Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň, döwletliligimiziň esasy nyşanlarynyň biri-de milli manadymyzdyr. Şu ýyl milli manadyň dolanyşyga girizilenine 28 ýyl dolýar. Mälim bolşy ýaly, 1993-nji ýylyň 1-nji noýabryndan ýurtda kabul edilen Kanuna laýyklykda, ýeke-täk kanuny töleg we hasaplaşyk serişdesi hökmünde türkmen manady we onuň bölek şaýylyklary bolan teňňe dolanyşyga girizildi.

Milli pulumyzyň dolanyşyga girizilmegi gönüden-göni pul bilen bagly bolan birnäçe meseleleri çözmegi talap etdi. Olardan manadyň durnuklylygyny, kadaly hereketini ýola goýmak, goraglylygyny üpjün etmek, satyn alyp bilijilik ukybyny ýokarlandyrmak ýaly çäreleri görkezmek bolar.

Hormatly Prezidentimiziň adalatly belleýşi ýaly, biziň baş wezipämiz Garaşsyz döwletimizi durmuş-ykdysady taýdan nusgalyk derejelere götermekden ybaratdyr. Baş maksada ýetmekde ýurduň bank ulgamynyň ähmiýeti örän uludyr. Bank ulgamy bazar ykdysadyýetiniň wajyp düzüm bölegi bolmak bilen, onuň işiniň netijesinde uly möçberlerde pul serişdeleri dolanyşykda bolýar, erkin pul serişdelerini dolanyşyga girizmek arkaly giňeldilen üznüksiz önümçiligi alyp barmak üçin maýa goýumlaryň çeşmeleri emele gelýär.

Eziz Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli maliýe-ykdysady syýasaty netijesinde ýeňillikli salgyt syýasatynyň ýöredilmegi, ilata pes göterim bilen ýeňillikli karzlaryň berilmegi eýeçiligiň dürli görnüşlerinde täze düzümleri, iş orunlaryny emele getirmäge, kärhanalaryň öz-özüni maliýeleşdirmek ýörelgelerine geçmek arkaly önümçilik kuwwatyny pugtalandyrmaga, importy çalyşmaga ukyply we eksporta niýetlenen önümleriň möçberini artdyrmaga, olaryň özüne düşýän gymmatyny peseltmäge, zähmet öndürijiligini ýokarlandyrmaga, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryna sanly ulgamy giňden ornaşdyrmaga, ylmyň, tehnikanyň, innowasion tehnologiýalaryň önümçilige ornaşdyrylyşyny çaltlandyrmaga, halkara söwda-ykdysady gatnaşyklary barha ösdürmäge giň mümkinçilikleri döredýär.

Milli pul birligimiziň durnukly hereket etmegi köp babatda ýurdumyzyň bank ulgamynyň işjeňligine, onuň müşderilerine hödürleýän amallarynyň we hyzmatlarynyň görnüşlerine, hiline, şonuň ýaly hem töleg-hasaplaşyk işiniň ýola goýluşyna we oňa yzygiderli gözegçilige baglydyr. Häzirki döwürde bu wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmekde Türkmenistanyň Merkezi bankynyň ýolbaşçylygynda dünýäniň ösen döwletleriniň we halkara maliýe-karz guramalarynyň baý tejribesini öwrenmek arkaly degişlilikde ýurdumyzyň bank ulgamyna ornaşdyrmak hem-de bank hünärmenleriniň hünär derejelerini kämilleşdirmek boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar. Halkara Pul Gaznasy, Bütindünýä banky, Yslam ösüş banky, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş banky, Aziýanyň ösüş banky, Germaniýa Federatiw Respublikasynyň Süýşürintgiler kassalarynyň halkara hyzmatdaşlyk boýunça gaznasy ýaly guramalar bilen alnyp barylýan hyzmatdaşlygyň çägi has-da giňeldildi.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän pul-karz syýasatynyň çäklerinde Türkmenistanyň Merkezi banky milli manadyň satyn alyjylyk ukybyny durnukly saklamak, bank hyzmatlaryny giňeltmek, hil taýdan täze, has ýokary derejä götermek, bank ulgamyna dünýä tejribesiniň öňdebaryjy usullaryny we innowasion tehnologiýalaryny ornaşdyrmak, milli puluň hümmetiniň durnuklylygyny, pul dolanyşygynyň netijeliligini üpjün etmek, täze, has netijeli maliýe gurallaryny işläp düzmek, daşary ykdysady maliýe şertleriniň — bütindünýä maliýe-ykdysady çökgünliginiň ýurdumyzyň ykdysadyýetine ýetirýän ýaramaz täsiriniň öňüni almak ýaly köpugurly işleri üstünlikli amala aşyrýar. Şeýle hem ýurdumyzyň bank ulgamy tarapyndan nagt däl hasaplaşyklaryň geriminiň giňeldilmegine, milli töleg ulgamynyň mümkinçilikleriniň artdyrylmagyna, karz edaralarynyň bäsdeşlige ukyplylygynyň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen giň gerimli işler alnyp barylýar.

Ýurdumyzda pul dolanyşygynyň netijeliligini has-da kämilleşdirmek üçin, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan halkara tejribäniň öňdebaryjy tehnologiýalaryna esaslanýan nagt däl hasaplaşyklary barha ýaýbaňlandyrmak boýunça degişli işler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň çäginde raýatlarymyz «Altyn asyr», «Millikart», «Maşgala», «Milli VISA», «Goýum bank karty», «Owerdraft karty», şeýle hem halkara «VISA» we «MasterCard» bank kartlaryny peýdalanmak arkaly dürli görnüşli nagt däl hasaplaşyklaryň giň mümkinçiliklerinden peýdalanýarlar.

2021-nji ýylyň 1-nji oktýabry ýagdaýyna ýurdumyzyň bank kart ulgamynda hasaba alnan bank kartlarynyň sany 4712,6 müňden, töleg terminallarynyň sany 41 müňden geçdi. Töleg terminallaryndan 16,5 müňden gowragy ýa-da 40 göterimi döwlete dahylly edaralarda we 24,5 müňden gowragy ýa-da 60 göterimi döwlete dahylly bolmadyk edaralarda ornaşdyryldy.

«Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň», «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» hem-de «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» çäklerinde ýurdumyzda nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek maksady bilen sanly ulgamda «Internet-bank», «Mobil-bank», «Halkbank terminal», «QR-kod», elektron söwda ýaly onlaýn bank hyzmatlaryny ornaşdyrmak we kämilleşdirmek işlerine yzygiderli maýa goýum serişdeleri goýulýar. Şeýle görnüşli sanly bank hyzmatlary müşderiniň bank amallaryna we hyzmatlaryna bolan isleglerini kanagatlandyrmaga, pul geçirimlerini ýeňilleşdirmäge, netijede, ilatyň gymmatly wagtyny we serişdelerini tygşytlamaga mümkinçilik berýär.

Hormatly Prezidentimiziň bank ulgamynyň işini yzygiderli kämilleşdirmek boýunça tabşyryklaryny öz wagtynda ýerine ýetirmek maksady bilen, ýurdumyzyň karz edaralarynda «Internet-bank» we «Mobil-bank» hyzmatlary arkaly amallary ýerine ýetirmek üçin ähli mümkinçilikler döredildi. Nagt däl görnüşde geçirilýän hasaplaşyklarda «Cash back» höweslendiriş hyzmatynyň iň pes möçberi 2 göterim derejesinde bellendi. Şeýle hem karz edaralary öz internet sahypalary arkaly karz almak we bank kartlaryny açdyrmak boýunça onlaýn ýüzlenme hyzmatlaryny ýerine ýetirýärler. Häzirki wagtda «Altyn asyr» bank kartynyň eýeleri öz hyzmat edýän banklarynyň internet sahypalaryna girmek arkaly bank kartlaryny özbaşdak «Internet-bank» hyzmatyna birikdirip bilýärler.

Ýurdumyzyň bank ulgamy tarapyndan elektron söwda hyzmatynyň onlaýn hasaplaşyklary durmuşa ornaşdyrylýar. Elektron söwda harytlaryň we hyzmatlaryň internet ulgamynyň üsti bilen hakyky wagt tertibinde ýerlenmegidir. Bu hyzmata islegiň artmagy netijesinde nagt däl hasaplaşyk geçirmek arkaly elektron usulda täjirçilik işini alyp barýan telekeçileriň sany günsaýyn artýar.

Türkmenistanyň «Halkbank» paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan sanly ulgamda «Halkbank terminal» we «Talyp tölegi» bank hyzmatlary hödürlenýär. «Halkbank terminal» mobil ulgamy ykjam telefona gurnalmak bilen, harytlardyr hyzmatlar üçin tölegleri kabul etmek, amaly ýatyrmak ýa-da yzyna gaýtarmak, kassany ýapmak we söwdanyň jemi möçberini çykaryp görkezmek, amallaryň taryhyny görmek ýaly hyzmatlardan peýdalanmaga mümkinçilik berýär. «Talyp tölegi» onlaýn bank hyzmaty ýurdumyzyň ýokary we ýörite orta hünär okuw mekdeplerinde tölegli esasda bilim alýan talyplaryň okuw töleglerini banka barmazdan, onlaýn usulda ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär. Tölegler «Internet-bank» hyzmaty, şeýle hem «Talyp tölegi» programma goşundysy arkaly geçirilende, talybyň özüniň ýa-da onuň ýakyn hossarynyň «Goýum bank karty», «Altyn asyr», «Maşgala» bank kartlaryny ulanmaklary arkaly ýerine ýetirip bolýar.

Türkmenistanyň «Senagat» paýdarlar täjirçilik banky Aşgabat şäherinde we welaýat merkezlerinde awtobuslarda şäheriçi ugurlar üçin tölemäge niýetlenen nagt däl hasaplaşyk enjamlaryny gurnap, elektron kartlar boýunça nagt däl hasaplaşyk hyzmatlaryny ýola goýdy.

«Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň sanly ulgamda ýerine ýetirýän «QR-kod» hyzmatynyň amatlyklaryndan peýdalanýanlaryň sany hem günsaýyn artýar.

2021-nji ýylyň 1-nji oktýabry ýagdaýynda ýurdumyzyň bank ulgamy boýunça «Internet-bank» hyzmatyna birikdirilen müşderileriň sany 761,5 müňe ýetdi, «Mobil-bank» hyzmatyna birikdirilenleriň sany bolsa 38,2 müňden geçdi.

2021-nji ýylyň dokuz aýynyň dowamynda bankomatlaryň, terminallaryň, «Internet-bank», «Mobil-bank» we elektron söwda ulgamlarynyň üsti bilen amal edilen nagt däl hasaplaşyklaryň möçberi 8,2 milliard manatdan geçdi, bu görkeziji geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 1,4 esseden gowrak ýokarlandy.

Kartly töleg ulgamynda nagt däl hasaplaşyklaryň umumy möçbere bolan gatnaşygy 2020-nji ýylyň degişli döwründe 32,8 göterime, 2021-nji ýylda 40,1 göterime deň bolup, bu görkeziji 1,2 esseden gowrak artdy. Bu görkezijiler banklaryň hödürleýän hyzmatlaryndan peýdalanýan raýatlarymyzyň günsaýyn artýandygyny görkezýär.

Döwlet Baştutanymyzyň parasatly baştutanlygynda ähli pudaklary depginli ösdürmek, döwlet emlägini has-da netijeli dolandyrmak, hususylaşdyrmak we paýdarlar jemgyýetlerine öwürmek, milli ykdysadyýetimiziň düzüminde hususy ulgamyň paýyny artdyrmak, pudaklaryň, şol sanda banklaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak boýunça toplumlaýyn işler ýerine ýetirilýär. Şolaryň hatarynda ýurdumyzyň bank ulgamynda hem öňegidişlikler gazanylýar. Geçen 2020-nji ýylda Türkmenistanyň «Halkbank» döwlet täjirçilik bankynyň, şu ýylda bolsa Türkmenistanyň «Türkmenbaşy» döwlet täjirçilik bankynyň guramaçylyk-hukuk görnüşleriniň üýtgedilip, olaryň açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetlerine öwrülmegi ýurdumyzda hususylaşdyrmak, bazar şertlerine geçmek boýunça döredilýän nobatdaky mümkinçilikleriň biridir.

Halkymyzyň abadançylygy, rowaçlygy, milli ykdysadyýetimiziň diwersifikasiýalaşdyrylyp ösdürilmegi ugrunda ýadawsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, belent başy aman bolsun, il-ýurt bähbitli, adamzat ähmiýetli alyp barýan belent maksatly işleri mundan beýläk hem rowaç alsyn!

Dünýägözel HAÝYTOWA,

Türkmenistanyň Merkezi bankynyň Ylmy-önümçilik geňeşiniň baş hünärmeni.

Aşgabatdan Türkmenabada uzaýan döwrebap ýoluň gurluşygynda açylýar

29-njy oktýabrda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň ulanmaga berilmegi mynasybetli geçirilen dabaralar bu iri taslamanyň gurluşygynda bolup, onda bitirilýän işler bilen ýakyndan tanyşmaga mümkinçilik alan döwürdeş žurnalistimiziň: «Bu taslama baky Bitarap döwletimiziň, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesiniň, ýurtlary, sebitleri ýakynlaşdyrmak taglymynyň ýollarda açylmasydyr, anyk işlerde beýan tapmasydyr» diýen jümleleriniň hakykat ýüzündäki wysaly bolup kalplara doldy. Ol halkara guramalaryň, sebitleýin ulag-logistika assosiasiýalarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleriniň hem birnäçesini türkmen topragynda duşurdy.

Taryhy wakalara şaýat bolan daşary ýurtly myhmanlar Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen goňşy döwletler bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmäge ýardam berjek bu iri taslama barada, ine, şeýle gürrüň berýärler.

Çoi ÝUN-SUK,
Koreýa Respublikasynyň «Hyundai» korporasiýasynyň wise-prezidenti:

 — Ilki bilen, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegini ulanmaga bermek dabarasyna gatnaşmaga çakylyk üçin türkmen tarapyna hoşallyk bildirýärin. «Hyundai» korporasiýasy Türkmenistanyň Hökümeti hem-de ýurduň ulag ugurly döwlet edaralary bilen 2008-nji ýyldan bäri hyzmatdaşlyk edýär. Geçen döwrüň dowamynda türkmen tarapy kompaniýamyzyň önümi bolan jemgyýetçilik ulaglarynyň dürli görnüşleriniň ýüzlerçesini satyn aldy. Olaryň hatarynda häzirki zaman ýeňil awtoulaglary, şäheriçi we şäherara awtobuslar bar. «Hyundai» kysymly ulaglaryň Türkmenistanda ulag gatnawlarynyň ugurlaryny hem-de ýolagçylary gatnatmagyň ýygylygyny artdyrmaga goşant goşýandygy bizi örän buýsandyrýar. 

Biz Türkmenistany ulag ulgamynda hyzmatdaşlykda ygtybarly ýurt hasaplaýarys. Gadymyýetde Beýik Ýüpek ýolunyň ýüreginde ýerleşen bu döwlet häzirki wagtda-da tutuş Merkezi Aziýa sebitinde ulag ulgamyny ösdürmekde we döwrebaplaşdyrmakda möhüm orun eýeleýär. «Hyundai» korporasiýasynyň wekilleri Türkmenistanyň Hökümeti bilen täze ugur — ekologik taýdan arassa ulag ulgamyny ösdürmek boýunça gepleşikleri geçirýärler. Ol, esasan, Koreýa Respublikasynda uly meşhurlykdan peýdalanýan elektrik awtobuslary satyn almak hem-de elektrik beketleri gurmak bilen baglanyşyklydyr.

Türkmen Lideriniň hut özüniň gatnaşmagynda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň 1-nji böleginiň işe girizilmegi mynasybetli guralan dabara şaýat bolmak bilen, Türkmenistanyň ulag-kommunikasiýa ulgamynyň bäsdeşlige ukyplylygynyň barha ýokarlanýandygyna ýene bir gezek göz ýetirdik. Bilelikdäki hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de ýygjamlaşdyryljakdygyna uly ynam bildirip, türkmen döwletine we halkyna gülläp ösüş arzuw edýärin.

Jawad SEMSARILER,
Eýran Yslam Respublikasynyň Halkara ulag kompaniýalary birleşiginiň müdiriýetiniň başlygy:

 — Men Türkmenistanda soňky gezek 20 ýyl mundan ozal boldum. Bu gün bolsa Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna gatnaşmak bilen, goňşy döwletimiziň häzirki ösüşlerini, Türkmenistanyň Prezidenti hormatly Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ähli ugurlarda amala aşyrylýan ägirt uly özgertmeleri ýakyndan synlamaga mümkinçilik aldym. Muňa diýseň begenýärin we görkezilen myhmansöýerlik üçin türkmen tarapyna hoşallyk bildirýärin. 

 Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygyny Türkmenistanyň üstaşyr ulag düzümini döretmek babatda durmuşa geçirýän taslamalarynyň iň irileriniň biri hasaplamak bolar. Ol diňe bir Türkmenistan üçin däl, eýsem, Merkezi Aziýa we goňşy döwletler üçin hem üstaşyr geçelgeler ulgamynda açylan ägirt uly mümkinçilikdir. Ýokary tizlikli bu ýoluň gurulmagy Eýrandan, şol sanda beýleki ýurtlardan gelýän harytlary Türkmenistanyň üsti bilen sebitiň bazarlaryna çykarmaga-da amatly şertleri döredýär. Türkmenistanyň çäkleri häzirki wagtda Merkezi we Günorta Aziýa döwletlerine çykmak üçin möhüm geçelge bolup hyzmat edýär. Munuň özi geçmişde siwilizasiýalary baglanyşdyran Beýik Ýüpek ýoluny döwrebap ulag düzümleri arkaly gaýtadan dikeltmäge mümkinçilik berýär. 

Geçen üç onýyllykda Türkmenistanda ykdysadyýetiň ähli ulgamlary boýunça uly ösüşler gazanyldy we ýurtda iri taslamalaryň ençemesi amala aşyryldy. Açylyp ulanylmaga berlen bu ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň nobatdaky tapgyryny bolsa taryhy waka hökmünde häsiýetlendirip bileris. Ol Türkmenistanyň sebitde eýeleýän täsirli ornuny berkitmäge ädilen ýene bir aýgytly ädimdir. Umumy uzynlygy 600 kilometre deň bolan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň gurluşygynyň üstünlikli amala aşyrylmagynyň ýükleri üstaşyr geçirmekde sebitiň kuwwatyny artdyrmaga, şonuň bilen birlikde döwletleriň arasyndaky ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam etjekdigine ynanýarys.

Kenan GURBANOW,
Azerbaýjan Respublikasynyň Halkara ýük daşaýjylar assosiasiýasynyň Baş sekretarynyň orunbasary:

 — Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň uzynlygy 203 kilometre deň bolan Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna gatnaşmaga döredilen mümkinçilik üçin Türkmenistanyň Hökümetine hoşallyk bildirýäris. Dünýäde dowam edýän çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, ulag-logistika ulgamynda möhüm orun eýelejek şeýle iri taslamalaryň amala aşyrylmagy döwletiň ykdysady kuwwatyndan, ulag syýasatynyň oýlanyşykly alnyp barylýandygyndan nyşan. Biz dostlukly Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ilerletmek, durnukly ulag ulgamyny döretmek boýunça halkara derejede öňe sürýän başlangyçlaryna hem ýokary baha berýäris. 

