Aşgabat, 12-nji dekabr (TDH). Şu gün türkmenistanlylar Halkara Bitaraplyk gününi hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy hakyndaky Kararnamasyny kabul etmeginiň 26 ýyllygyny belleýärler. Bu şanly baýram mynasybetli ýurdumyzyň ähli künjeklerinde we paýtagtymyzda baýramçylyk dabaralary ýaýbaňlandyryldy. Baş şäherimizde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda halkymyzyň belent binýatlaýyn ýörelgeleriniň — parahatçylyk söýüjiligiň, hoşmeýilliligiň hem-de ynsanperwerligiň dabaralanmagynyň nyşanyna öwrülen Bitaraplyk binasyna gül goýmak dabarasy boldy.
Döwlet Baştutanymyzyň Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň halkyna Gutlagynda belleýşi ýaly, biziň alyp barýan parahatçylyk we ynanyşmak syýasatymyz halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýadydyr. Türkmenistan gysga taryhy döwrüň içinde dünýä döwletleri, abraýly halkara guramalar bilen parahatçylygyň, ählumumy howpsuzlygyň we durnukly ösüşiň hatyrasyna dostluk, özara hormat goýmak, ynanyşmak ýörelgelerine esaslanýan hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýmakda, halkara bileleşigiň tagallalaryny utgaşdyrmakda gymmatly tejribe toplady.
Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Gutlagynda: “Garaşsyz ýurdumyzyň Bitaraplyk hukuk ýagdaýy dünýä bileleşigi tarapyndan iki gezek ykrar edildi. Şoňa görä-de, 12-nji dekabr Halkara Bitaraplyk güni hökmünde giňden bellenilýär. Biziň halkara söwda-ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek, howanyň üýtgemegi netijesinde ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmek bilen bagly tekliplerimiz, daşky gurşawy goramak, energetika howpsuzlygyny üpjün etmek, halkara ulag geçelgelerini döretmek ugrundaky başlangyçlarymyz dünýä bileleşiginiň giň goldawyna mynasyp boldy” diýip nygtady.
Paýtagtymyzyň gözel künjeginde, Köpetdagyň eteginde ýerleşýän ajaýyp binanyň ýanynda Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy, Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary, wise-premýerler, harby we hukuk goraýjy edaralaryň, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, Aşgabat şäheriniň häkimi, ýurdumyzyň daşary döwletlerdäki ilçileri, ýurdumyzdaky diplomatik wekilhanalaryň hem-de halkara guramalaryň ýolbaşçylary, hormatly ýaşulular, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri we beýlekiler ýygnandylar. Dabara “Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady” ady bilen geçirilen halkara maslahata gatnaşyjylar hormatly myhmanlar hökmünde çagyryldy.
Milli Liderimiziň awtoulagy Bitaraplyk binasynyň öňündäki baýramçylyk lybasyna beslenen meýdança gelýär. Ýygnananlar Türkmenistanyň häzirki döwürde okgunly ösüşini üpjün edýän hem-de Diýarymyzyň halkara derejedäki at-abraýyny belende göterýän täzeçil, öňdengörüjilikli syýasaty hem-de parahatçylyk döredijilikli başlangyçlary amala aşyrýan döwlet Baştutanymyzy mähirli garşylaýarlar.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Hormat garawulynyň esgerleriniň nyzama düzülen ýodasyndan ýöräp geçdi.
Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlanýar. Milli Liderimiz özygtyýarly döwletimiziň hemişelik Bitaraplyk halkara hukuk derejesiniň ýörelgeleriniň bakylygynyň hem-de mizemezliginiň nyşany hökmünde bina edilen belent Bitaraplyk binasynyň öňüne gül dessesini goýdy.
Döwlet Baştutanymyzyň göreldesine eýerip, dabaraly çärä gatnaşyjylar hem gül desselerini goýdular.
Türkmenistanyň Milletler Bileleşigi tarapyndan ykrar edilen Bitaraplyk derejesi halkymyzyň asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan parahatçylyk söýüjilik, ynsanperwerlik hem-de açyklyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasat strategiýasyna halkara derejede ýokary baha berilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Şeýle hem türkmen Bitaraplygynyň ykrar edilmegi bilen, diňe bir biziň ýurdumyzyň däl, eýsem, tutuş halkara bileleşigiň durmuşynda täze döwür başlandy. Munuň özi dünýä diplomatiýasynyň taryhynda täze ädim boldy.
Bitaraplygyň binýatlaýyn ýörelgeleri bolan parahatçylyk söýüjilik, beýleki halklara, olaryň medeniýetine hem-de däp-dessurlaryna hormat goýmak Türkmenistanyň daşary syýasatynda we diplomatiýasynda hil taýdan täze many-mazmuna eýe boldy. Häzirki döwürde ýurdumyz türkmen Bitaraplygynyň BMG-niň ýörelgelerine hem-de maksatlaryna laýyk gelýändigini, onuň sebitde halkara parahatçylyk döredijilik tagallalaryny amala aşyrmakdaky netijeliligini iş ýüzünde subut edýär.
Türkmenistan oňyn Bitaraplyk ýörelgesine esaslanmak bilen, ýokary ösüş derejeli ýurtlaryň hataryna okgunly goşulmak üçin özüniň geosyýasy, geoykdysady, serişde hem-de adam mümkinçiliklerini ulanmak arkaly döwletara gatnaşyklary yzygiderli giňeldýär. Aýry-aýry döwletler hem-de halkara guramalar bilen köp görnüşli hyzmatdaşlygyň çäkleriniň işjeň giňeldilmegi netijesinde ýurdumyzyň daşary syýasaty Milletler Bileleşiginiň goldawyna eýe boldy.
2020-nji we 2021-nji ýyllarda BMG-niň Baş Assambleýasynyň mejlislerinde Türkmenistanyň başlangyjy boýunça «Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny», «Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny» atly Kararnamalaryň kabul edilmegi munuň nobatdaky güwäsi boldy.
Türkmenistan parahatçylyk döredijilik mümkinçiliklerini doly durmuşa geçirmek üçin ýurdumyzyň mundan beýläk-de durnukly ösüşiň sebit hem-de ählumumy işine hemmetaraplaýyn ýardam etmek, Müňýyllygyň maksatlaryna ýetmek, halkara gün tertibiniň ilkinji nobatdaky meselelerini çözmek üçin köpugurly hyzmatdaşlygyň netijeli ýollaryny döretmek baradaky meýlini tassyklaýan täze ýörelgeleri we teklipleri yzygiderli öňe sürýär. “2021-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” atly Kararnama şeýle başlangyçlaryň biri boldy.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň 10-njy dekabrda ýurdumyzyň daşary ýurtlardaky diplomatik wekilhanalarynyň hem-de konsullyk edaralarynyň ýolbaşçylarynyň, şeýle hem beýleki birnäçe ýolbaşçylaryň gatnaşmagynda geçirilen giňişleýin mejlisinde bu barada aýdyp, Türkmenistan şu ýylyň döredijilikli başlangyçlara, anyk many-mazmuna, hakyky hereketlere esaslanýan çärelere baý bolmagy üçin ähli tagallalary etdi diýip nygtady. Bu işler gatnaşyklaryň esaslaryny we görnüşlerini döretmäge, olaryň netijeliligini gazanmaga, bar bolan soraglary we wehimleri bilelikde, birek-birege hormat goýmak esasynda, sazlaşykly çözmek üçin şertleri döretmäge gönükdirilendir.
Türkmen döwleti Bitaraplyk derejesine eýermek bilen, şu geçen ýyllaryň dowamynda dünýäniň ýurtlary, iri halkara we sebit guramalary bilen gatnaşyklary işjeň pugtalandyrdy. Bu köpugurly hyzmatdaşlygyň çäkleri syýasy-ykdysady hem-de ynsanperwer-medeni ulgamlarda anyk many-mazmuna eýe bolup, yzygiderli giňeldilýär.
Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow dabara tamamlanandan soň, çärä gatnaşyjylar bilen mähirli hoşlaşyp, bu ýerden ugrady.
...Adamzadyň belent ynsanperwer däpleriniň dabaralanmagy parahatçylyk söýüjilik, özara düşünişmek hem-de dostluk ýörelgelerine çuňňur sarpa goýýan halkymyzyň mizemez garaýyşlarydyr. Hut şonuň üçin hem şu gün ýurdumyzyň ähli künjeklerinde Halkara Bitaraplyk gününe bagyşlanan baýramçylyk çäreleri dabaraly, ruhubelent ýagdaýda geçdi.
“Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara maslahata (Parahatçylyk we ynanyşmak forumy) gatnaşyjylar 2021-nji ýylyň 11-nji dekabrynda Aşgabat şäherinde ýygnanyşyp;
Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň maksatlaryna we ýörelgelerine ygrarlydygymyzy tassyklap;
Birleşen Milletler Guramasynyň ählumumy strategiýalaryny we maksatnamalaryny, hususan-da, 2030-njy ýyla çenli döwür üçin durnukly ösüş ulgamynda Gün tertibini ýerine ýetirmegiň zerurdygyny belläp;
Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2021-nji ýyly “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak” ýyly diýip yglan eden 2019-njy ýylyň 12-nji sentýabrynda kabul eden 73/338 Kararnamasynyň düzgünlerini durmuşa geçirmek maksady bilen;
Baş Assambleýanyň 1999-njy ýylyň 13-nji sentýabrynda1 kabul eden, halkara bileleşik, ozaly bilen bolsa, Birleşen Milletler Guramasynyň ulgamy üçin, adamzadyň, hususan-da, geljekki nesilleriň bähbitlerine kybap gelýän parahatçylyk medeniýetiniň hem-de zor salmazlygyň döremegine ýardam berýän köptaraplaýyn ygtyýarnama bolan Jarnamasynyň hem-de parahatçylygyň medeniýeti ulgamynda Hereketleriň maksatnamasynyň möhümdigini ykrar etmek bilen;
Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň çäklerinde, hususan-da, Aşgabatda 2021-nji ýylda Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylyna dabaraly ýagdaýda badalga bermek boýunça ýokary derejeli çäräni, “Parlamentarileriň halkara parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmekdäki orny”, “Parahatçylygy, ynanyşmagy we howpsuzlygy pugtalandyrmakda zenanlaryň orny” hem-de “Parahatçylygyň we ynanyşmagyň halkara ýaşlar forumyny”2 we beýleki halkara hem-de sebit çärelerini geçirmekde hem-de guramakda başlangyç üçin Türkmenistana aýratyn hoşallyk bildirmek bilen;
Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň Başlygy tarapyndan 2021-nji ýylyň 7-nji sentýabrynda çagyrylan parahatçylyk medeniýeti boýunça ýokary derejeli forumyň netijelerini goldamak bilen, onuň dowamynda Baş Assambleýanyň agza döwletleri we synçylary hem-de beýleki gyzyklanma bildirýän taraplar parahatçylyk medeniýeti ulgamynda Jarnamany hem-de Hereketleriň maksatnamasyny doly hem-de netijeli amala aşyrmak babatynda öz üstüne alan borçnamalaryny tassykladylar.
