Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň sergisi we maslahaty

AŞGABAT, 17-nji mart (TDH). Şu gün paýtagtymyzda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň sergisi we maslahaty öz işine başlady. Olar ýurdumyzyň telekeçileriniň 26 müňe golaýyny birleşdirýän bu iri düzümiň döredilen gününe bagyşlanýar.

Türkmenistanda telekeçilik ulgamyny hemmetaraplaýyn ösdürmek, döwrebap bazar usullaryny giňden ornaşdyrmagyň hasabyna onuň ornuny giňeltmek hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan durmuş-ykdysady syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Döwlet Baştutanymyzyň ykdysady strategiýasyna laýyklykda, milli ykdysadyýetimizi senagatlaşdyrmakda hem-de dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmekde telekeçilige aýratyn orun berilýär.

Bu barada milli Liderimiziň TSTB-niň sergisine we maslahatyna gatnaşyjylara iberen Gutlag hatynda hem aýdylýar. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, şeýle dabaraly çäreleriň geçirilmegi «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda aýratyn many-mazmuna eýe bolýar. Çünki, Berkarar döwletimiziň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň giňden baýram edilýän ýylynda guralýan sergi hususy telekeçiligi ösdürmäge gönükdirilen syýasatyň üstünlikli amala aşyrylýandygyna, ýurdumyzyň telekeçilerine döwlet goldawlarynyň öz miwelerini berýändigine şaýatlyk edýär.

“Biz geljekde hem kiçi, orta we iri telekeçiligi ösdürmäge ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde garap, bu ugurda döwlet tarapyndan goldaw berilmegini dowam etdireris. Dürli pudaklarda telekeçiligiň mümkinçiliklerini giňden peýdalanmak bilen, raýatlaryň telekeçilik başlangyçlaryny goldap, maýa goýum işjeňligini höweslendireris” diýlip, milli Liderimiziň Gutlagynda aýdylýar.

Döwlet Baştutanymyzyň Gutlagy açylyş dabarasyna gatnaşan hökümet agzalary, Mejlisiň ýolbaşçylary we deputatlary, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň hem-de habar beriş serişdeleriniň wekilleri tarapyndan uly üns bilen diňlenildi.

Häzir öz ykdysadyýetini bazar gatnaşyklarynyň ýörelgeleri esasynda ösdürýän ýurdumyzda halk hojalyk toplumynyň bu ulgamyny netijeli hem-de sazlaşykly ösdürmek üçin amatly hukuk, ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredildi. Munuň şeýledigi salgyt ulgamynyň kämilleşdirilmeginde, eksport-import amallaryny geçirmegiň ýönekeýleşdirilmeginde, ýeňillikli karzlaşdyrmakda öz beýanyny tapýar. Döwlet Baştutanymyz kiçi we orta telekeçiligi goldamak syýasatyny dowam etmek bilen, telekeçiler üçin ýer böleklerini bermegiň düzgünini, karz, gümrük we söwda amallaryny ýeňilleşdirmek barada görkezme berdi. Sebitlerde erkin ykdysady zolaklary döretmegiň işjeňleşdirilmegine uly üns berilýär.

Bu çäreler kiçi we orta telekeçiligi goldamak boýunça 2018 — 2024-nji ýyllar üçin döwlet maksatnamasynyň yzygiderli amala aşyrylmagynyň çäklerinde durmuşa geçirilýär. Bu maksatnama Türkmenistanda telekeçiligi işjeňleşdirmek arkaly ykdysady we durmuş ösüşiniň ýokary depginlerini üpjün etmäge gönükdirilendir.

TSTB-niň döredilen gününden bäri döwlet-hususy telekeçilik gatnaşyklarynyň üstünligine we geljeginiň uludygyna şaýatlyk edýän iri taslamalaryň ençemesi amala aşyryldy. Diňe geçen ýyl hususy ulgamyň wekilleri senagat önümleriniň öndürilýän möçberini 103,5 göterim, oba hojalyk we azyk önümlerini 134 göterim artdyrdylar. Haryt dolanyşygy 103,7 göterim, ilata edilýän hyzmatlar 110,1 göterim ýokarlandy.

Statistika baradaky döwlet komitetiniň maglumatlaryna görä, ykdysadyýetiň hususy ulgamynda ilatyň 50,3 göterimi, döwlet-hususy görnüşdäki kärhanalarda bolsa ilatyň 22 göterimi zähmet çekýär.

Ykdysadyýetiň döwlet bölegini azaltmak boýunça wezipe milli Liderimiziň döwlet eýeçiligini yzygiderli hususylaşdyrmak baradaky umumy strategiýasyna girýär, munuň özi hususy ulgamyň ornuny pugtalandyrmaga ýardam edýär.

Hususy işewürligiň kärhanalary möhüm durmuş wezipesini çözmek bilen, ilatyň iş bilen üpjünçilik meselesini amal edýär. Şunda hususy telekeçilik ulgamynda işleýän zenanlaryň sanynyň umumy mukdarda 54,3 göterime barabardygy bellärliklidir.

Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan giň halkara hyzmatdaşlyk syýasaty telekeçilere dünýäniň dürli ýurtlarynyň işewür toparlary, halkara işewürlik düzümleri bilen özara bähbitli gatnaşyklary işjeň ösdürmäge mümkinçilik berýär, bu bolsa ýurdumyzyň dünýäniň ykdysady ulgamyna goşulyşmagyna hem-de hojalygy dolandyrmagyň öňdebaryjy usullaryna geçmäge ýardam edýär. Häzirki wagtda bu maksatlar üçin sanly tehnologiýalar giňden ulanylýar.

Muňa mysal hökmünde ýakynda geçirilen fransuz hususy işewürliginiň wekilleri hem-de TSTB-niň hemişelik hyzmatdaşlarynyň biri — “MEDEF International” assosiasiýasynyň telekeçileri bilen duşuşygy görkezmek bolar. Onuň barşynda işewür hyzmatdaşlygy ösdürmäge bolan isleg tassyklanyldy.

Şu gün Söwda-senagat edarasynyň sergiler merkezinde diňe gazanylan üstünlikler däl-de, eýsem, milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda diýen ýaly işjeňligini görkezýän işewürlik düzümleriň uly mümkinçilikleri bilen tanyşdyryldy. Şunda öňdebaryjy tehnologiýalara üns berlip, olaryň üsti bilen daşary ýurtlardan getirilýän hem-de eksport ugurly önümleriň önümçiligi boýunça wezipeler çözülýär.

Bu ýerde öz diwarlyklaryny sergä gatnaşyjylaryň iki ýüze golaýy, şol sanda paýtagtymyzda hem-de welaýatlarda iri möçberli döwlet taslamalaryny amala aşyrýan TSTB-niň düzümleri, “Rysgal” paýdarlar täjirçilik banky, iri kärhanalar we hojalyk jemgyýetleri görkezýärler.

Ýeri gelende aýtsak, ýurdumyzyň önüm öndürijileriniň diwarlyklaryny bezemekde hem-de öndürýän dürli harytlarynda “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilen ýylda bellenilýän şanly seneleriň — eziz Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň hem-de Aşgabadyň 140 ýyllygynyň nyşanlary giňden ulanylýar.

Obasenagat toplumynda, azyk we gaýtadan işleýän senagatda ýöriteleşdirilen TSTB-niň agzalarynyň alyp barýan işleri sergide giňden beýan edilýär. Bu ulgamyň kärhanalary ýurdumyzyň azyk bolçulygyny berkitmäge mynasyp goşant goşýarlar.

Häzir telekeçiler et, süýt önümleriniň, çagalar iýmitiniň, gök we miwe şireleriniň, şireli suwlaryň, maýoneziň, doňdurmanyň, gaplanan önümleriň, balyk önümleriniň, süýji-kökeleriň dürli görnüşlerini öndürýärler. Oba hojalyk önümlerini öndürijiler bakja, gök we miwe, şol sanda ýurdumyz üçin adaty bolmadyk önümleriň öndürilişini artdyrýarlar.

Türkmen telekeçileri täze suwarymly ýerleri özleşdirmegiň, şol ýerlerde oba hojalyk ekinlerini goşmaça ekmegiň, miweli baglar hem-de üzüm nahallaryny ekmegiň, ýyladyşhana hojalyklarynyň meýdanyny giňeltmegiň hasabyna azyk önümleriniň öndürilişini artdyrmak ugrunda uly tagallalary edýärler. Munuň özi içerki bazary önümler bilen üpjün etmäge hem-de eksport amallaryny artdyrmaga mümkinçilik berýär.

Hususy oba hojalyk önüm öndürijileri umumy meýdany 356 gektardan gowrak bolan ýyladyşhana hojalyklarynyň 100-den gowragyny gurdular. Hojalyklaryň köpüsi döwrebap ýokary tehnologiýaly enjamlary hem-de ekinlere ideg etmegiň innowasion usullaryny peýdalanmak bilen tutuş ýylyň dowamynda gök önüm ýetişdirýärler.

Sergä gatnaşyjylaryň hatarynda iri oba hojalyk kärhanalary, döwrebap ýyladyşhana hojalyklary, guşçulyk, maldarçylyk, balykçylyk, gök-bakja önümleri we miweleri gaýtadan işleýän önümçilik toplumlary bar. Şolaryň hatarynda “Nurly meýdan” daýhan hojalygy ýurdumyzda ilkinji gezek inkubasiýa guşçulygy boýunça taslamany durmuşa geçirdi. Bu taslama broýler towuk etini we ýumurtgany senagat önümçiligine çykarmaga mümkinçilik berip, ulgamda ulanylýan tehnologiýany peýdalanmaga kömek edýär. Bu hojalyk Balkan welaýatynyň Bereket etrabynda ozal ýurdumyzyň çäklerinden daşarda satyn alynýan mallar üçin iýmleriň önümçiligini özleşdirdi.

Balygy köpeltmek we gaýtadan işleýän “Hazar balyk” toplumy, “Ajaýyp ussat halal önümleri”, “Ak toprak” kärhanalary, “Hoş zaman” guşçulyk toplumy, “Bereketli”, “Altyn hilal”, “Toý zaman” hojalyk jemgyýetleri we beýlekiler azyk önümleriniň dürli görnüşlerini öndürmekde we öňdebaryjy dünýä tejribesini ulanmagyň oňyn netijelerini görkezýärler.

Her ýyl geçirilýän sergä — TSTB-niň ähli agzalary üçin möhüm hasabat çäresine gabatlanyp, täze önümleriň tanyşdyrylyş dabarasy geçirilýär. Ine, bu sergide hem şeýle boldy. “Owadan ülke” zawodynda çykarylýan “Nur” söwda nyşanly önümleriň hatarynda souslaryň täze görnüşleriniň üçüsi — peýnir, sarymsak we kömelek souslary, gawundan ýasalan dürli önümler (gawun şerbedi, marinada ýatyrylan gawun, gawun mürepbesi) peýda boldy. Ýakyn wagtda satuwda süýji-köke öndürijiler üçin pýure peýda bolar. Olar hem sergide süýji önümleriň dürli görnüşlerini görkezýärler. Mälim bolşy ýaly, “Hasar”, “Misgär”, “Duýgy” kärhanalarynyň we beýlekileriň önümleri ýurdumyzyň çäklerinden daşarda hem tanalýar. Şeýle hem bu ýerde çörek we çörek önümleriniň baýramçylyk görnüşinde bezelen görnüşleri görkezilýär.

Sergide “Aýaz baba”, “Elin”, “Gönezlik”, “Täze aý önümleri”, “Ýüpek ýoly gurluşyk”, “Ýaşyl ýaýla” hojalyk jemgyýetleriniň, “Şawat” paýdarlar jemgyýetiniň we beýleki önüm öndürijileriň dürli süýt önümleri görkezilýär. “Erteki”, “Täze aý” söwda nyşanly doňdurmalaryň görnüşleri ýylsaýyn artyp, olar hem eksport ugurly haryda öwrüldi.

“Akdaş miwe içgileri”, “Berk akar”, “Ýakymly kümüş suwy”, “Biýat”, “Döwür gurluşyk”, “Çäksiz lezzet”, “Mahmal zip” hojalyk jemgyýetleri we beýlekiler tebigy gök we miwe suwlarynyň, şireleriň we içgileriň, arassa agyz suwunyň dürli görnüşlerini görkezýärler.

“Parahat” hususy kärhanasynyň diwarlygynda ýerli çig malyň esasynda öndürilýän, emeli goşundylary bolmadyk çagalar iýmitiniň — gök we miwe pýuresiniň dürli görnüşlerini görmek bolýar. Kärhananyň diwarlygynda ýurdumyzda giňden tanalýan hem-de eksport ugurly önümler — “Joş”, “Eçil” şire suwlary, “ÖZI” nyşanly içgiler, sowuk çaý, dürli goýultmalar hem-de ýerli çig maldan şireli suwlary öndürmek üçin goşundylar, saklaýyş möhleti dowamly bolan süýt we süýt önümleri görkezilýär. Täze önümleriň hatarynda “Däp” söwda nyşanly içilýän ýogurtlar hem bar.

“Parahat” hususy kärhanasy ýurdumyzda ilkinji bolup, şol önümleriň ençemesini öndürdi, kärhananyň zawodlarynyň bolsa sebitde deňi-taýy ýok.

Telekeçiler sergä gelenleri ýyladyşhana enjamlarynda ulanylýan döwrebap tehnologiýalar hem-de ekologiýa babatda geçirilýän işler bilen tanyşdyrýarlar.

Häzirki wagtda oba hojalyk işewürliginiň gök ekerançylyk, bagçylyk we gülçülik ýaly ugurlary işjeň ösdürilýär. “Ter”, “Ýigit”, “Ter önüm” hojalyk jemgyýetleriniň, “Has”, “Ýakyn dost” kärhanalarynyň, “Parasatly” daýhan hojalygynyň we beýlekileriň ekologiýa taýdan arassa we özüne çekiji önümleri munuň subutnamasydyr.

Ýurdumyzyň kärhanalarynyň mynasyp bolan ISO we NASSR halkara güwänamalary olaryň çykarýan azyk önümleriniň ýokary hiline we ekologiýa taýdan howpsuzlygyna şaýatlyk edýär. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň başlangyjy bilen döredilen “Hil standart” hojalyk jemgyýeti azyk önümleriniň howpsuzlygynyň goragynda durup, ýurdumyzda azyk önümleriniň howpsuzlygyny seljermek boýunça ilkinji barlaghana merkezidir. Bu düzümiň azyk önümlerini seljerme babatda ygtyýarlylygy standart boýunça ISO/IEC17025:2017 halkara akkreditasiýasy bilen tassyklanyldy.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyny durmuşa geçirmekdäki mümkinçilikleri bilen tanyşdyryş serginiň esasy çäreleriniň biri boldy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow işewürler birleşmesiniň öňünde internet arkaly söwdalaşyklaryň möçberini artdyrmak, ýurdumyzyň içinde elektron söwdasy üçin öz meýdançalarymyzy döretmek, Diýarymyzda öndürilýän harytlaryň halkara giňişlikdäki mahabatyny güýçlendirmek bilen baglanyşykly möhüm wezipeleri goýdy.

Mälim bolşy ýaly, söwda we hyzmatlar ulgamynda işleýän hususy kompaniýalar internet söwdasynyň gerimini giňeldýärler, ykjam elektron goşundylary döredýärler, şonuň ýaly-da, öndürilýän harytlary ara daşlykdan ýerlemek üçin meşhur internet meýdançalarynyň mümkinçiliklerinden barha köp peýdalanýarlar. Şunuň bilen baglylykda, “Kerweniň” soňky taslamalarynyň birini mysal hökmünde bellemek bolar. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hem-de “Türkmen-Tranzit” kompaniýasy bilelikde ony durmuşa geçirmäge girişdiler. Ol önüm öndürijileriň we alyjylaryň arasyndaky hyzmatdaşlygy ýönekeýleşdirýän elektron onlaýn söwda binýadydyr. Taslama ýurdumyza daşary ýurt maýa goýumlarynyň çekilişini üpjün etmäge, söwdany awtomatlaşdyrmaga, söwda dolanyşygynyň mukdaryny hem-de býujete salgytlaryň gelip gowuşmagyny artdyrmaga gönükdirilendir.

