Awaza, 24-nji noýabr (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow hormatly Prezidentimiziň tabşyrygy boýunça Balkan welaýatynda iş saparynda bolmagynyň çäklerinde Milli Geňeşiň, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlarynyň, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň agzalarynyň hem-de ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi. Onda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyny mundan beýläk-de ösdürmek, sebitiň üstaşyr ulag mümkinçiliklerini netijeli peýdalanmak, Hazaryň özboluşly tebigy şertlerini syýahatçylygyň ösdürilmegine gönükdirmek we türkmen topragynyň bu täsin künjeginiň ekologik abadançylygyny üpjün etmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Häzirki döwürde Türkmenistanyň ykdysady we durmuş taýdan ösmeginiň möhüm şerti bolan köpugurly ulag düzümini döretmek hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Bu ugurda hormatly Arkadagymyzyň başyny başlan giň gerimli taslamalary döwlet Baştutanymyzyň ýolbaşçylygynda üstünlikli durmuşa geçirilýär. Şunda halkara üstaşyr ulag geçelgeleriniň döredilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Şu barada aýtmak bilen, Gahryman Arkadagymyz halkara geçelgeleriň Merkezi we Günorta Aziýa, Hazar hem-de Gara deňizleri, Ortaýer deňzi sebitlerini öz içine alýan geoykdysady giňişlikde netijeli gatnaşyklary berkitmäge ýardam etjekdigini belledi. Şeýle-de hormatly Arkadagymyz yklymyň esasy ýollarynyň merkezinde ýerleşýän Türkmenistanyň geografik ýagdaýynyň artykmaçlyklary, ýurdumyzda halkara derejedäki gatnaşyklary giňeltmek boýunça bar bolan mümkinçilikleri, Hazar deňziniň çäklerinde deňiz syýahatçylygyny ösdürmek bilen baglanyşykly meseleleri üstünlikli amala aşyrmagyň wajypdygyna ünsi çekdi. 

Şunda Awazanyň çägini giňeltmek, syýahatçylygyň ösdürilmeginde möhüm ähmiýeti bolan binalaryň gurluşygyny çaltlandyrmak, bu ýerde ýurdumyzyň raýatlarynyň ýokary derejeli dynç alşyny üpjün etmek meseleleriniň ähmiýeti barada aýdyp, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy bu işleriň netijeli durmuşa geçirilmeginiň ykdysady taýdan bähbitli boljakdygyny aýratyn belledi. 

Soňra maslahata gatnaşýan Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowa söz berildi. Ol häzirki döwürde ýurdumyzyň dünýäniň ähli döwletleri we sebitleri bilen ysnyşykly gatnaşyklary ösdürýändigini belläp, bu ugurda Hazar deňzi sebitinde ýerleşýän ýurtlar bilen hyzmatdaşlygy giňeltmegiň möhüm orun eýeleýändigi barada aýtdy. Şeýle-de ol Gahryman Arkadagymyzyň Hazar deňzini parahatçylyk, hoşniýetli goňşuçylyk, özara düşünişmek we ynanyşmak zolagyna öwürmek boýunça öňe süren başlangyçlarynyň halkara derejede giň goldawa eýe bolýandygyny aýratyn nygtady. Şu ýylyň iýun aýynda paýtagtymyzda altynjy Hazar sammitiniň geçirilendigini, onuň netijeleri boýunça kabul edilen Beýanatda Hazarýaka döwletler bilen hyzmatdaşlygyň uly mümkinçiliklerini öz içine alýan täze ugurlaryň kesgitlenendigini aýdyp, wise-premýer, daşary işler ministri şunda Hazar sebitinde syýahatçylygy ösdürmek meselelerine hemmetaraplaýyn üns berlendigini belledi. 

Wise-premýer, ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynyň ýolbaşçysynyň nygtaýşy ýaly, şeýle hem strategik konsepsiýanyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde 2007-nji ýylda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň düýbi tutuldy we häzirki wagtda onuň çäginde onlarça ýokary hilli, dünýä ülňülerine laýyk gelýän kottejler toplumlary, myhmanhanalar, dynç alyş we sagaldyş merkezleri işjeň ulanylýar. Bu gün «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň ykdysady hem-de syýahatçylyk mümkinçiliklerini doly derejede ulanmak, ýurdumyzyň halkara giňişlikde eýeleýän ornuny berkitmek maksady bilen, Türkmenistanyň halkara Konwensiýalara we köptaraplaýyn resminamalara goşulyşmak meselelerini öwrenmek üçin syýahatçylyk ulgamynda daşary döwletler bilen hyzmatdaşlygyň şertnama-hukuk binýadynyň mundan beýläk-de kämilleşdirilmegine gönükdirilen çäreleri işjeňleşdirmegiň maksadalaýykdygy bellenildi. 

Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen gatnaşyklary pugtalandyrmak üçin esasy ugurdaş düzümler bilen hyzmatdaşlygy giňeltmek möhümdir. Şunuň bilen baglylykda, 2023-nji ýylyň ikinji çärýeginde Bütindünýä Syýahatçylyk Guramasynyň wekillerini, hünärmenlerini Türkmenistana çagyrmak we olaryň amala aşyrjak saparynyň çäklerinde «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda halkara syýahatçylygyň ösdürilmegine bagyşlanan maslahaty guramak baradaky teklip öňe sürüldi. 

Wise premýer, daşary işler ministri R.Meredow häzirki wagtda ekologik, tebigy we lukmançylyk syýahatçylygynda, medeni syýahat ugurlarynda mümkinçilikleri artdyrmak we olary ulgamlaýyn esasda giňeltmek üçin 2023-nji ýylyň dowamynda bu ugurlar boýunça halkara guramalar we daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen bilelikde ýörite tejribe alyşmak boýunça geňeşmeleri guramagyň wajypdygyny belledi. Şeýle hem ol Hazar deňzi sebitinde we Merkezi Aziýada halkara gatnaşyklary pugtalandyrmakda döwletara syýahatçylyga wajyp ornuň degişlidigini aýtdy we dünýä bileleşigi tarapyndan 2000-nji ýylyň noýabrynda kabul edilen Syýahatçylyk arkaly parahatçylygy berkitmek baradaky Amman Jarnamasyna esaslanyp, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda ÝUNESKO bilen bilelikde 2023-nji ýylyň ikinji ýarymynda “Syýahatçylyk arkaly parahatçylyk medeniýetini berkitmek” atly sebitleýin forumy geçirmegiň mümkinçiliklerini öwrenmegiň teklip edilýändigini nygtady. 

«Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň ykdysady we maliýe mümkinçiliklerini artdyrmak, migrasiýa, gümrük ugurlarynyň gurallaryny kämilleşdirmek maksady bilen, bu ýerde halkara kadalara laýyklykda ýörite wiza tertibini işläp düzmek we girizmek meselelerini öwrenmek baradaky başlangyç hem öňe sürüldi. 

Gahryman Arkadagymyz häzirki döwürde ýurdumyzda milli syýahatçylyk ulgamyny hemmetaraplaýyn ösdürmek babatda dünýäde toplanan tejribeleri içgin öwrenmegiň zerurdygyny belledi we bu ugurda bar bolan meseleleri üstünlikli çözmek maksady bilen, degişli hünärmenleriň ýokary derejede taýýarlanylmagynyň wajypdygyna ünsi çekdi. Şu barada aýtmak bilen, hormatly Arkadagymyz “Awaza” milli syýahatçylyk zolagyna jahankeşdeleri işjeň çekmek üçin bu ýerde zerur bolan häzirki zaman düzümleriniň, şol sanda ösen ulag we logistika ulgamynyň döredilmegine üns bermelidigini belledi. Şunda Türkmenbaşynyň Halkara howa hem-de deňiz menzilleriniň mümkinçilikleri netijeli peýdalanylmalydyr. 

Gahryman Arkadagymyz ýakynda Türkmenistanyň wekilçilikli toparynyň Russiýa Federasiýasynda bolup, Russiýanyň Federal Ýygnagynyň Federasiýa Geňeşinde we Döwlet Dumasynda geçiren ikitaraplaýyn duşuşyklarynda türkmen-rus hyzmatdaşlygynyň möhüm we aýrylmaz bölegi hökmünde parlamentara gatnaşyklary giňeltmek meselelerine garalandygyny belledi. Saparyň çäklerinde gazanylan ylalaşyklar, hususan-da, Russiýanyň Federasiýa Geňeşiniň we Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Hyzmatdaşlyk boýunça parlamentara toparyny döretmek hakynda Ylalaşyk kanun çykaryjy edaralaryň arasyndaky däp bolan gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmegiň ýolunda möhüm ädime öwrüldi. Munuň özi Türkmenistanda hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna, aýratyn-da, Hazaryň dostluk we parahatçylyk deňzi hökmündäki derejesiniň mundan beýläk-de berkidilmegine aýratyn ähmiýet berilýändiginiň nobatdaky beýany boldy diýip, hormatly Arkadagymyz aýtdy. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýewe söz berildi. Ol ýurdumyzyň halkara üstaşyr ulag geçelgeleriniň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak, ulag toplumynyň işini netijeli dolandyrmak hem-de durnukly ulag ulgamyny emele getirmek boýunça anyk maksatlaryň kesgitlenip, pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmaga, guramaçylyk taýdan täzeçe çemeleşmeleri ornaşdyrmaga döwlet derejesinde ähmiýet berilýändigini nygtady. Häzirki wagtda geosyýasy we geoykdysady taýdan möhüm merkezleriň birine öwrülýän Hazar sebitinde hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi ýurdumyzda durmuşa geçirilýän syýasatyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. Bu ugurda Türkmenistanda dünýäniň ulag-kommunikasiýa ulgamyna sazlaşykly goşulyşmaga ukyply iri düzümleriň kemala gelýändigi bellenildi. 

Şunda hormatly Arkadagymyzyň başlangyjy bilen gurlup ulanmaga berlen Türkmenbaşy Halkara deňiz porty we howa menzili, Gazagystan — Türkmenistan — Eýran transkontinental demir ýol geçelgesi we Demirgazyk — Günorta hem-de Gündogar — Günbatar ugurlary boýunça halkara üstaşyr geçelgelerini birikdirýän, deňiz, guryýer we howa ýollaryny öz içine alýan multimodal üstaşyr ulag halkasynyň döredilendigini bellemek gerek. Häzirki döwürde Hazar deňziniň üsti bilen daşary ýurtlardan gelýän ýükleri üstaşyr ugratmak boýunça amatly şertleriň döredilýändigini belläp, agentligiň ýolbaşçysy Türkmenistanyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerinden peýdalanmaga gyzyklanma bildirýän ýurtlaryň sanynyň yzygiderli artýandygyny aýratyn nygtady. Munuň özi ýurdumyzyň bu ugurdaky mümkinçilikleriniň ýokarlanýandygyny görkezýär. 

Şeýle-de Transaziýa — Ýewropa optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamynyň 708 kilometr bölegi üstünden geçýän ýurdumyz Hazar deňzinde iri kommunikasiýa ulgamlaryny ösdürmegiň möhüm halkalarynyň biri hökmünde ykrar edildi. Bu bolsa Ýewropanyň hem-de Aziýanyň arasynda «Sanly Ýüpek ýoluny» emele getirmäge ýardam berer. Bulardan başga-da, Russiýa, Gazagystan, Eýran, Hindistan we Ýakyn Gündogar ýurtlarynyň ýük daşaýjylaryna Gündogar Ýewropa ýurtlaryna iň gysga ýol bilen gatnamaga mümkinçilik berjek Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän täze awtoulag köprüsiniň düýbüniň tutulmagy awtomobil, deňiz we demir ýol ulaglaryndan peýdalanmak arkaly multimodal gatnawlary ösdürmäge itergi berer. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Hazarýaka döwletler bilen ýurdumyzyň arasynda ulag pudagynda gol çekilen ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn ylalaşyklaryň Hazar deňzini ösen düzümli, iri halkara ulag merkezine öwürmegiň degişli hukuk esasyny düzýändigini belläp, onuň ulag düzümini has-da kämilleşdirmäge, ulag hyzmatlarynyň we multimodal gatnawlaryň hilini ýokarlandyrmaga, bu ugurda hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga itergi berjekdigine ünsi çekdi. 

«Awaza» milli syýahatçylyk zolagy gyzyklanma bildirýän taraplar bilen sebit we ählumumy hyzmatdaşlygyň möhüm meselelerine bagyşlanan maslahatlaryň, duşuşyklaryň yzygiderli guralýan iri halkara işewürlik merkezine öwrülendigini aýdyp, hormatly Arkadagymyz bu ýerde geçirilen deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki halkara maslahatyň, şeýle-de Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň ulag we aragatnaşyk ministrleriniň IX mejlisiniň ähmiýetini belledi we bu ugurda alnyp barylýan işleriň netijeli dowam etdirilmeginiň zerurdygyny nygtady. 

Türkmenistanyň «Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi» hökmünde ykrar edilendigini belläp we ýurdumyzda Demirgazyk — Günorta we Gündogar — Günbatar halkara ugurlarynyň ösdürilmeginde möhüm ähmiýeti bolan üstaşyr ulag düzümlerine degişli desgalaryň yzygiderli gurulýandygyny aýdyp, Gahryman Arkadagymyz bu ugurda alnyp barylýan işleriň maliýeleşdirilmegi bilen baglanyşykly meseleleriň yzygiderli gözegçilikde saklanmalydygyna ünsi çekdi. Şunda bu ugra degişli düzümleriň ösdürilmegine, ýurdumyzyň üstaşyr ulag mümkinçilikleriniň artdyrylmagyna maýa goýum serişdeleri işjeň çekilmelidir. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy ýangyç-energetika toplumynyň ýolbaşçylaryna ýüzlenip, Balkan welaýatynyň ýangyç-energetika babatda ägirt uly mümkinçiliklere eýedigini belledi. Bu sebitde bar bolan nebitgaz gorlarynyň ylmy esasda öwrenilmegi, olaryň çykarylmagy hem-de gaýtadan işlenilmegi bilen baglanyşykly meseleler häzirki döwrüň möhüm wezipeleriniň hatarynda kesgitlenildi. Dünýäniň iri energetika döwletleriniň biri bolan Türkmenistanda bu ugurda alnyp barylýan işleriň kämilleşdirilmegi, toplumyň önümçilik düzümlerine häzirki zamanyň ösen tehnologiýalarynyň, sanly ulgamyň ornaşdyrylmagy we ýangyç-energetika toplumynyň önümçilik kärhanalary üçin ýokary derejeli hünärmenleriň taýýarlanylmagy ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda durýar. Şunda degişli toplumlaýyn çäreleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi esasy talap bolup durýar hem-de bu işleriň amala aşyrylmagy üçin ähli tagallalar edilmelidir diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy. 

Ýurdumyzyň ähli künjeklerinde bolşy ýaly, “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda alnyp barylýan gurluşyk işleriniň hem depginini ýokarlandyrmagyň wajypdygyny belläp, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy dynç alyş zolagynyň çägini giňeltmek we Hazaryň ekologik taýdan arassa kenarynda syýahatçylyk ulgamynyň desgalarynyň gurluşygyny çaltlandyrmak meseleleriniň wajypdygyny nygtady. Şunda milli şähergurluşyk maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilişinde bolşy ýaly, “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynyň binalarynyň bezeg aýratynlyklaryna, onuň yşyklandyryş ulgamyna we bu künjegiň ekologik hem-de abadançylyk ýagdaýyna aýratyn ähmiýet berilmelidir, bu işlere ýaş binagärleriň, degişli ugurlar boýunça bilim alýan talyplaryň işjeň çekilmegi zerurdyr diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi we Hazaryň kenarynda emele gelen syýahatçylyk zolagynyň halkara derejedäki abraýynyň belende galmagy ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigine ünsi çekdi. 

Hormatly Arkadagymyz “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda söwda we hyzmatlar ulgamynyň, şol sanda hususy pudagyň alyp barýan işleriniň ähmiýetlidigini belläp, hyzmatyň medeniýetini kämilleşdirmek hem-de dynç alýanlary azyk önümleri bilen üpjün etmek meseleleriniň hemişe gözegçilikde saklanmalydygyny belledi. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň nygtaýşy ýaly, welaýatyň söwda merkezlerinde ýurdumyzda öndürilýän dokma önümleriniň, türkmen zenanlarynyň zehini bilen döredilýän haly we haly önümleriniň söwdasyny guramak gerek. 

Hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow Awazada dürli derejedäki halkara medeni çäreleriň, şol sanda milli medeniýetimizi wagyz etmek boýunça çäreleriň guralmagynyň möhümdigini belledi. Munuň özi dynç alýanlar üçin amatly şertleri döretmegiň möhüm ýagdaýy bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, Hazaryň kenarynda sungat festiwallarynyň, döredijilik duşuşyklarynyň we kitap sergileriniň guralmagy bu ugurda daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen gatnaşyklaryň hil taýdan täze derejä çykmagyny şertlendirer. Şunuň bilen birlikde, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynyň ähli ugurdaş düzümleriniň we gulluklarynyň işine öňdebaryjy tejribäni, sanly tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmagyň zerurdygyny belledi. 

Gahryman Arkadagymyz häzirki döwürde jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini berkitmek meseleleriniň ählumumy häsiýete eýe bolýandygyny aýdyp, raýatlaryň, aýratyn-da, ýaşlaryň saglygyny pugtalandyrmakda möhüm ähmiýeti bolan sport toplumlarynyň işini döwrebap derejede guramagyň zerurdygyna ünsi çekdi. Şunda sportuň deňziň kenaryna mahsus görnüşleriniň ösdürilmegine, degişli saglyk we arassaçylyk kadalarynyň berjaý edilmegine örän jogapkärçilikli çemeleşilmelidir. Bu baradaky gürrüňi dowam edip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Hazaryň kenarynda dynç alyş möwsüminde bolşy ýaly, beýleki wagtlarda hem ulaglaryň sazlaşykly hereketini ýola goýmak, bu ýerde degişli tertip-düzgüni berk berjaý etmek, deňziň kenarynda dynç almagy halaýanlar üçin gelmek-gitmek bilen baglanyşykly ýagdaýlary kadalaşdyrmak meseleleriniň hemişe gözegçilikde saklanmalydygyny we bu ugurda degişli düzümleriň sazlaşykly işiniň üpjün edilmelidigini belledi. 

Hormatly Arkadagymyz dünýäniň dürli ýurtlarynyň, şol sanda Ýaponiýanyň işewür düzümleriniň “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynyň çägini giňeltmek we bu künjegi ösdürmek boýunça işlenip taýýarlanylan taslamalary durmuşa geçirmek meselelerine gatnaşmaga uly gyzyklanma bildirýändiklerini aýratyn nygtady. Munuň özi Türkmenistanyň daşary ýurtly işewürler üçin özüne çekiji ýurt hökmünde ykrar edilýändigini görkezýär. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow iş maslahatyny jemläp, oňa gatnaşanlara ýurdumyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmeginiň bähbidine alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi. 

Soňra Gahryman Arkadagymyz Türkmenbaşy şäheriniň Halkara howa menziline geldi we Balkan welaýatyna amala aşyran iş saparyny tamamlap, bu ýerden paýtagtymyza ugrady.

Aşgabat, 24-nji noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradowyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Maslahatda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda hem-de welaýatlarynda alnyp barylýan işler bilen baglanyşykly meselelere garaldy. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Häkim häzirki wagtda welaýatyň ekin meýdanlarynda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň depgini, hususan-da, “ak altyn” hasylyny iň soňky hanasyna çenli ýitgisiz ýygnap almak, şeýle hem welaýatda Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli baýramçylyk dabaralaryna taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Şeýle hem häkim welaýatda bugdaý ekişiniň tamamlanandygy, bugdaý ekilen meýdanlarda ösüş suwuny tutmak we mineral dökünler bilen iýmitlendirmek işleriniň agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda geçirilýändigi, bu işde oba hojalyk tehnikalaryndan netijeli peýdalanylýandygy barada habar berdi. 2023-nji ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işleri talabalaýyk alnyp barylýar. 