Birleşen Milletler Guramasyna agza döwletler tarapyndan yglan edilen we durmuşa geçirilýän Bitaraplyk syýasatynyň dünýäniň döwletleriniň arasynda parahatçylykly, ynanyşykly, dostlukly we özara bähbitli gatnaşyklary ösdürmekde möhüm orun eýeleýändigini hem-de sebit we ählumumy derejede halkara parahatçylygyň we howpsuzlygyň pugtalandyrylmagyna ýardam berýändigini aýratyn bellemek bilen;
Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 1995-nji ýylyň 12-nji dekabryndaky 50/80 A hem-de 2015-nji ýylyň 3-nji iýunyndaky 69/285, “Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy” diýlip atlandyrylan Kararnamalarynyň, 2017-nji ýylyň 2-nji fewralyndaky Halkara Bitaraplyk gününi yglan edýän 71/275 Kararnamasyny, şeýle hem 2020-nji ýylyň 7-nji dekabryndaky «Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny» atly 75/28 Kararnamasynyň ähmiýetini nygtamak bilen;
Şeýle hem Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň daşary işler ministrleriniň Geňeşiniň 47-nji mejlisiniň 2020-nji ýylyň 28-nji noýabryndaky “YHG sebitinde we bütin dünýäde halkara parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi saklamakda we pugtalandyrmakda bitaraplyk syýasatynyň orny” diýlip atlandyrylan 65/47 Kararnamasynyň ähmiýetini nygtamak bilen;
2015-nji ýylyň 12-nji dekabrynda3 we 2020-nji ýylyň 12-nji dekabrynda4 kabul edilen “Bitaraplyk syýasaty: parahatçylygyň, howpsuzlygyň we ösüşiň bähbidine halkara hyzmatdaşlygy” (Aşgabat jemleýji resminamalary) meselesi boýunça ýokary derejeli halkara maslahatlaryň jemleýji resminamalaryny nazara almak bilen;
1.Dünýäniň halklarynyň parahatçylykly we ynanyşmak esasynda ýaşaşmagynyň däplerini pugtalandyrmakda, gymmatly ýörelgeleri, dünýägaraýyşlary we parahatçylygy saklamagyň hem-de höweslendirmegiň däplerini dikeltmekde halkara gatnaşyklarda parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetiniň ählumumy berkarar bolmagynda, halkara bileleşigiň tagallalaryny birleşdirmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidentiniň “Dialog — parahatçylygyň kepili” diýen ählumumy başlangyjyny ilerletmek boýunça teklibini goldadylar;
2.Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretaryna we BMG-ä agza ýurtlara 2021-nji ýylda Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylyny hem-de 2013 — 2022-nji ýyllarda medeniýetleriň ýakynlaşmagynyň halkara onýyllygyny geçirmegiň netijelerine esaslanan parahatçylygyň medeniýetini ilerletmek boýunça ählumumy çäreleri geçirmek tejribesini dowam etdirmek çagyryşy bilen ýüzlendiler, şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Baş Assambleýasynyň derejesinde 2023 — 2032-nji ýyllar üçin parahatçylyk we ynanyşmagyň medeniýetiniň ählumumy onýyllygyny yglan etmegi teklip etdiler;
3.Halkara bileleşik tarapyndan amala aşyrylýan, gapma-garşylyklaryň öňüni almaga, jedelleri parahatçylykly ýol bilen kadalaşdyrmaga, parahatçylygy saklamaga, dünýä gurluşyna, ýaragsyzlanmaga, durnukly ösüşe, adam mertebesini we adamyň hukuklaryny höweslendirmäge, durmuş taýdan goşulyşmaga, demokratiýa, milli, sebit we halkara derejelerde hukugyň hökmürowanlygyna ýardam etmäge gönükdirilen tagallalaryň parahatçylygyň medeniýetiniň kemala gelmegine saldamly goşant goşýandygyny ykrar etdiler;
4.Şunuň bilen baglylykda, 2007-nji ýylyň dekabrynda Aşgabatda döredilen Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň, hususan-da, bu merkeziň binýadynda döredilen Öňüni alyş diplomatiýasy akademiýasynyň netijeli işini nygtadylar;
5.Birleşen Milletler Guramasyna agza ýurtlary, BMG ulgamynyň edaralaryny, sebit we sebitara guramalary ýaşlaryň parahatçylygyň medeniýetini, sabyrlylygy hem-de medeniýetara we dinara gatnaşyklary höweslendirmäge gatnaşmagyny üpjün etmek üçin gurallary döretmek mümkinçiliklerine garamaga, şeýle hem zerur bolan halatynda, bilim maksatnamalary we taslamalary arkaly adam mertebesine, plýuralizme we köpdürlülige hormat goýmaga düşünmegi ösdürmäge çagyrdylar;
6.Birleşen Milletler Guramasynyň Siwilizasiýalar bileleşigine öz işini işjeňleşdirmegi maslahat berdiler. Ýaşlaryň parahatçylyk, ynanyşmak, habarlylyk, açyklyk, inklýuziwlik we özara hormatlamak ýaly gymmatlyklara düşünmegini çuňlaşdyrmak maksady bilen, olary parahatçylyk we ählumumy ynsanperwerlik ruhunda terbiýelemek bu işiň özeni bolup durýar;
7.Döwletleriň arasyndaky gatnaşyklarda parahatçylygyň we ynanyşmagyň medeniýetini ösdürmegiň, raýdaşlygy we sazlaşygy pugtalandyrmak arkaly durnukly ösüşe, parahatçylyga we howpsuzlyga ýardam edýän gymmatlyklar hökmünde Bitaraplyk syýasaty bilen aýrylmaz baglanyşyklydygyny nygtadylar;
8.Birleşen Milletler Guramasyna agza döwletleriň ählisine, BMG-niň ulgamynyň edaralaryna we beýleki halkara, sebit hem-de sebitara guramalara parahatçylygyň we ynanyşmagyň medeniýetini ilerletmekde, jedelleri parahatçylyk ýoly bilen kadalaşdyrmakda, gapma-garşylyklaryň öňüni almakda we kadalaşdyrmakda bitarap döwletleriň mümkinçiliklerinden doly derejede peýdalanmagy maslahat berdiler;
9.Türkmenistanyň Hökümetiniň başlangyjy boýunça döredilen hem-de parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetini ilerletmekde, gapma-garşylyklaryň öňüni almakda, olaryň sebäplerini we netijelerini aradan aýyrmakda Bitaraplygyň ýörelgelerini iş ýüzünde ulanmak boýunça giň köptaraplaýyn gatnaşyklary üpjün etmäge gönükdirilen, Parahatçylygyň, howpsuzlygyň we ösüşiň bähbidine Bitaraplygyň dostlary toparynyň Birleşen Milletler Guramasynyň çägindäki işini goldadylar, şeýle hem Birleşen Milletler Guramasyna agza ýurtlaryň ählisini hem-de degişli halkara düzümleri ýokarda agzalan toparyň çäklerinde hyzmatdaşlyga goşulmaga çagyrdylar;
10.Birleşen Milletler Guramasyna agza döwletleriň ählisini, halkara we sebit guramalaryny, hökümete dahylsyz birleşikleri we hususy taraplary, şol sanda ýaşlary Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli her ýylyň 12-nji dekabrynda halkara parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi saklamakda hem-de pugtalandyrmakda Bitaraplyk syýasatynyň orny we ähmiýeti barada jemgyýetçiligiň habarlylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen çäreleri geçirmäge çagyrdylar;
11.“Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara maslahaty gurandygy we geçirendigi üçin Türkmenistanyň halkyna we Hökümetine tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler.
2021-nji ýylyň 11-nji dekabry, Aşgabat.
1 BMG-niň Baş Assambleýasynyň 53/243 A we B Kararnamalary.
2 BMG-niň Baş Assambleýasynyň resminamasy hökmünde çap edilen forumyň A/75/833 jemleýji resminamasy.
3 BMG-niň Baş Assambleýasynyň we Howpsuzlyk Geňeşiniň resminamasy (A/70/652-S/2016/20, goşundy).
4 BMG-niň Baş Assambleýasynyň we Howpsuzlyk Geňeşiniň resminamasy (A/75/651-S/2020/1203, goşundy).
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow halkara maslahata gatnaşdy
Aşgabat, 11-nji dekabr (TDH). Şu gün paýtagtymyzyň Maslahatlar merkezinde “Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara maslahat geçirildi. Onuň dabaraly umumy mejlisine hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gatnaşdy.
Türkmenistanyň Bitaraplygynyň 26 ýyllygyna bagyşlanan forum ýurdumyzyň başlangyjy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilen şu ýylyň esasy wakalarynyň biri boldy.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow irden halkara forumyň geçirilýän ýerine geldi. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Başlygy, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary döwlet Baştutanymyzy mähirli garşyladylar we milli Liderimizi Halkara Bitaraplyk güni hem-de şu baýramçylyk mynasybetli geçirilýän “Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara maslahatyň öz işine başlamagy bilen gutladylar.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gutlaglar we hoşniýetli arzuwlar üçin minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň halkara giňişlikdäki abraýynyň belende galýandygyny we öňe sürülýän oňyn başlangyçlaryň Milletler Bileleşigi tarapyndan ykrar edilýändigini aňladýan bu gezekki forumyň ýokary guramaçylyk derejesinde geçiriljekdigine we onuň dowamynda tutuş adamzat üçin bähbitli çözgütleriň kabul ediljekdigine ynam bildirdi.