Telekeçiler döwlet Baştutanymyz tarapyndan öňe sürlen elektron senagaty döretmek hem-de ösdürmek boýunça maksatnamany durmuşa geçirmäge işjeň goşulyşdylar. Şunda ýokary netijeli ekologiýa taýdan arassa önümçilige, ähli pudaklarda sanly ulgamy hem-de tehnologiýa täzeliklerini ornaşdyrmaga uly üns berilýär.

Sergide ýurdumyzyň daşary ýurtlarda öndürilýän önümlerden asla kem durmaýan hem-de alyjylaryň arasynda uly islegden peýdalanýan durmuş tehnikasyny — gaz hem-de elektrik plitalaryny, howur peçlerini, mikrotolkunly peçleri, smart-telewizorlary öndürijileriň diwarlyklary ünsüňi özüne çekýär.

Häzirki zaman senagat we elektron önümleriniň dürli görnüşlerini öndürýän “Aýdyň gijeler” hojalyk jemgyýetiniň diwarlyklary bu ýere gelýänleriň ünsüni bada-bat özüne çekýär. Hojalyk jemgyýeti 2017-nji ýylda energiýa tygşytlaýjy, ekologiýa taýdan arassa, 3 W-dan 96 W-a çenli LED çyralaryny, awtoulag ýollaryny yşyklandyrmak üçin ýokary woltly alýumin prožektorlary öndürip başlady, şonuň ýaly-da, her ýyl 1-nji synpa gelýän çagalara gowşurylýan okuw kompýuterleriniň önümçiligini ýola goýdy.

“Aýdyň gijeler” hojalyk jemgyýetiniň hem-de Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň işjeň gatnaşmagynda döredilen bilelikdäki kärhananyň — ýurdumyzyň elektron senagatynyň ilkinji kärhanasynyň tejribesi çuň mana eýedir, sebäbi, ol döwletiň hem-de hususyýetçileriň ýokary derejedäki hyzmatdaşlygynyň mysalydyr.

Bu hojalyk jemgyýetiniň önümleriniň görnüşleriniň sany yzygiderli artýar we iki simkartly öýjükli telefonlary, smartfonlary, dürli görnüşli monobloklary, smart-telewizorlary, split-kondisionerleri, internet ulgamyny paýlaýjylary — routerleri, şonuň ýaly-da, suwy sowatmaga hem-de gyzdyrmaga niýetlenen kulerleri öz içine alýar.

Kompaniýa tarapyndan öndürilýän suwuk-kristal ekranly, 32 we 42 dýuým ölçegli “Tolkun”, 55 dýuýmly “Zemin” telewizorlary degişli iň gowy dünýä nusgalary bilen bäsdeşlige ukyplydyr. Geçen ýyl kärhana internet ulgamynda resmi saýt arkaly olary ýerläp başlady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň ýurdumyzda öndürilmegi diňe bir importuň möçberini azaltmaga mümkinçilik bermän, eýsem, ilaty uly isleg bildirilýän harytlar bilen elýeterli bahalardan üpjün etmäge mümkinçilik berer.

Sergä gelenler “Türkmen ýyldyzy” kärhanasynyň işi bilen tanşyp bilýärler. Ol beketleri, elektrik hereketlendirijileri, generatorlary hem-de transformatorlary gurnamak, ýeňil we düýpli bejermek, elektrik enjamlarynyň ähli görnüşlerini synagdan geçirmek boýunça öz mümkinçiliklerini görkezýär.

Däp bolşy ýaly, sergide gurluşyk ulgamyndaky telekeçileriň işleri hem görkezilýär. Hususy kompaniýalara döwlet maksatnamalarynyň çäklerindäki, şol sanda Aşgabady abadanlaşdyrmak bilen baglanyşykly iri buýurmalary ýerine ýetirmek ynanylýar. TSTB-niň agzalary ýaşaýyş jaýlarynyň tutuş tapgyrlaryny, kottej toplumlaryny, seýilgäh zolaklaryny, dolandyryş-işewürlik etraplaryny, paýtagtymyzyň giň möçberli düzüm desgalaryny gurýarlar.

Diňe 2020-nji ýylda ýurdumyzda amala aşyrylýan maksatnamalaryň çäklerinde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary tarapyndan Aşgabatda hem-de sebitlerde önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň 44-siniň gurluşygy tamamlandy, önümçilikleriň birnäçesi işe girizildi.

Örän iri döwlet buýurmalarynyň hatarynda Aşgabat — Türkmenabat awtobanynyň, Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygyny, Aşgabat-sitiniň desgalaryny hem-de paýtagtymyzy gurmagyň nobatdaky 17-nji tapgyryny görkezmek bolar.

Ulag-logistika kompaniýalary hem sergide öz gazananlaryny hem-de mümkinçiliklerini görkezýärler. Bu ulgamda giň möçberli halkara taslamalaryny durmuşa geçirmek bilen baglylykda olaryň işleri aýratyn ähmiýete eýe bolar.

Sergi merkeziniň meýdançasynda ýurdumyzda telekeçiligi ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň biriniň — daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän senagat ugurly kärhanalaryň döredilişi bilen tanşyp bolýar. Bu döwlet Baştutanymyzyň 2020 — 2023-nji ýyllarda senagat hem-de önümçilik desgalarynyň birnäçesini gurmak baradaky Karary bilen baglylykda aýratyn möhüm ähmiýete eýedir. Serginiň çäklerinde bu ugur boýunça 60-dan gowrak kärhananyň işleýändigini bellemek gerek.

TSTB-niň agzalaryna iň döwrebap tehnologiýalary ulanmak arkaly gazylyp alynýan ýerasty baýlyklary işläp bejermek boýunça taslamalar ynanyldy.

Sergä gelenler telekeçileriň gurluşyk serişdeleriniň önümçiligine goşýan goşantlary hakynda hem maglumat alyp bilerler. Mundan birnäçe ýyl ozal hem gurluşyk serişdeleriniň bazarynda import önümleri agdyklyk edýärdi. Häzir telekeçilik pudagynyň depginli ösdürilmegi netijesinde, ýagdaý düýpli özgerdi. Mundan başga-da, ýerli we daşary ýurtly kompaniýalar Türkmenistanda öndürilen gurluşyk serişdelerini barha köp saýlaýarlar. Sebäbi olar daşary ýurtlardan getirilýän önümlerden hili boýunça birjik-de pes däldir hem-de bahasy elýeterlidir.

Ýurdumyzyň gurluşyk senagatynyň ösüşi köp babatda TSTB-niň sergilerine yzygiderli gatnaşýan “Derýaplastik” hojalyk jemgyýetiniň işi bilen baglydyr. Onuň kärhanalarynda diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, daşary ýurtlarda hem isleg bildirilýän ýokary hilli importyň ýerini tutýan önümleriň 1500-den gowrak görnüşi öndürilýär. Şolaryň hatarynda turbalaryň ýüzlerçe görnüşi, kabeller, asma petikler, penjirelerdir gapylar üçin profiller, jemagat hojalygynda hem-de gurluşykda giňden ulanylýan polietilenden, polipropilenden we poliwinilhloridden öndürilen beýleki önümler bar. Mundan başga-da, kärhana “Derýakeramika” söwda nyşany bilen ýokary hili, görnüşleriniň köpdürlüligi, döwrebap bezegi bilen tapawutlanýan kafel plitalaryny hem-de santehnik faýans önümlerini görkezýär. Söwda-senagat edarasynyň sergi merkeziniň meýdançasynda täze görkezilýän önümleriň sanawynda dürli göwrümli suw gyzdyryjylar, ýyladyş ulgamy üçin alýumin radiatorlar bar.

“Çaly” hususy kärhanasy innowasion tehnologiýalar boýunça öndürilen gurluşyk serişdeleriniň giň toplumyny görkezýär. Penopolistiroldan önüm öndürmekde tanalýan “Ak hünji” kärhanasy öz önümleriniň giň toplumyny hödürleýär.

Senagat ulgamynda gazananlaryny, keramiki plitalary, bazalt süýümini, turbalary, kerpiç, demirbeton gurnamalaryny, gidroizolýasiýa serişdelerini, ýuwlan çägäni, penopolistiroly, keramziti, emulsiýalarydyr boýaglary, elektrik kabelleri hem-de şlanglary, ýol jähek daşlaryny we kafelleri, gury gurluşyk garyndylaryny, ýag, howa süzgüçlerini, akumulýatorlary we beýlekileri öndürýän kärhanalar hem görkezdi. Bu ugurda öz önümlerini görkezýänleriň hatarynda “Ak gaýa” hojalyk jemgyýeti, “Ak ýaýla”, “Saka” kärhanalary bar.

Türkmenistanyň tebigy gorlarynyň esasynda ösdürilýän himiýa önümçiligi bilen meşgullanýanlaryň sany hem artýar. Durmuş himiýa önümlerini mahabatlandyrýan diwarlyklar hem ünsüňi özüne çekýär. “Şatumar”, “Täç hil”, “Argyş” we beýleki köp sanly hususy kärhanalar ýurdumyzyň sintetiki ýuwujy hem-de zyýansyzlandyryjy serişdeleriniň, kosmetika we parfýumeriýa önümleriniň bazaryna çykarýan täze önümlerini görkezdiler.

Telekeçilik mümkinçilikleriniň bu gezekki gözden geçirilişiniň esasy maksatlarynyň biri geljegi uly taslamalary durmuşa geçirmek üçin maýa goýumlaryny çekmekden ybaratdyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu meselä uly üns berýär. Himiýa pudagynda suwuklandyrylan gaz, tebigy gazdan karbamid we ammiak, grafitden elektrod öndürmek boýunça kärhanalar şolara degişlidir.

Sergä gatnaşýanlaryň ençemesi halkyň sarp edýän harytlarynyň öndürilişini artdyrmakda hususy pudagyň mümkinçiliklerini görkezýärler. Şolaryň hatarynda döwrebap egin-eşikleri, aýakgaplary hem-de uly islegden peýdalanýan önümleri öndürýän dokmaçylary hem-de aýakgapçylary — “Röwşen”, “Batly gadam”, “Lagly merjen”, «Polat dokma we söwda” kärhanalaryny, “Bäşim Gandym” hojalyk jemgyýetini görkezmek bolar.

Aşgabadyň “Abadanhaly” haly kärhanasynyň işini senagat pudagynda ýetilen sepgit hökmünde görkezmek bolar. Kärhana sergide dürli görnüşli halylary we özboluşly reňklere beslenen palaslary hödürleýär. Önümleriniň ep-esli bölegi ýerli çig malyň esasynda polipropilen süýüminden öndürilýän bu döwrebap kärhananyň harytlary diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, daşary ýurtlarda hem uly islegden peýdalanýar.

Telekeçiler halyçylyk pudagyny mundan beýläk-de ösdürmegi göz öňünde tutýarlar. Häzirki wagtda täze haly önümçilikleri döredilýär, içerki we daşarky bazarlarda haly önümleriniň ýerlemegiň möçberleri artdyrylýar. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow halylaryň, haly we sowgatlyk önümleriniň elektron söwdalaryny ýola goýmak hem-de şu maksatlar bilen sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça degişli işleriň geçirilmeginiň zerurdygyny belleýär.

Mebel toplumynyň “Çigildem”, “Abraýly önüm”, “Durmuş dowamy”, “Belent akaba”, “Agaýana” kärhanalary öz gazananlary hem-de mümkinçilikleri bilen tanyşdyrýarlar.

Bilim taslamalarynyň onlarçasyny durmuşa geçirýän Telekeçilik mekdebi, dürli okuwlary, şol sanda daşary ýurt dillerini öwrenmek hem-de kompýuter sowatlylygy boýunça okuwlary guraýan “Päk nesil” hem-de “Dalçyn” ýaly hususy merkezleri serginiň meýdançalarynda TSTB-niň agzalarynyň bilim babatdaky mümkinçiliklerini beýan edýärler.

Telekeçiler hyzmat ediş hem-de söwda ulgamlaryny ösdürmekde maýa goýumlaryny gönükdirýärler, ilata durmuş, mahabat hem-de neşirýat hyzmatlarynyň giň görnüşini hödürleýärler. “Toý mekany hyzmat”, “Nurly çyrag”, “Altyn toý mekany”, “Iki bürgüt”, “MB” restoran” hojalyk jemgyýetleri, “Maýam” himiki arassalaýyş hyzmatlar kärhanasy, “Mahabatly ýollar” hususy kärhanasy we beýlekiler öz hyzmatlaryny beýan edýärler.

“Asman” modalar öýüniň önümleri sergä gelenler üçin ajaýyp sowgat boldy. Onda “Asman gülleri” bahar-tomus toplumynyň gaýtalanmajak görnüşleriniň 38-si görkezildi. Milli äheňdäki zenan lybaslaryny döretmek bu modalar öýüniň esasy iş ugrudyr.

Halk senetçiligi, amaly-haşam sungaty bilen meşgullanýan türkmen işewürleriniň işleri milli medeni mirasymyzy wagyz etmäge ýardam berýär. Sergide ajaýyp halylar, zergärleriň, keşdeçileriň täsin işleri bilen tanşyp bolýar. Şu ýerde milli äheňde ýerine ýetirilen, şol sanda taryhy ýerleri, paýtagtymyz, Aşgabadyň 140 ýyllygyna bagyşlanan gözel künjekleri şekillendirilen sowgatlyk önümleri hem görkezilýär.

Günüň ikinji ýarymynda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesinde geçirilen maslahatda esasy döwlet maksatnamalary, ilkinji nobatda, ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasynda kesgitlenen wezipeler bilen baglylykda, ýurdumyzyň işewürler birleşmesiniň ýeten sepgitleridir maksatlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Maslahatyň çäklerinde TSTB-niň dürli ugurlar boýunça işi hakyndaky çykyşlar diňlenildi, hormatly Prezidentimiziň hususy pudagyň öňünde goýan wezipelerini durmuşa geçirmek — şol sanda iri döwlet buýurmalaryny ýerine ýetirmek hem-de maýa goýum taslamalary, beýleki möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Türkmen harytlaryny dünýä bazarlaryna çykarmak, sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça görülýän çäreler barada hem aýdyldy.

Ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan berilýän goldawyň, döwletiň hususy telekeçiligi ösdürmek üçin döredýän amatly şertleriniň türkmen telekeçilerine geljege ynam bilen garamaga, ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmagyň, mähriban halkymyzyň abadançylygyny ýokarlandyrmagyň bähbidine tutanýerli zähmet çekmäge ruhlandyrýandygyny nygtadylar.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň sergisi bu gün Diýarymyzyň milli ykdysadyýetiniň Garaşsyzlyk ýyllarynda ýeten belent sepgitlerinde döwlete degişli däl pudakda durmuşa geçirilýän ägirt uly işleriň aýdyň beýanydyr. Bu iri jemgyýetçilik guramasynyň döredilmegi hem-de ýurdumyzyň işewürler birleşmesine döwlet tarapyndan aýdyň maksada gönükdirilen kömegiň berilmegi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan beýik işleri bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr hem-de milli Liderimiziň ykdysady syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň subutnamasydyr.

Telekeçiligiň gazananlarynyň sergisiniň ýurdumyzda şanly seneleriň — mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň, ak mermerli paýtagtymyzyň 140 ýyllygynyň toýlanylýan ýylynda geçirilýändigi üçin aýratyn ähmiýete eýe bolýar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiziň taýsyz tagallalary netijesinde, Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan dünýäniň iň durnukly ösýän döwletleriniň hatarynda ornuny pugtalandyrýar. Bu ugurda belent sepgitlere ýetilmeginde ykdysadyýetiň hususy ulgamynda amala aşyrylýan özgertmelerden ruhlanyp zähmet çekýän telekeçileriň hem mynasyp goşandy bar.

Bu gün milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny ösdürmäge hem-de halkymyzyň abadançylygynyň ýokary derejesini üpjün etmäge hususy işewürleriň giňden gatnaşmagyna mümkinçilik berýän binýat, degişli düzümler kemala getirildi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň öňe ilerlemeginde ykdysadyýetiň hususy pudagynyň uly kuwwata eýedigini yzygiderli nygtaýar. Serginiň baş maksady kiçi we orta telekeçiligi ösdürmekdäki üstünlikleri hem-de mümkinçilikleri, düýpli özgertmeleri, onuň innowasion binýadyny, esasy zat bolsa, döwletiň we hususy bölegiň hyzmatdaşlygynyň netijeliligini açyp görkezmekden ybaratdyr. Şol hyzmatdaşlygyň özeninde bolsa eziz Diýarymyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmek wezipesi durýar.

