Dünýäde ýaňy-ýakynlara çenli senagat we oba hojalyk pudaklary ykdysadyýetiň uly bölegini tutan bolsa, indi bularyň ornuna hyzmat ulgamy geldi: munuň has ösen ýurtlarda bitirýän işi jemi içerki önümiň 70 — 75 göterimini eýeleýär. Şunda bu ulgamyň, dogrusy, tutuş durmuşyň esasyny bilim pudagy tutýar. Globallaşmagyň netijesinde innowasiýanyň täze, has düýpli ýüze çykmasy bolan sanly ulgamyň durmuşa barha giňden we çuňdan ornaşmagy bilen bolsa hyzmat ulgamyna ählumumy ösüşde has agramly paý garaşýar.

Sanly ulgamyň täze-täze hyzmatlary döreýär. Munuň üstesine, daşky gurşawy goramakda ýüze çykýan, özem ähmiýeti barha artýan ekologiýa talaplary hem bu ugurda hyzmatlaryň giňemegine getirer. Onsoňam, ösen bazar ykdysadyýeti şertlerinde kada bolşy ýaly, hususy başlangyçlara «ganat berýän» işewürlik ösüp, telekeçilik hyzmat ulgamynyň bilim we aragatnaşyk, hatda saglygy goraýyş ýaly möhüm ugurlaryna çenli barha içgin aralaşsa gerek. Netijede, bu täze iş bilen meşgullanjak ýokary taýýarlykly hünärmenlere zerurlyk has-da artar. Çünki häzirki ýagdaýda hem hususyýetçilik işi hyzmat ulgamynda esli bölegi tutýar. Bu oňyn ýagdaý indi obalarymyzda hem şeýle. Bu uly özgerişleri Gökdepe etrabynyň mysalynda hem görmek mümkin.

Häzir diňe orta tutum ýa-da aram gerim toýlardaky hyzmatyň görnüşleri 20-ä barýar. Indi gassapdyr etçilerden başlap, tansçylara çenli, işdäaçar taýýarlaýanlardan başlap, toý lybaslarynyň, gap-gaçlaryň dürli görnüşlerini hödürleýänlere çenli, garaz, ähli hyzmat toplumyny internetden hem tapyp bolýar. Şeýle toýlary sowmak üçin ýokarky agzalan hyzmaty edýänleriň 30 — 40-sy gerek. Diýmek, bir toý — azyndan şonça adamyň eklenç çeşmesi. Şeýdibem, toý ýaly oňat şüweleň adamlara iş ornuny hem açyp berýär. Onsoň, bu ugry pişe edinip, rysgal-döwlet tapýanlaryň sany artmak bilen, şunda ýene bir bellemeli zat — muny ýörite iş edinenleriň ussatlygy.

Ir döwürde Gökdepedäki oba hünärment okuw mekdebinde biçimçilikdir tikinçiligi ýaşlara öwretmekde tanymallyga eýe bolan Ejebaý Aşyrowa häzirem bu işi kärendä alan sehinde öwredýär. Ol özüniň dizaýnyny tikinçilikde, toýlary bezemekde giňden ulanýar. Tikinçilik işiniň görnüşiniň juda dürli-dürlüligi sebäpli, ol aýda ýa-da bir günde ýerine ýetirýän işiniň möçberini hasaplamagyň çetindigini aýtdy.

Ozallar «Indi mundan diňe odun bolar diýilýän agaçlary hem kesiji, hem-de ýylmaýjy enjamlardan geçirip, dürli öý goşlaryny we gurluşyk harytlaryny ýasaýarlar. Dellekhana hyzmaty hem barha kämil abzallaryň we dellekçileriň gözellik gözýetimleriniň giňemeginiň hasabyna, ylaýta-da, bazar gatnaşyklarynyň durmuşymyzda örňemegi bilen hil taýdan özgerişlere eýe bolýar. Demirçi ussalar bolsa häzirki zaman dizaýnyndaky «Bul-a kümüş syrça» diýäýmeli poslamaýan demir erňekleri, haşamly üçek serişdelerini dürli-dürli görnüşde, özem agyn zawoddan çykarylan ýaly, birkemsiz, dessin ýasap berýärler.

Ulag-ýol arassaçylygynyň aýrylmaz bölegi bolan ýuwalgalar hem obalaryň ählisinde diýen ýaly bar, ilaty köp ýerlerde bolsa, olaryň birnäçesi işleýär. Şunda hususyýetçiligiň ösendigini görkezýän ýene bir täzelik bar: bu ulgamda ýük ulaglarynyň köpelmegi bilen, olara bolan tehniki hyzmatyň hem hut telekeçiler tarapyndan ýola goýulmagydyr. Düýpli bejergi işlerinden gaýry ähli hyzmatlary indi iki hili, aýry-aýry ussalar tarapyndan ýekebara usulda, hatda dürli hünärli ussalary bir ýere jemleýän toparlaýyn, ýagny edara görnüşinde hem berjaý edilýär.

Aslynda, hyzmatyň ösmegi dürli hyzmaty-da döreder eken. Muňa iki mysal: diňe Gökdepäniň etrap merkeziniň gelim-gidimli ýerlerinde kompýutere tehniki hyzmat edýän ussahanadyr hyzmat nokatlarynyň 3-4-si bar. Tikinçilik hyzmaty bolsa tikin enjamlaryny bejerýän hyzmaty döretdi.

Ynsanyň öz keşbini müdimileşdirmek telwasynyň myrat-hasyl bolýan ýeri — surathanalar-a indi ozal hyýala-da gelmejek derejede ösüp gitdi... «Çynar» surathanasynyň daş-töweregi hem adyna mynasyp: çynar daragtlary has giň ýaýrawa saýa hem gelşik, serginlik we şypa paýlap otyr. Şäheriň merkezindäki gadymy seýilgähiň kybla künjegine täzeçillik bezegini berip oturan bu uly bolmadyk ymaratyň içi mydama adamly: galabasy surat aldyrmaga gelse, ýene birleri resmi hatlaryň göçürmesini alarman. Bular 5 — 15 minut wagtyň dowamynda möhümiňi bitirip goýberýärler, ýöne edil şol mahal şonça adam gapydan girýär.

Telekeçi Rejepgeldi Hydyrow häzirki tehnologiýalar arkaly, bu hyzmatda hem hiliň, hem tizligiň görlüp-eşidilmedik derejä ýetenligine gözli şaýat. Muňa, elbetde, diňe kämil enjam ýeterlik däl, zehin hem gerek, Rejepgeldi suratçynyň diňe gözüniň däl, eýsem, eliniňem «göreçli» bolmalydygyny aýdýar. Hawa, şular ýaly surat ussahanasyny Aşgabatda ençeme ýyl ozal açan bu işewür maşgalanyň telekeçilik taryhynyň başynda agasy Aýdogdy Hydyrowyň durandygyny Rejepgeldi aga biziň ünsümizi çekjek bolýan deýin, bu sözlere agram berip, gaýta-gaýta ýatlady. Sogap iş — halka hyzmat etmek bu maşgalanyň has aňyrdan gelýän ýörelgesi eken. Rejepgeldiniň kakasy Baýram aga adamlara lukmançylyk hyzmatyny eden bolsa, atasy Hydyr aganyň işlän dükanyny ýaşulular şu günem «Hydyr aganyň dükany» diýip ýatlaýarlar...

Surathananyň işi bilen içgin gyzyklanyberseň, bu ýere portret ýasatjaklar, ýerligi dürli materiallara, hususan-da, gap-gaçdyr ýassykdaşylaryna we egin-eşige suratlaryny çykartjaklar hem gelýän eken. Indi maşgala albomy hem ozalkylar deýin, suratlary ýelmäp däl-de, kitapdyr žurnallardaky ýaly usul bilen taýýarlanýan eken.

Indi durmuş tehnikasyny bejermek hyzmatynda hem öňegidişlikler mesaňa görnüp dur. Gökdepe etrap merkezinde ýerleşýän «Elektron» ussahanasy hut ýaňky maksat üçin niýetlenendir.

Indi gözellik salonlary bilen obalylary geň galdyrmak mümkin däl: etrap merkezleri bilen bir hatarda, ulurak ilatly ýerler hem şeýle hyzmatyň gerimini giňeldýär. Dellekçilerden başlap, bezeg-timar beriş işleriniň, toý lybaslarynyň uçdantutma ählisi, biri-birinden gelşikli bezelen gelnaljy, «bäbekçi» ulaglar indi obanyň «özünden önýär». Etraplarda toý mekanlary hem barha köpelmek bilen.

Gökdepe etrabynyň diňe bir obalaryny däl, hatda ekin we öri meýdanlarynyň köp bölegini gurşan, ilaty dünýäden habarly edýän ulgam — internet elýeterli boldy. Etrap merkezindäki «Ak bazaryň» haýsy ýanyndan girseňem, şeýle telefonlaryň dükanydyr ussahanasy uzak gözletmez. Bu ugur boýunça iş alyp barýan dükanlaryň we ussalaryň ýeterlikdigine şol ýere baranyňdan göz ýetirýärsiň. Uly binanyň ikinji gatynda ýerleşýän ussahanada başyny galdyrman işläp oturan ýigitlere ýüz tutanymyzdan, olaryň agras ýüzlüsi bilen gürrüňimiz alşyp gitdi. Batareýalardyr daşky korpusy, ekrany..., garaz, çalyşmaly şaýlaryň ählisini täzeläp bilýän, iň soňky çykan ykjam telefonlaryň işleýşini barlap, olara zerur bolan dürli tehniki hyzmatlary başarýandyklaryna geň galmazça däl: bu — täzelikde dörän hünär. «Muny nirede öwrenýärsiňiz?» diýen sowalymyza Annasapar Nurnazarow elektronika ugrundan ýokary bilimi we tejribäni Türkiýede alandygyny aýtdy. Doganlyk ýurtda dünýä meşhur «Nokia» kompaniýasynyň şereket düzüminde işläp, ýeterlik tejribe toplandan soňra, dogduk mekana dolanypdyr. Ol tehnikanyň we tehnologiýanyň hyýala getirip bolmajak tiz ösýän mahaly şu günki bilýän zadyň ertir könelip ýetişýänligini nazara alyp, öz bilimlerini internet arkaly hemişe ösdürip durýandygyny nygtaýar. Internet forumlaryna girip, kärdeşleri bilen maslahatlaşmagy bu hünäre has kämilleşmegine juda uly ýardam edýär. Şeýdibem, iň soňky täzelikler bilen habarly bolýar. Muny soňra işdeşlerine öwredýär.