Taryhda 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda Türkmenistanyň BMG tarapyndan resmi taýdan ykrar edilen ilkinji Bitarap döwlet bolandygyny nazara alanyňda, onuň iň täze taryhyň möhüm seneleriniň biridigi gürrüňsizdir. Bu hukuk derejesiniň dünýä jemgyýetçiligi tarapyndan goldanylmagy ýurdumyzyň alyp barýan parahatçylyk söýüjilik syýasatyna belent hormat-sarpa hem-de örän ýokary baha boldy.
Garaşsyz Türkmenistan bildirilýän çäksiz ynama eýe bolup, ähli syýasy-diplomatik we ykdysady mümkinçilikleri doly peýdalanmak bilen, özüniň ägirt uly parahatçylyk döredijilik kuwwatyny doly güýjünde amala aşyrýar.
Garaşsyzlyk ýyllary içinde paýtagtymyz Aşgabat işjeň halkara durmuşyň dünýä derejeli merkezi, iri wekilçilikli çäreleriň yzygiderli geçirilýän ýeri hökmünde eýeleýän ornuny berkitdi. Bu hem Watanymyzyň dünýä derejesindäki belent abraýynyň, ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy we abadançylygy üpjün etmäge, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmäge goşýan goşandynyň giňden ykrar edilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.
Ine, bu gün hem şanly waka mynasybetli Maslahatlar merkeziniň giň zalyna Milli Geňeşiň Mejlisiniň we Halk Maslahatynyň ýolbaşçylary, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, Diýarymyzyň we daşary ýurtlaryň diplomatlary — Türkmenistanyň daşary ýurtlardaky diplomatik wekilhanalarynyň, şeýle hem daşary döwletleriň hem-de abraýly halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň we onuň ýöriteleşdirilen düzümleriniň ýurdumyzda işleýän diplomatik wekilhanalarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri ýygnandylar.
Aşgabada çagyrylan belent mertebeli myhmanlaryň hatarynda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Türki Döwletleriň Guramasynyň, Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) ýolbaşçylary we beýlekiler bar.
Maslahata gatnaşyjylaryň düzüminiň şeýle köp sanly hem-de wekilçilikli bolmagy Garaşsyz Türkmenistanyň belent halkara abraýynyň hem-de dünýäde parahatçylygy, durnukly ösüşi we ählumumy howpsuzlygy pugtalandyrmak üçin netijeli gural hökmünde ýurdumyzyň hemişelik Bitaraplyk derejesiniň ägirt uly mümkinçiliginiň ykrar edilýändiginiň ýene-de bir tassyklanmasydyr.
Bu ýere ýygnananlar milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy ör turup, şowhunly el çarpyşmalar, uly ruhubelentlik bilen garşyladylar.
Dabaraly ýagdaýda halkara forum açyk diýlip yglan edilýär.
Döwlet Baştutanymyza söz berilýär.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow halkara maslahatyň dabaraly mejlisine gatnaşýanlar bilen mähirli salamlaşyp, hemmelere foruma gatnaşýandygy hem-de köpugurly dünýä gün tertibiniň möhüm meseleleri boýunça tekliplerini we pikirlerini alyşmaga taýýardyklary üçin minnetdarlyk bildirdi.
Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilen şu ýylyň dowamynda Türkmenistanda hem-de sebit we dünýä derejelerinde birnäçe möhüm halkara çäreler — maslahatlar, köptaraplaýyn forumlar we söhbetdeşlikler, okuw maslahatlary we sapaklary geçirildi. Bu çärelere daşary ýurt döwletleriniň hökümetleriniň agzalary, abraýly halkara hem-de sebit guramalarynyň ýolbaşçylary we işgärleri, tanymal syýasatşynaslar, diplomatlar, jemgyýetçilik birleşikleriniň wekilleri gatnaşdylar.
Parahatçylyk we ynanyşmak ýörişine öwrülen şol çäreleriň halkara gatnaşyklarda we häzirki zamanyň möhüm soraglarynda çözgütleri tapmakda ähmiýetiniň örän uly bolandygyny aýratyn bellemek isleýärin. Biziň bu günki maslahatymyz hem Türkmenistanyň dünýä bileleşiginiň işjeň agzasy hökmünde diňe bir giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen, ähli ýurtlaryň we halklaryň düýpli bähbitlerine laýyk gelýän möhüm başlangyçlar bilen çykyş etmek bilen çäklenmän, eýsem, şol başlangyçlary iş ýüzünde durmuşa geçirmek boýunça çäreleri hem öňe sürýändiginiň aýdyň subutnamasy bolup durýar diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady.
Şu halkara maslahatyň çäklerinde biz milli we umumadamzat bähbitli birnäçe soraglaryň üstünde durup geçeris hem-de olar barada pikir alşarys. Şeýle hem ýakyn geljekde bilelikde amala aşyrmaly wezipelerimizi kesgitläris diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.
Mälim bolşy ýaly, BMG-niň Baş Assambleýasy 2019-njy ýylyň 12-nji sentýabrynda Türkmenistanyň başlangyjy esasynda 2021-nji ýyly “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýip yglan etmek barada biragyzdan Kararnama kabul etdi.
Şu başlangyjy öňe sürmek bilen, biz Birleşen Milletler Guramasynyň abraýy netijesinde goldanan köptaraplaýyn ylalaşygyň ykrar edilen şeýle görnüşi giň dünýä jemgyýetçiligini, syýasatşynaslary, diplomatlary, köpçülikleýin habar beriş serişdelerini, çözgütleri kabul edýän adamlary häzirki zaman döwletara gatnaşyklarynda ýüze çykýan äşgär meýillere giňden çekmek mümkinçiligine öwrüler diýip hasap etdik. Bu gatnaşyklar, aýratyn-da, soňky döwürde düýpli üýtgedi diýip, milli Liderimiz nygtady.
Häzirki döwürde dünýäde harby-strategik bäsdeşligiň ýitileşýändigini, gapma-garşylyklaryň geriminiň giňelýändigini we güýçlenýändigini biziň ählimiz aýdyň görýäris. Şonuň netijesinde dünýädäki wakalar öňünden kesgitläp bolmaýan, has durnuksyz häsiýete eýe bolýar. Bu bolsa ösüşiň umumy wezipelerini çözmegi, ýagny ählumumy durnuklylygy, ýaragsyzlanmagy, ekologik meýilnamalary amala aşyrmagy örän kynlaşdyrýar. Deňsizlige we garyplyga garşy göreşmekde, daşky gurşawy goramakda, bosgunlara hem-de migrantlara kömek bermekde köp soraglary döredýär. Şeýle hem adamzadyň öňünde durýan ençeme beýleki düýpli soraglary çözmekde köp kynçylyklary ýüze çykarýar diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.
Şeýle şertlerde diňe ynanyşmagy dikeltmek, ykrar edilen halkara hukuk kadalaryna eýermek, özara gatnaşyklar medeniýetini ykrar etmek, biziň pikirimizçe, emele gelen ýagdaýy düzetmäge we netijeli ugra gönükdirmäge mümkinçilik berer.
Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylyny yglan etmek baradaky başlangyç bilen çykyş edenimizde, biz hut şu wezipelerden ugur aldyk diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady.
Hakykatda bolsa bu başlangyç möçberine, syýasy gurluşyna, ykdysady we harby kuwwatyna garamazdan, ähli döwletlere gönükdirilen ýüzlenmä öwrüldi. Dünýäniň ykbaly üçin jogapkärçilik duýmaga uly itergi berdi.
Ol dawalaryň we ylalaşyksyzlygyň güýjemeginiň öňüni almaga, dünýädäki häzirki ýagdaýy paýhasly seljermäge şert döretdi. Taryhyň we geljegiň nukdaýnazaryndan, täzeden oýlanmaga çagyryş bolup ýaňlandy.
Bu çagyryş dünýäde uly seslenme döretdi. Sebäbi, ozaly bilen, parahatçylyk we ynanyşmak taglymatynyň örän uly ählumumy ähmiýeti bardyr. Bu taglymat hemişe zerurdyr we netijelidir. Özi hem ol ählumumy ösüşiň we öňe gitmegiň wagtlaýyn däl-de, hakyky talaplaryna laýyk gelýär.
Şu nukdaýnazardan, Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly, biziň pikirimizçe, giň dünýägaraýyşlary hem-de ynsanperwer pikirleri we wezipeleri aňladyp, uly goldawa, oňyn seslenmä eýe boldy diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Şu döwürde Türkmenistanda ençeme iri halkara çäreler — maslahatlar, seminarlar, “tegelek stollar”, maglumat pikir alyşmalary geçirildi. Bu çärelere dürli ýurtlaryň döwlet we hökümet wekilleri, abraýly halkara guramalaryň ýolbaşçylary, belli syýasatşynaslar, diplomatlar, işewürler, bilermenlerdir žurnalistler gatnaşdylar diýip, döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.
Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz bu ugurda toplanan baý tejribäniň sebit meseleleri çözülende, häzirki döwrüň esasy soraglary boýunça halkara gatnaşyklarda we umumy garaýyşlar işlenip düzülende peýdaly boljakdygyna ynam bildirdi.
Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň çäklerinde geçirilen çäreler daşary syýasat hem-de hukuk ulgamynda nazary düşünjeleri ösdürmäge we barlaglary geçirmäge uly itergi berdi. Milli diplomatik mekdepleriňdir däpleriň mümkinçiliklerini baýlaşdyrdy. Halkara gatnaşyklar babatdaky binýatlyk esaslara täze garaýyşlary girizdi.
Esasy zat bolsa, Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly bütin dünýäde oňyn seslenme döretdi. Birleşen Milletler Guramasynyň wagt we ýagdaý bilen hiç wagt çäklendirilmedik gün tertibine bu düşünjeleri girizmekde möhüm hem-de täsirli gurala öwrüldi. Bu üstünliklere biziň ählimiz kanuny esasda buýsanyp bileris diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.
Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Birleşen Milletler Guramasynyň dilleriniň birinde, ýagny rus dilinde maslahaty dowam etdirdi.
Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, täze wehimler we howplar bilen baglylykda, döwletara gatnaşyklarda ynanyşmagyň dikeldilmegi aýratyn ähmiýete eýe bolýar. Bu babatda men dünýä howp salan koronawirus pandemiýasyny göz öňünde tutýaryn. Hut ynamyň ýetmezçiligi, aýratyn hem birinji tapgyrda, bu howpa netijesiz halkara jogabyň, gaýragoýulmasyz köpçülikleýin çäreleriň görülmeginiň zerurlygynda özara düşünişmegiň ýokdugynyň sebäbine öwrüldi diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.
