Ahal welaýaty, 30-njy aprel (TDH). Şu gün ýurdumyzda Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli giň gerimli dabaralar geçirildi. Şanly senäniň hormatyna Halkara ahalteke atçylyk sport toplumynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda esasy baýramçylyk çäreleri ýaýbaňlandyryldy. 

Täze taryhy eýýamda döwürleriň we nesilleriň mizemez arabaglanyşygyny özünde jemleýän ganatly bedewler tutuş adamzadyň medeni mirasyna ägirt uly goşant goşan türkmen halkynyň döredijilikli zehininiň aýdyň miwesidir. 

Dabaranyň geçirilýän ýerinde Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary, daşary ýurtlaryň we halkara guramalaryň Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri ýygnandylar. 

 Diňe bir at çapyşyklarynyň geçirilýän ýeri däl, eýsem, atçylyk sportunyň dürli görnüşlerini wagyz etmekde we ösdürmekde möhüm merkez hökmünde-de ykrar edilen toplumyň tutuş çäginde köpöwüşginli baýramçylyk dabaralary ýaýbaňlandyryldy. 

Ýurdumyzyň ähli welaýatlaryna we paýtagtymyza degişli bölümlerde görkezilýän gymmatlyklar her sebitiň özboluşly aýratynlygyna mahsus öwüşgine beslenýär. Şeýle hem bu ýerde döredijilik mekdepleriniň ýöriteleşdirilen ugruna degişli gymmatlyklary görmek bolýar. Aşgabat şäherine degişli bölümde küýzegärlik sungatynyň nusgalary, gobelenler, bedewleriň bezeg şaýlary, zergärçilik önümleri görkezilýär. Mundan başga-da, bölümiň ýanynda milli saz gurallarynyň ýakymly owazlary ýaňlanýar. 

Ahal welaýatynyň bölüminde ussat zergärler tomaşaçylaryň öňünde ajaýyp zergärçilik işlerini ýerine ýetirýärler. Aýratyn-da, atlaryň bezeg şaýlarynyň nepisligi görenleri haýran galdyrýar. Balkan welaýatyndan gelen wekiller bolsa düýelere dakylýan bezegleriň görnüşlerini görkezýärler. Şeýle hem bu ýerde özboluşly görnüşde bezelen suw kädileri, agaçdan taýýarlanan birnäçe şekiller goýlupdyr. Ýerine ýetirilen gazallar bilen utgaşan gymmatlyklar tomaşaçylarda ýatdan çykmajak täsirleri galdyrdy. 

Daşoguz welaýatyna degişli bölümde milli saz gurallarynyň görnüşleri, arassa deriden taýýarlanan önümler bar. Bu ýerde dutar ussasy täsin senediň ýasalyş aýratynlyklaryny görkezýär. Dessançy bagşylaryň çykyşlary serginiň ähmiýetini artdyrýar. Lebap welaýatynyň wekilleriniň bölüminde dürli görnüşli zähmet gurallary, ululy-kiçili, özboluşly nagyşlary bolan kilimler möhüm orny eýeleýär. Zenanlaryň ýakymly owazlary olaryň el işleri bilen bir bitewi sazlaşygy emele getirýär. 

Mary welaýatynyň wekilleri bolsa ýüpek matalarynyň dürli görnüşlerini, dokma önümlerini, gündelik durmuşda ulanylýan serişdeleri görkezýärler. Dutaryň we gargy tüýdügiň hoş owazyny diňläp, zenanlar el işlerini ýerine ýetirýärler. Heýkeltaraşlaryň, ussat halyçylaryň, suratkeşleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli döwlet derejesinde geçirilen bäsleşige hödürlän işleriniň sergisi has-da köp adamly boldy. Bu gymmatlyklar dabara gatnaşyjylarda ýatdan çykmajak täsirleri galdyrdy. 

Bu ýerde degişli ugurlar boýunça bilim alýan we ussat halypalaryň tejribesini netijeli özleşdirýän ýaşlaryň döreden şekilleri, sungat eserleri hem görkezildi. Munuň özi ýurdumyzda sungat älemine gadam basýan ýaşlaryň döredijilik ukyplaryny açyp görkezmekleri üçin döwlet derejesinde mümkinçilikleriň döredilýändiginiň aýdyň beýanydyr. 

Sport çykyşlary, aýratyn-da, pälwanlaryň tutluşyklary bu ýerde guralýan dabaralaryň baýramçylyk şowhunyny has-da belende göterdi. Göreşiň tälimlerini ussatlyk bilen ele alan pälwanlaryň ýeňşi dabara gatnaşýanlarda uly joşgun döretdi. Ýeňiji bolan pälwanlar degişli baýraklara mynasyp boldular. 

Sergide görkezilýän önümleri we beýleki gymmatlyklary synlap, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow toplumyň baş binasynyň ýanyna geldi. Bu ýerde döwlet Baştutanymyzy ýurdumyzyň meşhur estrada aýdymçylary, tans toparlary joşgunly çykyşlary bilen garşyladylar. Belent ruha beslenen aýdym-sazly çykyşlar köp sanly tomaşaçylaryň gatnaşmagynda geçirilýän dabaranyň derejesini we ähmiýetini belende göterdi. 

Häzirki döwürde bedewleriň ýurdumyzyň taryhy ösüşiniň kuwwatyny we ägirt uly üstünliklerini özünde jemleýän özboluşly gymmatlyga öwrülendigini bellemek gerek. Halk seçgiçileri we ussat seýisler ahalteke atlarynyň arassa ganlylygyny saklamak bilen, halkymyzyň milli buýsanjyna öwrülen bedewleri ösdürip ýetişdirmegiň iň gowy däplerini nesilden-nesle geçirip gelipdirler. Şunda at seýislemegiň milli mekdebiniň bedewleri terbiýelemek däbini ösdürmeginiň möhüm aýratynlygydygyny bellemek gerek. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bedewler baradaky aladany, ahalteke bedewleriniň baş sanyny artdyrmak, olaryň dünýä ýüzündäki şöhratyny belende götermek hem-de milli atşynaslyk däplerini häzirki zaman tejribeleri bilen utgaşdyrmak ýörelgelerini döwlet syýasatynyň möhüm ugry hökmünde kesgitledi. Bedew yhlasly zähmetiň netijesidir. Onuň gözelligi, çeýeligi, ýyndamlygy buýsandyryjy ýagdaýdyr. Munuň özi egsilmez güýjüň, tejribäniň, zehiniň we bedewlere bolan söýginiň aýdyň beýanydyr. Türkmen halky halal zähmetiň gadyryny bilýär. Ahalteke bedewleri bolsa yhlasly zähmetiň beren miwesidir. Bedewler toý-baýramlaryň şowhunyny has-da artdyrýar. 

Halkymyzyň milli buýsanjy bolan bedewleriň şanyna döwlet derejesinde uly toý tutulýar. Onuň esasy bezegi bolsa gyzykly geçýän at çapyşyklarydyr. 

 Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow toplumyň münberinde özi üçin niýetlenen ýere geçip oturdy. 

Bu ýere ýygnananlar döwlet Baştutanymyzy uly ruhubelentlik bilen garşyladylar. Hemmeleri ajaýyp baýramçylyk bilen gutlap, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow toplumyň çägine bardy. Bu ýerde ýurdumyzyň dürli künjeginden senetçileriň, suratkeşleriň we halyçylaryň döreden eserlerinden ybarat bolan sergi ýaýbaňlandyryldy. 

Artistler döwlet Baştutanymyzy behişdi bedewlere bagyşlanan aýdym-sazlary bilen garşyladylar. Amaly-haşam sungatynyň eserlerinden düzülen sergi meýdançasynda baýramçylyk äheňinde bezelen ak öýler gurnaldy. Nurana öýleriň öňünde ýerleşdirilen sekilerde gelin-gyzlar ussatlyk bilen el işlerini ýerine ýetirýärler. Bu görnüşler bagşy-sazandalaryň joşgunly aýdym-sazlary bilen utgaşyp, dabaralaryň baýramçylyk ruhuny belende göterýär. 

 Dabarany alypbaryjy bu gezekki möwsümiň abraýly bäsleşikleriniň — baýramçylyk at çapyşyklarynyň başlanýandygyny yglan etdi. Badalga berilmegi bilen, ýelden ýüwrük bedewler öňe tarap okduryldylar. Olar tizligini barha artdyryp, tomaşaçylaryň guwanjyna öwrüldiler. 

Asyrlaryň dowamynda nesilden-nesle geçirilip gelinýän bu asylly ýörelge häzirki sanly tehnologiýalar zamanasynda hem öz ähmiýetini ýitirmeýär. Munuň özi ýaşlaryň halkymyzyň taryhy ykbalynyň möhüm bölegine öwrülen bedewlere bolan söýgüsiniň artmagynda aýratyn ähmiýetlidir. Döwlet Baştutanymyzyň ahalteke bedewleriniň dünýä ýüzünde wagyz edilmegi we atçylyk pudagynyň ösdürilmegi ugrunda edýän yzygiderli tagallasy hemmeler, aýratyn-da, ýaşlar üçin nusgalyk mekdepdir. 

At çapyşyklary Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe, ozalkylary ýaly, örän gyzykly hem-de özüne çekiji tomaşalaryň biri bolup durýar. Münberlerde oturan adamlar, tele we fotožurnalistler iki sagatdan gowrak dowam eden at çapyşyklarynyň her bir pursadyny synlap, olary surata düşürdiler. At çapyşyklary aýdym-sazly çykyşlar bilen utgaşdy. Bagşylaryň hoş owazlary ganatly bedewleriň waspyny ýetirip, halkymyzyň milli buýsanjynyň senasy bolup ýaňlandy. 

 Dürli aralyklara baýramçylyk çapyşyklarynyň ýedisi geçirildi. Olara baýramçylyk mynasybetli ýokary derejede seýislenen we seçilip alnan bedewler gatnaşdyryldy. 

Birinji çapyşyk ýurdumyzyň maliýe we ykdysadyýet toplumynyň “Polatly” baýragyny almak ugrunda 1 müň 600 metr aralyk boýunça geçirildi. Onda Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna degişli Ýadygär atly bedew birinji geldi. Ony M.Kiçigulow çapdy. 

Ikinji çapyşygyň menzili hem 1 müň 600 metr boldy. Bu çapyşykda üçýaşar bedewler ýurdumyzyň nebitgaz toplumynyň “Meleguş” baýragyny almak ugrunda bäsleşdiler. Onda R.Agamyradowyň çapan we Türkmenistanyň Içeri işler ministrligine degişli bolan Gudratlydag atly bedewi birinji gelmegi başardy. 

Üçünji çapyşykda üçýaşar bedewler ýurdumyzyň söwda toplumynyň “Gelşikli” baýragyny almak ugrunda 1 müň 600 metr aralyga bäsleşdiler. Çekeleşikli geçen çapyşykda Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna degişli Dowamat atly bedew ýeňiş gazandy. Ony G.Begliýew çapdy. 

Dördünji çapyşykda Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň “Ýanardag” baýragyny almak ugrunda üçýaşar bedewler 1 müň 600 metr aralyga ýaryşdylar. Onda “Türkmenaragatnaşyk” agentligine degişli Mekan atly bedew birinji geldi. Ony çapyksuwar Ö.Ýalkabow çapdy. 

