň hünärmenleri, ylmy jemgyýetçiligiň, ýokary okuw mekdepleriniň, jemgyýetçilik guramalarynyň, abraýly halkara we sebit guramalarynyň ýurdumyzdaky wekilhanalarynyň ýolbaşçylary gatnaşdylar. 

Daşky gurşaw babatda Türkmenistanda hereket edýän kanunçylygy yzygiderli kämilleşdirmek, bu ugurda halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy ösdürmegiň esasy ugurlary, howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak we oňa garşy göreş çäreleri, ekologik taýdan arassa önümleri öndürmek, ekologik abadançylyk we çölleşmäniň öňüni almak boýunça geçirilýän çäreler bilen baglanyşykly meseleler ara alyp maslahatlaşmalaryň esasyny düzdi. Bellenilişi ýaly, tebigaty goramak, täze, ekologik taýdan arassa tehnologiýalary ornaşdyrmak, “ýaşyl” ykdysadyýet, sanly ulgam, ýurt we sebit derejesinde ekologik howpsuzlygy üpjün etmek hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Çykyşlarda Arkadag şäheriniň diňe bir durmuş, ykdysady ulgamlarda däl, eýsem, daşky gurşawy goramak ugrunda-da innowasion çemeleşmeleri synag etmek üçin geljegi uly giňişlik bolup biljekdigi bellenildi. 

Arkadag şäheriniň gurluşyk toplumynyň edara binasynda “Arkadag şäheri — gurluşygyň we senagatyň beýik nusgasy” atly halkara maslahat geçirildi. Foruma Türkmenistanyň we ýurdumyzyň ozaldan gelýän, ygtybarly hyzmatdaşlary bolan daşary ýurt kompaniýalarynyň, gurluşyk edaralarynyň, senagat, energetika, himiýa we ýol gurluşygy pudaklarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar. Şolaryň hatarynda “Buig Türkmen”, “Daewoo Engineering & Construction Co., Ltd”, “Hyundai Engineering Co., Ltd”, “Kawasaki Heavy Industries, Ltd”, “Sumitomo Corporation”, “Çalik Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.”, “Rönesans Inşaat”, “Wozroždeniýe” kompaniýalary, “Dorožnoýe stroitelstwo “Altkom”, “INAS+” jogapkärçiligi çäkli jemgyýetler we beýlekiler bar. 

Maslahatyň dowamynda bellenilişi ýaly, täze şäheriň taslamasy taýýarlanylanda, amatly şäher gurşawyny döretmäge mümkinçilik berýän täzeçil çözgütleriň göz öňünde tutulmagy Arkadag şäheriniň esasy aýratynlyklarynyň biridir. Şäheriň taslamasyny taýýarlamak işlerine talyplaryň işjeň çekilendigini hem aýtmak gerek. Çykyşlarda nygtalyşy ýaly, häzirki döwürde dünýäde “akylly” şäher konsepsiýasy esasynda bina edilen tutuş şäheri gurmaga we ulanmaga bermäge ukyply ýurtlar köp däldir. 

Forumyň çäklerinde Türkmenistanyň ministrlikleriniň we gurluşyk-senagat toplumyna degişli pudaklaýyn edaralaryň ýolbaşçylarynyň daşary ýurt kompaniýalarynyň wekilleri bilen duşuşyklary boldy. Olaryň dowamynda uzak möhletleýin we özara bähbitli esasda ýola goýlan netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň geljekki ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan durmuşa geçirilýän ählumumy parahatçylygyň, howpsuzlygyň we ösüşiň bähbidine strategik hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine, Watanymyzyň durmuş-ykdysady taýdan gülläp ösmegine, ylmy-tehniki ösüşine, halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary geçen hepdäniň wakalarynda öz beýanyny tapdy. 

(TDH)

Arkadag şäheri, 8-nji iýul (TDH). Şu gün türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň taryhy mekanynda binýat bolan Arkadag şäherinde Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň müdiriýetiniň birinji mejlisini geçirdi. Mejlise gaznanyň müdiriýet agzalary we Arkadag şäheriniň häkimi gatnaşdylar. Onuň dowamynda Haýyr-sahawat gaznasynyň geçen döwürde alyp baran işleri, Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň işläp başlamagy bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň ýanyna geldi. Gahryman Arkadagymyz mejlisi açyp, ýygnananlary 29-njy iýunda Arkadag şäheriniň, şeýle hem çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň açylyp ulanmaga berilmegi bilen gutlady hem-de işlerinde üstünlikler arzuw etdi. 

Milli Liderimiz mejlisiň gün tertibini yglan edip, şu günki mejlisiň gaznanyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmäge ýardam etjekdigine ynam bildirdi. 

Ilki bilen, Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň wise-prezidenti R.Bazarowa söz berildi. Ol türkmen halkynyň Milli Liderini Arkadag şäheriniň açylmagy bilen gutlap, ýurdumyzda döwlet derejesinde zähmetsöýerlik hem-de watançylyk ruhunda terbiýelenýän ýaş nesliň sazlaşykly ösmegi, olaryň döredijilik ukyplarynyň doly açylmagy, saglygyny berkitmek, bagtyýar durmuşyny üpjün etmek üçin ähli zerur şertleriň döredilýändigini belledi. 