Şu şertlerde jogapkärli döwlet hökmünde Türkmenistan BMG-de pandemiýa garşy göreşmekde tagallalary birleşdirmek, ylmy-lukmançylyk diplomatiýasynyň ugurlaryny ýola goýmak boýunça birnäçe anyk teklipler bilen çykyş etdi.
Ynanyşmak, özara düşünişmek halkara maliýe-ykdysady giňişlikde häzirki çökgünlik ýagdaýlaryndan çykmak bilen baglylykda, ykdysady, söwda, ulag, maýa goýum gatnaşyklaryny dikeltmegiň möhüm şerti bolup durýar diýip, milli Liderimiz nygtady.
Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow biziň ýurdumyzyň Birleşen Milletler Guramasyna bu işde esasy orunlaryň birini eýelemegi teklip edip, Baş Assambleýada agza döwletleriň ählisi tarapyndan goldanylan Kararnamalaryň taslamalaryny öňe sürendigini belledi. Hususan-da, munuň özi ulag we energetika ulgamlarynda yzygiderli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga degişlidir.
Häzirki döwürde netijeli ykdysadyýetiň ynanyşmagyň esasynda guralýandygyna ynanýarys. Işewür çaklamada ynanyşmagyň, ynamyň bar ýerine maýa goýumlar hem gelýär. Ynanyşmak ýok bolsa, maýa goýumlar bu zolaklardan sowlup geçýär, kooperasiýa, işewür gatnaşyklar ýitirilýär, ykdysady ösüşde durgunlyk bolup geçýär diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.
Parahatçylyk söýüjilik, ynanyşmak, gatnaşyklara açyklyk Türkmenistanyň daşary syýasatynyň binýadyna — hemişelik Bitaraplygyna sazlaşykly mahsusdyr. Biz ertir Bitaraplygyň halkara ykrarnamasynyň 26 ýyllygyny belläris. Elbetde, şu günki halkara maslahatyň bu möhüm waka gabatlanylmagynyň çuňňur manysy bardyr, biz ony köp sanly pikirdeşlerimiz we hyzmatdaşlarymyz bilen bilelikde garşylaýarys diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi.
Türkmenistanyň Bitaraplygyna biz giň, netijeli halkara hyzmatdaşlygyň, bar bolan meseleleri we gapma-garşylyklary parahatçylykly, syýasy-diplomatik serişdeler arkaly gepleşikler stolunyň başynda kadalaşdyrmaga we çözmäge oňyn täsir etmegiň şerti hökmünde garaýarys. Biz öz Bitaraplygymyzy ählumumy ösüşiň we öňegidişligiň, BMG-niň maksatnamalaýyn wezipelerini ýerine ýetirmek maksadynda amala aşyrýandygymyzy buýsanç bilen aýdýarys diýip, milli Liderimiz nygtady.
Döwlet Baştutanymyz häzirki döwrüň ýagdaýlaryna hem-de halkymyzyň köpasyrlyk tejribesine berk daýanýan türkmen Bitaraplygynyň özboluşlylygy barada aýdyp, hut Bitaraplygyň sebitde parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmegiň ygtybarly kepili bolup hyzmat edýändigini, halkara ykdysady we syýasy işleriň oňyn ösüşine täsir edýän möhüm ähmiýetli şert hökmünde çykyş edýändigini nygtady.
BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan 12-nji dekabryň «Halkara Bitaraplyk güni» diýlip yglan edilmegi, onuň birnäçe Kararnamalary, şol sanda “Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy”, «Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny» atly Kararnamalary, şeýle hem Türkmenistanyň başlangyjy bilen Merkezi Aziýada sebit durnuklylygyny we hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmakda mazmuny we maksady boýunça ýakyn bolan Kararnamalary biragyzdan hem-de birnäçe gezek kabul etmegi Bitaraplygyň goldanylýandygynyň aýdyň subutnamasydyr.
Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň çäklerinde döredilen Parahatçylygyň, howpsuzlygyň we ösüşiň bähbidine Bitaraplygyň dostlary toparyna eýýäm 20-den gowrak döwletiň goşulmagy möhüm görkezijidir. Pursatdan peýdalanyp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow agza döwletleriň ählisine biziň başlangyçlarymyzy goldandyklary üçin minnetdarlyk bildirip, BMG-niň Sekretariatynyň netijeli işini belledi.
Döwlet Baştutanymyz parahatçylyk we ynanyşmak forumyna gatnaşyjylara ýüzlenip, häzirki döwrüň dünýä bileleşiginiň durmuşyndaky syýasy medeniýet — bu netijeli, birek-birege hormat goýmak, deňhukuklylyk esasyndaky gatnaşyklara taýýarlyk we ukyplylykdyr diýip belledi. Şeýle gatnaşyklaryň ornuny hiç zat bilen çalşyp bolmaz.
Häzirki şertlerde anyk kesgitlenen syýasy ölçeglere, sagdyn, oňyn pragmatizme, umumy ykrar edilen hem-de hemmelere düşnükli bolan adamzat gymmatlyklaryna esaslanýan halkara gatnaşyklaryň täze filosofiýasynyň kemala getirilmegine mätäçlik çekýändigimize ynanýaryn. Men şeýle filosofiýany “Dialog — parahatçylygyň kepili” diýip atlandyrardym diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady we hemmeleri onuň amala aşyrylmagynyň üstünde bilelikde pikirlenmäge çagyrdy.
Döwlet Baştutanymyz çykyşynyň ahyrynda maslahata gatnaşyjylary Halkara Bitaraplyk güni bilen gutlady we hemmelere parahatçylygyň, özara düşünişmegiň hem-de hyzmatdaşlygyň bähbidine alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dabaraly mejlisi dowam edip, çykyş etmek üçin parahatçylyk we ynanyşmak forumynyň ýokary wezipeli myhmanlaryna söz berdi.
Ilki bilen, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary Husraw Nozirä söz berildi.
Belent mertebeli myhman myhmansöýerlik we forumyň ýokary derejede guralandygy üçin milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa hem-de Türkmenistanyň Hökümetine hoşallyk bildirip, parahatçylyk we ynanyşmak syýasatynyň ähmiýetini aýratyn belledi. Şol syýasat häzirki döwür üçin has durnukly geljegi gazanmakda esasy şert bolup durýar.
Geçen ýyllarda Türkmenistan hemişelik Bitaraplyk derejesini açyklyk, parahatçylyk söýüjilik hem-de hoşniýetlilik ruhunda ýola goýulýan halkara gatnaşyklaryň baş ýörelgesi hökmünde kesgitläp, özüniň oýlanyşykly daşary syýasat doktrinasyny kemala getirdi.
H.Noziriniň pikirine görä, geografik, taryhy we medeni taýdan gelip çykyşyň anyk ýagdaýlary, türkmen halkynyň milli häsiýeti hem-de onuň özara hormat goýmak we bilelikde parahatçylykly ýaşamak ýörelgelerine esaslanan hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna ygrarlylygy Türkmenistanyň alyp barýan syýasaty üçin ylham çeşmesi boldy.
YHG-nyň Baş sekretary hemişelik Bitaraplyk derejesi baş ýörelge bolup çykyş edýän bu syýasatyň Ýer ýüzüniň hemme döwletleriniň arasynda özara bähbitli gatnaşyklary ösdürmegi maksat edinýän ýurt hökmünde Türkmenistanyň dünýä derejesindäki abraýyny artdyrandygyny nygtady. Bitaraplyk ählumumy meseleleri diňe parahatçylykly serişdeler arkaly çözmekde özüni möhüm hem-de netijeli gural hökmünde görkezdi.
Türkmenistanyň Bitaraplyk derejesini ilkinjileriň biri bolup goldan Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň öňdengörüjilikli baştutanlygynda alnyp barylýan parahatçylyk we ynanyşmak syýasatyna örän uly ähmiýet berýär.
Biz bu ýere häzirki döwürde parahatçylyga, durnuklylyga we ykdysady ösüşe uly howp döredýän çynlakaý wehim bilen ýüzbe-ýüz bolýan sebitimiz üçin çylşyrymly döwürde ýygnandyk. Globallaşma şertlerinde ýüze çykýan ähli gapma-garşylyklar hem-de meseleler, köpçülikleýin ylalaşykly jogapkärçiligi talap edýär, çünki bu meseleler diňe ýakyn hyzmatdaşlyk we umumy tagallalar arkaly çözüp bilner diýip, YHG-nyň Baş sekretary nygtady.
YHG parahatçylyk bilen durnukly ösüşiň arasyndaky berk özara baglanyşygy ykrar edýär hem-de ählumumy howpsuzlygyň we durnuklylygyň ykdysady ösüşiň hakyky maksatlaryny amala aşyrmak, ýurtlaryň we sebitiň halklarynyň abadançylygy üçin zerur şert bolup durýandygyna pugta ynam bildirýändigini beýan edýär.
Türkmenistanyň Bitaraplyk syýasatynyň YHG-nyň hyzmatdaşlyk etmek nusgasy bilen sazlaşykda, köpçülik bolup sebitleýin durmuş-ykdysady rowaçlygy we gülläp ösüşi gazanmak üçin ajaýyp mümkinçilik döredýändigini aýdyp, ýokary wezipeli myhman Türkmenistany ýakynda Aşgabatda YHG-nyň 15-nji sammitiniň üstünlikli guralandygy bilen gutlady hem-de munuň hemişelik Bitaraplyk syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini görkezýändigini we durnukly ösüşi hem-de rowaçlygy gazanmak üçin YHG-nyň howandarlygynda sebitleýin hyzmatdaşlykda ýurdumyzyň öňdebaryjy orny eýelemegi maksat edinýändigini aýan edýändigini belledi.
Sammitde kabul edilen Hereketleriň Aşgabat Ylalaşygy sebit durnuklylygyna hem-de YHG sebitinde durmuş-ykdysady ösüşiň we rowaçlygyň esasy maksatlaryna ýetmäge ýoly hödürleýär.
Sözüniň ahyrynda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary sebitleýin ösüşiň umumy maksadyna ýetmekde YHG-ny hemişe goldaýandygy üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa, Türkmenistanyň Hökümetine we halkyna hoşallyk bildirdi hem-de şu forumda beýan edilen başlangyçlaryň we teklipleriň soňky döwürde ýüze çykýan meseleler babatda ählumumy we sebitleýin durnuklylygy ýokarlandyrmak maksady bilen, hyzmatdaşlygy giňeltmek üçin «Ýol kartasyny» işläp taýýarlamaga ýardam etjekdigine ynam bildirdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow YHG-nyň Baş sekretaryna çuň manyly çykyşy üçin minnetdarlyk bildirip, biziň ýurdumyzyň Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen netijeli gatnaşyklaryny ösdürmekde onuň ägirt uly şahsy goşandyny nygtady.
