Şu ýylyň 25-nji martynda hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda gurlan täze ýyladyşhana toplumlarynyň işine badalga berdi. Ahal welaýatynyň Kaka hem-de Ak bugdaý etraplarynda, Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy şäherinde, Daşoguz welaýatynyň Görogly, Lebap welaýatynyň Çärjew, Mary welaýatynyň Sakarçäge etraplarynda gurlan täze, döwrebap ýyladyşhanalar umumylykda 35 gektara barabar meýdanda ýerleşip, olar bir ýylyň dowamynda gök önümleriň 8 müň 750 tonnasyny öndürmäge niýetlenendir.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy, merjen paýtagtymyz Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň bolsa 140 ýyllyk taryhy toýlary toýlanylýan «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda milli Liderimiziň ak pata bermegi bilen açylan Ahal welaýatynyň Kaka etrabyndaky täze ýyladyşhana Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Oguz ýol» hojalyk jemgyýetine degişli. Ol 8 gektar meýdanda ýerleşip, bir ýylyň dowamynda pomidor, hyýar, bulgar burçy ýaly gök-bakja önümleriniň 2 müň tonnasyny öndürmäge ukyply. Döwrebap ýyladyşhananyň işe girizilmegi bilen 90-a golaý täze iş orunlarynyň döredilendigini bellemeli. Umumylykda alnanda bolsa, ýurdumyz boýunça birbada 6 sany täze ýyladyşhananyň açylmagy bilen, jemi 400-e golaý täze iş orunlarynyň dörediljekdigini milli Liderimiz açylyş dabarasynda eden çykyşynda belledi. Şol iş orunlarynda işlejekleriň aglabasy ýaşlardan ybarat. Munuň özi ýurdumyzyň hususyýetçileriniň ykdysadyýetiň esasy öndüriji güýji hasaplanylýan ýaşlary iş orunlary bilen üpjün etmekde hem aýratyn işjeňlik görkezýändigini subut edýär.

Täze ýyladyşhanada önümçilik öňdebaryjy iş usullary esasynda guralýar. Olarda häzirki zaman tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy işleriň gidişine sanly ulgam arkaly gözegçilik etmäge, bellenilen wezipeleriň çalt hem netijeli ýerine ýetirilmegini gazanmaga mümkinçilik berýär. Suwy tygşytlaýjy ulgamlardan peýdalanylmagy bolsa her damjasy eşrepi dek görülýän bu gymmatly baýlygy asla isrip etmezlige, netijede, ýyladyşhananyň howasynyň çyglylyk derejesini hemişe kadaly ýagdaýynda saklamaga ýardam edýär.

— Hojalyk jemgyýetimiziň ýyladyşhana bölüminde jemi 149 işçi-hünärmen zähmet çekýär. Şolardan 114-siniň zenanlardygyny aýratyn belläsim gelýär. Bol hasyl ýetişdirmekde olaryň hyzmaty örän uly. Çünki olar ýyladyşhana şertlerinde pomidorlary ýygmak, dolamak, ýaprak toplamak, öserleri aýyrmak, ýatyrmak ýaly esasy möwsümleýin işlerde yhlasyny gaýgyrman zähmet çekýärler. Topar ýolbaşçysy Güljan Täjiýewa, pomidorlary dolamak, goşmaça öserleri aýyrmak işlerini alyp barýan Güljeren Ezizowa, pudamak boýunça işçi Gülbahar Orazgeldiýewa, hoşa berkidiji Enejan Begliýewa, pomidor ýygyjylar Ogulgerek Annamyradowa, Şirin Haýdarowa dagy has tapawutlanyp işleýärler.