Ynsanyň birek-birege hyzmaty diňe bir eklenç çeşmesi däl-de, adamzadyň ahlak gymmatlyklarynyň biri bolsa gerek. Diýmek, bizde guwanmaga, öňe ymtylmaga zat bar. Munuň özi pikirimizi bir ýere jemläre esas bolup, şeýle netijä getirýär: şäherlerde başlanýan düýpli özgerişlikleriň obalara hem baryp ýetmeginiň özi dünýäde we tutuş ýurtda bolup geçýän öňegidişlikleriň hem çuň, hem giň häsiýete eýediginiň buşlukçysydyr. Ýöne bu-da heniz bary däl: ol şol bir wagtda ýeneki ösüşleriň şuglasydyr. Bu şugla döwür bilen aýakdaş bolmak üçin bize öňkülerden-de has saldamly oýlanyp, iň öňdebaryjy ylym-bilimi edinmäge bolan çagyryşdyram. Çünki hyzmat ulgamynyň täze, döwrebap bu şahalarynyň iň soňky gazananlaryny üznüksiz özleşdirip durmak bilen, biz häzirki zaman dünýäsindäki juda tiz-dessin bolýan üýtgeşiklikleri dogry we doly seljerip bileris. Dünýäni has gowy ugra gönükdirmek üçin, ozaly bilen, ynsanyň özi kämillige gol berip, bu ugurda ýeneki belentliklere ýetmeli. Ine, hemişe kämilleşmegiň ýolunda hyzmat ulgamyna degişli işleriň ileri tutulýan ugur bolmagy — tebigy talap hem-de munuň üçin, megerem, ýeke-täk şertdirem.

Hakberdi AMANMYRADOW.

«Lebapawtoulag» önümçilik birleşigi 2021-nji ýyly üstünlikli tamamlap, «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylyny täze maksatlar bilen garşylan kärhanalaryň biridir. Geçen ýylda ýük daşamakdan, ýolagçy gatnatmakdan we gaýry hyzmatlardan alnan girdejiler munuň şeýledigini tassyklaýar.

Geçen ýylda hyzmatlaryň ähli görnüşi boýunça 49 million 865 müň manatlyk girdeji almak meýilleşdirilen bolsa, alnan girdeji 59,1 million manatdan hem geçdi. Şunça girdejiniň agramly bölegi, has takygy, 42,4 million manatlykdan gowrak bölegi ýük daşamagyň hasabyna alyndy. Şeýle hem kärhana ýolagçy gatnatmakdan 14,9 million, gaýry hyzmatlardan 1,7 million manatlyk girdeji gazandy. Şunda ýolagçy gatnatmakda alnan girdejiniň 10,1 million manatlykdan gowragynyň bellenen awtobus ugurlary boýunça gatnawlar arkaly, 4,7 million manatlygynyň sargytlardan gazanylandygyny aýtmak gerek.

Geçen ýyl ýük daşamakda önümçilik birleşigine degişli «KamAZ», «Şteýr», «MMZ», «ZIL», «GAZ» kysymly awtoulaglar ulanyldy. Ýolagçy gatnatmaga bolsa, «Hýundai», «Iran Khodro», «Paz», «Ýutong» kysymly awtobuslar, «Hýundai Elentra» kysymly taksi ulaglary gatnaşdy.

Önümçilik birleşigine degişli kärhanalarda ýük daşamakdan we ýolagçy gatnatmakdan daşary bejeriş işleriniň dürli görnüşleri we käbir binalary kärendä bermek arkaly hem goşmaça girdejiler alynýar.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallasy bilen ýurdumyzyň sebitlerindäki awtoulag kärhanalarynyň mümkinçilikleri yzygiderli artdyrylýar. Geçen ýyl «Lebapawtoulag» önümçilik birleşigine hem täze ulaglaryň ençemesi gelip gowuşdy. Olar ýük daşamakda we ýolagçy gatnatmakda işjeň ulanyldy. Bu işler «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda hem ýokary depgin bilen dowam etdiriler.

Möwlam HAÝTGULYÝEW,

ÝOKARY HILLI ÖNÜMLER

Köneürgenç etrabynyň ösümlik ýag kärhanasynyň garamagyndaky süýt we süýt önümleri bölüminiň zähmetsöýer işgärleri geçen «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyny guwandyryjy netijeler bilen jemlediler. Olar turşadylan süýt önümleriniň 104, mesge ýagynyň 71, peýniriň, doragyň hem 9 tonnasyny öndürip, bellenen ýyllyk meýilnamalaryny artygy bilen berjaý etdiler. Bu üstünlikleriň gazanylmagyna Begenç Allabergenow, Baýrammät Kakabaýew, Almagül Arazgeldiýewa ýaly işçi-hünärmenler uly goşant goşdular. Bölümiň agzybir zähmet toparynyň agzalary häzirki günlerde hem öz işlerini öndürijilikli dowam etdirýärler. Bu bolsa her günde esli möçberdäki süýt önümlerini halkymyza ýetirmäge şert döredýär.

Gülhumar HOJAHMETOWA.

* * *

ÄTIÝAÇLYK ŞAÝLARY ÖNDÜRILÝÄR

Welaýat oba hojalyk önümçilik birleşiginiň Daşoguz motor abatlaýyş zawodynda her ýyl oba hojalyk işlerinde peýdalanylýan tehnikalar üçin ätiýaçlyk şaýlarynyň uly möçberleri öndürilýär. Öňde goýlan şeýle wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek ugrunda zawodyň işçi-hünärmenleri geçen ýylda hem gaýratly zähmet çekdiler. Olar şonda dürli kysymly traktorlar, olaryň iş gurallary üçin ätiýaçlyk şaýlarynyň 25-e golaý görnüşini taýýarlamak bilen, pagtanyň, bugdaýyň bol hasylyny ýetişdirmek ugrundaky çäreleriň bökdençsiz alnyp barylmagyna önjeýli ýardam berdiler. Bu ýerde däne ýygýan kombaýnlar, sürüm traktorlary, ekiji gurallar üçin öndürilýän ätiýaçlyk şaýlary ýokary hilliligi bilen tapawutlanýar.

* * *

ÝAZ EKIŞINE TAÝÝARLYK

Saparmyrat Türkmenbaşy etrabynyň «27-nji oktýabr» daýhan birleşiginiň şalyçy kärendeçileri 2021-nji ýylda 3350 gektar meýdandan 14,5 müň tonna golaý şaly ýygnap Watan harmanyna goşmak bilen, belent sepgide eýe boldular. Gazanylan bu üstünlik bilen ruhlanan şalyçylar 2022-nji — «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylyna hem ynamly gadam basdylar. Şunlukda, olar häzirki günlerde şu ýyl şaly ekilmegi göz öňünde tutulýan meýdanlarda taýýarlyk çärelerini giňden ýaýbaňlandyrýarlar. Bu babatda başarjaň şalyçylar Durdymyrat Atanazarow, Ýazgeldi Amanow, tejribeli mehanizatorlar Rejepdurdy Agajanow, Merdan Gylyjow we beýlekiler yhlaslylyk görkezýärler.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygy bilen döwletimiziň energiýa serişdelerinden umumadamzat bähbitlerine peýdalanmak syýasaty üstünlikli ýöredilýär. Elektrik energiýasynyň eksport göwrümleriniň we geografiýasynyň ýaýbaňlandyrylmagy ugrunda durmuşa geçirilýän giň gerimli işler bu syýasatyň işjeň alnyp barylýandygyny subut edýär.

Biziň ýurdumyz elektrik energiýasyna baýdyr. 2025-nji ýylda bolsa Türkmenistan boýunça elektrik energiýasynyň umumy öndürilişiniň ep-esli artyp, onuň 34,2 milliard kW/sagada ýetirilmegine garaşylýar. Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen elektrik energiýasyny öndürmekde we ondan netijeli peýdalanmakda döwlet ähmiýetli işler giň gerimde alnyp barylýar. Hut şeýle aladalaryň netijesinde energetika pudagy aýratyn çalt ösýän pudaklaryň birine öwrüldi.

Häzirki wagtda Türkmenistan bir bitewi Merkezi Aziýa energiýa ulgamyna işjeň goşulmak bilen, türkmen elektrik energiýasyny halkara ugurlar boýunça geljek üçin meýilleşdirilýän taslamanyň çäklerinde ibermegiň möçberiniň has-da artdyrylmagy üçin goşmaça mümkinçilikleri döretmekde hem möhüm işleri alyp barýar. Eksport ugruny ösdürmek ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň ösmegini üpjün edýär. Şonuň üçin elektrik energiýasyny ibermegiň hereket edýän eksport ugurlary bilen birlikde olaryň täze ugurlaryny döretmeklige hem aýratyn uly üns berilýär. Halkara energetika hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegindäki başlangyçlaryň şowlulygyny üpjün edýän desgalaryň uly topary guruldy. Şu maksat bilen Mary döwlet elektrik stansiýasynyň kuwwaty artdyryldy, Lebap welaýatynyň çäginde amala aşyrylýan halkara taslamanyň çäklerinde gazturbinaly elektrik bekedi, kuwwaty 500 kW bolan «Kerki» podstansiýasy hem-de türkmen-owgan serhedine çenli elektrik geçiriji ulgam guruldy.