Biz täze açylan bu ýoluň Beýik Ýüpek ýoluny döwrebap ulag ugurlary arkaly dikeltmäge, ýükleri daşamak we üstaşyr geçirmek ulgamynyň işine goşmaça badalga bermäge ähli şertleri döretjekdigine ynanýarys. Geljekde ol diňe bir goňşy döwletleri birleşdirmän, eýsem, Aziýa bilen Ýewropany baglanyşdyrjak möhüm halka öwrüler. Bu ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Türkmenbaşy awtobanyna sepleşmegi ýük awtoulaglaryna Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portuna, şol ýerden bolsa deňiz ýoly arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günorta sebitine, Eýranyň demirgazygyna, Pars hem-de Oman aýlaglaryna çykmaga mümkinçilik berer. Diňe şunuň özi-de türkmen Lideriniň başlangyjy bilen başy başlanan bu iri taslamanyň näderejede ähmiýetlidigini doly açyp görkezýär.

Halkara derejede ýük daşamaga mümkinçiliginiň bolmagy islendik döwletiň ykdysady ösüşiniň möhüm görkezijileriniň biri hasaplanýar. Ýollardan üznüksiz hereketiň amala aşyrylmagy, ýakyn-u-uzak ülkelerden harytdyr ýükleriň gatnadylmagy geljege umytly garamaga esas berýär. Sebäbi hereket bolan ýerde ösüş bardyr. Ösüş bolsa ýaşaýyşdyr, abadançylykdyr. Biz sebit, yklym we dünýä ähmiýetli ýollary çekip, tutuş Ýer ýüzünde parahatçylygy pugtalandyrmagy baş maksadyna öwren türkmen Liderine bu ugurda alyp barýan işlerinde hemişe rowaçlyklary arzuw edýäris.

Taýýarlan Aýgül RAHYMOWA.

Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisi karar edýär:

Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň girdejiler boýunça 87 848 186,0 müň manat we çykdajylar boýunça 87 608 676,0 müň manat möçberinde ýerine ýetirilendigini tassyklamaly.

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Başlygy
G.MÄMMEDOWA.

Aşgabat şäheri. 2021-nji ýylyň 30-njy oktýabry.

Şu gün paýtagtymyzda sanly ulgam arkaly Türkmenistanyň Milli Ge­ňeşiniň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň maslahaty geçirildi. Maslahatyň dowamynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna hem-de ýurdumyzyň kanunçylyk-hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça toplumlaýyn maksatnama laýyklykda taýýarlanylan möhüm kadalaşdyryjy-hukuk namalarynyň birnäçesi ara alnyp maslahatlaşyldy.

Maslahata Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri çagyryldy.

“Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasyna, şeýle hem “Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda” Kararyň taslamasyna garamak maslahatyň gün tertibiniň esasy meseleleriniň biri boldy, bu taslamalar Mejlisiň ähli komitetlerinde, şeýle hem aýry-aýry pudaklar babatynda — ýurdumyzyň ministrliklerinde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda deslapdan ara alnyp maslahatlaşyldy.

Mejlisiň maslahatyndan ozal hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan Ministrler Kabinetiniň 15-nji oktýabrda geçirilen mejlisinde “Türkmenistanyň 2022- nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasy babatynda seljerme berildi hem-de anyk maslahatlar beýan edildi.

Hususan-da, milli Liderimiz Döwlet býujetiniň, ozaly bilen, milli ykdysadyýetimiziň ösüşiniň durnukly depginleriniň saklanylmagyna, ýurdumyzyň senagatlaşdyrylmagyna, iri maýa goýum taslamalarynyň amala aşyrylmagyna, ähli ulgamlara innowasiýa tehnologiýalarynyň, ylmyň we tehnikanyň iň täze gazananlarynyň giň­den ornaşdyrylmagyna gönükdirilmelidigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz türkmenistanlylaryň durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilýän maýa goýumlary­ň möçberleriniň düýpli artdyrylmagynyň zerurdygyna ünsi çekdi. Bellenilişi ýaly, ýurdumyzyň baş maliýe resminamasynda zähmet serişdelerini netijeli dolandyrmagyň mümkinçiliklerini döretmek, ilatyň iş bilen üpjünçilik meselelerini oňyn çözmek, halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak boýunça çäreler göz öňünde tutulmalydyr.

Hormatly Prezidentimiz önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalaryň gurluşygynyň dowam etdirilmegine, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleriň, eksport ugurly harytlaryň möçberlerini artdyrmaga, elektron senagaty döretmek boýunça maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi üçin ýeterlik möçberlerde maliýe serişdelerini göz öňünde tutmagyň möhümdigine aýratyn ünsi çekdi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2022-nji ýyl üçin ýurdumyzyň Döwlet býujetiniň esasy maddalaryna içgin seljerme geçirmegi, şeýle hem jemi içerki önümiň häzirki wagtdaky we de­ňeşdirme nyrhlarda ösüş depginleriniň garaşylýan çaklamalaryny kesgitlemegi tabşyrdy. Şeýlelikde, Milli Ge­ňeşiň Mejlisiniň şu gezekki maslahatynyň garamagyna hödürlenilen esasy maliýe-hukuk resminamasy ykdysady strategiýadan ugur alnyp hem-de “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” kesgitlenilen ilkinji nobatdaky wezipeler nazara alnyp taýýarlanyldy.

“Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Kanun ýurdumyzyň geljekki ykdysady we durmuş ösüşiniň depginlerini kesgitlemelidir. Ol, ilkinji nobatda, ykdysady ösüşiň durnukly depginleriniň saklanylmagyna, Türkmenistanyň ägirt uly mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmegine, döwlet çykdajylarynyň ýokary netijeliliginiň üpjün edilmegine hem-de umuman, türkmen halkynyň abadançylygynyň, her bir maşgalanyň durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlandyrylmagyna gönükdirilendir.

Maslahatyň dowamynda deputatlar ýurdumyzyň döwlet we jemgyýetçilik durmuşynda ýeten sepgitlerini, 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasyny düzmäge esasy çemeleşmeleri hem-de ýörelgeleri, onuň girdeji bölegini emele getirmegiň aýratynlyklaryny we beýleki meseleleri ara alyp maslahatlaşdylar.

Mejlisiň deputatlarynyň belleýişleri ýaly, durmuş ugurly döwlet syýasatynyň dowam etdirilmegini üpjün etmek hem-de ýurdumyzyň ägirt uly kuwwatyny doly durmuşa geçirmek üçin ykdysadyýetiň toplumlaýyn ösdürilmegi, ýokary maýa goýum işjeň­liginiň hemde innowasiýa usullarynyň ornaşdyrylmagynyň hasabyna önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak geljek ýyl üçin esasy maliýe resminamasynyň möhüm ugurlary bolup durýar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gymmatly maslahatlaryna laýyklykda, 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasynda Döwlet býujetiniň hasabyna durmuş ulgamyna bölünip berilýän serişdeleriň möçberi 70 göterimden gowrak bolar, şunda Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň durmuş ugurlylygyny saklamak ýörelgesi üpjün ediler.

Adam mümkinçilikleriniň ösdürilmegi, ylma, bilime, saglygy goraýyş ulgamyna, medeniýete, sporta we dynç alşa, durmuş goraglylygyna, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilýän býujet serişdeleriniň has-da artdyrylmagy maliýeleşdirilmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi.

Geljek ýylda innowasiýalar esasynda önümçiligiň ýola goýulmagy, goşmaça bahanyň ýokary paýy bolan pudaklaryň ösdürilmegi üçin maýa goýumlaryny bölüp bermek hem göz öňünde tutulandyr.

Düýpli maýa goýumlary­ň belli bir möçberleri ýaşaýyş jaýlarynyň, medeni-durmuş maksatly desgalaryň we binalaryň gurluşygyna gönükdirilýär.

Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň çykdajy böleginiň maddalary aýlyk zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diň­leýjileriň haklarynyň goragyny üpjün edýär, olar Türkmenistanyň Prezidentiniň degişli Permanyna laýyklykda, 10 göterim ýokarlandyrylar.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň milli ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi ugur edinýän syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde, geljek ýylda obasenagat toplumy, ulag, aragatnaşyk, dokma we azyk senagaty mundan beýläk-de okgunly ösüşe eýe bolar. Ulag-kommunikasiýa we önümçilik düzümleriniň möhüm desgalaryny gurmak işleri ýokary depginlerde dowam etdiriler.

2022-nji ýyla telekeçiligi goldamak, ýurdumyzda öndürilýän önümleriň möçberlerini artdyrmak, içerki bazarlarda azyk bolçulygyny üpjün etmek boýunça çäreler meýilleşdirildi.

Şol bir wagtda döwlet eýeçiligindäki desgalary we kärhanalary hususylaşdyrmak, paýdarlar jemgyýetlerini döretmek, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň düzüminde hususy bölegiň paýyny artdyrmak, bu ulgamda täze önümçilikleri we iş orunlaryny döretmek boýunça işler dowam etdiriler.

Bank we salgyt ulgamlaryny kämilleşdirmek, döwlet we milli maksatnamalaryň çäklerinde bellenilen meýilnamalary durmuşa geçirmek üçin maliýeleşdirmegiň goşmaça çeşmelerini gözlemek, bazar gatnaşyklaryny emele getirýän düzümleri özgertmek işleri dowam etdiriler.

“Türkmenistanyň 2022-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Kanunyň taslamasynyň kabul edilmegi üçin biragyzdan ses beren deputatlaryň pikirine görä, bu resminama oýlanyşykly hasaplamalara esaslanýar, döwletiň we jemgyýetiň serişdeler mümkinçilikleri bilen berkidilendir hem-de hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň hemişe nygtaýşy ýaly, halkymyzyň durmuş derejesiniň mundan beýläk-de ýokarlanmagyna ýardam berer.

Şeýle hem “Türkmenistanyň 2020-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda” Mejlisiň Karary biragyzdan kabul edildi.

 Soň­ra deputatlar “Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda”; “Poçta aragatnaşygy hakynda”, “Döwlet ýer kadastry hakynda” (rejelenen görnüşi), “Türkmenistandaky daşary ýurt raýatlarynyň hukuk ýagdaýy hakynda”; “Ählumumy ýaşyl ösüş institutyny döretmek hakyndaky Ylalaşyga goşulmak hakynda” kanunçylyk taslamalaryna garadylar.

Bellenilişi ýaly, raýatlaryň we döwletiň hukuklarynyň we bähbitleriniň berjaý edilmegi, jemgyýetiň mundan beýläk-de demokratiýalaşdyrylmagyna, Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň üstünlikli amala aşyrylmagyna ýardam bermek bu hukuk resminamalarynyň esasy wezipeleridir.

“Döwlet emlägini ynançly dolandyrmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunynda döwlet emlägini ynançly dolandyryşa bermegiň maksatlary, usullary we tertibi kesgitlenilýär, emlägiň eýesiniň hem-de ynançly dolandyryjynyň arasynda bu babatda ýüze çykýan hukuk gatnaşyklary kadalaşdyrylýar.

“Poçta aragatnaşygy hakynda” Kanunyň taslamasyny ara alyp maslahatlaşmagyň dowamynda resminamanyň bu ulgamyň işiniň hukuk esasyny şeýle hem operatorlaryň, poçta aragatnaşygy hyzmatyndan peýdalanyjylaryň hukuklaryny we borçlaryny kesgitleýändigi nygtaldy.

Deputatlar çykyşlarynda “Döwlet ýer kadastry hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşiniň wajypdygyna üns çekdiler. Onda Döwlet ýer kadastry ulgamynda alnyp barylýan işleriň hukuk, ykdysady we guramaçylyk esaslary tassyklanýar.

Döwletimiziň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň, şeýle hem hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýurdumyzyň kanun çykaryjy edarasynyň öňünde goýýan möhüm wezipeleriniň çäklerinde “Türkmenistandaky daşary ýurt raýatlarynyň hukuk ýagdaýy hakynda” Kanunyň taslamasy işlenip taýýarlanyldy. Bellenilişi ýaly, bu resminama daşary ýurt raýatlarynyň, ýurdumyzdaky raýatlygy bolmadyk adamlaryň hukuk ýagdaýyny kesgitleýär, şeýle hem olaryň Türkmenistanda bolmagy, zähmet çekmegi, telekeçilik we beýleki görnüşli işleri alyp barmagy bilen baglanyşykly emele gelýän ýagdaýy kadalaşdyrýar.

“Ählumumy ýaşyl ösüş institutyny döretmek hakyndaky Ylalaşyga goşulmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň taslamasynda 2012-nji ýylyň 20-nji iýunynda Rio-de-Žaneýro şäherinde kabul edilen hem-de ykdysady ösüşe goşulmagyň ähmiýetini, adamzadyň geljekki durmuşynda ekologiýa durnuklylygy tassyklaýan bu resminama goşulmak kanunçylyk taýdan tassyklanylýar.

Şeýle hem deputatlar “Türkmenistanyň Jenaýat kodeksine üýtgetme girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler girizmek we güýjüni ýitiren” diýip ykrar etmek hakynda”, “Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Eýeçiligiň döwletiň garamagyndan aýrylmagy we döwlet emläginiň hususylaşdyrylmagy hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Işiň aýry-aýry görnüşlerini ygtyýarlylandyrmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Awtomobil ýollary we ýol işi hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň “Ene mähri” diýen hormatly adynyň Düzgünnamasyna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň ilaty durmuş taýdan goramak hakynda kodeksine üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda”, “Atmosfera howasyny goramak hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalar girizmek hakynda”, “Ekologiýa howpsuzlygy hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna goşmaçalar we üýtgetmeler girizmek hakynda”, “Türkmenistanyň käbir kanunçylyk namalaryna üýtgetmeler we goşmaçalar girizmek hakynda” Kanunlaryň taslamalaryna garadylar.

Şeýle hem Mejlisiň dowamynda başga-da birnäçe meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Milli Ge­ňeşiň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň on bäşinji maslahatynyň garamagyna hödürlenen kanunçylyk namalary biragyzdan goldanyldy we kabul edildi.

Maslahatyň ahyrynda oňa gatnaşyjylar bu agzalan hukuk namalarynyň Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň hereket edýän kanunçylyk ulgamynyň üstüni ýetirjekdigine we hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Watanymyzy durmuş-ykdysady we demokratik özgertmeleriň ýoly bilen okgunly ilerletmek boýunça öň­de goýan wezipeleriniň çözülmegine ýardam berjekdigine ynam bildirdiler. 

Düýn Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň dabaraly ýagdaýda ulanylmaga berilmegi «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň taryhy wakalarynyň üstüni ýetirdi. «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti tarapyndan gurulýan awtobanyň bu böleginiň açylyş dabarasyna onuň gurluşygyny alyp barýan ýerli we daşary ýurtly hünärmenler, bagtyýar ildeşlerimiziň köp sanlysy gatnaşdy. Habarçylarymyz olaryň birnäçesiniň ýürek buýsançlaryny ýazga geçirdi.

Domagoý PERKOWIÇ,
Awstriýanyň «VCE Vienna Consulting Engineers ZT GmbH» kompaniýasynyň sebitleýin direktory we doly ygtyýarly wekili:

— Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasy, onuň gurluşygynyň ýokary hiliniň halkara ykrarnama eýe bolmagy bilen bagly wakalar örän täsirli boldy.

Biz şeýle giň gerimli taslamalaryň durmuşa geçirilmeginiň mysalynda Türkmenistanyň ulag şahalarynyň dünýä ulag ulgamyna yzygiderli goşulyşýandygyna şaýat bolýarys. Hormatly Türkmenistanyň Prezidentiniň başlangyçlary we tagallalary netijesinde Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlarynda ulag infrastrukturasy has-da ösdürilýär.

«VCE Vienna Consulting Engineers ZT GmbH» kompaniýasy bu ýoluň gurluşygynda maslahat beriş hyzmatlaryny ýerine ýetirýär. Ol ştab-kwartirasy Awstriýada ýerleşýän garaşsyz ýokary tehnologiýaly inženerçilik kompaniýasydyr. Biz, esasan, dört ugurda — ulag infrastrukturalary, senagat gurluşygy, ösüş taslamalarydyr ylmy barlaglar, inženerçilik boýunça işleýäris. Kompaniýamyz dünýäniň 70-e golaý ýurdunda 6 müňden gowrak taslamany ýerine ýetirdi. Olaryň hatarynda dünýäniň çar künjeginde ýokary tehnologiýalar esasynda köprüleriň, ýollaryň, deňiz desgalarynyň gurluşygy, ekologiýa boýunça maslahat beriş, gözegçilik we dolandyryş işleri alnyp baryldy.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygynda taslama düzüjiler hem-de gurluşyk kompaniýasy bilen işjeň hyzmatdaşlyk saklandy. Ýoluň gurluşygynyň halkara ülňülere hem-de bildirilýän ösen talaplara laýyklykda ýerine ýetirilendigini, onuň ýokary hiliniň üpjün edilendigini aýratyn bellemek isleýärin. Türkmenistanlylary ýoluň ilkinji tapgyrynyň üstünlikli tamamlanmagy bilen tüýs ýürekden gutlaýaryn hem-de nobatdaky işlerde üstünlikleri arzuw edýärin.

Rejep EÝEBERDIÝEW,
«Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň baş inženeri:

— Hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen, ak ýola rowana bolanlara «Ýoluňyz ak bolsun!» diýýäris. Şeýle taryhy wakalara şaýat bolanymyzda, il-ýurt bähbitli ägirt uly işlere dahyllydygymyzy duýup, ajaýyp döwrümize buýsanjymyz has-da artýar.

Bu gurluşyk Gahryman Arkadagymyzyň nygtaýşy ýaly, ulag diplomatiýasyny üstünlikli ösdürýän Türkmenistanyň ykdysady kuwwatynyň güwäsidir. Onuň gurluşygyna 2019-njy ýylyň ýanwarynda badalga berildi. Onuň 1-nji tapgyrynyň, ýagny Aşgabat — Tejen aralygynyň gurluşygy doly ýerine ýetirilip, 2-nji tapgyryny (Tejen — Mary aralygy) 2022-nji ýylda, 3-nji tapgyryny (Mary — Türkmenabat aralygy) 2023-nji ýylda tamamlamak meýilleşdirilýär.

Awtobanyň gurluşygynda innowasion tehnologiýalar, ylmy-tehniki ösüşiň öňdebaryjy gazananlary, ösen tejribeler işjeň ulanyldy. Ýoluň umumy uzynlygy 600 kilometr bolup, onuň Aşgabat — Tejen bölegi 203 kilometrdir. Onuň ugrunda ençeme inženerçilik desgalary bina edildi, ýolagçylardyr sürüjilere ähli amatlyklar döredildi. Desgada sanly ulgamyň mümkinçilikleri hem netijeli ulanylýar.

Bu ýokary tizlikli, halkara derejeli ýol 6 sany hereket zolagyndan ybaratdyr. Ol tehniki taýdan dünýä ölçeglerine laýyk gelýän awtomagistral derejesindedir. Onuň ýer düşeginiň giňligi 34,5 metr, ýol hereket böleginiň giňligi her tarapda 11,25 metr, hereket zolagynyň giňligi 3,75 metr.

Ýoluň uzaboýuna toprak, geotekstil düşeklerini ýazmak, çagyl-çäge garyndysyny düşemek işleri ýerine ýetirildi. Inženerçilik talaplaryna laýyklykda, 1-nji hem-de 2-nji gat daş düşeginiň hersiniň galyňlygy 30 santimetr bolup, 3-nji hem-de 4-nji gatlara, degişlilikde, 20 santimetrden düşeldi. Şeýlelikde, daş-çagyl düşeginiň jemi galyňlygy 1 metre barabardyr. Soňra 3 gat — 1-nji gatyna 10 santimetr, 2-nji gatyna 7 santimetr, 3-nji gatyna 5 santimetr galyňlykda asfalt düşeldi.