Mümkinçilikden peýdalanyp, milli Liderimiz Husraw Nozirä we onuň üsti bilen Sekretariatyň ähli işgärlerine şu ýyl Türkmenistanyň YHG-da başlyklyk eden döwründe, 28-nji noýabrda Aşgabatda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň sammitiniň üstünlikli geçirilmeginde berlen goldaw we ýardam üçin tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi.
Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz YHG-nyň 15-nji sammitiniň netijeleriniň hem-de onuň jemleri boýunça kabul edilen uzak möhletli resminamanyň — Hereketleriň Aşgabat Ylalaşygynyň guramanyň kuwwatyny we mümkinçiliklerini mundan beýläk-de ösdürmek, YHG-a agza ýurtlar tarapyndan bellenen maksatlara ýetmek hem-de wezipeleri çözmek üçin esas boljakdygyna ynam bildirdi.
Milli Liderimiz mazmunly çykyşy üçin myhmana ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirdi.
Soňra Türki Döwletleriň Guramasynyň Baş sekretary Bagdad Amreýew çykyş edip, maslahata gatnaşmaga çakylyk üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi hem-de gün tertibine möhüm meseleler girizilen forumyň ýokary guramaçylyk derejesini belledi.
Häzirki döwürde dünýäde emele gelýän çylşyrymly ýagdaý düýpli oýlanyşmagy hem-de has netijeli hereket etmegi talap edýän köp sanly möhüm meseleleri ýüze çykarýar. Şunda türkmen Bitaraplygy olary çözmekde özüniň ukyplylygyny görkezdi.
Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň degişli Kararnamalary bilen iki gezek tassyklanylan hem-de halkara bileleşigiň giň ykrarnamasyna we goldawyna eýe bolan Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk derejesiniň ähmiýeti nygtaldy. Geçen 26 ýylyň dowamynda ýurdumyzyň oňyn Bitaraplygy sebit we ählumumy parahatçylygyň hem-de durnuklylygyň kemala gelmegine ýardam etdi we beýleki döwletlere görelde boldy. Häzirki wagtda bu dereje Türkmenistanyň özüniň ösüşi üçin hem, tutuş sebit üçin hem amatly şertleriň döredilmegine uly goşant goşmagyny dowam edýär. Bular barada aýtmak bilen, myhman şu günki maslahatyň hem-de onuň jemleýji resminamasynyň bütin dünýäde parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetini öňe sürmäge ýardam etjekdigine ynam bildirdi.
Türkmenistan gadymy Beýik Ýüpek ýolunyň möhüm çatrygynda ýerleşmek bilen, türki dünýäniň aýrylmaz bölegi hem-de türki halklaryň taryhynyň, medeniýetiniň we sungatynyň hazynasy bolup durýar.
Bagdad Amreýewiň belleýşi ýaly, Türkmenistan 90-njy ýyllarda geçirilen türki döwletleriň sammitleri boýunça meseleleriň öňdebaryjylarynyň biri hökmünde çykyş etdi hem-de bu guramanyň duşuşyklaryna, onuň kemala gelmegine hemişe işjeň gatnaşdy.
Şu ýylyň noýabr aýynda geçirilen Stambul sammitiniň dowamynda Türkmenistan Türki Döwletleriň Guramasyna synçy hökmünde resmi taýdan goşuldy. “Netijede, türki hyzmatdaşlygyň düzüminde ozal ýetmeýän gymmatly halka emele geldi” diýip, myhman pursatdan peýdalanyp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa şol sammitiň üstünlikli geçirilmegine uly goşandy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.
Ýurdumyzyň bu guramanyň hyzmatdaşlyk gurallaryna gatnaşmagynyň onuň maksatlarynyň hem-de uzak möhletleýin geljegi hasaba almak bilen, wezipeleriniň netijeli durmuşa geçirilmegi babatynda goşmaça kuwwat boljakdygy nygtaldy. Birnäçe taslamalary bilelikde amala aşyrmak üçin oňat mümkinçilikler bar, munuň özi dürli ulgamlarda netijeli hyzmatdaşlygyň has-da pugtalandyrylmagyna ýardam berer.
Şol bir wagtda Türkmenistanyň oňyn Bitaraplyk derejesiniň Türki Döwletleriň Guramasynyň agzalarynyň, sebitde we halkara giňişlikde agza döwletleriň arasynda parahatçylygy, rowaçlygy we ösüşi saklamak boýunça tagallalaryna ýardam etjekdigi gürrüňsizdir.
Bagdad Amreýew çykyşynyň ahyrynda guramanyň Türkmenistanyň gatnaşmagy bilen, sebitleýin mümkinçiliklerini giňeltjekdigini nygtady. Munuň özi ählumumy abadançylygyň bähbidine dost-dogan ýurtlaryň we halklaryň hyzmatdaşlyk we raýdaşlyk ruhunyň berkidilmegine ýardam berer.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türki Döwletleriň Guramasynyň Baş sekretary Bagdad Amreýewe çykyşy hem-de Türkmenistanyň halkynyň adyna aýdan mähirli sözleri üçin minnetdarlyk bildirip, şu ýylyň 12-nji noýabrynda Stambul şäherinde geçirilen Türki Döwletleriň Guramasynyň 8-nji sammitiniň Türkmenistan üçin möhüm ähmiýete eýe bolandygyny belledi. Ýurdumyz agza döwletleriň goldaw bermeginde gurama synçy hökmünde goşuldy.
Milli Liderimiz bu wakanyň Türkmenistanyň türki dünýäniň döwletleri bilen gatnaşyklaryň hil taýdan täze tapgyrynyň başlanmagyny alamatlandyrýandygyny nygtap, Türki Döwletleriň Guramasynyň Baş sekretaryna hem-de guramanyň Sekretariatyna Türkmenistanyň daşary syýasy tagallalaryny we hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyny yzygiderli goldaýandygy üçin minnetdarlyk bildirdi.
Şol bir wagtyň özünde, biz nobatdaky gezek Türkmenistanyň Türki Döwletleriň Guramasynyň ählumumy parahatçylygy, durnuklylygy we özara düşünişmegi pugtalandyrmak boýunça gün tertibini durmuşa geçirmekde Bitaraplyk syýasatynyň mümkinçiliklerini hem-de ýurdumyzyň öňüni alyş diplomatiýasy ulgamynda toplan tejribesini ulanmaga taýýardygyny nobatdaky gezek tassyklaýarys diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.
Soňra çykyş etmek üçin Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) Baş sekretary Dýusen Kaseinowa söz berildi.
Dýusen Kaseinow maslahata gatnaşyjylary mübärekläp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa Türkmenistanyň başlangyjy boýunça 2021-nji ýylyň “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilendigi üçin hoşallyk bildirdi.
TÜRKSOÝ-nyň ýolbaşçysy bu gün söýginiň we parahatçylygyň şäheri bolan Aşgabatda abraýly halkara guramalaryň ýolbaşçylarynyň ýygnanandygyny, bu şäheriň bolsa häzirki döwrüň wajyp meseleleri boýunça pikir alyşmak üçin oňyn meýdança öwrülendigini belledi.
D.Kaseinow 26 ýyl mundan ozal, 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan 185 ýurduň goldamagynda ykrar edilen Türkmenistanyň Bitaraplyk derejesiniň ähmiýetini belläp, Garaşsyz türkmen döwletiniň Bitaraplyk derejesine esaslanýan daşary syýasatynyň sebit we ählumumy möçberde dostlukly gatnaşyklaryň ösdürilmegine ýardam edýändigini nygtady.
Biziň guramamyza agza ýurtlar bilen bolşy ýaly, tutuş halkara bileleşik bilen medeni diplomatiýanyň Garaşsyzlyk we Bitaraplyk syýasatyny işjeň durmuşa geçirýän Türkmenistan ýokary halkara abraýa eýe boldy diýip, TÜRKSOÝ-nyň ýolbaşçysy belledi.
Dýusen Kaseinow parahatçylyk söýüjilikli daşary syýasaty amala aşyrmakda milli Liderimiziň aýratyn hyzmatlarynyň bardygyny nygtap, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda Bitarap ýurdumyzyň häzirki döwrüň wajyp meselelerini çözmegiň işjeň we netijeli guralyny kemala getirendigini aýtdy.
Myhman “parahatçylyk” we «ynanyşmak” diýen wajyp düşünjeleriň adamzat üçin öz ähmiýetini ýitirmeýändigini belläp, şunuň bilen baglylykda, TÜRKSOÝ-nyň medeni diplomatiýasynyň ähmiýetini we ony durmuşa geçirmekde Türkmenistanyň eýeleýän ornuny aýratyn nygtady.
Şunuň bilen baglylykda, 2015-nji ýylda Mary şäherine gadymy Merwiň mirasdüşeri hökmünde türki dünýäniň medeni paýtagty derejesiniň berilmeginiň çäklerinde, döwlet we halkara ähmiýetli ägirt uly çäreleri geçirmekde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň bu ugurdaky başlangyjynyň we goldawynyň, şeýle hem Aşgabatda doganlyk gatnaşyklarynyň ösdürilmegini, sebitde parahatçylygyň, durnuklylygyň berkidilmegini şertlendirýän türki dilli döwletleriň medeniýet we sungat wekilleriniň gatnaşmagynda her ýylda geçirilýän köp sanly döredijilik çäreleriniň ähmiýetini belledi.
Dýusen Kaseinow ýolbaşçylyk edýän guramasynyň türki dilli halklaryň taryhy tejribä we pederleriň ruhy mirasyna esaslanýan giň möçberli parahatçylyk döredijilikli mümkinçilikleriniň amala aşyrylmagyna bolan gyzyklanmalary barada aýdyp, ýurdumyzyň bu ugurda alnyp barylýan işlere mundan beýläk-de mynasyp goşant goşjakdygyna ynam bildirdi.