Bäşinji çapyşyk ýurdumyzyň gurluşyk we senagat toplumynyň “Pereň” baýragyny almak ugrunda boldy. 1 müň 800 metr aralyga güýç synanyşan dört we uly ýaşar bedewleriň arasynda S.Atajanowyň çapan Teleke diýen bedewi ýeňiş gazandy. Bedew Türkmenistanyň Baş prokuraturasyna degişlidir. 

Altynjy çapyşykda dört we uly ýaşar bedewler oba hojalyk toplumynyň “Garader” baýragy ugrunda 1 müň 800 metr aralyk boýunça bäsleşdiler. Onda D.Berdimämmedowyň çapan we Aşgabat şäher häkimligine degişli Ýagmyr atly bedewi birinji gelmegi başardy. 

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň “Akhan” diýen baş baýragyny hem-de göçme kubogy almak ugrunda geçirilen ýedinji çapyşyk has-da gyzykly we çekeleşikli boldy. Bu çapyşykda dört we uly ýaşar bedewler 1 müň 600 metr aralyga goşuldylar. Onda Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna degişli Nowruz atly bedew birinji geldi. Ony ussat çapyksuwar B.Agamyradow çapdy. 

Baýramçylyk çapyşyklarynyň dowamynda bagşy-sazandalaryň çykyşlarynyň guralandygyny bellemeli. Türkmen halkynyň döreden gymmatlyklaryna, taryhyna we ýurdumyzyň häzirki döwürde gazanýan üstünliklerine bagyşlanan çykyşlar baýramçylyk çapyşyklarynyň şatlyk-şowhunyny has-da belende göterdi. 

Ahalteke bedewleriniň dünýä atşynaslygynyň taryhynda möhüm orun eýeländigini we uzak aralyklar boýunça ýörişlere gatnaşyp, çydamlylygyny, durnuklylygyny görkezendiklerini bellemek gerek. Olaryň taryhyň dürli döwürlerinde atçylyk sporty boýunça goýan rekordlarynyň käbiriniň häli-häzire çenli täzelenmändigi munuň aýdyň beýanydyr. 

Soňra şu günki geçirilen çapyşyklaryň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy. Olara baýraklar, gymmat bahaly sowgatlar hem-de uly möçberli pul serişdeleri gowşuryldy. Mundan başga-da, jemleýji çapyşygyň ýeňijisine Türkmenistanyň Prezidentiniň göçme kubogy we “Akhan” baýragy gowşuryldy.  

 Şu gün bu ýerde Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli guralan konkur bäsleşiginiň we uzak aralyga geçirilen at çapyşygynyň ýeňijileri hem yglan edildi. Konkur boýunça bäsleşikde Türkmenistanyň Atly sport federasiýasyna degişli we S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň talyby, çapyksuwar S.Garajaýewiň erk eden Toýçy atly bedewi ýeňiş gazandy. Uzak aralyga geçirilen at çapyşygynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna degişli Gaýduw diýen bedew ýeňiji boldy. Ony ussat çapyksuwar T.Babaýew çapdy. 

Çapyksuwarlar mynasyp bolan sylaglaryny ýüze sylyp, milli atşynaslygy we atçylyk sportuny ösdürmek barada yzygiderli aladasy üçin hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallyklaryny beýan etdiler we atşynaslygyň şöhratly ýörelgelerini mynasyp dowam etdirmek, bedewleriň ahalteke tohumyny giňden wagyz etmek ugrunda tagallalaryny gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdylar. 

Ýeňijileri sylaglamak dabarasy tamamlanandan soňra, bu ýerde baýramçylyk çäreleri dowam etdi. Aýdym-sazlar belentden ýaňlandy, döredijilik toparlarynyň çykyşlary ýaýbaňlandyryldy. Şeýle hem gadymy küştdepdi tansynyň ýerine ýetirilmegi Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli guralan dabara gatnaşýan tomaşaçylaryň müňlerçesi tarapyndan şowhunly el çarpyşmalar bilen garşylandy. 

 Soňra hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow dabara gatnaşyjylar bilen mähirli hoşlaşyp, bu ýerden ugrady. 

 *** 

Şu gün Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli dabaralar ýurdumyzyň ähli künjeginde geçirildi. Olaryň maksatnamasynyň çäklerinde konsertler, sergiler, edebi-sazly, şahyrana çykyşlar, atşynaslary we seýisleri sylaglamak çäreleri guraldy. 

Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen täze ösüşe eýe bolan hem-de häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli ilerledilýän ýurdumyzyň atçylyk pudagyny mundan beýläk-de ösdürmek boýunça gazanylan üstünlikler mynasybetli dabaralara beslenen Türkmenistan gözelligi we ýyndamlygy boýunça deňi-taýy bolmadyk ahalteke bedewlerini dünýä peşgeş beren iri halkara atşynaslyk merkezi hökmünde öz ornuny ynamly berkidýär.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça Germaniýa Federatiw Respublikasynda saparda boldy. Saparyň çäklerinde türkmen-german gatnaşyklaryny mundan beýläk-de netijeli ösdürmäge, hyzmatdaşlygyň täze ugurlaryny kesgitlemäge gönükdirilen duşuşyklar geçirildi. Olarda bilelikdäki taslamalary amala aşyrmagyň, özara tejribe alyşmagyň meseleleri boýunça gyzyklanma bildirilýän pikir alyşmalar boldy. 

Gahryman Arkadagymyz saparyň dowamynda Germaniýanyň Atçylyk toplumynda bolup, onda idedilýän atlaryň özboluşly aýratynlyklary bilen tanyşdy we ýurdumyzda şöhraty dünýä dolan ahalteke bedewlerini ösdürip ýetişdirmegiň, seýislemegiň milli usullary barada gürrüň berdi. Şunda Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň, atçylyk pudagynyň işini kämilleşdirmek bilen baglanyşykly meselelere üns berildi. 

 Bu ýerde Gahryman Arkadagymyzy toplumyň dolandyryjysynyň orunbasary mähirli garşylady. 

 Bu toplumyň örän baý taryhy bar we häzirki döwürde oňa atçylyk pudagynda uly işleri bitiren Konrad Şumaher ýolbaşçylyk edýär. 

Häzirki wagtda däp bolan türkmen-german gatnaşyklary uly ösüşe eýe boldy. Muňa ýokary we beýleki derejelerdäki netijeli gatnaşyklar gönüden-göni ýardam berýär. Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk giň ugurlary öz gerimine alýar. Atçylyk pudagy şol ugurlaryň biridir. Germaniýaly atşynaslar Türkmenistanda — ahalteke bedewleriniň Watanynda ýygy-ýygydan bolup, bu gadymy tohumyň gelip çykyş taryhy, olaryň özboluşly aýratynlyklary bilen gyzyklanýarlar. 

Atçylyk toplumynyň wekili öz adyndan hem-de germaniýaly atşynaslaryň adyndan Gahryman Arkadagymyzy Türkmen bedewiniň milli baýramy bilen tüýs ýürekden gutlady. Bellenilişi ýaly, Türkmenistan şunuň ýaly ajaýyp baýramy esaslandyran dünýäde ýeke-täk ýurt bolup, bu şanly sene mynasybetli her ýyl uly dabaralar geçirilýär. 

Soňra toplumyň dolandyryjysynyň orunbasary belent mertebeli myhmana bu ýerde idedilýän atlaryň german tohumyna degişlidigini aýdyp, olaryň saklanyş ýagdaýy we atçylyk pudagyna degişli hünärmenleriň bu ugurdan alyp barýan ylmy işleri barada giňişleýin gürrüň berdi. Şeýle hem ol atlara aýratyn sarpa goýýan türkmen halkynyň Milli Liderini german topragynda görýändigine örän şatdygyny nygtady. 

Gahryman Arkadagymyz toplumyň athanalaryny synlady we bu ýerde bedewlere ideg etmek üçin döredilen şertler, atçylygy ösdürmek boýunça alnyp barylýan işler bilen tanyşdy. Hünärmenler german tohumyndaky bedewleriň özboluşly aýratynlyklarynyň bardygyny, olaryň häsiýetleriniň tapawutly taraplary barada gürrüň berdiler. Bedewlerde ynsan tebigatyna meňzeş ýakynlyk bar. Bu bolsa hünärmenleriň atlar bilen gatnaşygynyň netijeli häsiýete eýe bolmagyny şertlendirýär. 

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bu ýerdäki meýdança baryp, hünärmenleriň haýyşy boýunça olar bilen gara reňkli bedewiň ýanynda ýadygärlik surata düşdi. 

Şeýle hem bu ýerde toplumyň çäginde ideg edilýän bedewleriň birnäçesiniň görkezilişi boldy. Gahryman Arkadagymyz bedewleri synlap, olara edilýän idegiň talabalaýykdygyny belledi we ideg işleriniň derejesine ýokary baha berdi. 

Atçylyk toplumynyň dolandyryjysynyň orunbasary Klaudia Henze hem-de toplumyň weterinary, atlaryň idegine we türgenleşdirilişine gözegçilik edýän hünärmen Ýanika Şumaher bu ýerde atçylyk pudagyny ösdürmek, halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek we at çapyşyklaryny guramak boýunça alnyp barylýan işler barada gürrüň berdiler. 

Toplumda alnyp barylýan işler bilen tanyşlygyň dowamynda hormatly Arkadagymyz atlary seýislemegiň, olary çapyşyklara taýýarlamagyň we bedewleriň baş sanyny artdyrmagyň asylly işdigini belledi. 

Toplumda işleýän birnäçe atbakarlar, çapyksuwarlar hormatly Arkadagymyz bilen ýadygärlik surata düşmegiň özleri üçin belent mertebedigini aýratyn nygtadylar. 

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Atçylyk toplumynyň ýolbaşçylary bilen bolan gürrüňdeşlikde ýurdumyzda bedewiň sarpasynyň belent tutulýandygy we bu ugry ösdürmek boýunça döwlet derejesinde tagalla edilýändigi barada gürrüň berdi. Biziň ýurdumyz germaniýaly atşynaslardyr hünärmenler bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga taýýar diýip, Gahryman Arkadagymyz bu ugurda bilelikdäki işler iki ýurtda hem pudagyň mundan beýläk-de kämilleşdirilmegine ýardam berer diýip belledi.  

Häzirki döwürde dünýäde dürli tohumdaky atlaryň, şol sanda ahalteke bedewleriniň köpçülikleýin ösdürilip ýetişdirilmegine, olaryň dürli ugurlar boýunça taýýarlanylmagyna zerur üns berilýär. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri dürli ugurlar boýunça atçylyk pudagyny ösdürmek, hususan-da syýahatçylyk, atly gezelençleri guramak ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň möhümdigini belläp, bu ugurda ikitaraplaýyn netijeli gatnaşyklar üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny aýtdy. 

Ahalteke bedewlerine belent sarpa goýýan Gahryman Arkadagymyz olara birnäçe kitabyny bagyşlady. Bu ajaýyp eserleriň dünýäniň dürli dillerine terjime edilmegi giň okyjylar köpçüligine türkmen halkynyň wepaly hemrasy hem-de dosty bolan behişdi bedewleriň taryhy bilen tanyşmaga mümkinçilik berdi. 

Hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow german atşynaslary bilen gürrüňdeşlikde Türkmenistanda däp bolan at çapyşyklary bilen bir hatarda, atçylyk sportunyň dürli görnüşleriniň okgunly ösdürilýändigini, olara uly gyzyklanma bildirilýändigini belledi. Munuň özi atçylyk sportunyň milli mekdebini kämilleşdirmäge, onuň mümkinçiliklerini giňeltmäge ýardam berýär. Ençeme iri halkara bäsleşikleriň hem-de festiwallaryň ýeňijisi bolan “Galkynyş” milli at üstündäki oýunlar topary ýurdumyzda hem, daşary ýurtlarda hem uly meşhurlyga eýedir. 

Bellenilişi ýaly, Türkmen bedewiniň milli baýramynyň öňüsyrasynda Aşgabatda Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň XIII mejlisi geçirildi. Her ýyl geçirilýän bu forum dünýäniň dürli ýurtlarynyň atşynaslary, ugurdaş hünärmenleri, alym-atşynaslary, behişdi bedewleriň muşdaklary üçin netijeli hyzmatdaşlygyň we tejribe alyşmagyň meýdançasyna öwrüldi. Mejlisiň jemleri jemlenende, onda ahalteke atçylygyny ösdürmegiň möhüm ugurlaryna deglip geçilendigi, munuň bolsa netijeli hyzmatdaşlyk etmek we tejribe alyşmak üçin uly ähmiýete eýedigi bellenildi. Munuň özi pudakda hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlyk üçin oňyn mümkinçilikleri şertlendirýär, täze teklipleri we pikirleri işläp taýýarlamak üçin itergi berýär. Şeýle-de ol ýurdumyzyň, daşary ýurtly atşynaslaryň, beýleki ugurdaş hünärmenleriň netijeli gatnaşyklary ösdürmäge gyzyklanma bildirýändiklerine şaýatlyk edýär. 

Hormatly Prezidentimiziň Permanyna laýyklykda, ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň atşynaslarynyň birnäçesine “Türkmenistanyň at gazanan atşynasy” diýen hormatly atlar dakyldy. Bu bolsa atçylyk pudagynyň ösdürilmegine uly goşant goşýan hünärmenleriň, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň agzalarynyň sanynyň yzygiderli artýandygynyň aýdyň beýanydyr. 

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow söhbetdeşligiň dowamynda ahalteke bedewleriniň beden gurluşynyň özboluşly aýratynlyklary barada gürrüň berdi. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň belleýşi ýaly, häzirki wagtda bedewleriň ahalteke tohumynyň dörän ýerinde täze şäher guruldy. Onuň merkezinde ady rowaýata öwrülen — dünýä rekordsmeni Akhan atly bedewiň heýkeli oturdyldy. Täze şäherde Halkara atçylyk akademiýasynyň hem-de Atçylyk ylmy-önümçilik merkeziniň, Görogly adyndaky döwlet atçylyk sirkiniň gurulmagy ahalteke bedewleri bilen baglanyşykly meselelere aýratyn üns berilýändiginiň nyşanydyr. Türkmen halkynyň Milli Lideri şular barada aýtmak bilen, germaniýaly atşynaslary Türkmenistanyň ajaýyp künjekleriniň birinde berkarar bolan Arkadag şäheriniň açylyşy mynasybetli guraljak dabaralara gatnaşmaga çagyrdy. 

Gahryman Arkadagymyz atçylyk toplumynyň ýolbaşçylaryna özüniň behişdi bedewlere bagyşlan kitaplaryny sowgat berip, bu eserlerde ahalteke bedewleriniň taryhyna, gelip çykyşyna, bedewleri at çapyşyklaryna taýýarlamak boýunça ýerine ýetirilýän işlere degişli hem-de türkmen seýisleriniň bedewleri taýýarlamak boýunça taryhyň dowamynda toplan tejribesi barada giňişleýin maglumatlaryň getirilýändigini belledi. 

Germaniýaly atşynaslar gymmatly sowgat üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, bu kitaplaryň hünärmenler üçin ähmiýetli gollanma öwrüljekdigini nygtadylar. Olar pursatdan peýdalanyp, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowy we hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy, şeýle hem Türkmenistanyň atşynaslaryny, ähli halkyny Türkmen bedewiniň milli baýramy bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutladylar. 

Gahryman Arkadagymyz toplumyň ýolbaşçylary we hünärmenleri bilen hoşlaşyp, olara işlerinde mundan beýläk-de üstünlikleri arzuw etdi. 

(TDH)

Öňdebaryjy  pudagyň belent  sepgitleri 

Elektrik energiýasy arassa energiýa çeşmesi bolmak bilen, ol adamzadyň durmuşyna ykjam ornaşdy. Indi elektrik energiýasyz kadaly durmuşy göz öňüne-de getirmek kyn. Şonuň üçinem hormatly Prezidentimiziň oýlanyşykly ykdysady syýasaty netijesinde ýurdumyzyň elektroenergetika pudagyny ösdürmekde tutumly işler durmuşa geçirilýär. Öňdebaryjy pudagyň önümçilik kuwwaty kämil tehnologiýalaryň, innowasiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy bilen ösdürilýär. Soňky ýyllarda Mary DES-niň senagat zolagynda häzirki zaman tehnologiýaly täze elektrik stansiýalaryň 2-si gurlup, ulanmaga berildi.  

Biz hünär-tehniki okuw mekdebimizde ýaş hünärmenleri ýetişdirmekde döwrüň talabyndan ugur alýarys. Talyp ýaşlaryň şu günki günde elektroenergetika pudagyna ornaşdyrylýan kämil tehnologiýalary ykjam özleşdirmekleri ugrunda aladalanýarys. Sebäbi, geljekde şu pudakda zähmet çekjek hünärmenleriň öňdebaryjy tehnologiýaly önümçiligiň usullaryny gowy bilmekleri derwaýys wezipedir. Mekdebimizde bolsa talyp ýaşlara bilim, berip, hünär öwretmek üçin ähli mümkinçilikler bar. Biz şeýle mümkinçiliklerdenem netijeli peýdalanýarys. 

 Nazar KELOW. 

 Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň hünär-tehniki okuw mekdebiniň mugallymy, TDP-niň işjeň agzasy. 

 Ätiýaçlandyryş  goraglylykdyr 

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasynyň çäklerinde Türkmenistanyň Döwlet ätiýaçlandyryş guramasy tarapyndan ätiýaçlandyryş işleri kämilleşdirilip, halkara ülňülerine laýyk gelýän derejä ýetirilýär. 

 Welaýat döwlet ätiýaçlandyryş guramasynda hem ätiýaçlandyryş bazarynda fiziki we ýuridik şahslaryň isleglerini kanagatlandyrmak üçin giň gerimli işleri durmuşa geçirilýär. Ähli raýatlaryň we edara-kärhanalaryň töwekgelçilikleriň dürli görnüşlerinden goraglylyk derejesini has-da ýokarlandyrmak maksady bilen, dünýä ülňülerine laýyk gelýän ätiýaçlandyryş hyzmatlaryny hödürleýär. Bu babatda ätiýaçlandyryş şertnamasy köpleriň bähbidine hereket edip, dürli betbagtçylykly hadysalara duçar bolnan halatynda ýetirilen zyýanyň öwezini dolmak üçin maddy taýdan ýardam berýär. Häzirki wagtda döwlet ätiýaçlandyryş guramasy ätiýaçlandyryşyň hökmany görnüşleriniň 6-syny we 50 sany meýletin görnüşlerini hödürleýär. 

Müşderileriň arasynda emlägi meýletin ätiýaçlandyryş, ulag serişdelerini meýletin ätiýaçlandyryş, betbagtçylykly hadysalardan meýletin ätiýaçlandyryş, fiziki şahslara degişli jaýlary meýletin ätiýaçlandyryş,  edara-kärhanalaryň serişdeleriniň hasabyna işgärleri betbagtçylykly hadysalardan köpçülikleýin meýletin ätiýaçlandyryş, meýletin ipoteka ätiýaçlandyrylyşy we öý emläginiň meýletin ätiýaçlandyrylyşy ýaly hyzmatlar has-da giňden we uly islegler bilen peýdalanylýar. 

Eziz Türkmenistanymyz bu gün abadançylygyň, eşretli ýaşaýşyň, gülläp ösüşiň mekanydyr. Şol sebäpli her birimizi hossarlyk aladasy bilen gurşap alýan Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli işleri rowaç alsyn! 

 Aýgül ÝOLLYÝEWA. 

  Welaýat döwlet ätiýaçlandyryş guramasynyň ätiýaçlandyryş amallary we ykdysady seljeriş bölüminiň esasy hünärmeni.  

 Sazlaşykly  işler — döwrebap  ýaşaýyş 

 Bedew bady bilen öňe barýan eziz Diýarymyzda hormatly Prezidentimiziň parasatly syýasaty esasynda ähli ulgamlarda bolşy ýaly, ylym-bilim ulgamynda hem uly ösüşler gazanylýar. Döwrebap tehnologiýalaryň mümkinçiliklerine daýanyp, sanly bilim ulgamyny ösdürmek esasy wezipeleriň hatarynda durýar. 

«Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasy» bu ugurda strategik ähmiýetli resminamadyr. Onuň esasy maksady bilim bermegiň ähli basgançaklarynda okatmagyň maksatnamalaryny ýokary hilli elektron maglumatlary bilen üpjün etmek hem-de uzak aralykdan bilim bermek arkaly degişli ulgamyň kämilleşdirilmeginden ybaratdyr.  

Ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça amala aşyrylýan işleriň durmuş-ykdysady ösüşleri we döwrebap hukuk üpjünçiligi bilen sazlaşykly alnyp barylmagy ýurdumyzyň ösüş ýoly bilen öňe barýandygyny alamatlandyrýar.  

Aýry-aýry senagat pudaklarynda sanly ulgamyň mümkinçiliklerinden ýerlikli peýdalanmak maksady bilen dürli programma-tehniki we maglumat serişdeleriniň üpjünçiligi hem ep-esli ýokarlandyrylýar. Bu işler welaýatlaryň, şäherleriň we obalaryň aratapawudyny aradan aýyrmaga gönükdirilen maksatnamalaýyn özgertmeleri çalt depginde amala aşyrmaga oňaýly şertleri döredýär. Şeýle innowasion mümkinçilikler ildeşlerimizi ylmyň soňky gazananlary bilen aýakdaş gitmeklige, döwrüň belent ruhunda netijeli zähmet çekmeklige höweslendirýär. 

  Ejegyz SOPYÝEWA. 

 TDEI-niň mugallymy.

Gadyrly doganym! 

 Siziň Alyhezretiňizi Oraza baýramy bilen tüýs ýürekden gutlaýaryn. 

Türkiýe Respublikasynyň adyndan hem-de hut öz adymdan bu nurana baýram mynasybetli Size berk jan saglyk, bagtyýarlyk, doganlyk türkmen halkyna, tutuş musulman ymmatyna, Ýer ýüzüniň ähli halklaryna bolsa parahatçylyk, abadançylyk we rowaçlyk arzuw edýärin. 

 Rejep Taýyp ÄRDOGAN,
Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti.  