Ýoluň şu böleginiň gurluşygynda döwrebap elektron töleg terminallarynyň 6-sy, wideogözegçilik enjamlarynyň 406-sy, tizlik ölçeýjileriň 28-si, gaýragoýulmasyz aragatnaşyk ulgamynyň 100-si, şeýle-de Gün batareýaly yşyklandyryş sütünleri ornaşdyryldy.

Täze ýoluň Aşgabat — Tejen böleginiň gurlup, ulanmaga berilmegi bilen hormatly Prezidentimizi, ildeşlerimizi, türkmen gurluşykçylaryny tüýs ýürekden gutlaýaryn.

Aşyr MÄMMETDURDYÝEW,
«Altyn nesil» hojalyk jemgyýetiniň hünärmeni:

— Bu günki waka «Altyn nesil» hojalyk jemgyýetiniň işçi-hünärmenleri üçin aýratyn ähmiýete eýedir. Hojalyk jemgyýetimiziň işçi-hünärmenleri «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň düzüminde bu iri taslamany durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşýar. Ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň şu gün ulanylmaga berlen ilkinji tapgyrynyň gurluşygyny ýerine ýetirenimizde, dünýäniň ösen ýol-gurluşyk ülňülerinden ugur aldyk, öňdebaryjy tejribelerden hem-de innowasion tehnologiýalardan netijeli peýdalanmaga çalyşdyk.

Ýoluň açylyp ulanmaga berlen böleginiň uzynlygy 203 kilometr bolup, onuň özümize ynanylan aralygyndaky işleri ýerine ýetirenimizde, gurluşyk-inženerçilik talaplaryna aýratyn ähmiýet berdik. Onuň uzaboýuna toprak, geotekstil düşeklerini ýazmak, çagyl-çäge garyndysyny düşemek ýaly işleri ýokary derejede ýerine ýetirdik. Ýol hereketiniň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin halkara ülňülere laýyk çyzgylary çyzyp, ýol belgilerini ýerleşdirdik. Mundan başga-da, ýoluň ugrunda degişli desgalary ýokary talaplara laýyklykda gurduk hem-de enjamlary ornaşdyrdyk.

Hormatly Prezidentimiziň hususy pudagyň wekillerine döredýän giň şertleridir mümkinçilikleri, berýän kömekdir ýardamlary hojalyk jemgyýetimiziň hem işiniň ilerlemegine we şeýle iri taslamalary üstünlikli durmuşa geçirmäge uly goltgy bolýar.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň taslamasy ýol-ulag desgalarynyň gurluşygy boýunça tejribämiziň has-da artmagyna oňyn täsirini ýetirýär. Türkmen telekeçilerine şeýle iri taslamalary durmuşa geçirmegi ynanýandygy hem-de ýakyndan goldaw-hemaýat berýändigi üçin hormatly Prezidentimize köp sagbolsun aýdýarys.

Nurmuhammet REJEBOW,
Kaka etrabynyň baş ymamy, Türkmenistanyň Hormatly il ýaşulusy:

— Halkymyzda ýol gurmak iň sogap işleriň hatarynda görülýär. Ata-babalarymyz ýol gurana uly sarpa goýup, hemişe alkyş aýdypdyr. Häzirki ajaýyp döwrümizde ata-babalarymyzdan gelýän şeýle sogaply işlere aýratyn ähmiýet berilmegi, asylly ýörelgelere eýerilmegi we olaryň döwrüň ruhuna laýyklykda kämilleşdirilmegi diýseň begendirýär. Ine, şu günki waka hem Arkadagly ajap zamanada ýol gurmak ýaly sogaply işleriň rowaçlanýandygyny äşgär edýär.

Bu gün bagtyýar ildeşlerimiz bolup, ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň welaýatymyzyň çäginden geçýän böleginiň açylyş dabarasyna gatnaşýandygymyza juda begenýäris. Awtobuslarda täze ýol arkaly syýahat eden mahalymyzda, ençeme şatlykly duýgulary başdan geçirdik. Aýna ýaly tekiz ýol bilen barýarkak, onuň ugrunda gurlan desgalar ünsümizi has-da özüne çekdi.

Döredýän, gurýan döwlet gurpludyr, kuwwatlydyr. Arkadagly döwrümiziň şeýle şatlykly günlerinde bu hakykata aýdyňlygy bilen göz ýetirýäris. Uzak ýyllar hyzmat etjek şeýle döwrebap ak ýollary gurduryp, Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagy, halkymyzyň eşretli durmuşda ýaşamagy ugrunda taýsyz tagallalar edýändigi üçin hormatly Prezidentimize egsilmez alkyş aýdýarys. Goý, Gahryman Arkadagymyzyň döwletli tutumlarynda rowaçlyklar hemişe ýaran bolsun!

Ýazga geçirenler Rahmanberdi GÖKLEŇOW, Aýdo ŞEKEROW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Ilaman ÇÜRIÝEW.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna gatnaşdy

Aşgabat, 29-njy oktýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegini ulanmaga bermek dabarasyna gatnaşdy.

“Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” şygary astynda geçýän şu ýylyň bu wakasy üstaşyr ulag geçelgelerini döretmegiň hem-de ýurdumyzyň halk hojalyk toplumynda hususy ulgamyň ornunyň artmagynyň, sebit we ählumumy multimodal gatnawlar ulgamyna goşulyşmagynyň hasabyna, ata Watanymyzyň geoykdysady kuwwatyndan doly peýdalanmak babatda döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň nobatdaky aýdyň subutnamasydyr.

Milli Liderimiziň 2019-njy ýylyň 11-nji ýanwaryndaky Kararyna laýyklykda, bu giň gerimli taslamany durmuşa geçirmek Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy “Türkmen Awtoban” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine ynanyldy. Resminamada awtomobil ýoluny hem-de onuň desgalaryny üç tapgyrda ulanmaga bermek bellenildi. Şolaryň iň soňkusyny 2023-nji ýylyň dekabr aýynda tamamlamak meýilleşdirilýär.

Uzynlygy 600 kilometre barabar bolan Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň gurluşygyna 2019-njy ýylyň 24-nji ýanwarynda badalga berildi. Onuň işe girizilmegi ýurdumyzyň ýol ulgamynyň geçirijilik ukybyny, logistik hyzmatlaryň hilini ep-esli ýokarlandyrmaga, halkara üstaşyr ulag düzümini hem-de döwletara söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmäge mümkinçilik berer.

Ýokary tizlikli awtomobil ýoly Türkmenistanyň çäginden daşalýan ýükleriň möçberini ep-esli artdyrmaga we gatnawlary çaltlandyrmaga amatly şertleri döreder. Şunuň bilen baglylykda, goňşy Özbegistan bilen ulag ulgamyndaky gatnaşyklary ösdürmekde uly mümkinçilikler açylýar. Ýurdumyzyň gündogar sebitini onuň merkezi bilen baglanyşdyrýan ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Türkmenbaşy awtobanyna sepleşmegi ýük awtoulaglaryna Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portuna we şol ýerden deňiz ýoly arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günorta sebitine, Eýranyň demirgazygyna, Pars hem-de Oman aýlaglaryna çykmaga mümkinçilik döreder.

...Irden hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň başlanýan ýerinde ýerleşen “Aşgabat” menziline tarap ugrady.

Milli Liderimiz awtobanyň gurluşygynyň taslamasyny durmuşa geçirmek boýunça tabşyryklary bermek bilen, ýol çekmek ulgamynda öňdebaryjy tejribäni hem-de innowasion tehnologiýalary ulanmagyň wajypdygyna ünsi çekdi. Döwlet Baştutanymyzyň tabşyryklary hususy gurluşyk kompaniýalary, taslamany düzüjiler, inženerler üçin ýolgörkeziji boldy. Işleriň ýokary hilini hem-de ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň halkara ölçeglere laýyk gelmegini üpjün etmek olar üçin esasy talap bolup durýar.

Gurluşygyň meýilnamasyna laýyklykda, awtoban alty hereket zolagyndan ybaratdyr. Onuň ýer düşeginiň giňligi 34,5 metr, ýol hereket böleginiň giňligi her tarapda 11,25 metr, hereket zolagynyň giňligi bolsa 3,75 metrdir. Munuň özi dünýäde şeýle desgalara bildirilýän talaplara laýyk gelýär.

Ýoluň hereket bölegi biri-birinden ýörite zolak arkaly bölünipdir. Her ugurda hereket zolagyna adatdan daşary ýagdaýlar üçin zolak, suwly ganaw hem-de haýwanlaryň we adamlaryň hereket zolagyna çykmagynyň öňüni almak üçin niýetlenen metal germewler sepleşýär.

Ýol örtügi birinji derejeli täze awtoban döwrebap serişdelerden — ýokary hilli asfalt-betondan, sintetik örtükden, geogözeneklerden, torlardan we awtomobil ýolunyň netijeli gatlarynyň mäkämligini artdyrýan beýleki serişdelerden ybarat bolup olar ýol örtüginiň we köp gatly ýer düşeginiň göterijilik ukybyny artdyrmak üçin ulanylýar.

Ýokary tizlikli awtomobil ýoly Aşgabat — Daşoguz awtomobil ýolunyň 24-nji kilometrinde gurlan çatrykdan başlanýar. Bu ýerde elektron tölegi hem göz öňünde tutýan töleg merkezleri, ýol gözegçilik gullugynyň nokady, dynç almak üçin niýetlenen meýdançalar ýerleşýär.

Ýokary tizlikli ýolda tehniki hyzmatlar üçin awtomobil hyzmat merkezleriniň 10-sy meýilleşdirildi. Ýol hereketi ýörite ulgam arkaly dolandyrylar. Bu ulgamyň çäklerinde ýokary tizlikli awtomobil ýol gözegçilik gullugynyň esasy maglumatlary iberiler we ýatda saklanar. Bu işler ýapyk aýlawly teleýaýlym ulgamy arkaly ýerine ýetiriler. Şeýle hem şol ýere meteorologiýa bekedinden ýoluň çyglylygy, görnüş aralygy baradaky we beýleki maglumatlar iberiler.

Baş potratçy bolup çykyş edýän “Türkmen Awtoban” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň buýurmasy boýunça ýoluň gurluşygynyň ýanaşyk ýerlerini abadanlaşdyrmak işini «Ata Melhem» hususy kärhanasy, “Edermen” we “Altyn nesil” hojalyk jemgyýetleri bilelikde amala aşyrýarlar.

Umumy bahasy ABŞ-nyň 2 milliard 300 million dollaryna barabar bolan bu taslamanyň durmuşa geçirilmegine döwletimiz tarapyndan serişdeleriň bölünip berilmegi ýurdumyzda kuwwatly, bäsdeşlige ukyply hem-de durmuş ugurly işewürlige, onuň ösmegi üçin amatly şertleriň döredilmegine uly üns berilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow telekeçilere möhüm wezipeleri ynanyp, olaryň ýokary hünär derejesine, işbaşarjaňlygyna hem-de mümkinçiliklerine bil baglaýar.

Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň ulanylmaga berilmegi mynasybetli dabaranyň geçirilýän ýerinde hakyky baýramçylyk ýagdaýy emele geldi. Asylly däbe görä, dabara gatnaşyjylaryň öňünde ýurdumyzyň medeniýet we sungat ussatlary çykyş edýärler.

Döwlet Baştutanymyz dabara gatnaşyjylar bilen salamlaşyp, özi üçin ýörite niýetlenen ýere barýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýygnananlara ýüzlenip, ýurdumyzyň beýik Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň şanyna ägirt uly dabaralar bilen şöhratlanan hem-de tutuş dünýäni parahatçylyga we ynanyşmaga çagyrýan şu ýylyň ajaýyp wakalara beslenendigini belledi. Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegini ulanmaga bermek bilen bagly geçirilýän şu günki dabara hem şolaryň biridir.

Bagtyýarlyk döwründe bu uly taslamanyň durmuşa geçirilmegi ata-babalarymyzyň ýol, köpri gurmak ýaly sogap işleriniň dowamat-dowamdygynyň, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösüşleriniň aýdyň mysalydyr.

Garaşsyz döwletimiziň ilatynyň hem-de ykdysadyýetiniň isleglerini kanagatlandyrmaga ukyply ulag-kommunikasiýa toplumynyň depginli ösdürilmegi kabul edilen maksatnamalaryň binýatlarynyň biridir diýip, milli Liderimiz aýtdy. Şoňa görä-de, ýurdumyzyň ulag ulgamynyň dünýä ulgamyna yzygiderli goşulmagy, Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlarda geçelgeleridir halkalary baglanyşdyrýan üpjünçilik ulgamlarynyň has-da giňeldilmegi möhüm wezipeleriň hatarynda durýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, ýurdumyzda döwletleri we halklary baglanyşdyrýan ulag-kommunikasiýa ulgamynyň «altyn halkasyny» döretmäge gönükdirilen döwrebap inženerçilik desgalary, şol sanda awtomobil we demir ýollary, köprüler, howa menzilleri yzygiderli gurlup ulanmaga berilýär.

Häzirki döwürde halkara hyzmatdaşlykda ulag diplomatiýasy barha giň orny eýeleýär. Birleşen Milletler Guramasynyň we beýleki halkara guramalaryň çäklerinde bu ugur boýunça anyk işleriň başyny başlan Bitarap döwletimiz ulag diplomatiýasyny döredijileriň hem biri bolup durýar diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi.

Türkmenistanyň başlangyjy bilen, BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamasynyň kabul edilmegi möhüm waka boldy.

Ýurdumyzyň çäklerinden irki döwürlerde hem beýleki döwletleridir halklary birleşdiren Beýik Ýüpek ýoly geçipdir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dabara gatnaşyjylary we mähriban halkymyzy häzirki döwürde şol taryhy ýoluň dikeldilýändiginiň aýdyň nyşany bolan 600 kilometrlik Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň gurluşygynyň üstünlikli tamamlanmagy bilen tüýs ýürekden gutlady.

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň gurýan bu ýoly hem Bitarap döwletimiziň ulag ulgamynda ählumumy wezipeleri çözmek üçin tagallalary birleşdirmäge uly ähmiýet berýändigini, ulag diplomatiýasyny üstünlikli ösdürýändigini aýdyň görkezýär.

Täze ýoluň gurluşygyna 2019-njy ýylyň başynda badalga berildi. Ýaňy hem aýdyşym ýaly, onuň 1-nji tapgyrynyň, ýagny Aşgabat — Tejen aralygynyň gurluşygy doly ýerine ýetirildi.

Ýokary tizlikli ýoluň 2-nji tapgyryny (Tejen — Mary aralygy) 2022-nji ýylda, 3-nji tapgyryny (Mary — Türkmenabat aralygy) bolsa 2023-nji ýylda tamamlamak göz öňünde tutulýar.

Uzynlygy 203 kilometr bolan Aşgabat — Tejen ýolunyň we üpjünçilik desgalarynyň gurluşygyny «Türkmen Awtoban» paýdarlar jemgyýetiniň potratçylary bolan «Altyn nesil» hem-de «Edermen» hojalyk jemgyýetleri, «Ata Melhem» hususy kärhanasy ýerine ýetirdi.

Halkara derejeli bu ýol 6 sany hereket zolagyndan ybarat bolup, tehniki taýdan dünýä ölçeglerine doly laýyk gelýär. Täze ýoluň ugrunda ýolagçylardyr sürüjiler üçin ähli amatly şertler döredilip, söwda merkezleridir naharhanalar we myhmanhanalar, inženerçilik desgalary bina edildi diýip, milli Liderimiz belledi.

Ýoluň ugrunda döwrebap elektron töleg terminallary, wideogözegçilik enjamlary, tizlik ölçeýjiler, aragatnaşyk nokatlary, Gün batareýaly yşyklandyryş sütünleri oturdyldy.

Mundan başga-da, köp sanly köprüler, ýerasty we ýolüsti geçelgeler, suw geçirijiler, ýangyç guýujy beketler gurlup, daşky gorag gözenekleri çekildi. Hereket howpsuzlygyny üpjün etmek üçin halkara standartlara laýyk gelýän çyzgylar çyzylyp, ýol belgileri ýerleşdirildi diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi. Gözegçilik we dolandyryş ulgamy döwrebap enjamlaşdyrylyp, ulag serişdelerine hyzmat ediş zolaklary hem döredildi.

Ýurdumyzyň Ahal we Mary welaýatlarynyň çäklerinden geçip, gözel paýtagtymyzy Lebap welaýaty bilen birleşdirjek bu ýol ýolagçylaryňdyr ýükleriň gysga wagtda, bökdençsiz gatnadylmagyny üpjün eder diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. Onuň gurluşygy doly gutaransoň, ýurdumyzyň ýol ulgamynyň mümkinçiligi has artyp, logistik hyzmatlaryň hili hem ep-esli ýokarlanar. Halkara üstaşyr ulag düzümi we Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen goňşy ýurtlar bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmäge mümkinçilikler dörär.

Garaşsyz, Bitarap döwletimiziň ykdysadyýetini we döwletara gatnaşyklaryny ösdürmekde uly ähmiýeti bolan bu taslama milli maksatnamalary durmuşa geçirmekde, döwrebap senagat we ulag düzümini döretmekde türkmen telekeçileriniň işjeň orun eýeleýändigini ýene-de bir gezek aýdyň görkezýär diýip, milli Liderimiz kanagatlanma bilen belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň hususyýetçilerine halkara derejeli şeýle iri taslamalaryň gurluşygynda geljekde hem uly üstünlikleri gazanmagy arzuw edip, ýygnananlary we mähriban halkymyzy Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyp ulanmaga berilmegi bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlap, “Ýoluňyz ak bolsun, eziz watandaşlar!” diýip, sözüni jemledi. Döwlet Baştutanymyzyň çykyşy el çarpyşmalar bilen garşylandy.

Soňra milli Liderimiz düzümleýin ýol-ulag desgalaryny sertifikatlaşdyrmak ulgamynda ýöriteleşdirilen abraýly halkara düzümleriň wekilleriniň çykyşlaryny diňledi.

Ilki bilen, Awstriýanyň «VCE Vienna Consulting Engineers ZT GmbH» kompaniýasynyň sebit direktory we doly ygtyýarly wekili Domagoý Perkowiçe söz berildi. Ol ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň bir bölegini ulanmaga bermek dabarasyna gatnaşmagyň özi üçin uly hormatdygyny nygtady. Pursatdan peýdalanyp, işewür hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy hem-de tutuş türkmen halkyny Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy bilen tüýs ýürekden gutlady.

Myhmanyň belleýşi ýaly, onuň wekilçilik edýän kompaniýasy dünýäde gurluşyk işleri boýunça maslahatçy kompaniýa hökmünde uly tejribä eýedir. Habar berlişi ýaly, «VCE Vienna Consulting Engineers ZT GmbH» dünýäniň 69 ýurdunda 6 müňe golaý şertnamany ýerine ýetirdi. Şolaryň hatarynda ýol gurluşygy, ýaşaýyş, senagat zolaklary we gurluşygyň dürli görnüşleri boýunça ençeme taslamalar bar.

Merkezi Aziýada iri taslamalaryň biri bolan bu ýokary tizlikli, sebit ähmiýetli hem-de halkara derejedäki awtomobil ýoluny ösen ykdysadyýetli, kuwwatly döwlet gurup biler diýip, Domagoý Perkowiç sözüni dowam etdi. Bu taslamanyň hut türkmen Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowyň gönüden-göni howandarlygynda durmuşa geçirilendigine aýratyn üns berildi.

Ýoluň gurluşygynda ulanylan ösen internet tehnologiýalary, gözegçilik-geçiriş we töleg ulgamlary hem-de sürüjilere hödürlenilýän elektronika ulgamlary dünýäniň iň ýokary talaplaryna laýyk gelýär.