Nygtalyşy ýaly, Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan asylly işleriniň Arkadagly Serdarymyz tarapyndan üstünlikli amala aşyrylmagy netijesinde, ýaş nesliň durmuş goraglylygynyň, howandarlyga mätäç çagalaryň saglygyny dikeltmegiň toplumlaýyn ulgamy kemala geldi. Munuň özi ýaşlaryň saglygyny goramak babatda döwlet syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. 

Geçen döwürde howandarlyga mätäç çagalara jemi 140 operasiýa geçirildi we ýatymlaýyn şertlerde bejergi işleri amala aşyryldy. Ýurdumyzyň welaýatlaryndaky hassahanalaryň çagalar bölümlerine “Tiz kömek” awtoulaglarynyň berilmegi, haýyr-sahawat gaznasynyň serişdeleriniň hasabyna zerur bolan saglygy goraýyş maksatly serişdeleriň gönükdirilmegi bu ugurda alnyp barylýan işleriň netijeli häsiýete eýe bolmagyna ýardam berýär. Şunuň bilen baglylykda, R.Bazarow ýurdumyzda çagalary dürli usullar arkaly goldamak we höweslendirmek boýunça durmuşa geçirilýän giň gerimli çäreleriň ähmiýetlidigini aýratyn nygtady. Şunda ösüp gelýän ýaş nesilleri paýhasly pederlerimiziň döreden dünýä nusgalyk däp-dessurlary esasynda terbiýelemek, çagalar öýünde terbiýelenýänlere mynasyp atlary dakmak meselelerine uly ähmiýet berilýär. 

Şunuň ýaly ynsanperwer işleriň sakasynda Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan we häzirki döwürde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan mynasyp dowam etdirilýän asylly ýörelgeleriň bardygyny belläp, R.Bazarow Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň işini mundan beýläk-de sazlaşykly alyp barmak ugrunda ähli zerur tagallalaryny gaýgyrmajakdygyna ynandyrdy. 

Hajy Arkadagymyz hasabaty diňläp, gaznanyň işini has-da kämilleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Hormatly ýaşulular ýaş nesilleriň arasynda türkmen halkynyň däp-dessurlary, asylly ýörelgeleri barada wagyz-nesihat işlerini yzygiderli dowam etdirmelidirler. 

Gahryman Arkadagymyz Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň ýanynda Ýaşulular geňeşiniň döredilendigini belläp, onuň agzalary bilen bilelikdäki işleriň ýola goýulmalydygyny aýtdy. Şunda utgaşykly işleriň alnyp barylmagyna, ösüp gelýän ýaş nesilleriň hemmetaraplaýyn kömek-goldaw bilen gurşalmagyna, olaryň ukyp-başarnyklaryny açyp görkezmekleri üçin mümkinçilikleriň döredilmegine zerur üns berilmelidir. Bu işleriň kanunçylyk taýdan berkidilmegi häzirki döwrüň möhüm talabydyr diýip, hormatly Arkadagymyz degişli ýolbaşçylara birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

 Soňra haýyr-sahawat gaznasynyň hasapçysy Ý.A.Çernowa söz berildi. 

Ol Gahryman Arkadagymyzy täze şäheriň açylmagy we “Ömrümiň manysynyň dowamaty” atly kitabynyň çap edilmegi bilen gutlady we haýyr-sahawat gaznasynyň serişdeleriniň hasabyna köp sanly çaga ynsanperwerlik kömeginiň berlendigini, şol sanda Arkadag şäheriniň Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezi üçin häzirki zaman lukmançylyk enjamlarynyň satyn alnandygyny, daşary ýurtlara ynsanperwerlik kömekleriniň ugradylandygyny belledi. Haýyr-sahawat gaznasy tarapyndan şanly seneler mynasybetli çagalara, şeýle hem halkara ýaryşlarda ýokary üstünlikleri gazanan türgenlere sowgatlaryň gowşurylandygy barada habar berildi. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, haýyr-sahawat işleriniň we ynsanperwer ýörelgeleriň ösdürilmegine döwlet derejesinde ähmiýet berilýändigini aýdyp, Owganystanda türkmen telekeçileri tarapyndan gurlan çaga dogrulýan öý üçin zerur bolan lukmançylyk serişdeleriniň gönükdirilendigini we oňa türkmen lukmanlarynyň toparynyň iberilendigini belledi. Şeýle hem Gahryman Arkadagymyz täze şäheriň ikinji tapgyrynda gurulmagy meýilleşdirilýän önümçilik desgalary we ýerli çig mallardan dermanlyk serişdeleri öndürmek üçin haýyr-sahawat gaznasyndan serişdeleriň gönükdirilmeginiň meýilleşdirilýändigini habar berdi. 

Soňra Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň direktory M.Öküzowa söz berdi. 

Ol Arkadag şäheriniň ulanmaga berilmegi, bu şähere birnäçe halkara derejedäki güwänamalaryň gowşurylmagy, Gahryman Arkadagymyzyň “Ömrümiň manysynyň dowamaty” atly kitabynyň çap edilmegi bilen gutlap, lukman Arkadagymyza halkymyzyň saglygy hakyndaky aladany baş wezipe hökmünde kesgitländigi üçin ähli saglygy goraýyş işgärleriniň adyndan hoşallyk bildirdi. 