 Onuň Alyhezreti, Türkmenistanyň Prezidenti jenap Serdar BERDIMUHAMEDOWA 

Siziň Alyhezretiňize hem-de Türkmenistanyň doganlyk halkyna mukaddes Oraza baýramy mynasybetli tüýs ýürekden gutlaglarymy we iň gowy arzuwlarymy beýan edýärin. 

Beýik Allatagaladan halklarymyzyň jebisliginiň, doganlygynyň mundan beýläk-de pugtalanmagyny dileýärin. Goý, bu mukaddes baýram halklarymyza hem-de ähli musulman ymmatyna parahatçylyk, bagtyýarlyk, rowaçlyk getirsin! 

 Abdel Fattah AL-SISI,
Müsür Arap Respublikasynyň Prezidenti. 

 Onuň Alyhezreti, Türkmenistanyň Prezidenti jenap Serdar BERDIMUHAMEDOWA 

 Jenap Prezident! 

Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň hem-de onuň işgärleriniň adyndan we hut öz adymdan Size mukaddes Oraza baýramy mynasybetli tüýs ýürekden gutlaglarymy, iň gowy arzuwlarymy ibermek meniň üçin uly hormatdyr. 

Beýik Allatagaladan Türkmenistanyň mundan beýläk-de gülläp ösmegini, şeýle hem ähli musulman ymmatyna parahatçylyk, bolçulyk we abadançylyk dileg edýäris. 

 Siziň Alyhezretiňize tüýs ýürekden hormat goýýandygym baradaky ynandyrmalarymy kabul ediň! 

 Hisseýn Brahim TAHA,
Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary.

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda hem eziz Watanymyzyň täze taryhy beýik ösüşler bilen şöhratlanýar. Arkadagly Serdarymyzyň parasatly başlangyçlary bilen şu ýyl üçin kabul edilen maksatnamalaryň, öňde goýlan anyk wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilýändigini aýratyn bellemek gerek. Bular hakynda ýakynda hormatly Prezidentimiziň sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň mejlisinde hem anyk maglumatlar berildi. Oňa laýyklykda şu ýylyň üç aýynda 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 6 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar — mart aýlarynda bölek-satuw haryt dolanyşygy, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5  göterim, daşary söwda dolanyşygy 8,4 göterim ýokarlandy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2022-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 9,8 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Şeýle hem, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan» gelip çykýan wezipelere laýyklykda ýokary netijeler gazanyldy.  

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, şu ýylyň birinji çärýeginde ýerine ýetirilen işleriň netijeleri ýurdumyzyň kabul edilen maksatnamalara laýyklykda ösmegini dowam etdirýändigini görkezýär. Munuň özi Arkadagly Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ähli halkymyzyň agzybirlikde, jebislikde eziz Watanymyzyň batly depginler bilen gülläp ösmegine özleriniň mynasyp goşantlaryny goşýandyklarynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Aknabat MÖWLAMOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň uly mugallymy.

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň» çäklerinde milli ykdysadyýetimiziň ileri tutulýan ugurlarynda işleriň ýokary depginlerde alnyp barylmagy Diýarymyzyň gurluşyk  senagatyny ösdürmäge, şonuň bilen birlikde-de, gurluşyk işleriniň depginini has-da güýçlendirmäge giň mümkinçilikleri açýar. Türkmenistanyň Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň Balkanabat şäheriniň golaýynda ýerleşýän Balkan sement zawodynda alnyp barylýan işler  hem munuň aýdyň kepilidir.   

Uly Balkan dagynyň alkymynda özbaşdak şäherjigi ýada salyp oturan sement zawodynyň çig maly owradyjy, üweýji, bişiriji bölümlerinde, sement degirmeninde işleriň ähli tapgyrlary doly awtomatlaşdyrylan usulda ýerine ýetirilýär. Awtoulag, mehanika, energetika, awtomatika bölümlerindäki işleriň dolandyryş merkezinden kompýuterler arkaly sazlaşykly ýola goýulmagy sementiň bökdençsiz önümçiligini üpjün edýär. Kärhanada bu möhüm gurluşyk serişdesini öndürmegi ygtybarly ýola goýmak üçin zerur bolan çig mallaryň welaýatymyzyň çäklerinden alynýandygy, kuwwatly kärhana üçin zerur bolan dag magdan känleriniň kärhananyň golaýynda ýerleşýändigi aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Munuň özi häzirki zaman kärhanasynda öndürilýän gurluşyk serişdesiniň özüne düşýän gymmatyny durnukly aşaklatmaga, onuň hilini dünýä hil ülňüleriniň derejesine çykarmaga mümkinçilik berýär.  

Sement önümçiligini üznüksiz ýola goýup, önümi sarp edijilere yzygiderli ugradýan kärhanada şu ýylyň başyndan bäri 200 müň tonnadan gowrak ýokary hilli sement öndürildi. Kärhananyň hünärmenleri ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagyna önjeýli goşant goşmaga döredip berýän şert-mümkinçilikleri üçin türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyza, Arkadagly Serdarymyza alkyş aýdýarlar.  

Muhammetgylyç TAGANGYLYJOW,

«Balkan».

Bäherden etrabynyň merkezinde ýerleşýän ýüplük fabrigi Ahal welaýatyndaky ugurdaş kärhanalaryň iň irileriniň biridir. Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň ilkinji ýyllarynda gurlup, işe girizilen kärhanada geçen ýyllarda öndürilen nah ýüplükler dünýä bazarynda uly meşhurlyga we islege eýe boldy. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda kärhananyň önümçilik gadamlary has-da batlanýar. 

Ýurdumyzyň dokma senagatynyň önümleriniň eksport kuwwatyny ýokarlandyrmagy, içerki bazary ýokary hilli önümler bilen üpjün etmäge, bar bolan çig mal serişdelerini gaýtadan işlemegiň hasabyna pudagyň girdejilerini artdyrmaga mynasyp goşantlaryny goşýan fabrigiň işçi-hünärmenleri işlemek üçin döredilýän şertlerden we mümkinçiliklerden netijeli peýdalanýarlar, her bir iş gününiň netijeli görkezijilere beslenmegini gazanýarlar. Olaryň agzybirlikli zähmeti bilen, fabrikde önümçilik meýilnamalary aýma-aý üstünlikli ýerine ýetirilýär. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň ýanwar — mart aýlarynda bu ýerde 24 million 860 müň manatlyga golaý nah ýüplügiň öndürilmegi hem-de geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, bu baradaky ösüş depgininiň 101 göterim üpjün edilmegi hem guwandyryjy görkezijidir. 

Diýarymyzyň dokma pudagynyň kärhanalarynyň arasynda öňdebaryjylaryň birine öwrülen bu fabrikde daýhanlarymyz tarapyndan ýetişdirilen «ak altynyň» gaýtadan işlenilmegi arkaly alnan süýümler esasy çig mal bolup hyzmat edýär. Häzirki wagtda şol süýümlerden ýokary islegli, bäsleşige ukyply nah ýüplügiň günde ortaça 16-16,5 tonnasy öndürilýär.  

— Nah ýüplügiň hili ýokary bolsa, ondan öndürilýän matalar hem berk, hem hyrydarly bolýar. Şoňa görä-de, kärhanamyzda önümçilik işinde ýokary hilli çig mal ulanylýar, olardan dünýä ölçeglerine laýyk gelýän ýüplükler öndürilýär. Önümçilik bölümlerine ornaşdyrylan kämil enjamlar 27/1, 34/1, 51/1 belgili ýüplükleri öndürmäge mümkinçilik berýär. Bu görnüşli ýüplüklere daşarky bazarda isleg has ýokary. Üstümizdäki şanly ýylyň başyndan bäri kärhanamyzda öndürilen 27/1, 34/1 belgili nah ýüplügiň esasy bölegi Russiýa, Hytaýa, Türkiýä, Azerbaýjana, Gazagystana eksport edildi — diýip, fabrigiň hünärmeni, kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň başlygy Hydyr Gulow aýdýar. 

Kärhanada zähmet çekýän işçi-hünärmenleriň aglabasy ýaşlar. Olar daraýjy, lenteleýji, tow beriji, egriji we saraýjy ýaly önümçilik bölümlerinde agzybirlikde zähmet çekip, häzirki zaman kämil enjamlaryny ussatlarça dolandyrýarlar. Ýaşlar önümçilik işinden başga-da, fabrikde geçirilýän medeni-köpçülik çärelerine hem işjeň gatnaşýarlar. Dokmaçy ýaşlaryň arasynda welaýat, döwlet derejesinde guralýan hünär bäsleşiklerinde ukyp-başarnygyny görkezip, üstünlikli çykyş edýärler.  

Aýdo ŞEKEROW.

Sarahs etrabynyň çäginde ýerleşýän «Döwletabatgazçykaryş» müdirliginiň işçi-hünärmenleri tebigy gazy durnukly çykarmak we gaýtadan işlemek babatdaky tagallalara mynasyp goşant goşmak bilen, aýma-aý önümçilik meýilnamalaryna hötde gelmekde tutanýerlilik görkezýärler. Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynyň birinji çärýeginde kärhanada alnyp barlan işleriň görkezijileri olaryň çekýän zähmetiniň ýerine düşýändigine şaýatlyk edýär. Bu döwürde 544 million 375 müň manatlykdan gowrak iş edilip, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 121,9 göterim ösüş depgini üpjün edildi. Netijede, tebigy gazyň we gaz kondensatynyň bu möçberi sarp edijilere bökdençsiz ugradyldy. 

Aýdo ŞEKEROW.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, Diýarymyzyň eksport kuwwatyny artdyrmakda, täze önümçilikleri ýola goýmakda, bazar bolçulygyny döretmekde, iş üpjünçiliginde hususy pudaga möhüm orun degişlidir. Türkmen telekeçileri halkara derejede ýurdumyza mynasyp wekilçilik edýärler, döwletimiziň abraýyny has-da belende göterýärler. Täzeçillik, ylma we ösen tehnologiýalara daýanmak, durnukly ösüş, «ýaşyl» ykdysadyýetiň ýörelgelerine eýermek bu ugurdaky işleriň has-da ilerlemegini üpjün edýär.  

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda bazar ulgamynyň döredilmeginiň möhüm bölegi bolan hususy işewürligiň ösdürilmegine ýardam bermek bilen, olaryň innowasion ykdysadyýeti kemala getirmäge gatnaşýandygyny goldaýar. Netijede, ýurdumyzyň halk hojalygynyň düzüminde işewürleriň paýy ýylsaýyn artýar. Döwrebap önümçilikleriň, bilelikdäki kärhanalaryň, hojalykdyr paýdarlar jemgyýetleriniň sany yzygiderli köpelýär. Şunlukda, ýurdumyzda azyk bolçulygy üpjün edilýär. Daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň öndürilişiniň mukdary barha artýar. Bular ýurdumyzda bazar bolçulygyny döredýär. Bolçulyk bolsa halkymyzy guwandyrýar. Bolçulyk rowaçlygyň, abadançylygyň, eşretli durmuşyň nyşanydyr.  