Taslama badalga berlen pursadyndan başlap, degişli guramalaryň ählisi bilen hyzmatdaşlykda iň täze tehnologiýalar ulanyldy. Şonuň netijesinde, ýokary tizlikli ýoluň birinji tapgyry üstünlikli durmuşa geçirildi. Bu ýol türkmen halkynyň buýsanjyna öwrüler diýip, myhman aýtdy we halkara ýoluň ýene-de bir aýratynlygynyň ekologik howpsuzlyk bilen baglanyşyklydygyny aýratyn belledi.

Awstriýanyň kompaniýasynyň wekili hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy we tutuş türkmen halkyny halkara derejeli Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň birinji tapgyrynyň ulanylmaga berilmegi bilen tüýs ýürekden gutlap, täze düzümleýin desganyň degişli güwänamalara — awtomobil ýolunyň hiliniň ISO 9001 standartyna laýyklygy hem-de taslamany düzmek we gurluşyk boýunça işleriň halkara standartlaryna, hususan-da, “Ýol gurluşygyny taslamak” we “Gurluşyk işleri” standartlaryna laýyk gelýändigini tassyklaýan güwänamalara mynasyp bolandygyny habar berdi.

Soňra sanly ulgam arkaly çykyş eden Germaniýanyň Reýn-Westfaliýe welaýatynyň Ulag-aragatnaşyk ministrliginiň maslahat beriş bölüminiň agzasy, Germaniýa ulag ylymlary institutynyň professory Wolfgang Şults hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasy bilen tüýs ýürekden gutlady.

Wolfgang Şults dabara gatnaşyjylary dünýäniň ýollarynda howpsuzlygy ýokarlandyrmak, ýol hereketini bökdençsiz dolandyrmak, hil gözegçiligini ýokarlandyrmak ýaly ugurlar boýunça ylmy işleri geçirmekde ýöriteleşdirilen okuw mekdebiniň işi bilen gysgaça tanyşdyryp, geçirilen barlaglaryň netijesinde ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýoluna ýokary howpsuzlyk güwänamasyny bermek hakyndaky çözgüdiň kabul edilendigini habar berdi.

Bellenilişi ýaly, bu ýoluň gurluşygynda ýol bellikleriniň hem-de belgileriniň ulanylmagy halkara we Ýewropa standartlaryna doly laýyk gelýär. Bu ýokary tizlikli ýoluň awtomobil, demir ýollar, derýalar we sil suwlaryny sowujylar bilen kesişýän ýerlerinde emeli desgalar, köprüler, ýerasty geçelgeler, suw geçiriji turbalar göz öňünde tutuldy.

Wolfgang Şults ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň ýokary howpsuzlyk güwänamasyna mynasyp bolandygyny yglan edip, özüniň wekilçilik edýän institutynyň adyndan şu ýol bilen barýan sürüjilere hem-de ýolagçylara ak ýol arzuw etdi.

Soňra Awstriýanyň Dornbirn şäheriniň Ulag kommunikasiýalary we düzümleri departamenti tarapyndan bu ýokary tizlikli awtomobil ýoluna onuň gurluşygynda innowasion ýokary tizlikli tehnologiýalaryň ulanylandygy baradaky güwänamanyň gowşurylandygy bellenildi.

Soňra Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň başlygy milli Liderimize hususy ulgamyň wekilleriniň adyndan ýurdumyzyň telekeçilerine şeýle halkara derejedäki iri taslamany durmuşa geçirmäge gatnaşmaga bildiren ynamy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň ýolbaşçysy Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygynyň 2019-njy ýylda başlanandygyny belläp, häzirki döwre çenli bu ýoluň Aşgabat — Tejen böleginiň çekilendigini aýtdy we döwlet Baştutanymyzy ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň dolandyryş ulgamy, ýoluň ugrunda gurnalan howpsuzlyk we gözegçilik ulgamlarynyň döwrebap enjamlarynyň işleýşi bilen tanyşdyrdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow edara binasynda ýerleşen Dolandyryş merkezine tarap ugrady.

Bu ýerde hünärmen monitorda täze ýokary tizlikli ýolda ulag gatnawlaryny dolandyrmagyň tehniki mümkinçiliklerini görkezip, taslama laýyklykda, awtomobil ýolunyň ýokary standartlary nazara almak bilen enjamlaşdyrylandygyny nygtady. Awtobanyň düzüminde gözegçilik kameralary bilen üpjün edilen ýol polisiýasynyň bölümleriniň birnäçesi, tehniki taýdan hyzmat ediş nokatlary, ýol hyzmatlary gullugy göz öňünde tutuldy.

Soňra milli Liderimiz awtoulaga münüp we hereketiň başlanmagyna ak pata berip, uzynlygy 203 kilometre barabar bolan ýokary tizlikli awtomobil ýoly bilen Tejen şäherine tarap ýola düşýär.

Döwlet Baştutanymyzyň ak pata bermegi bilen, ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň şu bölegi açylandan soň, ýol boýunça hereket başlandy: ýük awtoulaglarynyň we awtomobilleriň beýleki görnüşleri täze ýola rowana boldular.

Soňky ýyllarda ýurdumyzda ulag-logistika düzümini ösdürmäge uly üns berilýär. Şonuň netijesinde, esasy awtomobil we demir ýollary çekildi, Türkmenbaşynyň Halkara deňiz porty guruldy. Şolaryň ählisi Aziýada möhüm ulag we logistika merkezi hökmünde türkmen döwletiniň eýeleýän ornuny has-da berkitdi. Şunuň bilen birlikde milli Liderimiziň ýakyndan goldaw bermegi netijesinde ýurdumyzda halkara ähmiýetli ýol ulgamyny döretmäge we mundan beýläk-de kämilleşdirmäge gönükdirilen çäreleriň netijeliligi ýokarlandyrylýar. Munuň özi milli ykdysadyýetimizi pugtalandyrmakda we onuň dünýä hojalyk gatnaşyklar ulgamyna işjeň goşulyşmagynda ulag ulgamynyň möhüm orny bilen şertlendirilendir. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiziň başlangyjy boýunça bu ulgamda amala aşyrylýan özgertmeleriň içerki we halkara gatnawlarda ýük dolanyşygyny artdyrmak hem-de ýurdumyzda gurulýan esasy awtomobil ýollaryny ählumumy ulgama birikdirmek zerurlygy bilen şertlendirilendigini bellemek gerek. Munuň özi Türkmenistanyň dünýä giňişligindäki abraýynyň has-da belende galmagyna, ulagyň ähli görnüşlerinde daşalýan ýükleriň möçberlerini artdyrmaga ýardam eder.

Beýleki ulaglar — ýük we ýeňil awtoulaglar bilen birlikde täze ýoldan baýramçylyk lybasyna beslenen gelnalyjy kerweni hem geçdi. Munuň özi ýaş çatynjalaryň bagt toýunyň hem-de halkara ähmiýetli ýoluň açylyş dabarasynyň sazlaşygyny alamatlandyrdy. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe türkmenistanlylar bagtyýar durmuşda ýaşap, öz zähmetleriniň hözirini görýärler hem-de şanly wakalary şatlykly, dabaraly ýagdaýda belleýärler.

Ýurdumyzda täze, bagtyýar maşgalalaryň emele gelýändigini aňladýan gelnalyjy hatarlary ösüşleriň belentliklerine tarap ynamly gadam urýan Diýarymyzyň her bir gününiň şatlyk-şowhuna, belent dabaralara beslenýändigini alamatlandyrýar. Munuň özi taryhyň dowamynda şöhratly pederlerimiziň arzuwlan berkarar döwletiniň binýadynyň berkdigini, onda ýaşaýan halklaryň bagtyýar zamananyň eşretinden hoşaldyklaryny aňladýar.

Ýol ugrunda hormatly Prezidentimiz düzümleýin desgalary, howpsuzlyk we gözegçilik ulgamlarynyň döwrebap enjamlaryny, sürüjilerdir ýolagçylar üçin söwda we hyzmat ediş desgalaryny, awtoulaglaryň tehniki hyzmat nokatlaryny synlaýar.

Awtobanlar tutuş dünýäde uly meşhurlyga eýedir. Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň esasy aýratynlygy onuň diňe ýokary tizlikli hereket üçin niýetlenendiginden ybaratdyr. Şoňa görä-de, bu ýokary tizlikli ýol beýleki ýollar, şol sanda awtomobil ýollary ýa-da bir derejedäki welosiped ýodajyklary bilen kesişmeýär.

Bellenen möhletlerde ýoluň uzaboýuna toprak, geotekstil düşeklerini ýazmak, çagyl-çäge garyndysyny düşemek işleri ýerine ýetirildi. Inženerçilik talaplaryna laýyklykda, 1-nji hem-de 2-nji gat daş düşeginiň hersiniň galyňlygy 30 santimetr bolup, 3-nji hem-de 4-nji gatlara, degişlilikde, 20 santimetrden düşeldi, ýagny daş-çagyl düşeginiň jemi galyňlygy 1 metre barabardyr. Mundan başga-da, ýoluň gurluşygynda 3 gat asfalt düşemek işleri ýerine ýetirildi. Olaryň her biriniň galyňlygy, degişlilikde, 10, 7 we 5 santimetre barabardyr.

Şu aralykda dürli görnüşli köprüleriň, ýerasty geçelgeleriň, ýolüsti geçirijileriň, trampedlerdir (uly ýola münelge-düşelgeler) monolit köprüleriň gurluşyklary doly ýerine ýetirildi. Dürli ölçegdäki suw geçirijileriň 76-sy, mallary geçirmek üçin ötükleriň 10-sy, oba hojalyk tehnikalary üçin ötükleriň 17-si guruldy.

Demir päsgelçilik germewi hem-de daşky gorag gözenegi çekildi. Ýol hereketiniň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin halkara standartlara laýyk çyzgylar çyzylyp, ýol belgileri ýerleşdirildi. Gözegçilik, aragatnaşyk we dolandyryş ulgamy döwrebap enjamlaşdyryldy. Şeýle-de ýol ugrunda uly we kiçi töleg terminallary ornaşdyryldy. Ulag serişdelerine hyzmat ediş zolaklary, ýangyç guýujy beketler guruldy.

Ýoluň iki tarapynda medeniýet işgärleriniň hem-de sungat ussatlarynyň çykyşlary ýaýbaňlandyrylýar. Olarda mähriban halkymyzyň we jemgyýetimiziň durmuşynyň ähli ulgamlarynda amala aşyrylýan özgertmelerde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ägirt uly işleriniň ähmiýeti wasp edilýär.

Ahalteke bedewlerine atlanan çapyksuwarlar, Tejene barýan ýoluň ugrunda ornaşdyrylan bezegli ak öýler dabara özboluşly baýramçylyk öwüşginini çaýýar. Döredijilik toparlarynyň ýerine ýetirmeginde halkymyzyň gadymdan gelýän däplerini, şol sanda türkmenleriň durmuşyny, toý dessurlaryny, dokma sungatyny hem-de halyçylygy, keçe taýýarlamak işini, dürli senetçilik ýörelgelerini, milli oýunlary beýan edýän sahnalar görkezilýär. Şeýle-de bu ýerde goýun sürülerini hem-de düýeleri, gadymy çarwa durmuşyny, çopanyň ýakyn kömekçisi türkmen alabaýlaryny görmek bolýar. Esasy ýoldan uzak bolmadyk çäkde bu ýerleriň tebigy aýratynlyklary, emele gelen howa şertleri barada gürrüň berjek film surata düşürilýär.

Ýoluň ugrunda söwdanyň gyzan pursatlaryny şöhlelendirýän gadymy Gündogar bazary ýaýbaňlandyryldy. Bu ýere dürli harytlar bilen ýüki ýetirilen düýeleriň kerweni alyslardan gelýär. Artistler edebi-sazly kompozisiýalarda şol döwrüň kerwensaraýlarynyň ruhuny we many-mazmuna baý durmuşyny açyp görkezmegi başardylar. Bularyň ählisi Beýik Ýüpek ýolunyň hereket eden döwründäki özboluşly durmuşy janlandyrýan ýaly bolup görünýär. Ençeme asyrlar mundan ozal Beýik Ýüpek ýolunyň ugry türkmen topragyndan geçipdir we ol häzirki döwürde gaýtadan dikeldilýär.

Ýokary tizlikli ýoluň ugrunda şeýle hem geologlaryň we ýol gurluşykçylarynyň işini şöhlelendirýän sahnalary görmek bolýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary tizlikli ýoluň Aşgabat — Tejen böleginiň bir ýerinde aýak çekip, “KamAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň direktorlar geňeşiniň başlygy Sergeý Tkaçenko bilen söhbetdeş boldy.

Döwlet Baştutanymyzy şu günki şanly waka bilen gutlap, S.Tkaçenko Russiýanyň iri korporasiýasynyň “KamAZ” kysymly awtoulagyň täze nusgasyny — refrižeratory çykarandygyny habar berdi. Işewür milli Liderimize täze nusgadaky awtoulagy sowgat berdi hem-de täze ýolda bu ulagy synap görmek haýyşy bilen ýüzlendi.

“KamAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ýolbaşçysy Türkmenistan bilen mundan beýläk-de netijeli hyzmatdaşlygyň dowam etdirilmegine hem-de bilelikdäki taslamalaryň üstünlikli ilerledilmegine umyt bildirip, milli Liderimize we tutuş türkmen halkyna iň gowy arzuwlaryny beýan etdi.

Döwlet Baştutanymyz indi köp ýyllaryň dowamynda awtomobil sürmek bilen meşgullanýandygyny, dünýäniň meşhur önüm öndürijileriniň dürli täze kysymly ulaglaryny synap görýändigini nygtap, täze awtoulaga münüp, ýokary tizlikli ýol boýunça hereketini dowam etdirdi.

Milli Liderimiz birnäçe kilometr ýoly geçip, “KamAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň direktorlar geňeşiniň başlygy S.Tkaçenko bilen awtomobiliň täze kysymy baradaky pikirini paýlaşdy.

Döwlet Baştutanymyz dürli awtoulag tehnikasy bilen öňden bäri tanyşdygyny hem-de ýokary tizlikli awtoulaglarda ýaryşlara gatnaşyp, ýük we ýeňil awtoulaglaryň dürli görnüşlerine erk edendigini belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow täze kysymly awtoulagyň aýratynlyklary barada aýdyp, Ýewropa standartlaryna laýyk gelýän dolandyryşyň iň täze ulgamynyň doly awtomatlaşdyrylandygyna ünsi çekdi. Bu bolsa ýokary derejede howpsuzlygy, ygtybarlylygy hem-de tygşytlylygy üpjün edýär.

“Awtoulagy dolandyrmak mende ýakymly täsir galdyrdy, ol örän oňaýly. Göwrüminiň uludygyna garamazdan, hereket edende örän ýeňil hem-de awtoulagy dolandyrmagyň tygşytlylyk, howpsuzlyk we ekologik babatda ähli kadalaryna laýyk gelýär” diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Söhbetdeşligiň dowamynda döwlet Baştutanymyz awtomobiliň bezegine ünsi çekdi. Daşyndan awtoulag örän gyzykly görünýär, daş-töwerekdäkileriň ünsüni çekýär, käbir adamlary bolsa haýran galdyrýar. Awtoulagyň salonynyň içi hem owadan. Abzallaryň paneli amatly, onda dolandyrmak babatda örän oňaýly multimedia paneli ornaşdyrylypdyr diýip, milli Liderimiz belledi.

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz awtoulagyň tehniki häsiýetlerine, onuň ýoldaky hereketine, hususan-da, ýeňillik bilen bat almak ukybyna kanagatlanma bildirdi. Milli Liderimiz tormoz ulgamy barada aýdyp, onuň öz wezipesiniň hötdesinden abraý bilen gelýändigini, kemçilikleriň ýüze çykarylmandygyny nygtady. Awtoulagyň dolandyrylyşy barada hem şolary aýtmak bolar: awtoulag aňsatlyk bilen dolandyrylýar, ýolda oňat hereket edýär diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Russiýa Federasiýasynyň ýolbaşçylaryny awtoulagyň täze nusgasynyň çykarylmagy bilen tüýs ýürekden gutlap, awtomobiliň sowgat berlendigi üçin minnetdarlyk bildirdi. Milli Liderimiz ýurdumyz bilen öňden bäri hyzmatdaşlyk edýän Russiýanyň iri awtomobil korporasiýasynyň — “KamAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ýolbaşçylaryny we işgärlerini döwrebap awtoulagyň çykarylmagy bilen gutlap, ýurdumyzyň zerurlyklary üçin olaryň belli bir mukdaryny satyn almak mümkinçiliginiň üstünde işlemek meýliniň bardygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, Russiýa Federasiýasy döwletimiziň strategik hyzmatdaşy bolup durýar. Milli Liderimiz häzirki döwürde ikitaraplaýyn üstaşyr ulag akymlarynyň işjeň giňeldilýändigini aýdyp, bu ulgamda gatnaşyklaryň, şol sanda Ýewraziýa giňişligine çykmak arkaly döwrebap üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek ulgamynda hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirdi.

Döwlet Baştutanymyz Sergeý Tkaçenkony awtoulagyň täze nusgasynyň çykarylmagy bilen ýene-de bir gezek gutlap, oňa işinde uly üstünlikleri arzuw etdi we ýeňil awtoulagda awtoban boýunça ýoluny dowam etdi.

...Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň 100-nji kilometrindäki hyzmat ediş desgalary we töleg terminaly gurnalan Artyk çatrygyna gelýär.

Döwlet Baştutanymyzy dabara gatnaşyjylar mähirli garşylaýarlar.

Bu ýerde aýdym-sazly çykyşlar ýaýbaňlandyrylýar. Welaýatyň döredijilik toparlarynyň ýerine ýetirmeginde ajaýyp aýdym-sazlar ýaňlanýar, joşgunly tanslar ýerine ýetirilýär. Soňra milli Liderimiz şol ýerde gurlan, “Kerwensaraý” diýlip atlandyrylan iki gatly söwda merkezine barýar. Bu ýerde sürüjiler we ýolagçylar üçin ähli şertler döredilipdir. Toplumyň düzüminde harytlaryň dürli görnüşlerini hödürleýän supermarket, çagalar üçin niýetlenen dürli attraksionly oýun meýdançalary bar. Garbanyşhanada tagamlaryň hem-de içgileriň köp görnüşleri hödürlenilýär. Uly bolmadyk myhmanhana uzak aralyga gatnaýan sürüjileriň hyzmatynda. Bu ýerde göwnejaý dynç almak üçin ähli şertler döredildi.

Döwlet Baştutanymyz bu ýerde döredilen amatlyklar bilen tanşyp, Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy.

Söwda merkeziniň öňündäki meýdançada hormatly Prezidentimiz Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalaryna ýokary tizlikli ýolda ulanmak üçin niýetlenen täze awtoulag serişdeleriniň açarlaryny dabaraly ýagdaýda gowşurdy.

Milli Liderimiz ýygnananlar bilen mähirli hoşlaşyp, Aşgabada ugraýar.

Şeýlelikde, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň üstünlikli ulanylmaga berilmegi Türkmenistanda halkara ähmiýetli üstaşyr ulag düzüminiň çalt kemala gelýändiginiň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi. Bu awtomobil ýoly ýurdumyzdaky ulag taslamalarynyň iň irileriniň biridir. Şol taslamanyň durmuşa geçirilmegi üstaşyr awtomobil gatnawlarynyň Aziýa — Ýuwaş umman sebitine çenli uzalyp gidýän awtoýollaryň köpşahaly ulgamyna çalt çykmagyny üpjün eder. Şunlukda, ýakyn geljekde Türkmenistanda täze ýokary tizlikli ulag ýoly peýda bolar. Ol sebitiň ykdysadyýetiniň okgunly ösüşini höweslendirmek bilen, harytlaryň uzak aralyklara çalt we arzan daşalmagyna mümkinçilik berer.