Ertir sergi öz işini dowam eder. Onuň çäklerinde TSTB-niň dürli ugurlar boýunça “Ýylyň iň gowy telekeçisi” atly bäsleşiginiň jemleri jemleniler.

«Türkmenistan ― parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda Arkadag Prezidentimiziň parasatly döwlet syýasatynyň netijesinde milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak we sanly ulgama geçmek, ykdysadyýetiň pudaklaryny döwrüň talabyna laýyk getirmek boýunça täzeçe işler alnyp barylýar. Döwlet Baştutanymyzyň belent tutumlary ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösüşi, Garaşsyz Watanymyzyň gazanýan üstünlikleri, ýeten derejesi we halkymyzyň abadan hem-de bagtyýar durmuşy bilen berk baglydyr.

Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalarynyň netijesinde ýurdumyzyň ähli sebitlerinde döwrüň talabyna laýyk gelýän täze kärhanalar gurlup, ulanylmaga berilýär. Şeýle-de hereket edýän pudaklaýyn edara-kärhanalaryň kämilleşdirilmegi, özgerdilmegi netijesinde iň kämil, döwrebap enjamlary ornaşdyrmak we olar üçin ýokary hünärli işgärleri taýýarlamak boýunça zerur işler durmuşa geçirilýär.

Bazar şertlerinde kärhananyň gurluş ulgamynyň kämilleşdirilmegine ýokary talap bildirilýär. Pudaklaýyn edaralaryň we kärhanalaryň dolandyryş gurluşynyň öz wagtynda özgerdilmegi olaryň içerki we daşarky bazarda bäsdeşlige ukyplylygyna mümkinçilik berýär.

Milli ykdysadyýeti diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek we ykdysadyýetiň hojalyk subýektleriniň ösüşini goldamak maksadyndan ugur alyp, bäsdeşlige ukyplylygy ýokarlandyrmaga ýykgyn etmegiň uly manysy bardyr. Milli Liderimiz ykdysadyýetiň her bir pudagyny döwrüň talabyna laýyk ösdürmek üçin ähli zerur tagallalary edýär.

Hormatly Prezidentimiz sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçirýän iş maslahatlarynda edara-kärhanalaryň maliýe-ykdysady ýagdaýlaryny, önümçilik we hojalyk işlerini yzygiderli seljerip, önümçilikleriň doly kuwwatynda, bökdençsiz işledilmegini üpjün etmek boýunça möhüm wezipeleri kesgitleýär. Şeýle hem çykdajylary seljermek we olaryň zerur bolmadyklaryny aradan aýyrmak arkaly önümiň, işleriň we hyzmatlaryň özüne düşýän gymmatyny peseltmek çäreleriniň yzygiderli geçirilmegine berk gözegçiligiň amala aşyrylmagynyň zerurdygyny nygtaýar.

Türkmenistanyň häzirki döwürde täze ösüş ýagdaýyna tarap hereketi hormatly Prezidentimiz tarapyndan yglan edilen, ýurdy senagat-innowasion taýdan ösdürmäge we ähli ugurlar boýunça döwrebaplaşdyrmaga gönükdirilen syýasata laýyklykda amala aşyrylýar. Geljekki ykdysadyýetçileri taýýarlaýan ýokary okuw mekdebiniň wekili hökmünde bu işlere goşant goşmak biziň mukaddes borjumyzdyr.

Babamyrat TAGANOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.

«Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň «Türkmentelekom» elektrik aragatnaşyk kärhanasy tarapyndan amala aşyrylýan halkara hyzmatdaşlyklar netijesinde gazanylýan üstünlikler halkymyzyň abadan hem-de eşretli durmuşda ýaşamagy üçin alnyp barylýan işlere özboluşly goşant bolup, ýurdumyzyň dünýä möçberinde ygtybarly hyzmatdaşlygy berkitmeginiň esasy ýoly hasaplanylýar. Bu ugurdaky düýpli özgerişlikleri «Lebaptelekom» welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasynyň sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak babatdaky alyp barýan işleriniň mysalynda hem görmek bolýar.

«Lebaptelekom» welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasy gündogar sebitde hormatly Prezidentimiziň kommunikasiýalar ulgamy syýasatyny, sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak babatdaky işleri durmuşa geçirýän, şeýle hem bu ugurdaky işlere gözegçiligi amala aşyrýan kärhana bolup durýar. Kärhana hormatly Prezidentimiziň Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça uzakmöhletleýin maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ugrunda yzygiderli işleri alyp barýar. Şunda innowasion ugra, ýokary tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna, hemme ýerde kompýuterleşdirmek işiniň ösdürilmegine hem-de dünýäniň aragatnaşyk ulgamyndaky tejribesiniň özleşdirilmegine aýratyn üns berilýär. Ykdysadyýetiň ählumumy sanly ulgama geçirilmegi kärhanalardan, guramalardan we kompaniýalardan hünärmenleriň innowasion tehnologiýalary çalt özleşdirmegini, şeýle hem kiberhowpsuzlyk meselelerine aýratyn üns bermegi talap edýär. Kommunikasion pudagyň geljegi internet platformalar, bulutly serwisler, 5G ulgamyna, Big Data tehnologiýasyna geçmek, ykjam maliýe we beýleki düşünjeler bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Bu tehnologiýalary ornaşdyrmakda welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasynda birnäçe daşary ýurt kompaniýalarynyň elektron önümleri, şol sanda Hytaýyň «Huawei», Sloweniýanyň «NGN Iskratel» kompaniýalarynyň döwrebap enjamlary giňden ulanylýar.

Hormatly Prezidentimiziň syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we ynsanperwer syýasatlarynyň netijesinde ýurdumyzda internet ulgamynyň ilata elýeterli bolmagy ugrunda hemmetaraplaýyn goldaw berilýär. Bu ugurda welaýat elektrik aragatnaşyk kärhanasynyň sebitiň ähli etrapdyr şäherlerinde üznüksiz iş alyp barýandygyny bellemelidiris. Bu babatda on müňlerçe nokadyň häzirkizaman WI-FI tehnologiýasynyň hyzmatlaryndan peýdalanýandygy buýsançly. Fiziki şahslar bilen bir hatarda ýuridiki edaralary internet bilen üpjün etmekde hem mynasyp işler ýerine ýetirilýär. Häzirki wagtda welaýatyň oba hojalygy, bilim edaralarynyň, azyk senagaty pudagynyň we beýleki edaralaryň müňlerçesi internet torunyň elýeter hyzmatlaryndan peýdalanýar. Bu gazanylýan ösüşler hormatly Prezidentimiziň alyp barýan adyl syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň subutnamasy. Il-ýurt bähbitli şeýle öňegidişlikleriň gözbaşynda duran hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il bähbitli, döwlet ähmiýetli tutýan tutumly işleri elmydama rowaç alsyn!

Jangeldi IŞANKULYÝEW.

16-njy martda hormatly Prezidentimiz paýtagtymyz hem-de Ahal welaýaty boýunça amala aşyran iş saparynyň barşynda şäheriň birnäçe desgalaryndaky hem-de welaýatyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygyndaky işleriň ýagdaýy bilen tanyşdy.

Milli Liderimiz Köpetdagyň etegindäki ajaýyp künjekde gurulýan Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkezinde ilatyň döwrebap durmuş amatlyklarynyň hözirini görüp ýaşamagy, netijeli işlemegi we okamagy, göwnejaý dynç almagy, sport we döredijilik bilen meşgullanmagy üçin ähli mümkinçilikleriň üpjün edilmegi bilen baglylykda, sanly tehnologiýalaryň we intellektual ulgamlaryň esasynda kadaly şäher giňişliginiň döredilmeginiň esasy ýörelge boljakdygyny nygtady. Ýagny bu ýerde adamlaryň ýaşamagy üçin has oňaýly smart siti — «akylly» şäher gurlar.

Şu ýerde döwlet Baştutanymyzyň garamagyna hödürlenen taslamalaryň sanawy hem-de olaryň gabaralary haýran galdyrýar. Olar: başlangyç hem-de orta hünär okuw mekdepleri, ýörite sungat we çagalar sungat mekdepleri, saglyk öýi, 720 orunlyk orta mekdep, 320 orunlyk çagalar bagy, köpugurly sport toplumy, 10 müň orunlyk stadion, suw toplumy, seýilgählerdir dynç alyş zolaklarydyr. Şeýle hem bu ýerde oba hojalyk, maliýe-ykdysadyýet, senagat-kommunikasiýa toplumlaryna degişli binalar, «Türkmenistan» we «Daýhanbank» döwlet täjirçilik banklarynyň welaýat şahamçalary, Merkezi bankyň welaýat dolandyrmasy, myhmanhana, Döwlet sirki, Halkara atçylyk ýokary okuw mekdebi, atçylyk ylmy-önümçilik merkezi, söwda we dynç alyş merkezi, welaýat saglygy goraýyş müdirliginiň edara binasy, 360 orunlyk köpugurly hassahana, 150 orunlyk onkologiýa merkezi, 150 orunlyk enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş hem-de «Tiz kömek» merkezleri ýerleşer. Bu ýerde ähli amatlyklary özünde jemleýän 7 gatly 28 öýli, 56 öýli, 42 öýli, 9 gatly 54 öýli, 5 gatly, 30 öýli we 40 öýli ýaşaýyş jaýlary, şeýle hem welaýatyň çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezi gurlar, ýerüsti geçelgeler, yşyklandyryjy ulgam, ýol-ulag düzümine degişli bezegler dörediler.

Şunlukda, ykjam we sazlaşykly işleýän, adamlaryň döwrebap hem-de oňaýly ýaşamagy üçin sanly tehnologiýalar bilen üpjün edilen täze megapolis gurşawy emele geler.

Elbetde, biz bu sanawy ýöne ýere getirmedik, çünki şeýle edilende, taslamanyň hakyky möçberlerine doly derejede akyl ýetirmek mümkin. Elbetde, munuň özi mähriban halkynyň oňaýly, rahat hem-de döwrebap durmuşyň hözirini görüp ýaşamagyny ileri tutýan Gahryman Arkadagymyzyň jöwher pähim-paýhasynyň miwesidir.

***

Häzirki wagtda bütin dünýäde sanly ykdysadyýetiň esasy ugurlarynyň biri bolup durýan smart siti — «akylly şäher» näme? Biz bu jümle bilen teleýaýlymlardyr metbugatda has köp ýüzbe-ýüz bolýarys.

Bu adalganyň, hususan, soňky ýyllaryň «önümidigini» nekirtläp oturmagyň hajaty ýok, many-mazmun gerimi babatda dürli pikirleriň orta atylýandygyny nazarda tutsaň, onuň täze dörän, janly, hereketdäki düşünjedigi mälim bolýar. Bu, edil şäherleriň özi kimin, ösýän, kämilleşýän düşünjedir.

Her niçigem bolsa, bilermenler şeýle taslamanyň 8 sany esasy aýratynlygyny öňe sürýärler. Ine, olar: «akylly» dolandyryş, «akylly» energetika, «akylly» öý, «akylly» ykjamlyk, «akylly» şäher gurşawy, «akylly» tehnologiýa, «akylly» saglygy goraýyş we «akylly» raýat.

BMG-niň maglumatlaryna görä, 2030-njy ýylda dünýä ilatynyň 60 göterimden gowragy ýarym milliondan geçýän ilaty bolan uly şäherlerde ýaşar. Bütin dünýäde bireýýämden bäri urbanizasiýa — şäherleşmek hadysasy güýçli depginde dowam edýär. Onsoň, döwletlere çalt köpelýän ilatly şäherlerde adamlaryň durmuşynyň amatlylygyny we abadançylygyny üpjün etmek üçin çözgütleri gözlemek esasy orna çykýar, şu ýerde-de tehnologiýalar kömege gelýär.

Dünýäniň barha artýan ilatynyň doly derejeli üpjünçiligini gazanmak üçin bolsa tygşytlylyk möhümdir. Şeýle şäherler elektrik togunyň we suwuň ýerlikli sarp edilmegini gazanmaga, elektrik ulaglaryna doly geçmek arkaly ýangyjy tygşytlamaga, galyberse-de, hojalyk hyzmatlaryny onlaýn usula geçirmäge, hasaplaýjy enjamlardan maglumatlary öý eýesiniň gatnaşmagyny aradan aýyrmak arkaly almaga we gaýry ýeňillikleri gazanmaga mümkinçilik berer. Sada dilde aýtsak, öý eýesi, ýagny «akylly şäheriň» ýaşaýjysy ykjam telefony arkaly öýdäki, edaradaky ähli işlerini dolandyryp, gözegçilik edip biler.

Dünýäde şeýle şäherleriň hatarynda Barselona, London, Oslo, Amsterdam, Şanhaý, Sýurih, Boston, Nişşe, Stokgolm, Moskwa we beýlekiler bar. Mysal üçin, Singapurda «akylly» tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy köçe-ulag hereketini kadalaşdyrmaga mümkinçilik berdi. Bu şäherde «akylly» ýol yşyklary goýuldy, ulag akymynyň gysbylygynyň derejesini kesgitlemek arkaly döräp biläýjek dyknyşyklaryň deslapdan öňi alynýar. Barselonada bolsa suwuň, elektrik togunyň sarp edilişini tygşytlamak, howanyň hapalanmagynyň öňüni almak, zir-zibilleri äkitmek we gaýtadan işlemek, şäheriň asudalygyny gazanmak, ulag goýalgalary babatdaky meseleleri çözmek mümkin boldy.

Hawa, «akylly» şäher ýaşamaga oňaýly, howpsuz ýerdir. Bu ýerde ähli işlere gözegçilik edilýär, kämilleşdirilýär. Smart siti tygşytly megapolis bolmak bilen, onda ähli gorlar akylly-başly we ýerlikli ulanylýar, adamlaryň wagtyny netijeli peýdalanmagy üçin amatly şertler üpjün edilýär.

Bilermenler şeýle-de bu öňdebaryjy pikiriň üznüksiz kämilleşdirilmäge degişlidigini, özem bu işiň ädimme-ädim geçilende, şäherleriň ýaşaýyş üçin has-da ygtybarly bolup durýandygyny nygtaýarlar.

***

Bular barada hormatly Prezidentimiz hem iş saparynyň barşynda aýratyn, jikme-jik durup geçdi. Elbetde, şeýle döwrebap şäherleriň aýrylmaz bölegi amatly ekologiýa gurşawynyň döredilmegi bolup durýar.

Ekologiýa meselesi Gahryman Arkadagymyzyň ýöredýän il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli syýasatynyň iň wajyp ugurlarynyň biridir. Bu barada söz açyp, milli Liderimiz täze şäher taslamasynyň çäginde wajyp düzüm bolan elektromobilleriň hereketi, awtoulaglary goýmak üçin niýetlenen «akylly» awtoduralgalaryň gurluşygy bilen baglanyşykly meselelere ylmy esasda çemeleşmek barada hem görkezme berdi. Döwlet Baştutanymyz şäherlerde we ilatly ýerlerde arassaçylygyň berjaý edilmeginiň wajypdygyny belläp, «akylly» şäher konsepsiýasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde, zir-zibiller üçin «akylly» gaplary ornaşdyrmak barada-da aýtdy. Munuň özi ekologiýa meselesiniň oňyn çözülmegini hem-de şäher abadançylygynyň baş şertini emele getirer diýip, hormatly Prezidentimiz belledi we bu babatda degişli ýolbaşçylara birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Bir söz bilen aýdylanda, Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkezi, milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, şäher medeniýeti babatda hem-de ekologiýa nukdaýnazaryndan nusgalyk bolmalydyr.

***

Biz ösen tehnologiýalar dünýäsinde ýaşaýarys. Mundan o diýen uzak bolmadyk döwürde bu günki bolup geçýän tehnologik-innowasion ösüş biziň üçin hyýaly bir zat, misli erteki bolup görünse-de görnerdi, emma häzir beýle däl.

Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan dünýäde gazanylýan tehniki-tehnologik öňegidişliklere tiz seslenýär, döwrebap innowasion pikirleri milli ykdysadyýetiň pudaklaryna, durmuşa ornaşdyrmaga ähmiýet berýär. Ýurdumyzda gazanylýan şeýle ösüş-özgerişler bolsa, elbetde, häzirki zaman dünýäsinde bolup geçýän ýagdaýlara çuňňur düşünýän hormatly Prezidentimiziň ýöredýän juda oýlanyşykly we öňdengörüji syýasatynyň miwesidir.

Şonuň üçin geçmişde azym-azym döwletler gurlan türkmen topragyny ýakyn geljekde döwrebap, «akylly» şäherleriň bezejekdigine birjik-de şübhelenmese bolar.

Hemra HUDAÝGULYÝEW.

«Türkmenistan».

«Case New Holland (CNH)» amerikan kompaniýasynyň Kawkaz, Günorta we Merkezi Aziýa ýurtlary boýunça işewür direktory Stýuart Kempbel bilen ýurdumyzyň hususy ulgamynyň wekilleriniň arasynda hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmak barada sanly göni wideoaragatnaşyk arkaly 2021-nji ýylyň 18-nji martynda geçirilen iş maslahatyna Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň edara binasynda gatnaşyldy.

Iş maslahatyna Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri M.Serdarow, Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň başlygy R.Jepbarow, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň başlygy D.Hudaýberdiýew hem-de Türkmenistanyň Maliýe we Ykdysadyýet ministrliginiň wekilleri gatnaşdylar.

Şeýle hem, «Case New Holland (CNH)» amerikan kompaniýasynyň Kawkaz, Günorta we Merkezi Aziýa ýurtlary boýunça işewür direktory Stýuart Kempbel bilen bir hatarda geçirilen iş maslahaty bilen bagly kompaniýanyň degişli hyzmatdaşlary we wekilleri gatnaşdylar.

Wideoşekilli iş maslahatynyň maksady bu kompaniýa bilen ýurdumyzyň hususy ulgamynyň wekilleriniň arasynda hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň mümkinçiliklerini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.

Wideoşekilli iş maslahatynyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara giňişliginde abraý-mertebesiniň belende galmagynda, mähriban watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagynda bimöçber işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, alyp barýan il-ýurt bähbitli, umumyadamzat ähmiýetli tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginde, 2021-nji ýylyň 17-nji martynda sanly wideo aragatnaşyk arkaly Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Ýewropa ykdysady Komissiýasynyň Durnukly ösüş boýunça sebitleýin Forumy geçirildi.

Bu Foruma Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri M.Serdarow, Döwlet maliýesini jemleýji we ykdysady syýasaty müdirliginiň başlygy G.Romanowa we Strategik we durnukly ösüş müdirliginiň başlygynyň orunbasary O.Aşyrow dagy gatnaşdylar.

Forumyň maksady 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibi boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa ykdysady Komissiýasynyň Durnukly ösüş boýunça sebitleýin edilen işleri we bu ugurda gazanan üstünlikleriniň meselelerine bagyşlandy.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri M.Serdarow Forumda çykyş edip, Hormatly Prezidentimiziň durmuşa geçirýän parasatly syýasatlarynyň netijesinde, ministrlik tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda ornaşdyrylmagy boýunça uly ähmiýetli işleriň alnyp barylýandygyny, durnukly ösüş maksatlaryny millileşdirmegiň dowamynda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanyň ösüşini has ýokary derejede häsiýetlendirýän we ileri tutulýan ugurlary görkezýän maksatlary, wezipeleri we görkezijileri kesgitlenendigi we ylalaşylandygy barada beýan etdi. Şeýle hem, Durnukly ösüş maksatlaryny millileşdirmek boýunça geçirilen işleriň jemleri boýunça 17 maksatdan, 136 wezipeden we 180 indikatordan durýan millileşdirilen sanawy tassyklananlygy barada aýdyp geçdi. Şunuň bilen baglylykda, 2019-njy ýylda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Nýu-Ýork şäherinde Birleşen Milletler Guramasynyň Ykdysady we durmuş geňeşiniň howandarlygynda geçirilen Ýokary derejeli syýasy Forumynda Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly Ösüş Maksatlarynyň ýurdumyzda amala aşyrylmagy boýunça Türkmenistanyň Meýletin Milli Synynyň bu Guramanyň agza ýurtlarynyň dykgatyna ýetirildi. Meýletin Milli Syny taýýarlamak boýunça geçirilen işiniň Türkmenistanda gazanylan ösüşine baha bermäge, Durnukly Ösüş Maksatlaryny durmuşa ornaşdyrmak boýunça geljekki çäreleri bellemäge mümkinçilik berendigi barada hem aýratyn nygtady. Duşuşygyň dowamynda häzirki wagtda dowam edýän global pandemiýa sebäpli emele gelen ýagdaý bilen baglanyşykly dünýäde ykdysady çökgünligiň bolup geçýändigi barada bellenip geçildi. Şeýle hem, global pandemiýanyň ýüze çykan pursatyndan başlap, ýurdumyzyň Hökümeti global pandemiýanyň ykdysadyýetiň önümçilik sektorlaryna täsirini peseltmek, iş ýerlerini saklap galmak we döwletimiziň raýatlaryny goramak boýunça işjeň çäreleri görülýändigi barada Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri M.Serdarow belläp geçdi.

Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa ykdysady Komissiýasynyň Durnukly ösüş boýunça sebitleýin Forumyna gatnaşýan wekilleriň arasynda sorag-jogap geçirildi we geljekde garaşylýan netijeler barada özara pikir alşyldy. Şeýle hem, bu foruma gatnaşýan wekilleriň işlerinde üstünlik arzuw edilip duşuşyk jemlendi.

Foruma gatnaşyjylar tarapyndan mähriban Watanymyzyň halkara derejesinde abraý-mertebesiniň belende galmagynda ägirt uly işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, alyp barýan il-ýurt bähbitli umumyadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowana ýollarda rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek, onuň halkara abraýyny has-da belende götermek boýunça beýik işler durmuşa geçirilýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň ösüşi, täze belentliklerine tarap öňe gitmegi biziň eziz Diýarymyza bolan buýsanjymyza buýsanç goşýar, ony has-da gülledip ösdürmek üçin belent maksatly işlere goşant goşmaga höweslendirýär.

Hormatly Prezidentimiziň şu ýylyň geçen döwründe geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde, Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlary bilen geçirilen duşuşykda, soňra Hökümetiň nobatdaky mejlisinde we ýakynda geçirilen iş maslahatynda belleýşi ýaly, özgertmeler üstünlikli amala aşyrylyp, ýokary we durnukly ykdysady ösüş ýeterlik derejede üpjün edilýär.

Beýik Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyny mynasyp garşylamak we bu senäni zähmet üstünlikleri bilen şöhratlandyrmak üçin işleriň giň gerim bilen ýaýbaňlandyrylan häzirki döwürde milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň sazlaşykly ösmegine möhüm ähmiýet berilýär. Şunda milli ykdysadyýetimiziň möhüm ugry hökmünde telekeçiligi ösdürmäge ähmiýet berilýändigini-de bellemek gerek.

Bu hakynda hormatly Prezidentimiz: «Häzirki döwürde ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi, hususy başlangyçlary sazlaşykly hem-de netijeli ösdürmek üçin amatly hukuk, ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredildi. Telekeçiler ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga saldamly goşant goşýarlar. Daşary ýurt harytlarynyň ornuny tutýan we beýleki döwletlere iberilýän bäsleşige ukyply önümleriň önümçiligi barha ösdürilýär» diýip belleýär.

Ýurdumyzyň telekeçileriniň işi, ösüşiniň rowaç ýoly barada gürrüň edilende, anyk sanlara we maglumatlara salgylanmak ýerlikli bolsa gerek. 2021-nji ýylyň iki aýynda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümleriniň öndürilişiniň ösüşi 122 göterime, senagat önümleriniň öndürilişiniň ösüşi 101,7 göterime deň boldy.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň altyn gaznasy hasaplanylýan telekeçileriň bitirýän işlerine ýokary baha berilýär, olara uly ynam bildirilýär, durmuş-ykdysady ösüşiň, halkymyzyň abadan, bagtyýar, bolelin durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen taslamalaryň, şol sanda iri taslamalaryň durmuşa geçirilmegi olara ynanylýar. Munuň özi «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça Maksatnamany», Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmekde olara uly ynam bildirilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bolup durýan telekeçileriň alyp barýan işleri, durmuşa geçirýän taslamalary möçber taýdan-da, ähmiýeti babatda-da uludyr. Şeýle iri taslamalaryň biri-de Aşgabat —Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoludyr. Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy “Türkmen Awtoban” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine buýrujy hem-de baş potratçy hökmünde çykyş etmek bilen, bu ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň we onuň desgalarynyň taslamasyny düzmek hem-de olary ýanaşyk ýerleri abadanlaşdyryp gurmak, şeýle hem olary dolandyrmak boýunça işleri ýerine ýetirmäge ygtyýar berildi. Bu babatdaky Karar Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe köpugurly ulag-üstaşyr geçelgelerini döretmek arkaly Türkmenistanyň geoykdysady mümkinçiliklerini has doly peýdalanmak boýunça öňde goýlan wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek hem-de ýurdumyzyň milli ykdysadyýetinde hususy pudagyň tutýan ornuny artdyrmak maksady bilen kabul edildi.

Häzirki wagtda uzynlygy 600 kilometr, umumy bahasy ABŞ-nyň 2 milliard 300 million dollaryna barabar bolan bu taslama durmuşa geçirilýär.

Şeýle iri taslamalaryň hatarynda Ahal welaýatynyň dolandyryş merkezini — täze şäheri hem bellemek bolar. 2019-njy ýylyň 10-njy aprelinde hormatly Prezidentimiz onuň düýbüni tutmak dabarasyna gatnaşyp, Türkmenistanda täze nusgadaky şäheriň gurluşygyna badalga berdi.

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bolan hususy kärhanalar özlerine ynanylan işleri üstünlikli ýerine ýetirýärler. 2020-nji ýylyň 10-njy noýabrynda ýurdumyzyň paýtagtyny ösdürmegiň 16-njy tapgyrynyň çäklerinde gurlan durmuş-medeni maksatly desgalar toplumy munuň aýdyň subutnamasy bolup durýar. Şol taryhy gün Aşgabady ösdürmegiň 16-njy tapgyrynyň çäklerinde 12 gatly 48 öýli ýaşaýyş jaýlarynyň 6-sy, 72 öýli ýaşaýyş jaýlarynyň 10-sy, şeýle hem medeni maksatly desgalar ulanylmaga berildi. 2020-nji ýylda türkmen telekeçileri tarapyndan Gökdepe etrabynyň Yzgant obasynda 200 orunlyk Ýokanç keseller hassahanasynyň, towuk etini öndürýän kärhananyň, paýtagtymyzyň Bagtyýarlyk etrabynda bezeg metal gurnama önümlerini öndürýän kärhananyň, Büzmeýin etrabynda 600 orunlyk orta mekdebiň we beýleki desgalaryň gurlandygyny-da bellemek gerek.

Ýeri gelende, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bolan hususy gurluşyk kompaniýalarynyň tagallasy bilen Moldowa Respublikasynda çagalar bagynyň, Russiýa Federasiýasynyň Astrahan oblastynda orta mekdebiň gurlandygyny-da belläsimiz gelýär.

Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga saldamly goşant goşýan telekeçileriň tagallasy bilen ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda häzirki zaman ýaşaýyş jaýlary, mekdepler, çagalar baglary we durmuş maksatly beýleki desgalar gurlup yzygiderli ulanylmaga berilýär. Türkmen telekeçileri milli ykdysadyýetimiziň beýleki ugurlarynda hem netijeli işleýärler. Olar obasenagat toplumynda, syýahatçylyk, söwda, dokma pudaklarynda, azyk senagatynda, hyzmatlar ulgamynda hem netijeli işleri alyp barýarlar. Telekeçilerimiz önüm we haryt bolçulygynyň döredilmegine saldamly goşant goşýarlar. Hususy pudagyň işgärleriniň tutanýerli zähmeti bilen azyk, oba hojalyk, senagat önümleriniň bolçulygy döredilýär. Olar öz harytlary, önümleri bilen dünýä bazarlaryna çykýarlar. Bularyň hemmesi türkmen telekeçiliginiň özgertmeler we ösüş ýolunyň üstünliklere beslenýändigini görkezýär.

Hawa, hormatly Prezidentimiziň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalaryna bildirýän ynamy uly, olaryň netijeli işlemekleri üçin döredýän mümkinçilikleri, milli ykdysadyýetimizi, şol sanda hususy pudagy ösdürmek boýunça öňde goýýan wezipeleri türkmen telekeçiliginiň ösüşiniň rowaç ýoluny üstünliklere besleýär.

Tirkeş MÄMMEDOW,

«Mugallymlar gazeti».

Milli Liderimiziň paýtagtymyz we Ahal welaýaty boýunça iş sapary

Aşgabat — Ahal welaýaty 16-njy mart (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyz hem-de Ahal welaýaty boýunça iş saparyny amala aşyryp, şäheriň birnäçe desgalaryndaky, şeýle hem welaýatyň täze döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygyndaky işleriň ýagdaýy bilen tanyşdy.

Irden döwlet Baştutanymyz paýtagtymyzyň demirgazyk böleginde gurulýan köpugurly işewür merkezli kaşaň “Garagum” myhmanhanasyna geldi. Bu ýerde wise-premýer Ş.Durdylyýew hormatly Prezidentimize bu desgada geçirilýän degişli işler, şol sanda ýanaşyk ýerleri abadanlaşdyrmak boýunça ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, köpugurly işewür merkezli myhmanhananyň gurluşygy tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar. Täze toplumda myhmanlary mynasyp garşylamak, işewür duşuşyklary we dürli çäreleri, şol sanda halkara ähmiýetli çäreleri geçirmek üçin ähli şertler göz öňünde tutuldy.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda ýerine ýetirilýän işleriň durmuşa geçirilýän ekologiýa syýasatyna doly laýyk gelmegini gazanmagyň zerurdygyny, binalaryň taslamalary taýýarlananda, ýerli tebigy aýratynlyklaryň göz öňünde tutulmalydygyny belledi. Bularyň ählisi diňe bir paýtagtymyzda däl, eýsem, Türkmenistanyň beýleki künjeklerinde hem desgalaryň gurluşygy meýilleşdirilende, esasy görkeziji bolmalydyr.

Soňra hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow “Laçyn” seýilgähiniň gurluşygynyň tapgyrlary we ýerleşişiniň aýratynlyklary, onuň çäginde guruljak beýleki desgalaryň taslamalary bilen tanyşdy. Wise-premýer Ş.Durdylyýew degişli taslamalar, gurulmagy meýilleşdirilýän desgalar we olaryň ýerleşjek ýerleri barada hasabat berdi.

Bu seýilgähi Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna gabatlap açmak meýilleşdirilýär. Milli Liderimiz myhmanhana-işewürlik toplumynyň golaýynda ýerleşen täze seýilgähiň abadanlaşdyrylyşyna ünsi çekip, bu ulgamdaky öňdebaryjy tehnologiýalaryň, tebigy bezeg babatdaky iň gowy tejribäniň giňden ulanylmalydygyny belledi.

Soňra “Türkmenhowaýollary” agentliginiň başlygy D.Saburow Aşgabadyň Halkara howa menziline tarap uzalyp gidýän seýilgäh zolagynyň bezeg aýratynlyklary, paýtagtymyzyň ýaşaýjylarynyň we myhmanlarynyň dynç almagy üçin zerur şertleriň döredilişi, şäherlileriň boş wagtlaryny göwnejaý geçirmekleri üçin seýilgähiň iň gelim-gidimli ýerleriň birine öwrülmegi boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Öwezow paýtagtymyzyň Halkara howa menziline barýan ýoluň ugrunda we onuň çäklerinde alnyp barylýan işler, bu ýerde bina edilýän medeni-durmuş maksatly desgalaryň bir bitewi sazlaşygy emele getirmegi ugrunda amala aşyrylýan işler barada hasabat berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary E.Orazgeldiýew täze seýilgähde ekiljek bag nahallary, olaryň häsiýetli aýratynlyklary barada hasabat berdi. Bag nahallarynyň görnüşleri seçilip alnanda bu ýerleriň tebigy aýratynlyklary nazara alyndy.