Obasenagat toplumy milli ykdysadyýetimiziň möhüm ugurlarynyň biri hasaplanýar. Çünki ýurdumyzda maldarçylyk, guşçulyk, gök ekerançylyk, bagçylyk, üzümçilik, bakjaçylyk, balaryçylyk ýaly ugurlar ýokary depginler bilen ösdürilýär. Oba hojalyk önümlerini öndürmekde türkmen işewürlerine möhüm orun degişlidir. Olar et, süýt, ýumurtga, balyk, un, şeker, ýag önümleriniň, çaga iýmitleriniň, gök we miwe şireleriniň, agyz suwlarynyň, süýji-kökeleriňdir doňdurmalaryň dürli görnüşlerini öndürýärler. Bu ugurda ýurdumyzda hut geçen ýylyň özünde 3 sany maldarçylyk, 3 sany hem guşçulyk hojalygy, 2 sany sowadyjy ammar, 8 sany ýyladyşhana, 4 sany azyk ugurly kärhana işe girizildi. Munuň özi öndürilýän önümleriň möçberiniň artmagyna ýardam etdi. Şeýle-de olaryň görnüşleriniň sany hem köpeldi, ýagny 227 sany täze önüm öndürilip başlandy. 

Ýurdumyzda bazar bolçulygyny pugtalandyrmakda maldarçylyk we guşçulyk toplumlaryna uly orun degişlidir. Bu toplumlar boýunça möhüm işler durmuşa geçirilýär. Meselem, «Sahabatly» hojalyk jemgyýetini alyp göreliň! Bu hojalyk jemgyýetiniň ýylda 2 müň tonna süýt we süýt önümlerini, şeýle hem 30 tonna et önümlerini öndürmäge mümkinçiligi bar. Häzirki wagtda hojalyk jemgyýetiniň maldarçylyk toplumynda süýdi köp berýän tohum mallaryň 500-e golaýy, geçileriň hem 500-den gowragy idedilýär. Sygyrlardan her gün 5,5 tonna çenli süýt alynýar. Süýdi gaýtadan işlemekden alynýan önümleriň birnäçe görnüşi söwda nokatlaryna ugradylýar.  

 «Ajaýyp ussat — halal önümler» hojalyk jemgyýetiniň ýyllyk kuwwatlylygy 20 müň tonna süýt we 100 tonna et öndürmäge niýetlenilen maldarçylyk toplumy bolup, ol etiň mermer görnüşini öndürmäge ýöriteleşendir. Toplumda gara mallaryň simmental, angus, golştin tohumlarynyň 4 müň 800-si bar. Günde her sygyrdan 25 litr süýt alynýar.  

«Uly ynam» daýhan hojalygynda simmental tohumly iri şahly mallaryň 200-den gowragy idedilýär. Sygyrlardan aýda 8 tonna süýt alynýar. «Garlawaç-1» hojalyk jemgyýetinde hem golştin tohumly gara mallaryň 150-den gowragyna ideg edilýär. Boldumsaz etrabyndan telekeçi Arslan Çowdurowyň maldarçylyk toplumynda golştin we simmental tohumly gara mallaryň 170-den gowragy, goýun-geçileriň 300-e golaýy bar. Olar, esasan, süýt berýän mallardyr. «Bereketli jaý» hususy kärhanasynyň maldarçylyk toplumynda golştin tohumly mallaryň 300-den gowragy, ownuk mallaryň 500-e golaýy idedilýär.  

Türkmen işewürleri şöhlat önümleriniň dürli görnüşlerini öndürmekde hem baý tejribe topladylar. Mysal hökmünde aýtsak, «Lebap et önümleri» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti tarapyndan et we şöhlat önümleriniň onlarça görnüşi öndürilýär. «Aşgabat», «Ak şäher», «Gökdere», «Laçyn», «Arkadaş», «Lebap», «Saýatly» haryt nyşanly şöhlatlara isleg barha artýar. «Ak toprak» hususy kärhanasy hem şöhlat önümleriniň bolçulygyna goşant goşýar. Öndürilýän «Bolelin», «Teýli» we «Ararat» haryt nyşanly şöhlatlar uly islegden peýdalanýar.  

«Bereketli» hojalyk jemgyýeti azyk önümleriniň 60-a golaý görnüşini öndürýär. Bu ýerde öndürilýän önümleriň hatarynda kakadylan towugy, towuk buduny, towuk ruletini, goýun gapyrgasyny we buduny, gowrulan döş etini, jylka etden taýýar önümleri, sygyr etinden taýýarlanan buglanan et ýapmasyny, şöhlat önümleriniň birnäçe görnüşini görkezmek bolar.  

«Buýsançly toprak» hususy kärhanasy «Buýsançly» haryt nyşanly et önümleriniň gaplama önümçiligine ýöriteleşendir. Kärhanada buglanan sygyr etiniň, üwelen, buglanan sygyr we towuk etinden, öz çorbasyna bişirilen towuk etinden ýapmalar, gowurdak taýýarlanylýar. Önümler, görnüşine görä, 90, 100, 180, 240, 250, 290, 350 gramlyk gaplara gaplanýar we alyjylara hödürlenilýär.  

Gökdepe etrabyndan telekeçi Polat Kanaýewiň düýedarçylyk hojalygynda düýeleriň 500-e golaýy bar. Olaryň 200-si sagylýan düýelerdir. Kärhanada öndürilýän düýe çalydyr agarany «Çöl gämisi» haryt nyşany bilen täzeligine söwda nokatlaryna ugradylýar. «Aýazbaba» haryt nyşanly süýt önümleri-de halkymyzyň uly höwes bilen satyn alýan harytlarydyr. Gatyk, gaýmak, dorog ýaly süýt önümlerine isleg barha artýar. Kärhanada ýaglylyk derejesi 40 göterim bolan peýnirdir mesge ýagy hem öndürilýär. «Toraňňy» hojalyk jemgyýetinde-de gatykdyr peýniriň önümçiligi ýola goýlandyr. «Peýnirçi» hususy kärhanasynyň öndürýän peýnirleri ekologiýa taýdan arassalygy, ýokary hilliligi bilen tapawutlanýar. Bu ýerde öndürilýän peýnirler «Ýaýla» haryt nyşany bilen bellidir. 

  Güneşli Diýarymyzda guşçulyk pudagy hem barha ösýär. «Guş toplumy», «Altyn hilal», «Altyn jüýje», «Nurly meýdan», «Hoşzaman», «Şowly» ýaly hususy kärhanalardyr hojalyk jemgyýetleri halkymyzyň guş etine, ýumurtga bolan islegini kanagatlandyrmaga uly goşant goşýarlar. Mysal hökmünde «Altyn jüýje» hojalyk jemgyýetini alyp göreliň! Onuň guşçulyk toplumynyň birbada 100 müň jüýjäni saklamaga mümkinçiligi bar. Topluma öňdebaryjy tehnologiýalar ornaşdyrylandyr. Ondaky inkubatoryň kuwwatlylygy ýylda 5 million jüýjäni çykarmaga barabardyr. Et üçin niýetlenilen jüýjeler 45 günde ýetişýär. Olaryň her biriniň agramy 1,5-2 kilograma barabar bolanda, et görnüşinde söwda nokatlaryna ugradylýar. Guşlar üçin iým öndürýän kärhananyň kuwwatlylygy sagatda 10 tonna iým öndürmäge mümkinçilik berýär.  

Halkymyzyň toý saçagyny süýjüdir kökesiz göz öňüne getirmek asla mümkin däl. Bu babatda-da türkmen işewürleri yhlaslylyk görkezýärler. Mysal üçin, «Hojaly» hojalyk jemgyýeti konditer önümleriniň 80-den gowrak görnüşini öndürýär. Kärhananyň hünärmenleri geçen ýylyň ahyrynda täze önümlerini — «Tans» atly iki görnüşli waflileri, «Wasp» karamel huruşly, «Mardor» zefir huruşly şokolad örtülen petir kökeleri «Kesp», «Rende» şekerli kökeleri, ilatymyza hödürledi. Bu önümler dessine alyjylaryň göwnünden turdy. 

«Altyn Ýunus» hususy kärhanasynyň süýji, köke, şokolad önümleri halkymyzyň saçagynyň bezegine öwrüldi. Kärhananyň önümçilik kuwwatlylygy ýylda 15 müň tonna golaý önüm öndürmäge barabardyr. Kärhananyň döwrebap tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylmagy ýokary hilli önümleri öndürmäge ýardam edýär. Bu önümler Azerbaýjan, Gazagystan, Gyrgyz Respublikasyna, Russiýa Federasiýasyna, Yrak, Hytaý ýaly ýurtlara eksport edildi. Bu kärhananyň önümleriniň Moskwa şäherinde bolup geçen Halkara azyk önümleriniň sergisinde hem görkezilendigini bellemek ýakymlydyr. Serginiň çäklerinde geçirilen bäsleşigiň jemleri boýunça hususy kärhananyň «Glory» haryt nyşanly plitka şokoladlary, «Well» şekerli sakgyçlary altyn medala mynasyp boldy. Bu bäsleşikde «Balam» haryt nyşanly konditer kärhanasynyň künjüli «Grilýaž», «Ýürek» hem-de şokolad tagamly «Balam», «Ýürek» kökeleri altyn medallaryň 4-sini aldy. Bu üstünlikler hem türkmen işewürleriniň öndürýän önümleriniň dünýä ülňülerine doly laýyk gelýändigine güwä geçýär.  

«Misgär», «Duýgy» hojalyk jemgyýetleridir «Mekan», «Nygmat», «Oguzhan» hususy kärhanalary hem süýji-kökeleriň dürli görnüşlerini öndürmek bilen, alyjylaryň ösen isleglerini kanagatlandyrýarlar.  

«Gündogar akymy» hojalyk jemgyýeti özüne berkidilen ekin meýdanlarynyň 510 gektarynda günebakaryň hasylly görnüşini ösdürip ýetişdirýär. Hojalyk jemgyýetiniň ýag öndürýän kärhanasynyň kuwwatlygy ýylda 7200 tonna günebakar ýagyny öndürmäge barabardyr. Günebakar ýaglary «Günaý» haryt nyşany bilen 1 we 5 litrlik gaplarda müşderilere hödürlenýär. Deslapky maglumatlara görä, günebakar ýagynyň düzüminde lesitin, karotinoidler, tokoferollar, fitnosmepollar bardyr. Şeýle-de bu ýag dürli witaminlere baýdygy bilen tapawutlanýar. 

«Peragat» hojalyk jemgyýeti tarapyndan marinadlanan hyýar, burç, pomidor, ýaga basylan gyzyl burç, assorti, badamly işbil, şugundyr-kelem ýaly birnäçe görnüşli önümler öndürilýär. Böwürslenden, ýertudanadan, erikden, şetdalydan, üljeden taýýarlanan mürepbelere isleg uly. Hojalyk jemgyýeti şetdaly, ülje, böwürslen, alça, beýi, ýertudana ýaly dürli miwelerden we ir-iýmişlerden şerbetleri hem taýýarlaýar. Bu önümler «Nesil» haryt nyşany bilen bellidir. Şeýle-de hojalyk jemgyýetiniň bir gezek ulanmak üçin niýetlenilen «Eko gap» haryt nyşanly önümleri daşarky bazarlarda-da isleglidir. 

Umuman, ýurdumyzda bazar bolçulygyny döretmek işine hususyýetçileriň goşandy hökmünde hojalyk jemgyýetleriniň, hususy kärhanalardyr aýry-aýry işewürleriň käbiriniň öndürýän önümlerini mysal getirdik. Aslynda, bu ugurdan zähmet çekýänler sanardan köpdür, olar müňlerçedir. 