Mundan başga-da, hasabatyň dowamynda welaýatda ýetişdirilen güýzlük ýeralmany, gök-bakja we beýleki oba hojalyk önümlerini ýygnap almak, sowadyjy ammarlara ýerleşdirmek hem-de halkymyzy bu azyk önümleri bilen üpjün etmek ugrunda zerur işleriň amala aşyrylýandygy barada aýdyldy. 

Häkim ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda welaýatda meýilleşdirilen işler barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda ýetişdirilen pagta hasylyny iň soňky hanasyna çenli ýitgisiz ýygnap almagyň häzirki günüň derwaýys wezipesidigini aýtdy hem-de geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini talabalaýyk geçirmek babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz bugdaý ekilen meýdanlarda alnyp barylýan ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmelidigine ünsi çekip, şunda oba hojalyk tehnikalarynyň we gurallarynyň doly güýjünde işledilmelidigini belledi we häkime bu babatda anyk görkezmeleri berdi. 

Ilaty ýurdumyzda öndürilýän azyk önümleri bilen bolelin üpjün etmegiň möhümdigi barada aýdylyp, ýetişdirilen gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerini ýygnap almakda, sowadyjy ammarlara ýerleşdirmekde zerur tagallalaryň edilmelidigi bellenildi. 

Şeýle hem hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýyl welaýatda ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, gurlup ulanylmaga berilmegi göz öňünde tutulan önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň berk gözegçilikde saklanylmalydygy babatda häkime degişli tabşyryklary berdi. Şunuň bilen bir hatarda, häkime Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli welaýatda geçiriljek dabaralara ýokary guramaçylyk derejesinde taýýarlyk görmek tabşyryldy. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew ýurdumyzyň günbatar sebitinde dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy hem-de ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna we Oba milli maksatnamasyna laýyklykda meýilleşdirilen işleriň depgini, şeýle hem Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Hasabatda bellenilişi ýaly, welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlarynda ideg işleri talabalaýyk alnyp barylýar, şunda oba hojalyk tehnikalaryndan we gurallaryndan netijeli peýdalanmak ugrunda zerur tagallalar edilýär. 

Welaýatyň gowaça meýdanlarynda bar bolan pagta hasylyny iň soňky hanasyna çenli ýygnap almak, geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek boýunça degişli çäreler görülýär. Şeýle hem häzirki wagtda welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda ýeralmanyň, gök-bakja ekinleriniň bol hasylyny ýygnap almak, sowadyjy ammarlara ýerleşdirmek hem-de bu azyk önümleri bilen ýurdumyzyň ilatyny doly üpjün etmek, şunuň bilen bir hatarda, ýetişdirilen gant şugundyrynyň hasylyny ýygnamak işleri guramaçylykly alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň talabalaýyk geçirilmeginiň möhümdigini belläp, gowaça meýdanlarynda bar bolan pagta hasylyny iň soňky hanasyna çenli ýygnap almak, 2023-nji ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek, bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işlerini agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda alyp barmak, şunda oba hojalyk tehnikalarynyň we gurallarynyň bökdençsiz işledilmegini üpjün etmek babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda azyk howpsuzlygyny pugtalandyrmagyň ileri tutulýan wezipeleriň biridigini aýdyp, güýzlük ýeralmany, gök-bakja we beýleki ekinleri ýygnap almak hem-de sowadyjy ammarlara ýerleşdirmek, gant şugundyrynyň hasylyny ýitgisiz ýygnap almak ugrunda zerur çäreleriň görülmelidigini belledi we bu babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Şeýle hem häkime ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda meýilleşdirilen işleriň alnyp barlyşyny gözegçilikde saklamak hem-de Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli geçiriljek dabaralara talabalaýyk derejede taýýarlyk görmek tabşyryldy. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň ýurdumyzyň demirgazyk sebitinde şu günler alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri baradaky hasabaty bilen dowam etdi. Hasabatda bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatyň pagta meýdanlarynda bar bolan “ak altyn” hasylyny iň soňky hanasyna çenli ýygnap almak, geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Şeýle hem welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda geçirilýär. 

Şunuň bilen bir hatarda, häkim welaýatda ýetişdirilen güýzlük ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň hasylyny ýygnap almak, olary sowadyjy ammarlara ýerleşdirmek, bu azyk önümleri bilen ilaty bolelin üpjün etmek babatda edilýän tagallalar barada hasabat berdi. 

Mundan başga-da, ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýän dürli maksatly binalaryň we desgalaryň gurluşyk işleriniň barşy, Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli geçiriljek dabaralara taýýarlyk görlüşi barada habar berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda oba hojalyk pudagynyň ösdürilmegine möhüm ähmiýet berilýändigini belledi we ýetişdirilen pagta hasylynyň iň soňky hanasyna çenli ýitgisiz ýygnalyp alynmagynyň, geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işleriniň meýilnama laýyklykda geçirilmeginiň wajypdygyna ünsi çekdi hem-de bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Şeýle hem bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmelidigi aýdylyp, şunuň bilen baglylykda häkime birnäçe görkezmeler berildi. 

Hormatly Prezidentimiz welaýatda ýetişdirilen güýzlük ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň hasylyny ýygnap almak, olary sowadyjy ammarlara ýerleşdirmek hem-de bu azyk önümleri bilen halkymyzy bolelin üpjün etmekde zerur çäreleriň görülmelidigini häkime tabşyrdy. 

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş we önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň berk gözegçilikde saklanylmagy babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli geçiriljek köpçülikleýin medeni çärelere taýýarlyk görmek babatda hem tabşyryklar berildi. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew häzirki wagtda welaýatda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy, Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli geçiriljek baýramçylyk çärelerine taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Hasabatda bellenilişi ýaly, gowaça meýdanlarynda bar bolan pagta hasylyny iň soňky hanasyna çenli ýitgisiz ýygnap almak, 2023-nji ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek ýerlerde sürüm işlerini guramaçylykly geçirmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. 

Häkim welaýatda bugdaý ekişiniň tamamlanandygy hem-de bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işlerini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. Şu günler welaýatda ösdürilip ýetişdirilen şaly hasylyny ýitgisiz ýygnap almak ugrunda degişli işler alnyp barylýar. Şunuň bilen bir hatarda, welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda güýzlük ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny ýygnap almak, olary sowadyjy ammarlara ýerleşdirmek, halkymyzy bu azyk önümleri bilen doly üpjün etmek boýunça işler guramaçylykly amala aşyrylýar. 

Şeýle hem häkim ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalara laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilen dürli maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, şu günler dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilmeginiň möhüm talap bolup durýandygyna ünsi çekdi hem-de bu babatda häkime anyk görkezmeleri berdi. Pagta hasylyny iň soňky hanasyna çenli ýygnap almagyň, geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işleriniň öz wagtynda geçirilmeginiň zerurdygy bellenilip, bu babatda häkime birnäçe tabşyryklar berildi. 

Döwlet Baştutanymyz welaýatda ýetişdirilen şaly hasylyny, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinlerini gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak hem-de bu önümler bilen halkymyzy bolelin üpjün etmek boýunça zerur tagallalaryň edilmelidigini häkime tabşyrdy. 

Mundan başga-da, ýurdumyzyň sebitlerini durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlary barada aýdylyp, welaýatda gurluşygy alnyp barylýan önümçilik we medeni-durmuş maksatly desgalardaky işleriň berk gözegçilikde saklanylmagy babatda häkime birnäçe görkezmeler berildi. Şunuň bilen birlikde, häkime ýurdumyzda giňden bellenilýän Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli geçiriljek medeni çärelere degişli taýýarlyk işleriniň görülmelidigi tabşyryldy. 

Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew welaýatda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy, şeýle hem Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli dabaralara taýýarlyk görlüşi barada hasabat berdi. Welaýatyň gowaça meýdanlarynda bar bolan pagta hasylyny ýitgisiz ýygnap almak, geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek boýunça degişli çäreler görülýär. Bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda geçirilýär, şunda oba hojalyk tehnikalarynyň we gurallarynyň bökdençsiz işi üpjün edilýär. 

Şeýle hem häkim welaýatda ösdürilip ýetişdirilen güýzlük ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň hasylyny gysga möhletde we ýitgisiz ýygnap almak, olary sowadyjy ammarlara ýerleşdirmek hem-de bu önümler bilen ilaty bolelin üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Welaýatyň gant şugundyry ekilen meýdanlarynda hasyl ýygnamak işleri talabalaýyk derejede alnyp barylýar. 

Bulardan başga-da, ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda gurlup ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilen desgalardaky işleriň ýagdaýy barada hasabat berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işlerine ünsi çekdi, meýdanlarda bar bolan pagta hasylynyň ýitgisiz ýygnalyp alynmalydygyny belledi hem-de şunuň bilen birlikde geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işleriniň talabalaýyk geçirilmegi babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. 

Döwlet Baştutanymyz bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylmagyna, şunda oba hojalyk tehnikalaryndan netijeli peýdalanylmagyna möhüm ähmiýet berilmelidigini aýdyp, şunuň bilen baglylykda, häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmegiň häzirki günüň möhüm wezipesidigi bellenilip, welaýatda ösdürilip ýetişdirilen güýzlük ýeralmanyň, gök-bakja we beýleki oba hojalyk ekinleriniň, şeýle hem gant şugundyrynyň bol hasylyny ýitgisiz ýygnap almak boýunça zerur tagallalaryň görülmelidigi häkime tabşyryldy. 

Hormatly Prezidentimiz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalara laýyklykda şu ýyl welaýatda meýilleşdirilen işleriň ýerine ýetirilişini gözegçilikde saklamak babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. 

Bulardan başga-da, häkime Halkara Bitaraplyk güni mynasybetli geçiriljek baýramçylyk çärelerine degişli derejede taýýarlyk görmek babatda tabşyryklar berildi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Ýazmyradow ýurdumyzyň welaýatlarynda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, şu günler ýurdumyzyň welaýatlarynda pagtaçy daýhanlar tarapyndan gowaça meýdanlarynda bar bolan pagta hasylyny soňky hanasyna çenli ýitgisiz ýygnap almak, 2023-nji ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek boýunça degişli işler guramaçylykly alnyp barylýar. Şeýle hem häzirki wagtda bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilýär. Şaly hasylynyň oragy gyzgalaňly dowam edýär, şonuň bilen birlikde, Balkan we Mary welaýatlarynda gant şugundyrynyň hasylyny ýygnamak işleri guramaçylykly alnyp barylýar. 

Şeýle hem wise-premýer, Türkmenistanyň Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti tarapyndan ylalaşylan meýilnama laýyklykda, şu ýylyň 22-nji noýabrynda Aşgabat şäherinde Merkezi Aziýa döwletleriniň suw hojalyk pudaklarynyň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda geçirilen Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň Döwletara utgaşdyryjy suw hojalyk toparynyň nobatdaky mejlisiniň jemleri barada hasabat berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, obasenagat toplumynyň öňünde goýlan wezipeleri üstünlikli çözmek meselelerine ünsi çekdi hem-de möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda we ýokary hilli geçirilmeginiň zerurdygyny nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz dokma senagaty üçin gymmatly çig mal bolan pagtanyň ähmiýeti barada aýdyp, ýetişdirilen hasyly ýitgisiz ýygnap almak, geljek ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek üçin ähli çäreleri görmegiň zerurdygyny belledi. 

Möwsümleýin oba hojalyk işlerini guramaga jogapkärçilikli çemeleşmegiň wajypdygy bellenilip, bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işlerini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirmegiň zerurdygyna ünsi çekildi hem-de wise-premýere birnäçe tabşyryklar berildi. 

Döwlet Baştutanymyz suw serişdelerini rejeli peýdalanmaga, bu işde öňdebaryjy dünýä tejribesini we ylmyň soňky gazananlaryny netijeli ulanmaga degişli meselelere aýratyn üns berilmelidigini aýdyp, wise-premýere degişli görkezmeleri berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasaryna hem-de welaýatlaryň häkimlerine ýüzlenip, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehniki möhletlerde talabalaýyk we öz wagtynda geçirilmeginiň üpjün edilmegine, öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine jogapkärçilikli çemeleşmegiň zerurdygyny belledi we degişli tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň hem-de mähriban halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Gahryman Arkadagymyz ýurdumyza ýolbaşçylyk eden ýyllarynda alyp baran il-günümiziň bagtyýar şu gününe we nurana geljegine gönükdirilen işlerini bu gün Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy hökmünde dowam etdirýär. Hormatly Prezidentimiziň tabşyryklary bilen watandaşlarymyzyň arasynda ýygy-ýygydan bolup, olaryň hal-ýagdaýy bilen ýakyndan gyzyklanýan, berkarar Diýarymyzyň bähbitlerine iri halkara forumlara gatnaşyp, tutuş adamzadyň geljegine gönükdirilen teklipleri orta atýan eziz Arkadagymyzyň ýolbaşçylygynda düýn geçirilen maslahat halkymyzy öz Arkadagyna ýene bir gez ýakynlaşdyrdy.  

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň wekilleriniň, ýurdumyzyň welaýatlarynyň ýaşaýjylarynyň, ýaşlaryň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, syýasy partiýalaryň jogapkär işgärleriniň gatnaşmaklarynda geçirilen bu maslahatyň esasy meselesi öňümizde duran ýylyň esasy maliýe meýilnamasy — «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Türkmenistanyň Kanuny boldy. 

Düýnki maslahat pederlerimiziň «Ýedi ölçäp, bir kes!», «Maslahatly biçilen don gysga bolmaz» diýen ýaly parasatly sözlerini ýene bir gezek ýatlatdy. 2023-nji ýylyň baş maliýe meýilnamasyna Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň altynjy çagyrylyşynyň 12-nji noýabrda paýtagtymyzda geçirilen ýigrimi birinji maslahatynda seredilipdi. Düýn bolsa bu Kanunyň taslamasyny Gahryman Arkadagymyz ýene bir ýola gözden geçirip, ony has kämil görnüşde kabul etmek baradaky teklip bilen çykyş etdi. 

Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan özüniň ösüş ugruny «Döwlet adam üçindir!», «Watan diňe halky bilen Watandyr, döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen şygarlara laýyklykda alyp barýar. Diýmek, «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakyndaky» Kanun, ilkinji nobatda, il-günüň abadan we bolelin durmuşda ýaşamagyna hyzmat etmeli. Aslynda, bu häzir hem şeýle. Döwlet býujetiniň serişdeleriniň agramly bölegi her ýyl watandaşlarymyzyň has gowy durmuşda ýaşamagyna, muňa şert döredýän tutumlaryň amala aşyrylmagyna, täze durmuş-medeni maksatly binalaryň gurulmagyna sarp edilýär. Her ýyl ildeşlerimiziň müňlerçe maşgalasy täze jaýlara göçüp barýarlar, her ýyl ýaş nesillerimiz üçin täze mekdepleriň, çagalar baglarynyň we beýleki terbiýeçilik-bilim edaralarynyň ençemesiniň gapylary giňden açylýar, ýurdumyzda aýlyk haklaryndan başlap, pensiýalara, talyp haklaryna we döwlet kömek pullaryna çenli yzygiderli artdyrmak ajaýyp döwrümizde asylly däbe öwrüldi.  

Elbetde, ýetilen we ýetilýän sepgitler juda belent, ýöne Gahryman Arkadagymyz we Arkadagly Serdarymyz il-günümizi häzirkisinden hem gowy şertlerde ýaşadyp boljakdygyna ynanýarlar we munuň üçin gije-gündiz aladalanýarlar. Täze ― 2023-nji ýyla has kämil we oýlanyşykly işlenilip taýýarlanylan Döwlet býujeti bilen gadam goýmak bosagadaky ýylyň düşümlere beslenmeginiň ilkinji ädimi bolar. 

2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasynda, geçen ýyllarda bolşy ýaly, pul serişdeleriniň agramly bölegini durmuş ulgamyny, hususan-da, bilimi, saglygy goraýyş, medeniýet, döwlet durmuş üpjünçilik ulgamyny, ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyny, umumy häsiýetli döwlet hyzmatlaryny ösdürmäge gönükdirmek göz öňünde tutulýar. Geljek ýyl maýa goýumlarynyň belli bir möçberi ýaşaýyş jaýlaryny hem-de önümçilik we durmuş-medeni maksatly desgalary gurmaga gönükdiriler. 

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisi tarapyndan ýakynda «Türkmenistanyň 2021-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda» karar biragyzdan kabul edildi. Milli Geňeşiň Mejlisi Türkmenistanyň 2021-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň girdejiler boýunça 91 075 686,0 müň manat we çykdajylar boýunça 90 097 999,0 müň manat möçberinde ýerine ýetirilendigini tassyklady. Baş maliýe meýilnamasy bilen bagly oýlanyşykly we dünýä tejribesine esaslanýan syýasat geljek ýyllarda hem üstünlikli alnyp barlar. 

Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti bosagada duran ýylyň il-günümiz üçin ýene bir düşümli ýyllaryň biri bolmagyna hyzmat eder. Arkadagly Serdarymyzyň ýolbaşçylygynda Watanymyzyň bagtyýar şu güni we nurana geljegi babatynda alnyp barylýan işlere mynasyp goşant goşmak her birimiziň mukaddes borjumyzdyr. 

Türkmen gündogary.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty amala aşyrylýan beýik işleriň netijesinde has-da ýokarlanýar. Şunda «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» aýratyn möhüm ähmiýete eýedir. Ykdysadyýetde bazar gatnaşyklaryny özgertmek, tebigy baýlyklardan netijeli we rejeli peýdalanmak, her bir adamyň abadan durmuşyny, durmuş goraglylygyny, saglygy üçin amatly şertleri döretmek babatda alnyp barylýan özgertmeleriň esasy maksady «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgede jemlenýär. Prezident Maksatnamasynyň esasy wezipelerine laýyklykda, ýurdumyzda geljek 7 ýylda raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak, durmuş goraglylygyny we iş üpjünçilik ulgamyny kämilleşdirmek bilen 2022 — 2028-nji ýyllarda ilatyň zähmet öndürijiligi ýokarlanyp, zähmet haklarynyň möçberlerini artdyrmak, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda goşmaça iş orunlaryny döretmek, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň we hemişelik Bitaraplygymyzyň binýadyny has-da berkitmek babatda bitirilýän beýik işler özüniň oňyn netijelerini berýär.  

Häzirki wagtda Halkara maliýe guramalarynyň bilermenleriniň pikirine görä, ýurdumyzyň ykdysady strategiýasy Türkmenistana diňe bir ykdysady durnuklylygy saklamaga däl, eýsem, ýokary durmuş-ykdysady ösüşi üpjün etmäge, ýurdumyzy dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna çykarmaga mümkinçilik berdi. Diwersifikasiýa ýoluna düşen ýurdumyzda senagat ulgamyny ösdürmek, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek, elektron senagatyny döretmek boýunça döwlet maksatnamalary üstünlikli amala aşyrylýar. Milli ykdysadyýetde döwletiň paýyny azaltmak, işewürlik ulgamyny gowulandyrmak we göni daşary ýurt maýalaryny çekmek meseleleri üstünlikli çözgüde eýe bolýar. Döwrebap enjamlar we öňdebaryjy tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan kärhanalaryň gurulmagy we ulanylmaga berilmegi türkmenistanlylary köp isleg bildirilýän senagat önümleri bilen üpjün etmek üçin giň mümkinçilikleri döredýär. Bazar ykdysadyýeti şertlerinde daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan hem-de eksporta ugrukdyrylan önümleriň önümçiligini giňeltmek boýunça pudaklaryň bar bolan mümkinçiliklerini doly peýdalanmak babatda bitirilýän beýik işler häzirki wagtda uly rowaçlyklara beslenýär.  