Soňra oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministri A.Altyýew täze seýilgähiň bag nahallaryna degişli derejede ideg işlerini ýola goýmak boýunça ýerine ýetirilýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi. Häzirki döwürde seýilgähde bag nahallaryny ekmek işlerine hemmetaraplaýyn taýýarlyk görülýär.

Aşgabat şäheriniň häkimi Ý.Gylyjow türkmen paýtagtynyň 140 ýyllygy mynasybetli meýilleşdirilen dabaralaryň çäklerinde alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, şäherimiziň ekologiýa abadançylygyna, onda adamlar üçin ösen halkara ülňülere laýyk gelýän amatlylyk ýagdaýynyň döredilmegine möhüm ähmiýet berilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ähli ugurlar boýunça alnyp barylýan işleriň ýokary hil derejesine möhüm üns berilmelidigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, şäher gurluşygynda alnyp barylýan işlerde ekologiýa meselesine aýratyn orun degişli bolmalydyr. Bu ýerde bina ediljek seýilgähde adamlaryň dynç almagy üçin has amatly şertler döredilmelidir. Şoňa görä-de, ähli meselelere, şol sanda dürli görnüşli agaç nahallarynyň ekilişine, otly meýdanlaryň hem-de gül aýmançalarynyň döredilmegine oýlanyşykly çemeleşmek zerurdyr diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy we degişli ýolbaşçylara birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Döwlet Baştutanymyz “Laçyn” diýlip atlandyrylan seýilgähiň bezeginde milli öwüşginleriň öz beýanyny tapmalydygyny belläp, bu desgada alnyp barylýan işleriň ýokary hilini we bellenilen möhletde tabşyrylmagyny üpjün etmäge berk gözegçilik etmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, paýtagtymyzda we tutuş ýurdumyzda täze seýilgäh toplumlaryny hem-de ýaşyl zolaklary döretmek boýunça görülýän çäreler ilatyň saglygyna oňyn täsir edýän amatly ekologiýa gurşawyny döretmäge gönükdirilendir.

Tebigata aýawly garamak, onuň gözelligini saklamak we baýlaşdyrmak milli Liderimiziň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Ýurdumyzda kabul edilen uzak möhletli Milli tokaý maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde ýaşyl zolaklary hem-de toplumlary döretmek we giňeltmek boýunça giň gerimli işler ýaýbaňlandyryldy. Bu işe tutuş halkymyz işjeň gatnaşýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ekologiýa hem-de daşky gurşawy goramak meselesine ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan okgunly ösdürmegiň, raýatlarymyzyň abadan ýaşaýşyny üpjün etmegiň möhüm şerti hökmünde aýratyn üns berýär.

Ak mermerli paýtagtymyzy baglara beslenen şäher diýip atlandyrýarlar. Ýurdumyzyň baş şäheri seýilgähleri we seýilbaglary, ýaşyl baglarynyň köpdürlüligi bilen haýran galdyrýar. Giň meýdanlarda ýaýylyp gidýän arça, beýleki ýaprakly we pürli agaçlaryň tokaýlyklary Aşgabadyň şäher ýakasynyň hem-de Köpetdagyň eteginiň tebigatynyň aýrylmaz bölegidir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow öňde goýlan wezipeleri üstünlikli çözmek babatda degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berip we iş saparyny dowam edip, Ahal welaýatyna bardy we şol ýerde Gökdepe etrabynyň çäginde gurulýan welaýatyň täze edara ediş merkeziniň gurluşygyndaky işleriň ýagdaýy bilen tanyşdy.

Ýolugra hormatly Prezidentimiz welaýatyň täze döwrebap edara ediş merkeziniň baş meýilnamasynyň çäklerinde bina ediljek Ahal welaýat çagalar merkeziniň ýerleşjek ýerlerini synlady. Bu ýerde saglygy goraýyş we derman senagaty ministri N.Amannepesow toplumyň düzüminde bina ediljek desgalar, olaryň aýratynlyklary barada hasabat berdi.

Milli Liderimiz bagtyýar çagalygyň Watany hökmünde ykrar edilen Türkmenistanda körpe nesilleriň sazlaşykly ösmegi, amatly dynç almagy, dünýä ylmyna çuňňur aralaşmagy we çeper döredijilik bilen meşgullanmagy üçin döwlet derejesinde alada edilýändigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, bu toplumda üpjün edilýän mümkinçilikler häzirki döwrüň ösen talaplaryna, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň belent ruhuna laýyk gelmelidir. Bu ýerde çagalaryň dynç almaklary üçin bolşy ýaly, höwes edýän hünärleriniň endiklerini ele almagyna ýardam berýän ähli zerur şertler döredilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy we saglygy goraýyş we derman senagaty ministri N.Amannepesowa degişli tabşyryklary berdi.

Häzirki döwürde Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynda alnyp barylýan işleriň depginleri barha artýar. Munuň özi döwlet Baştutanymyzyň başyny başlan giň möçberli şähergurluşyk-binagärlik maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini alamatlandyrýar. Tutuş ýurdumyzda bolşy ýaly, bu sebitiň durmuş-ykdysady ösüşiniň derejesi barha ýokarlanýar.

Gurluşyk işlerinde öňdebaryjy tehnologiýalaryň we iň gowy tejribäniň işjeň ulanylmagy, bina edilýän dürli maksatly desgalaryň döwrebap enjamlaşdyrylmagy ýurdumyzyň gurluşyk senagatynyň köpugurly kuwwata eýedigine şaýatlyk edýär.

Bu ägirt uly taslamanyň durmuşa geçirilmegine 2019-njy ýylyň aprelinde döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda badalga berildi. Täze döwrebap şäheriň gurulmagy hormatly Prezidentimiziň durmuş-ykdysady syýasatyny üstünlikli amala aşyrmagyň ýolunda nobatdaky möhüm ädimi alamatlandyrýar. Raýatlarymyzyň abadan durmuşy üçin ähli şertleri döretmek şol syýasatyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar.

Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynyň alnyp barylýan ýerine gelende, milli Liderimizi Mejlisiň Başlygy, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň käbir orunbasarlary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň birnäçesiniň ýolbaşçylary we Ahal welaýatynyň häkimi garşyladylar.

Ýurdumyzyň Gurluşyk we binagärlik ministrliginiň gurulýan desgalar direksiýasynyň ýolbaşçysy D.Orazow bu ýerde alnyp barylýan işler barada hasabat berdi hem-de milli Liderimizi täze şäheriň baş meýilnamasy, bu ýerde bina edilýän durmuş we beýleki maksatly desgalaryň taslamalary bilen tanyşdyrdy. Şunuň bilen baglylykda, welaýat häkimliginiň, jemgyýetçilik guramalarynyň edara binalarynyň, şeýle hem medeniýet toplumyna degişli desgalaryň, 3 müň orunlyk Ruhyýet köşgüniň şekil taslamalary taýýarlanyldy. Şolarda ähli zerur şertler üpjün ediler.

Milli Liderimiziň tabşyrygyna laýyklykda, bu ýerde gurulýan kitaphana we welaýat arhiwiniň binalary häzirki zamanyň ösen tehnologiýalary, sanly ulgam bilen üpjün ediler. Welaýat drama teatrynyň, muzeýiň binalary täze merkeziň çäginde ýerleşdiriljek “Ahal” binasy hem-de Döwlet baýdagynyň sütüni bilen bir bitewi sazlaşygy emele getirer.

Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkeziniň gurluşygy üçin bölünip berlen ýerler, şol sanda olaryň ekologiýa ýagdaýy, seýsmik durnuklylygy hem-de beýleki degişli görkezijileri alymlar tarapyndan içgin öwrenildi. Bu ýerde dürli maksatly binalaryň gurluşygy batly depginlerde alnyp barylýar.

Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna durmuş ulgamyna degişli desgalaryň — başlangyç hem-de orta hünär okuw mekdepleriniň, ýörite sungat we çagalar sungat mekdepleriniň, saglyk öýüniň, 720 orunlyk orta mekdebiň, 320 orunlyk çagalar bagynyň, köpugurly sport toplumynyň, 10 müň orunlyk stadionyň, suw toplumynyň, seýilgähleriň we dynç alyş zolaklarynyň taslamalary hödürlenildi.

Bu ýerde oba hojalyk, maliýe-ykdysadyýet, senagat-kommunikasiýa toplumlaryna degişli binalaryň, “Türkmenistan” we “Daýhanbank” döwlet täjirçilik banklarynyň welaýat şahamçalarynyň, Merkezi bankyň welaýat dolandyrmasynyň, myhmanhananyň şekil taslamalary görkezildi.

Baş meýilnama laýyklykda, bu ýerde Döwlet sirki, Halkara atçylyk ýokary okuw mekdebi, atçylyk ylmy-önümçilik merkezi, söwda we dynç alyş merkezi, welaýat Saglygy goraýyş müdirliginiň edara binasy, 360 orunlyk köpugurly hassahana, 150 orunlyk onkologiýa merkezi, 150 orunlyk enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş hem-de “Tiz kömek” merkezleri bina ediler.

Milli Liderimiziň garamagyna ähli amatlyklary özünde jemleýän 7 gatly, 28 öýli, 56 öýli, 42 öýli, 9 gatly, 54 öýli, 5 gatly, 30 öýli we 40 öýli ýaşaýyş jaýlarynyň taslamalary hödürlenildi. Şeýle hem bu ýerde welaýatyň çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezi gurlar. Şunuň bilen bir hatarda, taslamalaryň çäklerinde ýerüsti geçelgeleriň, yşyklandyryjy ulgamyň, ýol-ulag düzümine degişli bezegleriň dürli görnüşleri görkezildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hödürlenen taslamalar bilen içgin tanşyp, gurluşyk işleriniň ýokary hilini üpjün etmegiň hem-de olary bellenen möhletde tamamlamagyň desgalaryň potratçylaryna we buýrujylaryna bildirilýän üýtgewsiz talapdygyny nygtady. Döwlet Baştutanymyz bular barada aýtmak bilen, bu ugurda geçirilýän işleri hemişe berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Desgalar gurlanda we timarlaýyş işleri geçirilende, ýokary hilli serişdeler ulanylmalydyr. Şol serişdeler ýurdumyzyň howa şertlerini, ekologiýa we bezeg ýagdaýlaryny nazara almak bilen, olaryň berkligi we amatlylygy göz öňünde tutulyp, seçilip alynmalydyr. Binalaryň we desgalaryň keşbinde, içki bezeginde milli binagärligiň ajaýyp däpleri bilen sazlaşykda binagärlik we bezeg ulgamynda gazanylan üstünlikler öz beýanyny tapmalydyr. Munuň özi ýurdumyzda gurulýan desgalara aýratyn öwüşgin çaýýar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Iri möçberli şähergurluşyk taslamalarynyň durmuşa geçirilmegi sebitleri senagatlaşdyrmak, milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak, hususy ulgamy ösdürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak boýunça wezipeleri çözmäge ýardam eder diýip bellemek bilen, milli Liderimiz ekologiýa ýaly möhüm ähmiýetli meselä ünsi çekdi. Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkezi Köpetdagyň etegindäki ajaýyp ýerde gurulýar. Şu tebigy gözelligi saklap galmak üçin “ýaşyl” tehnologiýalary giňden ulanmak zerurdyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu baradaky gürrüňi dowam edip, ilatyň ähli amatlyklaryň hözirini görüp ýaşamagy, netijeli işlemegi we okamagy, göwnejaý dynç almagy, sport we döredijilik bilen meşgullanmagy üçin ähli mümkinçilikleriň üpjün edilmegi bilen baglylykda, sanly tehnologiýalaryň we intellektual ulgamlaryň esasynda kadaly şäher giňişliginiň döredilmeginiň esasy ýörelge boljakdygyny nygtady. Şeýlelikde, munuň özi raýatlarymyzyň ýaşamagy üçin has oňaýly smart siti — “akylly» şäher bolar.

“Akylly» şäherler konsepsiýasynyň öňdebaryjy maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň we internet serişdeleriniň sazlaşygyna esaslanýandygyny bellemelidiris. Şolaryň kömegi bilen şäher düzümleriniň we gulluklarynyň dolandyrylmagyny, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň has-da ýokarlandyrylmagyny üpjün edýän bitewi ekologiýa ulgamy döredilýär. Bu konsepsiýa tutuş ulgamlary özüne birleşdirýär, mysal üçin, “akylly» jaýlar, bitewi maglumatlar binýady hem-de köpugurly şäher goşundysy ýaly ulgamlary öz içine alýar. Olar ýaşaýjylara taksileri çagyrmaga, tölegleri amala aşyrmaga, dürli maglumatlary almaga mümkinçilik berýär.

Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynda hünärmenlerimiziň 15 müňden gowragynyň zähmet çekýändigini aýdyp, olaryň bu ýerde toplan tejribesiniň Aşgabat-sitiniň gurluşygynda hem ulanylyp bilinjekdigini belledi.

Milli Liderimiz aýdylanlary jemläp, degişli ýolbaşçylara meýilleşdirilen işleriň ählisiniň ýokary hilini üpjün etmek boýunça anyk tabşyryklary berdi. Döwlet Baştutanymyz bu ýerde iş maslahatyny geçirip, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlarynyň, Ahal welaýatynyň häkiminiň we beýlekileriň hasabatlaryny diňledi. Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanow häzirki döwürde sebitde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, hususan-da, welaýatyň täze, döwrebap edara ediş merkeziniň gurluşygynda ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz welaýatda alnyp barylýan oba hojalyk we gurluşyk işleriniň depginlerini ýokarlandyrmagyň wajypdygyna ünsi çekdi. Gurluşyk işlerinde ýokary hiliň üpjün edilmegi hem-de olaryň bellenilen möhletlerde tamamlanmagy desgalaryň potratçylaryna we buýrujylaryna bildirilýän üýtgewsiz talapdyr diýip, milli Liderimiz belledi we häkime bu ugurda alnyp barylýan işleri yzygiderli gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Gurluşyk we binagärlik ministri R.Gandymow ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan giň möçberli binagärlik maksatnamasynyň ýerine ýetirilişi, gurluşykda ulanylýan serişdeleriň aýratynlyklary, olaryň ýokary hil derejesini üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, häzirki döwürde şäher ilatynyň oňaýly durmuşyny üpjün edýän, sanly ulgama daýanýan enjamlar ornaşdyrylan merkezleriň döredilmegine möhüm ähmiýet berilmelidigini belledi. Şunda täze gurulýan desgalarda we binalarda häzirki zaman talaplaryna laýyk gelýän görkezijileriň üpjün edilmelidigini belledi we bu babatda anyk tabşyryklary berdi.

Senagat we gurluşyk önümçiligi ministri B.Annamämmedow özümizde öndürilýän gurluşyk serişdeleri, olaryň önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmak we bu işlerde ýokary ekologiýa talaplaryny berjaý etmek ugrunda durmuşa geçirilýän maksatnamalaýyn işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow maýa goýum — gurluşyk toplumynyň öňünde durýan gaýragoýulmasyz wezipelere ünsi çekip, ýerli çig maldan öndürilýän gurluşyk serişdeleriniň möçberlerini has-da artdyrmak üçin ähli tagallalary etmegi tabşyrdy.

Bilim ministri O.Gurbanow häzirki döwürde ýaşlara berilýän bilimiň hilini we derejesini ýokarlandyrmak, döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, sanly ulgamy işjeň ornaşdyrmak, welaýatlarda orta hünär okuw mekdepleriniň gerimini giňeltmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryna häzirki zamanyň ösen tejribesini ornaşdyrmakda, maglumat merkezleriniň işini kämilleşdirmekde, “akylly» şäher bilen baglanyşykly tehnologiýalary ösdürmekde ýurdumyzyň bilim ulgamyna möhüm ornuň degişlidigini belledi. Şunda alnyp barylýan işler döwrüň talabyna laýyk derejede ösdürilmelidir diýip, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

Soňra saglygy goraýyş we derman senagaty ministri N.Amannepesow lukmançylyk edaralaryna sanly ulgamy ornaşdyrmak, Ahal welaýatynyň çäklerinde saglygy goraýyş ulgamyna degişli düzümleri ösdürmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow häzirki döwürde ilata edilýän lukmançylyk hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmak, welaýatyň lukmançylygynyň sanly ulgam arkaly ösdürilmegini, welaýat çagalar öýüniň merkeziniň gurluşygyny yzygiderli gözegçilikde saklamak babatda anyk tabşyryklary berdi.