Bu ýol ýurdumyzyň logistika ulgamyny, işewürligi hem-de türkmen döwletiniň tutuş halkara gatnaşyklar ulgamyny diwersifikasiýalaşdyrmak bilen bagly wezipeleri çözmekde uly ähmiýete eýedir. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ulag-kommunikasiýa ulgamynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen başlangyçlarynyň netijeli häsiýete eýedigini bellemek gerek.

Bu teklipleriň derwaýyslygy hem-de zerurlygy äşgärdir, çünki ulag ulgamy dünýä ykdysadyýetiniň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Ol dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň durnuklylygyna hem-de deňagramlylygyna gönüden-göni täsir edýär, Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmekde möhüm orun eýeleýär.

Döwlet Baştutanymyzyň ýakyn geljek üçin öňde goýan esasy wezipeleriniň hatarynda dünýäniň ulag ulgamyna yzygiderli goşulyşmak we Gündogar — Günbatar hem-de Demirgazyk — Günorta ugurlarynda ýollary we merkezleri baglanyşdyrýan esasy ýollaryň ugry boýunça düzümleri has-da giňeltmek bilen baglanyşykly wezipeler bar. Bu ugurlar boýunça möhüm ulag geçelgeleriniň döredilmegi Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek we Ýewraziýanyň ykdysady zolaklaryny birleşdirmek maksatlaryny durmuşa geçirmek babatda aýratyn ähmiýete eýedir. Munuň özi Hytaýa, Hindistana, Pakistana, Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň hem-de Ýakyn Gündogaryň ýurtlaryna çykmak arkaly günorta we gündogar ugurlarda halkara ulag ulgamyna goşulmak mümkinçiligini hem göz öňünde tutýar.

Merkezi Aziýa we Hazar sebitlerine Ýewraziýa giňişliginde strategik durnuklylygyň möhüm merkezi, Türkmenistana bolsa gyzyklanma bildirýän ýurtlaryň ählisi üçin ygtybarly hyzmatdaş we yklymara ähmiýetli üstaşyr ulag merkezi hökmünde garamak milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň daşary syýasy strategiýasynyň esasyny düzýär. Ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýoly hem bu multimodal logistika ulgamynyň möhüm bölegi bolar.