Pomidoryň «Marvelance» görnüşini ekýäris. Bulgar burçudyr hyýar bolsa Gollandiýadan getirilen tohumlardan ösdürilip ýetişdirilýär. Kokos gabygyna ekilen pomidorlara awtomatlaşdyrylan usulda, damjalaýyn «Agro Flow» suwlama enjamy bilen mineral dökünler berilýär. Öndürilen önümler içerki bazarlarymyzdan daşary, Russiýa Federasiýasy, Gazagystan, Gyrgyz Respublikalary ýaly döwletlere hem eksport edilýär. Bize telekeçilik işi bilen meşgullanmaga, önümçiligi has-da giňeltmäge şeýle döwrebap şertleri döredip berip, hemaýat-goldawlaryny gaýgyrmaýan Gahryman Arkadagymyza egsilmez alkyş aýdýarys — diýip, «Oguz ýol» hojalyk jemgyýetiniň uly hünärmeni, agronom Bazar Annamyradow gürrüň berýär.

Hawa, ýyladyşhana şertlerinde bol gök-bakja ekinlerini, şol sanda pomidor hasylyny ýetişdirmekde işçi-hünärmenleriň aglabasynyň zenanlar bolmagy tötänden däldir. Ilkinji nobatda: «Gök-bakja önümleri bilen iň köp iş salyşýanlar kimler?» diýlen sowal berilse, gürrüňsiz: «Elbetde, zenanlar» diýlip jogap beriljekdigi ikuçsuz. Çünki häzirki ýaly ösen tehnologiýalaryň, gaýtadan işleýän önümçilikleriň ýok döwürlerinde hem ene-mamalarymyz ata-babalarymyzyň der döküp ýetişdiren gök-bakja önümlerinden mürepbelerdir goýultmalary, işdäaçarlary, kakdyr kişdeleri, pomidordyr hyýaryň duza ýatyrylan görnüşlerini, umuman, gyşa niýetlenen dürli huruşlyk, azyklyk önümleri taýýarlapdyrlar. Şeýle sazlaşykly zähmetiň netijesinde hem, halk paýhasynda «Tomus depesi gaýnamadygyň gyş gazany gaýnamaz» diýen atalar sözi döräpdir.

Ýene bir bellemeli zat, ekin diýeniň hem özüne nähili çemeleşilýändigini duýup bilýär. Çünki ol hem janly tebigatyň bir wekili ahyry! Aýdylyşy ýaly, «mal eýesiniň gözünden suw içýän» bolsa, ekin hem özüne edilýän idege görä bolup, eýesi bilen dilsiz-agyzsyz «sözleşip» bilýär. Ýyladyşhana şertlerinde ekin ekip, ondan ýylyň islendik döwründe hasyl almagyň hem özboluşly talaplary bar. Açyk meýdanyň öz ugruna emin-erkin ösüp oturan ekini bolmansoň, sähel gödek ýa ýalňyş hereket etdigiň, şol bir düýpden aljak hasylyň kemelibem bilýär. Şonuň üçin ýyladyşhana şertlerinde ösdürilip ýetişdirilýän ekinleriň ynjyklygyny, aýratyn zähmeti, eýeçilik gözi bilen seredilmegini talap edýändigini nazarda tutup, ylmy taýdan ykrar edilen usullar esasynda, örän seresaply, oýlanyşykly çemeleşmeli bolýar. Oba hojalyk işlerini hem edil çeper sungat derejesinde ýerine ýetirip bilýän zenanlarymyz bolsa muny kemsiz başarýarlar.

Bir gezek şäherde ýaşaýan, köpügören ýaşulularyň biri şeýle gürrüň berdi:

— Biziň oglanlyk döwürlerimiz her ýyl tomus paslynyň gelerine howlugardyk. Tomusky dynç alyş möwsümi başlandygy, obada ýaşaýan garyndaşlarymyzyňka eňerdik. Çogly güneşiň astynda akar ýapda suwa düşmegiň, bedreleri dolduryp, kemsiz bişen gyp-gyzyl pomidorlary ýygmagyň lezzeti bir başgady. Olaryň arasynda goşa biten, her dürli şekildäki pomidorlaram bolardy. Şonda öz tapan şeýle üýtgeşik pomidorlarymyzy biri-birimize görkezip begenişerdik. Ol döwürler häzirki ýaly ýyladyşhanalar ýokdy. Pomidordyr beýleki gök-bakja önümleri diňe tomus paslynda bol bolardy. Sowuk uransoň, bişip ýetişmedik pomidorlar pazyly bilen bilelikde ýörite jaýyň içinden asylyp goýlup, gyş üçin hem saklanardy. Şol pomidorlar jaýyň ýylylyk derejesine görä durup-durup gyzarardy, ýöne olar hem wagty bilen sowlardy. Onsoň, ýene täze hasyla garaşmaly bolýardy.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzy gazananymyzdan soň, ýurdumyzyň oba hojalyk ulgamy düýpli özgerdi. Indi Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallalary bilen gurulýan döwrebap ýyladyşhanalaryň sany yzygiderli artýar. Hususyýetçilige giň ýol açylyp, türkmen telekeçileri oba hojalyk ugurly önümçiliklerde-de öwgä mynasyp işleri bitirýärler. Olar indi pomidor kişdesiniň önümçiligini ýola goýmak ýaly täze-täze tejribeleri özleşdirýärler. Ýylyň islendik döwründe ak bazarlarymyzdan gök-bakja önümlerini näçe diýseň tapyp bolýar. Özüňden öneniň bary özüňki-dä, özüňe geregini-hä peýdalanarsyň, artykmajynam gereklänlere satyp, girdeji gazanarsyň. Bu diňe bir daýhan babatda-da, uly ýurt derejesinde alnanda-da şeýle. Ine, muňa Garaşsyzlygyň gudraty diýilýär! Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen ynsanperwerlige ýugrulan baş ýörelgesiniň halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmaga gönükdirilen beýik işlerdäki aýdyň beýany diýilýär! Şeýle beýik işleri amala aşyrýan hormatly Prezidentimize halkymyz hemişe alkyş aýdýar.

Hawa, ýaşuly örän mamla. Özüňden önen zadyň haýry başgaça bolýar. Isle peýdalan, sarp et, isle-de satyp, girdeji gazan, nep-nesibesi özüň bilendir! Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda gülläp ösýän ýurdumyzyň ähli ulgamlarynda döwrebap sanly tehnologiýalaryň, häzirki zaman täze tejribeleriň yzygiderli ornaşdyrylmagy bolsa özümizden önýän önümleriň hatarynyň has-da artmagyna ýardam edýär.

Aýmyrat PIRJIKOW,

žurnalist.

Türkmen bedewiniň milli baýramy hem-de hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen esaslandyrylan Türkmen alabaýynyň baýramy ýurdumyzda giňden bellenilýär. Şu ýyl, döwletimiziň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna beslenen ýylda milletiň öz ruhy köklerine we özboluşly medeni mirasyna ygrarlylygyny alamatlandyrýan bu ajaýyp baýramçylyklar aýratyn öwüşgine eýe boldy.

Gözelligi boýunça ajaýyp, kämil behişdi bedewlerimiz hem-de edermen alabaýlarymyz ähli döwürlerde türkmen halkynyň wepaly dostlarydyr hemralary, buýsanjy we baýlygy bolup geldi. Bu gün ýelden ýüwrük ahalteke bedewlerimiz hem-de gaýduwsyz alabaý itlerimiz düýpli özgertmeler we ösüş ýolunda ata Watanymyzyň uly üstünlikleri gazanmaga ýardam edýän döredijilik kuwwatynyň aýdyň beýanyna öwrüldi. Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan asylly işleri netijesinde, gözbaşyny asyrlaryň jümmüşinden alyp gaýdýan atşynaslyk we itşynaslyk däplerimiz täze mazmuna we ösüşe eýe boldy.

Behişdi bedewlerimiz çapylýan atlaryň gadymy tohumlarynyň biridir. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ahalteke tohumynyň arassalygyny, gözelligini aýawly saklamak meselelerine hem-de dünýä medeniýetiniň özboluşly ugry hökmünde onuň ähmiýetine, ýurdumyzyň atçylyk we atly sport mekdebini kämilleşdirmäge, onuň halkara atçylyk ulgamyna goşulmagyna aýratyn üns berýär.