Arkadagly Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň durmuş ulgamyny kämilleşdirmek bilen, her bir raýatyň abadan durmuşda ýaşamagy kepillendirilýär, şeýle hem ilatyň durmuş mümkinçilikleri we bähbitleri berk üpjün edilýär. Ilatyň durmuş taýdan goraglylygyny maliýe taýdan üpjün etmek, raýatlara pensiýalary we döwlet kömek pullaryny tölemegi kämilleşdirmek, ilaty durmuş taýdan goramak ulgamyna öňdebaryjy halkara tejribesini milliligimiz bilen utgaşykly ornaşdyrmagyň kanunçylyk binýady berkden tutulýar. Munuň şeýledigini Türkmenistanyň Konstitusiýasynda jemgyýetiň we döwletiň iň ýokary gymmatlygy diýlip berkidilen adamyň, ony goramagyň, goldamagyň we oňa hyzmat etmegiň baş wezipe bolup durandygy, ilatyň durmuş goraglylygyny pugtalandyrmagyň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridigi hem doly äşgär edýär. Ýurdumyzda ýetilýän belent sepgitler, gazanylýan beýik ösüşler milli we döwlet maksatnamalarynyň üstünlikli berjaý edilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.  

 Goý, ýurdumyzy ösüşleriň aýdyň ýoly bilen öňe alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! 

Maral ATAKLYÇEWA,

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Ykdysadyýet, maliýe we durmuş syýasaty baradaky komitetiniň agzasy.

Mälim bolşy ýaly, şu ýylyň 17 — 27-nji dekabry aralygynda Türkmenistanda ilatyň we ýaşaýyş jaý gorunyň uçdantutma ýazuwy geçiriler. Häzirki wagtda “Ilat ýazuwy — 2022: Jebislik. Bagtyýarlyk. Röwşen geljek” şygary astynda geçjek bu möhüm çärä taýýarlyk işleri dowam edýär. Türkmen halkynyň öz däp-dessurlaryna, baý taryhy-medeni mirasyna ygrarlydygyny alamatlandyrýan ak öý bu çäräniň nyşany boldy. 

Ýurdumyzyň ilatynyň sany, demografik düzümi hem-de ýaşaýyş-durmuş şertleri baradaky doly maglumaty almak ilat ýazuwynyň esasy maksadydyr. Munuň özi Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň başyny başlan döwlet we jemgyýetçilik ösüşiniň giň gerimli strategiýasyny üstünlikli amala aşyrmak üçin zerurdyr. Çäräniň dowamynda toplanan maglumatlar durmuş ulgamy we ykdysadyýetiň ähli pudaklary üçin çaklamalar, uzak möhletleýin taslamalardyr maksatnamalar işlenip taýýarlanylanda hasaba alnar. Munuň özi ýurdumyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmekde, halkymyzyň abadançylygyny yzygiderli ýokarlandyrmakda uly ähmiýete eýedir. 

Bu giň gerimli çärä taýýarlyk görmekde we ony geçirmekde sanly tehnologiýalaryň giňden ulanylmagy onuň aýratynlyklarynyň biridir. Ýazuwyň ähli tapgyrlarynda, şol sanda maglumatlary ýygnamakda, işlemekde we ulgamlaşdyrmakda ugurdaş programma üpjünçiligi ornaşdyrylan döwrebap enjamlar ulanylar. Bu çäre ilata sowal bermek we elektron ýazuw kagyzlaryny doldurmak usuly arkaly geçiriler. Şeýlelikde, sanly format has takyk görkezijileri almaga mümkinçilik berer, şeýle hem ýazuwyň deslapky we gutarnykly netijelerini öz wagtynda, dolulygyna çap etmäge ýardam berer. 

Ýazuwa gatnaşjak işgärleri saýlap almak we olary okatmak bu çäräni üstünlikli geçirmegiň aýrylmaz şertidir. Statistika baradaky döwlet komiteti tarapyndan welaýat statistika edaralarynyň işgärleri üçin okuw maslahaty guraldy. Halkara bilermenleriň gatnaşmagynda geçen forumyň dowamynda ýazuwyň guramaçylyk we usulyýet meselelerine, ýaşaýyş jaýy üçin ulanylýan binalaryň häsiýetnamasy, öý hojalyklaryny hasaba almak ýaly mowzuklaýyn ýazuw kagyzlaryna garaldy. Sanly enjamlary (planşet) ulanmak arkaly öý hojalygynyň her bir agzasy boýunça ýazuw kagyzynyň doldurylmagyna aýratyn üns berildi. Şeýle-de okuw maslahatyna gatnaşan hünärmenler tutuş Türkmenistan boýunça ýazuwa gatnaşýan sanaýjylary okadarlar. 

Şeýle çäreleriň geçirilmeginde ilaty talabalaýyk habardar etmek hem möhüm wezipeleriň biridir. “TM CELL” öýjükli aragatnaşyk operatorynyň müşderilerine ýazuwyň möhleti we onuň ähmiýeti baradaky SMS habarlar ugradyldy. Statistika baradaky döwlet komiteti ildeşlerimizi bu çärä işjeň gatnaşmaga çagyrýar, oňa taýýarlyk görmegiň çäklerinde ýurdumyzda uly işler alnyp barylýar. 

Ýazuw milli statistika ulgamynyň ähli ugurlarynda, şol sanda onuň durmuş-ykdysady ugrunda esasy orun eýeleýär. Meselem, ilat ýazuwy taryhy gözbaşyny gadymy döwürlerden alyp gaýdýar. Taryhda döwletleriň dolandyryş-çäk gurluşynyň we ösüşiniň wezipeleri bilen baglylykda, aram-aram ilat hasaby ýöredilipdir. Geçen asyrlaryň dowamynda ýazuwyň görnüşi we usullary ep-esli özgerdi. Häzirki günde şeýle jogapkärli çäräniň geçirilmegi her bir ýurt üçin döwlet ähmiýetli işdir. Ilat ýazuwynyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmekde häzirki günde innowasion maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň we iň gowy dünýä tejribesiniň ulanylmagy möhüm orny eýeleýär. Şu maksatlar bilen, ýurdumyz Birleşen Milletler Guramasy hem-de onuň ýöriteleşdirilen edaralary, şol sanda Ilat gaznasy, BMG-niň statistika bölümi we beýleki ugurdaş düzümler bilen netijeli hyzmatdaşlyk edýär. 

Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň aprel aýynda Aşgabada gelen BMG-niň bilermenler toparynyň Türkmenistanyň “Ilat ýazuwy — 2022-ä” taýýarlyk görşüne ýokary baha berendigini hem-de ýurdumyzyň bu çäräni halkara standartlara laýyklykda geçirmäge ygrarlydygyny nygtandyklaryny bellemek gerek. Birleşen Milletler Guramasy şeýle çäreleri on ýylda bir gezekden seýrek geçirmezligi maslahat berýär. Munuň özi ilatyň sany, häsiýetnamalary baradaky möhüm maglumatlary almak üçin gerekdir we jemgyýetiň düzüminde bolup geçýän üýtgeşmeleri yzarlamaga mümkinçilik berýär. 

Ilat ýazuwa meýletin gatnaşýar. Emma, şunuň bilen birlikde, her bir ýaşaýjy özüniň jemgyýetçilik ähmiýetine anyk düşünmelidir hem-de raýat jogapkärçiligine eýerip, bu çärä hut özüniň gatnaşmagynyň wajypdygyny ykrar etmelidir. Ýurdumyzyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň işi ilat ýazuwynyň maksatlaryny we wezipelerini düşündirmäge gönükdirilendir. 

Öňümizdäki boljak ilat ýazuwy Türkmenistanyň milli strategik meýilnamalary üçin giňişleýin maglumatlary ýygnamaga, seljermäge we peýdalanmaga, «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna» laýyklykda, ylmy taýdan esaslanan syýasy ugry işläp taýýarlamaga, şunuň bilen birlikde, gazanylan netijeleri jemlemäge mümkinçilik berer. Şeýle-de statistiki maglumatlar daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara bähbitli gatnaşyklary ösdürmekde ähmiýetli orny eýeleýär, hususan-da, maýadarlara ýurdumyzyň esasy durmuş-ykdysady görkezijileri baradaky anyk maglumatlary bermäge mümkinçilik döredýär. 

Umuman, 2022-nji ýylda geçiriljek ilatyň we ýaşaýyş jaý gorunyň uçdantutma ýazuwynyň Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň agza ýurtlarda ilat ýazuwyny geçirmek baradaky çagyryşyna jogaby bolup, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn halkara hyzmatdaşlyga taýýardygynyň aýdyň subutnamasyna öwrüler. 

(TDH)

AŞGABAT, 23-nji noýabr (TDH). Şu gün Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisi geçirildi. 

Gahryman Arkadagymyz Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň agzalaryny, mejlise gatnaşyjylary mübärekläp, şu gün Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisine ýygnandyk diýip nygtady. Şu günki mejlise Halk Maslahatynyň 56 agzasyndan 54-si gatnaşýar diýip, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy hem-de Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň mejlisini açyk diýip yglan etdi. 

 Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlandy. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy bu ýere ýygnananlara ýüzlenip, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň şu günki mejlisine Hökümetiň agzalarynyň, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik birleşikleriniň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleriniň hem-de ýaşlaryň çagyrylandygyny belledi. 

Gahryman Arkadagymyz şu günki mejlisiň gün tertibinde Milli Geňeşiň Mejlisi tarapyndan hödürlenen «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanunyň bardygyny belläp, mejlise gatnaşyjylara gün tertibi boýunça kimiň nähili teklibiniň bardygy baradaky sowal bilen ýüzlendi. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy mejlisiň gün tertibini tassyklamak hakynda gelip gowşan teklibi gün tertibine goýdy. Teklip mejlise gatnaşyjylar tarapyndan biragyzdan goldanyldy. 

Hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow Halk Maslahatynyň agzalaryna ýüzlenip, eger şu günki mejlisiň gün tertibine girizilen soraglary ara alyp maslahatlaşmagyň dowamynda haýsydyr bir teklipler, bellikler ýa-da soraglar dörese, onda olary ýazmaça görnüşde berip boljakdygyny aýtdy. 

Gahryman Arkadagymyz sözüni dowam edip, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe biziň öňümizde ýurdumyzy mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek, ösüşiň milli, pudaklaýyn we sebit maksatnamalaryny üstünlikli durmuşa geçirmek ýaly möhüm wezipeleriň durýandygyny belledi. Munuň üçin ýurdumyz boýunça makroykdysady görkezijiler yzygiderli seljerilýär. Geljek döwür üçin anyk maksatnamalar düzülýär. Bu işler Döwlet býujeti bilen aýrylmaz baglydyr diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi hem-de pikirini beýan edip, 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakyndaky Kanunyň kabul edilmeginden öň, býujetiň esasy maddalaryny ýene-de bir gezek düýpli seljermegiň we olary döwrüň talaplaryna laýyk getirmegiň zerur bolup durýandygyny nygtady. 

Gahryman Arkadagymyz sözüni dowam edip, mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary bilen ýurdumyzda býujet işini kämilleşdirmek boýunça döwlet topary döredildi diýip aýtdy. Mundan başga-da, Türkmenistanda 2022 — 2028-nji ýyllar aralygynda býujet ulgamynda özgertmeleri geçirmek boýunça çäreleriň Meýilnamasy tassyklandy. Şol resminamalaryň esasynda, ýurdumyzyň baş maliýe meýilnamasyny — 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetini işläp taýýarlamak boýunça kesgitli çäreleriň geçirilendigini bellemek gerek. Ýöne Halk Maslahatynyň Başlygynyň nygtaýşy ýaly, ony taýýarlamak boýunça ýeterlik işler geçirildimi? Milli Geňeşiň Mejlisi tarapyndan teklip edilen bu resminama ýurdumyzy mundan beýläk-de ösdürmek boýunça wezipelere laýyk gelýärmi, onda döwletimizi ösdürmek we adamlaryň abadançylygyny gowulandyrmak boýunça işleri doly we bökdençsiz maliýe taýdan üpjün etmegiň soraglary göz öňünde tutuldymy, bu işleri kämilleşdirmek boýunça ýene-de näme etmeli? 

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow şeýle möhüm soraglar ýüze çykýar diýip aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, şu gün bu soraglaryň ara alnyp maslahatlaşyljakdygy we olara anyk jogap beriljekdigi nygtaldy. 

Soňra Halk Maslahatynyň Başlygy Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa söz berdi. Ol «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda döwletiň we jemgyýetiň durmuşynyň ähli ugurlarynda “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna” laýyklykda iri taslamalary durmuşa geçirmek boýunça maksada okgunly işleriň alnyp barylýandygyny belledi. 

Ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwrülýän ata Watanymyzda halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini ýokarlandyrmaga gönükdirilen oňyn özgertmeleriň durmuşa geçirilmegi “Döwlet adam üçindir!” diýen ynsanperwer ýörelgäniň ýurdumyzda üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň ýene-de bir aýdyň subutnamasydyr. 

Nygtalyşy ýaly, döwlet Baştutanymyz tarapyndan Ministrler Kabinetiniň mejlisinde “Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Türkmenistanyň Kanunynyň hem-de “Türkmenistanyň 2021-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişi hakynda” Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň kararynyň taslamalary, Esasy Kanunymyza laýyklykda, Mejlisiň garamagyna iberildi. Bu resminamalar Mejlisde ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, welaýatlaryň we Aşgabat şäher häkimlikleriniň wekilleriniň gatnaşmagynda deslapdan ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Ýurdumyzyň Hökümeti tarapyndan işlenip taýýarlanylan we hödürlenen taslamalara Milli Geňeşiň Mejlisiniň şu ýylyň 12-nji noýabrynda geçirilen nobatdaky ýigrimi birinji maslahatynda seredildi hem-de olar Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň garamagyna ugradyldy. 

Habar berlişi ýaly, “Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda” Türkmenistanyň Kanuny ýurdumyzy ösdürmegiň strategiýasyny hem-de ykdysady ösüşiň durnukly depginlerini saklamaga, maýa goýum taslamalarynyň, döwlet çykdajylarynyň ýokary netijeliligini üpjün etmäge we halkymyzyň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. 

Ýurdumyzyň ösüşiň täze tapgyryna gadam basýan döwründe bu wajyp maliýe-hukuk resminamasy halkymyzyň ertirki güni baradaky aladanyň, abadan hem-de bolelin durmuşda ýaşamagynyň kepilidir. Döwlet býujetinde zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, talyp haklarynyň, döwlet kömek pullarynyň we beýleki durmuş tölegleriniň möçberlerini ýokarlandyrmak üçin serişdeleriň göz öňünde tutulmagy muňa aýdyň şaýatlyk edýär. 

Soňra çykyş eden Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary H.Geldimyradow ähli ulgamlarda Türkmenistanyň ykdysady kuwwatynyň ýokarlanmagyna ýardam berýän düýpli özgertmeleriň amala aşyrylýandygy barada habar berdi. Şeýle hem ýurdumyzyň ähli künjeklerinde önümçilik we durmuş-medeni maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň gurlup ulanmaga berilýändigi, ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertiniň gowulanýandygy, raýatlaryň abadan we bagtyýar durmuşynyň üpjün edilýändigi barada maglumat berildi.  

Şeýle hem ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimlikleriniň ýolbaşçylary hem-de degişli hünärmenleri bilen bilelikde, Türkmenistanyň Prezidentiniň 2022-nji ýylyň 25-nji maýyndaky ýörite Kararyna laýyklykda, 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň esasy ugurlarynyň we Maýa goýum maksatnamasynyň taslamalaryny taýýarlamak boýunça degişli işleriň geçirilendigi barada habar berildi. 

Soňra esasy pudaklaryň her biri boýunça aýratynlykda geljek ýyl üçin baş maliýe meýilnamasynyň girdejiler we çykdajylar maddalary boýunça maglumatlar giňişleýin beýan edildi. “Mawy ýangyjy”, nebiti we nebit önümlerini eksport etmek, gurluşyk serişdelerini, senagat we himiýa önümlerini öndürmek, elektroenergiýa, ulaglaryň ähli görnüşleri arkaly ýük daşamak boýunça garaşylýan görkezijiler getirildi. Şeýle hem obasenagat toplumynda, söwda we hyzmatlarda, döwlete degişli bolmadyk ulgamda göz öňünde tutulan görkezijiler barada habar berildi. 

 Ykdysady, maliýe we bank ulgamlarynda alnyp baryljak işlere aýratyn üns berildi. 

Döwlet býujetinde durmuş ulgamyna gönükdirilýän serişdeleriň paýy 74,9 göterime deňdir. Şunuň bilen baglylykda, bilimi, saglygy goraýşy, medeniýeti ösdürmäge, durmuş üpjünçiligine, ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyna, umumy häsiýetli döwlet hyzmatlaryna, halk hojalygyna meýilleşdirilen pul serişdeleri barada giňişleýin habar aýdyldy. 

Çykyşda Türkmenistanyň Prezidentiniň Permanyna laýyklykda, zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp haklarynyň möçberleriniň ýokarlandyrylmagyna aýratyn üns berildi. 

Çykyşyň dowamynda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna düýpli maýa goýumlary özleşdirmek baradaky madda boýunça meýilleşdirilen maglumatlar getirildi. Şunuň bilen baglylykda, önümçilik we durmuş-medeni maksatly desgalaryň gurluşygy üçin göz öňünde tutulan serişdeler barada maglumat berildi. 

Şonuň bilen birlikde, döwletiň merkezleşdirilen düýpli maýa goýumlary boýunça 2023-nji ýyl üçin meýilleşdirilen görkezijiler barada habar berildi, şol maýa goýumlar Oba milli maksatnamasynda göz öňünde tutulan desgalaryň we binalaryň gurluşyklaryna, mätäçlik çekýän adamlar üçin ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşyklaryna, ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda gurulýan täze şäherçelere we obalara gönükdiriler. 

Soňra maliýe we ykdysadyýet ministri M.Serdarowa söz berildi. Ol Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan, täze taryhy döwürde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda ylmy taýdan esaslandyrylan strategiýanyň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň dowam edýändigini aýtdy. 

Bellenilişi ýaly, geljek ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamalary, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň esasy ugurlary we Maýa goýum maksatnamasynyň taslamalary işlenilip taýýarlanylanda, ilkinji nobatdaky wezipelerden, “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň”, “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň” esasynda goýlan anyk mümkinçiliklerden hem-de garaşylýan görkezijilerden ugur alyndy. Meýilleşdirilýän hemme görkezijilere döredilen ýörite iş toparlarynyň maslahatlarynda degişli hünärmenler hem-de Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komiteti tarapyndan seredildi we seljerme berildi. 

Türkmenistanyň Prezidentiniň Permanyna laýyklykda, geljek ýylda ykdysady syýasatda zähmet serişdelerini netijeli dolandyrmak we zähmet bazarynyň meselelerini düzgünleşdirmek, täze iş ýerlerini döretmek boýunça çärelere möhüm ornuň beriljekdigini hem-de geljek ýylyň Döwlet býujetinde Türkmenistanda zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberleriniň 10 göterim ýokarlandyrylan maliýe serişdeleriniň göz öňünde tutulandygy habar berildi. 

Geljek ýylda Döwlet býujetiniň girdeji bölegi ykdysadyýetiň durnuklylygynyň, jemi içerki önümiň möçberlerini artdyrmagyň we zähmet öndürijiligini ýokarlandyrmagyň hasabyna üpjün ediler. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň baş maliýe meýilnamasynyň girdeji we çykdajy böleginiň maddalary boýunça garaşylýan görkezijiler barada aýdyldy. Mundan başga-da, welaýatlar we Aşgabat şäheri boýunça ýerli býujetiň maglumatlary barada habar berildi. 

Şeýle hem 2023-nji ýylda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna önümçilik-tehniki we durmuş-medeni maksatly desgalary, Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde binalary gurmaga gönükdirilýän serişdeleri özleşdirmek boýunça garaşylýan meýilleşdirilen görkezijiler beýan edildi. 

Soňra çykyş eden Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Aşgabat şäherinden agzasy G.Agaýew Döwlet býujetinde bar bolan serişdeleri we mümkinçilikleri has doly ulanmagyň esasynda milli ykdysadyýetiň yzygiderli ösüşini üpjün etmäge gönükdirilen zerur çäreleriň göz öňünde tutulandygyny belledi. 

Bellenilişi ýaly, Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan, hormatly Prezidentimiziň dowam edýän öňdengörüjilikli durmuş-ykdysady strategiýasy, Durnukly ösüş maksatlaryna laýyklykda, ykdysady, durmuş we ekologiýa jähtden ösüş ýörelgelerine esaslanyp alnyp barylýar. 