Aşgabat, 29-njy oktýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegini ulanmaga bermek dabarasyna gatnaşdy.
“Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” şygary astynda geçýän şu ýylyň bu wakasy üstaşyr ulag geçelgelerini döretmegiň hem-de ýurdumyzyň halk hojalyk toplumynda hususy ulgamyň ornunyň artmagynyň, sebit we ählumumy multimodal gatnawlar ulgamyna goşulyşmagynyň hasabyna, ata Watanymyzyň geoykdysady kuwwatyndan doly peýdalanmak babatda döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň nobatdaky aýdyň subutnamasydyr.
Milli Liderimiziň 2019-njy ýylyň 11-nji ýanwaryndaky Kararyna laýyklykda, bu giň gerimli taslamany durmuşa geçirmek Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy “Türkmen Awtoban” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine ynanyldy. Resminamada awtomobil ýoluny hem-de onuň desgalaryny üç tapgyrda ulanmaga bermek bellenildi. Şolaryň iň soňkusyny 2023-nji ýylyň dekabr aýynda tamamlamak meýilleşdirilýär.
Uzynlygy 600 kilometre barabar bolan Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň gurluşygyna 2019-njy ýylyň 24-nji ýanwarynda badalga berildi. Onuň işe girizilmegi ýurdumyzyň ýol ulgamynyň geçirijilik ukybyny, logistik hyzmatlaryň hilini ep-esli ýokarlandyrmaga, halkara üstaşyr ulag düzümini hem-de döwletara söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmäge mümkinçilik berer.
Ýokary tizlikli awtomobil ýoly Türkmenistanyň çäginden daşalýan ýükleriň möçberini ep-esli artdyrmaga we gatnawlary çaltlandyrmaga amatly şertleri döreder. Şunuň bilen baglylykda, goňşy Özbegistan bilen ulag ulgamyndaky gatnaşyklary ösdürmekde uly mümkinçilikler açylýar. Ýurdumyzyň gündogar sebitini onuň merkezi bilen baglanyşdyrýan ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Türkmenbaşy awtobanyna sepleşmegi ýük awtoulaglaryna Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portuna we şol ýerden deňiz ýoly arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günorta sebitine, Eýranyň demirgazygyna, Pars hem-de Oman aýlaglaryna çykmaga mümkinçilik döreder.
...Irden hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň başlanýan ýerinde ýerleşen “Aşgabat” menziline tarap ugrady.
Milli Liderimiz awtobanyň gurluşygynyň taslamasyny durmuşa geçirmek boýunça tabşyryklary bermek bilen, ýol çekmek ulgamynda öňdebaryjy tejribäni hem-de innowasion tehnologiýalary ulanmagyň wajypdygyna ünsi çekdi. Döwlet Baştutanymyzyň tabşyryklary hususy gurluşyk kompaniýalary, taslamany düzüjiler, inženerler üçin ýolgörkeziji boldy. Işleriň ýokary hilini hem-de ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň halkara ölçeglere laýyk gelmegini üpjün etmek olar üçin esasy talap bolup durýar.
Gurluşygyň meýilnamasyna laýyklykda, awtoban alty hereket zolagyndan ybaratdyr. Onuň ýer düşeginiň giňligi 34,5 metr, ýol hereket böleginiň giňligi her tarapda 11,25 metr, hereket zolagynyň giňligi bolsa 3,75 metrdir. Munuň özi dünýäde şeýle desgalara bildirilýän talaplara laýyk gelýär.
Ýoluň hereket bölegi biri-birinden ýörite zolak arkaly bölünipdir. Her ugurda hereket zolagyna adatdan daşary ýagdaýlar üçin zolak, suwly ganaw hem-de haýwanlaryň we adamlaryň hereket zolagyna çykmagynyň öňüni almak üçin niýetlenen metal germewler sepleşýär.
Ýol örtügi birinji derejeli täze awtoban döwrebap serişdelerden — ýokary hilli asfalt-betondan, sintetik örtükden, geogözeneklerden, torlardan we awtomobil ýolunyň netijeli gatlarynyň mäkämligini artdyrýan beýleki serişdelerden ybarat bolup olar ýol örtüginiň we köp gatly ýer düşeginiň göterijilik ukybyny artdyrmak üçin ulanylýar.
Ýokary tizlikli awtomobil ýoly Aşgabat — Daşoguz awtomobil ýolunyň 24-nji kilometrinde gurlan çatrykdan başlanýar. Bu ýerde elektron tölegi hem göz öňünde tutýan töleg merkezleri, ýol gözegçilik gullugynyň nokady, dynç almak üçin niýetlenen meýdançalar ýerleşýär.
Ýokary tizlikli ýolda tehniki hyzmatlar üçin awtomobil hyzmat merkezleriniň 10-sy meýilleşdirildi. Ýol hereketi ýörite ulgam arkaly dolandyrylar. Bu ulgamyň çäklerinde ýokary tizlikli awtomobil ýol gözegçilik gullugynyň esasy maglumatlary iberiler we ýatda saklanar. Bu işler ýapyk aýlawly teleýaýlym ulgamy arkaly ýerine ýetiriler. Şeýle hem şol ýere meteorologiýa bekedinden ýoluň çyglylygy, görnüş aralygy baradaky we beýleki maglumatlar iberiler.
Baş potratçy bolup çykyş edýän “Türkmen Awtoban” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň buýurmasy boýunça ýoluň gurluşygynyň ýanaşyk ýerlerini abadanlaşdyrmak işini «Ata Melhem» hususy kärhanasy, “Edermen” we “Altyn nesil” hojalyk jemgyýetleri bilelikde amala aşyrýarlar.
Umumy bahasy ABŞ-nyň 2 milliard 300 million dollaryna barabar bolan bu taslamanyň durmuşa geçirilmegine döwletimiz tarapyndan serişdeleriň bölünip berilmegi ýurdumyzda kuwwatly, bäsdeşlige ukyply hem-de durmuş ugurly işewürlige, onuň ösmegi üçin amatly şertleriň döredilmegine uly üns berilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow telekeçilere möhüm wezipeleri ynanyp, olaryň ýokary hünär derejesine, işbaşarjaňlygyna hem-de mümkinçiliklerine bil baglaýar.
Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň ulanylmaga berilmegi mynasybetli dabaranyň geçirilýän ýerinde hakyky baýramçylyk ýagdaýy emele geldi. Asylly däbe görä, dabara gatnaşyjylaryň öňünde ýurdumyzyň medeniýet we sungat ussatlary çykyş edýärler.
Döwlet Baştutanymyz dabara gatnaşyjylar bilen salamlaşyp, özi üçin ýörite niýetlenen ýere barýar.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýygnananlara ýüzlenip, ýurdumyzyň beýik Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň şanyna ägirt uly dabaralar bilen şöhratlanan hem-de tutuş dünýäni parahatçylyga we ynanyşmaga çagyrýan şu ýylyň ajaýyp wakalara beslenendigini belledi. Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen bölegini ulanmaga bermek bilen bagly geçirilýän şu günki dabara hem şolaryň biridir.
Bagtyýarlyk döwründe bu uly taslamanyň durmuşa geçirilmegi ata-babalarymyzyň ýol, köpri gurmak ýaly sogap işleriniň dowamat-dowamdygynyň, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösüşleriniň aýdyň mysalydyr.
Garaşsyz döwletimiziň ilatynyň hem-de ykdysadyýetiniň isleglerini kanagatlandyrmaga ukyply ulag-kommunikasiýa toplumynyň depginli ösdürilmegi kabul edilen maksatnamalaryň binýatlarynyň biridir diýip, milli Liderimiz aýtdy. Şoňa görä-de, ýurdumyzyň ulag ulgamynyň dünýä ulgamyna yzygiderli goşulmagy, Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlarda geçelgeleridir halkalary baglanyşdyrýan üpjünçilik ulgamlarynyň has-da giňeldilmegi möhüm wezipeleriň hatarynda durýar.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, ýurdumyzda döwletleri we halklary baglanyşdyrýan ulag-kommunikasiýa ulgamynyň «altyn halkasyny» döretmäge gönükdirilen döwrebap inženerçilik desgalary, şol sanda awtomobil we demir ýollary, köprüler, howa menzilleri yzygiderli gurlup ulanmaga berilýär.
Häzirki döwürde halkara hyzmatdaşlykda ulag diplomatiýasy barha giň orny eýeleýär. Birleşen Milletler Guramasynyň we beýleki halkara guramalaryň çäklerinde bu ugur boýunça anyk işleriň başyny başlan Bitarap döwletimiz ulag diplomatiýasyny döredijileriň hem biri bolup durýar diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi.
Türkmenistanyň başlangyjy bilen, BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamasynyň kabul edilmegi möhüm waka boldy.
Ýurdumyzyň çäklerinden irki döwürlerde hem beýleki döwletleridir halklary birleşdiren Beýik Ýüpek ýoly geçipdir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow dabara gatnaşyjylary we mähriban halkymyzy häzirki döwürde şol taryhy ýoluň dikeldilýändiginiň aýdyň nyşany bolan 600 kilometrlik Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň gurluşygynyň üstünlikli tamamlanmagy bilen tüýs ýürekden gutlady.
Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Türkmen Awtoban» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň gurýan bu ýoly hem Bitarap döwletimiziň ulag ulgamynda ählumumy wezipeleri çözmek üçin tagallalary birleşdirmäge uly ähmiýet berýändigini, ulag diplomatiýasyny üstünlikli ösdürýändigini aýdyň görkezýär.
Täze ýoluň gurluşygyna 2019-njy ýylyň başynda badalga berildi. Ýaňy hem aýdyşym ýaly, onuň 1-nji tapgyrynyň, ýagny Aşgabat — Tejen aralygynyň gurluşygy doly ýerine ýetirildi.
Ýokary tizlikli ýoluň 2-nji tapgyryny (Tejen — Mary aralygy) 2022-nji ýylda, 3-nji tapgyryny (Mary — Türkmenabat aralygy) bolsa 2023-nji ýylda tamamlamak göz öňünde tutulýar.
Uzynlygy 203 kilometr bolan Aşgabat — Tejen ýolunyň we üpjünçilik desgalarynyň gurluşygyny «Türkmen Awtoban» paýdarlar jemgyýetiniň potratçylary bolan «Altyn nesil» hem-de «Edermen» hojalyk jemgyýetleri, «Ata Melhem» hususy kärhanasy ýerine ýetirdi.
Halkara derejeli bu ýol 6 sany hereket zolagyndan ybarat bolup, tehniki taýdan dünýä ölçeglerine doly laýyk gelýär. Täze ýoluň ugrunda ýolagçylardyr sürüjiler üçin ähli amatly şertler döredilip, söwda merkezleridir naharhanalar we myhmanhanalar, inženerçilik desgalary bina edildi diýip, milli Liderimiz belledi.
Ýoluň ugrunda döwrebap elektron töleg terminallary, wideogözegçilik enjamlary, tizlik ölçeýjiler, aragatnaşyk nokatlary, Gün batareýaly yşyklandyryş sütünleri oturdyldy.
Mundan başga-da, köp sanly köprüler, ýerasty we ýolüsti geçelgeler, suw geçirijiler, ýangyç guýujy beketler gurlup, daşky gorag gözenekleri çekildi. Hereket howpsuzlygyny üpjün etmek üçin halkara standartlara laýyk gelýän çyzgylar çyzylyp, ýol belgileri ýerleşdirildi diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi. Gözegçilik we dolandyryş ulgamy döwrebap enjamlaşdyrylyp, ulag serişdelerine hyzmat ediş zolaklary hem döredildi.
Ýurdumyzyň Ahal we Mary welaýatlarynyň çäklerinden geçip, gözel paýtagtymyzy Lebap welaýaty bilen birleşdirjek bu ýol ýolagçylaryňdyr ýükleriň gysga wagtda, bökdençsiz gatnadylmagyny üpjün eder diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. Onuň gurluşygy doly gutaransoň, ýurdumyzyň ýol ulgamynyň mümkinçiligi has artyp, logistik hyzmatlaryň hili hem ep-esli ýokarlanar. Halkara üstaşyr ulag düzümi we Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen goňşy ýurtlar bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmäge mümkinçilikler dörär.
Garaşsyz, Bitarap döwletimiziň ykdysadyýetini we döwletara gatnaşyklaryny ösdürmekde uly ähmiýeti bolan bu taslama milli maksatnamalary durmuşa geçirmekde, döwrebap senagat we ulag düzümini döretmekde türkmen telekeçileriniň işjeň orun eýeleýändigini ýene-de bir gezek aýdyň görkezýär diýip, milli Liderimiz kanagatlanma bilen belledi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň hususyýetçilerine halkara derejeli şeýle iri taslamalaryň gurluşygynda geljekde hem uly üstünlikleri gazanmagy arzuw edip, ýygnananlary we mähriban halkymyzy Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyp ulanmaga berilmegi bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlap, “Ýoluňyz ak bolsun, eziz watandaşlar!” diýip, sözüni jemledi. Döwlet Baştutanymyzyň çykyşy el çarpyşmalar bilen garşylandy.
Soňra milli Liderimiz düzümleýin ýol-ulag desgalaryny sertifikatlaşdyrmak ulgamynda ýöriteleşdirilen abraýly halkara düzümleriň wekilleriniň çykyşlaryny diňledi.
Ilki bilen, Awstriýanyň «VCE Vienna Consulting Engineers ZT GmbH» kompaniýasynyň sebit direktory we doly ygtyýarly wekili Domagoý Perkowiçe söz berildi. Ol ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň bir bölegini ulanmaga bermek dabarasyna gatnaşmagyň özi üçin uly hormatdygyny nygtady. Pursatdan peýdalanyp, işewür hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy hem-de tutuş türkmen halkyny Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy bilen tüýs ýürekden gutlady.
Myhmanyň belleýşi ýaly, onuň wekilçilik edýän kompaniýasy dünýäde gurluşyk işleri boýunça maslahatçy kompaniýa hökmünde uly tejribä eýedir. Habar berlişi ýaly, «VCE Vienna Consulting Engineers ZT GmbH» dünýäniň 69 ýurdunda 6 müňe golaý şertnamany ýerine ýetirdi. Şolaryň hatarynda ýol gurluşygy, ýaşaýyş, senagat zolaklary we gurluşygyň dürli görnüşleri boýunça ençeme taslamalar bar.
Merkezi Aziýada iri taslamalaryň biri bolan bu ýokary tizlikli, sebit ähmiýetli hem-de halkara derejedäki awtomobil ýoluny ösen ykdysadyýetli, kuwwatly döwlet gurup biler diýip, Domagoý Perkowiç sözüni dowam etdi. Bu taslamanyň hut türkmen Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowyň gönüden-göni howandarlygynda durmuşa geçirilendigine aýratyn üns berildi.
Ýoluň gurluşygynda ulanylan ösen internet tehnologiýalary, gözegçilik-geçiriş we töleg ulgamlary hem-de sürüjilere hödürlenilýän elektronika ulgamlary dünýäniň iň ýokary talaplaryna laýyk gelýär.
Taslama badalga berlen pursadyndan başlap, degişli guramalaryň ählisi bilen hyzmatdaşlykda iň täze tehnologiýalar ulanyldy. Şonuň netijesinde, ýokary tizlikli ýoluň birinji tapgyry üstünlikli durmuşa geçirildi. Bu ýol türkmen halkynyň buýsanjyna öwrüler diýip, myhman aýtdy we halkara ýoluň ýene-de bir aýratynlygynyň ekologik howpsuzlyk bilen baglanyşyklydygyny aýratyn belledi.
Awstriýanyň kompaniýasynyň wekili hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy we tutuş türkmen halkyny halkara derejeli Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň birinji tapgyrynyň ulanylmaga berilmegi bilen tüýs ýürekden gutlap, täze düzümleýin desganyň degişli güwänamalara — awtomobil ýolunyň hiliniň ISO 9001 standartyna laýyklygy hem-de taslamany düzmek we gurluşyk boýunça işleriň halkara standartlaryna, hususan-da, “Ýol gurluşygyny taslamak” we “Gurluşyk işleri” standartlaryna laýyk gelýändigini tassyklaýan güwänamalara mynasyp bolandygyny habar berdi.
Soňra sanly ulgam arkaly çykyş eden Germaniýanyň Reýn-Westfaliýe welaýatynyň Ulag-aragatnaşyk ministrliginiň maslahat beriş bölüminiň agzasy, Germaniýa ulag ylymlary institutynyň professory Wolfgang Şults hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasy bilen tüýs ýürekden gutlady.
Wolfgang Şults dabara gatnaşyjylary dünýäniň ýollarynda howpsuzlygy ýokarlandyrmak, ýol hereketini bökdençsiz dolandyrmak, hil gözegçiligini ýokarlandyrmak ýaly ugurlar boýunça ylmy işleri geçirmekde ýöriteleşdirilen okuw mekdebiniň işi bilen gysgaça tanyşdyryp, geçirilen barlaglaryň netijesinde ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýoluna ýokary howpsuzlyk güwänamasyny bermek hakyndaky çözgüdiň kabul edilendigini habar berdi.
Bellenilişi ýaly, bu ýoluň gurluşygynda ýol bellikleriniň hem-de belgileriniň ulanylmagy halkara we Ýewropa standartlaryna doly laýyk gelýär. Bu ýokary tizlikli ýoluň awtomobil, demir ýollar, derýalar we sil suwlaryny sowujylar bilen kesişýän ýerlerinde emeli desgalar, köprüler, ýerasty geçelgeler, suw geçiriji turbalar göz öňünde tutuldy.
Wolfgang Şults ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýolunyň ýokary howpsuzlyk güwänamasyna mynasyp bolandygyny yglan edip, özüniň wekilçilik edýän institutynyň adyndan şu ýol bilen barýan sürüjilere hem-de ýolagçylara ak ýol arzuw etdi.
Soňra Awstriýanyň Dornbirn şäheriniň Ulag kommunikasiýalary we düzümleri departamenti tarapyndan bu ýokary tizlikli awtomobil ýoluna onuň gurluşygynda innowasion ýokary tizlikli tehnologiýalaryň ulanylandygy baradaky güwänamanyň gowşurylandygy bellenildi.
Soňra Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň başlygy milli Liderimize hususy ulgamyň wekilleriniň adyndan ýurdumyzyň telekeçilerine şeýle halkara derejedäki iri taslamany durmuşa geçirmäge gatnaşmaga bildiren ynamy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.
Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň ýolbaşçysy Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygynyň 2019-njy ýylda başlanandygyny belläp, häzirki döwre çenli bu ýoluň Aşgabat — Tejen böleginiň çekilendigini aýtdy we döwlet Baştutanymyzy ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň dolandyryş ulgamy, ýoluň ugrunda gurnalan howpsuzlyk we gözegçilik ulgamlarynyň döwrebap enjamlarynyň işleýşi bilen tanyşdyrdy.
Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow edara binasynda ýerleşen Dolandyryş merkezine tarap ugrady.
Bu ýerde hünärmen monitorda täze ýokary tizlikli ýolda ulag gatnawlaryny dolandyrmagyň tehniki mümkinçiliklerini görkezip, taslama laýyklykda, awtomobil ýolunyň ýokary standartlary nazara almak bilen enjamlaşdyrylandygyny nygtady. Awtobanyň düzüminde gözegçilik kameralary bilen üpjün edilen ýol polisiýasynyň bölümleriniň birnäçesi, tehniki taýdan hyzmat ediş nokatlary, ýol hyzmatlary gullugy göz öňünde tutuldy.
Soňra milli Liderimiz awtoulaga münüp we hereketiň başlanmagyna ak pata berip, uzynlygy 203 kilometre barabar bolan ýokary tizlikli awtomobil ýoly bilen Tejen şäherine tarap ýola düşýär.
Döwlet Baştutanymyzyň ak pata bermegi bilen, ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň şu bölegi açylandan soň, ýol boýunça hereket başlandy: ýük awtoulaglarynyň we awtomobilleriň beýleki görnüşleri täze ýola rowana boldular.
Soňky ýyllarda ýurdumyzda ulag-logistika düzümini ösdürmäge uly üns berilýär. Şonuň netijesinde, esasy awtomobil we demir ýollary çekildi, Türkmenbaşynyň Halkara deňiz porty guruldy. Şolaryň ählisi Aziýada möhüm ulag we logistika merkezi hökmünde türkmen döwletiniň eýeleýän ornuny has-da berkitdi. Şunuň bilen birlikde milli Liderimiziň ýakyndan goldaw bermegi netijesinde ýurdumyzda halkara ähmiýetli ýol ulgamyny döretmäge we mundan beýläk-de kämilleşdirmäge gönükdirilen çäreleriň netijeliligi ýokarlandyrylýar. Munuň özi milli ykdysadyýetimizi pugtalandyrmakda we onuň dünýä hojalyk gatnaşyklar ulgamyna işjeň goşulyşmagynda ulag ulgamynyň möhüm orny bilen şertlendirilendir. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiziň başlangyjy boýunça bu ulgamda amala aşyrylýan özgertmeleriň içerki we halkara gatnawlarda ýük dolanyşygyny artdyrmak hem-de ýurdumyzda gurulýan esasy awtomobil ýollaryny ählumumy ulgama birikdirmek zerurlygy bilen şertlendirilendigini bellemek gerek. Munuň özi Türkmenistanyň dünýä giňişligindäki abraýynyň has-da belende galmagyna, ulagyň ähli görnüşlerinde daşalýan ýükleriň möçberlerini artdyrmaga ýardam eder.
Beýleki ulaglar — ýük we ýeňil awtoulaglar bilen birlikde täze ýoldan baýramçylyk lybasyna beslenen gelnalyjy kerweni hem geçdi. Munuň özi ýaş çatynjalaryň bagt toýunyň hem-de halkara ähmiýetli ýoluň açylyş dabarasynyň sazlaşygyny alamatlandyrdy. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe türkmenistanlylar bagtyýar durmuşda ýaşap, öz zähmetleriniň hözirini görýärler hem-de şanly wakalary şatlykly, dabaraly ýagdaýda belleýärler.
Ýurdumyzda täze, bagtyýar maşgalalaryň emele gelýändigini aňladýan gelnalyjy hatarlary ösüşleriň belentliklerine tarap ynamly gadam urýan Diýarymyzyň her bir gününiň şatlyk-şowhuna, belent dabaralara beslenýändigini alamatlandyrýar. Munuň özi taryhyň dowamynda şöhratly pederlerimiziň arzuwlan berkarar döwletiniň binýadynyň berkdigini, onda ýaşaýan halklaryň bagtyýar zamananyň eşretinden hoşaldyklaryny aňladýar.
Ýol ugrunda hormatly Prezidentimiz düzümleýin desgalary, howpsuzlyk we gözegçilik ulgamlarynyň döwrebap enjamlaryny, sürüjilerdir ýolagçylar üçin söwda we hyzmat ediş desgalaryny, awtoulaglaryň tehniki hyzmat nokatlaryny synlaýar.
Awtobanlar tutuş dünýäde uly meşhurlyga eýedir. Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň esasy aýratynlygy onuň diňe ýokary tizlikli hereket üçin niýetlenendiginden ybaratdyr. Şoňa görä-de, bu ýokary tizlikli ýol beýleki ýollar, şol sanda awtomobil ýollary ýa-da bir derejedäki welosiped ýodajyklary bilen kesişmeýär.
Bellenen möhletlerde ýoluň uzaboýuna toprak, geotekstil düşeklerini ýazmak, çagyl-çäge garyndysyny düşemek işleri ýerine ýetirildi. Inženerçilik talaplaryna laýyklykda, 1-nji hem-de 2-nji gat daş düşeginiň hersiniň galyňlygy 30 santimetr bolup, 3-nji hem-de 4-nji gatlara, degişlilikde, 20 santimetrden düşeldi, ýagny daş-çagyl düşeginiň jemi galyňlygy 1 metre barabardyr. Mundan başga-da, ýoluň gurluşygynda 3 gat asfalt düşemek işleri ýerine ýetirildi. Olaryň her biriniň galyňlygy, degişlilikde, 10, 7 we 5 santimetre barabardyr.
Şu aralykda dürli görnüşli köprüleriň, ýerasty geçelgeleriň, ýolüsti geçirijileriň, trampedlerdir (uly ýola münelge-düşelgeler) monolit köprüleriň gurluşyklary doly ýerine ýetirildi. Dürli ölçegdäki suw geçirijileriň 76-sy, mallary geçirmek üçin ötükleriň 10-sy, oba hojalyk tehnikalary üçin ötükleriň 17-si guruldy.
Demir päsgelçilik germewi hem-de daşky gorag gözenegi çekildi. Ýol hereketiniň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin halkara standartlara laýyk çyzgylar çyzylyp, ýol belgileri ýerleşdirildi. Gözegçilik, aragatnaşyk we dolandyryş ulgamy döwrebap enjamlaşdyryldy. Şeýle-de ýol ugrunda uly we kiçi töleg terminallary ornaşdyryldy. Ulag serişdelerine hyzmat ediş zolaklary, ýangyç guýujy beketler guruldy.
Ýoluň iki tarapynda medeniýet işgärleriniň hem-de sungat ussatlarynyň çykyşlary ýaýbaňlandyrylýar. Olarda mähriban halkymyzyň we jemgyýetimiziň durmuşynyň ähli ulgamlarynda amala aşyrylýan özgertmelerde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ägirt uly işleriniň ähmiýeti wasp edilýär.
Ahalteke bedewlerine atlanan çapyksuwarlar, Tejene barýan ýoluň ugrunda ornaşdyrylan bezegli ak öýler dabara özboluşly baýramçylyk öwüşginini çaýýar. Döredijilik toparlarynyň ýerine ýetirmeginde halkymyzyň gadymdan gelýän däplerini, şol sanda türkmenleriň durmuşyny, toý dessurlaryny, dokma sungatyny hem-de halyçylygy, keçe taýýarlamak işini, dürli senetçilik ýörelgelerini, milli oýunlary beýan edýän sahnalar görkezilýär. Şeýle-de bu ýerde goýun sürülerini hem-de düýeleri, gadymy çarwa durmuşyny, çopanyň ýakyn kömekçisi türkmen alabaýlaryny görmek bolýar. Esasy ýoldan uzak bolmadyk çäkde bu ýerleriň tebigy aýratynlyklary, emele gelen howa şertleri barada gürrüň berjek film surata düşürilýär.
Ýoluň ugrunda söwdanyň gyzan pursatlaryny şöhlelendirýän gadymy Gündogar bazary ýaýbaňlandyryldy. Bu ýere dürli harytlar bilen ýüki ýetirilen düýeleriň kerweni alyslardan gelýär. Artistler edebi-sazly kompozisiýalarda şol döwrüň kerwensaraýlarynyň ruhuny we many-mazmuna baý durmuşyny açyp görkezmegi başardylar. Bularyň ählisi Beýik Ýüpek ýolunyň hereket eden döwründäki özboluşly durmuşy janlandyrýan ýaly bolup görünýär. Ençeme asyrlar mundan ozal Beýik Ýüpek ýolunyň ugry türkmen topragyndan geçipdir we ol häzirki döwürde gaýtadan dikeldilýär.
Ýokary tizlikli ýoluň ugrunda şeýle hem geologlaryň we ýol gurluşykçylarynyň işini şöhlelendirýän sahnalary görmek bolýar.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary tizlikli ýoluň Aşgabat — Tejen böleginiň bir ýerinde aýak çekip, “KamAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň direktorlar geňeşiniň başlygy Sergeý Tkaçenko bilen söhbetdeş boldy.
Döwlet Baştutanymyzy şu günki şanly waka bilen gutlap, S.Tkaçenko Russiýanyň iri korporasiýasynyň “KamAZ” kysymly awtoulagyň täze nusgasyny — refrižeratory çykarandygyny habar berdi. Işewür milli Liderimize täze nusgadaky awtoulagy sowgat berdi hem-de täze ýolda bu ulagy synap görmek haýyşy bilen ýüzlendi.
“KamAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ýolbaşçysy Türkmenistan bilen mundan beýläk-de netijeli hyzmatdaşlygyň dowam etdirilmegine hem-de bilelikdäki taslamalaryň üstünlikli ilerledilmegine umyt bildirip, milli Liderimize we tutuş türkmen halkyna iň gowy arzuwlaryny beýan etdi.
Döwlet Baştutanymyz indi köp ýyllaryň dowamynda awtomobil sürmek bilen meşgullanýandygyny, dünýäniň meşhur önüm öndürijileriniň dürli täze kysymly ulaglaryny synap görýändigini nygtap, täze awtoulaga münüp, ýokary tizlikli ýol boýunça hereketini dowam etdirdi.
Milli Liderimiz birnäçe kilometr ýoly geçip, “KamAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň direktorlar geňeşiniň başlygy S.Tkaçenko bilen awtomobiliň täze kysymy baradaky pikirini paýlaşdy.
Döwlet Baştutanymyz dürli awtoulag tehnikasy bilen öňden bäri tanyşdygyny hem-de ýokary tizlikli awtoulaglarda ýaryşlara gatnaşyp, ýük we ýeňil awtoulaglaryň dürli görnüşlerine erk edendigini belledi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow täze kysymly awtoulagyň aýratynlyklary barada aýdyp, Ýewropa standartlaryna laýyk gelýän dolandyryşyň iň täze ulgamynyň doly awtomatlaşdyrylandygyna ünsi çekdi. Bu bolsa ýokary derejede howpsuzlygy, ygtybarlylygy hem-de tygşytlylygy üpjün edýär.
“Awtoulagy dolandyrmak mende ýakymly täsir galdyrdy, ol örän oňaýly. Göwrüminiň uludygyna garamazdan, hereket edende örän ýeňil hem-de awtoulagy dolandyrmagyň tygşytlylyk, howpsuzlyk we ekologik babatda ähli kadalaryna laýyk gelýär” diýip, milli Liderimiz aýtdy.
Söhbetdeşligiň dowamynda döwlet Baştutanymyz awtomobiliň bezegine ünsi çekdi. Daşyndan awtoulag örän gyzykly görünýär, daş-töwerekdäkileriň ünsüni çekýär, käbir adamlary bolsa haýran galdyrýar. Awtoulagyň salonynyň içi hem owadan. Abzallaryň paneli amatly, onda dolandyrmak babatda örän oňaýly multimedia paneli ornaşdyrylypdyr diýip, milli Liderimiz belledi.
Şeýle hem hormatly Prezidentimiz awtoulagyň tehniki häsiýetlerine, onuň ýoldaky hereketine, hususan-da, ýeňillik bilen bat almak ukybyna kanagatlanma bildirdi. Milli Liderimiz tormoz ulgamy barada aýdyp, onuň öz wezipesiniň hötdesinden abraý bilen gelýändigini, kemçilikleriň ýüze çykarylmandygyny nygtady. Awtoulagyň dolandyrylyşy barada hem şolary aýtmak bolar: awtoulag aňsatlyk bilen dolandyrylýar, ýolda oňat hereket edýär diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.
Hormatly Prezidentimiz Russiýa Federasiýasynyň ýolbaşçylaryny awtoulagyň täze nusgasynyň çykarylmagy bilen tüýs ýürekden gutlap, awtomobiliň sowgat berlendigi üçin minnetdarlyk bildirdi. Milli Liderimiz ýurdumyz bilen öňden bäri hyzmatdaşlyk edýän Russiýanyň iri awtomobil korporasiýasynyň — “KamAZ” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň ýolbaşçylaryny we işgärlerini döwrebap awtoulagyň çykarylmagy bilen gutlap, ýurdumyzyň zerurlyklary üçin olaryň belli bir mukdaryny satyn almak mümkinçiliginiň üstünde işlemek meýliniň bardygyny belledi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, Russiýa Federasiýasy döwletimiziň strategik hyzmatdaşy bolup durýar. Milli Liderimiz häzirki döwürde ikitaraplaýyn üstaşyr ulag akymlarynyň işjeň giňeldilýändigini aýdyp, bu ulgamda gatnaşyklaryň, şol sanda Ýewraziýa giňişligine çykmak arkaly döwrebap üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek ulgamynda hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirdi.
Döwlet Baştutanymyz Sergeý Tkaçenkony awtoulagyň täze nusgasynyň çykarylmagy bilen ýene-de bir gezek gutlap, oňa işinde uly üstünlikleri arzuw etdi we ýeňil awtoulagda awtoban boýunça ýoluny dowam etdi.
...Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň 100-nji kilometrindäki hyzmat ediş desgalary we töleg terminaly gurnalan Artyk çatrygyna gelýär.
Döwlet Baştutanymyzy dabara gatnaşyjylar mähirli garşylaýarlar.
Bu ýerde aýdym-sazly çykyşlar ýaýbaňlandyrylýar. Welaýatyň döredijilik toparlarynyň ýerine ýetirmeginde ajaýyp aýdym-sazlar ýaňlanýar, joşgunly tanslar ýerine ýetirilýär. Soňra milli Liderimiz şol ýerde gurlan, “Kerwensaraý” diýlip atlandyrylan iki gatly söwda merkezine barýar. Bu ýerde sürüjiler we ýolagçylar üçin ähli şertler döredilipdir. Toplumyň düzüminde harytlaryň dürli görnüşlerini hödürleýän supermarket, çagalar üçin niýetlenen dürli attraksionly oýun meýdançalary bar. Garbanyşhanada tagamlaryň hem-de içgileriň köp görnüşleri hödürlenilýär. Uly bolmadyk myhmanhana uzak aralyga gatnaýan sürüjileriň hyzmatynda. Bu ýerde göwnejaý dynç almak üçin ähli şertler döredildi.
Döwlet Baştutanymyz bu ýerde döredilen amatlyklar bilen tanşyp, Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy.
Söwda merkeziniň öňündäki meýdançada hormatly Prezidentimiz Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalaryna ýokary tizlikli ýolda ulanmak üçin niýetlenen täze awtoulag serişdeleriniň açarlaryny dabaraly ýagdaýda gowşurdy.
Milli Liderimiz ýygnananlar bilen mähirli hoşlaşyp, Aşgabada ugraýar.
Şeýlelikde, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň üstünlikli ulanylmaga berilmegi Türkmenistanda halkara ähmiýetli üstaşyr ulag düzüminiň çalt kemala gelýändiginiň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi. Bu awtomobil ýoly ýurdumyzdaky ulag taslamalarynyň iň irileriniň biridir. Şol taslamanyň durmuşa geçirilmegi üstaşyr awtomobil gatnawlarynyň Aziýa — Ýuwaş umman sebitine çenli uzalyp gidýän awtoýollaryň köpşahaly ulgamyna çalt çykmagyny üpjün eder. Şunlukda, ýakyn geljekde Türkmenistanda täze ýokary tizlikli ulag ýoly peýda bolar. Ol sebitiň ykdysadyýetiniň okgunly ösüşini höweslendirmek bilen, harytlaryň uzak aralyklara çalt we arzan daşalmagyna mümkinçilik berer.
Bu ýol ýurdumyzyň logistika ulgamyny, işewürligi hem-de türkmen döwletiniň tutuş halkara gatnaşyklar ulgamyny diwersifikasiýalaşdyrmak bilen bagly wezipeleri çözmekde uly ähmiýete eýedir. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ulag-kommunikasiýa ulgamynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen başlangyçlarynyň netijeli häsiýete eýedigini bellemek gerek.
Bu teklipleriň derwaýyslygy hem-de zerurlygy äşgärdir, çünki ulag ulgamy dünýä ykdysadyýetiniň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Ol dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň durnuklylygyna hem-de deňagramlylygyna gönüden-göni täsir edýär, Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmekde möhüm orun eýeleýär.
Döwlet Baştutanymyzyň ýakyn geljek üçin öňde goýan esasy wezipeleriniň hatarynda dünýäniň ulag ulgamyna yzygiderli goşulyşmak we Gündogar — Günbatar hem-de Demirgazyk — Günorta ugurlarynda ýollary we merkezleri baglanyşdyrýan esasy ýollaryň ugry boýunça düzümleri has-da giňeltmek bilen baglanyşykly wezipeler bar. Bu ugurlar boýunça möhüm ulag geçelgeleriniň döredilmegi Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek we Ýewraziýanyň ykdysady zolaklaryny birleşdirmek maksatlaryny durmuşa geçirmek babatda aýratyn ähmiýete eýedir. Munuň özi Hytaýa, Hindistana, Pakistana, Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň hem-de Ýakyn Gündogaryň ýurtlaryna çykmak arkaly günorta we gündogar ugurlarda halkara ulag ulgamyna goşulmak mümkinçiligini hem göz öňünde tutýar.
Merkezi Aziýa we Hazar sebitlerine Ýewraziýa giňişliginde strategik durnuklylygyň möhüm merkezi, Türkmenistana bolsa gyzyklanma bildirýän ýurtlaryň ählisi üçin ygtybarly hyzmatdaş we yklymara ähmiýetli üstaşyr ulag merkezi hökmünde garamak milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň daşary syýasy strategiýasynyň esasyny düzýär. Ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenabat awtomobil ýoly hem bu multimodal logistika ulgamynyň möhüm bölegi bolar.