Türkmenistanyň Prezidentiniň başlyklyk etmeginde 16-njy aprelde Aşgabatda geçirilen Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň XI mejlisi degişli ugurda alnyp barylýan işleriň netijelerine hem-de geljekki gatnaşyklaryň mümkinçiliklerine bagyşlanyldy. Foruma sanly ulgam arkaly bu abraýly guramanyň daşary ýurtly agzalary hem gatnaşdylar, onuň düzümine dünýä döwletleriniň 36-synyň wekilleri girýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, ata-babalarymyzyň tutanýerli zähmeti bilen mukaddes topragymyzda kemala gelen hem-de gözelligi, okgunlylygy bilen dünýäde tanalýan behişdi bedewlerimiz halkymyzyň buýsanjy we baýlygy bolup durýar.

Ýurdumyzyň atçylygyny ösdürmek hem-de ahalteke bedewlerimiziň dünýä dolan şöhratyny artdyrmak boýunça döwletimiz tarapyndan degişli çäreler görülýär. Atçylyk pudagyny ylmy esasda ösdürmäge, degişli ugurda geçirilýän işleri kämilleşdirmäge, halkara ýaryşlary guramak üçin niýetlenen döwrebap atçylyk sport toplumlaryny gurmaga hem-de atşynaslaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmaga uly möçberde maliýe serişdeleri goýberilýär.

Atçylyk pudagyny ösdürmek, at çapyşyklarynda hem-de atly sportuň dürli görnüşleri boýunça ýaryşlarda, hususan-da, konkur we at üstündäki milli oýunlarda üstünlikli çykyş etmek maksady bilen, türgenleri taýýarlamaga uly üns berilýär.

“Meşhur ahalteke bedewleriniň şan-şöhraty müňýyllyklaryň dowamynda äleme dolup gelýär. Biziň bedewlerimiziň dünýäniň atçylyk medeniýetiniň döremeginde uly goşandy bardyr. Şoňa görä-de, gözelligi haýrana goýýan, milli buýsanjymyz bolan ahalteke bedewlerimizi ösdürip ýetişdirmekde merdana ata-babalarymyzdan miras galan gadymy seýisçilik ýoluny geljekde hem dowam ederis. Bu däpleri ýaş nesillerimize ýetirmegi hem-de olaryň bedewlere bolan söýgüsini artdyrmakda alyp barýan işlerimizi has-da giňelderis” diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow forumda eden çykyşynda belledi.

Arassa ganly ahalteke bedewlerimiziň şan-şöhratyny dikeltmekde, dünýä ýaýmakda, atly sporty we atçylyk pudagyny ösdürmekde, ahalteke atlarynyň tohumçylyk işini, olaryň syna owadanlygyny kämilleşdirmekde, ösüp gelýän ýaş nesillerimizde atçylyk sungatyna bolan höwesi döretmekde, atlary seýislemekde bitiren aýratyn uly hyzmatlary göz öňünde tutulyp, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň karary bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa “Türkmenistanyň ussat halypa seýsi” diýen hormatly at dakyldy.

Döwlet Baştutanymyzyň teklibi bilen, mejlisiň dowamynda Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň agzalary Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowy guramanyň täze prezidenti hökmünde biragyzdan saýladylar.

Synymyzy dowam etmek bilen, baýramçylyk çäreleriniň maksatnamasynyň atçylyga bagyşlanan köp sanly sergileri, ylmy maslahatlary, döredijilik çärelerini we sport ýaryşlaryny öz içine alandygyny bellemek gerek. Esasy wakalaryň hatarynda Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň hem-de Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň merkeziniň açylyş dabarasy bar. Onuň muzeýi we kitaphanasy, iş otaglary innowasion tehnologiýalar, döwrebap kompýuter tehnikalary, sanly we internet ulgamlar bilen üpjün edildi.