Şeýle hem ol merkeziň işini talabalaýyk alyp barmak boýunça edilýän tagallalar, lukmanlary işe kabul etmegiň aýratynlyklary, çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň hojalyk işlerini guramagyň kanunçylyk esaslary barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, çäreleriň degişli meýilnamasy taýýarlanyldy. Şunda degişli saglygy goraýyş talaplaryndan, lukman Arkadagymyzyň tabşyryklaryndan ugur almagyň möhüm wezipe hökmünde kesgitlenendigini aýdyp, M.Öküzowa öňde durýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek ugrunda ähli tagallalary etjekdigine ynandyrdy. 

Hormatly Arkadagymyz hasabaty diňläp, merkeziň hojalyk işlerini ýokary derejede alyp barmagyň, işgärleri seçip almagyň häzirki zaman usulyny ulanmagyň wajypdygyna ünsi çekip, lukmanlaryň hünär derejesiniň kämilleşdirilmegini, degişli gulluklaryň utgaşykly işiniň üpjün edilmegini üns merkezinde saklamagy tabşyrdy. Bu baradaky gürrüňi dowam edip, Gahryman Arkadagymyz merkeziň ähli işgärleriniň iş we ýaşaýyş jaý üpjünçilik meselelerine hereket edýän düzgünlere, kanunçylyga laýyklykda çemeleşilmelidigine ünsi çekdi. Kabul edilýän çözgütleriň kanunçylyk taýdan berkidilmegine möhüm ähmiýet bermek we bu ugurda bar bolan meseleleri degişli düzümleriň wekilleri bilen bilelikde çözmek boýunça utgaşykly işleri alyp barmak wajypdyr. Şunda degişli gulluklaryň ýolbaşçylary çetde durmaly däldir, meseleleriň oňyn çözgüdine örän jogapkärçilikli, toplumlaýyn esasda çemeleşilmelidir diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri aýtdy. 

Gahryman Arkadagymyz bu ýerde Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň müdiriýetiniň birinji mejlisiniň geçirilendigini, onuň geljekki mejlislerinde bu ugurda bar bolan meseleleri çözmek boýunça bilelikdäki pikir alyşmalaryň boljakdygyny belledi. Şunda gaznanyň ýanyndaky Ýaşulular geňeşiniň agzalarynyň pikirlerini diňlemek ähmiýetli bolar. 

Arkadag şäheriniň sebitde “akylly” şäher konsepsiýasy esasynda gurlan ilkinji şäherdigini belläp, Gahryman Arkadagymyz onuň gojaman Köpetdagyň eteginde, halkymyzyň baý taryhly we gözel tebigatly künjeginde ýerleşendigini aýtdy. Bu täsin şäheriň gysga wagtda hakykata öwrülmegi Türkmenistanyň okgunly ösüşiniň üpjün edilip, Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň hem-de özygtyýarlylygynyň, ykdysady kuwwatynyň yzygiderli berkeýändigine, durmuş ulgamynyň toplumlaýyn ösýändigine aýdyň şaýatlyk edýär diýip, hormatly Arkadagymyz sözüni dowam etdi. Munuň özi Arkadagly Serdarymyzyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän we her bir maşgalanyň abadançylygynyň berkidilmegine, ösüp gelýän ýaş nesilleriň milli we umumadamzat ruhy gymmatlyklary esasynda terbiýelenmegine gönükdirilen toplumlaýyn özgertmeleriň netijesidir. 

Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy ýurdumyzda ösüp gelýän ýaş nesilleri durmuş taýdan goldamak, bagtyýar durmuşda ýaşamaklaryny hem-de olarda Watana wepalylyk, ynsanperwerlik ýaly asylly häsiýetleriň kemala gelmegi üçin amatly şertleri döretmek, howandarlyga mätäç çagalaryň saglygynyň dikeldilmegine ýardam bermek maksady bilen döredildi diýip, hajy Arkadagymyz aýtdy. Ýakynda Arkadagly Serdarymyzyň gatnaşmagynda Arkadag şäheriniň açylyş dabarasynyň çäklerinde häzirki zaman lukmançylyk tehnologiýalary ornaşdyrylan çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň hem açylyp ulanmaga berlendigini belläp, Gahryman Arkadagymyz bu merkezde çagalaryň terbiýe almagy, gatnap we ýatymlaýyn esasda olaryň saglygyna seredilmegi üçin ähli şertleriň bardygyna ünsi çekdi. 

Bu ugurda geljekde-de maksatlaýyn işleriň alnyp baryljakdygyny, onuň çäkleriniň has-da giňeldilip, halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmeginiň maksat edinilýändigini aýdyp, lukman Arkadagymyz amala aşyrylýan işleriň ygtybarly kanunçylyk esaslarynyň bolmagyna uly ähmiýet berilmelidigini belledi. Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň düzgünlerine laýyklykda, hormatly Prezidentimiziň Karary bilen, “Türkmenistanda çagalaryň hukuklaryny durmuşa geçirmek boýunça 2023 — 2028-nji ýyllar üçin Hereketleriň milli meýilnamasy” tassyklanyldy. Ýurdumyzda çagalygy goramak, maşgalany goldamak, ýaş nesliň beden, aň hem-de ruhy ösüşini üpjün etmek meselelerine örän jogapkärli, toplumlaýyn esasda çemeleşilýändigini belläp, Gahryman Arkadagymyz gaznanyň işiniň ugurlaryny giňeltmek, şunda halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek meselelerine ünsi çekdi. Gaznanyň işiniň ähli ugurlaryny ilat arasynda, şol bir wagtyň özünde, halkara giňişlikde wagyz etmek işi hem wajypdyr. Bu ugurda makalalary, maglumatlary taýýarlap, internet saýtlarynda ýerleşdirmek zerurdyr. 