Gymmatyň ölçeg serişdesi bolan pul uzak geçmişden bäri adamzada hyzmat edip gelýär. Pul ýüze çykmanka, dürli kesp-kärde zähmet çekýän adamlar bir-biri bilen öz öndüren harytlaryny alyş-çalyş etmek arkaly hasaplaşypdyrlar. Ykdysady gatnaşyklaryň kämilleşmegi netijesinde ähli harytlar we hyzmatlar üçin hasaplaşyp bolýan serişde zerur bolupdyr. Şeýle serişdäniň hyzmatyny dürli döwürlerde ownujak daşlardan başlap gymmat bahaly metallara, kagyz pullara we sanly walýutalara çenli uzak ýoly geçen pul ýerine ýetirip gelýär. Puluň kämilleşmegi jemgyýetiň we döwlet gurluşynyň ösüşi bilen bagly bolupdyr. Çünki pul onuň esasynda durýan döwletiň kepilligi bilen güýç gazanýar. Şol bir wagtyň özünde-de pul birligi islendik ýurduň ykdysady kuwwatynyň esasy görkezijisidir.

1993-nji ýylyň 1-nji noýabrynda Garaşsyz Türkmenistanyň pul birligi — milli manadymyz ulanyşa girizildi. Eýýäm 28 ýyldan bäri milli manadymyz ýurdumyzyň çäginde hereket edýän hasaplaşyk we töleg serişdesi hökmünde ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryna, şol sanda döwlete dahylsyz bölegine we halkymyza hyzmat edip gelýär. Ata Watanymyzyň milli pul birliginiň dolanyşyga girizilmegi bilen döwletiň pul-karz we maliýe syýasatynda toplumlaýyn özgertmeleriň geçirilmegine, bazar gatnaşyklarynyň kemala gelmegine giň ýol açyldy. Milli pulumyzyň dolanyşyga girizilmegi gönüden-göni pul bilen bagly bolan birnäçe meseleleri çözmegi talap etdi: manadyň durnuklylygyny, kadaly hereketini ýola goýmak, onuň goraglylygyny üpjün etmek, satyn alyp bilijilik ukybyny ýokarlandyrmak we beýlekiler.

Milli manadyň hümmetiniň durnukly derejede saklanmagy ýurdumyzyň ykdysady ösüşiniň wajyp şerti bolmagynda galýar. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda amala aşyrylýan ykdysady syýasatyň netijesinde, milli manadymyzyň hümmetini durnukly derejede saklamak, netijeli pul-karz syýasatyny alyp barmak, maliýe gatnaşyklaryny kämilleşdirmek babatynda giň gerimli özgertmeler durmuşa geçirilýär.

2009-njy ýylyň 1-nji ýanwarynda ýurdumyzda milli puluň reformasy amala aşyryldy, ýagny milli manadymyzyň denominasiýasy geçirildi. Denominasiýanyň geçirilmegi milli manadyň dolanyşygynyň netijeliligini ýokarlandyrmak, nyrhlaryň emele gelşini ýönekeýleşdirmek we hasaplaşyklary geçirmegi aňsatlaşdyrmak, döwlet serişdelerini tygşytlamak wezipeleri bilen baglanyşyklydyr.

Häzirki wagtda Türkmenistanyň pul-karz syýasatynyň strategik ugurlary pul dolanyşygynyň durnuklylygyny we durnukly ykdysady ösüşi gazanmak maksady bilen, ilatyň maddy-hal ýagdaýyny gowulandyrmakdan, milli ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygyny berkitmekden, bank ulgamynyň halkara maliýe bazarlaryna utgaşykly aralaşmagy üçin amatly makroykdysady şertleriň döredilmeginden ybarat bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň sazlaşykly ösüşini üpjün edýän döwlet maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirilýär. Nagt däl hasaplaşyklarynyň gerimini giňeltmek, ýerine ýetirilýän bank hyzmatlarynyň hilini has-da ýokarlandyrmak boýunça uly işler amala aşyrylýar. Ýurdumyzyň bank edaralary tarapyndan bankyň müşderilerine we ilata edilýän sanly bank hyzmatlarynyň gerimini giňeltmek, olaryň elýeterliligini üpjün etmek boýunça anyk çäreler durmuşa ornaşdyrylýar.

Ykdysadyýetimiziň sazlaşykly ösdürilmegi netijesinde milli manadymyzyň hümmetiniň durnukly saklanylmagy hormatly Prezidentimiziň durmuş-ykdysady syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine hem-de halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlandyrylmagyna ýardam eder. Ata Watanymyzyň ähli ugurlarda ösüşleri gazanmagy, abraýynyň ýokarlanmagy hem-de halkymyzyň eşretli durmuşda ýaşamagy ugrunda irginsiz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli işleri rowaç bolsun!

Permandurdy GURBANOW,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullygy akademiýasynyň diňleýjisi.

27-nji oktýabrda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlarynyň, nebitgaz toplumynyň ýolbaşçylarynyň hem-de «Türkmenistanyň nebiti we gazy — 2021» atly XXVI halkara maslahata gatnaşmak üçin ýurdumyza gelen Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň «Tatneft» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň wekilleriniň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Maslahatyň barşynda nebitgaz pudagyny mundan beýläk-de ösdürmegiň, ýurdumyzyň känlerinde nebitiň çykarylyşyny artdyrmagyň meseleleri, şeýle hem «Tatneft» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti bilen hyzmatdaşlygy giňeltmegiň geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy. Maslahatyň çäklerinde ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumyny ösdürmegi, onuň dünýäniň energetika bazarlarynda eýeleýän ornuny pugtalandyrmagy ugur edinýän bilelikdäki taslamanyň tanyşdyrylyş dabarasy geçirildi.

Milli Liderimiz maslahatda dünýäniň öňdebaryjy energetika döwletleriniň hatarynda durýan ýurdumyzda ykdysadyýetiň beýleki pudaklary bilen birlikde nebitgaz pudagyna hem aýratyn ähmiýet berilýär diýip belledi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow maslahatyň dowamynda nebit çykarýan pudagyň ösüşiniň ileri tutulýan ugurlary barada durup geçdi. «Tatneft» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti bilen hyzmatdaşlygyň ýola goýlan döwrüne hem-de onuň ýerine ýetirilişi baradaky maglumatlara ünsi çekdi.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, nebitgaz pudagyna maýa goýumlary çekmek maksady bilen we halkara tejribä laýyklykda, nebit känlerini özleşdirmek üçin şu döwürde «Tatneft» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti tarapyndan bitirilen işler iki tarap üçin hem ykdysady taýdan bähbitlidir.

Döwlet Baştutanymyz «Türkmennebit» döwlet konserniniň edaralarynyň öňünde durýan ilkinji nobatdaky wezipeleriň üstünde durup geçdi. Döwlet konserniniň işini has-da kämilleşdirmegiň möhümdigi aýratyn bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, täze nebit känlerini açmak we olary netijeli özleşdirmek boýunça anyk görkezmeler berildi.

Iş maslahatynda «Tatneft» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň baş direktory Nail Maganow hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa «Türkmennebit» döwlet konserni bilen baglaşylan şertnamalara laýyklykda, günbatar Türkmenistanyň käbir ýataklarynda ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi.

Milli Liderimiz «Tatneft» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň wekillerine hyzmatdaşlyk meselelerine jogapkärli we oňyn çemeleşýändikleri üçin minnetdarlyk bildirip, ösüşiň geljekki meýilnamalaryny nazara almak bilen, Türkmenistanda netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin ähli şertleriň döredilendigini nygtady.

Döwlet Baştutanymyz wise-premýer Ş.Abdrahmanowa hem-de «Türkmennebit» döwlet konserniniň ýolbaşçysy G.Baýgeldiýewe ýüzlenip, döwlet konserni tarapyndan çig nebiti gazyp almagyň möçberlerini artdyrmak hem-de tassyklanylan meýilnamalary ýerine ýetirmek üçin öňde durýan işleriň geljegi uly ugurlaryna ünsi çekdi.

Döwlet Baştutanymyz maslahaty jemläp, oňa gatnaşyjylara Türkmenistanyň we Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň halklarynyň abadançylygyna gönükdirilen bilelikdäki işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

«Aşgabat».

Mälim bolşy ýaly, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylymyz şöhratly taryhymyza altyn harplar bilen ýazylýan şanly wakalara beslenýär. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk ýubileýi uludan tutulan üstümizdäki ýylda ýene bir taryhy sene — milli manadymyzyň 28 ýyllyk baýramy Diýarymyzda giňden toýlanar. Öz nobatynda Garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen manadynyň döwletimiziň, milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüşiniň özboluşly nyşany hökmünde milli buýsanjymyza öwrülendigini aýratyn bellemek gerek.

Milli pullar islendik bir döwletiň ykdysadyýetiniň aýrylmaz bölegi hasaplanylýar. Uzak taryhy geçmişe göz aýlasak, pul harydyň alyş-çalyş gymmatynyň taryhy ösüşiniň netijesinde emele gelipdir. Dürli döwürlerde halklaryň arasynda pullaryň dürli görnüşleri ulanylypdyr. Pullaryň şeýle giňden ulanylmagy netijesinde, öý hojalyklarynyň we döwletleriň arasyndaky ykdysady gatnaşyklaryň çägi has-da giňäpdir. Şu jähetden, wagtyň geçmegi we özara alyş-çalşyň düýpli ösmegi bilen, pul düşünjesiniň üsti nagt däl hasaplaşyklaryň bank kartlary, elektron pul hem-de elektron gapjyk ýaly zamanabap gurallary esasynda ýetirilipdir.

Häzirki wagtda türkmen manady milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüşini alamatlandyrýan özboluşly nyşan hökmünde göz öňümizde janlanýar. Hakykatdan-da, Türkmenistanyň milli pulunyň — milli manadymyzyň 1993-nji ýylyň 1-nji noýabrynda dolanyşyga girizilmeginden soňra, ata Watanymyz ykdysadyýeti ösdürmegiň dünýä jemgyýetçiligi üçin nusga alarlyk giň tejribesini toplady. Munuň özi milli pulumyzyň diňe bir ykdysady üstünlikleriň däl, eýsem, kuwwatly özygtyýarly ösüşimiziň, Garaşsyzlygymyzyň nyşanyna öwrülendigini görkezýär.

Garaşsyzlygymyzyň ilkinji ýyllarynda milli manadymyzyň dolanyşyga goýberilmegi ýurdumyzda ýagty ertirleri nazarlaýan giň möçberli ykdysady özgertmeleri üstünlikli amala aşyrmaga gönükdirilen özbaşdak pul-karz syýasatyny alyp barmaga ýardam berdi. Bu babatda Esasy Kanunymyzda hem aýratyn bellenilip geçilýär we onuň kanuny binýady berkidilýär. Has takygy, Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň 138-nji maddasyna laýyklykda, döwletimiziň bank ulgamy ýurdumyzda ýeke-täk pul-karz syýasatyny alyp barýan Merkezi banky we beýleki bank edaralaryny öz içine alýar. Şeýle hem Türkmenistanyň Merkezi banky nagt pul dolanyşygyny guramagy we hasaplaşyk töleg ulgamynyň netijeli işlemegini hem-de beýleki wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirýän edaradyr.

Ýurdumyzda milli manadymyz bilen bagly kanunçylygyň kämilleşdirilmegi we yzygiderli pugtalandyrylmagy Diýarymyzda amala aşyrylýan pul-karz syýasatynyň netijeli häsiýete eýe bolmagyna mümkinçilik berýär. Esasy Kanunymyzda türkmen milli manadynyň ýurdumyzyň çäginde ýeke-täk kanuny töleg serişdesi bolup durýandygy nygtalyp geçilýär. Globallaşma hadysasynyň çuňlaşýan we ýurdumyzyň halkara abraýynyň has-da belende göterilýän häzirki zaman şertlerinde bolsa, daşary söwdada pula gözegçilik etmek babatda bar bolan wezipeleri ýerine ýetirmek işleri «Daşary ykdysady gatnaşyklarynda puly kadalaşdyrmak we pula gözegçilik etmek hakynda» Türkmenistanyň Kanuny we beýleki hukuk namalary esasynda düzgünleşdirilýär.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýen şygar astynda geçýän şu ýylyň 1-nji noýabrynda milli manadymyzyň dolanyşyga girizilenine 28 ýyl dolýar. Geçilen 28 ýyllyk taryhy ýol bolsa, maliýe, ykdysady we bank ulgamynda ýetilen ajaýyp sepgitlere — gazanylan beýik ösüşlere hem-de amala aşyrylan ajaýyp özgertmelere baý boldy. Bu ugurda 2009-njy ýylyň 1-nji ýanwarynda milli manadymyzyň denominasiýasy geçirildi. Netijede, nominallary 1, 5, 10, 20, 50, 100 manat bolan banknotlar hem-de hümmeti 1, 2, 5, 10, 20 we 50 teňňä deň bolan şaýy pullar dolanyşyga goýberildi. Köp wagt geçmän, has takygy, 2012-nji ýylda nominallary 1, 5, 10 we 20 manat bolan, 2014-nji ýylda nominallary 1, 50 we 100 manat bolan modifisirlenen banknotlar dolanyşyga girizildi. Şol sanda taryhy waka — 2017-nji ýylda Aşgabat şäherinde geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlary mynasybetli Türkmenistanyň Merkezi banky tarapyndan nominallary 1, 5, 10, 20, 50 we 100 manat bolan modifisirlenen banknotlaryň dolanyşyga goýberilendigi hem aýratyn bellenilmäge mynasypdyr.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda üstünlikli amala aşyrylýan pul-karz syýasaty netijesinde ajaýyp ösüşler gazanylýar. Halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesi has-da ýokarlandyrylyp, bank ulgamynda geçirilýän özgertmeler esasynda nagt däl hasaplaşyklaryň gerimi giňeldilýär we olaryň täze görnüşleri önümçilige ornaşdyrylýar. «Internet-bank», «Mobil-bank», «Elektron söwda» ýaly hyzmatlar nagt däl hasaplaşyklaryň häzirki zaman görnüşleri bolup durýar. Munuň özi milli manadymyzyň 28 ýyllyk baýramyny belleýän Türkmenistanda döwrebap pul-karz syýasatynyň netijeli durmuşa geçirilýändigine aýdyň şaýatlyk edýär.

Hojamyrat KASYMOW,

Daşoguz welaýat maliýe-ykdysady orta hünär okuw mekdebiniň mugallymy.

Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen ýurdumyzda maýa goýum syýasatynyň üstünlikli amal edilmegi netijesinde, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe halkymyzyň hal-ýagdaýyny yzygiderli gowulandyrmak, täze iş orunlaryny döretmek bilen bagly giň mümkinçilikler açylýar. Ýurdumyzda importyň ornuny tutýan önümleriň we hyzmatlaryň sanawy barha artýar. Häzirki wagtda ýurdumyzda milli hem-de halkara ähmiýetli maýa goýum taslamalary durmuşa geçirilýär. Şeýle diýildigi, ozaly bilen, dünýäniň ösen döwletleri, abraýly halkara guramalary we iri kompaniýalary Garaşsyz Türkmenistan döwletimizi özleri üçin ynamdar hyzmatdaş hökmünde tanaýarlar diýildigidir. Şunda Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda höküm sürýän asudalygyň, abadanlygyň uly ähmiýeti bardyr.

Ýurdumyzyň maýa goýum syýasaty ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, öndürilýän önümleriň we hyzmatlaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak, ösüşiň durmuş-innowasion ýoluna tapgyrlaýyn geçmek ýaly maksatlary özünde jemleýär. Şunda ykdysadyýetiň durnukly we deňeçer ösüşini üpjün etmek aýratyn üns merkezinde saklanylýar. Milli maýa goýum syýasatyny amala aşyrmakda ýurdumyzyň banklary hem möhüm orun eýeleýär. Olar tassyklanylan maýa goýum Maksatnamalaryna laýyklykda, milli ykdysadyýetiň ähli pudaklaryny: ýangyç-energetika, senagat, ulag-aragatnaşyk, oba hojalyk, saglygy goraýyş toplumlaryny we beýlekileri maliýeleşdirýärler. Şeýle-de ilat üçin ýaşaýyş jaýlaryny, bilim edaralaryny we beýlekileri gurmak üçin karzyna maliýe serişdeleri goýulýar.

Telekeçilere döwlet goldawynyň berilmegi ýurdumyzyň maýa goýum syýasatynyň ýene-de bir möhüm ugrudyr. Agrosenagat pudagyny ösdürmäge berilýän üns netijesinde, oba hojalyk önümlerini, et we et önümlerini, ýag alynýan ekin görnüşlerini, gök, bakja, süýt we süýt önümlerini, gant şugundyryndan şeker öndürmek, ýüň we ýüň önümlerini öndürmek, guşçulygy ösdürmek, gaýtadan işlenen önümleriň möçberlerini artdyrmak we olary daşary ýurt bazarlaryna çykarmak babatda önjeýli işler durmuşa geçirilýär.

Maýa goýumy karzlaşdyrmagyň bir görnüşi bolup, onuň maksady önümçilige goýlan goýumlardan haýyr, girdeji almakdyr. Ýurdumyzda şu hili karzlaşdyrma netijesinde gurlup ulanylmaga berlen iri önümçilikleriň, ýol-ulag infrastrukturalarynyň we beýlekileriň özleri üçin goýlan maýa goýumlaryny — karzlaryny doly ýapmak bilen, indi döwletimize uly möçberde girdeji getirýänleriniň sany barmak basyp sanardan kändir. Munuň özi Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen oýlanyşykly düzülen we ýokary depginde durmuşa geçirilýän milli maýa goýum syýasatynyň oňyn netijesidir.

Nadira BABAJANOWA,

Türkmenistanyň Gahrymany A.Nyýazow adyndaky ýöriteleşdirilen bank mekdebiniň talyby.

Aşgabat, 28-nji oktýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşynyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy hem-de milli ykdysadyýetimiziň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine gönükdirilen birnäçe resminamalaryň taslamalaryna garaldy.

Hormatly Prezidentimiz mejlisiň gün tertibine geçip, ilki bilen Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedowa söz berdi. Wise-premýer gözegçilik edýän ulgamlarynda işleriň ýagdaýy, şeýle hem şu ýylyň noýabr aýynda ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalardaky gurluşyk işleri bilen tanyşmak maksady bilen, 22-23-nji oktýabrda Balkan welaýatyna bolan iş saparynyň jemleri barada hasabat berdi.

Günbatar sebite saparynyň çäklerinde wise-premýer Döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň täze edara binasynyň açylyş dabarasyna, şeýle hem Ahal — Balkan täze ýokary woltly iki halkaly asma elektrik geçiriji ulgamy ulanmaga bermek dabarasyna gatnaşdy. Şonuň bilen birlikde, Balkan welaýatynyň etraplarynda bina edilýän durmuş maksatly binalarda we desgalarda işleriň ýagdaýy gözden geçirildi, bu desgalaryň gurluşygy ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalarynyň çäklerinde alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ykdysady, maliýe-bank ulgamynyň edaralarynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça göz öňünde tutulan çäreleri durmuşa geçirmegiň barşyny berk gözegçilikde saklamagyň möhümdigini belledi. Şol bir wagtda ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan şu ýyla bellenilen meýilnamalaryň ýerine ýetirilişini hemişe üns merkezinde saklamak zerurdyr.