Hususy telekeçiler döwlet Baştutanymyzyň ynamyna jogap edip, täze taslamalary durmuşa geçirmekde, badalga berlen işleri dowam etdirmekde yhlasyny gaýgyrman, tutanýerli zähmet çekýärler. Önümçilige innowasion tehnologiýalary batyrgaý ornaşdyryp, harytlaryň täze görnüşleriniň önümçiligini ýola goýýarlar. Eksport ugurly önümleriň görnüşini artdyrýarlar. Bu bolsa halkymyzyň abadan hem bolelin durmuşda ýaşaýandygynyň guwandyryjy alamatydyr. 

Akmyrat NURALYÝEW.

“Türkmenistan”.

AŞGABAT, 22-nji aprel (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň gün tertibine geçip, ilki bilen, Mejlisiň Başlygy D.Gulmanowa söz berdi. Ol hormatly Prezidentimiziň Türkmenistanyň Mejlisiniň ýedinji çagyrylyşynyň deputatlary bilen geçiren duşuşygynda we türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň Halk Maslahatynyň düzümine saýlanan wekilleri bilen geçiren mejlisinde öňde goýlan wezipelerden ugur alnyp, döwletimiziň kanunçylyk-hukuk binýadyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler barada maglumat berdi. Häzirki wagtda döwletimiziň we jemgyýetimiziň durmuşynyň dürli ulgamlaryna degişli kanunlaryň, kadalaşdyryjy hukuk namalarynyň birnäçesi işlenip taýýarlanylýar. Ýurdumyzyň Mejlisinde döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda duşuşyklaryň birnäçesi geçirildi. 

Halkara guramalar bilen gatnaşyklary ösdürmek bilen baglylykda, türkmen parlamentarileri ÝHHG-niň we BMG-niň ugry boýunça geçirilen duşuşyklaryň birnäçesine gatnaşdylar. Şeýle-de Mejlisiň wekilleri Merkezi Aziýanyň sebitleýin ekologiýa meseleleri boýunça merkezi tarapyndan guralan çärä gatnaşmak üçin Özbegistan Respublikasynyň Daşkent şäherinde gulluk iş saparynda boldular. 

Hormatly Prezidentimiziň Mejlisiň ýedinji çagyrylyşynyň birinji maslahatynda eden maksatnamalaýyn çykyşynda bellenen wezipeleri hem-de Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň döwlet syýasatyny wagyz etmek, düşündirmek maksady bilen, deputatlar köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde çykyş edýärler. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow D.Gulmanowa ýüzlenip, ýakynda Gahryman Arkadagymyzyň Halk Maslahatynyň mejlisini geçirendigini we bu mejlisde Milli Liderimiziň beren tabşyryklaryna laýyklykda, Türkmenistanyň Mejlisiniň döwlet edaralarynyň işiniň esaslaryny kesgitleýän kanunçylygy has-da kämilleşdirip, eziz Diýarymyzyň ösüşine mynasyp goşant goşmak boýunça alnyp barylýan işlere işjeň gatnaşmalydygyny, welaýat, etrap, şäher halk maslahatlarynyň we Geňeşleriň ýerine ýetiriji ýerli häkimiýet edaralary bilen özara gatnaşyklaryny düzgünleşdirmegiň netijeli ulgamyny döretmek boýunça işleri dowam etdirmelidigini, olaryň Türkmenistanyň Mejlisi bilen Ministrler Kabinetiniň sazlaşykly işi esasynda alnyp barylmalydygyny belledi. 

Döwlet Baştutanymyz ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň kabul edilen kanunlardan gelip çykýan kadalaşdyryjy hukuk namalaryny öz wagtynda kabul etmek boýunça degişli işleri geçirmelidiklerini, ýurdumyzda kabul edilen maksatnamalarda bellenen özgertmeleriň hukuk esasyny döretmegiň, pudaklaryň netijeliligini ýokarlandyrmaga gönükdirilen täze kanunçylyk namalaryny kabul etmegiň hem-de kanunlary yzygiderli kämilleşdirmegiň Türkmenistanyň Mejlisiniň ilkinji nobatdaky işleriniň biri bolmalydygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz öňde goýlan wezipelerden ugur alyp, Türkmenistanyň Mejlisiniň ýurdumyzyň kanunçylygyny döwrüň talaplaryna laýyklykda kämilleşdirmek boýunça zerur işleri geçirmelidigini aýtdy. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary H.Geldimyradow gözegçilik edýän ulgamlaryndaky işleriň ýagdaýy, “Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda” göz öňünde tutulan wezipeleriň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi. Hususan-da, bank ulgamyny ösdürmek hem-de bu ulgamda işleýän hünärmenleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak boýunça görülýän çäreler barada aýdyldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyndan gelip çykýan wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini belledi. Döwlet Baştutanymyz bu ugurda alnyp barylýan işleriň bank ulgamynyň işiniň mundan beýläk-de kämilleşdirilmeginde möhüm ähmiýete eýedigine ünsi çekdi we bu babatda ýerine ýetirilýän işleri dowam etdirmegi wise-premýere tabşyrdy. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary A.Begliýew gözegçilik edýän ulgamlarynda alnyp barylýan işler, ilatymyzy ýangyç serişdeleri bilen bökdençsiz üpjün etmek, sarp edijilere bu ugurda döwrebap derejede hyzmat etmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, bu ugurdaky işleriň netijeliligini artdyrmak hem-de hyzmatlaryň hilini has-da ýokarlandyrmak maksady bilen, degişli çäreler durmuşa geçirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, alnyp barylýan işleriň döwrüň talaplaryna laýyklykda guralmagynyň, pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de döwrebaplaşdyrmagyň wajypdygyny belledi hem-de wise-premýere ilatymyzy ýangyç serişdeleri bilen bökdençsiz üpjün etmek, hyzmatlaryň hilini has-da ýokarlandyrmak babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Annamämmedow gözegçilik edýän ulgamlaryndaky işleriň ýagdaýy, hususan-da, Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň hem-de onuň garamagyndaky edara-kärhanalaryň işini has-da kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda ministrligiň garamagyndaky önümçilik kärhanalary tarapyndan öndürilýän önümleriň hil derejesini halkara standartlara we häzirki döwrüň talaplaryna laýyk getirmek, senagat, gurluşyk önümçiligi babatda öňde durýan wezipeleri ýerine ýetirmek ugrunda degişli işler alnyp barylýar. 

Wise-premýer gözegçilik edýän ulgamlarynyň işiniň netijeliligini artdyrmak we olaryň düzümlerini kämilleşdirmek maksady bilen, degişli resminamalara üýtgetmelerdir goşmaçalary girizmegiň meýilleşdirilýändigini habar berdi. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, milli ykdysadyýetimizi ösdürmekde ýurdumyzda alnyp barylýan giň gerimli gurluşyk işleriniň ähmiýetini belledi hem-de senagat we gurluşyk pudagyny has-da ösdürmek boýunça öňde durýan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine täzeçil çemeleşmegiň, onuň kanunçylyk binýadyny pugtalandyrmagyň, ulgama degişli edara-kärhanalaryň düzümlerini yzygiderli kämilleşdirmegiň möhümdigini belläp, bu babatda wise-premýere anyk tabşyryklary berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Atdaýew ýurdumyzyň goňşy döwletler bilen söwda-ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek maksady bilen, Türkmen-özbek serhetýaka söwda zolagyny — Söwda merkezini döretmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, degişli Ylalaşyga laýyklykda, Söwda merkezini ilkinji tapgyrda Daşoguz — Şabat serhet ýakasynda döretmek boýunça işler alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, iki dostlukly ýurduň Hökümet wekiliýetleriniň özara saparlarynyň dowamynda birnäçe ylalaşyklaryň gazanylandygyny, şol sanda Türkmen-özbek serhetýaka söwda zolagyny — Söwda merkezini döretmek we onuň işini düzgünleşdirmek hakynda hökümetara Ylalaşyga gol çekilendigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýere birnäçe anyk görkezmeler berildi. 

 Şeýle hem wise-premýer “Türkmen-özbek söwda öýi” bilelikdäki kärhanasy boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň daşary söwda gatnaşyklaryny ösdürmek, şol sanda goňşy döwletler bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy has-da giňeltmek boýunça amala aşyrylýan işleriň örän möhümdigine ünsi çekdi hem-de bu ugurda göz öňünde tutulan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegini üpjün etmek babatda wise-premýere degişli tabşyryklary berdi. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa “Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini aýap saklamagyň, goramagyň, öwrenmegiň hem-de olara syýahatçylary çekmegiň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň” ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda ýerleşýän taryhy-medeni ýadygärliklerde arheologik ylmy-barlag we rejeleýiş işleri üstünlikli dowam edýär. Şunuň bilen baglylykda, taryhy-medeni ýadygärliklerde geçirilen arheologik gözlegleriň netijesinde, Paryzdepe ýadygärliginiň töwereginde ýerleşýän kärizler toplumynda özboluşly täsin gurluşa eýe bolan bir käriziň, şeýle hem Abiwerd galasyndan syrçalanan keramika önümleriniň bölekleriniň, Daňdanakan galasyndan orta asyr ýazuw çeşmelerinde beýan edilýän metjidiň ýerleşen ýeriniň tapylandygy habar berildi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň taryhy-medeni ýadygärliklerini gorap saklamakda, dikeltmekde, olary geljek nesillere ýetirmekde birnäçe işleriň amala aşyrylandygyny hem-de bu işleriň mundan beýläk-de dowam etdiriljekdigini belledi. Munuň özi “Milli taryhy-medeni mirasyň obýektlerini aýap saklamagyň, goramagyň, öwrenmegiň hem-de olara syýahatçylary çekmegiň 2022 — 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň” üstünlikli durmuşa geçirilýändigini görkezýär. 

Döwlet Baştutanymyz şu ýylyň mart aýynda geçirilen “Türkmenistanda syýahatçylygy ösdürmegiň esasy ugurlary we mümkinçilikleri” atly halkara maslahatyň ähmiýetini belledi hem-de wise-premýere ýurdumyzyň taryhy-medeni ýadygärliklerini goramak, dikeltmek, abatlamak boýunça alnyp barylýan işleri güýçlendirmegi tabşyrdy. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary N.Amannepesow ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamyny mundan beýläk-de ösdürmek, adamlaryň saglygyny berkitmek hem-de ömür dowamlylygyny artdyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, bu işleri amala aşyrmakda Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy bilen hyzmatdaşlygyň ösdürilýändigi, keselleriň öňüni almak, saglyk abadançylygyny üpjün etmek boýunça Diýarymyzyň mümkinçiliklerini giňeltmekde köp işleriň durmuşa geçirilýändigi, soňky ýyllarda keselleri anyklamak we bejermek işiniň kämilleşdirilýändigi aýdyldy. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, saglygy goraýyş ulgamynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek, onuň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak hem-de bu ugurda dünýäniň iň öňdebaryjy tejribesini ulanmak arkaly ilatymyzyň ruhy we beden taýdan sagdyn bolmagyny gazanmagyň milli saglygy goraýyş ulgamynyň ileri tutulýan wezipeleriniň biri bolup durýandygyny belläp, bu babatda wise-premýere degişli tabşyryklary berdi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Türkmenistanyň wekiliýetiniň birnäçe iri halkara çärelere gatnaşmak maksady bilen, 17 — 19-njy aprelde Şweýsariýa Konfederasiýasyna amala aşyran iş saparynyň netijeleri barada hasabat berdi. 