Bir ýyl töweregi mundan ozal, has takygy, 2021-nji ýylyň 14-nji ýanwarynda Kerki (Türkmenistan) — Şibirgan (Owganystan) ugry boýunça elektrik geçiriji ulgam dabaraly ýagdaýda işe girizildi. Bu elektrik geçiriji ulgamyň uzynlygy 153 kilometre we kuwwaty 500 kW barabar bolup, ol «Тürkmenistan — Owganystan — Pakistan» elektrik geçiriji ulgamynyň bir bölegini düzýär. Onuň esasy maksady üç ýurduň arasynda elektrik energiýasynyň eksport we import edilmegi üçin zerur bolan infrastrukturalaryň döredilmegine gönükdirilýär. Sebäbi soňy bilen türkmen elektrik energiýasy bilen Pakistanyň şäherlerini hem üpjün etmek göz öňünde tutulýar. Şonuň üçin elektrik geçiriji ulgamyň ilkinji böleginiň işe girizilmegi hyzmatdaşlygyň geljeginiň uludygyny görkezýär. Mälim bolşy ýaly, «Тürkmenistan — Owganystan — Pakistan» elektrik geçiriji ulgamyny «Тürkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan» gaz geçirijisiniň ugrunda gurmak meýilleşdirildi. Bu iş täze elektrik stansiýalaryny, elektrik geçirijilerini, häzirkizaman transformator kiçi beketlerini we paýlaýjy ulgamlary gurmagyň hasabyna amala aşyrylýar. Eksport energiýasynyň ugurlaryny giňeltmäge hem-de olaryň mukdaryny artdyrmaga mümkinçilik döredýän elektrik geçiriji ulgamyň işiniň ýaýbaňlandyrylmagy sebitdäki ýurtlaryň ykdysady ösüşine uly itergi berer. Ýurdumyzyň energetika pudagynda kombinirlenen siklli gazturbinaly elektrik bekediniň gurluşygy hem alnyp barylýar. Şeýle innowasion tehnologiýa Türkmenistanda elektrik energiýasy öndürilende, ilkinji gezek ulanylýar. Elektrik energiýasyny ýurduň daşyna ugratmakda goňşy ýurtlar — Özbegistan, Gazagystan, Owganystan, Eýran, Türkiýe we Ermenistan bilen hyzmatdaşlyk göz öňünde tutulýar.

Ilmyrat ALLABERDIÝEW,

Garaşsyz ösüşiň 30 ýylynyň dowamynda, ylaýta-da, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyz ýokary ykdysady ösüşleri gazanyp, bu ugurda dünýä giňişligine üstünlikli goşulyşýan ýurtlaryň hatarynda eýeleýän ornuny pugta berkitdi. Ýurdumyzy mundan beýläk-de ösdürmek, täzeçil başlangyçlary öňe sürýän telekeçiligi höweslendirmek, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, bilelikdäki kärhanalary we paýdarlar jemgyýetlerini has-da giňden döretmek, ätiýaçlandyryşy, gazna biržasyny hem-de gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek arkaly, ähli pudaklarda düýpli özgertmeleri amala aşyrmak hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ykdysady strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlary hökmünde kesgitlenildi. Ykdysadyýetiň çig mala gönükdirilmegini doly ýeňip geçmek, bazar özgertmelerini ösdürmek, tebigy baýlyklardan rejeli we netijeli peýdalanmak, adamyň durmuşy, saglygy, howpsuzlygy üçin has amatly şertleri döretmek babatda alnyp barylýan şol özgertmeleriň esasy maksady «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgede öz mynasyp beýanyny tapdy.

Şeýle köpugurly işlerde ykdysady syýasatyň maýa goýum babatyndaky esasy maksady milli ykdysadyýeti döwrebaplaşdyrmakdan we diwersifikasiýalaşdyrmakdan ybaratdyr. Çünki ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň önümçilik we durmuş maksatly ugurlaryna gönükdirilýän maýa goýumlary Türkmenistanyň önümçilik binýadyny düýpgöter özgerdýär, şeýle-de, ähli pudaklarda täze desgalaryň, durmuş-medeni maksatly binalaryň uly toplumlarynyň emele gelmegine şert döredýär. Bu bolsa öz gezeginde, döwletiň baş maksadyna — halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlanmagyna mümkinçilik berýär. Şeýle bolansoň, döwlet maksatnamalarynyňdyr iri taslamalaryň yzygiderli we üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde halkymyzyň girdejileriniň ýokarlanmagyna, iş orunlarynyň täze tapgyrlarynyň döredilmegine, Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen Durnukly ösüş maksatlarynyň gyşarnyksyz berjaý edilmegine täze mümkinçilikler döreýär.

Hormatly Prezidentimiziň döwletiň maýa goýum syýasatynyň möhüm ugurlary Türkmenistanyň bar bolan ägirt uly tebigy serişdeleri, şeýle hem ýurdumyzyň geografik taýdan amatly ýerleşmegi we üstaşyr mümkinçilikleri babatda dünýä bazarlarynda bar bolan bäsdeşlik artykmaçlyklaryna esaslanýar. Şunda ýurdumyzyň sebitiň we yklymyň wajyp ulag-logistik ulgamyna öwrülmegi, gazylyp alynýan çig mal ýataklaryny senagat taýdan gaýtadan işlemek we ýerli çig mal serişdelerinden ýokary, goşmaça binýady bolan taýýar önümleri öndürmek milli ykdysadyýetiň wajyp ugurlarynyň hatarynda durýar.

Milli Liderimiziň tagallasy bilen hususy telekeçilere berilýän ählitaraplaýyn goldaw soňky ýyllarda hususyýetçiligiň ýaýbaňlanmagyna, bäsdeşlige ukyply telekeçileriňdir senagatçylaryň barha köpelmegine, raýatlaryň telekeçilik başlangyçlarynyň höweslendirilmegine şert döretdi. Netijede, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň, onuň agzalarynyň hem-de beýleki hususyýetçileriň alyp barýan işleriniň gerimi esli giňedi. Daşarky we içerki ýagdaýlary deňeşdirmek, serişde binýadyny nazara almak bilen uzak möhletleýin, esasda tehniki we tehnologik ösüşiň has netijeli ýoluny saýlap almak, tutuş ýurdumyzda bolşy ýaly, birnäçe pudaklarda we kärhanalarda täzeçil strategiýany emele getirýär. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, täze önümçilik kuwwatlyklaryna maýalaryň goýulmagy halk hojalygynyň durmuş ulgamynyň hem ähli pudaklarynyň ösüş maksatnamalaryna itergi bermäge, ýurdumyzyň önüm öndürijilerini, şol sanda hususyýetçileri goldamaga mümkinçilik berýär diýip belleýär. Munuň özi, diňe bir daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilik bilen çäklenmän, eýsem, ýurdumyzyň girdejisiniň artmagynyň möhüm çeşmesi bolup durýan islegli harytlaryň hasabyna eksport mümkinçiliklerini giňeltmäge şert döredýär.

Häzirki döwürde hormatly Prezidentimiz tarapyndan amala aşyrylýan ykdysady strategiýa türkmen ykdysadyýetiniň mundan beýläk ösüşiniň tehnologik özgertmeleriň, innowasion ykdysadyýetiň geljegi bilen baglydygyny görkezýär. Munuň üçin döwlet tarapyndan alnyp barylýan maýa goýum syýasatynyň milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüşini üpjün edýän uzak möhletleýin maksatlardan we wezipelerden ugur almagy möhüm şertleriň biri bolup, şunda öndürilýän bäsdeşlige ukyply önümleriň möçberleriniň artmagyna mümkinçilik berýän diwersifikasiýa, senagatlaşdyrmak, sanlylaşdyrmak syýasatyna giň orun berlen ýagdaýynda netijeli bolýar. Bu şertleriň kabul edilen maýa goýum maksatnamasynda göz öňünde tutulmagy bolsa ony taýýarlamak işine oýlanyşykly çemeleşilendiginden, netijede, garaşylýan netijeleriň hakykat ýüzünde özüniň ornuny tapjakdygyndan nyşan. Başgaça aýdylanda, jemi içerki önümiň artmagy maýa goýum syýasatynyň ýokary netijeliliginiň esasy görkezijisi bolmak bilen, şol sanda ol importy çalyşýan we eksporta gönükdirilen önümleriň möçberiniň artmagynda özüniň aýdyň beýanyny tapýar. Häzirki wagtda dünýäde emele gelen ýönekeý bolmadyk şertlerde ýurdumyzda ykdysady ösüşi çaltlandyrmagyň ygtybarly ýoly hasaplanýan maýa goýumlary işjeňleşdirmek boýunça kabul edilen maksatnama munuň şeýledigini aňry ýany bilen subut edýär.

Ykdysady nukdaýnazardan teswirlenende, ýurtda maýa goýum işjeňliginiň artdyrylmagy, ilkinji nobatda, ykdysadyýeti ösüşiň täze hil derejesine çykarmaga mümkinçilik berýän ugurlaryň biridir. Has takygy, maýa goýumlar önümçiligiň düýpli döwrebaplaşdyrylmagyna, ykdysadyýetiň dürli pudaklaryna sanly tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagyna, milli ykdysadyýetiň diwersifikasiýalaşdyrylmagyna uly itergi berýär. Aslynda, ýurtda işe girizilýän önümçilik kuwwatlyklarynyň sany näçe köp boldugyça, importy çalyşýan, eksporta gönükdirilen, bäsdeşlige ukyply önümleriň öndürilişi şonça-da artýar. Bu, bir tarapdan, ykdysadyýetiň ösüşe ukyplylygyny görkezýän bolsa, beýleki tarapdan, ol milli ykdysady strategiýada ileri tutulýan ugurlaryň dogry kesgitlenendigine şaýatlyk edýär.

Şeýlelikde, häzirki döwürde hormatly Prezidentimiz tarapyndan alnyp barylýan syýasy we ykdysady strategiýa diňe ykdysady taýdan gurply döwletiň gurmaga, döretmäge ukyplydygyny, adamy döwletiň iň ýokary gymmatlygy diýlip ykrar edilen ýurtda bagtyýar durmuşyň höküm sürýändigini iş ýüzünde tassyklaýar.

Saparly SAPARLYÝEW,

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow türkmen halkyna Täze ýyl Gutlagynda Garaşsyz döwletimizde medeniýetiň, edebiýatyňdyr sungatyň gülläp ösmegi üçin hem ähli şertleriň döredilýändigini, milli mirasymyzy gorap saklamak, baýlaşdyrmak we wagyz etmek boýunça giň gerimli işleriň alnyp barylýandygyny, olaryň öz ajaýyp miwelerini berýändigini belläp, ýaňy-ýakynda «Dutar ýasamak senetçiligi, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungaty» atly milli hödürnamanyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizilendigi mynasybetli ýurdumyzyň ähli halkyny tüýs ýürekden gutlady.