Durmuş-ykdysady taýdan ösüşiň esasy ugurlaryna laýyklykda, 2023-nji ýylda önümçilik ulgamynyň netijeliligini saklamak, innowasion tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak, ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygyny artdyrmak, Türkmenistanyň ösüş depginlerini saklamak, maýa goýum işjeňligini yzygiderli ösdürmek, iş orunlaryny döretmek, durmuş taýdan goraglylygy pugtalandyrmak hem-de ilatyň durmuş derejesini ýokarlandyrmak üçin amatly şertleri döretmek göz öňünde tutulýar. 

Çykyşynyň ahyrynda G.Agaýew halkymyzyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmak baradaky uly aladalary üçin Arkadagly Serdarymyza hem-de Gahryman Arkadagymyza çuňňur hoşallygyny beýan etdi. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Ahal welaýatyndan agzasy E.Ataýewa söz berildi. Ol bu sebitiň býujetiniň «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyndan» we beýleki kabul edilen maksatnamalardan ugur alnyp taýýarlanylandygyny habar berdi. Ahal welaýaty senagat we oba hojalygy babatda ýurdumyzyň ösen sebitleriniň biridir. Şunuň bilen baglylykda, 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetinde welaýat boýunça önümçilik we durmuş maksatly täze desgalaryň gurluşyklaryna goýlan maýa goýumlar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda ýurdumyzy senagat taýdan ösdürmegiň gerimlerini giňeltmäge mümkinçilik berer. 

Geljek ýylda birnäçe durmuş maksatly binalaryň, hususan-da, hassahanalaryň, saglyk öýleriniň, çagalar baglarynyň, umumybilim berýän orta mekdepleriň, şeýle hem mätäçlik çekýän adamlar üçin ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşyklaryny amala aşyrmak meýilleşdirilýär. 

Oba hojalyk pudagy welaýatyň ykdysadyýetinde möhüm orny eýeleýär. 2023-nji ýylda bu ulgamyň ösüşi oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygyny artdyrmagyň, hasyl berýän ýerleri toplumlaýyn dikeltmegiň we netijeli peýdalanmagyň hasabyna amala aşyrylar. Welaýatda gök-bakja, miwe önümleriniň öndürilişi artdyrylar. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Ahal welaýatyndan agzasy E.Ataýewa çykyşynyň ahyrynda hormatly Prezidentimize we Gahryman Arkadagymyza Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzy mundan beýläk-de okgunly ösdürmek ugrunda alyp barýan asylly işleri üçin tüýs ýürekden hoşallygyny beýan etdi. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Balkan welaýatyndan agzasy M.Atagylyjowa halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmakda Gahryman Arkadagymyzyň başlyklygynda geçirilýän häzirki mejlisiň uly ähmiýetini belledi. 

Nygtalyşy ýaly, şu gün dürli pudaklarda zähmet çekýän ildeşlerimiziň, şol sanda ýaşlaryň gatnaşmagynda ýurdumyzyň geljek ýyl üçin baş maliýe meýilnamasynyň ara alnyp maslahatlaşylmagy Watanymyzda halk demokratiýasynyň dabaralanýandygynyň subutnamasydyr. 

Welaýaty ykdysady we durmuş taýdan ösdürmäge gönükdirilen Maýa goýum maksatnamasyna laýyklykda, 2023-nji ýylda ýurdumyzyň günbatar sebitiniň nebitli känlerinde täze enjamlar gurnalar, hereket edýänleri döwrebaplaşdyrylar. Bu bolsa olaryň önümçilik kuwwatyny ep-esli artdyrar. 

 Balkan welaýatynda himiýa senagaty ösendir. Bu toplumyň kärhanalary hemme zerur çig mallar bilen üpjün ediler. 

2023-nji ýyl üçin Balkan welaýatynyň býujeti ykdysady ösüşi we ilatyň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmäge gönükdirilip, munuň üçin zerur bolan serişdeler göz öňünde tutulandyr. 

Çykyşynyň ahyrynda M.Atagylyjowa türkmen halkynyň hal-ýagdaýy baradaky aladalary üçin Arkadagly Serdarymyza, Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi. 

Öz nobatynda, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Daşoguz welaýatyndan agzasy S.Gaýypow kabul edilen maksatnamalar esasynda taýýarlanan «Türkmenistanyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakynda» Kanunyň ýurdumyzyň halk hojalygynyň ähli ugurlaryny sazlaşykly ösdürmäge gönükdirilendigini belledi. Daşoguz welaýatynyň ykdysady-önümçilik mümkinçilikleriniň esasyny senagat we oba hojalyk pudaklary düzýär. 

Welaýatyň ykdysadyýetinde azyk senagatynyň kärhanalary hem möhüm orny eýeleýär. Geljek ýylda bu pudagyň ösdürilmegi daşary döwletlerden getirilýän önümleriň ornuny tutýan önümçiligiň pugtalandyrylmagyna, olaryň eksport edilişini artdyrmaga mümkinçilik berer. 

Geljek ýylda birnäçe durmuş maksatly binalaryň gurluşyklary üçin Döwlet býujetinde maliýe serişdeleri göz öňünde tutulýar. Olaryň hatarynda saglyk öýleri, çagalar baglary, umumybilim berýän orta mekdepler bar. 

S.Gaýypow sözüniň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa we Gahryman Arkadagymyza berk jan saglyk, uzak ömür hem-de Watanymyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmäge, türkmenistanlylaryň bähbidine gönükdirilen asylly işlerinde üstünlikleri arzuw etdi. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Lebap welaýatyndan agzasy B.Halow 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň çykdajylarynyň esasy böleginiň durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge, hususan-da, bilim, saglygy goraýyş, medeniýet ulgamlaryny, ýaşaýyş jaý-jemagat hojalygyny ösdürmäge gönükdiriljekdigini nygtady. Bu bolsa adam baradaky aladanyň Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugry bolup durýandygyna şaýatlyk edýär. 

Lebap welaýatynyň ägirt uly serişde we ykdysady mümkinçilikleri sebitde senagatyň, oba hojalyk ulgamynyň, önümçilik pudaklarynyň ösdürilmegine, täze iş ýerleriniň döredilmegine ýardam edýär. Ýangyç-energetika pudagy sebitiň senagatynyň möhüm ugurlarynyň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, 2023-nji ýylda tebigy we suwuklandyrylan gazyň, nebitiň çykarylyşy ýokarlandyrylar. 

Şeýle hem geljek ýylda Lebap welaýatynda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna düýpli maýa goýumlary özleşdirmek göz öňünde tutulyp, olaryň bir bölegi ilatyň durmuş derejesini ýokarlandyrmaga, saglygy goraýyş, bilim, medeniýet we sport edaralaryny ösdürmäge gönükdiriler. 

2023-nji ýyl üçin Türkmenistanyň Döwlet býujetiniň kabul edilmegi Milli maksatnamalarda göz öňünde tutulan sepgitlere ýetmäge mümkinçilik berer. 

B.Halow çykyşyny tamamlap, Arkadagly Serdarymyza we Gahryman Arkadagymyza ýurdumyzyň hem-de halkymyzyň bähbidine amala aşyrýan giň gerimli işleri üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Mary welaýatyndan agzasy H.Hajyýew Döwlet býujetine laýyklykda geljek ýylda sebitde tebigy gazy we elektrik energiýasyny öndürmegiň mukdarynyň ýokarlandyryljakdygyny belledi. Bu bolsa ýurdumyzyň eksportyny artdyrmaga we içerki sarp edijileriň isleglerini bökdençsiz kanagatlandyrmaga mümkinçilik berer. 

Welaýatyň ykdysadyýetinde himiýa senagaty möhüm orny eýeleýär. Geljek ýylda azot dökünleriniň öndürilişi artdyrylar. Bu bolsa birnäçe pudaklaryň isleglerini kanagatlandyrmaga ýardam berer hem-de ýurduň eksport kuwwatyny ep-esli artdyrar. Önümçilik maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşyklarynyň köpelmegi, gurluşyk serişdeleriniň öndürilişiniň möçberini artdyrmagy talap edýär. Şu maksat bilen ýerli çig mallardan köp sanly gurluşyk, hojalyk we beýleki önümleri öndürjek kärhanalary gurmak meýilleşdirilýär. 

Bellenilişi ýaly, Mary welaýatynyň 2023-nji ýyl üçin býujeti durmuş ulgamynyň maliýeleşdirilmegini göz öňünde tutýar. 2023-nji ýylyň Maýa goýum maksatnamasynda sebiti ösdürmek üçin maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna maýa goýumlary meýilleşdirildi. 

Geljek ýylda sebitde köp sanly durmuş maksatly desgalary, şol sanda aýratyn mätäçlik çekýän adamlar üçin ýaşaýyş jaýlaryny gurmak göz öňünde tutuldy. Mundan başga-da, kärhanalaryň we çekilen serişdeleriň hasabyna welaýatyň çäklerinde önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmak meýilleşdirildi. Maýa goýum maksatnamasynyň durmuşa geçirilmegi sebitiň ilatynyň hal-ýagdaýyny ýokarlandyrmaga we täze iş orunlarynyň döredilmegine uly mümkinçilikleri döreder. 

Çykyşynyň ahyrynda H.Hajyýew Türkmenistanyň Prezidentine we Gahryman Arkadagymyza halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün edýän asylly we ynsanperwer işleri üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy bu ýere ýygnananlara ýüzlenip, häzirki zaman şertlerinde ykdysadyýeti dogry we talabalaýyk dolandyrmagyň ählumumy derejede örän möhüm sorag bolup durýandygyny belledi. Döwlet býujeti ähli ýerde ykdysady meýilnamalaşdyrmagyň möhüm guraly hasaplanýar. Biziň Döwlet býujetimiz ýurduň maliýe serişdelerini emele getirmegiň usullaryny we görnüşlerini kesgitleýär. Şeýle hem bu serişdeleriň talabalaýyk we maksatlaýyn ulanylmagyny üpjün edýär. 

Şeýlelikde, eziz Watanymyzyň geljekki ösüşiniň üpjün edilmegi häzir bu soraga biziň nähili derejede düýpli seredýändigimize baglydyr. Şoňa görä-de, bu işe aýratyn jogapkärli çemeleşmek zerurdyr diýip, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi. 

Ykdysady özgertmelerimizi we umumydöwlet çärelerini ýokary hilli we öz wagtynda geçirmek üçin maliýe serişdeleri bilen üpjün etmekde Döwlet býujeti uly ähmiýete eýedir. Munuň özi pul akymlaryny dolandyrmagyň güýçli, durnukly ulgamynyň döwletiň esaslarynyň durnukly bolmagyna, eziz Diýarymyzyň gülläp ösmegine, raýatlaryň hal-ýagdaýynyň ýokarlanmagyna ýardam edýändigi bilen baglydyr. 

Has anyk aýdylanda bolsa, umuman, netijeli býujet ulgamynyň döredilmegi ykdysadyýetiň ösüşine oňyn täsir edýär. Emma bu iş degişli derejede geçirilmese, biz oňat netijelere garaşyp bilmeris diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy aýtdy. 

Görnüşi ýaly, her ýyl tassyklanýan Döwlet býujetimiz özgerýär, ýagny ýylyň-ýylyna artýar. Sebäbi ýurduň ykdysady, medeni, durmuş we beýleki şertleri býujetiň emele getirilmegine täsir edýär. Ýurdumyzyň ösüşi nazara alnanda, býujetimiziň her ýyl artmagy doly derejede tebigy ýagdaýdyr. 

Biz ýetilen derejelere, öz öňümizde goýan maksatlarymyza we wezipelerimize laýyklykda, býujetiň möçberini, girdejileriň we çykdajylaryň paýyny, düzüminiň aýratynlyklaryny üýtgedýäris diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi. 

Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösmegi netijesinde, biziň býujetimiz hem täze many-mazmuna eýe bolýar. Şeýlelikde, ýurdumyzyň býujeti ýokary hilli bolmalydyr, döwrüň talaplaryna laýyk gelmelidir. Bu biziň zähmetsöýer halkymyza durmuş-ykdysady wezipeleri çözmäge mümkinçilik berýär. Uzak geljege gönükdirilen we gysga möhletli maksatnamalary işläp taýýarlamaga hem-de durmuşa geçirmäge şert döredýär. 

Elbetde, Döwlet býujeti işlenip taýýarlananda, ýurduň ykdysady ösüşiniň geljegi, daşary ýurt pul gorlary, milli puluň hümmeti, maýa goýum syýasaty, maliýe bazarynyň ýagdaýy ýaly soraglaryň göz öňünde tutulmalydygyny bellemek isleýärin. Bu soraglaryň esasy bölegi maliýe-bank ulgamynyň wezipesi bilen baglydyr diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy hem-de: «Bu soraglar teklip edilýän 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetinde göz öňünde tutuldymy?!» diýip, bu ýere ýygnananlara ýüzlendi. 

Şeýle hem «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasynda» her ýyl we bellenen möhletlerde, öz wagtynda durmuşa geçirilmeli wezipeleriň anyk görkezilendigine üns çekildi. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy: “2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti bu resminamalarda öňde goýlan wezipeleri durmuşa geçirmäge mümkinçilik berýärmi?” diýen sowal bilen ýüzlendi. Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň baş maliýe meýilnamasyny seljerip görmegi teklip etdi. 

Döwlet býujetiniň kadaly işlemegi üçin, ilkinji nobatda, onuň girdeji bölegini üpjün etmek möhümdir. Elbetde, onuň girdeji bölegi Türkmenistanyň kanunçylygyna laýyklykda, bellenen fiziki we ýuridik şahslardan alynýan salgytlardan we ýygymlardan, şeýle hem hökmany töleglerden we çeşmelerden emele gelýär diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi. 

Sanly ykdysadyýete geçmegi çaltlandyrmak, döwlet emlägini hususylaşdyrmak, kärhanalary paýdarlar jemgyýetlerine öwürmek, gymmatly kagyzlaryň gazna bazaryny ösdürmek, eksporta niýetlenen önümçilik kärhanalaryny goldamak ýaly işler Döwlet býujetiniň girdeji bölegini artdyrmagyň goşmaça çeşmesi bolup hyzmat edýär. Bellenilişi ýaly, goşmaça serişdeleri netijeli ulanmagyň hasabyna girdejileriň möçberini iň ýokary derejä çykarmak üçin degişli çäreler görülýär. 

Şeýle hem häzirki döwürde serişdeleriň býujete gelip gowuşmagyna edilýän gözegçiligiň kanagatlanarsyz ýagdaýdadygy bellenildi. Nygtalyşy ýaly, muňa islendik ulgamdan mysal getirip bolar. Ine, ýönekeý bir mysal: ilatyň agyz suwundan, elektrik energiýasyndan, tebigy gazdan peýdalanyşyna, edilýän hyzmatlaryň tölegine gözegçilik etmek wezipesi öňde goýuldy. Bu işe başlandy, ýöne ol ahyryna çenli ýerine ýetirilmedi we köp ýerlerde şeýle ýagdaý häzire çenli hem dowam edýär. Agyz suwunyň, elektrik energiýasynyň, tebigy gazyň sarp edilişini hasaplaýan enjamlaryň oturdylmadyk ýerleri bar. 

— Biz şeýle ýagdaý bilen hiç wagt ylalaşyp bilmejekdigimizi we bu ugurlarda tertip-düzgüni ýola goýjakdygymyzy berk duýdurýarys! — diýip, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi. Birinjiden, biz bu soragy çözmelidiris diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy belledi. Ykdysadyýetde biri-birinden üzňe bolan sorag ýokdur. Ähli zat özara baglanyşyklydyr. Şoňa görä-de, býujete gelip gowuşýan girdejilere gözegçilik etmek bilen bagly soraga aýratyn üns bermeli. Diňe öz bähbitlerini öňe sürýän işgärleri ýüze çykaryp, olara berk çäre görmeli. Korrupsiýa bilen meşgullanýan işgärlere biziň aramyzda hiç wagt orun bolmaz diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy. 

Maliýe we ykdysadyýet ministrligi dürli ugurlar boýunça býujet serişdeleriniň bölünmegini, bu serişdeleriň maksatlaýyn we tygşytly ulanylmagyny üpjün etmelidir diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy nygtady hem-de häzirki döwürde bu talabyň ýeterlik derejede ýerine ýetirilmeýändigini belledi. Bu iş takyk hasaplamalaryň esasynda alnyp barylmaýar. Şonuň netijesinde birnäçe ugurlar boýunça bölünip berilýän serişdeler ýeterlik bolmaýar. Şol bir wagtda-da, käbir ulgamlar boýunça bölünip berlen serişdeler ulanylman galýar. Şeýle ýagdaýyň döremegine jogap berýän adam hem ýok diýip, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady hem-de ýylyň ahyrynda, bu ýagdaýyň düzgünleşdirilmeli döwründe ministrligiň işgärleriniň haýal-ýagallygy we perwaýsyzlygy sebäpli, köp soraglaryň çözülmän galýandygyny belledi. 

Netijede, köp serişdeler geljek ýyla geçirilýär. Şeýle ýagdaý edara-kärhanalaryň işine ýaramaz täsir edýär. Şonuň bilen birlikde, bu ýagdaýlaryň ählisiniň býujete gelip gowuşýan serişdeleriň azalmagyna getirýändigi bellenildi. Bu maliýe we bank ulgamlarynyň talabalaýyk we kadaly işlemeginiň üpjün edilip bilinmeýändigi sebäpli bolup geçýär diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi hem-de bu ulgamlaryň işi seljerilende, şeýle soraglara aýratyn üns berilmeginiň zerurdygy barada aýtdy. 

 Gahryman Arkadagymyz 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň çykdajy bölegi barada aýdyp, ilkinji nobatda, onuň zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberlerini artdyrmak üçin göz öňünde tutulandygyny belledi. Biz döwlet derejesinde adamlaryň durmuş taýdan goraglylygyny we olaryň zähmetine hak tölemegi üpjün etmek bilen bagly soraglara hemişe üns berýäris diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy nygtady hem-de eýýäm birnäçe ýyl bäri ýurdumyzda zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp we diňleýji haklarynyň möçberleriniň her ýyl 10 göterim artdyrylýandygyny belledi. 

Bu iş mundan beýläk hem dowam etdiriler diýip, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy hem-de munuň adamlar barada edilýän aladanyň örän möhüm ugrudygyny belledi. Şoňa görä-de, ähli derejedäki ýolbaşçylaryň bu ugra aýratyn üns bermelidikleri nygtaldy. Emma, ozal hem aýdyşym ýaly, biziň maliýe-bank ulgamymyzyň ýolbaşçylary heniz ýaramaz işleýärler diýip, Gahryman Arkadagymyz sözüni dowam etdi. 

Şunuň bilen baglylykda: “Zähmet haklaryny we beýleki kömek pullaryny 10 göterim ýokarlandyrmak ýeterlikmi, bu halkymyzyň talabalaýyk ýaşamagy üçin ýetýärmi?” diýen sowallar ýüze çykýar. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy adamlar hakynda alada etmek üçin bizde ähli mümkinçilikleriň bardygyny, ýurdumyzyň ykdysady kuwwatynyň netijesinde munuň üçin serişdeleriň hem ýeterlikdigini belledi. 

Şoňa görä-de, hormatly Prezidentimiziň Permanyna laýyklykda, 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetinde zähmet haklaryny, pensiýalary, döwlet kömek pullaryny, talyp we diňleýji haklaryny 10 göterim ýokarlandyrmak baradaky soraga ýene-de bir gezek seretmeli diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi. 

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» 2023-nji ýylda ortaça aýlyk zähmet hakyny 2506,3 manada çenli ýokarlandyrmak göz öňünde tutulandyr. Biz, ilkinji nobatda, hut şundan ugur almalydyrys diýlip nygtaldy. 

Ýurdumyzda düýpli maýa goýumlarynyň möçberleri her ýyl artdyrylýar. Ýokarda agzalan Maksatnama laýyklykda, 2023-nji ýylda 1 milliard 354,59 million manat möçberde düýpli maýa goýumlaryny goýmak göz öňünde tutuldy. Elbetde, bu serişdeler 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende has artykdyr. Şunuň bilen bir hatarda, ilatyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmaga gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberleri hem artdyrylýar. Düýpli maýa goýumlaryň kesgitli möçberi önümçilik we durmuş-medeni maksatly binalaryň we desgalaryň gurluşygyna gönükdirilmelidir. 