Şol çäreleriň hatarynda BMG-niň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysadyýetleri üçin Ýörite maksatnamasynyň (SPEKA) ministrler derejesindäki duşuşygy bar. Onuň çäklerinde bu Maksatnama gatnaşyjy döwletleriň ministrler derejesindäki duşuşygy, SPEKA gatnaşyjy ýurtlaryň we BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň arasynda interaktiw dialog boldy. Mundan başga-da, SPEKA-nyň çäklerinde işleýän döwletleriň we beýleki ýurtlaryň Ženewadaky hemişelik wekilhanalarynyň, halkara hem-de hökümete degişli bolmadyk guramalaryň ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda duşuşyk geçirildi. Ministrler derejesindäki duşuşygyň netijeleri boýunça Bilelikdäki Beýannama kabul edildi. 

18-nji aprelde Türkmenistanyň wekiliýeti BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň sanly we “ýaşyl” özgertmeler meselelerine bagyşlanan 70-nji mejlisine gatnaşdy. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň bu ugurdaky giň möçberli işleri, şol sanda metanyň zyňyndylaryny azaltmak we wodorod energetikasyny ilerletmek boýunça alyp barýan işleri beýan edildi. Şeýle hem Türkmenistanyň bu ugurdaky halkara hyzmatdaşlygy giňeltmäge taýýardygy tassyklanyldy. Mejlise gatnaşyjylar Arkadag şäheri bilen tanyşdyryldy. Bellenilişi ýaly, bu şäher sanly we “ýaşyl” tehnologiýalary ulanmagyň üstünlikli mysaly bolup biler. Saparyň çäklerinde BMG-niň Ženewa şäherindäki edarasynyň, BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň, Bütindünýä Intellektual Eýeçiligi Guramasynyň, Bütindünýä Söwda Guramasynyň, Halkara Migrasiýa Guramasynyň, birnäçe ýurtlaryň ugurdaş ministrlikleriniň ýolbaşçylary bilen ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi. 

Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna abraýly halkara guramalar bilen netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge gönükdirilen teklipler hödürlenildi. Bitarap Watanymyzyň netijeli sebit we ählumumy başlangyçlaryny durmuşa geçirmek maksady bilen, 2024-nji ýylda Türkmenistanyň SPEKA başlyklyk etmegi we degişli konsepsiýanyň işlenip taýýarlanylmagy boýunça işleri geçirmek teklip edilýär. 

Şeýle hem şu ýylyň maý aýynda ýurdumyzda sanly we “ýaşyl” ykdysadyýet ugrunda alnyp barylýan işlere bagyşlanan “tegelek stol” duşuşygyny geçirmek, köpçülikleýin habar beriş serişdeleri ulgamynda hyzmatdaşlygy giňeltmek, Bütindünýä Intellektual Eýeçiligi Guramasynyň akademiýasy bilen Türkmenistanyň arasynda hyzmatdaşlygy ýola goýmak, ýurdumyz bilen Bütindünýä Söwda Guramasynyň arasynda hyzmatdaşlygyň birnäçe ugurlary teklip edilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, hödürlenen teklipleri makullady hem-de abraýly halkara guramalar, ilkinji nobatda, BMG bilen netijeli hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagynyň Watanymyzyň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridigini belledi. 

Türkmenistan BMG we onuň ýöriteleşdirilen edaralary bilen sebit hem-de ählumumy derejede parahatçylygy, howpsuzlygy, durnuklylygy üpjün etmek, ykdysadyýet we durmuş ulgamy, Durnukly ösüş maksatlaryny gazanmak ýaly ileri tutulýan ugurlarda üstünlikli hyzmatdaşlyk edýär. Sanlylaşdyrmak, ekologiýa ulgamlary bu hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlarynyň hataryndadyr. Bu ugurlarda ýurdumyz milli derejede sanly we “ýaşyl” tehnologiýalary yzygiderli ilerletmek bilen, başlangyçly esasda çykyş edýär. 

Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň ähli gyzyklanma bildirýän daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen agzalan ulgamlarda, şeýle-de beýleki ugurlar boýunça işjeň hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de dowam etdirmegi maksat edinýändigini belläp, wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna degişli işleri yzygiderli we toplumlaýyn esasda dowam etdirmegi tabşyrdy. 

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew ýurdumyzyň ulag we kommunikasiýa pudagynyň kadalaşdyryjy hukuk binýadyny döwrüň talaplaryna laýyk getirmek babatda görülýän çäreler barada hasabat berdi. Hususan-da, demir ýol ulagynyň işini has-da kämilleşdirmek, ýolagçylary gatnatmak, ýükleri daşamak işinde öňdebaryjy tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak, pudagyň hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada aýdyldy.  

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, Türkmenistanyň ulag we kommunikasiýa toplumynda demir ýol ulagynyň möhüm orun eýeleýändigini, onuň işini döwrüň talaplaryna laýyklykda guramagyň wajyp wezipeleriň biri bolup durýandygyny nygtady we bu babatda agentligiň ýolbaşçysyna degişli görkezmeleri berdi. 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, Garaşsyz Watanymyzyň rowaçlygynyň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

ykdysady görkezijiler durnukly ýagdaýda 

 15-nji aprelde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň mejlisini geçirdi. Onda wise-premýerleriň, welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň häkimleriniň şu ýylyň birinji çärýeginde ýerine ýetirilen işleriň netijeleri baradaky hasabatlary diňlenildi. Şeýle hem ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň möhüm meselelerine garaldy. 

Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, jenaýat edendikleri üçin iş kesilen we eden etmişlerine ökünip, ak ýürekden toba gelen raýatlaryň mukaddes Gadyr gijesiniň öň ýanynda günäsiniň geçilýändigini belledi. Biz beýik ata-babalarymyzyň rehimdarlyk we ynsanperwerlik däplerinden ugur alyp, olary jeza çekmekden boşatmak ýaly sahawatly çäreleri geçirýäris diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz jenaýat edendikleri üçin iş kesilen 463 raýatyň mübärek Gadyr gijesi mynasybetli günäsini geçmek hakynda Permana gol çekdi. 

Soňra 2023-nji ýylyň üç aýynyň makroykdysady görkezijileri barada hasabat berildi. Şu döwürde ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň durnukly ösüşini üpjün etmek maksady bilen, toplumlaýyn çäreleriň görülmegi jemi içerki önümiň durnukly ösüşini saklamaga ýardam berdi. 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 6 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar — mart aýlarynda bölek-satuw haryt dolanyşygy, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim, daşary söwda dolanyşygy 8,4 göterim ýokarlandy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2022-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 9,8 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi.  

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, hasabat döwründe gurluşyk we durkuny täzelemek işleri göz öňünde tutulan jemi 370 desganyň 7-sinde gurluşyk işleri tamamlandy, 105-sinde gurluşyk-gurnama işleri alnyp barylýar we galan desgalarda taýýarlyk işleri dowam edýär. 

Statistika baradaky döwlet komitetiniň başlygy D.Amanmuhammedow ministrlikleriň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň 2023-nji ýylyň üç aýyndaky ykdysady görkezijileri barada hasabat berdi. Oňa laýyklykda, ykdysadyýetiň pudaklarynda durnukly ösüş gazanyldy. Şu ýylyň birinji çärýeginde, geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, tebigy gazyň we nebitiň çykarylyşynda, elektrik energiýasynyň, beýleki önümleriň öndürilişinde ösüş depgini üpjün edildi. Ulag we aragatnaşyk pudaklarynda durnukly görkezijiler gazanyldy. Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýolagçy gatnatmak hem-de ýük daşamak boýunça oňyn görkezijileriň üpjün edilmegi munuň aýdyň subutnamasydyr. Aragatnaşyk hyzmatlarynyň möçberi 11,8 göterim artdy. Ýurdumyzyň obasenagat toplumynda, 2022-nji ýylyň degişli döwrüne garanyňda, gök önümleriň, miweleriň we ir-iýmişleriň, etiň, süýdüň öndürilişi ýokarlandy.  

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň birinji çärýeginde ýetilen sepgitlerden ugur alyp, makroykdysady durnuklylygy mundan beýläk-de üpjün etmegiň, pudaklarda önümçilik meýilnamalaryny ýerine ýetirmek üçin zerur işleriň geçirilmelidigini nygtady. Şunuň bilen birlikde, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» hasabat döwründe ýerine ýetirilişini düýpli seljermek babatda görkezme berildi. 

Mejlisiň dowamynda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary gezekli-gezegine gözegçilik edýän pudaklarynyň 2023-nji ýylyň ýanwar — mart aýlarynda ýerine ýetiren işleriniň netijeleri baradaky hasabatlary bilen çykyş etdiler. Soňra Aşgabat şäheriniň we welaýatlaryň häkimleriniň hasabatlary diňlenildi. Nygtalyşy ýaly, şu ýyl paýtagtymyzda birnäçe durmuş we beýleki maksatly desgalary ulanmaga bermek meýilleşdirilýär. Şunuň bilen bir hatarda, Aşgabady mundan beýläk-de abadanlaşdyrmak we bagy-bossanlyga büremek, şäher infrastrukturasyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak boýunça durmuşa geçirilýän çäreler barada habar berildi. 

Döwlet Baştutanymyz şu ýyl gurluşygy tamamlanyp, ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalaryň tassyklanan sanawyna laýyklykda, häkimligiň buýurmasy boýunça ýerine ýetirilýän gurluşyk işlerine berk gözegçilik etmegi tabşyrdy. Şeýle-de paýtagtyň bazarlarynda, söwda nokatlarynda halkyň sarp edýän we azyk harytlarynyň üpjünçiligini durnukly saklamak, haryt bolçulygyny döretmek boýunça zerur işleri geçirmek barada görkezme berildi. Hormatly Prezidentimiz ilatyň bökdençsiz agyz suwy, elektrik energiýasy, tebigy gaz, döwrebap we elýeterli ýaşaýyş jaýlary bilen üpjünçiligini has-da gowulandyrmak boýunça işleri dowam etdirmegiň wajypdygyna aýratyn ünsi çekdi. 

Mejlisiň ahyrynda döwlet Baştutanymyz şu ýylyň birinji çärýeginde ýerine ýetirilen işleriň netijeleriniň ýurdumyzyň kabul edilen maksatnamalara laýyklykda ösmegini dowam etdirýändigini görkezýändigini kanagatlanma bilen belledi. 