Sport we ýaşlar syýasaty ministri G.Agamyradow Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkeziniň çäklerinde gurulýan sport toplumlary, olarda döredilýän şertler we umuman, köpçülikleýin bedenterbiýäni, ýokary netijeli sporty ösdürmek boýunça ýaýbaňlandyrylan çäreler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň halkara ähmiýetli sport ýaryşlarynyň geçirilýän ýurduna öwrülendigini nazara almak bilen, täze toplumlarda sportuň dürli görnüşleri, şol sanda welosiped sporty bilen meşgullanmak we dürli ýaryşlary geçirmek üçin zerur şertleriň döredilmegine möhüm üns bermegi tabşyrdy.

Öz nobatynda, oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministri A.Altyýew Ahal welaýatynyň edara ediş merkezinde seýilgähler döredilende, bu ýerleriň toprak-howa şertlerini nazara alyp, degişli bag nahallarynyň seçilip alynmagyna görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, bu künjegiň ekologiýa derejesiniň ýokarlanmagynda möhüm ähmiýeti bolan seýilgähleriň, tokaý zolaklarynyň çäklerinde ekiljek bag nahallarynyň seçilip alynmagyna ylmy esasda çemeleşilmelidigini belledi we bu babatda anyk tabşyryklary berdi.

“Türkmen atlary” döwlet birleşiginiň baş direktory A.Berdiýew Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkeziniň çäklerinde bina edilýän Halkara ahalteke atçylyk ýokary okuw mekdebiniň we ylmy-önümçilik merkeziniň enjamlaşdyrylmagyna görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz gurluşygy meýilleşdirilen bu toplumlaryň ýurdumyzda atşynaslygy we milli atçylyk sportuny ösdürmekde, bu ugurda halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmekde möhüm ähmiýetiniň boljakdygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, toplumyň desgalarynyň häzirki zamanyň talaplaryna laýyk derejede enjamlaşdyrylmagyna, olarda sanly ulgamyň ornaşdyrylmagyna möhüm ähmiýet berilmelidir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

“Türkmenaragatnaşyk” agentliginiň başlygy H.Hudaýgulyýew welaýatyň täze edara ediş merkezinde bina edilýän desgalarda aragatnaşyk hyzmatlaryny ýola goýmak hem-de häzirki zamanyň ösen tehnologiýalaryny ornaşdyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow häzirki döwürde “akylly» şäher, “akylly» öý ýaly düşünjeleriň barha işjeň häsiýete eýe bolýandygyny nazara alyp, “akylly» şäherler konsepsiýasyny ösdürmek, şeýle hem köçelerdäki yşyklandyryş ulgamynda gözegçiligi ýola goýýan enjamlaryň işini ýola goýmak, bu usullary milli binagärlik ulgamynda işjeň ulanmak bilen baglanyşykly meselelere aýratyn ähmiýet berilmelidigini belledi we bu babatda anyk tabşyryklary berdi.

Soňra “Türkmenawtoulaglary” agentliginiň başlygy G.Akmämmedow welaýatyň täze edara ediş merkezinde häzirki zaman ulaglarynyň sazlaşykly hereketini ýola goýmak, ekologiýa talaplaryny berk berjaý etmek boýunça işlenip taýýarlanylan maksatnama barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz häzirki döwürde ýurdumyzyň ekologiýa abadançylygyny üpjün etmäge aýratyn ähmiýet berilýändigini belläp, bu ugurda alnyp barylýan işleri ylmy esasda ýola goýmagy tabşyrdy. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz elektromobilleriň hereketi, awtoulaglary goýmak üçin niýetlenen “akylly» awtoduralgalaryň gurluşygy bilen baglanyşykly meselelere ylmy esasda çemeleşmek barada görkezme berdi.

Soňra Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň müdiriýetiniň başlygy D.Hudaýberdiýewe söz berildi. Ol türkmen telekeçileriniň ähli ugurlarda bolşy ýaly, gurluşyk ulgamynda hem barha işjeňlik görkezýändigini belledi we işewürlik düzüminiň ösdürilmegi ugrunda döwlet derejesinde alada edilýändigi üçin Arkadag Prezidentimize hoşallyk sözlerini aýtdy.

Milli Liderimiz hususy gurluşyk kompaniýalarynyň dürli maksatly binalaryň gurluşygyna işjeň gatnaşýandygyny belläp, gurluşyklarda ýokary hiliň üpjün edilmeginiň we olaryň bellenilen möhletlerde gurlup gutarylmagynyň esasy talapdygyny aýtdy we bu işlere sanly ulgamy ornaşdyrmak meselelerine möhüm üns bermegi tabşyrdy.

Gurluşyk we binagärlik ministrliginiň gurulýan desgalar direksiýasynyň ýolbaşçysy D.Orazow bu ýerde gurluşyk işlerinde sanly tehnologiýalary işjeň ulanmak, häzirki zaman ylmynyň gazananlaryny özleşdirmek we täzeçil usullary ornaşdyrmak boýunça ýaýbaňlandyrylan giň möçberli çäreler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz soňky ýyllarda dünýä tejribesinde sanly ulgamyň, Gün we ýel batareýalarynyň, ýol hereketiniň howpsuzlygy üçin gözegçilik we ýangyna garşy göreş enjamlarynyň, şäher arassaçylygynda zerur hasaplanylýan täzeçil tehnologiýalaryň işjeň ulanylýandygyny belledi.

Soňra hormatly Prezidentimiz köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylaryna ýüzlenip, milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryna ornaşdyrylýan häzirki zaman tehnologiýalaryny, ylmyň gazananlaryny, sanly ulgamy we ýurdumyzyň bu ugurda ýeten derejesini giňden wagyz etmek boýunça zerur işleri geçirmegi tabşyrdy.

Soňra Mejlisiň Başlygy G.Mämmedowa häzirki döwürde milli parlamentde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, täze döredilýän döwrebap obalaryň we şäherleriň düzüm birliklerini kesgitlemek, ony kanunçylyk taýdan tassyklamak boýunça durmuşa geçirilýän çäreler barada habar berdi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşinde kanunçylyk ulgamynyň uly ähmiýetiniň bardygyny belledi we bu işleri döwrüň talabyna laýyk derejede guramagyň wajypdygyna ünsi çekdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy S.Berdimuhamedow ýurdumyzyň dürli künjeklerinde alnyp barylýan işlere, hususan-da, ýerine ýetirilýän gurluşyklara hemmetaraplaýyn gözegçilik etmek boýunça işlenip taýýarlanylan maksatnama barada hasabat berdi.

Milli Liderimiz bu ulgamda ýerine ýetirilýän işleriň döwrüň talabyna we hereket edýän kanunçylyga laýyklykda alnyp barylmagynyň wajypdygyny belläp, degişli gözegçilik işlerini işjeňleşdirmek babatda wise-premýere, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygyna birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň gurluşyk we energetika toplumyna gözegçilik edýän orunbasary Ş.Durdylyýew degişli düzümlerde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, gurluşyk işlerini sanly ulgam arkaly işjeňleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň ähli ýerlerinde bolşy ýaly, Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkezinde ýerine ýetirilýän gurluşyk işlerini yzygiderli gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Şunda gurluşygyň hil derejesi we ekologiýa ýagdaýy esasy talap hökmünde kesgitlenildi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Geldinyýazow milli bilim maksatnamasyna häzirki zamanyň ösen tejribesini, sanly tehnologiýany ornaşdyrmak boýunça durmuşa geçirilýän işler barada hasabat berdi.

Ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň mugallymlary we talyplary giň möçberli özgertmeler maksatnamasynyň durmuşa geçirilmegine işjeň gatnaşmalydyrlar, olaryň ylmy işlerini peýdalanmak üçin zerur tagallalar edilmelidir diýip, milli Liderimiz belledi we bu babatda wise-premýere degişli görkezmeleri berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow täze edara ediş merkezinde söwda we hyzmatlar ulgamynyň işini ýola goýmak, telekeçileriň alyp barýan işlerini döwrüň talabyna laýyk derejede kämilleşdirmek boýunça ýaýbaňlandyrylan çäreler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň işewür düzümleriniň gurluşyk senagatynda netijeli iş alyp barýandyklaryny belläp, telekeçileriň işlerinde häzirki zamanyň ösen tejribelerini, sanly tehnologiýalary ulanmaklaryny üpjün etmek boýunça zerur tagallalary görmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Öwezow täze edara ediş merkezinde ulag-aragatnaşyk ulgamyna degişli düzümleriň işini talabalaýyk ýola goýmak, sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça durmuşa geçirilýän maksatnamalaýyn işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz dünýäniň iň gowy tejribesiniň işjeň ulanylmagynyň hem-de döwrebap tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagynyň ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan okgunly ösüşiniň möhüm şerti bolup durýandygyny nygtap, iň täze usullary ornaşdyrmaga uly üns bermegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew ýurdumyzyň ähli künjeklerinde bolşy ýaly, Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkezinde seýilgähleri we tokaý zolaklaryny döretmek meseleleri barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn okgunly ösmegi, ilatyň saglygynyň berkidilmegi üçin ekologiýa wezipeleriniň çözülmeginiň wajypdygyny belläp, bu ugurdaky işlere jogapkärli çemeleşmegiň zerurdygyny nygtady.

Döwlet Baştutanymyz iş maslahatyny jemläp, Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkeziniň şäher medeniýeti babatda hem-de ekologiýa nukdaýnazaryndan hem nusgalyk bolmalydygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz bu ýerde, umuman, ähli ýerlerde “akylly» şäherler konsepsiýasyna möhüm üns berilmelidigini, şäheriň çäklerinde ekologiýa taýdan arassa ulaglaryň hereketiniň ýola goýulmagy, Gün we ýel batareýalarynyň işi, yşyklandyryş ulgamyny döwrebaplaşdyrmak bilen baglanyşykly meseleleriň üns merkezinde saklanylmalydygyny belledi.

Milli Liderimiz bu baradaky gürrüňi dowam edip, halkymyza edilýän lukmançylyk hyzmatlarynyň görnüşlerini we derejesini artdyrmak bilen baglanyşykly wezipelere möhüm ähmiýet berilmelidigini belledi. Şunda “Tiz kömek” hyzmatlary häzirki zamanyň talaplaryna laýyk gelmelidir, bu hyzmatlara gelip gowuşýan sargytlar we olaryň ýerine ýetirilişi bilen baglanyşykly wezipeler sanly ulgam arkaly dolandyrylmalydyr. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow “Tiz kömek” gullugynyň 03 belgisine jaň edilende, näsagyň ýerleşýän ýerini takyklap bolmaýandygyny aýdyp, bu babatda dünýä tejribesinde giňden ulanylýan 112 ýa-da 911 belgini synag edip görmek barada aýtdy. Hususan-da, 112 belgä jaň edilende, degişli gulluk kömege mätäç adamyň ýerleşýän ýerini kesgitläp biler, lukmançylyk edarasy bolsa ony hassahana ýerleşdirende, näsagyň lukmançylyk kitapçasyny alyp bilýär. Munuň özi lukmançylyk hyzmatynyň şu görnüşiniň netijeli häsiýete eýe bolmagynda, gelip gowuşýan sargytlaryň ähmiýetini we onuň derejesini kesgitlemekde has-da möhümdir. Şunuň bilen baglylykda, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli kämilleşdirmekde döwrebap sanly hyzmatlaryň elýeterliligini üpjün etmekde hem-de şäher düzümini, ýangyn howpsuzlygy ulgamlaryny, köçeleriň yşyklandyrylyşyny döwrebaplaşdyrmakda degişli ygtybarly maglumat binýadyny döretmek hem-de tehniki enjamlaryň işleýşine talabalaýyk gözegçiligi ýola goýmak zerurdyr.

Milli Liderimiz şäherlerde we ilatly ýerlerde arassaçylygyň berjaý edilmeginiň wajypdygyny belläp, “akylly» şäherler konsepsiýasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde, zir-zibiller üçin “akylly» gaplary ornaşdyrmak baradaky pikiri aýtdy. Sebäbi özüniň gurluşy boýunça zir-zibil gaplar dolan wagtynda hapa ýygnaýjy gulluklara habar gönderýärler. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu işiň häzirki zaman sanly ulgam arkaly dolandyrylmagyna ähmiýet berilmelidigini aýtdy.

Häzirki wagtda zir-zibil galyndylarynyň dünýäde uly mesele bolup durýandygyny nazara almak bilen, bu babatda dünýäniň ösen tejribesinden ugur alyp, galyndylary gaýtadan işleýän kärhanalary döretmek meselelerine aýratyn ähmiýet berilmelidir. Munuň özi ekologiýa meselesiniň oňyn çözülmegine hem-de şäher abadançylygynyň baş şertini emele getirer diýip, hormatly Prezidentimiz belledi we bu babatda degişli ýolbaşçylara birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Milli Liderimiz ýokarda aýdylanlary jemläp, bularyň ählisiniň köp derejeli şäher ulgamyny döretmäge, şäher gulluklarynyň ählisine sanly tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmaga ýardam etjekdigini aýtdy we bu işleri güýçlendirmegiň zerurdygyny nygtady.

Türkmenistan oňyn özgertmeler ýoly bilen ynamly öňe gidip, “akylly» şäherler konsepsiýasyny hem durmuşa geçirmegi göz öňünde tutýar diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy we şunuň bilen baglylykda, Ahal welaýatynyň edara ediş merkeziniň täze şäher medeniýeti babatda hem, ekologiýa nukdaýnazaryndan hem nusgalyk bolmalydygyny belledi.