Milli medeni mirasy aýawly saklamaga we öwrenmäge, türkmen halkynyň dünýä medeniýetiniň kemala gelmegine goşandyny wagyz etmäge aýratyn üns berýän döwlet Baştutanymyz Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen däp bolan gatnaşyklary yzygiderli ösdürmegiň ähmiýetini hemişe nygtaýar.

2021-nji ýylyň 21-nji iýunynda Türkmenistanyň üç ýyl möhlet üçin guramanyň Ýerine ýetiriji geňeşiniň agzalygyna hem-de 2021-nji ýylyň 18-nji noýabrynda, ÝUNESKO-nyň Baş konferensiýasynyň 41-nji mejlisiniň barşynda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin ÝUNESKO-nyň Halkara gidrologiýa maksatnamasynyň hökümetara geňeşiniň agzalygyna saýlanylmagy ýurdumyzyň BMG-niň bu ýöriteleşdirilen guramasy bilen özara gatnaşyklarynyň täze ugurlaryny işläp taýýarlamakda möhüm tapgyr boldy. Ýerine ýetiriji geňeş ÝUNESKO-nyň Hökümetara okeanografiýa komissiýasynyň ýolbaşçy edarasy bolup durýar. Hökümetara geňeş Halkara gidrologiýa maksatnamasyny meýilleşdirmek, onuň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemek hem-de bu ugurda halkara hyzmatdaşlygy utgaşdyrmak bilen meşgullanýar. Türkmenistanyň ÝUNESKO-nyň düzümleriniň agzalygyna saýlanylmagy hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän ekologiýa we suw diplomatiýasynyň nobatdaky ýeňşidir.

Ylym-bilim, medeniýet we taryhy-binagärlik ýadygärliklerini aýawly saklamak ulgamlary hem-de ekologiýa ugry boýunça köpýyllyk gatnaşyklar Türkmenistanyň ÝUNESKO bilen özara hyzmatdaşlygynyň okgunly häsiýete eýediginiň aýdyň subutnamasydyr. Ýurdumyzyň innowasion ösüş, sanlylaşdyrmak, öňdebaryjy maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryndan peýdalanmak ýoluna düşmegi bilen baglylykda, netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek we ony täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmak üçin uly mümkinçilikler açylýar. Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, Türkmenistanda geçirilýän, gatnaşyklary ýola goýmaga we pugtalandyrmaga hem-de ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygyň täze ugurlaryny işläp taýýarlamaga gönükdirilen dürli çäreler medeni-ynsanperwer ulgamda halkara gatnaşyklary berkitmegiň kepili bolup hyzmat edýär. Bu abraýly düzüm bilen hyzmatdaşlygyň çäginde türkmen hünärmenleri tarapyndan daşary ýurtly bilermenler bilen bilelikde, ýurdumyzdaky ýadygärlikleriň arasyndan käbir täsin desgalar saýlanyp alyndy. Soňra şol desgalar ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň abraýly sanawyna girizildi. Olaryň hatarynda umumadamzat gymmatlygynyň üç sany täsin taryhy-arheologik ýadygärligi — Gadymy Merw, Köneürgenç, Nusaýyň Parfiýa galalary bar.

2011-nji ýylda Türkmenistan ÝUNESKO-nyň Maddy däl medeni mirasy goramak baradaky Konwensiýasyna goşuldy we şondan bäri onuň iň işjeň agzalarynyň biri bolup durýar. ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna “Görogly” dessançylyk sungaty (2015-nji ýyl), “Küştdepdi” türkmen milli aýdym we tans sungaty (2017-nji ýyl), türkmen milli halyçylyk sungaty (2019-njy ýyl) girizildi. Ýurdumyzyň başlangyjy boýunça 2016-njy ýylyň 30-njy noýabrynda Efiopiýanyň Addis-Abeba şäherinde Maddy däl medeni mirasy goramak baradaky hökümetara komitetiň mejlisiniň barşynda Nowruz baýramy bilen bagly meselä garaldy we ol ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizildi.

2020-nji ýylda ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň döredilmegi BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça düzümi bilen özara gatnaşyklarda möhüm ädim boldy. Hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek we bu toparyň işini kämilleşdirmek maksady bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2020-nji ýylyň 23-nji oktýabrynda Karara gol çekip, ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň düzümini we topar hakyndaky Düzgünnamany tassyklady.

2021-nji ýylda Türkmenistan bilen ÝUNESKO-nyň gatnaşyklary işjeň ösdürildi. Bu ugurdaky işleriň döwlet Baştutanymyzyň başlangyjy bilen «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen ýylyň «Ýol kartasynda» beýan edilen ýörelgeler hem-de çäreler bilen sazlaşykly alnyp barlandygyny bellemek gerek. Türkmenistanyň Hökümeti bilen ÝUNESKO-nyň arasyndaky 2021 — 2023-nji ýyllar üçin Hereketleriň meýilnamasy ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň täze derejä çykarylmagyny göz öňünde tutýar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow köp desgalary, türkmen halkynyň maddy we ruhy medeniýetiniň gymmatlyklaryny ÝUNESKO-nyň sanawyna girizmäge hödürlemek işini dowam etdirmek başlangyjyny öňe sürdi. Şeýlelikde, döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, Beýik Ýüpek ýolunyň ugrundaky Dehistan, Nusaý, Merw, Sarahs, Amul, Köneürgenç ýaly gadymy we uly türkmen şäherlerinde ýerleşen ýadygärlikleri ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna hödürlemek boýunça işler alnyp baryldy.

ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawynyň gerimini giňeltmek boýunça işler işjeň dowam etdirilýär. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça bu sanawa türkmen däp-dessurlary hem hödürlenilýär. Şolaryň hatarynda asyrlaryň dowamynda baý tejribe toplan täsin milli mekdepler bar. Olar ahalteke atçylygy we alabaý tohum itlerini köpeltmek bilen baglanyşyklydyr. Dutar özüne bu saz guralyny taýýarlamak, ýerine ýetirijilik we bagşyçylyk sungatyny birleşdirýär.

Hereketleriň bilelikdäki üçýyllyk meýilnamasynda ÝUNESKO-nyň döredijilik şäherleriniň ählumumy ulgamyna Aşgabady “Dizaýn”, Türkmenabady “Senetler we halk döredijiligi”, geljekde bolsa Mary şäherini “Edebiýat” ugurlary boýunça girizmäge taýýarlyk görmek göz öňünde tutulýar.

Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň arheologiýa fakultetinde taryhy şäherleri ösdürmekde ÝUNESKO-nyň standartlaryny okatmak üçin ýörite okuwlary açmak meýilleşdirilýär. Mundan başga-da, medeniýet, bilim, ylym, sport, ýaşlar syýasaty ulgamlarynda we beýleki ugurlarda köp sanly taslamalary amala aşyrmak bellenilýär.

Türkmenistanyň ýokary okuw mekdeplerinde ÝUNESKO-nyň kafedralaryny döretmek, geljekde bolsa ýurdumyzyň şäherleriniň orta mekdeplerini ÝUNESKO-nyň assosirlenen mekdepleriniň halkara ulgamyna goşmak maksat edinilýär.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, biziň öňe sürýän, Türkmenistanyň müňýyllyklaryň jümmüşinden gözbaş alýan taryhy-medeni ýadygärliklerini aýawly saklamaga we wagyz etmäge, ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge gönükdirilen başlangyçlarymyz Milletler Bileleşiginiň giň goldawyna mynasyp boldy. Şunuň bilen baglylykda, 2021-nji ýylyň 15-nji aprelinde Türkmenistanyň Hökümetiniň we ÝUNESKO-nyň arasynda 2021 — 2023-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlyk hakyndaky Ähtnama gol çekilmegi bellärliklidir.

Geçen ýylda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň hukuk binýadyny pugtalandyrmak boýunça uly işler geçirildi. Şunuň bilen baglylykda, Mejlisiň 2021-nji ýylyň 13-nji martynda kabul eden “Bilim ulgamynda hukuk kemsitmelerine garşy göreşmek hakyndaky Konwensiýa goşulmak hakynda”, “Medeni taýdan özüňi görkezmegiň dürlüligini goramak we höweslendirmek hakyndaky Konwensiýa goşulmak hakynda” kararlaryny bellemelidiris. Şu güne çenli ýurdumyz ÝUNESKO-nyň jemi 12 konwensiýasyna goşuldy.

ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň mejlisleri, geçen ýylyň dowamynda geçirilen maslahatlaryň we sanly ulgam arkaly guralan duşuşyklaryň birnäçesi abraýly halkara gurama bilen gatnaşyklary giňeltmek, işiň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemek hem-de anyk netijeleri gazanmak meselelerine bagyşlandy. Şol çärelere ýurdumyzyň ugurdaş ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarydyr esasy hünärmenleri gatnaşdylar. 2021-nji ýylyň 14-nji iýunynda Aşgabatda ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň sekretariatynyň “Magtymguly Pyragynyň döredijilik mirasy we umumadamzat gymmatlyklary” atly mowzugy boýunça okuw maslahaty geçirildi. Geçen ýylyň 17-nji noýabrynda sanly ulgam arkaly pudagyň, köp ýurtlaryň ugurdaş kompaniýalarynyň we assosiasiýalarynyň ýolbaşçylarynyň hem-de bilermenleriniň gatnaşmagynda “Türkmenistanda syýahatçylygy ösdürmegiň esasy ugurlary we mümkinçilikleri” atly halkara maslahat guraldy.