Döwlet Baştutanymyz bu baradaky gürrüňi dowam edip, “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy mynasybetli täze desgalaryň açylmagynyň dabaralaryna aýdyň öwüşgin çaýmalydygyny belledi. Şoňa görä-de, olary ulanmaga bermegiň taýýarlyk işlerine ýokary jogapkärçilikli çemeleşmek gerek diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Bu talap gurluşyk işleriniň hiline, binalaryň we desgalaryň, inžener-tehniki üpjünçilik ulgamynyň göwnejaý işledilmegine, şeýle hem daşky we içki timarlaýyş hem-de ýanaşyk çäkleri abadanlaşdyrmak işlerine hem degişlidir diýip, milli Liderimiz wise-premýere birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow gyş möwsümine taýýarlyk görlüşi hem-de içerki sarp edijileriň tebigy gaz bilen bökdençsiz we ygtybarly üpjün edilişi barada hasabat berdi. Şu maksat bilen, “Türkmengaz” döwlet konserni tarapyndan toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar.

Ugurdaş düzümleýin desgalarda durkuny täzelemek hem-de düýpli abatlamak işleriniň ýerine ýetirilendigi, tehniki taýdan gözden geçirilendigi bellenildi. Häzir ýurdumyz boýunça täze hojalyklarda we ýaşaýyş jaý toplumlarynda gaz hasaplaýjy enjamlary ornaşdyrmak işleri dowam etdirilýär. Sarp edijiler tarapyndan tebigy gazdan peýdalanmagyň howpsuzlyk düzgünleriniň we kadalarynyň berk berjaý edilmegi boýunça degişli çäreler görülýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, howanyň sowamagy bilen ýaşaýyş jaýlaryny we beýleki durmuş maksatly desgalary, şol sanda mekdepleri, çagalar baglaryny, saglygy goraýyş edaralaryny hem-de kärhanalary we guramalary gaz bilen bökdençsiz üpjün etmegiň zerurdygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, degişli inženerçilik-tehniki ulgamlary kadaly ýagdaýda saklamagyň hem-de olara ýokary hilli hyzmat etmegiň gaýragoýulmasyz wezipeler bolup durýandygy bellenildi. Şeýle hem tebigy gazy rejeli ulanmak, ilat tarapyndan gaz we ýyladyş enjamlarynyň dogry ulanylmagyny üpjün etmek meselelerine aýratyn üns bermek zerurdyr. Döwlet Baştutanymyz aýdylanlary jemläp, wise-premýere bu ugurda alnyp barylýan işleri berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew gözegçilik edýän pudaklaryndaky işleriň ýagdaýy hem-de ýurdumyzyň welaýatlarynda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.

Welaýatlarda geljek ýylyň hasyly üçin güýzlük bugdaýyň ekişi tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar, bu ugurda degişli agrotehniki çäreler görülýär, şol sanda ýerleri mineral dökünler bilen iýmitlendirmek we gögeriş hem-de ösüş suwuny tutmak işleri alnyp barylýar.

Bugdaý we gowaça ösdürip ýetişdirýän ekerançylara mineral dökün, tohum hem-de himiki serişdeler ýeňillikli bahadan berilýär, tehniki hyzmatlar amala aşyrylýar, tabşyrylan önüm üçin haryt öndürijiler bilen özara hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilýär. Şunuň bilen baglylykda, degişli resminamanyň taslamasy taýýarlanyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, obasenagat toplumynda amala aşyrylýan özgertmeleriň pudagy tehniki we tehnologik taýdan döwrebaplaşdyrmaga, ýurdumyzda öndürilýän dürli oba hojalyk önümleriniň mukdaryny artdyrmaga gönükdirilendigini nygtady.

Milli Liderimiz ekerançylary goldamak boýunça maksatnamalaýyn çäreleri görmegiň wajypdygyny belläp, hödürlenen resminama gol çekdi hem-de ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi we bu babatda anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow dünýä bazarlarynda uly isleg bildirilýän ýodbrom önümçiligini artdyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, “Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň “Bereket” hem-de “Balkanabat” ýod zawodlarynda ýerasty ýodly we bromly suwlary gaýtadan işlemek arkaly, ýokary hilli tehniki ýoduň 500 tonnadan gowragynyň öndürilýändigi, şonuň aglaba böleginiň daşary ýurtlara iberilýändigi bellenildi.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, Balkan welaýatyndaky “Balkanabat” ýod zawodynyň düzüminde tehniki ýod, brom we bromly önümleri öndürýän desgalary gurmak göz öňünde tutulýar.

Himiýa pudagynyň öňünde goýlan wezipeleri çözmek maksady bilen, “Türkmenhimiýa” döwlet konserni şeýle önümçilik desgalaryny taslamalaşdyrmakda we gurmakda uly tejribä eýe bolan meşhur daşary ýurt kompaniýalaryndan anyk teklipleri aldy.

Wise-premýer häzirki wagtda taslama kuwwatlylygy 450 tonna bolan “Balkanabat” zawodynda tehniki ýoduň ýylda 340 tonnasynyň öndürilýändigini belläp, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna birnäçe anyk teklipleri hödürledi.

Zawodyň binýadynda ýodly we bromly çig mal ýataklaryndaky guýularda düýpli abatlaýyş işlerini geçirmek arkaly kärhananyň düzüminde täze önümçilik desgalaryny gurmak meýilleşdirilýär. Şu maksat bilen, zawodyň ýodly we bromly çig mal ýataklarynda tehniki ýod, brom we bromly önümleri öndürýän desgalary gurmak barada gyzyklanma bildirýän kompaniýalaryň arasynda bäsleşik geçirmek teklip edilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, türkmen topragynyň baý tebigy çig mal serişdelerinden eksport ugurly önümleri öndürmek boýunça täze kuwwatlyklary döretmäge aýratyn ähmiýet berilýändigini nygtady.

Milli Liderimiz Türkmenistanyň ýodbrom suwlarynyň iri ýataklaryna eýedigini hem-de ýody çykarmak boýunça dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýändigini nazara almak bilen, ýurdumyzda himiýa senagatyny, hususan-da, içerki we daşarky bazarlarda uly islegden peýdalanýan ýodbrom önümçiligini mundan beýläk-de ösdürmek üçin ähli şertleriň döredilmelidigini nygtady.

Döwlet Baştutanymyz hödürlenen teklipleri, umuman, makullap, wise-premýere ýurdumyzyň günbatar sebitinde hereket edýän iri zawodlarda ýokary hilli tehniki ýoduň öndürilýän möçberini artdyrmagyň mümkinçiliklerini öwrenmek boýunça işleri dowam etdirmegi hem-de bu işe şol ulgamda uly tejribä we tehnologiýalara eýe bolan daşary ýurtly kompaniýalary işjeň çekmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyna görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi. Wise-premýer bu çäräniň 29-njy oktýabra meýilleşdirilendigini habar berdi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna açylyş dabarasynyň maksatnamasynyň taslamasy hödürlenildi, onuň dowamynda dabara gatnaşyjylar Dolandyryş merkeziniň işi, ulag serişdelerine hyzmat ediş zolaklary, töleg terminallary, hyzmat ediş desgalary, howpsuzlyk we gözegçilik elektron ulgamlary, şeýle hem sürüjileriň we ýolagçylaryň dynç almagy üçin döredilen şertler bilen tanşarlar.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň telekeçileriniň tagallalary bilen çylşyrymly inženerçilik desgalarynyň onlarçasynyň hem-de ýokary tizlikli awtomobil ýollarynyň gurulýandygyny nygtady. Olar häzirki zaman we ýokary netijeli ulag düzümini kemala getirmekde uly ähmiýete eýedir.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoly halkara ölçegleriň talaplaryna doly kybap gelmek bilen, Türkmenistanyň örän möhüm üstaşyr ulag geçelgesi hökmündäki ornuny pugtalandyrmaga ýardam bermelidir diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Milli Liderimiz awtomobil ulagynyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň ekologiýanyň we howpsuzlygyň ýokary ölçeglerine laýyklykda döwrebaplaşdyrylmagynyň döwletimiziň durmuş-ykdysady syýasatynyň möhüm ugrudygyny belläp, ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň açylyş dabarasyny ýokary derejede geçirmek üçin ähli şertleriň üpjün edilmegi babatda wise-premýere birnäçe tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa şu ýylyň noýabr aýynda geçiriljek esasy çäreleriň we medeni-durmuş maksatly binalary açyp ulanmaga bermegiň tertibi barada hasabat berdi.

2021-nji ýylyň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilmegi mynasybetli paýtagtymyzda hem-de ýurdumyzyň sebitlerinde döredijilik duşuşyklaryny, onlaýn maslahatlary, sergileri, aýdym-sazly dabaralary geçirmegiň, döredijilik bäsleşikleriniň jemlerini jemlemegiň göz öňünde tutulýandygy bellenildi.

Hasyl toýy, ählihalk bag ekmek dabarasy hem-de milli manadymyzyň dolanyşyga girizilmeginiň 28 ýyllygy mynasybetli dabaralary geçirmek meýilleşdirilýär. Aşgabatda we Ahal welaýatynda ýaşaýyş jaýlarynyň, saglygy goraýyş ulgamynyň edaralarynyň, durmuş-medeni we önümçilik maksatly desgalaryň açylyşyna gabatlanyp, döredijilik çäreleri guralar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, wise-premýere öňümizdäki baýramçylyk çäreleriniň hem-de täze desgalaryň açylmagy mynasybetli geçiriljek dabaralaryň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek boýunça birnäçe tabşyryklary berdi.

Milli Liderimiz bu çäreleriň ählisiniň türkmen halkynyň özboluşly däplerini, baý medeni mirasyny hem-de häzirki döwrüň döredijilik kuwwatyny beýan etmelidigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, ýaşlary watançylyk ruhunda terbiýelemekde medeni mirasy hem-de ýurdumyzyň häzirki döwürde gazanýan üstünliklerini ulanmak boýunça işleriň wajypdygy nygtaldy. Biz mähriban halkymyzyň ruhy gymmatlyklaryny aýawly saklamak we baýlaşdyrmak bilen çäklenmän, eýsem, ýaşlaryň arasynda wagyz-nesihat işlerini hem alyp barmalydyrys, olary gazanýan üstünliklerimiziň we ägirt uly meýilnamalarymyzyň ruhunda terbiýelemelidiris, ýaşlar biziň geljegimizdir, olar Watanymyzyň ertirki bagtyýar gününe ynamly bolmalydyr diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we bu babatda wise-premýere anyk görkezmeleri berdi.

Döwlet Baştutanymyz Garaşsyzlygyň 30 ýylynyň dowamynda ýurdumyzy hem-de mähriban halkymyzyň durmuşyny düýpli özgerden giň gerimli işleriň ýerine ýetirilendigini belledi. Ata Watanymyzyň Garaşsyzlyk ýyllarynda ýeten belent sepgitlerini, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň “Döwlet adam üçindir!” diýen şygarynda öz beýanyny tapan durmuş ugurly syýasatymyzy amala aşyrmakda gazanylan üstünliklerimizi giňden wagyz etmek zerurdyr.

Şu maksat bilen kino sungatynyň mümkinçiliklerinden işjeň peýdalanmak, adamlaryň durmuşynda bolup geçýän özgerişlikler, türkmenistanlylaryň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň has-da gowulandyrylmagy barada gürrüň berýän, parahatçylygyň hem-de ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly öňe barýan eziz Watanymyzy wasp edýän täze filmleri döretmek möhümdir diýip, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy we bu babatda wise-premýere degişli tabşyryklary berdi.

Döwlet Baştutanymyz medeni-ynsanperwer ulgamda döwletara hyzmatdaşlygy ösdürmegiň ähmiýetini belläp, bu möhüm işiň Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy ugruna laýyklykda amala aşyrylýandygyny hem-de Garaşsyz, hemişelik Bitarap türkmen döwletiniň tutuş dünýäde parahatçylygyň we ösüşiň bähbidine dünýä bileleşigi bilen dost-doganlyk gatnaşyklaryny, köpugurly hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilendigini nygtady.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Toýlyýew sanly bilim ulgamyny ösdürmek boýunça geçirilýän işler baradaky hasabatynyň çäklerinde döwlet Baştutanymyzyň garamagyna Maglumata elýeterlilik merkezini döretmek baradaky teklibi hödürledi.

Türkmenistanda Sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň konsepsiýasyny durmuşa geçirmegiň meýilnamasyna laýyklykda, bilim edaralarynyň işini has-da kämilleşdirmek, bilim bermegiň ähli basgançaklaryny ýokary hilli elektron bilim maglumatlary bilen üpjün etmek, bilim edaralarynda berilýän bilimiň mazmunyny baýlaşdyrmak, şeýle hem okatmagyň hiliniň dünýä derejesine laýyk gelmegini üpjün etmek boýunça yzygiderli işler amala aşyrylýar.

Koreýa Respublikasynyň Ylym we maglumat tehnologiýalary ministrligi ýokary tizlikli internet ulgamyny gurnamak üçin döwrebap aragatnaşyk enjamlary, kompýuter serişdeleri, zerur serwerler, tor we programma önümleri bilen üpjün edilen Maglumata elýeterlilik merkezini döretmek baradaky teklip bilen çykyş etdi. Bu teklip Bilim ministrligi tarapyndan öwrenildi hem-de oňa bilim ulgamynda türkmen-koreý hyzmatdaşlygyny giňeltmekde möhüm ädim hökmünde baha berildi. Bu merkez ýurdumyzyň sanly bilim ulgamynyň tehnologiýa we innowasiýa esasynda ösdürilmegine, sanly bilim hyzmatlarynyň kämilleşdirilmegine, bilim bermegiň ähli basgançaklarynda häzirki zaman elektron okuw-usulyýet binýadynyň döredilmegine, raýatlaryň elektron bilim gorlaryna elýeterliligini üpjün etmek arkaly olaryň web-dizaýn, programmirleme boýunça sowatlylygyny artdyrmaga ýardam berer.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, döwrebap sanly bilim ulgamynyň döredilmeginiň Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe öňde goýlan belent maksatlary nazara almak bilen, döwlet syýasatynyň ileri tutulýan wezipesidigini aýtdy. Bu ugurda geçirilýän çäreler ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek üçin zerur şertleriň döredilmegine gönükdirilendir, bu bolsa, öz nobatynda, Türkmenistanyň mundan beýläk-de okgunly ykdysady ösüşini üpjün eder hem-de ilatyň durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna ýardam berer. Şunuň bilen baglylykda, hemmetaraplaýyn bilimli hünärmenleri taýýarlamagyň zerurdygyny hasaba almak bilen, bilim ulgamyny hem-de hünär taýýarlygyny talabalaýyk döwrebaplaşdyrmak we bilim maksatnamalaryny umumy ykrar edilen halkara ölçeglere kybap getirmek möhümdir.

Milli Liderimiz Maglumata elýeterlilik merkezini döretmek baradaky beýan edilen teklibi makullap, koreýaly hyzmatdaşlarymyz bilen bilelikdäki täze taslamanyň Türkmenistan bilen Koreýa Respublikasynyň arasynda uzak möhletleýin, özara bähbitlilik esasynda guralýan hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine uly goşant boljakdygyny belledi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanow gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işler, şeýle hem harby we hukuk goraýjy edaralaryň şahsy düzüminiň arasynda geçirilýän harby-watançylyk işlerini kämilleşdirmek maksady bilen durmuşa geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Ugurdaş okuw mekdepleriniň harby talyplarynyň, ýaş serkerdeleriň, degişli düzümleriň işgärleriniň arasynda watançylyk terbiýesini bermegiň ulgamyny berkitmek we ösdürmek boýunça netijeli çäreler geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, bu möhüm işlerde harby-watançylyk terbiýesini bermegiň bitewi ulgamyny işläp taýýarlamagyň we durmuşa geçirmegiň esasy wezipe bolup durýandygyny belledi, bu wezipeleri ýerine ýetirmek maksady bilen, ýurdumyzyň jemgyýetçilik guramalary bilen ýakyn gatnaşyklar ýola goýulmalydyr, oňa harby we hukuk goraýjy edaralaryň işde we gullukda uly tejribe toplan weteranlary işjeň çekilmelidir. Munuň özi harby we hukuk goraýjy edaralaryň şahsy düzüminde ýokary watançylyk düşünjesini kemala getirmek, olary Watanymyza çäksiz söýgi, döwletimiziň bähbitlerini goramak boýunça raýatlyk hem-de konstitusion borçlaryny ýerine ýetirmäge taýýarlyk ruhunda terbiýelemek boýunça işleri öz içine alýar.

Watançylyk, edermenlik we gaýduwsyzlyk ýaly häsiýetler türkmen halkyna gadymdan mahsusdyr. Şunuň bilen baglylykda, ýaşlaryň arasynda şöhratly milli ýörelgeler esasynda çäreleri guramak, ýaş nesilde ýokary raýatlyk, Watanymyza wepalylyk duýgusyny terbiýelemek we olary ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň hatarlarynda gulluk etmäge taýýarlamak zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz wise-premýere, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretaryna birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň ulanmaga berilmegi bilen bagly meýilleşdirilýän ulag gatnawlary barada hasabat berdi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň baştutanlygynda döwrebap awtoulag ýollary gurulýar we işe girizilýär, halkara üstaşyr ulag geçelgeleri döwrebaplaşdyrylýar. Ýolagçylara ýokary hilli hyzmat edilýär. Şunuň bilen baglylykda, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän Aşgabat —Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň ulanylmaga berilmeginiň uly ähmiýeti bellenildi. Halkara guramalaryň, sebit ulag-logistika assosiasiýalarynyň wekilleriniň geçiriljek açylyş dabarasyna gatnaşmagy hem muňa şaýatlyk edýär.

Täze ýokary tizlikli ýoluň degişli böleginde Aşgabat — Kaka, Aşgabat —Duşak we Aşgabat — Tejen şäherara ugurlary boýunça awtobus gatnawlaryny hem-de ýurdumyzyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerini göz öňünde tutup, Türkmenbaşy — Artyk, Türkmenbaşy — Sarahs, Türkmenbaşy — Ymamnazar, Türkmenbaşy — Farap we beýleki birnäçe ugurlarda üstaşyr ýükleri daşaýan awtoulag serişdeleriniň gatnawyny ýola goýmak meýilleşdirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Tejen böleginiň ulanylmaga berilmeginiň ýurdumyzyň ýol ulgamynyň geçirijilik ukybyny, logistik hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmaga, halkara üstaşyr ulag düzümi hem-de Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen goňşy döwletler bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmäge ýardam etjekdigini nygtady.

Milli Liderimiz ýokary tizlikli döwrebap ýoluň täze böleginiň tehniki derejesi babatda ýol gurluşygynyň nusgasy bolup durýandygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz ýokary tizlikli ýoluň ulanylmaga berilmeginiň Türkmenistanyň çägi bilen üstaşyr ýük daşamalaryň möçberini artdyrmaga mümkinçilik berjekdigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz bu ýoluň ulanylmaga berilmeginiň awtomobil ulaglary bilen Türkmenbaşydan ýük daşamagyň uly mümkinçiliklerini açýandygyny nygtap, agentligiň ýolbaşçysyna bu ugurdaky işleri dowam etdirmegi tabşyrdy.

Mejlisiň barşynda döwlet durmuşynyň käbir beýleki möhüm meselelerine-de garaldy hem-de olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi.

Döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlaryň ählisine berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny we berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.