Milli Liderimiz mejlisiň jemini jemläp hem-de onuň dowamynda birnäçe möhüm meselelere garalandygyny aýdyp, bu ugurda alnyp barylýan işleriň mundan beýläk-de üstünlikli dowam etdiriljekdigini belledi we hemmelere öňde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmekde üstünlik arzuw etdi.

Diýarymyzyň ykdysadyýetiniň kuwwatlanmagynda içerki we daşarky bazarlara çykarylýan nebitdir gazdan başga-da, senagatyň köp pudaklarynyň binýady bolup hyzmat edýän beýleki tebigy baýlyklarymyzyň ähmiýeti hem juda uludyr. Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy etrabyndaky «Guwlyduz» kärhanasynda çykarylýan nahar we tehniki duzlar hem Watanymyzyň esasy tebigy baýlyklarynyň biridir. Ýurduň himiýa pudagynyň öňdebaryjy kärhanasynda Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň geçen birinji ýarymynda jemi gazylyp alnan duzuň umumy mukdary 49,2 müň tonna golaýlady. Bu görkeziji şu ýylyň ýanwar — iýun aýlary üçin bellenilen meýilnamanyň 105 göterime barabar berjaý edilendigini aňladýar. 

Ýeri gelende aýtsak, çig mal gorlarynyň mukdary 40 million tonnadan geçýän «Guwlyduz» kärhanasynda nahar duzy ýokary hil ülňülerine laýyklykda ýodlaşdyrylýar. Ol sebitde ilkinji, tutuş dünýäde bolsa dördünji bolup ýola goýuldy. Munuň özi Diýarymyzda raýatlarymyzyň saglygy baradaky aladanyň ähli zatdan ileri tutulýandygyndan, bu derwaýys işiň dünýä nusgalyk derejede ýerine ýetirilýändiginden habar berýär. 

Öz işine ussat ýüzlerçe hünärmeniň öndürijilikli zähmet çekýän kärhanasynyň ykdysady we maddy-tehniki binýadynyň yzygiderli pugtalandyrylmagy balkanly duzçularyň gazanýan üstünliklerinde esasy orny eýeleýär. Olaryň geçen alty aýda bu mukaddes önümi ýörite gaplara gaplamak baradaky tabşyryga 137,7 göterim amal etmekleri-de muňa aýdyň subutnamadyr. Bu ýerde önümçiligiň ähli ugurlary babatda, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ýokary ösüşleriň gazanylandygyny hem aýratyn nygtamak gerek.

29-njy iýunda ýurdumyzda şu ýylyň möhüm taryhy wakalarynyň biri bolan täze, döwlet ähmiýetli Arkadag şäheriniň açylyşy mynasybetli giň gerimli çäreler geçirildi. Täze şäher türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanan we hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda yzygiderli amala aşyrylýan ägirt uly özgertmeleriň netijesidir. 

Milli we daşary ýurt köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň habarlarynda bellenilişi ýaly, türkmenleriň ata-babalarynyň şöhratly taryhynyň gözbaş alýan gadymy topragynda durmuş ulgamyna öňdebaryjy sanly, maglumat-kommunikasiýa we “ýaşyl” tehnologiýalar ornaşdyrylan “akylly” şäher kemala geldi. Bu ýerde milli şäher gurluşygynyň iň gowy däpleri binagärligiň hem-de dizaýnyň häzirki zaman meýilleri bilen sazlaşykly utgaşýar. Ähli babatda, şol sanda tebigata aýawly çemeleşmekde halkara ölçeglere laýyk gelýän degişli düzümler ýaşaýjylar üçin amatly we oňaýly şertleri üpjün edýär. Bu ýerde möhüm ekologik talaplara aýratyn üns berlipdir. Desgalaryň gurluşygynda ekologik taýdan arassa serişdeler peýdalanyldy. Bu aýdylanlara Arkadag şäherine “Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň sebitinde durnukly, “ýaşyl”, howa üçin oňaýly we innowasion çözgütli şäherleri ösdürmek” taslamasyna goşulandygy baradaky güwänamanyň gowşurylmagy hem şaýatlyk edýär. 

Arkadag şäheri dünýäniň iň täze we geljegi uly şähergurluşyk hem-de inženerçilik-tehniki çözgütlerini, Gahryman Arkadagymyz tarapyndan öňe sürlen ägirt uly gurluşyk taslamasynyň durmuşa geçirilmegini, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn innowasion ösüşine, ykdysady mümkinçiliklerini artdyrmaga, halkyň ýaşaýyş derejesini we hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilen döwlet syýasatynyň üstünliklerini özünde jemleýär. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedow täze şäheriň düýbi tutulan pursadyndan başlap, bu ýerde alnyp barylýan giň möçberli işleri hemişe üns merkezinde saklady. 