Döwlet ösüp gelýän ýaş nesliň aň-düşünjeli, bilimli bolmagy ugrunda hem ýeterlik derejede alada edýär. Bellenilişi ýaly, ýaňy-ýakynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň teklibi boýunça Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň palatalary — Halk Maslahaty we Mejlis «Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň rejelenen görnüşini kabul etdi. Bu Kanunda ýaşlarymyz baradaky alada beýan edilendir. 

Ýaşlar biziň geljegimizdir! Geljekde eziz Watanymyzyň ösüşi, gazanjak üstünlikleri we bütin dünýäde halkara abraýy ýaşlara baglydyr diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy aýtdy we şoňa görä-de, ýaşlarymyzyň bilim-terbiýe almagy bilen bagly soragyň hiç wagt ünsden düşürilmeli däldigine ünsi çekdi. Bu ugurda ikinji derejeli hiç zat ýokdur. Ähli zat örän möhümdir diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy hem-de ýaşlarymyza kanuny esaslarda berilýän ýeňillikleriň hökman durmuşa geçirilmelidigini nygtady. Ýöne bu ýeňillikler hem maliýeleşdirmek we serişdeler bilen üpjünçilik ýaly soraglara baglydyr. Şoňa görä-de, 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetinde bu ýagdaýy göz öňünde tutmagyň, şeýle hem ýaşlara ýörite maksatlar üçin bölünip berilýän serişdeleri artdyrmagyň zerurdygy barada aýdyldy. Şonuň bilen birlikde, aýdylanlar nazara alnyp, býujetiň degişli maddalaryny gaýtadan hasaplamak tabşyryldy. 

Raýatlarymyzyň bilimli bolmagy, şeýle hem saglygy goraýyş ulgamyny we milli medeniýetimizi ösdürmek üçin, biz mekdebe çenli terbiýeçilik edaralarynyň, mekdepleriň, hassahanalaryň, sagaldyş merkezleriniň, sport desgalarynyň, kitaphanalaryň, medeniýet öýleriniň, ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygyny dowam etmeli. 

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, 2023-nji ýylda 5 hassahana, 11 sany mekdebe çenli çagalar edarasy, 8 sany umumybilim berýän edara, 1 sany ýokary okuw mekdebi we 1 teatr gurlar. Ýöne, gynansak-da, bu işler biziň üçin az diýip, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi hem-de: «Şol işleri amala aşyrmak üçin ýeterlik serişde bölünip berildimi?!» diýen sowal bilen bu ýere ýygnananlara ýüzlendi. Gahryman Arkadagymyzyň aýdyşy ýaly, eger býujetiň girdeji bölegi ýerine ýetirilmese, bu desgalaryň gurluşygy bilen bagly soraglaryň ýüze çykjakdygy düşnükli dälmi?! 

Biz kabul eden maksatnamalarymyzy ýerine ýetirmegi hökman üpjün etmelidiris. Bu döwlet derejesinde möhüm soragdyr. Eger onuň berjaý edilmegi haýsy-da bolsa bir ýolbaşçynyň geleňsizligine ýa-da ukyp-başarnyksyzlygyna bagly bolsa, biz bu talaby ýerine ýetirmedik ýolbaşçyny wezipesinden boşatmaly bolarys diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy belledi. 

Ylym ulgamyny ösdürmäge hem köp möçberde býujet serişdeleri gönükdirilýär. Ýöne Ylymlar akademiýasynyň işi seljerilende, entek garaşylýan netijeler görünmeýär diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy hem-de özüniň ylmy barlaglara, ylma goýlan serişdeleriň tiz wagtda netije bermeýändigine örän oňat düşünýändigini belledi. Munuň üçin ýyllar gerek. Elbetde, nazary-ylmy işler hem zerur bolup durýar. Ýöne bu ýerde esasy sorag senagat maksatly ylmyň we tehnikanyň iň täze gazananlaryny ornaşdyrmak bilen bagly anyk ykdysady netijeleri bolan açyşlaryň ýoklugyndadyr. 

— Bu näme üçin beýle bolýar? Türkmen alymlarynyň we ýaşlarynyň düşünjeleriniň ýeten derejesi haýsy ýurduňkydan pes? — diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi we bizde ýokary bilimli, ukyply ýaşlaryň bardygyny hem-de köpdügini nygtady. 

Bellenilişi ýaly, esasy maksat olary goldamak we degişli ugra gönükdirmek bolup durýar. Ylymlar akademiýasynyň esasy wezipesi hut şu bolmalydyr. 

Dünýädäki ýagdaýlar bilen baglylykda, ýurdumyzyň maliýe ulgamynyň we banklarynyň önümçilik kärhanalaryna goldaw bermegi baradaky sorag ilkinji nobatdaky möhüm wezipe bolup durýar. Tölegleri geçirmekdäki kynçylyklar, milli pulumyzy erkin ýörgünli daşary ýurt puluna öwürmekde emeli usulda kynçylyklaryň döredilmegi, zerur çig malyň möhletinde üpjün edilmändigi üçin önümçilik kuwwatlyklarynyň doly güýjünde işledilmezligi bilen ylalaşyp bolmaz. 

Biz şeýle önümçilik kärhanalarynyň bardygyny bilýäris diýip, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi hem-de ýurduň önümçilik kärhanalary kadaly işlände, dürli önümleriň has köp öndüriljekdiginiň, tölenýän salgytlaryň möçberiniň artjakdygynyň, şonuň netijesinde bolsa býujete gelip gowuşýan serişdeleriň hem köpeljekdiginiň düşnüklidigini belledi. Bu babatda maliýe-bank ulgamyna şu soraglary seljermegiň we çalt netijeleri berýän çözgüdi tapmagyň zerurdygy barada aýdyldy. 

Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy oba hojalygyny, aýratyn hem, ekerançylygy we maldarçylygy ösdürmek, işiň bu görnüşleriniň Döwlet býujetindäki orny bilen bagly soraglar barada durup geçdi. Nygtalyşy ýaly, Garaşsyzlyk ýyllary içinde biziň zähmetsöýer daýhanlarymyz pagtanyň, bugdaýyň, şalynyň, beýleki azyk ekinleriniň bol hasylyny ýetişdirmegiň baý tejribesini topladylar. Biziň maldarlarymyz dowarlaryň, gara mallaryň we düýeleriň baş sanyny yzygiderli artdyrýarlar. Guşçulyk hem ýokary depginde ösdürilýär. 

Gahryman Arkadagymyz geçen mejlisde bu işleriň 2022-nji ýylda pes derejä düşendigi we bu ugurda bar bolan kemçilikleri gysga wagtyň içinde düzetmegiň zerurdygy barada jikme-jik aýdandygyny belledi. Oba hojalyk işleriniň häzirki ýagdaýynyň 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetine täsir etjekdigini aýdyp bolar. 

Gürrüň oba hojalyk önümleri barada gidende, mähriban halkymyzyň azyk önümleri we egin-eşikler bilen üpjünçiligi ilkinji nobatda göz öňüne gelýär diýip, hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy. Galla biziň abadançylygymyz, pagta bolsa baýlygymyzdyr! Bu önümleri has köp öndürmek üçin gerekli möçberde tohum, dökün we tehnika satyn almak zerur bolup durýar. Bellenilişi ýaly, bol hasyl ýetişdirmek üçin daýhandan başlap, ýolbaşça çenli ählimiz tagallalarymyzy birleşdirmelidiris. Önüm öndürijileri höweslendirmegiň netijeli usullary ornaşdyrylmalydyr. 

Şoňa görä-de, ýer hakyky eýesine berilmelidir. Suwy netijeli we tygşytly ulanmak üçin ähli tagallalar edilmelidir. Oba hojalyk tehnikalaryna we enjamlaryna bolsa eýeçilik gözi bilen garalmalydyr diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy belledi hem-de eger şeýle zerur çäreler görülmese, tohum, dökün we tehnika näçe köp satyn alynsa-da, munuň garaşylýan netijeleri bermejekdigini aýtdy. Biz Döwlet býujeti taýýarlananda şu soraglary göz öňünde tutmalydyrys diýip, Gahryman Arkadagymyz nygtady. 

— Meniň öň hem aýdyşym ýaly, geçen ýyllarda bolşy ýaly, biz Döwlet býujetini halk hojalygynyň durnukly ösüş depginini saklamaga, ýurdumyzy senagat taýdan ösen döwlete öwürmäge, iri maýa goýum taslamalaryny amala aşyrmaga, innowasion tehnologiýalary, ylmyň we tehnikanyň iň täze gazananlaryny ähli pudaklara giňden ornaşdyrmaga gönükdirýäris — diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi. 

2023-nji ýylda uly netijeleri gazanmak üçin maýa goýumlaryny, esasan, diwersifikasiýanyň, innowasion esasda önümçilikleri döretmegiň hasabyna ykdysadyýeti ösdürmäge gönükdirmek maksadalaýyk bolar diýip pikir edýärin. 

Türkmenistan — tebigy serişdelere örän baý ýurt. Biz köp sanly zawod-fabrikleri, beýleki senagat desgalaryny, köprüleri, howa menzillerini, demir we awtomobil ýollaryny gurduk. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň barha ösýän ulag kuwwatyny, himiýa senagatynyň mümkinçiliklerini giňden ulanýarys. Himiýa senagaty ýurdumyzyň çalt depginler bilen ösýän pudaklarynyň biridir. 

Biz bu mümkinçiliklerimizi mähriban halkymyzyň bähbitlerine gönükdirýäris. Bu işler hem Döwlet býujetinde hökmany beýan edilmelidir diýip, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow aýratyn belledi. 

Çykyşyň dowamynda telekeçiligi we hususy pudagy ösdürmegiň milli ykdysadyýetimiziň ösüşiniň möhüm ugurlarynyň biridigi bellenildi. Bu ugurda hem uly netijeler gazanyldy diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy kanagatlanma bilen nygtady hem-de häzir olary bir-birden sanap durmajakdygyny belledi. 

Ýöne, bellenilişi ýaly, Döwlet býujetinde telekeçileri goldamak, ýurdumyzda öndürilýän önümleriň möçberini artdyrmak üçin serişdeler ýeterlik mukdarda göz öňünde tutulmandyr. 

Içerki bazarlarda azyk bolçulygyny üpjün etmek, döwlet desgalaryny we kärhanalaryny hususylaşdyrmak, paýdarlar jemgyýetlerini döretmek, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň düzüminde hususy pudagyň paýyny artdyrmak boýunça bellenen serişdeler ýeterlik däl diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi. Şonuň bilen birlikde, täze önümçilikleri we iş orunlaryny döretmegi dowam etmegiň zerurdygyna üns çekildi. 

Ahyrky netijede bolsa, bu işleriň ählisi býujetde jemlenýän girdejileriň möçberleriniň artdyrylmagyna getirmelidir diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy. 

Çykdajylary artdyrmagyň beýleki ugry bolsa daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürýän kärhanalaryň sanyny köpeltmek we eksporta niýetlenen harytlaryň möçberini artdyrmak boýunça maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmäge, azyk üpjünçiligini gowulandyrmaga, elektron senagatyny döretmäge gönükdirilmelidir diýip, Gahryman Arkadagymyz nygtady hem-de bu işler üçin maliýe serişdeleriniň ýeterlik möçberde göz öňünde tutulmagyny örän möhüm hasaplaýandygyny belledi. 

Nygtalyşy ýaly, ýurdumyzyň ägirt uly mümkinçiliklerini doly derejede ulanmak üçin ykdysadyýeti toplumlaýyn ösdürmek we önümçiligiň netijeliligini ýokarlandyrmak geljek ýyl üçin Döwlet býujetiniň örän möhüm ugurlary bolmagynda galýar. Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy, eger ýokarda sanalyp geçilen talaplar berjaý edilse, bu ugurlaryň öz netijelerini berjekdigine ynam bildirdi. 

Mähriban halkymyzy ýaşaýyş jaýlary bilen üpjün etmek esasy wezipeleriň biridir. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, 2023-nji ýylda 2687 sany täze iş ornuny döretmek, döwlet serişdeleriniň hasabyna 14,44 müň inedördül metr we hususy pudagyň hasabyna 436,38 müň inedördül metr ýaşaýyş jaýyny gurmak göz öňünde tutulýar. Şonuň netijesinde her bir adama ýaşaýyş meýdanyny 23,4 inedördül metre çenli artdyrmak meýilleşdirilýär diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy. 

Şoňa görä-de, ilatyň iş bilen üpjünçiligi we halkymyzyň ýaşaýyş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak bilen bagly soraglary çözmek boýunça çäreler Döwlet býujetinde ýeterlik göz öňünde tutulmandyr. Geçen ýyllardaky ýaly, Döwlet býujetinden durmuş ulgamyna gönükdirilýän serişdeleriň möçberi onuň 70 göteriminden ýokary geçmelidir diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy nygtady. 

Şu aýdylanlar 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujetiniň taslamasyna bildirilýän esasy talaplardyr. Şoňa görä-de, Gahryman Arkadagymyz ähli ugurlar boýunça edilen bellikleri göz öňünde tutup, ýene-de bir gezek anyk we takyk hasaplamalary geçirip, 2023-nji ýyl üçin Döwlet býujeti hakyndaky Kanunyň taslamasyny üstünde işlemek üçin Milli Geňeşiň Mejlisine gaýtarmagy, şondan soňra ony Milli Geňeşiň Halk Maslahatyna gaýtadan seretmäge bermegi teklip etdi. 

Biziň alyp barýan ähli işlerimiz eziz Watanymyzy ösdürmäge, mähriban halkymyzyň abadan we bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilendir. Bellenen maksatlary durmuşa geçirmek üçin biziň her birimiz öz ýerimizde ak ýürekli, yhlasly, netijeli we döredijilikli işlemelidiris diýip, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy nygtady hem-de hemmeleriň bu işlere öz mynasyp goşandyny goşjakdygyna ynam bildirdi. 

Gahryman Arkadagymyz öňde goýlan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek üçin agzybirlik bilen ýadawsyz zähmet çekmegiň dowam etdiriljekdigine, şeýle hem döwletimiziň we Prezidentimiziň ynamyny hemişe ödemäge hem-de döwrüň talaplaryna görä kanunlary kämilleşdirmäge we döwrebaplaşdyrmaga goşant goşjakdyklaryna hemmeleriň adyndan hormatly Prezidentimizi — Arkadagly Serdarymyzy ynandyrdy. 

Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Arkadagly Serdarymyza berk jan saglyk, uzak ömür arzuw edip: “Goý, onuň alyp barýan beýik we taryhy işleri hemişe üstünliklere beslensin!” diýen sözler bilen çykyşyny tamamlady. 

Şunuň bilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň şu günki mejlisini geçirip gutarýarys diýip, hormatly Arkadagymyz aýtdy hem-de ony ýapyk diýip yglan etdi. 

 Mejlisiň ahyrynda Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlandy.

«Hal­kyň Ar­ka­dag­ly za­ma­na­sy» ýy­ly­myz­da ýur­du­myz­da uly üs­tün­lik­ler ga­za­nyl­ýar hem-de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­miz has-da ös­dü­ril­ýär. Döw­re­bap ösü­şiň esa­sy ugur­la­ry­nyň ha­ta­ryn­da dur­ýan yl­my-teh­ni­ki ugur­la­ryň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi, äh­li ul­gam­lar­da in­no­wa­si­ýa­la­ryň or­naş­dy­ryl­ma­gy, öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ra da­ýan­ýan ösen se­na­ga­tyň ke­ma­la ge­ti­ril­me­gi berk bin­ýat bo­lup dur­ýar.  

Hä­zir­ki dö­wür­de mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň iň tä­ze ga­za­nan­la­ry­na esas­lan­ýan ösen yk­dy­sa­dy­ýe­ti ke­ma­la ge­tir­mek ba­bat­da­ky al­nyp ba­ryl­ýan uly iş­ler aý­ra­tyn bel­len­mä­ge my­na­syp­dyr. Elekt­ron se­na­ga­ty ös­dür­mek, mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň soň­ky ga­za­nan­la­ry­na esas­lan­ýan ösen, in­no­wa­sion, ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly we bäs­deş­li­ge ukyp­ly san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti dö­ret­mek hem-de ös­dür­mek Ga­raş­syz Türk­me­nis­ta­nyň döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň mö­hüm ugur­la­ry­nyň ha­ta­ryn­da dur­ýar. Bu we­zi­pä­ni üs­tün­lik­li ber­jaý et­mek üçin, esa­san, üç şert ze­rur bo­lup dur­ýar: inf­rast­ruk­tu­ra, elekt­ron işe­wür­li­gi we elekt­ron tä­jir­çi­li­gi.  

San­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ösü­şi san­ly we yk­jam teh­no­lo­gi­ýa­lar bi­len gö­nü­den-gö­ni bag­la­ny­şyk­ly bo­lan bir­nä­çe ba­zar dü­züm­le­ri­niň kä­mil­leş­me­gi bi­len şert­len­di­ril­ýär. Bu­la­ra on­laýn söw­da, ma­li­ýe hyz­mat­la­ry, san­ly­laş­dy­ry­lan bi­lim, sag­ly­gy go­ra­ýyş hem-de döw­let hyz­mat­la­ry de­giş­li­dir. Hä­zir­ki wagt­da nagt däl ha­sap­la­şy­gyň iş­jeň dur­mu­şa ge­çi­ril­ýän­di­gi­ni bel­le­mek bol­ýar. In­di müş­de­ri­ler in­ter­net to­ru­na bi­ri­gip, gö­wün sö­ýen ha­ryt­la­ry­ny is­len­dik wagt­da we ähli ýer­den sa­tyn alyp bil­ýär. San­ly ul­ga­myň kö­me­gi ar­ka­ly söw­da alyp bar­ýan fi­zi­ki şahs­lar­dyr kär­ha­na­lar hem kä­ren­de tö­le­gi we iş­gär­le­re hak tö­le­mek ýa­ly ugur­lar­da çyk­da­jy­la­ry­ny azald­ýar. 

Yk­dy­sa­dy­ýe­tiň dür­li pu­dak­la­ry bi­len bir ha­tar­da, san­ly teh­no­lo­gi­ýa­lar ul­ga­my­nyň hem güýç­li dep­gin­ler­de ös­me­gi, ila­ty­my­za hä­zir­ki za­man ýo­ka­ry hil­li in­ter­net hyz­mat­la­ry­nyň el­ýe­ter­li bol­ma­gy mag­lu­mat­la­ryň giň ge­ri­mi­ni sel­jer­mä­ge we ara­gat­na­şy­gyň tä­ze hem yk­jam gör­nüş­le­ri­ni dur­mu­şa or­naş­dyr­ma­ga oňyn şert­le­ri dö­red­ýär. Şo­nuň üçin bu ugur­da ýö­ri­te hü­när­men­le­riň taý­ýar­la­nyl­ýan­dy­gy­ny, yl­my iş­le­riň has-da ös­dü­ril­ýän­di­gi­ni bel­le­mek ge­rek. Bu bol­sa san­ly ul­ga­myň di­ňe şu gününiň däl-de, eý­sem, gel­je­gi­niň hem ösüş­li bol­ma­gy­ny üp­jün ed­ýär. Ýur­du­myz­da hä­zir­ki wagt­da ösen teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň önüm­çi­li­gi ýo­la go­ýul­dy. Mu­nuň özi bu ug­ruň ös­dü­ril­me­gin­de tä­ze müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýär. 

San­ly ul­ga­my or­naş­dyr­mak bi­len bag­ly hü­när­le­re dün­ýä ba­za­ryn­da we ýur­du­myz­da ýa­kyn gel­jek­de is­leg has-da ar­tar. Döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­lar iş­gär­le­re, şol san­da sag­lyk taý­dan müm­kin­çi­lik­le­ri çäk­len­di­ri­len adam­la­ra hü­när de­re­je­le­ri­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga we goş­ma­ça en­dik­le­ri ös­dür­mä­ge-de müm­kin­çi­lik ber­ýär. Şeý­le hem ýer­li hü­när­men­le­re is­le­giň ýo­ka­ry bo­lan se­bit­le­rin­de we mer­kez­ler­den uzak­da­ky ýer­ler­de iş bi­len üp­jün­çi­li­giň ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga ýar­dam ber­ýär.  