Hormatly Prezidentimiz iş saparyny tamamlap, hemmelere öňde goýlan jogapkärli wezipeleri çözmekde üstünlikleri arzuw etdi we bu ýerden ugrady.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly BERDIMUHAMEDOW:
— Biz öz milli telekeçilerimiziň alyp barýan giň gerimli işlerine guwanmaga haklydyrys.
Hormatly Prezidentimiz döwletimiziň binýatlaýyn esaslaryny mundan beýläk-de pugtalandyrmagy, onuň halkara abraýyny ýokarlandyrmagy, eksport kuwwatyny düýpli artdyrmagy hem-de bu ugurda hususy başlangyçlary goldamagy ösüşleriň ileri tutulýan ugurlary hökmünde kesgitleýär. Şonuň netijesinde, türkmen kärhanalary daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutup biljek önümleri öndürmek, olaryň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak üçin giň mümkinçiliklere eýe bolýarlar.
Ýurdumyzda amala aşyrylýan ykdysady özgertmeleriň çäklerinde kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge aýratyn üns berilýär. Hususyýetçiligiň goldanylmagy durnukly ösüşi gazanmakda örän ähmiýetlidir. Munuň özi hususy pudagyň önümçiligi çeýe dolandyrmak, ykdysadyýetiň pudaklaýyn düzümini düýpli diwersifikasiýalaşdyrmak, täze tehnologiýalary we ylmyň gazananlaryny önümçilige ornaşdyrmak ýaly häsiýetleri bilen baglydyr. Mundan başga-da kiçi we orta telekeçiligiň wezipelerine täze iş orunlaryny döretmek, ykdysadyýetiň salgyt binýadyny giňeltmek, sebitleriň jemi öndüren önüminiň möçberini artdyrmak, importy çalyşýan we eksporta gönükdirilen önümçilikleri döretmek ýaly wajyp ugurlar degişlidir.
Döwlet bilen hususy pudagyň arasyndaky hyzmatdaşlyk dünýäde döreýän maliýe-ykdysady ýagdaýlaryň ýurduň ykdysady ösüşine oňaýsyz täsirini peseltmek babatda hem oňyn netije berýär. Gahryman Arkadagymyz telekeçiligi işjeňleşdirmek hem-de ýurdumyzyň senagat taýdan bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak maksady bilen, hususy başlangyçlary höweslendirmegiň, bu ugurda innowasion tehnologiýalary netijeli ulanmagyň zerurdygyny nygtaýar. Özümizde öndürip biljek harytlarymyzy daşary ýurtlardan getirmegi bes etmegiň zerurdygyny, bu çäreleriň, ilki bilen, täze iş ýerlerini döretmäge, telekeçileriň we raýatlaryň iş orunlaryny saklap galmaga gönükdirilmelidigini öňe sürýär.
Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen, 2008-nji ýylyň 17-nji martynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmegi we 2019-njy ýylyň oktýabrynda «Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi hakynda (rejelenen görnüşi)» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilmegi bilen, guramanyň işiniň hukuk, guramaçylyk, ykdysady esaslarynyň kesgitlenmegi telekeçiligi ösdürmekde möhüm ädim boldy. Häzirki döwürde birleşmäniň 26 müňe barabar agzasy bolup, ol ýurdumyzyň iri jemgyýetçilik guramalarynyň biridir.
Senagatçylyk we telekeçilik işjeňliginiň ösmegine, döwletiň çäginde, şonuň ýaly-da, halkara derejede özara bähbitli ykdysady gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna ýardam berýän ykdysady syýasaty amala aşyrmakda onuň agzalarynyň tagallalaryny jebisleşdirmek we utgaşdyrmak birleşmäniň esasy maksatlarydyr. Şeýle düzümli wezipeleriň hatarynda Türkmenistanda telekeçilik başlangyçlarynyň durmuşa geçirilmegi üçin amatly hukuk, ykdysady we durmuş şertleriniň döredilmegine, agrosenagat toplumynda telekeçiligiň ösmegine ýardam bermek, ýurdumyzda syýahatçylyk ulgamynda iş alyp barýan telekeçiligiň subýektlerini jebisleşdirmek, olaryň işini utgaşdyrmak, bu ugurdaky halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine gatnaşmak we beýlekiler bar.
Milli Liderimiz Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň 2020-nji ýylyň 25-nji sentýabrynda geçirilen mejlisinde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň gysga wagtyň içinde daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän kiçi, orta we iri kärhanalary gurmagyň maksatnamasyny yzygiderli seljerip, kämilleşdirip, bu işleri Ministrler Kabineti bilen bilelikde alyp barmagyň maksadalaýyk boljakdygyny belledi. Bu maksatnamanyň amala aşyrylmagy täze iş orunlaryny döretmäge, häzirki iş ýerlerini saklap galmaga mümkinçilik berer. Garaşsyzlyk ýyllarynda, ylaýta-da, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamagyň maksatnamalary kabul edildi we şunuň bilen bagly täze maksatnamalary düzmek boýunça işler hem alnyp barylýar.
«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hususy gurluşyk kärhanalarynyň gurup, ulanmaga berýän desgalarydyr binalary hem giň möçberli gurluşyk maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändigine şaýatlyk edýär. Şu ýylda desgalaryň onlarçasyny ulanmaga bermek göz öňüne tutulyp, olaryň ençemesinde birleşmäniň agzalary buýrujy bolup çykyş edýär.
Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda hususy pudagyň kärhanalaryna iň iri we örän jogapkärli, ykdysady ähmiýetli taslamalary amala aşyrmagy ynanýar. Aşgabat — Türkmenabat awtobany, Ahal welaýatynyň täze döwrebap edara ediş merkezi sebitde amala aşyrylýan has iri taslamalardyr.
Ýurdumyzda dünýä ölçeglerine laýyk gelýän ýollaryň we köprüleriň gurulmagy ulag-logistika mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak babatda iňňän wajypdyr. Aşgabat — Türkmenabat awtobany döwrüň ýokary talaplaryna laýyk geler, ol halkara üstaşyr ulag düzümini giňelder, goňşy ýurtlaryň arasynda haryt dolanyşygynyň amala aşyrylmagyna giň şertleri döreder. Ýokary tizlikli halkara ýol goňşy ýurtlara, olaryň üsti bilen Aziýa — Ýuwaş umman sebitine çenli köpugurly ulag ýollaryna birikmäge mümkinçilik berer.
Ýurdumyzyň oba hojalygyny ösdürmekde, ekologiýa taýdan arassa önümleri öndürmekde, olary gaýtadan işlemekde hem-de bu ugurda ýurdumyzyň eksport kuwwatyny artdyrmakda TSTB-niň agzalary giň gerimli işleri durmuşa geçirýärler.
Milli Liderimiziň «Telekeçi fiziki we ýuridik şahslaryň satyn alýan oba hojalyk tehnikalarynyň we enjamlarynyň bahalaryny maliýeleşdirmek hakynda» Karara gol çekmegi pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmäge giň mümkinçilik döretdi. Oňa laýyklykda, oba hojalygynda iş alyp barýan hususyýetçileriň ýüzlerçesi ýeňillikli şertler esasynda «John Deere» kompaniýasynyň iň kämil tehnikalarynyň eýeleri boldular.
Hususyýetçiler söwda we hyzmatlar ulgamyna sanly tehnologiýalary yzygiderli ornaşdyrmakda-da görelde görkezýärler. Soňky ýyllarda birnäçe internet-söwda sahypalarynyň açylmagy, ilata eltip bermek hyzmatynyň ýola goýulmagy döwrebap amatlyklary üpjün edýär. Şulardan görnüşi ýaly, türkmen telekeçileri Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk toýuna mynasyp sowgatly barýarlar. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda hususyýetçilikde gazanylýan üstünlikler biri-birine ulaşyp, türkmen telekeçileriniň Gahryman Arkadagymyzyň ynamyny ödemek ugrunda ukyp-başarnyklaryny, yhlasly zähmetlerini gaýgyrmaýandyklaryna şaýatlyk edýär.
Şu gün, 17-nji martda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmegine 13 ýyl bolýar. Şu mynasybetli ýurdumyzyň senagatçylarynyň we telekeçileriniň 17-18-nji martda geçiriljek sergisiniň hem-de Birleşmäniň agzalarynyň maslahatynyň netijeleri hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda, kömek-goldawlary netijesinde, hususy pudagyň depginli ösüşlere beslenýändigine doly şaýatlyk eder. Her ýyl geçirilmegi däbe öwrülen sergide senagat, oba hojalygy, gurluşyk hem-de gurluşyk serişdeleri, gaýtadan işleýän we azyk senagaty, ulag, logistika, syýahatçylyk, bilim, söwda hem-de hyzmatlar, maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalary ýaly ugurlarda ýöriteleşen hususy kärhanalar öz gazanan üstünlikleri bilen çykyş ederler.
Döwlet Baştutanymyzyň «Telekeçileriň alyp barýan işleri Türkmenistanyň ählumumy ykdysady ulgama goşulyşmagyna ýardam etmelidir hem-de işleriň öňdebaryjy usullaryndan ugur almalydyr, şol sebäpli hem döwletimiz geljekde-de kiçi we orta telekeçiligi işjeň goldar, milli ykdysadyýetimizde onuň ornunyň giňeldilmegine ýardam berer» diýen sözleri bizi täze üstünliklere ruhlandyrýar.
Ýurdumyzda telekeçiligiň pajarlap ösmegi babatda döredip berýän şertleri üçin milli Liderimize sagbolsun aýdýarys. Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, belent başy aman bolsun! Bütin dünýäde parahatçylygyň we abadançylygyň berkarar bolmagy ugrunda alyp barýan dünýä nusgalyk işleri hemişe uly rowaçlyklara beslensin!
Saparmyrat OWGANOW,
Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler partiýasynyň başlygy, Mejlisiň deputaty.

Dünýäde ählumumylaşmak hadysasynyň ýitileşmegi ýurdumyzyň daşary söwda-ykdysady ulgamyny döwrüň talaplaryndan ugur alyp ösdürmekde täzeçil çemeleşmeleriň ulanylmagyna şert döredýär. Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň geçen ýylda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde gazanylan netijelerine bagyşlanyp geçirilen giňişleýin mejlisinde tassyklanan Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin daşary söwda Strategiýasy daşary ykdysady gatnaşyklary döwrebap derejede ösdürmek ugrunda ädilen möhüm ädimleriň ýene biri boldy. Milli ykdysadyýetiň önümçilik we eksport mümkinçilikleriniň mundan beýläk-de ýokarlanmagyna ýardam berjek bu Strategiýanyň durnukly ösüşi üpjün etmekde möhüm orun eýelejekdigini ynam bilen aýtmak bolar.

Daşary ykdysady syýasat hem hemişe ýurduň milli bähbitlerinden ugur alýar. Mazmuny boýunça syýasatyň bu ugry syýasy, ykdysady, durmuş mümkinçiliklerini pugtalandyrmak we dünýä ykdysadyýetine netijeli gatnaşmak üçin daşary ykdysady gatnaşyklary kemala getirmek we ulanmak boýunça döwletiň anyk maksada gönükdirilen işini aňladýar. Döwlet tarapyndan daşary ykdysady aragatnaşyklary ösdürmegiň maksatlarynyň we wezipeleriniň kesgitlenilmegi ykdysadyýeti döwletiň kadalaşdyrmagyny aňladýar. Çünki dünýä ýurtlary bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek we işjeňleşdirmek häzirki döwrüň möhüm meselesi bolmak bilen, ony üstünlikli amala aşyrmak wezipesi döwletiň paýyna düşýär.

Dünýä ösüşiniň häzirki şertlerinde hiç bir döwlet beýleki ýurtlar bilen hyzmatdaşlyk etmezden, milli ykdysadyýetini özbaşdak ösdürmäge ukyply däldir. Bu ählumumylaşýan ykdysadyýetiň esasy häsiýetleriniň biri bolup, ol dünýä ýurtlarynyň arasyndaky söwda-ykdysady çygyrda hyzmatdaşlyk etmegiň täzeden-täze ugurlarynyň ýüze çykmagyna şert döredýär. Dünýä ykdysadyýetiniň depginli ösüşi döwür bilen aýakdaş gitmek, halkara söwdanyň ösüş meýillerinden ugur alyp, milli söwda ulgamyny strategiýalaýyn ösdürmek wezipesini döwrüň wajyp wezipeleriniň birine öwürýär. Döwlet Baştutanymyzyň Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň geçen ýylyň 25-nji sentýabrynda geçirilen mejlisinde eden taryhy çykyşynda: «Biz daşary ykdysady strategiýamyzda daşary ýurt maýa goýumlarynyň çekilmegine, söwda gatnaşyklarynyň ösdürilmegine uly üns berýäris» diýip, aýratyn nygtap aýdan sözleri ykdysady durnuklylygy üpjün etmekde we ýönekeý bolmadyk häzirki şertlerde ony saklamakda söwda ulgamynyň ähmiýetli ugurlaryň biri bolup durýandygyny aňladýar. Şol forumda ýurdumyzyň bagtyýar geljegini üpjün etmekde ähmiýeti ýokary täjirçilik we söwda strategiýasyny işläp taýýarlamaga-da badalga berlendigi bellenilip geçilse, ýerlikli bolar.

Dünýä ykdysadyýetiniň depginli ösýän häzirki şertlerinde döwlet syýasatynda daşary söwda ulgamynyň ösdürilmegine aýratyn üns berilmegi, ilkinji nobatda, onuň ýurduň ösüşiniň esasy makroykdysady görkezijilerine özüniň uly täsirini ýetirýändigi bilen baglanyşyklydyr. Mysal üçin, eksport edilýän önümleriň möçberiniň artmagy diňe bir ýurdumyza altyn pul akymlarynyň gelmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, türkmen önümleriniň daşary bazarlara çykarylmagy ýerli öndürijilerimiz tarapyndan bäsdeşlige ukyply önümleriň has-da köp öndürilmegini höweslendirýär. Netijede, jemi içerki önümiň, şol sanda öndürilýän ýokary hilli önümleriň möçberi artýar. Mundan başga-da, söwda gatnaşyklarynyň oňyn netijeleri, öz gezeginde, önümçiligiň yzygiderli döwrebaplaşdyrylmagynda, işgärleriň hünär başarnyklarynyň ýokarlanmagynda, täze iş orunlarynyň döredilmeginde özüniň aýdyň beýanyny tapýar. Bu aýratynlyklar daşary söwdanyň netijeli guralan, işiň oýlanyşykly ýola goýlan ýagdaýynda ýurduň ykdysady we durmuş taýdan ösüşine oňyn täsirini ýetirýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

Türkmenistan halkara zähmet bölünişiginde öz serişde, senagat we ylmy mümkinçiliklerine doly laýyk gelýän orny eýelemäge çalyşýar. Bu strategik wezipäniň amala aşyrylmagy daşary ykdysady, şol sanda söwda gatnaşyklarynyň döwlet tarapyndan kadalaşdyrylmagyny, ýagny daşary ykdysady syýasatyň oýlanyşykly işlenilip taýýarlanmagyny, degişli institutlaryň ösen ulgamynyň we dolandyryş mehanizminiň bolmagyny talap edýär.

Türkmenistanyň daşary söwda Strategiýasynyň üstünlikli amala aşyrylmagy üçin syýasy we ykdysady häsiýetli birnäçe şertleriň bardygy aýratyn bellärliklidir. Daşary söwda gatnaşyklaryny ösdürmekde biziň ýurdumyz bu gün bitaraplyk hukuk derejesinden ýerlikli peýdalanýar. Bu halkara hukuk derejesi söwdada özara bähbitli we deň hukukly hyzmatdaşlygy amala aşyrmak üçin amatly içerki we daşarky şertleriň birnäçesini döredýär. Ýurdumyzda syýasy durnuklylyk, bir tarapdan, içerki önümçiligi ösdürmäge, ýagny baý tebigy serişdelerimizi senagat taýdan gaýtadan işlemegiň esasynda täze innowasion önümleri öndürmäge ýardam berse, beýleki tarapdan, ýurdumyzyň Ýewropanyň we Aziýanyň, Gündogaryň we Günbataryň çatrygynda geografik taýdan amatly ýerleşmegi içerki ösüş üçin, şeýle hem giň halkara hyzmatdaşlygyň bähbitlerine hyzmat edýän möhüm esas hökmünde çykyş edýär. Häzirki döwürde ýurdumyzy Merkezi Aziýanyň ulag giňişliginiň «Demirgazyk — Günorta» we «Gündogar — Günbatar» üstaşyr ulag halkasyna öwürmek ugrunda giň gerimde alnyp barylýan işler halkara söwdanyň işjeňleşmegine oňyn täsirini ýetirýär. Şunda «Demirgazyk — Günorta» ugry ýük akymlarynyň Demirgazyk Ýewropadan Pars aýlagyna, «Gündogar — Günbatar» ugry bolsa Günorta we Merkezi Ýewropadan Günorta we Günorta — Gündogar Aziýa ýurtlaryna hem-de Hytaýa ýükleriň üstaşyr geçirilmegini üpjün edýär. Bu şertler daşary söwdada hyzmatdaş hökmünde Türkmenistany has-da özüne çekiji edýär.

Ýurdumyzyň daşary söwda gatnaşyklaryny täze derejä çykarmak üçin, ilkinji nobatda, ýurtda öndürilýän harytlaryň köp görnüşliligini we hiliniň ýokarylygyny üpjün etmek zerur bolup durýar. Munuň üçin milli ykdysadyýete maýa goýumlaryň has-da köp möçberde çekilmegi, şeýle-de türkmen işewürleriniň eksporta gönükdirilen we importy çalyşýan önümleri öndürmäge çalyşmaklary täze mümkinçilikleri açýar.

Häzirki döwürde ykdysady strategiýada ýurduň önümçilik we söwda kuwwatyny artdyrmakda türkmen işewürleriniň mümkinçiliklerini has doly ulanmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Kiçi we orta telekeçilige ýardam bermek we olary ösdürmek çäreleriniň döwlet syýasatynda iň möhüm ugurlaryň hatarynda kesgitlenmegi hem munuň şeýledigine şaýatlyk edýär. Türkmenistanda iş bilen meşgullanýanlaryň 75 göterimine golaýynyň döwlete dahylly däl ulgamda zähmet çekmegi onuň döwrüň möhüm meselelerini çözmekde uly güýç bolup durýandygyna we döwlet strategiýasyny amala aşyrmakda mümkinçilikleriň uludygyny görkezýär.