Ägirt uly taslama iki tapgyrda durmuşa geçirilýär. Gurluşygy tamamlanan birinji tapgyryň çäklerinde durmuş-medeni we beýleki maksatly desgalaryň 336-sy ulanmaga berildi. 16-njy iýunda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda täze şäheriň ikinji tapgyrynyň düýbüni tutmak dabarasy geçirildi. Şonda şäheriň edara-kärhanalary we guramalary üçin dürli görnüşli awtoulag serişdeleri, şol sanda elektroulaglar sowgat berildi. Şäheriň ýol-ulag düzüminde ekologik taýdan arassa jemgyýetçilik ulaglary — elektrobuslar we elektrotaksiler hereket eder. 

Döredijilik, abadançylyk, özgertmeler ýoly bilen ynamly öňe barýan Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzyň sene ýazgysyna altyn harplar bilen ýazylan şanly waka Türkmenistanyň täze pikirleri döredýän we durmuşa geçirýän ýurt hökmünde umumy ykrar edilen derejesini tassyklamak bilen, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň häzirki döwrüň sebit, ählumumy derejedäki möhüm meselelerini täzeçil, toplumlaýyn, hemmetaraplaýyn esasda çözmek boýunça başlangyçlary dünýäniň köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde uly gyzyklanma döretdi. 

Iri halkara habarlar agentlikleri we maglumat-seljeriş portallary, köp sanly elektron neşirler, meşhur internet saýtlary giň okyjylar köpçüligine deňsiz-taýsyz Arkadag şäheriniň açylyş dabarasy barada habar berdiler. «RIA Nowosti», «TASS», «MIR 24», «Tatar-inform», «Azertaj», «Trend», «Anadolu», «Kazakhstan Today» ýaly habarlar agentlikleri, şeýle hem Merkezi Aziýa döwletleriniň, Eýranyň, Pakistanyň we beýleki ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleri, şol sanda GDA-nyň internet portaly, sng.today, centralasia.news, belta.by, vestikavkaza.ru web saýtlary ilkinjileriň hatarynda bu şanly wakany beýan etdiler. 

“Bu ýerde hemme zat — ýaşaýyş jaýlary, hassahanalar, mekdepler, jemgyýetçilik desgalary ak reňkde ýalkym saçýar. Köpetdagyň etegi, köp sanly baglar — ine, golaýda Türkmenistanda açylan Arkadag şäheriniň daşky keşbi şeýle görünýär” diýip, «Tatar-inform» ýazýar. Bellenilişi ýaly, şäher dört ýyldan gowrak wagtda guruldy. Onuň durmuş ulgamy “akylly” duralganyň, elektroulagyň, Gün batareýalarynyň we ýel elektrik generatorlarynyň, başga-da köp sanly döwrebap tehnologiýalaryň esasynda guralypdyr. Habarlarda nygtalyşy ýaly, şäheriň açylyş dabarasy günüň ikinji ýarymynda hem dowam etdi. Aşgabat — Arkadag ýolunyň ugrunda köp sanly saýaly baglar oturdylyp, bu ýerde damjalaýyn esasda suwaryş ulgamy döredilipdir. 

«Trend» habarlar agentligi hem “akylly” Arkadag şäheriniň açylyşyny dessin okyjylara ýetirdi. “Türkmenistanda taryhy waka we milli baýramçylyga öwrülen bu giň gerimli çäre halkara jemgyýetçilikde uly gyzyklanma döretdi” diýip, habarlar agentliginiň habarçysy dabaralaryň geçirilen ýerinden habar berdi. 

“Arkadag şäheriniň açylyş dabarasy iň ýokary derejede guralypdyr. Bu iri çäräniň Gurban baýramy bilen gabat gelmegi bellärliklidir”. 

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň, jemgyýetçilik wekilleriniň, dünýäniň köp sanly ýurdundan myhmanlaryň Arkadag şäheriniň gurluşygynyň birinji nobatdakysynyň desgalarynyň açylyş dabarasyna gatnaşandygy barada habar berilýär. Açylyş dabarasy “Akhan” binasynyň ýanyndan badalga aldy. Bu ýerde döredijilik toparlary aýdym-sazly çykyşlary ýerine ýetirdiler we dabaraly ýöriş guraldy. Bu binada ady rowaýata öwrülen, Ginnesiň rekordlar kitabyna girizilen meşhur ahalteke bedewiniň keşbi şekillendirilendir. Täze şähere ajaýyp görk berýän ýadygärlik toplumy türkmen halkynyň Gahryman Arkadagynyň başlangyjy bilen gurlup, ol halkyň buýsanjyna we bahasyz baýlygyna öwrülen bedewlere bolan ählihalk söýgüsiniň nyşanydyr. Binanyň açylyşynda dabaraly aýdym-sazlar bilen utgaşdyrylyp, dürli reňkdäki şarlar uçuryldy, suw çüwdürimleri işläp başlady. 