Ýokary wezipeli myhman çykyşyny tamamlap, doganlyk türkmen halkyny Halkara Bitaraplyk güni bilen gutlady we dünýä ýurtlarynyň durnukly ösüşinde möhüm ähmiýeti bolan forumyň ýokary derejede guralandygy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow çuň mazmunly çykyşy hem-de Türkmenistanyň Hökümetiniň we halkynyň adyna aýdylan gutlaglar üçin minnetdarlyk bildirip, ýurdumyzyň medeni-ynsanperwer ulgama köptaraplaýyn, sebit we ikitaraplaýyn esasda hyzmatdaşlygyň möhüm ugry hökmünde garaýandygyny nygtady. Munuň özi türki dilli döwletler bilen gatnaşyklarymyza hem degişlidir.
Türki dilli döwletleriň meşhur aýdymçylarynyň ýerine ýetirmeginde “Dünýä dursun parahat!” atly türkmen aýdymynyň wideogörnüşiniň tanyşdyrylyşy bu babatda möhüm ähmiýete eýe boldy. Bu çäre düýn Aşgabatda Halkara Bitaraplyk gününe gabatlanan dabaralaryň çäklerinde geçirildi.
Biziň köklerimiz birdir, medeniýetimiz, däp-dessurlarymyz umumydyr, biz bitewi gymmatlyklara eýerýäris. Häzirki wagtda şu gymmatlyklara esaslanyp, parahatçylygyň, ynanyşmagyň, özara düşünişmegiň we dostlugyň pugtalandyrylmagy aýratyn ähmiýete eýe bolýar diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Stambulda guralan sammitiň barşynda Türkmenistanyň medeni gatnaşyklary ösdürmäge kuwwatly itergi bermek zerurlygyndan ugur alyp, TÜRKSOÝ-nyň çäklerinde amala aşyrylýan maksatnamalaryň we taslamalaryň gerimini giňeltmegi teklip edendigini ýatladyp, häzir türki özboluşlylygy saklap galmak we ösdürmek, biziň halklarymyzyň arasynda ynsanperwer gatnaşyklary giňeltmek maksady bilen, bu teklibi iş ýüzünde durmuşa geçirmek barada oýlanmagyň wagtynyň ýetendigini nygtady.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow çuň manyly çykyşlary we Garaşsyz Türkmenistana hem-de onuň halkyna aýdan hoşniýetli sözleri üçin abraýly sebit guramalarynyň ýolbaşçylaryna minnetdarlyk bildirip, iri halkara guramalaryň ýurdumyzda işleýän wekilhanalarynyň ýolbaşçylaryna söz berdi.
BMG-niň Baş sekretarynyň Merkezi Aziýa boýunça Ýörite wekili, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy hanym Natalýa German çykyş etdi.
BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy parahatçylyk we ynanyşmak forumyna gatnaşyjylary mübärekläp, Türkmenistanyň wajyp we öz wagtynda öňe süren başlangyjy üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň adyndan hoşallyk sözlerini aýtdy. Türkmenistanyň başlangyjy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasy 2021-nji ýyly “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýip yglan etdi.
BMG-niň Baş sekretary Aşgabatda geçirilýän we hemişelik Bitaraplyk syýasatynyň iş ýüzünde amala aşyrylýandygynyň aýdyň nyşany bolan bu foruma uly goldawyny beýan edýär.
Natalýa German BMG-niň Baş sekretarynyň “Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara maslahata gatnaşyjylara iberen Gutlagyny okady.
Antoniu Guterrişiň belleýşi ýaly, soňky 30 ýylyň dowamynda Türkmenistan halkara parahatçylygy we durnuklylygy üpjün etmek, şeýle hem BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezine hemmetaraplaýyn goldaw bermek arkaly Birleşen Milletler Guramasynyň işine önjeýli goşant goşdy.
Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk derejesi Birleşen Milletler Guramasynda birnäçe möhüm başlangyçlaryň kabul edilmegine ýardam berdi.
BMG-niň Baş sekretary hut Türkmenistanyň teklibi boýunça 2021-nji ýylyň “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilendigini belläp, tutuş dünýäni gurşap alan COVID-19 ýokanjyndan başlap, garyplyga, deňsizlige, adalatsyzlyga, adatdan daşary howa ýagdaýlaryna, gapma-garşylyklara çenli ähli wajyp meseleleriň çözülmeginde bilelikde iş alnyp barylmagy netijesinde, parahatçylygyň berkidilmeginiň we ynanyşmagyň dikeldilmeginiň mümkindigini nygtady.
Antoniu Guterriş BMG-niň işine yzygiderli goldaw berýändigi üçin Türkmenistanyň Hökümetine we halkyna hoşallyk bildirip, Gutlag hatynda parahatçylyga, durnukly ösüşe, adam hukuklarynyň üpjün edilmegine goldaw bermäge bolan umumy gyzyklanmalary nazara alnyp, däp bolan gatnaşyklaryň mundan beýläk-de berkidiljekdigine ynam bildirýändigini belledi.
Soňra BMG-niň Baş sekretarynyň Merkezi Aziýa boýunça Ýörite wekili, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy hanym Natalýa German häzirki döwürde ynanyşmak ýörelgeleriniň döwletara we milli derejelerde durnukly we howpsuz ösüşiň esasy şertleriniň biri bolup durýandygyny belledi. Parahatçylyk we ynanyşmak häzirki zamanyň halkara gatnaşyklarynda parahatçylygyň we durnukly ösüşiň esaslaryny berkitmegiň binýadyny emele getirýär.
Onuň pikirine görä, Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly döwletleriň arasyndaky hyzmatdaşlykda syýasy gatnaşyklaryň, durnukly ösüşi, raýdaşlygy we sazlaşygy berkitmek maksady bilen, özara düşünişmek hyzmatdaşlygynyň esasynda gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça halkara bileleşigiň tagallalaryny bir ýere jemlemäge mümkinçilik berýär.
Türkmenistan Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň başyny başlamak bilen, medeni gatnaşyklary, birek-birege hormat goýmak hyzmatdaşlygyny berkitmek, häzirki döwürde döwletara gatnaşyklarda ynanyşmak ýagdaýyny pugtalandyrmak maksady bilen, ägirt uly işleri amala aşyrýar. Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygy, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogy, şeýle hem Türkmenistanyň başlyklyk etmeginde geçirilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammiti ýaly ýokary derejedäki halkara ähmiýetli çäreler 2021-nji ýylyň möhüm tapgyrlaryna öwrüldi. Şeýle hem “Halkara parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmekde parlamentarileriň orny” atly parlamentara forumyň, Halkara ýaşlar forumynyň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilmegi Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň many-mazmunyny has-da baýlaşdyrdy.
Mümkinçilikden peýdalanyp, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy Owganystandaky ýagdaýyň kadalaşdyrylmagyna sebitiň döwletleriniň oňyn goşantlarynyň bardygyny belledi.
N.German emele gelen ýaramaz ýagdaýlaryň öňüni almakda we parahatçylyk, ösüş, howpsuzlyk meselelerini oňyn çözmekde toparlaýyn tagallalara goldaw bermek işinde Türkmenistanyň BMG-niň ygtybarly hyzmatdaşy bolup durýandygyny nygtap, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi bilen ýurdumyzyň arasynda ýola goýlan hyzmatdaşlygyň netijeli häsiýete eýedigini nygtady.
Çykyşynyň ahyrynda BMG-niň Baş sekretarynyň Merkezi Aziýa boýunça Ýörite wekili hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy Halkara Bitaraplyk güni, Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň netijeli jemlenmegi hem-de Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy bilen gutlady we Türkmenistanyň halkyna parahatçylyk, rowaçlyk arzuw etdi.
Döwlet Baştutanymyz BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterrişe foruma gatnaşyjylara iberen Gutlagy we manyly çykyşy üçin Natalýa Germana minnetdarlyk bildirip, öňüni alyş diplomatiýasynyň Türkmenistanyň Bitaraplygynyň möhüm ugry we aýrylmaz bölegi bolup durýandygyny belledi.
Biz, ilkinji nobatda, 2007-nji ýylda BMG-niň Howpsuzlyk Geňeşine agza döwletleriň goldaw bermeginde Baş Assambleýanyň çözgüdi esasynda Bitarap ýurdumyzyň paýtagtynda esaslandyrylan BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ornuny pugtalandyrmaga hemmetaraplaýyn goldaw bereris diýip, milli Liderimiz belledi.
Döredilen pursadyndan bäri sebit merkeziniň Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa ýurtlary bilen parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmekde, ählumumy ösüşiň gün tertibiniň parahatçylyk söýüjilikli ýörelgelerini işjeňleşdirmekde netijeli binýat hökmündäki orny pugtalandy.
Türkmenistanyň başlangyjy boýunça şu ýylyň 16-njy aprelinde BMG-niň Baş Assambleýasynyň “Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny” atly Kararnamany kabul etmegi merkeziň mümkinçiliklerini hem-de halkara hukuk esaslaryny mundan beýläk-de berkitmekde şanly waka öwrüldi.
Häzirki döwürde merkeziň binýadynda BMG-niň Terrorçylyga garşy dolandyryş topary işleýär hem-de Öňüni alyş diplomatiýasy akademiýasy, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogy, Merkezi Aziýa döwletleriniň suw-energetika hyzmatdaşlygynyň hukuk ugurlary boýunça maksatlaýyn Iş topary we beýlekiler hereket edýär.
Merkeziň mümkinçilikleriniň mundan beýläk-de energetika howpsuzlygy, durnukly ulag ulgamy, suw meselesi, daşky gurşawy goramak, maglumat we biologik howpsuzlyk, ýaragsyzlanmak we onuň ýaýradylmagynyň öňüni almak ýaly möhüm ugurlarda zerur boljakdygyna ynanýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi we ilçi Natalýa Germana hem-de BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ähli işgärlerine olaryň alyp barýan işleri, hünär ussatlygy we öz işine bolan yhlaslary üçin minnetdarlyk bildirdi.
Maslahaty dowam edip, döwlet Baştutanymyz BMG-niň Türkmenistandaky hemişelik utgaşdyryjysy Dmitriý Şlapaçenko söz berdi.
Ol ýokary derejeli halkara maslahata gatnaşmaga berlen çakylyk üçin hoşallyk bildirip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy, Türkmenistanyň Hökümetini we halkyny Halkara Bitaraplyk güni hem-de türkmen tarapynyň başlangyjy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasynyň yglan eden Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly bilen gutlady.