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň ta­gal­la­la­ry­nyň ne­ti­je­sin­de ara­gat­na­şyk ul­ga­my­ny top­lum­la­ýyn kä­mil­leş­dir­mek, pu­da­ga öň­de­ba­ry­jy en­jam­la­ry, in­no­wa­si­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak ba­bat­da uly iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Mu­nuň özi ýur­du­myz­da san­ly ul­ga­myň mun­dan beý­läk-de ös­dü­ril­me­gi­ne, döw­re­bap teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň müm­kin­çi­li­gi­niň has-da art­dy­ryl­ma­gy­na ýar­dam eder. Şeý­le hem ýur­du­myz­da ra­ýat­la­ryň her bi­ri­niň san­ly ul­ga­myň ýe­ňil­lik­le­rin­den peý­da­lan­ma­gy­na äh­li müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýär.  

Dür­dä­ne ŞA­MY­ÝE­WA,

Türk­me­nis­ta­nyň Te­le­kom­mu­ni­ka­si­ýa­lar we in­for­ma­ti­ka ins­ti­tu­ty­nyň uly mu­gal­ly­my.

Hormatly Prezidentimiziň Birleşen Arap Emirliklerine resmi sapary tamamlandy 

 ABU-DABI, 22-nji noýabr (TDH). Şu gün Birleşen Arap Emirliklerine resmi saparynyň ikinji gününiň çäklerinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow «Türkmenistan — BAE» işewürlik maslahatynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy. 

Ozal habar berlişi ýaly, düýn dostlukly ýurduň paýtagtynda ýokary derejedäki türkmen-emirlikler gepleşikleri geçirildi. Onuň barşynda iki döwletiň we olaryň doganlyk halklarynyň däp bolan dostlukly gatnaşyklara ygrarlydygy hem-de taraplaryň özara bähbitlilik, deňhukuklylyk esasynda köpugurly hyzmatdaşlygy giňeltmäge taýýardygy tassyklanyldy. Bar bolan ägirt uly kuwwaty we özara bähbitleri nazara almak bilen, ýokary derejedäki duşuşygyň netijeleri boýunça gol çekilen resminamalaryň uly toplumy ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmäge täze itergi berer. Bu resminamalar döwletara gatnaşyklaryň kadalaşdyryjy hukuk binýadynyň üstüni ýetirdi. 

Şeýle hem şol gün hormatly Prezidentimiz Birleşen Arap Emirlikleriniň wise-prezidenti, Premýer-ministri, goranmak ministri, Dubaý emirliginiň häkimi Şeýh Mohammed bin Raşid Al Maktum hem-de BAE-niň Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan bilen ikitaraplaýyn duşuşyklary geçirdi. Duşuşyklarda esasy ugurlaryň ählisi boýunça özara hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Mälim bolşy ýaly, Ýakyn Gündogaryň döwletleri, ilkinji nobatda, arap dünýäsiniň abraýly hem-de ykdysady taýdan ösen ýurdy bolan Birleşen Arap Emirlikleri bilen gatnaşyklary işjeňleşdirmek Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Türkmenistanyň we BAE-niň pudaklaýyn ministrlikleriniň, maliýe, işewür toparlarynyň wekilleriniň arasynda yzygiderli geçirilýän gepleşikler ýola goýlan netijeli hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine özara gyzyklanmanyň ýylsaýyn artýandygyna şaýatlyk edýär. Şol hyzmatdaşlyk bilelikdäki möhüm taslamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi bilen berkidildi. 

Şu gün geçirilen işewürlik maslahaty hem deňhukuklylyk, özara hormat goýmak esasynda guralan söwda-ykdysady, maýa goýum hyzmatdaşlygyny hemmetaraplaýyn ösdürmäge gönükdirilendir. Maslahatyň barşynda açylýan mümkinçilikleri we bilelikdäki üstünlikli işiň köpýyllyk tejribesini nazara alyp, bütin dünýäde meşhur kompaniýalar bilen işewürlik gatnaşyklaryny mundan beýläk-de pugtalandyrmaga çemeleşmeler anyklaşdyryldy. 

...Irden hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň awtoulag kerweni dostlukly ýurduň işewürleri bilen duşuşygyň geçirilýän ýerine — kaşaň «St.Regis Abu Dhabi» myhmanhanasyna tarap ugrady. Bu ýerde döwlet Baştutanymyzy Birleşen Arap Emirlikleriniň daşary söwda boýunça döwlet ministri Tani bin Ahmed Al Zeýudi we BAE-niň Söwda-senagat edaralary federasiýasynyň başlygy Abdulla Al Mazrui mähirli garşylaýarlar. 

Myhmanhananyň eýwanynda ýaýbaňlandyrylan, Türkmenistanda öndürilen dürli görnüşli önümleriň sergisi işewürlik maslahatyna gatnaşyjylarda uly gyzyklanma döretdi. Telekeçi zenanlar halkymyzyň buýsanjy we bahasyna ýetip bolmajak medeni gymmatlygy hasaplanýan ajaýyp türkmen halylaryny, gadymy döwrüň we häzirki zamanyň ruhuny özünde jemleýän dürli haly önümlerini görkezdiler. Bu ýerdäki ýurdumyzyň ýokary tehnologiýaly, eksport ugurly dokma önümleri köpdürlüligi bilen haýran galdyrýar. Häzirki wagtda meşhur kärhanalaryň we beýlekileriň «Merw», «Wada», «Ýeňiş», «Mäne» ýaly haryt nyşanly ekologik taýdan arassa pagtadan öndürýän önümleri diňe bir Türkmenistanda däl, eýsem, ýakyndaky we alysdaky ýurtlarda hem meşhurlyga eýe bolup, uly islegden peýdalanýar. 

Soňky ýyllarda döwletimiz «Türkmenistanda öndürildi» diýen ýazgyly önümleri daşarky bazarlarda işjeň ilerletmek üçin netijeli çäreleri durmuşa geçirýär. Türkmenistan bäsdeşlige ukyply milli ykdysadyýeti döretmek we bazar gatnaşyklaryny ösdürmek ugruna eýerip, telekeçilik işjeňligini, ýurdumyzyň işewür toparlarynyň işjeňligini hemmetaraplaýyn höweslendirýär, kiçi we orta telekeçiligi sazlaşykly hem-de netijeli ösdürmek, hususy başlangyçlary goldamak üçin oňaýly hukuk, ykdysady, maliýe, durmuş şertlerini döredýär. 

Ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmekde, azyk bolçulygyny üpjün etmekde, senagat kärhanalaryny gurmakda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalaryna möhüm orun degişlidir. Ýurdumyzyň azyk senagatynyň dürli görnüşli önümleri — miweli içgiler, süýji-köke önümleri we beýlekiler ilat arasynda uly islegden peýdalanýar. Bu önümler hem sergide giňden görkezildi. 

Türkmenistanda ilkinjileriň biri bolup asma petikleriň önümçiligini ýola goýan «Ak bulut» hojalyk jemgyýeti sergide özboluşly diwarlygyny hödürledi. Hojalyk jemgyýetiniň ýokary hilli, ekologik taýdan arassa önümleri diňe bir ýurdumyzyň däl, eýsem, daşary ýurtlaryň hem sarp edijileriniň uly islegine eýe boldy. Geljekde bu kärhana «akylly» petikleriň we diwar plitalarynyň önümçiligini ýola goýmagy meýilleşdirýär. Bu önümleri taýýarlamak üçin tehnologiýalar ulgamyndaky iň täze işläp taýýarlamalar ornaşdyrylar. 

Şeýlelikde, türkmen telekeçileri döwletiň uly goldawyndan ruhlanyp, işiň täze ulgamlaryny, şol sanda elektron senagaty hem özleşdirýärler. Mysal üçin, ýurdumyzda meşhurlyga eýe bolan «Aýdyň gijeler» hojalyk jemgyýetiniň önümleri ýerleşdirilen diwarlyk serginiň buýsanjyna öwrüldi. Bu hojalyk jemgyýeti öňdebaryjy kompaniýalar bilen hyzmatdaşlygy ýola goýup, elektron enjamlary öndürmek ulgamynda dünýäniň öňdebaryjy tejribesini öwrendi we daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň, şol sanda kompýuterleriň, monobloklaryň, smartfonlaryň, routerleriň, smart-telewizorlaryň, sowadyjylaryň we beýlekileriň önümçiligini ýola goýdy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy dabaralar otagynda Birleşen Arap Emirlikleriniň öňdebaryjy kompaniýalarynyň köp sanly wekilleri, ýurdumyzyň Hökümet wekiliýetiniň we işewür toparlarynyň agzalary şowhunly el çarpyşmalar bilen garşyladylar. 

BAE-niň Söwda-senagat edaralary federasiýasynyň başlygy Abdulla Al Mazrui duşuşygy açyp, belent mertebeli türkmen myhmanyny tüýs ýürekden mübärekläp, dünýäniň okgunly ösýän ýurtlarynyň biriniň Baştutany bilen duşuşmagyň özi we ýygnananlaryň ählisi üçin uly hormatdygyny nygtady. Bellenilişi ýaly, Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýan Türkmenistan bilen döwletara gatnaşyklary ösdürmäge, şol sanda deňhukuklylyk, özara bähbitlilik, uzak möhletleýinlik esasynda guralýan söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga aýratyn ähmiýet berýär. 

Türkmenistanyň çäk taýdan amatly ýerleşmegi hem-de ýurtda oňaýly maýa goýum ýagdaýynyň döredilmegi däp bolan gatnaşyklary giňeltmäge uly gyzyklanma bildirýän BAE-niň işewür toparlarynyň wekillerini özüne çekýär. Nygtalyşy ýaly, Birleşen Arap Emirliklerinde Türkmenistanyň oňyn özgertmeler ýolunda gazanýan üstünliklerini ruhubelentlik bilen kabul edýärler hem-de doganlyk türkmen halkynyň ägirt uly üstünliklerine tüýs ýürekden guwanýarlar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygyny işjeň goldaýandygy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Abdulla Al Mazrui belent mertebeli myhmana giň gerimli asylly işinde täze üstünlikleri, ähli türkmen halkyna bolsa abadançylyk we rowaçlyk arzuw etdi. 

 Soňra hormatly Prezidentimize söz berildi. 

Döwlet Baştutanymyz dostlukly ýurduň iri kompaniýalarynyň ýolbaşçylaryny mübärekläp, 2012-nji ýylda döredilen Türkmenistanyň we Birleşen Arap Emirlikleriniň arasynda Hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki komitetiň, şeýle-de Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasy bilen BAE-niň Söwda-senagat edaralarynyň federasiýasynyň arasyndaky işewürlik geňeşiniň hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň oňyn görnüşleri bolup durýandygyny nygtady. 

Birleşen Arap Emirliklerini, onuň işewürler toparlaryny biz geljegi uly hyzmatdaşlarymyz hökmünde görýäris. Häzirki döwürde Türkmenistanyň we BAE-niň gatnaşyklaryny täze derejä çykarmak üçin ähli mümkinçilikler bar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýratyn belledi. Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň nebit pudagynda «Dragon Oil» kompaniýasynyň üstünlikli işläp gelýändigini aýdyp, BAE-niň beýleki kompaniýalaryny hem ýurdumyzyň energetika pudagyny, gazhimiýa senagatyny ösdürmäge işjeň gatnaşmaga çagyrdy. 

Bellenilişi ýaly, ulag ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin uly mümkinçilikler bar. Soňky ýyllaryň dowamynda ýurdumyzda köpugurly ulag ulgamyny kemala getirmek boýunça işler amala aşyrylýar, hususan-da, deňiz ulag ulgamynyň düzümi giňeldilýär, täze awtomobil, howa, demir ýol ulag merkezleriniň we geçelgeleriniň gurluşygy giň gerimde alnyp barylýar. Türkmenistanyň Hökümeti bilen Abu-Dabiniň ösüş gaznasynyň arasynda Balkan welaýatynyň Jebel şäherinde Halkara howa menziliniň toplumynyň gurluşygynyň taslamasyny maliýeleşdirmek hakyndaky karz ylalaşygyna 2021-nji ýylda gol çekilmegine ýokary baha berýäris. Biz ýurdumyzda ulag-üpjünçilik ulgamlarynyň beýleki taslamalaryna hem BAE-den hyzmatdaşlary çekmäge taýýar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. 

Bellenilişi ýaly, 2018-nji ýylda Hazaryň kenarynda Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň gurluşygy tamamlandy. Häzirki döwürde ol kuwwatly, köpugurly deňiz menzili bolup durýar. Türkmenbaşy Halkara deňiz porty özüniň häzirki derejesinde Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça halkara ähmiýetli örän iri ulag merkezleriniň biri bolup durýar diýsek, ulaldyp aýtdygymyz bolmaz. Türkmenbaşy portunyň Birleşen Arap Emirlikleriniň çäklerindäki portlar bilen logistik baglanyşygynyň ýola goýulmagynyň bu maksada doly laýyk gelýändigine, BAE-niň portlary dolandyrmaga we logistik hyzmatlara ýöriteleşdirilen kompaniýalary üçin özüne çekiji taslama bolup biljekdigine ynanýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow himiýa senagatynda kooperasiýanyň ýola goýulmagyna uly ähmiýet berilýändigini belläp, Türkmenistanyň Hökümeti bilen Abu-Dabiniň ösüş gaznasynyň arasynda Türkmenabat şäherinde garyşyk mineral dökünlerini öndürýän himiýa zawodynyň gurluşygyny maliýeleşdirmek hakynda karz ylalaşygyna gol çekilendigini ýatlatdy we onuň öz doly netijesini berjekdigine, geljegi uly bu pudakda gatnaşyklaryň geriminiň giňeldiljekdigine ynam bildirdi. 

Türkmenistan ägirt uly nebitgaz serişdelerine eýe bolan ýurt bolmak bilen bir hatarda, «ýaşyl» energetikany hem ösdürmäge çalyşýar. Şunuň bilen baglylykda, ýöriteleşdirilen IRENA guramasy bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmak boýunça tagallalarymyzy goldandygy üçin BAE-niň Hökümetine minnetdarlyk bildirildi. Şeýle-de Türkmenistanyň Hökümetiniň we Abu-Dabiniň ösüş gaznasynyň arasynda ýurdumyzda gibrid elektrik stansiýasynyň gurluşygyny maliýeleşdirmek hakynda karz ylalaşygyna gol çekildi. 

Giň möçberli, ösüşe niýetlenen bilelikdäki taslamalaryň zerur bolan döwrüne ýetendigimize ynanýaryn. Bu taslamalar ykdysady hyzmatdaşlygyň hereketlendiriji güýjüne öwrülip, täze maýa goýumlary çekmek, garyşyk önümçilikleri döretmek, häzirki zaman hyzmatlar ulgamyny emele getirmek üçin täze mümkinçilikleri açyp bilerler. Umuman, bu taslamalar uzak möhletli, strategik, toplumlaýyn türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygynyň başlanmagyna itergi berip bilerler. Biz munuň üçin iň amatly kanunçylyk we guramaçylyk şertlerini döretmäge, maýadarlara salgyt, gümrük, wiza, ätiýaçlandyryş we beýleki ýeňillikler görnüşinde berilýän zerur goldawy üpjün etmäge taýýardyrys diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirlikleriniň häzirki döwürde dünýäniň örän iri maliýe merkezleriniň biri hasaplanýandygyny belläp, BAE-niň maliýe ulgamynyň, maliýe-karz edaralarynyň, ätiýaçlandyryş kompaniýalarynyň, biržalarynyň döreýşiniň we hereket edişiniň üstünlikli tejribesine uly gyzyklanmasyny beýan etdi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky bilen Dubaýyň Yslam ykdysady ösüş merkeziniň, Birleşen Arap Emirlikleriniň beýleki bank we maliýe düzümleriniň arasyndaky özara hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryna uly umyt edýäris diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. 

Şu babatda Abu-Dabiniň ösüş gaznasy bilen Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň arasynda hyzmatdaşlygyň çäklerinde ýurdumyzda «Türkmen maýa goýum kompaniýasy» paýdarlar jemgyýetiniň döredilendigi bellenildi. Bu kompaniýa maliýeleşdirmek üçin maýa goýum taslamalaryna seretmäge we olary seçip almaga eýýäm girişdi. 

Hormatly Prezidentimiz milli ykdysadyýeti pugtalandyrmak boýunça görülýän çäreler barada gürrüň berip, Türkmenistanyň ykdysady strategiýasynyň jemi içerki önümiň möçberinde hususy eýeçilikdäki kärhanalaryň paýyny tapgyrlaýyn artdyrmagy göz öňünde tutýandygyna ünsi çekdi. 2008-nji ýylda döredilen Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi kuwwatly işewürlik düzümi bolup durýar. Bu birleşme milli ykdysadyýetiň esasy pudaklarynyň ençemesinde işleri amala aşyrýar. 

Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesine BAE-niň telekeçiler bileleşigi bilen gatnaşyklary işjeňleşdirmek, göni gatnaşyklary ýola goýmak üçin işewürlik binýatlaryny döretmek üçin aýratyn umyt baglaýandygyny nygtap, türkmen hususy telekeçileriniň BAE-däki kärdeşleri bilen uzak möhletleýin gatnaşyklaryny düýpli we hil taýdan giňeltmäge, ýola goýmaga, olaryň üstünlikli tejribesini ulanmaga, häzirki zaman iş dolandyryş usullaryny we çözgütlerini ornaşdyrmaga taýýardygyny aýtdy. Hormatly Prezidentimiziň pikirine görä, iki ýurduň harytlary we hyzmatlary öndürijileriniň özara sergileri geçirmek tejribesini, bilelikdäki işewürlik maslahatlaryny guramagy yzygiderli esasda ýola goýmak bu işiň möhüm bölegi bolup durýar. 

Biziň ýurdumyz islendik netijeli pikirler we teklipler, jogapkärli, ygtybarly hyzmatdaşlyk üçin hemişe açykdyr. Men bu duşuşyga BAE-niň işewür toparlarynyň Türkmenistan bilen uzak möhletleýin söwda-ykdysady, maýa goýum gatnaşyklaryny ýola goýmagynyň ýolunda möhüm ädim hökmünde garaýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz dostlukly ýurduň işewür toparlarynyň wekillerini iki döwletiň hem ägirt uly mümkinçiliklerine laýyk gelýän giň gerimli, özara bähbitli hakyky hyzmatdaşlyga çagyryp, çykyşynyň ahyrynda duşuşyga gatnaşyjylaryň ählisine berk jan saglyk, abadançylyk, işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi. 

 Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň çykyşy uly üns bilen diňlenildi we şowhunly el çarpyşmalar bilen garşylanyldy. 

Türkmenistanyň ykdysady we maýa goýum mümkinçilikleri barada gürrüň berýän ýörite wideoşekiller ýygnananlarda uly gyzyklanma döretdi. Bu wideoşekiller sahnada gurnalan monitorda görkezildi. 

BAE-niň daşary söwda boýunça döwlet ministri münbere çagyrylýar. Tani bin Ahmed Al Zeýudi ýygnananlary mübärekläp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hut özüniň gatnaşmagynyň iki dostlukly döwletiň ýokary derejeli ýolbaşçylarynyň goldaw bermeginde geçirilýän şu forumyň aýratyn derejä eýedigini görkezýändigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, bu duşuşygyň iki ýurduň işewür düzümleriniň arasynda ysnyşykly gatnaşyklary ýola goýmaga ýardam etjekdigine ynam bildirildi. Onuň barşynda türkmen-emirlikler söwda-ykdysady we maýa goýum hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlary kesgitleniler. 