Ýurduň ýakyn we orta möhlete niýetlenen daşary söwda Strategiýasy, bir tarapdan, oýlanyşykly, maksadalaýyk hereketlerden ybarat bolsa, beýleki tarapdan, häzirki döwürde dünýäniň syýasy we ykdysady giňişliginde ýagdaýlaryň diýseň çalt üýtgäp durmagy netijesinde, öňünden kesgitläp bolmaýan wakalara we barha ýitileşýän bäsleşiklere tiz seslenmegiň usullarynyň hem göz öňünde tutulmagy wajyp meseleleriň hatarynda durýar. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary tarapyndan «ýol görkezijiniň» işlenilip taýýarlanmagy ýaňy-ýakynda kabul edilen söwda Strategiýasynyň oýlanyşykly düzülmeginde möhüm hasaplanýar.

Daşary söwda strategiýasyny üstünlikli amala aşyrmak üçin ýurtda diňe bir eksporta niýetlenen ýa-da importy çalyşýan harytlary öndürmek ýeterlik bolman, eýsem, olary daşary bazarlarda öňe sürmegiň usullaryny hem dogry saýlamak möhüm meseleleriň biridir. Munuň üçin daşary ýurt tejribesinde öz oňyn netijelerini görkezen usullardan peýdalanmak, ýagny söwda sergilerini we hödürleniş çärelerini, ýöriteleşdirilen simpoziumlary we amaly maslahatlary guramak, şeýle-de türkmen harytlaryny, hyzmatlaryny, intellektual eýeçiligi dünýä bazarlarynda öňe sürmek boýunça çäreleri geçirmek netijeliligi ýokary usullar hasaplanýar. Mundan başga-da, häzirki döwürde Russiýada, Belarusda, Türkiýede we Hytaýda ýerleşýän ilçihanalaryň ýanynda hereket edýän söwda öýleriniň we wekilleriniň alyp barýan işiniň beýleki ýurtlarda hem göz öňünde tutulmagy döwletara söwda gatnaşyklarynyň has-da işjeňleşmegine ýardam berjek gural bolup durýar.

Häzirki sanly eýýamda maglumat üpjünçiligi ykdysady netijeliligi gazanmagyň gymmatly we ähmiýetli serişdeleriniň biri hasaplanýar. Bu jähetden, ýurdumyzda daşary ykdysady işi ösdürmek we onuň netijeliligini ýokarlandyrmak üçin daşary söwda maglumatlar ulgamynyň döredilmegine uly ähmiýet berilýär. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň 2021-nji ýylyň 12-nji fewralynda kabul eden Karary esasynda döredilen eksport-import amallary üçin, «Bir penjire» ulgamynyň işini utgaşdyrmak boýunça Pudagara toparyň esasy maksady sanly tehnologiýalary ulanmak arkaly eksport-import amallary ýeňilleşdirmek üçin amatly şertleri döretmekden ybaratdyr. Bu, öz gezeginde, şeýle söwda Strategiýasynyň netijeli amala aşyrylmagyna öz oňyn täsirini ýetirjekdigini alamatlandyrýar.

Türkmenistan Bütindünýä söwda guramasynda synçynyň derejesine eýe döwlet bolup, bu dereje milli ykdysadyýetiň sazlaşykly ösüşini, daşary söwda gatnaşyklarynda eýeleýän ornunyň berkemegini, köptaraply hyzmatdaşlygyň giňemegini, daşary ýurt maýa goýumlaryny giňden çekmegi üpjün etmek bilen bir hatarda, bazar gatnaşyklarynda özgertmeleriň durnukly ösüşini üpjün etmek üçin hem täzeden-täze mümkinçilikleri döredýär.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Hemişelik Bitarap Watanymyzyň ykdysadyýetiniň esasy pudaklarynyň biri bolan ýangyç-energetika toplumyny mundan beýläk-de ösdürmegiň geljegi uly bolan ugurlary maksatnamalaýyn durmuşa geçirilýär. Häzir bu pudaga ýurdumyzyň jemi içerki önümini öndürmekde hem-de eksport düzüminde esasy orun degişli bolup durýar. Hormatly Prezidentimiziň 12-nji martda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde döwlet ähmiýetli möhüm meseleriň arasynda ýangyç-energetika toplumynda alnyp barylýan işlere hem garaldy.

Baky Bitarap Türkmenistanyň energetika strategiýasy ýurduň ägirt uly uglewodorod mümkinçiliklerini netijeli durmuşa geçirmäge we ýangyç-energetika toplumynda milli we umumy bähbitlere laýyk gelýän özara bähbitli halkara hyzmatdaşlygyny giňeltmäge gönükdirilendir. Häzirki wagtda Türkmenistan energetika ulgamynda Ýewropa, Aziýa, Uzak Gündogar we Günorta — Gündogar ugurlara aýratyn ähmiýet berýär, dünýäniň öňdebaryjy nebitgaz kompaniýalary bilen ýakyn gatnaşyklary ýola goýýar. Daşary ýurt maýadarlary bilen uglewodorod çig malyny agtarmak, çykarmak we gaýtadan işlemek ulgamyndaky taslamalary durmuşa geçirmek, şeýle hem ulag düzümini ösdürmek boýunça döwletara ylalaşyklary we şertnamalary baglaşylýar.

Türkmenistanyň hyzmatdaşlar babatdaky bitaraplyk ugry köpugurly turba geçiriji düzümi döretmäge esaslanýar. Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasy ägirt uly geosyýasy we geoykdysady ähmiýete eýedir. Bu düzüm geljekde energetika howpsuzlygyny üpjün etmäge, diýmek, giň Ýewraziýa yklymynda ýaşaýan millionlarça adamyň durmuşyny has-da gowulandyrmaga ýardam eder. Halkara energiýa geçirijileri halkara energetika hyzmatdaşlygyny ýola goýmagyň gurallaryna öwrülip, sebitde jemgyýetçilik-syýasy durnuklylygy we ählumumy ösüşi, ykdysady gatnaşyklary pugtalandyrmaga ýardam berer. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda Hazar deňzindäki «Dostluk» ýatagynyň uglewodorod serişdelerini bilelikde gözlemek, işläp geçmek we özleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Özara düşünişmek hakynda Ähtnamanyň baglaşylmagy hem bu ugurdaky möhüm ädimleriň biridir.

Nebitgaz senagatyny ösdürmek wezipeleri pudagy diwersifikasiýalaşdyrmak, täze känlerde, şol sanda Hazar deňziniň türkmen bölegini we «Galkynyş» gaz känini senagat taýdan özleşdirmegi güýçlendirmek, bu işlerde ulanylýan sanly tehnologiýalaryň gerimini, hususan-da, 3D-modelirlemek usullaryny ulanmak arkaly giňeltmek ýaly wezipeleri öz içine alýar. Ýurdumyzda nebiti we gazy gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen täze, döwrebap toplumlar yzygiderli gurulýar. Ahal welaýatynyň ykdysadyýetiniň häzirki ösüşinde gaz senagaty pudagynyň önjeýli paýy bardyr. Ahal welaýatynyň çäklerinde Türkmenistanyň iri gaz ýataklarynyň biri bolan Döwletabat ýatagy ýerleşýär. 2019-njy ýylyň iýun aýynda Gökdepe etrabynyň çäginde tebigy gazy gaýtadan işlemegiň esasynda ýokary hilli, ekologiýa taýdan arassa benzin öndürýän, dünýäde ilkinji gazhimiýa toplumy açylyp, işe girizildi. Şeýlelikde, welaýatda önümiň täze görnüşiniň — “ECO-93” görnüşli benziniň önümçiligi ýola goýuldy. Bu desganyň işe girizilmegi welaýatyň çäginde täze «ykdysady ösüş nokatlaryny» emele getirmek üçin şertleri döredýär.

Ýokary okuw mekdebimizde ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň düzümleri üçin ýokary hünärli işgärleri taýýarlamak, amaly okuwlary tejribe bilen utgaşdyrmak we ýaşlara berilýän bilimiň derejesini ýokary halkara görkezijilerine laýyk getirmek boýunça toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Häzirki wagtda uniwersitetimizde 23 ugur boýunça hünärmenler taýýarlanylýar hem-de 5 ugur boýunça bakalawrlary taýýarlamak okuwlary alnyp barylýar. Uniwersitetleriň Halkara bileleşiginiň agzasy bolan uniwersitetimizde dünýäniň nebitgaz boýunça iri ýokary okuw mekdepleriniň professorlarynyň gatnaşmagynda wideoaragatnaşyk arkaly ýörite sapaklary guramak, tejribe alyşmak işleri ýola goýlandyr. Sanly ulgam arkaly tejribe sapaklary geçirilýär. Ähli hünärleriň okuw meýilnamalaryna «Sanly ykdysadyýet» dersi girizildi. Milli Liderimiz şu ýylyň 3-nji fewralynda nebitgaz toplumyny ösdürmek boýunça geçiren maslahatynda uniwersitetiň ýanynda mugallymlary, ylmy işgärleri, nebitgaz pudagy üçin alymlyga dalaşgärleri taýýarlamak boýunça Merkezi döretmegiň maksada laýyk boljakdygyny belläp geçdi.

Milli ykdysadyýetimiziň kuwwatly pudagy bolan nebitgaz senagatyny öňdebaryjy, düşewüntli pudaga öwürmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Täze tehnologiýalaryň kömegi bilen, ýokary hilli we takyk maglumatlaryň alynmagy uglewodorod çig malynyň gözlegi we gazylyp alynmagy üçin harajatlary tygşytlamaga mümkinçilik berýär, bu bolsa bar bolan ätiýaçlyk gorlary, gazyp almagy we gaýtadan işlemegi dolandyrmagyň netijeliligini ýokarlandyrmaga ýardam edýär. Şonuň üçin-de, bu ulgamda sanly ulgamyň artykmaçlyklaryndan giňden peýdalanmagyň ýola goýulmagy, bu ugurdan sowatly, kämil hünärmenleri ýetişdirmek derwaýys wezipe hökmünde öňe çykýar.

Milli ylym-bilim we innowasion tehnologiýalar esasynda öz tebigy baýlyklarymyzy netijeli özleşdirmek ykdysadyýetimizi ösdürmegiň iň ähtibarly girewidir. Döwrebap ýerli senagat pudaklarynyň ösdürilmegine, ähli ulgama sanly ösüşleriň ornaşdyrylmagyna giň şertleri döredýän Gahryman Arkadagymyzyň il-ýurt ähmiýetli işleriniň barha rowaç almagyny arzuw edýäris.

Gyzylgül MEZILOWA,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.

Durnukly ösüşiň belent maksatlaryna ýetmegiň ýolunda ähli pudaklar sazlaşykly ösüş ýoluna düşüp, täze önümçilik kuwwatlyklary emele geldi. Sanly ulgamyň peýda bolmagy bilen ykdysady ösüş belent derejelere çykdy. Ýaşlaryň bilim almagyna, ylym öwrenmegine barha giň ýol açyldy. Gahryman Arkadagymyz eziz Diýarymyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmekde, ylym hem-de önümçilik gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda ýokary bilimli işgärleriň taýýarlanylmagyny üpjün etmegiň möhümdigine hemişe ünsi çekýär. Şeýlelikde, ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak, elektron senagatyny ösdürmek, bäsleşige ukyply sanly ykdysadyýeti kemala getirmek boýunça netijeli işler alnyp barylýar.

Ýurdumyzyň ykdysadyýetini sanlylaşdyrmak Konsepsiýasyna laýyklykda, halk hojalygynyň ähli ugurlary bilen bir hatarda ylym ulgamynda hem degişli işler ýola goýulýar. Sanly tehnologiýany giňden ulanmak arkaly ylmyň, bilimiň we önümçiligiň arasyndaky özara baglanyşygy has-da işjeňleşdirmek, milli ykdysadyýetimizdäki sanly özgertmeleri ylmy-tehniki we intellektual taýdan üpjün etmek göz öňünde tutulýar.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýetimiz ählitaraplaýyn ösdürilýär. Şeýle uly, beýik ösüşlerde sanly ulgamyň ähmiýeti has-da uludyr. Bu babatda döwrebap maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň täze gazananlaryna esaslanmak baş ugur bolup durýar. Şeýle hem ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti kemala getirmekde elektron senagatynyň ösdürilýändigi bellärliklidir. Sebäbi innowasion, ýokary tehnologiýalara esaslanýan önümçilikleriň ýola goýulmagy sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň möhüm ugurlarydyr. Şunda bilim mümkinçilikleriniň artdyrylmagy, bilimli hünärmenleriň taýýarlanylmagy ýaly ugurlara aýratyn üns berilýär. Munuň özi durmuşa geçirilýän işleriň toplumlaýyn häsiýete eýe bolýandygyny, sanly ykdysadyýetiň berk binýadynyň goýulýandygyny aýdyň görkezýär. Sanly ykdysadyýete geçmegiň esasy serişdesi hökmünde kesgitlenen kompýuter tehnologiýasyny giňişleýin peýdalanmakda we döwrebap aragatnaşyk ulgamyny kemala getirmekde döwletimizde oňyn öňegidişlikler gazanyldy. Önümçilik binýadynyň döwrebaplaşdyrylmagy bu ugurdaky ösüşlerimize doly şaýatlyk edýär.

Sözüň doly manysynda ulgamlaýyn düzüme goşulan sanly, kompýuter tehnologiýalary ykdysadyýetiň ösüşiniň möhüm şerti hem-de halk hojalygynyň dürli pudaklarynyň netijeli işleriniň möhüm bölegi bolup durýar. Häzirki döwürde ähli maglumat ulgamlary sanly tehnologiýalaryň esasynda işleýär. Şu nukdaýnazardan, döwrebap düşünjeli kompýuter enjamlaryndan baş çykarýan, kämil tehnologiýalara erk edýän ýaşlary ýetişdirmek döwrüň möhüm talabyna öwrüldi. Şonuň üçin eziz Diýarymyzda pudaklaryň we orta hünär okuw mekdepleriniň bilelikdäki tagallalary netijesinde edara-kärhanalaryň binýadynda sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça ýörite okuwlaryň guralmagy esasynda sanly ulgama geçmek işi netijeli häsiýete eýe bolýar.

Başymyzyň täji, gözlerimiziň röwşeni ata Watanymyzda eýelenýän şeýle ýokary sepgitler, gazanylýan üstünlikler, ilkinji nobatda halkymyzyň agzybirliginiň, jebisliginiň, bir başa bakmak ýol-ýörelgesiniň barha rowaçlanýandygynyň nyşanydyr. Agzybirlik, jebislik we bitewilik ýörelgesi ýurdumyzda döwlet syýasatynyň iň bir ileri tutulýan ugry bolup durýar. Ähli üstünliklerimiziň hem rowaçlyklarymyzyň seresi bolan bu mukaddes ýol-ýörelgäniň häzirki bagtyýarlyk döwrümizde has-da ösdürilýändiginiň şaýady bolmak her bir ildeşimiz üçin diýseň guwandyryjydyr.

Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyz rowaçlyklara beslenip, göwünleri galkyndyrýar. Durnukly ösüşiň belent maksatlaryna ýetmegiň ýolunda milli Liderimiziň alyp barýan giň gerimli netijeli işleri halkymyzyň bagtyýarlygyna, ýurduň gülläp ösmegine gönükdirilendir. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip atlandyrylýan şöhratly ýylymyzyň her bir güni, her pursady ýatda galyjy toý-baýrama, şanly wakalara beslenýär. Bu hakykat ajaýyp döwrümiziň adyna mynasyp bagtyýarlyk döwri bolup, bu günki gün agzybir jemgyýetimiziň bagtyýarlygynyň, abadan döwletimiziň berkararlygynyň mizemezdiginden habar berýär.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk şanly baýramçylygynyň bellenilýän, “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynda ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylmagy netijesinde ýurdumyzyň ösüşi täze belentliklere göterilýär. Biz muny halkymyzyň bagtyýar durmuşynda, Diýarymyzyň rowaçly gadamlarynda aýdyň görýäris. Il-halk bähbitli şeýle döwletli işleriň gözbaşynda Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary, irginsiz zähmeti, halkymyza bolan belent söýgüsi bar. Goý, ata Watanymyzy ösüşiň şaýoly bilen öňe alyp barýan hormatly Arkadagymyzyň jany sag, beýik işleri rowaç bolsun!

Ýazgül MOLLAÝEWA,

Aşgabat şäherindäki ýöriteleşdirilen 75-nji orta mekdebiň mugallymy.