Şeýle hem geçen ýylda ÝUNESKO-nyň “Adam we biosfera” maksatnamasynyň çäklerinde gatnaşyklar giňeldildi, ony durmuşa geçirmek boýunça anyk çäreler görüldi. ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli topary dünýäniň palçyk wulkanlarynyň ählisiniň ýarysyna golaýynyň jemlenen ýeri bolan Balkan welaýatyndaky palçyk wulkanlaryny örän gyzykly wulkanly sebiti hökmünde ÝUNESKO-nyň Bütindünýä tebigy mirasynyň sanawyna girizmek boýunça bu düzüm bilen bilelikde iş alyp barmagy meýilleşdirýär. Munuň özi gaýtalanmajak landşaft-geologik düzümleri öwrenmek hem-de aýawly saklamak üçin täze mümkinçilikleri açar.

Köýtendagyň dag ekologik ulgamyny we onuň gowaklaryny ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmek boýunça milli hödürnama taýýarlanylýar. Bu resminamanyň ylmy-barlag we maglumat ugurlaryny pugtalandyrmak maksady bilen, türkmen hünärmenleri Uly landşaftlary gorap saklamak merkezindäki (CLLC, ABŞ) kärdeşleri bilen bilelikde işjeň gepleşikleri alyp barýarlar.

Türkmenistanyň döwlet tebigy goraghanalarynyň üçüsi — Repetek biosfera, Bereketli Garagum hem-de Gaplaňgyr goraghanalary ÝUNESKO-nyň Biosfera goraghanalarynyň bütindünýä ulgamyna girizilmäge dalaş edýär. Bu ugurda işleri yzygiderli we maksadalaýyk dowam etdirmek maksady bilen, 2021-nji ýylyň sentýabrynda Türkmenistanda ilkinji gezek ÝUNESKO-nyň “Adam we biosfera” maksatnamasy boýunça Milli komitet döredildi we onuň Tertipnamasy işlenip taýýarlanyldy.

ÝUNESKO-nyň “UNITWIN” maksatnamasy bilim ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen halkara taslamadyr. Hususan-da, geçen ýylyň 4-nji dekabrynda Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda Halkara Bitaraplyk gününe gabatlanylyp geçirilen “Türkmenistan — ÝUNESKO” atly maslahatyň barşynda bu taslamanyň ähmiýeti açylyp görkezildi. Maslahata gatnaşyjylara Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetinde hem-de Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda ÝUNESKO-nyň kafedralaryny döretmek we ýurdumyzyň umumybilim berýän mekdepleriniň 6-syny bu guramanyň assosirlenen mekdepleriniň ulgamyna girizmek boýunça görülýän çäreler barada habar berildi. Kafedra döredilenden soň, oňa ýörite nyşan berilýär. Halkara uniwersitetler assosiasiýasy hem-de dünýäniň ýokary okuw mekdepleri bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmak üçin giň mümkinçilikler açylýar.

ÝUNESKO-nyň “Dünýäniň hakydasy” maksatnamasy dünýäniň ýurtlarynyň we halklarynyň gadymy ýazuw ýadygärliklerini goramak boýunça halkara taslamasy bolup durýar. Şu taslamanyň durmuşa geçirilmeginiň çäklerinde, ýurdumyzda beýik türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň golýazmalarynyň ýygyndysyny ýokarda agzalan halkara sanawa girizmek üçin resminamalar taýýarlanyldy we guramanyň sekretariatyna iberildi.

Geçen ýylda sanly ulgam arkaly ýurdumyzyň Medeniýet ministrliginiň we sebit edarasynyň wekilleriniň milli gymmatlyklarymyzy ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizmek üçin bilelikdäki teklipleri taýýarlamak boýunça iş duşuşygy geçirildi, hususan-da, “El işleri sungatynyň” resminamasy ara alnyp maslahatlaşyldy. Daşary işler ministrliginde ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň Milli toparynyň 3-nji mejlisiniň barşynda bu guramanyň Bütindünýä medeni mirasynyň sanawyna taryhy ýadygärlikleri girizmek hem-de onuň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna keçe we demirçilik senedini, türkmen tazysyny hem-de elguşçulyk sungatyny girizmek üçin deslapky hödürnama resminamasyny taýýarlamak işi ara alnyp maslahatlaşyldy. Hususan-da, Türkmenistan “Ahalteke bedewlerini seýislemek sungaty”, “Türkmen alabaý itlerini ýetişdirmek sungaty”, “Türkmen keçe sungaty”, “Türkmen demirçilik senedi”, “Türkmen tazysy we elguşy”, “Türkmen milli göreşi”, “Türkmenleriň ýerasty kärizleri we mirapçylyk däpleri” ugurlary boýunça teklipleri hödürledi.

Şeýlelikde, döwletimiz tarapyndan öňe sürülýän, ýurdumyzyň taryhy-medeni ýadygärlikleriniň aýawly saklanmagyny we wagyz edilmegini üpjün etmäge, ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygynyň işjeňleşdirilmegine gönükdirilen oňyn başlangyçlar Milletler Bileleşiginiň giň goldawyna mynasyp boldy. Bularyň ählisi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň türkmen halkynyň we tutuş adamzadyň belent ýörelgeleriniň dabaralanmagynyň bähbidine medeni we ylmy diplomatiýasynyň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň güwäsidir.

Aşgabat, 11-nji ýanwar (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen Patyşalygynyň Türkmenistanda täze bellenen Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi hanym Lýusia Uaýldy kabul etdi. Ol döwlet Baştutanymyza ynanç hatyny gowşurdy.

Diplomat wagt tapyp kabul edendigi üçin hoşallyk bildirip, milli Liderimize Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan bilen däp bolan dostlukly gatnaşyklary pugtalandyrmaga uly ähmiýet berýän Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen Patyşalygynyň Şa zenany Ýelizaweta ll hem-de Beýik Britaniýanyň Premýer-ministri Boris Jonsonyň mähirli salamyny ýetirdi.

Ilçi tutuş dünýäde oňyn daşary syýasaty bilen meşhur bolan ýurdumyzda Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen Patyşalygyna wekilçilik etmegiň özi üçin uly hormatdygyny aýtdy. Şol syýasat bolsa hemişelik Bitaraplyk hukuk derejesine hem-de giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen oňyn başlangyçlara esaslanýar. Diplomat döwletara gatnaşyklaryň netijeli häsiýete eýedigini we ony mundan beýläk-de ösdürmek üçin ägirt uly kuwwatyň bardygyny nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mähirli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, şeýle-de Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen Patyşalygynyň Şa zenanyna hem-de Beýik Britaniýanyň Premýer-ministrine salamyny beýan edip, Türkmenistanyň ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda hem-de abraýly halkara guramalaryň çäklerinde deňhukuklylyk, birek-birege hormat goýmak, özara bähbitlilik ýörelgeleri esasynda guralýan ikitaraplaýyn gatnaşyklary hemmetaraplaýyn pugtalandyrmaga ygrarlydygyny tassyklady.

Döwlet Baştutanymyz diplomaty jogapkärli wezipä bellenilmegi, ýurtlarymyzyň arasynda diplomatik gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň 30 ýyllygy bilen gutlap, hanym Lýusia Uaýlda däp bolan türkmen-britan hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmak işinde üstünlikleri arzuw etdi hem-de ony giňeltmegiň ähmiýetini we gatnaşyklaryň iki döwleti ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlaryna laýyk gelýändigini belledi.

“Açyk gapylar” syýasatyny durmuşa geçirýän Türkmenistanda daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklar üçin ähli şertleriň, şol sanda amatly maýa goýum ýagdaýynyň döredilendigi nygtaldy.

Duşuşygyň dowamynda birnäçe ugurlarda, şol sanda syýasy-diplomatik, ykdysady, medeni-ynsanperwer we ekologik ulgamlarda hyzmatdaşlygy giňeltmäge degişli meseleleriň giň toplumy boýunça pikir alşyldy. Ýewraziýa yklymynda täze halkara ulag ugurlaryny döretmek meselesine aýratyn üns berildi. Şunuň bilen baglylykda, ählumumy gatnaşyklarda hil taýdan täze ugur — ulag diplomatiýasy peýda bolýar. BMG-niň we beýleki halkara guramalaryň çäklerinde şu mesele boýunça köptaraplaýyn gatnaşyklaryň başyny başlan ýurdumyz bu diplomatiýany döredijileriň biridir.

Energetika howpsuzlygyny üpjün etmek, energiýa serişdeleriniň dünýä bazarlaryna iberilmegini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek hem-de Owganystandaky ýagdaýy kadalaşdyrmak hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan meseleleriniň hatarynda görkezildi. Türkmenistan goňşy Owganystanyň ykdysady taýdan dikeldilmegine saldamly goşant goşýar.

Söhbetdeşligiň barşynda Türkmenistanyň hem-de Beýik Britaniýanyň daşky gurşawy goramak, howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak, ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek we sanly ulgama geçirmek, hususy ulgamy goldamak ýaly strategik ugurlarda netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga çalyşýandygy tassyklanyldy.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň uly wekiliýetiniň Beýik Britaniýanyň Glazgo şäherinde geçirilen BMG-niň howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 26-njy maslahatyna gatnaşandygyna ünsi çekdi. Mälim bolşy ýaly, soňky onýyllyklarda howanyň üýtgemegi we onuň daşky gurşawa, ykdysadyýete, jemgyýete täsiri häzirki döwrüň iň möhüm meseleleriniň birine öwrüldi. Ýurdumyzyň bu ählumumy foruma gatnaşmagy Türkmenistanyň şu meselä örän jogapkärli çemeleşýändigine, adamzat üçin uly wehime garşy göreşmegiň umumy, ylalaşykly çärelerini görmegiň wajypdygyna hem-de gaýragoýulmasyzdygyna düşünýändigine şaýatlyk edýär.

Diplomat köpýyllyk hyzmatdaşlygyň örän işjeň häsiýete eýedigini hem-de ony mundan beýläk-de ösdürmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny belläp, munuň köp babatda Türkmenistanyň Prezidentiniň döredijilikli syýasaty netijesinde mümkin bolandygyny nygtady.

Milli Liderimiz we dostlukly döwletiň doly ygtyýarly wekili iki ýurduň netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmäge çalyşýandygyny tassyklap, hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlediler. Ýangyç-energetika, söwda-ykdysady, energetika ulgamlary, gaýtadan işleýän senagat, oba hojalygy we beýleki köp sanly ulgamlar möhüm ugurlaryň hatarynda görkezildi.