Tani bin Ahmed Al Zeýudi BAE-niň işewür toparlarynyň wekilleriniň türkmen tarapy bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly gyzyklanma bildirýändigini tassyklap, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň resmi saparynyň çäklerinde geçirilýän işewürlik maslahatyna gatnaşyjylaryň örän uly düzüminiň okgunly ösýän Türkmenistana aýratyn gyzyklanma bildirilýändigine şaýatlyk edýändigini nygtady. Şol gyzyklanmalar köp babatda milli ykdysadyýetiň durnukly depgini we okgunly ösüşi bilen şertlendirilendir. 

Daşary ýurtly hyzmatdaşlar üçin döredilen amatly maýa goýum ýagdaýy hem özara bähbitli hyzmatdaşlyk üçin uly mümkinçilikleri açýar. Bu ýagdaý ýurdumyza uzak möhletleýin esasda iri daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek üçin goşmaça höweslendiriş çärelerini döredýär. 

Işewürlik maslahatynyň çäklerinde BAE-niň öňdebaryjy kompaniýalarynyň ýolbaşçylarynyň çykyşlarynda hem Emirlikleriň iri işewürliginiň geljegi uly türkmen bazarynda eýeleýän ornuny pugtalandyrmaga çalyşýandygy tassyklanyldy. Bellenilişi ýaly, durmuşa geçirilýän «Açyk gapylar» we giň halkara hyzmatdaşlyk syýasaty ägirt uly ykdysady kuwwata eýe bolan Türkmenistanda maýa goýum işinde hem üstünlikli işlemek üçin giň mümkinçilikleri açýar. Açyklyk, ynanyşmak ýagdaýynda geçen işewürlik maslahatynyň çäklerinde ýola goýlan gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy, haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmak, özara bähbitli ykdysady hyzmatdaşlygy giňeltmek we diwersifikasiýalaşdyrmak babatda anyk teklipler beýan edildi. 

Ýygnananlaryň adyndan belent mertebeli myhmana ikitaraplaýyn söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmegiň geljegi baradaky içgin söhbetdeşligi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirildi. 

«Türkmenistan — BAE» işewürlik maslahatynyň çäklerinde geçirilen ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasy forumyň örän netijeli häsiýete eýe bolandygyny tassyklady. 

Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi bilen «Abu Dhabi Ports Group» kompaniýasynyň arasynda aýan etmezlik hakynda Ylalaşyga; Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň «Türkmenenergo» döwlet elektroenergetika korporasiýasy bilen «Abu Dhabi Future Energy Сompany (Masdar)» kompaniýasynyň arasynda Türkmenistanda umumy gurnalan kuwwaty 100 MW bolan gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri boýunça taslamalary ösdürmek bilen bagly bilelikde işlemek hakynda Ylalaşyga; Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky bilen Birinji Abu-Dabi bankynyň arasynda hyzmatdaşlyk hakynda Ylalaşyga gol çekilýär. Şeýle-de iki ýurduň telekeçilik düzümleriniň arasynda logistik hyzmatlary etmek we dürli eksport-import amallaryny geçirmek barada ylalaşyklar gazanyldy. 

Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow işewürlik maslahatyna gatnaşyjylar bilen mähirli hoşlaşyp, awtoulagda Watan ugrunda wepat bolanlaryň hormatyna bina edilen «Wahat Al Karama» ýadygärlikler toplumyna tarap ugrady. 

Bu ýerde döwlet Baştutanymyzy «Wahat Al Karama» ýadygärlikler toplumynyň merkezi edarasynyň ýolbaşçysy Şeýh Halifa bin Tahnun bin Mohammed Al Nahaýýan mähirli garşylady. Ol belent mertebeli myhmana bu ýadygärlik toplumy barada jikme-jik gürrüň berdi. 

Arap dilinden terjime edilende «Mertebe jülgesi» diýen manyny aňladýan «Wahat Al Karama» ýadygärlikler toplumy Watanyň, halkyň abadançylygy ugrunda şirin janlaryny gurban eden esgerleriň, harby we hukuk goraýjy edaralaryň işgärleriniň, diplomatlaryň, BAE-niň raýatlarynyň hormatyna bina edildi. 

Şeýh Zaýed metjidiniň garşysynda ýerleşýän toplum ýüzüne wepat bolan esgerleriň atlary ýazylan, biri-birine daýanyp duran 31 panelden ybarat binagärlik kompozisiýasydyr. Bu ýadygärlik milletiň bitewülik we jebislik gymmatlyklaryny alamatlandyrmak bilen, birleşen döwlet ugrunda pida bolanlar baradaky hakydany ebedileşdirýän milli-medeni mirasdyr. Bütin kompozisiýany saklap duran ýadygärligiň yzynda uzyn diwarda BAE-niň harby kasamy ýazylan. Alýumin paneller bilen örtülen plitalarda Birleşen Arap Emirlikleriniň Liderleriniň goşgulary we aýdan sözleri ýazylypdyr. Toplumyň çäginde 1200 adam ýerleşýän amfiteatr hem-de uly tegelek howuz gurlupdyr. 

Hormatly Prezidentimiz Hormat garawulynyň esgerleriniň nyzamynyň öňünden geçip, ýadygärlige gül dessesini goýýar we Birleşen Arap Emirlikleriniň milli gahrymanlaryny hatyralaýar. 

Soňra belent mertebeli myhman ýadygärlikler toplumynyň Harby şöhrat zalyna çagyrylýar. Zala girilýän ýerde, içerki diwaryň ýokarsynda Gurhandan aýatlar ýazylypdyr. Zalyň içinde aýlaw boýunça diwaryň ýüzüne BAE-niň gahrymanlarynyň atlary ýazylan 2800 sany jetwel goýlupdyr. Olaryň her birinde gahrymanlar baradaky maglumatlar, wepat bolan ýeri hem-de senesi görkezilipdir. 

Zalyň merkezinde Birleşen Arap Emirlikleriniň sanyny alamatlandyrýan aýnadan ýasalan 7 sany panelden ybarat kompozisiýa ýerleşýär. Olaryň her birinde BAE-niň harby kasamynyň ýazgysy bar. Panelleriň daşyndan ýuwaşlyk bilen suw akýar. Munuň özi wagtyň dowamatlylygyny, hiç kimiň we hiç zadyň unudylmaýandygyny alamatlandyrýar. Binanyň üçegi sekiz plitadan ybarat bolup, olaryň ýedisi Birleşen Arap Emirliklerini, sekizinjisi bolsa milli gahrymanlary alamatlandyrýar. 

Döwlet Baştutanymyz ýadygärlikler toplumynyň Hormatly myhmanlar kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrýar hem-de emirlikler tarapynyň wekilleri bilen surata düşýär. 

Merkezi edaranyň ýolbaşçysy Şeýh Halifa bin Tahnun bin Mohammed Al Nahaýýan ýadygärlik toplumyna gelendigi üçin hoşallyk bildirip, hormatly Prezidentimize ýadygärlik toplumy şekillendirilen ýadygärlik şaýyny sowgat berýär. 

Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň awtoulag kerweni Şeýh Zaýed metjidine tarap ugraýar. Bu ýerde belent mertebeli myhmany metjidiň dolandyryş merkeziniň baş müdiri Ýusef Al Obaidli garşylaýar hem-de hormatly Prezidentimizi Birleşen Arap Emirlikleriniň esaslandyryjysy we ilkinji Prezidenti Şeýh Zaýediň aramgähine geçmäge çagyrýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Ýusef Al Obaidli aramgähiň içine girýärler hem-de merhumyň guburynyň deňinde ellerini galdyryp, «Al fatyha» (Alham) süresini okaýarlar. Soňra metjidiň din wekili aramgähiň içinde gysga aýat okaýar. Aýat tamamlanandan soňra, hormatly Prezidentimiz aramgähden çykýar we metjide tarap ugraýar. Ýol ugrunda belent mertebeli myhman metjit baradaky umumy maglumatlar bilen tanyşdyrylýar. 

2007-nji ýylda resmi taýdan açylan Şeýh Zaýed metjidi dünýädäki iň uly alty metjidiň biridir. 2008-nji ýylyň mart aýyndan başlap bu ýerde musulmanlar we beýleki dinleriň wekilleri, şol sanda dünýäniň ähli künjeklerinden syýahatçylar üçin gezelençler guralýar. 

Hormatly Prezidentimiz we Ýusef Al Obaidli metjidiň içinde — merkezinde ýörite bellenen ýere geçip durýarlar. Belent mertebeli myhmana metjide ýazylan, meýdany 5627 inedördül metre ýetýän, agramy 47 tonna barabar bolan dünýädäki iň uly elde dokalan haly we diametri 10 metre, beýikligi 15 metre barabar bolan äpet lýustralar görkezilýär. Şondan soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow metjidiň howlusyna çykýar. Şol ýerde döwlet Baştutanymyza metjidiň gurluş aýratynlyklary barada gürrüň berilýär. 

 Metjit bir wagtyň özünde jemi 40 müň adamy kabul edip bilýär. Esasy namaz okalýan zal 7 müň adama niýetlenendir. Onuň gapdalynda iki sany kiçi zal bolup, olaryň her biri 1500 adam üçin niýetlenip, olaryň ikisi-de diňe aýallar üçin niýetlenendir. Metjidiň dört burçunda beýikligi, takmynan, 107 metre ýetýän 4 sany minara bar. Esasy binanyň daşky hatary gümmezleriň 82-si bilen örtülendir. Olar ak mermer bilen bezelipdir. Metjidiň umumy meýdany 22 müň inedördül metre barabardyr. 

Döwletara gatnaşyklaryň ruhy ulgamynyň ahlak gymmatlyklarynyň umumylygy bilen baglaşan iki dostlukly ýurduň halklarynyň ýakynlaşmagyna hem-de özara düşünişmegine ýardam edýändigini aýratyn bellemek gerek. 

Mälim bolşy ýaly, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň giň möçberli işiniň çäklerinde Türkmenistanda şäherleriň, obalaryň bezegine öwrülen köp sanly metjitler guruldy we gurluşyklary dowam etdirilýär. Şunda dini dessurlary berjaý etmegiň we köp sanly dindarlaryň zyýarat edýän ýerine öwrülen bu metjitleriň her biri özüniň özboluşly binagärlik çözgüdi bilen tapawutlanyp, gözelligi babatda görenleri haýran galdyrýar. 

Hormatly Prezidentimiz Şeýh Zaýed metjidini synlanyndan soňra, çykalga tarap ugraýar we Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrýar. Bu ýerde belent mertebeli myhmana şu metjit barada gürrüň berýän kitaplar sowgat berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow dostlukly ýurduň wekilleri bilen mähirli hoşlaşyp, Abu-Dabiniň Halkara howa menziline ugrady. Şol ýerde Birleşen Arap Emirlikleriniň daşary söwda boýunça döwlet ministri Tani bin Ahmed Al Zeýudi bilen bolan söhbetdeşligiň barşynda hormatly Prezidentimiz türkmen wekiliýetiniň mähirli kabul edilendigi we myhmansöýerlik üçin ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirip, ýokary derejedäki gepleşikleriň, ikitaraplaýyn duşuşyklaryň hem-de «Türkmenistan — BAE» işewürlik maslahatynyň çäklerinde gazanylan ylalaşyklaryň däp bolan döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmäge täze itergi berjekdigine ynam bildirdi. 

 Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirliklerine resmi saparyny tamamlap, Watanymyza ugrady. 

Hormatly Prezidentimiziň uçary Aşgabada çenli uçuşy amala aşyryp, paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde gondy. Bu ýerde döwlet Baştutanymyzy resmi adamlar garşyladylar.

Kiçi we orta telekeçilik üçin ýurdumyzda döredilýän şert-mümkinçilikleriň çäklerinde işewürlige sanly tehnologiýalary ornaşdyrmaga aýratyn ähmiýet berilmeginiň düýpli sebäbi bar. Dünýä tejribesinden hem-de gündelik durmuşymyzda sanly tehnologiýalaryň hem işewürler, hem müşderiler üçin örän giň mümkinçilikleri döredýändigini görýäris. Sanly ulgam kiçi we orta telekeçiligiň ösmegi üçin aýratyn ähmiýetlidir. Çünki şeýle häsiýetli işewürlik ýokary derejede merkezleşdirilendigi, çeýeligi we bazaryň özgerişine çalt uýgunlaşmak ukyby bilen tapawutlanýar. Bäsdeşlik göreşiniň ösenligi sebäpli kiçi we orta kärhanalar öz işlerine täzeçillikleri we sanly tehnologiýalary işjeň ornaşdyrýar. Şeýle işjeňlik bolsa tutuş ýurtda sanly ykdysadyýetiň ösüş depginine oňyn täsirini ýetirýär. 

Sanly ykdysadyýet kiçi we orta telekeçiligiň has netijeli we çalt depginler bilen ösmegi üçin birnäçe mümkinçilikleri berýär. Şolaryň hatarynda, ilkinji nobatda, internet ulgamy arkaly maglumata ýeňil we çalt eýe bolmak, ýagny kärhanalaryň işini kämilleşdirmäge, önümçiligiň hilini ýokarlandyrmaga, bazaryň islegini öwrenmäge ýardam berýän bilimleri we maglumatlary edinmäge mümkinçiligi bellemek bolar. Şeýle hem sanly ulgam konsalting, hukukçy, hasapçy we beýleki zerur hyzmatlardan uzak aralykdan peýdalanmaga şert döredýär. Bu bolsa telekeçilere öz kärhanasynyň işiniň belli bir bölegini degişli ugurda iş alyp barýan ýörite hünärmenlere tabşyryp, wagtyny we serişdelerini tygşytlamaga kömek edýär. 

Döwür bilen aýakdaş gidýän ýurdumyzda sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden peýdalanyp, ilata ýokary hilli harytlary we hyzmatlary hödürleýän hususy işewürleriň sany günsaýyn artýar.  

Sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenilmegi halkymyzyň hal-ýagdaýyny mundan beýläk hem gowulandyrmaga, milli ykdysadyýetimiziň kuwwatyny has-da artdyrmaga, bütindünýä hojalyk gatnaşyklarynda Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň eýeleýän ornuny pugtalandyrmaga ýardam eder. 

Gyzylgül TOÝÇYÝEWA,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.

      Bir zady görüp, köp zada akyl ýetirip bolýan ýer — bazar. Bazar – bolçulygyň ölçegi. Bu ýerdäki azyk-haryt bolçulygyndan we alyjy-satyjy köpçüliginden halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini kesgitläp bolýar. Ýola goýlan ykdysady özgertmeleriň durmuşa eden oňyn täsiri hut şu ýerde açyk-aýdyň bildirýär. Adamzadyň owal-ahyrky ähli taryhynda ýaşaýyş nirede örňäp başlan bolsa, şol ýerde hökman bazaryň söhbedi edilýär.  

Taryhdaky ösen we ýagdaýy gurat döwletleriň ilki göze ilýän aýratynlygy onuň bazarlary bolupdyr. Müňýyllyklaryň taryhyny özünde jemleýän türkmen topragy ençeme ruhy-medeni galkynyşlaryň, syýasy we ykdysady ösüşleriň merkezi bolup geldi. Diýarymyzyň Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda, ähli kerwen ýollarynyň çatrygynda ýerleşendigi hem bu ösüşe esasy täsir eden ýagdaýlaryň biridir. Gadymy Köneürgenjiň, Amulyň, Merwiň, Abywerdiň, Nusaýyň, Dehistanyň ady tutulanda, ösen medeni öwüşgünleriň ählisi aňymyzda janlanýar. Dünýä taryhyna siňen islendik gadymy şäher, ilki bilen, bazarlary bilen adygypdyr.  

Gadym döwürlerde bazar diňe bir söwda edilýän ýer bolmak bilen çäklenmändir. Bu ýerde jemgyýetiň ähli gatlagynyň wekilleri – alymlar, taryhçylar, ruhy we maddy gymmatlyklary gözleýjiler, täjirler, söwdegärler, ekerançylar, daýhandyr mülkdarlar bir ýere üýşüpdirler. Hünärmentler, senagat, sungat işgärleri özlerine gerek zatlaryny şu ýerden tapypdyrlar. Täjirler bu ýerde söwda geleşiklerini baglaşypdyrlar. Harytlaryň gymmaty we nyrhy dogrusynda çekeleşipdirler.  

Edil taryhda bolşy ýaly, häzirki döwürde hem bazar adamzat gatnaşyklary üçin ähmiýetli ýerleriň biri bolup durýar. Ýurtda bazar gatnaşyklarynyň ösdürilmegi bu ilatyň ýaşaýyş derejesini has gowulandyrmak üçin ýola goýlan giň mümkinçilikleriň uly tapgyrydyr. Sada hasap bilen göz öňüne getirip göreliň, bu ýerde söwda gatnaşyklarynda bar bolan önüm öndüriji, täjir, dellal, araçy... garaz, hünärleriň ählisi bar. Bu ýagdaý halkyň ykdysady sowatlylyk derejesini görkezýär.  

Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň ýola goýan ykdysady özgertmeleriniň ajaýyp miwelerini hut şu ýerde — bazarlarymyzda aýdyň görýäris. Telekeçiler, önüm öndürijiler üçin döredilen mümkinçilikler örän giň. Bazara barsaň, tapylmaýan zat ýok. Dürli-dümen miwelerden, ir-iýmişlerden, önümlerden gözüň dokunýar. Haýsy birini mysal hökmünde alanyňda hem haýry-täsiri juda uly. Türkmen tebigaty juda jomart. Sähel yhlas siňdirseň, zer öndürip bolýar. Bir wagtlar diňe subtropiki ýa-da tropiki ülkelerde ösýändir öýdülýän ösümliklerden häzir giden bakjalyklar, baglyklar peýda boldy. Bazarlardaky önümler hil babatda hem hiç bir ýurduňkydan peslär ýaly däl, gaýta, ýokumlylygy babatda örän artykmaç. Tebigatymyzda güneşiň miwelere tagam we ýokum berýän yssy çogy ýeterlik bar. Bu bolsa her miwäniň, hasylyň jana şypaly, dermanlyk häsiýetini artdyrýar. Önüm öndürijiler, daýhanlar we telekeçiler üçin hem döwlet tarapyndan ähli şertler ýola goýulýar.  

Halkyň isleg-talabynyň ýokarlanmagy we artmagy — ýaşaýyş derejesiniň barha gowulanýandygynyň alamaty. Diýmek, bu zatlaryň ählisi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ýokary depginler bilen ösýändigini we bu zatlaryň ählisiniň hut ähli halk, ýurt, döwlet üçin edilýändigini subut edýär.  

Ymam NAZAROW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň öwreniji mugallymy.

Türkmenistanyň Prezidenti bilen BAE-niň Prezidentiniň arasyndaky gepleşikler 

 Aşgabat — Abu-Dabi, 21-nji noýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow resmi sapar bilen Birleşen Arap Emirliklerine ugrady. 

 Aşgabadyň Halkara howa menzilinde döwlet Baştutanymyzy ýurdumyzyň resmi adamlary ugratdylar. 

Türkmenistan parahatçylyk söýüjilik, oňyn Bitaraplyk we özara bähbitli hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasatyny yzygiderli amala aşyrmak bilen, dünýäniň ähli döwletleri, şol sanda arap dünýäsiniň ýurtlary bilen deňhukukly hyzmatdaşlygy ösdürmegi maksat edinýär. Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Arap Emirlikleri bilen hyzmatdaşlygyň däp bolan dostlukly, netijeli häsiýetini bellemek gerek. Bu hyzmatdaşlyk soňky ýyllarda hil taýdan täze derejä çykaryldy we baýlaşdyryldy. 

Türkmenistan bilen BAE-niň arasyndaky gatnaşyklar ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde, abraýly sebit hem-de halkara guramalaryň çäklerinde depginli ösdürilýär. Munuň şeýle bolmagyna türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygyna mahsus ynanyşykly, özara hormat goýmak esasyndaky ýokary derejedäki dialog ýardam berýär. Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Birleşen Arap Emirliklerine şu gezekki sapary we ýokary derejedäki nobatdaky gepleşikleri döwletara gatnaşyklaryň taryhynda täze, möhüm sahypany açmaga gönükdirilendir. 