Kararnamalaryň kabul edilmeginiň Bitarap Türkmenistanyň parahatçylygy we howpsuzlygy berkitmek, saklamak, hyzmatdaşlygy ösdürmek, sebitde we tutuş dünýäde durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, durmuşa geçirýän syýasatynyň ykrar edilýändiginiň aýdyň beýanyna öwrülendigi bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň çäklerinde döredilen Bitaraplygyň dostlary toparyna 20-den gowrak döwletiň goşulandygy aýratyn nygtaldy.
Parahatçylyk we ynanyşmak BMG-niň Tertipnamasynda berkidilen esasy ýörelgeleriň hem-de maksatlaryň, onýyllyklaryň dowamynda kabul edilen ylalaşyklaryň möhüm binýady bolup durýar. Bu ýörelgeler birek-birege düşünişmek, halkara hukuga hormat goýmak we parahatçylygy, howpsuzlygy saklamaga gyzyklanmalary beýan etmekde köptaraply ösüşiň zerur şertleriniň biri bolup durýar diýip, D.Şlapaçenko belledi.
BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterriş parahatçylygy we ynanyşmagy gazanmakda köpugurly ýörelgelere möhüm ähmiýet berýär. Şunlukda, parahatçylyk — munuň özi diňe bir gapma-garşylyklaryň bolmazlygy däl-de, eýsem, oňyn hereketlere giňden gatnaşylmagyna esaslanýan sazlaşykly ösüşdir. Onda köptaraply gatnaşyklar möhüm orun eýeleýär diýip, BMG-niň Türkmenistandaky hemişelik utgaşdyryjysy öz çykyşynda belledi.
Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ýokary derejä eýedigi, onuň ilkinji nobatda, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetilmegine gönükdirilen strategik gatnaşyklara öwrülendigi nygtaldy.
Çykyşynyň ahyrynda D.Şlapaçenko BMG-niň Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde Türkmenistanyň ynamdar hyzmatdaş bolup durýandygyny we parahatçylygyň, durnukly ösüşiň saklanmagyna goldaw berýändigini nygtady hem-de pursatdan peýdalanyp, tutuş türkmen halkyny Halkara Bitaraplyk güni we ýetip gelýän 2022-nji ýyl bilen gutlady hem-de hemmelere parahatçylyk, durnuklylyk we gülläp ösüş arzuw etdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow çykyşy üçin minnetdarlyk bildirip, Türkmenistan üçin Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygyň strategik ugur, halkara giňişlikde biziň tutuş işimiziň binýady bolandygyny we şeýle bolmagynda galýandygyny nygtady.
Biz BMG bilen hyzmatdaşlyga, ählumumy howpsuzlygyň kemala gelen binýadyny aýawly saklamak we pugtalandyrmak, ykdysady, durmuş, ekologiýa, ynsanperwer ulgamlarda, hususan-da, durnukly ösüş ulgamynda ählumumy gün tertibiniň meýilnamalaryny hem-de maksatnamalaryny durmuşa geçirmek işinde onuň syýasy-diplomatik tagallalaryna işjeň gatnaşmaga we ýardam bermäge berk ygrarlydygymyzy beýan etmegimizi dowam edýäris diýip, milli Liderimiz nygtady.
Şu ýylyň — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň dowamynda BMG-niň topary bilen bilelikde biz halkara derejede parahatçylyk hem-de gatnaşyklar medeniýetini ilerletmek üçin ählumumy çäräniň başyny başladyk, bu hereketiň çägini sebitiň çäklerinden daşda hem giňeltdik, parahatçylyk söýüjilik we ynanyşmak ýörelgelerine esaslanan köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljekki nusgasyny gurmaga mümkinçilik berýän netijeleri gazandyk diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow şu gün BMG-niň dürli edaralary bilen möhüm ähmiýetli resminamalaryň birnäçesine gol çekilýändigine aýratyn ünsi çekdi. Şol resminamalar ýakyn we uzak möhletli geljek üçin gatnaşyklaryň ugurlaryny kesgitlär.
Şunuň bilen baglylykda, öňde goýlan maksatlara ýetmäge yzygiderli çemeleşmäniň durnukly ösüşiň ählumumy we sebit strategiýalaryny doly amala aşyrmagyň berk kepili bolup hyzmat etjekdigine ynam bildirildi.
Pursatdan peýdalanyp, milli Liderimiz Hemişelik utgaşdyryjynyň edarasyna, BMG-niň ýurdumyzda işleýän agentlikleriniň her birine olaryň Türkmenistan bilen strategik gatnaşyklary ösdürmekdäki tagallalary üçin minnetdarlyk bildirdi hem-de türkmen tarapynyň köpýyllyk netijeli hyzmatdaşlygyň täze, has belent sepgitlerine çykmaga taýýardygyna ynandyrdy.
Soňra ÝHHG-niň Aşgabatdaky merkeziniň ýolbaşçysy, ilçi Jon MakGregoryň çykyşy diňlenildi. Ol sözüniň başynda hormatly Prezidentimizi we Türkmenistanyň ähli halkyny türkmen dilinde Halkara Bitaraplyk güni bilen gutlady hem-de ýokary derejede geçirilýän duşuşygyň guramaçylygy üçin çuňňur hoşallyk bildirdi.
Bu gezekki maslahatyň ähmiýetini belläp, Jon MakGregor dünýä medeniýetiniň ýörelgeleriniň we durnukly ösüşe ýetmekde ählumumy şertleri üpjün etmekde Bitarap Türkmenistanyň eýeleýän ornunyň ähmiýetini nygtady.
ÝHHG-niň merkeziniň ýolbaşçysy hemişelik Bitaraplyk derejesine eýe bolan gününden bäri Türkmenistanyň halkara diplomatiýanyň gapma-garşylyklary kadalaşdyrmakda netijeli, parahatçylykly, syýasy-diplomatik usullaryny işjeň peýdalanýandygyny belledi.
Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ýurdumyzyň dürli ugurlardaky howpsuzlyk bilen baglanyşykly başlangyçlaryny we onuň sebitleýin howpsuzlygy berkitmekde eýeleýän ornuny goldaýandygy bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, Bitarap Türkmenistanyň Owganystandaky ýagdaýyň parahatçylykly, syýasy-diplomatik ýollar arkaly goldaw bermek boýunça edýän tagallalaryna, onuň goňşy ýurda berýän hemmetaraplaýyn goldawyna ýokary baha berildi.
Jon MakGregoryň belleýşi ýaly, ÝHHG Türkmenistanyň ykdysady, ulag we ykdysady hyzmatdaşlyk ugurlaryndaky, ulag we energetika howpsuzlygy, guramanyň birnäçe möhüm borçnamalaryny özünde jemleýän ykdysady taýdan özara bähbitli halkara başlangyçlaryny goldaýar.
Mümkinçilikden peýdalanyp, ÝHHG bilen Türkmenistanyň Hökümetiniň arasyndaky netijeli gatnaşyklaryň işjeň häsiýete eýedigini bellemek isleýärin. Munuň özi bu möhüm ugurlar boýunça ýokary derejede geçirilýän halkara we sebit maslahatlarynyň ýokary guramaçylyk derejesiniň üpjün edilýändigini aňladýar diýip, ÝHHG-niň Aşgabatdaky merkeziniň ýolbaşçysy nygtady.
Şeýle hem Jon MakGregor pursatdan peýdalanyp, Bitarap Türkmenistanyň halkyny bu ýurduň başlangyjy boýunça 2021-nji ýylyň “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilmegi bilen gutlady hem-de bu oňyn başlangyjyň deňhukukly gatnaşyklaryň kämilleşdirilmegini we halkara hyzmatdaşlygyň berkidilmegini üpjün edendigini belledi.
ÝHHG-niň merkeziniň ýolbaşçysy türkmen halkyny Halkara Bitaraplyk güni bilen gutlap, bu möhüm senä bagyşlanan forumyň parahatçylyk we ynanyşmak syýasatynyň gazananlaryny hem-de onuň geljekki ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmak üçin oňyn meýdança öwrülendigine we uzak möhletleýin esasda ynanyşmagy, parahatçylygy berkitmek üçin gymmatlyklary, däp-dessurlary pugtalandyrmak bilen baglanyşykly anyk işleriň amala aşyryljakdygyna ynam bildirdi.
Foruma gatnaşyjy çykyşynyň ahyrynda ýygnananlary öňümizdäki şanly baýram bilen gutlap, türkmen dilinde: “Halkara Bitaraplyk günüňiz gutly bolsun!” diýdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow çuň manyly çykyşy üçin Jon MakGregora minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen ysnyşykly gatnaşyklara aýratyn üns berýändigini nygtady.
Her ýyl ÝHHG-niň Aşgabatdaky merkezi bilen amala aşyrylmagy meýilleşdirilýän bilelikdäki taslamalaryň we çäreleriň meýilnamasy tassyklanylýar. Gatnaşyklaryň özüni oňat tarapdan görkezen ulgamlary bilen bir hatarda, geljek ýylda taraplar syýasy, ykdysady we ekologiýa hem-de ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygyň täze ugurlaryny kemala getirmek boýunça netijeli işe girişerler.
Milli Liderimiziň aýtmagyna görä, şu ýylyň dowamynda ÝHHG bilen bilelikde guralan forumlar, maslahatlar, hususan-da, ÝHHG-niň “Parahatçylygy, ynanyşmagy hem-de howpsuzlygy pugtalandyrmakda zenanlaryň orny” atly forumy, energetika we ulag howpsuzlygy, ekologiýa hem-de howa durnuklylygy ulgamlarynda köptaraplaýyn gatnaşyklar Türkmenistanyň ÝHHG-niň ulgamy bilen özara gatnaşyklarynyň ýokary derejesini hem-de hyzmatdaşlygyň entek ulanylmadyk mümkinçilikleriniň bardygyny görkezýär.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow geljek, 2022-nji ýylda ýurdumyzyň Helsinki jemleýji jarnamasyna goşulmagynyň 30 ýyllygynyň belleniljekdigini ýatladyp, ikitaraplaýyn esasda hem-de Merkezi Aziýa sebitiniň ähli ýurtlarynyň gatnaşmagynda 30 ýylyň dowamynda gazanylan netijeleri seljermek we geljekde uzak möhletli köptaraplaýyn gatnaşyklaryň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemek maksady bilen, birnäçe çäreleri geçirmegi teklip etdi. Şunuň bilen baglylykda, türkmen tarapynyň ýokarda agzalan çäreleri guramak üçin zerur şertleri hödürlemäge taýýardygy beýan edildi.