“Arkadag şäheriniň Baş meýdançasyndaky giň gerimli çäreleriň çäklerinde Döwlet senasynyň ýaňlanmagynda Türkmenistanyň Döwlet tugy asmana galdyryldy we “Arkadag Binasynyň” açylyş dabarasy geçirildi” diýip, “Trend” habarlar agentligi ýazýar. “Soňra medeni-durmuş maksatly desgalar we ýaşaýyş jaýlary bilen tanyşlyk gezelenji, Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň açylyşy, Arkadag şäherine halkara sylaglaryň gowşurylyş dabarasy geçirildi”. 

“Türkmenistanda “akylly” Arkadag şäheri açyldy” diýip habar beren «MIR 24» teleýaýlymynyň habarçysy Artýom Wasnew: “Köpetdagyň etegindäki bu giňişlikde täsin Arkadag şäheri kemala geldi. Ol ýurduň paýtagtynyň golaýynda, Aşgabatdan 30 kilometr uzaklykda ýerleşýär. Bu ýerde häzirki zaman ösüşlerini özünde jemleýän ekologik taýdan arassa şäher döredildi” diýip belleýär. 

Nygtalyşy ýaly, ähli binalarda  elektron dolandyryş ulgamy ornaşdyryldy. Şeýlelikde, Arkadag şäheri tutuşlygyna “akylly” şäher konsepsiýasy esasynda guruldy. Bu ýerde ýol yşyklandyryjylary hem täzeçil usulda gurnalypdyr. Olar awtomatik ýagdaýda, şäheriň ulag akymlaryna baglylykda sazlaşykly işleýär. Mundan başga-da, bu şäher Merkezi Aziýa sebitinde durmuş üpjünçilik ulgamy tutuşlygyna elektron ulgam arkaly dolandyrylýan ýeke-täk şäherdir. “Bu ýerde ap-ak we ýaşamak üçin ähli şertleri döredilen köp gatly ýaşaýyş jaýlary guruldy hem-de ähli jaýlar «akylly» öý ýörelgesi esasynda işleýär. Şeýle hem ähli tölegleri jaýdan çykmazdan amala aşyrmak mümkin. Munuň özi, aýratyn-da, türkmen tebigatynyň şu wagtky yssy howasynda amatlydyr” diýip, «MIR 24» teleýaýlymynyň habarçysy sözüni dowam etdi. 

Teleýaýlymyň habarynda şäheriň ähli düzüminiň elektrik toguny tygşytlaýjydygy bellenilýär. Hemme ýerde Gün batareýalary ornaşdyrylypdyr. Şäheriň açylmagy mynasybetli dabaraly ýöriş geçirildi. Arkadag şäheri agşamlaryna has hem owadan. Ýokardan seredeniňde, ol ýurduň ýene bir nyşany bolan türkmen halysyny ýatladýar. Howada yşyklandyrylan dronlar ýörite ulgam arkaly uly göwrümli şekilleri emele getirýär. Açylyş dabarasy feýerwerk şüweleňi bilen tamamlandy. Şol gün tutuşlygyna giň gerimli wakalara beslendi. Dabara ýokary ruhubelentlik bilen jemlendi. 

Gurluşygy 2023 — 2026-njy ýyllarda dowam etjek Arkadag şäheriniň ikinji tapgyrynda azyk harytlaryny, senagat, derman serişdelerini we lukmançylyk önümlerini öndürjek önümçilik hem-de hyzmat ediş desgalarynyň guruljakdygy barada Russiýanyň “RIA Nowosti” halkara habarlar agentligi habar berýär. Agentligiň topary täsin şäheriň dabaraly açylyşynda bolup geçýän wakalary hakyky wagt tertibinde habar berdi. 

Täze şäheriň keşbinde milli heýkeltaraşlygyň iň gowy däpleriniň binagärlik hem-de dizaýn sungatynyň häzirki zaman gazananlary bilen sazlaşykly utgaşýandygy barada «Kazakhstan Today» okyjylaryna habar berýär. “Kaspiýskiý westnik” maglumat-syn portaly, Özbegistanyň dürli internet çeşmeleri — uz.sputniknews, yuz.uz, darakchi.uz, Täjigistanyň habar beriş saýtlary — tj.sputniknews we tajikistan24.com, tutuş dünýä boýunça ýokary tehnologiýalar asyrynda millionlarça okyjysy bolan öňdebaryjy habar beriş agentlikleri, meşhur internet saýtlary ýurdumyzda Arkadag şäheriniň giň gerimli açylyşy mynasybetli geçirilen dabaralar barada giňişleýin habar berdiler. 

“Geljegiň şäheri” diýip doly derejede atlandyryp boljak Türkmenistandaky ilkinji «akylly» şäheriň açylyşy mynasybetli ýokary derejede guramaçylyk işleriniň netijesinde guralan dabaralar isleg bildirýänleriň ählisi üçin açyk boldy. Türkmenistanyň Döwlet baýdagynyň sanly tehnologiýalar arkaly belende galdyrylmagy, dabaraly ýörişiň geçirilmegi, dolandyryş we durmuş maksatly desgalaryň, örän amatly ýaşaýyş jaýlarynyň, ministrlikleriň, edaralaryň düzümleýin binalarynyň, bank şahamçalarynyň, Arkadag şäheriniň döwlet arhiwiniň açylyş dabaralary, döredijilik toparlarynyň ýerine ýetirijilik ussatlyklaryny görkezýän çykyşlar, duşuşyklar — bularyň ählisi türkmen telewideniýesinde onlaýn tertipde görkezildi hem-de esasy habar beriş serişdelerinde beýan edildi. 

Ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri fotoşekilleri, wideoreportažlary wakalaryň bolup geçýän ýerinde taýýarladylar. Şäheriň açylyşynda «Большая Азия» teleýaýlymynyň we “MIR” döwletara teleradiokompaniýasynyň döredijilik toparlary işlediler. 

Dünýä metbugaty dabaranyň dowamynda halkara guramalaryň ýolbaşçylary we meşhur daşary ýurt kompaniýalarynyň wekilleri tarapyndan täze şähere güwänamalaryňdyr diplomlaryň 20-den gowragynyň gowşurylandygy barada habar berýär. Şolaryň hatarynda «Ýaşyl» we «akylly» şäher», «XXI asyryň şäheri», «Türki dünýäniň ilkinji «akylly» şäheri», seýsmiki kiçi etrapça gurluşygy hem-de seýsmiki howpsuzlygy üpjün etmek boýunça Arkadag şäheriniň çäginde geçirilen ylmy-barlag işleriniň hili barada şahadatnama, garaşsyz ylmy-tehniki derňewleriň netijesinde Durnukly ösüş maksatlaryna, ekologik gurluşyk boýunça halkara talaplara laýykdygyny tassyklaýan şahadatnama we beýlekiler bar. 

Türkmenistanyň Döwlet habarlar agentliginiň maglumatlaryna salgylanyp, meşhur elektron neşirler hormatly Prezidentimiziň täze şäheriň açylyş dabarasyna gatnaşandygyny habar berýärler. Daşary ýurtlaryň köpçülikleýin habar beriş serişdeleri: “Türkmen halkynyň Milli Lideriniň başlangyjy boýunça gurlan, häzirki zaman düzümi bolan Arkadag şäheri halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmagyň ýolunda möhüm ädime öwrüldi” diýip ýazýarlar. 

Halkara ölçeglere laýyk gelýän ýol-ulag düzümi dünýä bileleşiginde uly gyzyklanma döretdi. Giň şaýollar, köçeler we aýlaw ýollary häzirki zaman yşyklandyryş, wideogözegçilik hem-de dolandyryş ulgamlary bilen üpjün edilendir. Hususan-da, “Intelligent Transportation System” (ITS) ulag ulgamlaryny modelirleme we ulag akymyny sazlamakda innowasion oýlap tapyşlardan peýdalanýar. Degişli ýol belgilerini ýerleşdirmek meselesi içgin öwrenildi. Munuň özi ýol hereketiniň maglumat berijiliginiň, howpsuzlygynyň we netijeliliginiň ýokarlanmagyna, ýol hereketine gatnaşýanlaryň ählisiniň — sürüjileriň we pyýadalaryň özara gatnaşygynyň sazlaşmagyna getirýär. Iri sebit neşirleri täze elektrobuslaryň, elektromobil taksileriniň Arkadag şäheriniň ilatyna we myhmanlaryna ýokary hilli hem-de medeniýetli hyzmaty üpjün etjekdigi barada habar berdiler. «Duralga» we «Ynamly taksi» ýaly mobil goşundylaryny ulanmak üçin QR-kodlar döredildi. Nagt däl tölegleri we onlaýn sargytlaryň tölegini amala aşyrmak maksady bilen, terminallar göz öňünde tutuldy. Awtomobil ýollarynda jemgyýetçilik ulaglarynyň hereketi üçin niýetlenen zolaklar hem ýolagçylaryň rahatlygyny üpjün edýär. 

Özbegistanyň Milli habarlar agentligi we bu goňşy ýurduň dürli internet çeşmeleri sürüjilere ýolda wagty tygşytlamaga mümkinçilik döredýän «akylly» ugurlar barada giňişleýin maglumat berdiler. Ýol ýazgylary, ulaglaryň hereketiniň gözegçiligi sanly ulgam arkaly amala aşyrylýar. Mundan başga-da, duralgalarda ulaglaryň gelýän wagtyny kesgitleýän, ýol hereketleriniň maglumatlaryny özünde jemleýän ýörite mobil goşundysy döredildi. Elektrobuslardan we elektromobillerden peýdalanylmagy şäherde ekologik abadançylygyň üpjün edilmegine ýardam berer. Şol gün çap edilen köp sanly makalalarda elektroulaglar üçin niýetlenen «akylly» awtoulag duralgalarynyň, güýçlendiriji beketleriň ýörite gurallar hem-de döwrebap maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalary arkaly dolandyrylýandygy we sazlaşdyrylýandygy bellenildi. 

Umuman, meşhur elektron neşirler Türkmenistanyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşyndaky möhüm wakalar hakynda maglumatlary giňişleýin beýan etdiler. 

Dünýä metbugatyna syny tamamlap, Arkadag şäheriniň ýokary derejede guralan açylyş dabaralarynyň hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ösüşiň we abadançylygyň täze belentliklerine tarap okgunly öňe barýan Türkmenistanyň şöhratly taryhyna ýene bir aýdyň sahypany ýazandygyny ynamly aýtmak bolar. 