Milli Liderimiz ykdysady kuwwatdan netijeli peýdalanmaga gönükdirilen Türkmen-britan söwda-senagat geňeşine möhüm ornuň degişlidigini belläp, bu düzümiň işiniň özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga we ösdürmäge ýardam etjekdigine ynam bildirdi. Ýurdumyzda innowasion ösüş strategiýasynyň durmuşa geçirilmegi netijesinde, öňdebaryjy tehnologiýalary we nou-haulary ornaşdyrmakda hyzmatdaşlyk üçin oňat mümkinçilikler açylýar. Şunuň bilen birlikde, ynsanperwer ulgamda hyzmatdaşlygyň döwletara gatnaşyklaryň aýrylmaz bölegi bolup durýandygy bellenildi.

Diplomat öz tarapyndan britan-türkmen gatnaşyklarynyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna, iki ýurduň we halklaryň arasyndaky däp bolan dostlukly hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine, ikitaraplaýyn ykdysady hem-de işewür gatnaşyklaryň ösdürilmegine hemmetaraplaýyn ýardam ediljekdigine ynandyrdy.

Gökdepe etrabynyň Owadandepe geňeşliginiň çägindäki «Ahal» ösümlik ýag kärhanasy geçen ýyly ýokary önümçilik görkezijileri bilen jemledi. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda agzalan kärhananyň işçi-hünärmenleriniň agzybirlikli çeken zähmeti netijesinde, 71 million 400 müň manatlyga barabar önüm öndürildi. Munuň özi, ozalky ýyl bilen deňeşdirilende, 127,8 göterim ösüş depgininiň üpjün edilendigini aňladýar. Başgaça aýdylanda, şanly ýylda ekologik taýdan arassa ösümlik ýagynyň 10 müň 46 tonnadan gowragy öndürilip, ilata ýetirildi. Halkyň gündelik sarp edýän azyk önümine islegiň artmagy onuň hiliniň ýokarydygy bilen baglanyşyklydyr. Mundan başga-da, geçen döwürde bu ýerde gaýtadan işlenen pagta çigidinden sarunyň, harpygyň hem ençeme tonnasy alyndy. Kärhananyň işçi-hünärmenleri «Halkyň Arkadagly zamanasy» şygary astynda geçýän ýyly hem ýokary görkezijilere beslemek hyjuwy bilen şu günler iş depginlerini has-da batlandyrýarlar.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ykdysadyýeti senagatlaşdyrmak, gurluşyk we himiýa toplumyny ösdürmek boýunça badalga berlen giň gerimli işleriň netijesinde ýurdumyzda ägirt uly serişdeler kuwwatyny netijeli peýdalanmakda, eksport ugurly senagat önümleriniň möçberini artdyrmakda uly üstünlikler gazanylýar. Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen ýaýbaňlandyrylan toplumlaýyn durmuş-ykdysady maksatnamalary amala aşyrmagyň çäklerinde ýurdumyzda gurluşygyň depgini barha ýokarlanyp, ýerli çig malyň esasynda ýokary hilli gurluşyk serişdelerini öndürmegiň ugurlary barha ösdürilýär. Türkmen telekeçileri hem gurluşyk serişdelerini, elektronika, himiýa önümlerini, mebelleri hem-de hili we bahasy boýunça artykmaçlyklary bolan beýleki senagat harytlarynyň önümçiligine işjeň gatnaşýarlar. Paýtagtymyzyň we welaýat merkezleriniň, sebitleriň täzelenýän binagärlik toplumlaryny, ajaýyp binalary we ymaratlary bagtyýar döwrümiziň ösüşlere beslenen üstünlikleriniň aýdyň nyşanlaryna öwrüldi.

Innowasion tehnologiýalar bilen üpjün edilen senagat desgalarynyň gurlup, ulanmaga berilmegi halk hojalygynyň dürli pudaklarynda işlemäge ukyply, giň hünär ugurly hünärmenlere bolan islegiň hem artmagyna getirýär. Iň ýokary tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan, iň täze ylmy gazananlary özünde jemleýän toplumlaryň gurlup, ulanmaga berilmegi ýaşlaryň hünär taýýarlyklarynyň ýokarlanmagyna, täze, döwrebap hünärleri ele almaklaryna, ylmyň täze gazananlaryny ýakyndan öwrenmeklerine bolan talaplary artdyrsa-da, bu gün bu talaplary üpjün etmäge ukyply bilim we ylym ojaklarymyzyň, ösen adam maýasynyň hem ýeterlikdigi guwandyryjydyr.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň geçen ýylyň 24-nji dekabrynda geçiren Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly nobatdaky mejlisinde «Gurluşyk we senagat toplumynyň işgärleriniň gününi döretmek hakynda» Permana gol çekmegi halkymyzy begendirdi. Bu hünär baýramyny her ýylyň 6-njy awgustynda belläp geçmek bellenildi. Gurluşyk we senagat toplumynyň işgärleriniň gününi döretmek baradaky başlangyjy öňe süren hormatly Prezidentimiziň il-ýurt bähbitli işleriniň hemişe rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris.

Ogulnabat SARYÝEWA,

«2021-nji ýylda, takmynan, 4,9 milliard adam ýa-da Ýer ýüzüniň ilatynyň 63 göterimi internetden peýdalandy. Munuň özi 2019-njy ýyldakydan 17 göterim köp bolup, hasaplamalara görä, şu agzalan döwürde 782 million adam internete birikdi...». Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň (HEB) sanly aragatnaşyk ulgamy boýunça her ýylda çap edilýän ählumumy bahalandyrmasyndan — «Maglumatlar we sanlar» atly neşiriniň 2021-nji ýyldaky goýberilişinden alnan şu maglumatdan görnüşi ýaly, pandemiýa şertlerinde dünýäde internetiň ulanylyşy görnetin ýokarlandy. Bu, gürrüňsiz, aragatnaşygyň şu görnüşiniň adatdan daşary ýagdaýlaryň dowam edýän döwründe iş, okuw, söwda we beýleki möhüm hyzmatlaryňdyr birek-birekden habarly bolmagyň gymmatly çeşmesine öwrülendigi bilen baglydyr. Şundan ugur alyp, tutuş dünýäde bolşy ýaly, Türkmenistan hem aragatnaşygyň dürli ugurlary, şol sanda sanlylaşdyrmak ulgamy boýunça ýöriteleşdirilen düzüm hasaplanýan Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi bilen hyzmatdaşlygy ösdürmäge aýratyn gyzyklanma bildirýär.

Mälim bolşy ýaly, Ministrler Kabinetiniň 7-nji ýanwarda sanly ulgam arkaly geçirilen täze ýyldaky ilkinji mejlisinde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň garamagyna ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti has-da ösdürmek maksady bilen, Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi bilen anyk ugurlarda hyzmatdaşlyk etmek boýunça täze teklipler hödürlenildi. «Sanly ykdysadyýeti döretmezden, döwletimiziň ösüşini göz öňüne getirmek asla mümkin däldir» diýýän milli Liderimiz bu meseläniň sanlylaşdyrmak babatda döwlet syýasaty bilen baglanyşyklydygyny belläp, degişli halkara düzümiň çäginde özara gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Bu ugurda beýan edilen teklipleriň, ilkinji nobatda, «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» hem-de «Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Döwlet maksatnamasynda» göz öňünde tutulan wezipeleri amala aşyrmagy tizleşdirmekde ähmiýetli boljakdygyny nygtamak gerek. Çünki sanly ykdysadyýete geçmekde döwlet derejesinde işlenip taýýarlanan maksatnamalardyr strategiýalara esasy ornuň degişli bolşy ýaly, bu ugurda halkara hyzmatdaşlyk hem örän möhümdir. Şu babatda alnanda, bir ýarym asyrdan gowrak wagt bäri hereket edýän Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň biziň ýurdumyz üçin maglumat-aragatnaşyk ulgamynda hödürläp biljek mümkinçilikleri köpugurlydyr.

Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň, esasan, haýsy ugurlarda iş alyp barýandygy, onuň esasy wezipeleri, bu düzüm bilen hyzmatdaşlygyň Türkmenistan üçin bähbitli taraplary barada gyzyklananyňda, onuň 1865-nji ýylda Halkara Telegraf Birleşigi hökmünde esaslandyrylyp, häzirki güne çenli geçen taryhy ýolunda örän köp sanly üýtgeşmeler bilen ýüzbe-ýüz bolandygyna we dünýäniň iň irki halkara guramalarynyň biridigine garamazdan, hemişe ösüş-özgerişdedigine göz ýetirmek bolýar. Bu, elbetde, adamzat durmuşyny barha giňden gurşap alýan aragatnaşyk serişdeleriniň täze görnüşleriniň, şol sanda sanýetmez maglumatlaryň gory bolan internetiň ýüze çykmagy bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Hut şoňa görä-de, elektroaragatnaşyk tehnikalarynyň ösüşi nazara alnyp, Halkara Telegraf Birleşigi 1932-nji ýyldan bäri Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi diýlip atlandyrylýar. 1947-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen edaralarynyň hataryna goşulmagy bolsa guramanyň eýeleýän ornuny has-da berkitdi.

BMG-niň maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamynda iş alyp barýan esasy düzümi bolan Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi ählumumy radiospektr we hemra orbitalaryny ýaýratmak, aragatnaşyk serişdeleriniň hem-de tehnologiýalaryň üznüksiz arabaglanyşygyny üpjün edýän tehniki standartlary işläp taýýarlamak, internetiň elýeterli bolmadyk ýerlerinde bu ugurda hödürlenilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak bilen bagly ugurlary esasy wezipesi hökmünde kesgitledi. Has sada dilde aýtsak, el telefonymyzdan kimdir birine jaň edenimizde, internete girenimizde ýa-da elektron poçta arkaly nämedir bir zat ugradanymyzda, biz Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň işiniň mümkinçiliklerinden peýdalanýarys. Bu düzüm nirede ýaşaýandygyna, haýsy aragatnaşyk serişdesini ulanýandygyna garamazdan, Ýer ýüzüniň ähli adamlaryny birleşdirmek ideýasyna ygrarlylygy baş maksady hasaplaýar.

Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi dünýäniň 193 döwletini, kompaniýalaryňdyr uniwersitetleriň, sebitleýin we halkara guramalaryň, takmynan, 900-sini özünde birleşdirýän ählumumy düzümdir. Onuň çäginde döwlet-hususy hyzmatdaşlygy ilerletmek üçin hem uly mümkinçilikler bar. Çünki maglumat-aragatnaşyk serişdelerini we sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak işi iri möçberli maýa goýumlary talap edýär. Hususy pudak bolsa maliýe serişdelerini hödürlemek bilen, ykdysady taýdan girdeji gazanýar, bu bolsa, öz gezeginde, ýurtda alnyp barylýan sanlylaşdyrmak syýasatynyň depginini güýçlendirmäge ýardam berýär.

Elbetde, aragatnaşyk-sosial artykmaçlyklaryndan başga-da, internetiň dürli ugurlarda öz başarnyklaryňy ýüze çykarmak, hünär taýdan kämilleşmek, häzirki zaman jemgyýetiniň gymmatlyklaryny kemala getirmek babatdaky mümkinçilikleriniň çäksizdigi eýýäm hemmä mälim bolan hakykat. Ýöne maglumatlaryň umman ýaly giňişliginde adamlaryňam, jemgyýetiňem, umuman, tutuş döwletiň howpsuzlygyny üpjün etmek meselesi hem örboýuna galýar. Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşiginiň Baş sekretary Çžao Houlin golaýda žurnalistleriň biri bilen söhbetdeşlikde bu meseläniň tehnologiýalar bilen bagly döreýändigini, şoňa görä-de, HEB-niň howpsuzlyk ulgamynda täze ulgamdyr standartlary yzygiderli işläp taýýarlaýandygyny aýtdy. Onuň nygtaýşy ýaly, täze ulgamlar ýeterlik däl, çözgütleriň netijeli bolmagy üçin bu ugurda hukuk düzgünleşdirmesi, elýeterlilik hem-de sosial hyzmatdaşlyk has zerur.

Ýeri gelende bellesek, Türkmenistanda maglumat desgalary we eýeçiligiň ähli görnüşinde ulanylýan aragatnaşyk ulgamlary kibergoraglylyga degişli hasaplanýar. Olaryň hataryna döwlet häkimiýet hem-de ýerli öz-özüňi dolandyryş edaralarynyň, hukuk goraýjy edaralaryň elektron dolanyşygy, elektron döwlet hyzmatlary, elektron söwda, elektron resminama dolanyşygy ulgamlary girýär. Şoňa görä-de, Hökümetiň 7-nji ýanwarda sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisinde Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi bilen hyzmatdaşlykda Türkmenistanyň Milli kiberhowpsuzlyk strategiýasynyň hem-de Hereketler meýilnamasynyň taslamalaryny taýýarlamagyň teklip edilmegi öz wagtynda öňe sürlen çözgütdir. HEB bilen ýurdumyzyň degişli döwlet edaralarynyň arasynda olaryň işini kämilleşdirmek meseleleri boýunça yzygiderli maslahatlaşmalary geçirmek, milli kiberhowpsuzlyk türgenleşiklerini guramak we sebit derejesinde geçirilýän kibertürgenleşiklere gatnaşmak, ilatyň arasynda kiberhowpsuzlyk meseleleri boýunça düşündiriş işlerini geçirmek barada aýdylanlar bolsa Diýarymyzda kiberhowpsuzlygy üpjün etmäge toplumlaýyn çemeleşilýändiginiň subutnamasydyr.

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň daşary syýasat edarasy tarapyndan Halkara Elektroaragatnaşyk Birleşigi bilen hyzmatdaşlygy ösdürmek bilen bagly hödürlenen teklipleri makullady we bu ugurda anyk tabşyryklary berdi. Özara gatnaşyklarda ýakyn geljekde öňde durýan wezipeleriň ählisi bu gurama bilen hyzmatdaşlygyň 2022-nji ýyl üçin iş meýilnamasynda öz beýanyny tapar. Munuň özi öňdebaryjy dünýä tejribesini öwrenmek arkaly, döwletimiziň hem-de jemgyýetimiziň durmuşynyň ähli ulgamlaryny sanlylaşdyrmak işiniň depginine kuwwatly itergi berer.

Hünärmenler maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryny hemmelere elýeterli etmekde we sanly ykdysadyýeti ösdürmekde 4 sany zadyň zerurdygyny öňe sürýärler: infrastruktura, maýa goýumlar, innowasiýalar we sanlylaşdyrma prosesine goşulyşmak. Biziň ýurdumyzda şu zerurlyklaryň ählisi-de bar we bu babatda amal edilýän işler diňe halkyň bähbidine gönükdirilen. Diýmek, biz döwür bilen aýakdaş gadam urýarys.

Aýgül RAHYMOWA.

Eziz Diýarymyzyň ösüşlerini täze sepgitlere ýetirmekde hormatly Prezidentimiz taýsyz tagallalary edýär. Türkmen halkynyň ýaşaýyş-durmuş derejesini düýpgöter gowulandyrmaga, ýurdumyzy senagatlaşan döwletleriň hataryna çykarmaga, halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilen maksatnamalar, beýik işler durmuşa geçirilýär. Milli ykdysadyýetimiz diwersifikasiýalaşdyrmak ýoly bilen ösýär. Agzybirligiň, asudalygyň we abadançylygyň hözirini görüp, sahawatly gelýän ýyllary ýokary zähmet joşgunyna besleýän ulus-ilimiziň maksatlary myrat tapýar.

Halkymyzyň hal-ýagdaýynyň mundan beýläk-de ýokarlanmagyna gönükdirilýän işlere ser salanyňda, buýsanjyň goşalanýar. Döwletli gelen ýylymyzy maňlaýymyza sylan günlerimizde hormatly Prezidentimiziň Mary, Lebap welaýatlaryna amala aşyran iş saparyny teleýaýlym arkaly tomaşa eden ildeşlerimiziň buýsançly kalplary şatlykdan dolandyr. Hormatly Prezidentimiziň ýerlerde alnyp barylýan işleriň barşy bilen içgin tanyşmagy, ilatymyzyň hal-ýagdaýy, ýaşaýyş-durmuş derejesi bilen gyzyklanmagy «Döwlet adam üçindir!» diýen baş taglymatynyň amal bolýandygynyň aýdyň beýanydyr. Gahryman Arkadagymyzyň Garagum sährasynyň giňişliginde goýundyr düýe sürülerini bakyp ýören çopanlar bilen didarlaşmagy, hal-ahwal soraşmagy, söhbetdeş bolmagy göwün guşuňy arşa göterýär. Munuň özi ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrýan hormatly Prezidentimiziň durmuşa geçirýän beýik işleriniň asyrlara barabardygyna mysaldyr.

Bu gün döredijiligiň we rowaçlygyň ýoly bilen ynamly öňe barýan ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi ösdürmek boýunça maksatnamalar üstünlikli amala aşyrylýar, ençeme halkara ähmiýetli taslamalar durmuşa geçirilýär. Aňyrsyna göz ýetmeýän sähraýy türkmen topragy dermanlyk ot-çöplere, tebigy baýlyklara örän baýdyr. Garagum sährasy tebigy baýlyklaryň, genji-käniň mesgenidir. Ýerasty känleriň özleşdirilmegi hem-de onuň gaýtadan işlenmegi, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga ýardam berýär. Bu gün uglewodorod serişdeleriniň ägirt uly gorlary özleşdirilýär. Ýangyç-energetika toplumynyň özleşdirilmegi innowasion esasda amala aşyrylyp, oňa sanly ulgamyň mümkinçilikleri girizilýär. Gazylyp alynýan tebigy baýlyklarymyzyň, olary gaýtadan işleýän senagatyň önümçilik kuwwatlyklarynyň ýokarlandyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär.

Hormatly Prezidentimiziň «Galkynyş» we «Malaý» gaz känlerinde bolanda işiň depgini bilen gyzyklanyp, geljegi uly pudagy ösdürmäge uly ähmiýet berýändigi aýratyn bellärliklidir. Nebitgaz senagatyny ösdürmekde uly maýa goýum serişdeleriniň goýberilmegi pudagy ösdürmäge, nebitgaz kärhanalaryny zerur enjamlar bilen üpjün etmäge, geologiýa-gözleg, buraw işlerinde täze gaz känlerini senagat taýdan özleşdirmäge şert döredýär. Tebigy gazdan alynýan polietileniň, polipropileniň senagat maksatly önümler öndürilende çig mal bolup hyzmat edýändigini bellemek bolar.

Ýurdumyzyň dürli künjeklerinde bar bolan gaz känlerini döwrebaplaşdyrmakda, täze ýüze çykarylýan känleri senagat taýdan özleşdirmekde, «mawy ýangyjyň» eksport ugurlaryny artdyrmakda işler sazlaşykly dowam edýär. Tebigy gazyň çykarylyşynyň möçberlerini artdyrmakda, bar bolan guýularyň önüm berijiligini ýokarlandyrmakda hem-de ösen tehnologiýalary ulanmak arkaly täze känleri özleşdirmekde işler giň gerim bilen ýaýbaňlandyrylýar. Tebigy gazy gaýtadan işlemek, onuň daşary ýurtlara iberilýän möçberlerini artdyrmak bilen baglanyşykly meseleleriň oňyn çözülmeginiň milli ykdysadyýetimizi kuwwatlandyrmak bilen bir hatarda halkara hyzmatdaşlygyň netijeli häsiýete eýe bolmagyny üpjün edýändigini hormatly Prezidentimiz aýratyn belledi.

Ýurdumyzyň nebitgaz senagaty toplumyny ösdürmek boýunça kesgitlenen wezipeleri ýerine ýetirmäge, «Malaý» gaz känini döwrebaplaşdyrmaga, onuň önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmaga bolan tagalla hem ünsden düşmeýär. Milli Liderimiz ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň öňünde üç esasy wezipäniň durýandygyny, olaryň nebitgaz pudagyny senagatlaşdyrmakdan, içerki sarp edijileri degişli önüm bilen üpjün etmekden hem-de eksport mümkinçiliklerini artdyrmakdan ybaratdygyny nygtaýar.