Jemi içerki önümiň ösüşi ýylyň başyndan bäri 6,2 göterim derejede durnukly saklanyp gelýär, zähmet haklary bolsa 10 göterim ýokarlandyryldy. Ýurdumyzda iri senagat we durmuş maksatly desgalaryň, şol sanda täze şäherçeleriň, ýaşaýyş jaýlarynyň, dynç alyş hem-de sagaldyş merkezleriniň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň we beýleki desgalaryň gurluşyklary dowam etdirilýär. Kabul edilen meýilnamalara laýyklykda, ylym we bilim ulgamlarynda hem özgertmeler amala aşyrylýar. Nebitgaz ýataklary özleşdirilýär diýip, hormatly Prezidentimiz Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik we aragatnaşyk ulgamlarynyň, şeýle hem Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşyklarynyň alnyp barylýandygyny, beýleki halkara taslamalary amala aşyrmaga-da taýýarlyk görülýändigini nygtady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň önümçiligini döretmegi we öz önümlerimiziň beýleki döwletlere iberilýän möçberini artdyrmak syýasatyny dowam etdirmegi, maýa goýumlary çekmegi, gelip gowuşýan daşary ýurt pulundaky serişdeleriň möçberini artdyrmagy möhüm wezipeleriň hatarynda görkezdi. Döwlet býujetiniň ýerine ýetirilişine berk gözegçilik etmek, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek boýunça işleri geçirmek, hususy pudagyň paýyny artdyryp, ony ýurdumyzyň ykdysadyýetine işjeň gatnaşdyrmak üçin zerur çäreleri görmek wajypdyr. 

 Mejlisde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi. 

 *** 

 Sanlar, maglumatlar: 

•  Şu ýylyň geçen üç aýynda jemi öndürilen önüm, 2022-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 6 göterim artdy.  

•  Bölek-satuw haryt dolanyşygy, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,5 göterim, daşary söwda dolanyşygy 8,4 göterim ýokarlandy. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2022-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 9,8 göterim köpeldi. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. 

•  Hasabat döwründe «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, gurluşyk we durkuny täzelemek işleri göz öňünde tutulan jemi 370 desganyň 7-sinde gurluşyk işleri tamamlandy, 105-sinde gurluşyk-gurnama işleri alnyp barylýar we galan desgalarda taýýarlyk işleri dowam edýär. 

•  Şu ýylyň 1-nji apreli ýagdaýyna görä, baş maliýe meýilnamasynyň girdeji bölegi 115,5 göterim, çykdajy bölegi bolsa 97,1 göterim ýerine ýetirildi. Hasabat döwründe ýerli býujetleriň girdeji bölegi 104,9 göterime, çykdajy bölegi bolsa 96,5 göterime deň boldy. 

•  Geçen döwürde maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi jemi içerki önümiň 13,7 göterimine barabar boldy. 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasy 10,7 göterim ýerine ýetirildi. Özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň 44,8 göterimi önümçilik, 55,2 göterimi medeni-durmuş maksatly binalaryň gurluşygyna gönükdirildi. 

•  Şu ýylyň 1-nji apreli ýagdaýyna görä, Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde inženerçilik ulgamlarynyň we desgalarynyň 53,8 kilometriniň, ýaşaýyş jaýlarynyň 126,1 müň inedördül metriniň, aragatnaşyk ulgamlarynyň 134,4 kilometriniň gurluşygy tamamlandy. 

•  «Türkmennebit» döwlet konserni tarapyndan nebit bilen üpjün etmegiň meýilnamasy 101,9 göterim ýerine ýetirilip, nebiti gaýtadan işleýän zawodlar tarapyndan nebiti gaýtadan işlemegiň meýilnamasy 103,6 göterim berjaý edildi. Hasabat döwründe tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 104,5 göterim, daşary ýurtlara iberilen tebigy gazyň meýilnamasy 102,8 göterime deň boldy. 

•  Şu ýylyň birinji çärýeginde gurluşyk-senagat ulgamynda önüm öndürmek hem-de işleri ýerine ýetirmek boýunça meýilnama 109,2 göterim berjaý edildi. 

•  Elektrik energiýasynyň öndürilişiniň ösüş depgini 101,7 göterime barabar boldy. 

•  Tutuşlygyna obasenagat toplumy boýunça öndürilen önümleriň möçberiniň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 104,7 göterime deň boldy.

Ykdysadyýetiň durnukly ösüşi dogry işlenip düzülen strategik maksatnamalara esaslanýar. Munuň özi halkara derejede ykrar edilen hakykatdyr. Döwleti durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge gönükdirilen wezipeler uzak we gysga möhletli maksatnamalarda has jikme-jik şöhlelenýär. Bu ýagdaý ýurdumyzyň innowasion ösüşe esaslanýan ykdysadyýetiniň hem esasy ýörelgesi hökmünde çykyş edýär. 

Mälim bolşy ýaly, «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» we «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasynda» kesgitlenen wezipeleri üstünlikli amala aşyrmak maksady bilen, gysga döwre niýetlenen, ýagny 2023-nji ýyl üçin maýa goýum Maksatnamasynyň kabul edilmegi hem ykdysady jähetden döwrüň talabydyr.  

Bu Maksatnamanyň esasy maksady Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny has-da berkitmekden, durmuş we medeni taýdan ýokary depginli ösüşini üpjün etmekden, milli ykdysadyýetiň senagatlaşma derejesini ýokarlandyrmakdan, pudaklara sanly tehnologiýalary ornaşdyrmagy çuňlaşdyrmakdan, kiçi, orta hem-de iri telekeçiligi ösdürmekden, ylymdyr innowasiýalara daýanýan ykdysady pudaklaryň ilerlemegini gazanmakdan ybaratdyr. Ýeri gelende, zähmet gatnaşyklaryny ösdürmek, täze iş orunlaryny döretmek we ilatyň iş üpjünçiligini gowulandyrmak wezipeleriniň hem öňde goýlan esasy işleriň hatarynda durýandygyny bellemelidiris.  

Döwlet Baştutanymyz wezipä girişmek dabarasynda eden çykyşynda ýurdumyzy strategik maksatnamalara esaslanyp ösdürmek barasynda şeýle diýdi: «Kabul eden maksatnamamyzda öňde goýlan wezipelerimizi öz wagtynda hem-de ýokary hilli ýerine ýetirmek üçin, biz ähli mümkinçiliklerimizi ulanyp, agzybirlikde we jebislikde, el-ele berip işlemelidiris». 

Dünýä ykdysadyýetiniň diýseň tiz ösýän we kämilleşýän döwründe, strategik maksatnamalara laýyklykda, adam mümkinçilikleri has-da giňeldilýär, ylmy-tehnologik ösüşler çaltlandyrylyp, innowasiýalara daýanýan täze pudaklar döredilýär. Milli ykdysadyýetimiziň uzak möhletli ösüşi hökmünde kesgitlenen wezipeler öňdebaryjy ylmy taglymatlardyr innowasion tehnologiýalar arkaly ýurdumyzyň tebigy baýlyklarynyň mümkinçiliklerini has-da netijeli peýdalanmaga gönükdirilendir.  

Maýa goýum syýasatynyň döwrebaplaşdyrylmagy maliýe ulgamyny kämilleşdirmäge, onuň innowasiýalara, durnukly ykdysady ösüşe, ykdysadyýetiň önümçilik we maliýe böleginiň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň hilini gowulandyrmaga mümkinçilik döredýär. Munuň üçin maýa goýum bazarlaryny öwrenmek arkaly bar bolan maliýe serişdelerini amatly ugurlara gönükdirmegiň ýollary we konsepsiýalary kesgitlenilýär. Şunda, esasan-da, maliýe institutlarynyň seljermeleridir usullaryna aýratyn ähmiýet berilýär. Çünki maliýe guramalary halkara derejede hereket etmek bilen, maýa goýum serişdelerini goýmagyň territorial-çäk we kanunçylyk tarapdan amatlydygyny makroykdysady görkezijileriň netijesinde anyklaýarlar. 

Halkara tejribeden belli bolşy ýaly, ösen döwletleriň düýpli maýa goýum serişdeleriniň agramly bölegi önümçilik maksatly ulgamlara gönükdirilýär. Bu biziň ýurdumyza hem mahsusdyr. Çünki maýa goýujylaryň maliýe serişdeleri ykdysadyýetiň pudaklaryna göni gatnaşmak bilen, ykdysady ösüşiň okgunly depginini gazanmaga şert döredýär.  

Maýa goýum Maksatnamasyna laýyklykda, 2023-nji ýylda milli ykdysadyýetimize maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna 37 milliard 400 million manat möçberinde düýpli maýa goýum goýlar. Munuň 20 milliard 800 million manadyny önümçilik desgalarynyň gurluşygyna gönükdirmek meýilleşdirilip, bu görkeziji ýurdumyz boýunça umumy maýa goýumlaryň möçberiniň 55,6 göterimini tutýar. Düýpli maýa goýumlar, ýagny 16 milliard 600 million manat bolsa durmuş maksatly desgalaryň gurluşygyna gönükdiriler. Munuň özi maýa goýumlaryň umumy möçberiniň 44,4 göterimine barabardyr. Bu Maksatnamanyň doly we dogry durmuşa geçirilmegi ýurdumyzda azyk howpsuzlygyny has-da pugtalandyryp, Döwlet býujetiniň durnukly ösüşini üpjün eder we halkara talaplara, innowasion tehnologiýalara, ylmyň täze gazananlaryna esaslanýan ykdysadyýetiň kemala gelmegini şertlendirer. 

Soňky ýyllarda ýurdumyzda düýpli maýa goýumlary özleşdirmekde telekeçileriň — hususy eýeçiligiň subýektleriniň orny görnetin ýokarlanýar. Ýurduň iri gurluşyklarynyň uly bölegi milli we daşary ýurt gurluşyk kompaniýalary tarapyndan alnyp barylýar.  

Türkmenistan maýa goýumlar babatda özüne çekiji ýurtdur. Tutuş döwletimizde gysga döwürde maýa goýum işjeňligini artdyrmak, sebitleriň ykdysady kuwwatyny berkitmek hem-de durmuş-ykdysady taýdan durnukly ösüşi üpjün etmek babatda ägirt uly we toplumlaýyn işler amala aşyrylýar. Ýurdumyzyň durmuşa geçirýän maýa goýum baradaky başlangyçlarynyň halkara guramalar tarapyndan mynasyp goldanylmagy hem tebigy ýagdaýdyr.  

Döwletimizde telekeçiligi ösdürmekde, milli önüm öndürijileri maliýe taýdan goldamakda, daşary ýurt maýa goýujylaryny çekmekde täze, döwrebap gurallar işlenip düzülýär, halkara maliýe guramalary bilen tejribe alşylýar.  

Ýurdumyzyň sebitlerini gyradeň ösdürmek, innowasion önümçilikleri döretmek, ekologik howpsuzlygy üpjün etmek, pudaklara «ýaşyl» tehnologiýalary ornaşdyrmak, adam maýasyny kämilleşdirmek, raýatlaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini we iş bilen üpjünçiligini ýokarlandyrmak, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmek üçin maýa goýum syýasaty kämilleşdirilýär. Milli hem-de daşary ýurtly maýa goýujylary çekmegiň döwrebap usullaryny döretmek arkaly pudaklary maliýeleşdirmegiň täze çeşmeleriniň üstünde hem yzygiderli işlenilýär we olar ýüze çykarylýar.  

Ýurtda maliýe bazaryny has-da kämilleşdirmekde maksatnamalaýyn usulyň ulanylmagy we durnukly ykdysady netijeleriň gazanylmagy döwletimiziň ösüşi üpjün etmek babatda dogry ugry saýlap alandygyny görkezýär. 

Jumageldi SALAMOW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň mugallymy.