(TDH)

Ylmyň okgunly ösýän we tehnologiýalaryň günsaýyn kämilleşýän häzirki zamanasynda ýurdumyzda adamlaryň ýaşaýşy üçin amatly şertleri döretmek, daşky gurşawyň abadançylygyny goramak, ykdysadyýeti sanlylaşdyrmak bilen baglanyşykly wezipeleriň netijeli çözgütlerini nazarlaýan «akylly» şäher konsepsiýasy durmuşa geçirilýär. Döwrüň ösüşleri bilen deň gadam urýan Watanymyzda Gahryman Arkadagymyzyň hem-de hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary esasynda sebitde ilkinji «akylly» şäher — Arkadag şäheriniň gurlup ulanylmaga berilmegi hem halkymyzyň bagtyýar durmuşynyň, milli ykdysadyýetimiziň ägirt uly kuwwatynyň, nurana geljegimiziň nyşany hökmünde kalbymyzy buýsanja besleýär. 

«Akylly» şäher konsepsiýasy innowasion maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryny peýdalanmagyň hasabyna jemgyýetçilik meseleleriniň çözülmegini, daşky gurşawyň we ýaşaýjylaryň bähbidine toplumlaýyn çözgütleriň ornaşdyrylmagyny göz öňünde tutýar. Täze şäheriň esasy aýratynlyklary hökmünde durnuklylyk we ekologiýa abadançylygy, dolandyryşa ähli ýaşaýjylaryň, ýagny tutuş jemgyýetiň işjeň gatnaşmagy, maglumatlaryň netijeli peýdalanylmagy, hyzmatlaryň hilini we durmuş derejesini ýokarlandyrmaga bolan ymtylyş görkezilýär. Diýmek, «akylly» şäheri jemgyýetiň bähbidi üçin sazlaşykly işleýän bir bitewi janly bedene ýa-da bitewi mehanizme deňemek bolar. Şeýle şäherde ornaşdyrylýan sanly tehnologiýalar ýaşaýjylaryň durmuşyny ähli ugurlarda gowulandyrmaga mümkinçilik berýär. Ajaýyp Köpetdagyň eteginde gysga döwürde kemala gelen Arkadag şäheriniň mysalynda biz bu hakykata aýdyň göz ýetirdik. 

Täze döwrüň innowasion şäherinde peýdalanylýan sanly tehnologiýalar diňe bir ýaşaýjylaryň zähmet çekmegi we dynç almagy üçin oňaýly düzümleri döretmek bilen çäklenmän, eýsem, ýurduň ykdysadyýetiniň ösüşine-de goşant goşýar. Ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylmagy çykdajylary azaltmaga we girdejileri artdyrmaga ýardam edip, işewürlige oňyn täsirini ýetirýär. Sanly ulgamyň peýdalanylmagy möhüm wezipeleri ýeňil çözmäge we serişdeleri tygşytlamaga ýardam edýär. Dünýäniň dürli ýurtlarynda «akylly» şäher konsepsiýasynyň durmuşa geçirilmeginiň oňyn tejribesi bu hakykaty tassyklaýar. Döwlet hyzmatlary, şäheriň ulag serişdelerini dolandyrmak, suwuň we energiýanyň ýerlikli peýdalanylyşy, bilim, saglygy goraýyş, innowasion, oba hojalygy we galyndylaryň gaýtadan işlenilişi hem «akylly» şäheriň tehnologiýalarynyň wezipeleriniň esasy ugurlarydyr.  

Arkadag şäheriniň beýleki «akylly» şäher taslamalaryndan ýene bir tapawutly aýratynlygy hem onuň ozal bar bolan ilatly nokadyň durmuş düzümlerini kämilleşdirmek arkaly döredilmän, eýsem, düýbünden täzeden gurlanlygydyr. Taryh üçin şeýle gysga döwürde kemala gelen kämil şäheriň halkara ülňülerine laýyk gelýän köpşahaly ýol-ulag düzüminiň intellektual tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylmagy ýol hereketiniň howpsuzlygyny we netijeliligini, sürüjileriň, pyýada ýolagçylaryň has oňaýly hereketini üpjün edýär. Ekologiýa taýdan arassa elektrobuslar we elektromobil taksileri tebigatyň abadançylygyny goramaga ýardam etse, «akylly» ugurlaryň ýola goýulmagy sürüjilerde wagty tygşytlamaga, ýollarda dyknyşyklaryň döremeginiň öňüni almaga mümkinçilik berýär.  

Täze şäheriň ajaýyp keşbini synlap, onuň geljekki mümkinçilikleri barada pikir ýöredeniňde, günsaýyn özgerýän eziz Diýarymyzyň gözel künjeginde syýasy, ykdysady we medeni taýdan nusgalyk merkeziň kemala gelýändigine buýsanýarsyň. XXI asyryň kämil şäheri hökmünde dünýäniň abraýly halkara guramalarynyňdyr kompaniýalarynyň belent ykrarnamasyna eýe bolan Arkadag şäheri türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň,  

hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyzyň taýsyz tagallalary esasynda halkymyzyň bagtyýarlygy we Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda amala aşyrylýan nusgalyk işleriň nyşany hökmünde ýagty geljegimize şugla saçyp, kalplarymyzy nurlandyrýar. 

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.