Hormatly Prezidentimiziň uçary BAE-niň paýtagty Abu-Dabiniň Halkara howa menzilinde gondy. Bu ýerde iki ýurduň Döwlet baýdaklary galdyrylypdyr. Belent mertebeli myhmanyň gelmegi mynasybetli düşelen haly ýodajygynyň ugrunda Hormat garawuly nyzama düzüldi. 

Howa menzilinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy Birleşen Arap Emirlikleriniň energetika we infrastruktura ministri Suheil Mohammed Al Mazrui we beýleki resmi adamlar mähirli garşyladylar. Soňra hormatly Prezidentimiz Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidentiniň köşgüne ugraýar. 

Belent mertebeli myhmanyň awtomobil kerweniniň köşk meýdanyna gelmegi Türkmenistanyň Prezidentiniň hormatyna top atylmalary bilen garşylanyldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýan mähirli garşylady. Döwlet Baştutanlary dostlukly salamlaşýarlar. 

Hormat garawulynyň serkerdesi dabaraly hasabat berýär. Türkmenistanyň Döwlet senasy ýaňlandy. Hormat garawulynyň esgerleri meýdançadan dabaraly ýöräp geçdiler. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýan köşge barýarlar. Bu ýerde olar Türkmenistanyň we BAE-niň Döwlet baýdaklarynyň öňünde resmi surata düşmek dabarasynyň öňüsyrasynda iki ýurduň Hökümet wekiliýetleriniň agzalary bilen tanyşýarlar. 

 Döwlet Baştutanymyz bu waka mynasybetli Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy. 

Soňra uly mejlisler zalynda iki ýurduň wekiliýetleriniň gatnaşmagynda giňişleýin düzümdäki ýokary derejeli ikitaraplaýyn gepleşikler geçirildi. 

BAE-niň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýan belent mertebeli myhmany ýene-de bir gezek mübärekläp, Türkmenistanyň Prezidentiniň saparyna we şu gezekki gepleşiklere döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmak hem-de ösdürmek babatda uly ähmiýet berilýändigini belledi. Nygtalyşy ýaly, Birleşen Arap Emirliklerinde Bitarap Türkmenistanyň netijeli daşary syýasaty hem-de dünýä jemgyýetçiliginiň giň ykrarnamasyna eýe bolan döredijilikli başlangyçlary dolulygyna goldanylýar. 

Şeýle hem Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan we häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli dowam etdirilýän özgertmeler ýolunda ýurdumyzyň ýeten sepgitlerine BAE-de tüýs ýürekden guwanylýandygy bellenildi. BAE-niň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýan mümkinçilikden peýdalanyp, hormatly Prezidentimizi iň ýokary döwlet wezipesine saýlanmagy bilen ýene-de bir gezek gutlap, asylly we jogapkärli işinde üstünlikleri arzuw etdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow BAE-niň Prezidentine mähirli kabul edendigi we myhmansöýerlik üçin Türkmenistanyň wekiliýetiniň adyndan minnetdarlyk bildirdi hem-de Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň mähirli salamyny ýetirdi. Döwlet Baştutanymyz bu saparynyň Türkmenistanyň Prezidenti hökmünde Birleşen Arap Emirliklerine ilkinji saparydygyny belläp, şu duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn gatnaşyklara degişli meseleleriň giň toplumynyň ara alnyp maslahatlaşyljakdygyny, bu gatnaşyklary iki tarapyň hem mümkinçiligine, häzirki döwrüň talaplaryna laýyk gelýän täze derejä çykarmak barada pikir alşyljakdygyny nygtady. 

Hormatly Prezidentimiz sözüni dowam edip, Türkmenistan bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň arasyndaky gatnaşyklaryň yzygiderli hem-de depginli ösýändigini kanagatlanma bilen belledi. Hyzmatdaşlyk edilýän ýyllarda düýpli şertnama-hukuk binýady döredildi, Hökümet we pudaklaýyn derejelerde yzygiderli gatnaşyklar amala aşyrylýar. Türkmenistan hem-de Birleşen Arap Emirlikleri sebit we ählumumy gün tertibiniň möhüm meselelerinde özara düşünişýändigini, garaýyşlarynyň meňzeşdigini bildirmek bilen, halkara giňişlikde netijeli hyzmatdaşlygy ösdürýärler. Birleşen Milletler Guramasynda we beýleki iri halkara düzümlerde birek-birege goldaw bermek asylly däbe öwrüldi. 

 Türkmenistan we Birleşen Arap Emirlikleri tebigy baýlyklaryň uly gorlaryna eýe bolan, geografik taýdan amatly ýerleşen, depginli ösýän döwletlerdir. Bularyň ählisi söwda-ykdysady ulgamda özara bähbitli hyzmatdaşlyk üçin uly mümkinçilikleri açýar. Bu ugurda bar bolan kuwwaty has netijeli peýdalanmakda Hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki komitete hem-de Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň we Birleşen Arap Emirlikleriniň Söwda-senagat edaralary federasiýasynyň arasynda hyzmatdaşlyk etmek boýunça döredilen işewürlik geňeşine möhüm orun berilýär. 

Ýangyç-energetika ulgamy häzirki günde ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynyň hataryndadyr. Bu ugurda ägirt uly kuwwata eýe bolan Türkmenistan tebigy gazy eksport ediji döwletleriň biridir. Şeýle hem ýurdumyzyň gazhimiýa senagaty ösdürilýär, onuň öndürýän önümleriniň giň görnüşi halkara bazarlara çykarylýar. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz BAE-niň öňdebaryjy energetika kompaniýalary bilen netijeli hyzmatdaşlyga taýýardyr. 

Ulag-logistika ulgamy hem hyzmatdaşlygyň strategik ugurlarynyň biridir. Bu ugurda iki ýurduň port düzümlerini ulanmak arkaly utgaşdyrylan ulag geçelgelerini döretmek boýunça taslamalary amala aşyrmak üçin giň mümkinçilikler bar. Mälim bolşy ýaly, 2018-nji ýylda Hazar deňziniň türkmen kenarynda Türkmenbaşy Halkara deňiz porty ulanmaga berildi. Häzirki wagtda bu port öňdebaryjy tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan, halkara derejedäki köpugurly terminaldyr. Onuň kuwwaty Ýakyn we Orta Gündogaryň, Hindi ummanynyň deňiz ugurlary boýunça gatnawlary ýola goýmaga mümkinçilik berýär. Şeýlelikde, Türkmenbaşy Halkara deňiz porty Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça yklymda iň iri ulag halkasy bolmak mümkinçiligine eýedir. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň we BAE-niň portlarynyň logistik «baglanyşygynyň» örän uly geljegi bar. 

Oba hojalygy, aragatnaşyk we kommunikasiýalar, gaýtadan işleýän we himiýa senagaty, täze tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy hyzmatdaşlygyň beýleki möhüm ugurlarynyň hataryndadyr. Şähergurluşyk ulgamyndaky hyzmatdaşlygyň hem uly geljegi bar. Häzirki günde Türkmenistanda bu ugurda iri taslama — Ahal welaýatynyň täze edara ediş merkeziniň gurluşygy amala aşyrylyp, bu ugurdaky işler tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar. Bu desgalar toplumy özüniň tehniki we tehnologik häsiýetnamalary boýunça özboluşly hem täsindir, şeýle-de ol düýpgöter täze ölçeglere esaslanýan «akylly» şäheriň nusgasydyr. 

Şeýlelikde, Türkmenistanyň dürli ulgamlarda başyny başlan we durmuşa geçirýän giň gerimli taslamalary türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygyny, şol sanda maýa goýum işini we netijeli işewürlik gatnaşyklaryny işjeňleşdirmek üçin amatly mümkinçilikleri döredýär. 

Ynsanperwer hyzmatdaşlyk barada aýdylanda, ylym, bilim, medeniýet we sungat ugurlary boýunça özara gatnaşyklaryň işjeňleşdirilmegi halklarymyzy ýakynlaşdyrmagyň, dostluk gatnaşyklaryny pugtalandyrmagyň möhüm şertidir. Türkmenistanyň we BAE-niň baý taryhy mirasy, özboluşly däp-dessurlary bar. Bu ulgamda tejribe alyşmak, bilelikdäki çäreleri — Medeniýet günlerini, sergileri, döredijilik toparlarynyň çykyşlaryny guramak medeniýetleriň özara baýlaşdyrylmagyna ýardam berer. 

Sport ugry boýunça hyzmatdaşlyk hem möhümdir. 2017-nji ýylyň sentýabr aýynda Aşgabatda Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlary üstünlikli geçirildi. BAE-den hem türgenler gatnaşan bu oýunlar sport ulgamynda hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek üçin täze mümkinçilikleri açdy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow dostlukly, ynanyşykly, açyklyk ýagdaýynda geçýän şu gezekki duşuşygyň döwletara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine kuwwatly itergi berjekdigine ynam bildirip, netijeli gepleşikler üçin BAE-niň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýana minnetdarlygyny, Birleşen Arap Emirlikleriniň halkyna bolsa parahatçylyk we rowaçlyk baradaky arzuwlaryny beýan etdi. 

Giňişleýin düzümdäki gepleşikler tamamlanandan soňra, Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň we BAE-niň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýanyň gatnaşmagynda ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasy boldy. 

Resminamalaryň hatarynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň Daşary işler we halkara gatnaşyklar ministrliginiň arasynda 2023-2024-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň Maksatnamasy; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň Hökümetiniň arasynda gümrük işlerinde hyzmatdaşlyk we özara ýardam bermek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň Howanyň üýtgemegi we daşky gurşawy goramak ministrliginiň arasynda oba hojalyk we azyk howpsuzlygy barada hyzmatdaşlyk etmek boýunça özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Kiberhowpsuzlyk babatda hyzmatdaşlyk etmek barada Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň ýanyndaky Kiberhowpsuzlyk gullugy bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň Kiberhowpsuzlyk geňeşiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary instituty bilen Anwar Gargaş adyndaky Diplomatik akademiýanyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Bilim ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek barada Türkmenistanyň Bilim ministrligi bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň Bilim ministrliginiň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Jenaýatçylykly ýol bilen alnan girdejileriň kanunlaşdyrylmagy we terrorçylygyň maliýeleşdirilmegi bilen bagly maliýe maglumatlary alyşmak babatda hyzmatdaşlyk etmek barada Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Maliýe gözegçilik gullugy bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň Maliýe aňtawçylygy edarasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň Maliýe ministrliginiň arasynda fiskal we tehniki meseleler boýunça özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Abu-Dabiniň ösüş gaznasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama bar. 

Türkmenistanyň Prezidentiniň BAE resmi saparynyň jemleri boýunça Türkmenistan bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň Bilelikdäki Beýannamasy kabul edilýär. 

 Soňra ýokary derejedäki ikiçäk duşuşyk geçirildi. 

Türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygynyň kuwwatyny has netijeli peýdalanmak, onuň ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmaga gönükdirilen we ozal gazanylan ikitaraplaýyn ylalaşyklary durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly meseleler içgin ara alnyp maslahatlaşyldy. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň we Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidentleri şu gün gol çekilen, döwletara hyzmatdaşlygyň şertnama-hukuk binýadynyň üstüni ýetiren resminamalar toplumynyň ähmiýetini nygtadylar. 

Şunuň bilen baglylykda, ýurtlarymyzyň ykdysadyýetiň esasy pudaklarynda netijeli hyzmatdaşlyk edýändiklerini bellemek gerek. Şunda Türkmenistanda soňky ýyllarda amala aşyrylan birnäçe taslamalara BAE-niň gatnaşandygyny anyk mysal hökmünde getirmek bolar. Birleşen Arap Emirlikleriniň maýa goýum we maliýe edaralary, hususan-da, Abu-Dabiniň ösüş gaznasy bilen netijeli hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Bilim, ylym, medeniýet we sport ulgamlary hem türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygynyň möhüm ugurlarydyr. 

Şeýle-de taraplar sebit we ählumumy gün tertibiniň özara gyzyklanma bildirilýän ugurlary, ilkinji nobatda, ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy, durnukly ösüşi üpjün etmek bilen bagly meseleler boýunça pikir alyşdylar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow myhmansöýerlik hem-de döwletara gatnaşyklaryň ösdürilmegine berýän ünsi üçin Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidentine ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirip, Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýany Türkmenistana resmi sapar bilen gelmäge çagyrdy. Çakylyk hoşallyk bilen kabul edildi. Saparyň möhleti diplomatik ýollar arkaly ylalaşylar. 

Duşuşygyň ahyrynda döwlet Baştutanlary ynanyşykly, dostlukly we şol bir wagtyň özünde işjeň häsiýete eýe bolan, Türkmenistan bilen BAE-niň däp bolan hyzmatdaşlygy hil taýdan täze derejä çykarmaga çalyşýandyklarynyň aýdyň subutnamasyna öwrülen bu gepleşikleriň netijelerine kanagatlanma bildirdiler. 

Soňra Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow we Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýan ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasyna gatnaşyjylar bilen bilelikde ýadygärlik surata düşdüler. 

Şol gün döwlet Baştutanymyz Birleşen Arap Emirlikleriniň wise-prezidenti, Premýer-ministri, goranmak ministri we Dubaý emirliginiň häkimi Şeýh Mohammed bin Raşid Al Maktum hem-de BAE-niň Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan bilen duşuşyklary geçirdi. 

Türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan meseleleri boýunça pikir alyşmagyň barşynda geçirilen ýokary derejedäki gepleşikleriň dowamynda gazanylan ylalaşyklaryň we olaryň netijeleri boýunça gol çekilen resminamalaryň uly toplumynyň netijeli hyzmatdaşlygy uzak möhletleýin esasda mundan beýläk-de ösdürmek, bilelikdäki täze taslamalary amala aşyrmak üçin ygtybarly binýady goýandygy bellenildi. Şunda taraplaryň özara bähbitli söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmegi, iki ýurduň we olaryň halklarynyň arasyndaky däp bolan dostlukly, ynanyşykly gatnaşyklary pugtalandyrmaga ýardam berýän medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegi maksat edinýändikleri tassyklanyldy. 

 Türkmenistanyň Prezidentiniň Birleşen Arap Emirliklerine resmi sapary dowam edýär.

Türkmenistan ulag-aragatnaşyk ulgamynyň içerki düzümlerini halkara ülňülere laýyklykda kemala getirmekde uly işleri durmuşa geçirdi. Bu işler häzirki döwürde-de depginli dowam etdirilýär. Ýurdumyzdaky esasy ýollary üstaşyr ulag geçelgelerine birikdirmek, Ýewraziýada yklymlary birleşdirýän şeýle geçelgeleri diwersifikasiýalaşdyrmak, bu babatda ýurdumyzy esasy merkezleriň birine öwürmek, netijede, geografik ýerleşişi taýdan amatly artykmaçlyklary özünde jemleýän döwletimiziň üstaşyr gatnawlarda eýeleýän kesgitleýji ornuny has-da berkitmek bu ugurda öňe sürülýän syýasatyň esasyny emele getirýär. Bu babatda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlarydyr tagallalary netijesinde durmuşa geçirilen sebitdir halkara taslamalar häzirki döwürde diňe bir Türkmenistanyň däl, eýsem, sebit döwletleriniň hem ykdysady bähbitleriniň ýokarlanmagyna getirdi. Bu ýagdaý döwletimiziň her bir işde ählumumy bähbitleri-de nazardan salmaýandygyny görkezýär, sebitde ösüşiň gazanylmagynda eýeleýän ornuny berkidýär.  

Türkmenistanyň transmilli geçelgeleri döretmek strategiýasynyň çäginde hem-de giň sebitleýin we halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek maksadyndan ugur alyp, Demirgazyk — Günorta ugry boýunça ulag-aragatnaşyk geçelgesiniň döredilmegi-de ýokarda aýdylanlaryň aýdyň mysalydyr. Bu geçelge Merkezi Aziýa we Ýewropa ýurtlaryna Pars aýlagyna girmäge mümkinçilik berýär. Geljekde bu ugur Hazar deňziniň, Gara deňiz basseýniniň we Baltika sebitlerine girýän üstaşyr geçelgäni-de öz içine alar. Bu bolsa Merkezi Aziýanyň çäkleri arkaly Ýewropa bilen Aziýanyň arasyndaky iň amatly gatnawy emele getirer. Türkmenistan bilen Owganystanyň arasynda demir ýol şahasynyň gurulmagy, Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman, Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe üstaşyr ulag geçelgeleriniň döredilmegi ýurdumyzyň bu ugurda esasy merkezleriň birine öwrülmegi babatda edilýän işlere mynasyp goşantdyr. Şu we beýleki üstaşyr ulag geçelgeleriniň türki döwletleriň arasynda ýük gatnawlarynyň, şol sanda üstaşyr ýük geçirilişiniň möçberini artdyrmakda, söwda dolanyşygyny giňeltmekde hem-de eksport-import gatnaşyklarynyň deňagramlylygyny üpjün etmekde hem derwaýys orun eýeleýändigini, geljekde munuň ähmiýetiniň has-da artjakdygyny hem nygtamak zerur. Şu barada türki döwletleriň Baştutanlarynyň gatnaşmagynda geçirilýän dürli derejelerdäki duşuşyklarda ýörite ylalaşyklaryň gazanylmagy-da möhüm ähmiýetlidir. Ol 11-nji noýabrda geçirilen Samarkant duşuşygynda hem öňe sürlen esasy meseleleriň biri boldy. 

Hormatly Prezidentimiz döwletiň maýa goýum syýasatynyň esasy ugurlaryny kesgitlemekde, bar bolan ägirt uly tebigy serişdeleri, geografik taýdan amatly ýerleşýändigi we üstaşyr mümkinçilikleri babatda Türkmenistanyň dünýä bazarlaryndaky bäsdeşlikdäki artykmaçlyklaryndan ugur alýar. Häzirki zaman ählumumy ykdysady ulgamdaky çylşyrymly ýagdaýlary nazara alyp, milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny saklamak we bazarda mynasyp orny eýelemek möhüm wezipeleriň biri bolup durýar. Şonuň üçin-de döwlet Baştutanymyzyň daşary ykdysady strategiýasynda, esasan, iki ugra aýratyn ähmiýet berilýär. Olaryň biri energiýa howpsuzlygy, ikinjisi üstaşyr ulag geçelgeleridir. Türkmenistanyň bu ugurda alyp barýan syýasatynyň halkara guramalar, esasan-da, Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan doly goldaw tapýandygy, şunuň bilen baglanyşykly ýörite halkara çäreleriň geçirilýändigi hem munuň aýdyň subutnamasydyr. 

Döwletimiziň durnukly ösüşini üpjün etmek bilen baglanyşykly durmuşa geçirilýän syýasatyň netijesinde ulag-aragatnaşyk toplumynyň ykdysady görkezijileri-de guwandyryjydyr. Milli ulag ulgamynyň yzygiderli ösdürilmegi we kämilleşdirilmegi, bir tarapdan, ykdysadyýetiň durnukly ösüşine saldamly goşant goşsa, ikinji tarapdan, Bitarap Türkmenistanyň ählumumy ykdysadyýetdäki ornuny barha berkidýär. Başgaça aýdylanda, ýurdumyzyň geosyýasy ýerleşişi, ulag infrastrukturasyny dowamly döwrebaplaşdyrmak syýasaty üstaşyr ulag mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanmaga oňaýly şertleri döredýär. Şonuň üçin-de gürrüňi edilýän pudak öz-özüňi dolandyrmakda, halkyň durmuş üpjünçiligini berkitmekde, ykdysadyýetiň kuwwatyny artdyrmakda döwlet tarapyndan saýlanyp alnan iň dogry hem iň bähbitli ykdysady ugurdyr. Halkara üstaşyr ulag geçelgeleriniň diwersifikasiýalaşdyrylmagy hem-de onuň ýurdumyzdaky bölekleriniň has-da kämilleşdirilmegi diňe bir Türkmenistanda däl, eýsem, sebitde-de önümçilikleriň artmagyna, hususy pudakdaky işjeňligiň ýokarlanmagyna, haryt dolanyşygynda bahalaryň arzanlamagyna, täze mümkinçilikleriň döredilmegine oňyn täsir eder. 

Sapar ŞAÝYMOW,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.