Soňra döwlet Baştutanymyz gysgaça jemleýji söz bilen çykyş etdi.
Milli Liderimiz halkara maslahata gatnaşyjylara Türkmenistanyň Hökümetiniň we halkynyň adyna aýdylan mähirli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, maslahatyň barşynda beýan edilen ähli teklipleriň, pikirleriň, gymmatly başlangyçlaryň halkara gatnaşyklaryň ylmy-amaly binýadyny baýlaşdyrmak, häzirki döwürdäki köptaraplaýyn gatnaşyklary täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmak üçin ulanyljakdygyny nygtady.
Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň çäklerinde giň halkara çäreleriň jemlerini jemleýän bu maslahatyň parahatçylygyň medeniýeti ulgamynda ählumumy Jarnamada beýan edilen gymmatlyklaryň ýörelgelerini, dünýägaraýyşlary hem-de parahatçylygy aýawly saklamagyň we höweslendirmegiň däplerini dikeltmäge ýardam etjekdigine ynanýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady.
Häzirki wagtda bu tagallalar öňküden hem zerurdyr. Türkmenistan ýokarda agzalan maksatlara Bitaraplygyň ýörelgelerini hemmetaraplaýyn ösdürmäge daýanyp, halkara syýasatyň häzirki ýagdaýlaryna laýyk gelýän çemeleşmeleriň başyny başlap we olary ulanyp, Birleşen Milletler Guramasynyň işiniň özeni bolup durýan öňüni alyş diplomatiýasynyň gurallaryny doly ulanmak bilen ýetip boljakdygyna ynanýar diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.
Milli Liderimiziň pikirine görä, maslahatyň Halkara Bitaraplyk gününiň öňüsyrasynda geçirilmeginiň çuň manysy bardyr we halkara parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de durnukly ösüşi saklamak we pugtalandyrmak babatda Bitaraplyk syýasatynyň ägirt uly kuwwata eýedigini görkezýär.
Şunuň bilen baglylykda, forumyň dabaraly mejlisiniň netijeleriniň hem-de geçiriljek mowzuklaýyn umumy mejlisleriň parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de durnuklylygy pugtalandyrmak, Durnukly ösüşi maksatlaryna ýetmek boýunça bilelikdäki işiň halkara gatnaşyklaryň täze filosofiýasyny ilerletmekde köptaraplaýyn tagallalary utgaşdyrmak üçin ygtybarly esas bolmaga ukyplydygynyň aýdyň subutnamasyna öwrüljekdigine ynam bildirildi. Döwlet Baştutanymyz şu günki çykyşynda bu filosofiýany “Dialog — parahatçylygyň kepili” diýip, atlandyrandygyny ýatlatdy.
Sözüniň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow parahatçylyk we ynanyşmak forumyna gatnaşyjylara ýene-de bir gezek tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirip, gatnaşyjylara Türkmenistanyň we onuň halkynyň adyna aýdylan mähirli sözler hem-de türkmen tarapynyň halkara giňişlikdäki başlangyçlaryna berlen ýokary baha üçin ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirip, ýygnananlary ýetip gelýän Halkara Bitaraplyk güni bilen gutlady we hemmelere berk jan saglyk, parahatçylyk, bagt, abadançylyk arzuw etdi.
Şeýlelikde, maslahatyň dabaraly umumy mejlisi ýapyk diýlip yglan edildi.
Mejlis tamamlanandan soň, köptaraplaýyn namalaryň 26-syndan ybarat bolan resminamalaryň uly toplumyna gol çekmek dabarasy boldy.
Şolaryň hatarynda Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň (ÝUNISEF) Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň degişli düzümleri bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2022-nji ýyl üçin Iş meýilnamasy; Ýewropa Bileleşiginiň – Birleşen Milletler Guramasy bilen bilelikdäki sebitleýin hyzmatdaşlyk maksatnamasynyň Türkmenistan boýunça bölüminiň «Merkezi Aziýada Durnukly ösüş maksatlary boýunça platformany döretmek» atly sebitleýin taslamasynyň çäklerinde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2022 — 2024-nji ýyllar üçin Iş meýilnamasy; Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň (ÝUNISEF) Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda Özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyla çenli Türkmenistanyň inçekesele garşy göreşmek boýunça Milli maksatnamany maliýeleşdirmegi AIDS-e /Inçekesele/ Gyzzyrma garşy göreşmek boýunça Global gaznanyň goldawyndan çykmagy barada Grant Ylalaşygynyň Maksatnamasynyň rejelenen görnüşi; Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat gaznasynyň arasynda «Ýokary hilli nesil saglygy hyzmatlaryna ählumumy elýeterliligi gowulandyrmak» atly taslamany ýerine ýetirmegiň 2022-nji ýyl üçin Iş meýilnamasy; Türkmenistanyň Sport we ýaşlar syýasaty ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat Gaznasynyň arasynda «Ýaşlaryň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Türkmenistanyň milli ýaşlar syýasatyny durmuşa geçirmäge, gender deňligini we ýaşlaryň gatnaşygyny ilerletmäge gurallaryny pugtalandyrmak» atly taslamany ýerine ýetirmegiň 2022-nji ýyl üçin Iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň «Türkmenistanda şäherleriň durnukly ösdürilişi: Aşgabatda we Awazada «ýaşyl» şäherleriň toplumlaýyn ösdürilişi boýunça taslamasyny» durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi bilen BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2022-nji ýyl üçin Iş meýilnamasy;
Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistanyň gurak sebitlerinde oba hojalygy bilen meşgullanýan ilatyň howanyň täsiri bilen bagly durmuş-ykdysady ýagdaýlarynyň durnuklylygyny üpjün etmek boýunça Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi bilen BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2022-nji ýyl üçin Iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistanda uýgunlaşmany meýilleşdirişiň milli prosesiniň kämilleşdirilişi boýunça Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi bilen BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2022 — 2024-nji ýyllar üçin maksatnamasy; 2021 — 2025 ýyllarda Türkmenistanda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Azyk we oba hojalyk guramasynyň arasynda Çarçuwaly maksatnama; «Parnik gazlarynyň zyňylmalaryny azaltmak üçin ownuk şahly mallary köpeltmegiň netijeliligini ýokarlandyrmak» atly taslamany bilelikde amala aşyrmak hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Azyk we oba hojalyk guramasynyň arasynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komiteti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat gaznasynyň arasynda «Durnukly ösüş üçin ilat baradaky dezagregirlenen maglumatlar» atly taslamany ýerine ýetirmegiň 2022-nji ýyl üçin Iş meýilnamasy; Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat gaznasynyň arasynda «Gender deňligini ilerletmek üçin ulgamy we gurallary pugtalandyrmaga ýardam etmek» atly taslamany ýerine ýetirmegiň 2022-nji ýyl üçin Iş meýilnamasy; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasynda howanyň üýtgemeginiň täsirini gowşatmak we oňa uýgunlaşmak ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek boýunça Özara düşünişmek hakynda Ähtnama bar.
***
Günüň ikinji ýarymynda “Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady” atly halkara maslahat abraýly halkara guramalaryň we sebit düzümleriniň köpüsiniň ýolbaşçylarynyň hem-de işgärleriniň sanly ulgam arkaly gatnaşmagynda mowzuklaýyn plenar mejlisleriň üçüsiniň çäginde öz işini dowam etdi.
Mejlisleriň “Parahatçylygy we ynanyşmak syýasatyny öňe sürmekde bitaraplygyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň ähmiýeti”, “Parahatçylyk medeniýeti bilen bütindünýä durnukly ösüş Gün tertibiniň arasyndaky aýrylmaz baglanyşyk”, “Parahatçylygyň we ynanyşmagyň ählumumy medeniýetini emele getirmegiň ynsanperwer ölçegi” diýen atlary hem geçirilen ara alyp maslahatlaşmalaryň esasy ugurlaryny we mowzuklaryny kesgitledi.
Çykyşlarda hem-de sanly ulgam arkaly iberilen ýüzlenmelerde foruma gatnaşyjylar parahatçylygy we ählumumy howpsuzlygy üpjün etmekde türkmen Bitaraplygynyň hukuk ýagdaýynyň ornuna we ähmiýetine hemmetaraplaýyn baha berdiler.
Nygtalyşy ýaly, Türkmenistanyň daşary syýasatynyň esasyny düzýän hemişelik Bitaraplygyň gyzyklanma bildirýän hyzmatdaşlaryň ählisi — dünýäniň aýry-aýry ýurtlary hem-de iri halkara we sebit guramalary bilen dostlukly gatnaşyklary ösdürmäge ýardam etdi, içerki syýasy durnuklylygy şertlendirip, türkmenistanlylaryň aň-düşünjesini kesgitledi. Raýatlarymyz üçin dawa-jenjelsiz ösüş hem-de umumymilli bitewülik parahat we abadan durmuşyň şertlerine öwrüldi.
Türkmenistan hemişelik Bitaraplygyň umumy ykrar edilen hukuk ýagdaýyndan ugur alyp, parahatçylygy, howpsuzlygy we durnukly ösüşi saklamakda hem-de berkitmekde, umumadamzat gymmatlyklaryny pugtalandyrmakda halkara bileleşigiň tagallalary bilen doly raýdaşdyr.
Maslahata gatnaşyjylar häzirki döwrüň wajyp meseleleriniň deňagramly çözgütlerini işläp taýýarlamakda dünýä bileleşiginiň tagallalaryny utgaşdyrmak işinde ýurdumyzyň eýeleýän işjeň ornuna ýokary baha berip, onuň häzirki zaman dünýäsinde bitaraplyk institutynyň artýan ornuna we ähmiýetine düşünmäge, hususan-da, özüniň amatly geosyýasy we geoykdysady kuwwatyny tutuş adamzadyň durnukly ösüşiniň bähbidine ulanýan Türkmenistanyň tejribesini öwrenmäge ýardam etjekdigine ynam bildirdiler.
Dünýä gün tertibiniň esasy meselelerini hem-de köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlaryny ara alyp maslahatlaşmak üçin açyk meýdança öwrülen parahatçylyk we ynanyşmak forumynyň mowzuklaýyn mejlisleriniň işi tamamlanandan soň, “tegelek stoluň” başyndaky söhbetdeşlik geçirildi. Onda Jemleýji resminama kabul edildi.