Türkmenistany durmuş-ykdysady, senagat taýdan ösdürmekde, halkymyzyň hal-ýagdaýyny, durmuş şertlerini düýpgöter gowulandyrmakda hormatly Prezidentimiziň durmuşa geçirýän beýik işleri uly ähmiýete eýedir.

Ykdysady taýdan gülläp ösýän ýurdumyzy belent sepgitlere alyp barýan, ýurdy senagatlaşdyrmakda iri taslamalary üstünlikli amala aşyrýan hormatly Prezidentimiziň jany sag bolsun, beýik işleri hemişe rowaçlyklara beslensin!

Geçilen menzillere ser salmak, täze ýylda ýurdumyzyň durnukly ösüşini üpjün etjek ugurlary kesgitlemek oňat däpleriň biri bolup, ol döwletlilikden nyşan. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilen we mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýy tutulan 2021-nji ýyldaky durmuş-ykdysady ösüşde üstünlikler, ýetilen sepgitler her birimizi guwandyrýar. Milli ykdysadyýetimizde gazanylan oňyn netijeler parahatçylykly ösüşiň we özara ynanyşmagyň bar ýerinde rowaçlygyň, abadançylygyň ýar bolýandygyny ýene-de bir gezek tassyklaýar.

Türkmenistan durnukly ösüş maksatlaryny üstünlikli amala aşyrýan döwletleriň hatarynda tanalýar. Şunda düýp mazmuny adamlaryň abadan ýaşaýşyny üpjün etmäge gönükdirilen bu maksatlar boýunça kesgitlenen wezipeleri durmuşa geçirmekde ýurdumyzda alnyp barylýan işler 2021-nji ýylda hem mynasyp dowam etdirildi. Bu barada hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň we Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň 2021-nji ýylyň 27-nji dekabrdaky jemleýji bilelikdäki mejlisinde giňişleýin durup geçdi.

Häzirki döwürde dünýäde maliýe-ykdysady çökgünligiň dowam etmegi, şeýle-de ýiti ýokanç keseliň ýaýramagy bilen bagly hadysalaryň ýurtlaryň milli ykdysadyýetine belli bir derejede öz ýaramaz täsirini ýetirmegi onuň öňüni almak ýa-da täsirini gowşatmak, ilatyň ýaşaýyş-durmuş ýagdaýynyň durnuklylygyny saklamak bilen bagly meseleleriň ähmiýetini has-da artdyrýar. Daşarky sebäpler bilen şertlendirilen hadysalaryň öz amatsyz täsirini ýetirýän ýagdaýynda hem durnukly ykdysady ösüşiň üpjün edilmegi ýurdumyzda bu ugurda amala aşyrylýan işleriň oňyn häsiýete eýedigini görkezýär. Köpugurly tagallalaryň netijesinde, jemi içerki önümiň ösüşiniň ýokary depginde, ýagny 6,2 göterim möçberde saklanylýandygy ýurdumyzda ykdysady strategiýanyň ileri tutulýan ugurlarynyň dogry kesgitlenendigini tassyklaýar.

Jemgyýetde özgertmeleri üstünlikli amala aşyrmak üçin berk maddy binýadyň bolmagy zerur şertleriň biridir. Şunda makroykdysady ýagdaý hökmünde jemi içerki önümiň ösüş depgini onuň esasy görkezijisidir. Ýurdumyzda diwersifikasiýa, senagatlaşdyrmak, maýa goýum we döwrebaplaşdyrmak syýasatynyň düýpli alnyp barylmagy bu esasy makroykdysady görkezijiniň ösüş meýline eýe bolmagyny şertlendirýär. Senagatlaşdyrmak syýasaty ýurtda çig mal ugrundan häzirki zaman ýokary tehnologiýaly senagata daýanýan innowasion ugra geçmäge hem giň mümkinçilikleri döredýär. Hut şu wezipelerden ugur alnyp, ýurdumyzda häzirki zaman senagat üpjünçilik ulgamlarynyň emele getirilmegine, gaýtadan işleýän iri kärhanalaryň döredilmegine uly ähmiýet berilýär. Bu, ilkinji nobatda, senagat pudagynyň ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň we eksport mümkinçiliklerini artdyrmagyň netijeli we ygtybarly ugry bolup durýandygy bilen baglanyşyklydyr.

2021-nji ýylda abraýly halkara maliýe düzümleri we iri reýting agentlikleri tarapyndan Türkmenistanyň ykdysadyýetine oňyn baha berildi. Hususan-da, «Fitch Ratings» halkara agentligi tarapyndan Türkmenistana uzak möhletleýin çaklama esaslanýan «B +» derejesi berildi. Ýurdumyza berlen bu dereje daşky üýtgemelere garamazdan, ykdysadyýetimiziň ösüşiniň durnukly häsiýete eýedigini tassyklaýar. Şeýle hem munuň özi hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda üstünliklere beslenýän ykdysady syýasatyň alnyp barylýandygynyň hem-de ýurdumyzyň dünýä ýüzünde ygtybarly döwlet hökmünde abraýynyň artýandygynyň aýdyň subutnamasy bolup durýar.

Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň 2021-nji ýylyň 3-nji dekabrynda sanly ulgam arkaly geçen ýylyň 11 aýynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen giňişleýin mejlisinde «Dünýä ykdysadyýetindäki çylşyrymly ýagdaýlaryň ýurduň ykdysadyýetine ýetirýän täsirlerini peseltmek hem-de milli ykdysadyýeti durnukly ösdürmek boýunça 2022-nji ýyl üçin Maksatnamanyň» we ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň meýilnamasynyň kabul edilmegi döwrüň çagyryşlaryna wagtynda seslenmek, milli ykdysady ulgamy daşary amatsyz şertleriň täsirinden goramak ugrunda ädilen ädimleriň ýene-de biridir. Ol dünýä ykdysadyýetinde emele gelen kynçylykly şertlerde milli ykdysadyýetimiziň durnuklylygyny pugtalandyrmaga gönükdirilen gaýragoýulmasyz çäreleriň tutuş toplumyndan ybaratdyr. Ol sanly tehnologiýalary we öňdebaryjy tejribeleri giňden ornaşdyrmaga, sanly ykdysadyýeti ýokary depginler bilen ösdürmäge itergi berjek ugurlary özünde jemläp, ahyrky netijede, ýurdumyzyň durnukly ösüş nusgasyna geçmegini üpjün etjek düýpli çemeleşme bolup durýar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hemişelik Bitaraplygymyzyň 26 ýyllygy hem dabara bilen bellenilip geçildi. Bitaraplyk ýurdumyzyň amala aşyrýan halkara işlerinde berk esas bolup hyzmat edýär. Munuň özi Türkmenistanyň sebitde parahatçylygy we durnukly ösüşi pugtalandyrmak, hoşniýetli goňşuçylyk ýagdaýyny döretmek hem-de hyzmatdaşlygy ýola goýmak ugrunda alyp barýan işleriniň ähmiýetiniň, ýurdumyzyň dünýä we sebit derejesinde howpsuzlygy üpjün etmäge goşandynyň uludygyna şaýatlyk edýär. Gahryman Arkadagymyzyň «Dialog — parahatçylygyň kepili» atly başlangyjy bolsa bu gün halkara parahatçylygy we ynanyşmagy berkitmegiň jarnamasy, şeýle hem ählumumy parahatçylygyň, howpsuzlygyň we durnukly ösüşiň esasy hökmünde öňe çykýar.

Netijede, häzirki wagtda Türkmenistan dünýä bileleşigine ygtybarly ykdysady hyzmatdaşlygyň hem oňyn nusgasyny görkezýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň dünýäniň 100-den gowrak döwleti bilen alyp barýan söwda-ykdysady gatnaşyklary hormatly Prezidentimiz tarapyndan amala aşyrylýan daşary ykdysady syýasatyň netijeliligini aýdyň görkezýär. Şol bir wagtda bu oňyn ýagdaý halkara ykdysady giňişlikde ýurdumyzyň tutýan ornunyň yzygiderli pugtalanýandygyny hem alamatlandyrýar. Şunda hususan-da, milli Liderimiziň «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesi ýurdumyzyň daşary syýasy we ykdysady strategiýasynyň binýatlaýyn ýörelgeleriniň biri bolup, ol öz gözbaşyny baky Bitaraplygyň esaslaryndan alyp gaýdýar.

Ilatyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmak, ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmak ýurdumyzda amala aşyrylýan durmuş syýasatynyň baş maksady bolup durýar. Şunda ykdysadyýetde bolup geçýän özgertmeleri nazara alyp, ilatyň girdejilerini yzygiderli ýokarlandyrmak arkaly raýatlaryň ýokary ýaşaýyş derejesini üpjün etmäge uly ähmiýet berilýär. Ilatyň maddy üpjünçilik derejesiniň ýokary bolmagy zerur şertleriň biri hasaplanýar. Hormatly Prezidentimiziň 2021-nji ýylyň 8-nji oktýabrynda gol çeken «Türkmenistanda zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberlerini ýokarlandyrmak hakynda» Permany hem halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini we durmuş taýdan goraglylygyny mundan beýläk-de ýokarlandyrmak maksadyndan ugur alýar. Geçen ýylyň 13-nji noýabrynda döwlet Baştutanymyz tarapyndan tassyklanan «Türkmenistanyň Ilaty durmuş taýdan goramak hakynda kodeksine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda» Türkmenistanyň Kanuny halkyň durmuş taýdan goraglylygynyň hemişe ünsde saklanýandygyny, bu ugurda yzygiderli tagalla edilýändigini görkezýär.

Şanly wakalara, uly ösüşlere beslenen 2021-nji ýylda milli Liderimiziň başda durmagynda ýurdumyzyň içeri we daşary syýasatynda ýetilen sepgitler 2022-nji ýyla badalga bolmak bilen, «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň hem eziz Watanymyzyň mundan beýläk-de halkara abraýyny ýokarlandyrjak, umumadamzat bähbitli işleriň durmuşa geçiriljek ýyly boljakdygyna ynamy has-da pugtalandyrýar.

Baýram TAŇRYBERDIÝEW,