Täze merkeziň maslahatlar zalynda Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň birinji mejlisi geçirilip, onuň gün tertibine bu halkara guramanyň işleri bilen bagly meseleleriň giň toplumy girizildi. Şeýle hem onuň düzümine täze agzalar kabul edildi. Ýurdumyzyň ussat atşynaslaryna we itşynaslaryna döwlet sylaglary gowşuryldy. Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasy tarapyndan guralýan halkara bäsleşigiň ýeňijisine gowşurmak üçin “Ýylyň türkmen edermen alabaýy” diýen medal döredildi.

Türkmenistanyň Prezidentiniň Permany bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň we Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň ýolbaşçysy Serdar Berdimuhamedowa “Türkmenistanyň at gazanan itşynasy” diýen hormatly at dakyldy.

Dünýä belli ahalteke bedewleri we türkmen alabaýlary boýunça hünärmenleriň hem-de olaryň muşdaklarynyň yzygiderli duşuşyklarynyň hyzmatdaşlygyň esasy ugurlaryny işläp düzmäge ýardam edip, ony täze mazmun hem-de bilelikdäki täze taslamalar, möhüm pikirler we işewür gatnaşyklar bilen baýlaşdyrýandygyny bellemek gerek. Şeýle halkara çäreler atçylyk we itşynaslyk babatda hünärmenleri özara tejribe esasynda birleşdirmek bilen çäklenmän, eýsem, ýurtlaryň we halklaryň arasyndaky medeni-ynsanperwer ulgamda ynamly gatnaşyklary giňeltmäge hem ýardam edýär.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň we ÝUNESKO-nyň hyzmatdaşlyk etmegi netijesinde, Bütindünýä mirasynyň sanawyna Gadymy Merwiň, Köneürgenjiň, Gadymy Nusaýyň taryhy-medeni ýadygärlikleri girizildi. “Görogly” dessançylyk sungaty, “Küştdepdi” aýdym we tans dessury, türkmen milli halyçylyk sungaty Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli sanawyna girizildi.

Häzirki wagtda Türkmenistan ÝUNESKO-nyň garamagyna hödürlemek üçin ahalteke bedewlerini we alabaý itlerini ýetişdirmegiň milli däplerini Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizmäge degişli teklibi taýýarlaýar.

Türkmen bedewiniň milli baýramyna bagyşlanan çäreleriň çäklerinde Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynda uzak aralyga atly ýöriş bäsleşigi geçirildi, Aşgabat atçylyk sport toplumynyň açyk manežinde bolsa konkur boýunça ýaryşlar guraldy.

Behişdi bedewlerimiz gaýtalanmajak gözelligini, güýjüni we ýyndamlygyny Mary welaýatynyň dolandyryş merkezindäki atçylyk sport toplumynda geçirilen at çapyşyklarynda doly açyp görkezdiler. Topluma atşynaslar hem-de sportuň bu özüne çekiji görnüşiniň köp sanly muşdaklary ýygnandylar.

Mary welaýat kitaphanasynyň maslahatlar zalynda “Türkmen bedewi we dünýäniň seýisçilik sungaty” atly XIII maslahat geçirildi. Foruma gatnaşyjylaryň belleýşi ýaly, behişdi bedewlerimiziň hakyky muşdagy, ussat çapyksuwar hem-de atly sportuň wagyz-nesihatçysy hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan giň gerimli işleri netijesinde, täze taryhy döwürde ahalteke bedewi Türkmenistanyň baş nyşanyna, döwürleriň we nesilleriň üznüksiz arabaglanyşygyna öwrüldi.

Türkmen halky dünýä seçgiçilik sungatynyň eserini peşgeş bermek bilen çäklenmän, eýsem, gadymy tohumyň arassalygyny ýüzýyllyklardan geçirip, bu täsin atlaryň tapawutly aýratynlyklaryny we genofonduny yzygiderli kämilleşdirmegi başardy. Bu gün biz ady rowaýata öwrülen ahalteke bedewleriniň şan-şöhratynyň täze belentliklere çykmagynyň şaýatlarydyrys, olar türkmen halkynyň buýsanjydyr we ylhamydyr, kalbynyň ganatydyr.

Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynda geçirilen “Ýylyň iň owadan ahalteke bedewi” atly halkara gözellik bäsleşigi baýramçylyk dabaralarynyň ajaýyp pursadyna öwrüldi. Onuň çäklerinde Diýarymyzyň her welaýatyndan we paýtagtymyzdan, harby we hukuk goraýjy edaralaryň, ýurdumyzyň atşynaslarynyň adyndan Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli hormatly Prezidentimize ajaýyp ahalteke bedewleri sowgat berildi.

Milli Liderimiziň düýbüni tutan asylly däbine eýerip, wise-premýer, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň we Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň ýolbaşçysy Serdar Berdimuhamedow Hankerwen atly bedewiň boýnuna enesi Ogulabat ejäniň ören alajasyny dakdy. Soňra ol at üstünde çapuw ýodasy boýunça gezim edip, bedewi synap gördi. Bedew bolsa çapyksuwaryň tejribelidigini, başarjaňlygyny duýup, onuň ähli ýumuşlaryny birkemsiz ýerine ýetirdi we tomaşaçylara öz gözelliginden, sazlaşykly hereketinden hem-de seýkin ýöreýşinden lezzet almaga mümkinçilik berdi.

«Ýylyň iň owadan ahalteke bedewi» diýen ada Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynyň Ary we Altynbaş diýen bedewleriň neslinden hem-de meşhur Skak diýen atyň nesil ugruna degişli, 2015-nji ýylda doglan Aýgytly diýen bedew mynasyp boldy. Halkara bäsleşigiň ýeňijisine milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baş baýragy — “Leхus” awtoulagy, göçme kubok hem-de diplom gowşuryldy. Şeýle hem bu ýerde ahalteke atlarynyň gözelligini şekillendiriş we amaly-haşam sungatynyň eserlerinde, neşir önümlerinde, fotosuratlarda, teleýaýlymlarda çeper beýan etmek boýunça döredijilik bäsleşiginiň ýeňijileriniň atlary yglan edildi.

Atlaryň tebigy gözelligi, syratlylygy, wepalylygy, ýyndamlygy köp asyrlaryň dowamynda şahyrlar we bagşylar üçin ylham çeşmesi bolup hyzmat etdi. Sungat wekilleri — suratkeşler, heýkeltaraşlar, zergärler we beýleki ussalar tebigatyň bu gudratynyň diňe keşbini däl-de, eýsem, halkyň zehinini şekillendirýärler, çünki şunuň ýaly kämil tohumy kemala getirmek döredijiligiň, bilimleriň, sabyrlylygyň hem-de ençeme nesilleriň egsilmejek zehininiň miwesidir. Häzirki zaman türkmen sungatynda ahalteke bedewi gözbaşlaryň, kökleriň, menzilleri geçmäge ukyply ruhubelentligiň özboluşly nyşanyna öwrüldi.

Awtorlaryň bu bäsleşige hödürlän işleri Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynyň Sergiler merkezinde görkezildi. Elbetde, tebigatyň we adam zehininiň miwesi bolan ahalteke bedewi we türkmen alabaýy nusgawy şygyrlarda we folklorda, şol sanda nakyllarda, dessanlarda hem-de eposlarda we häzirki zaman türkmen edebiýatynda öz beýanyny tapýar. Şunda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň dünýäniň dürli dillerine terjime edilen we halkara jemgyýetçilikde uly gyzyklanma döreden eserleri aýratyn orun eýeleýär. Şolaryň hatarynda behişdi bedewlerimize we alabaýlara bagyşlanan “Ahalteke bedewi — biziň buýsanjymyz we şöhratymyz”, “Gadamy batly bedew”, “Atda wepa-da bar, sapa-da”, “Türkmen alabaýy” atly kitaplar bar. Ýurdumyzyň ähli muzeýlerinde we kitaphanalarynda guralan baýramçylyk sergileri bular barada aýdyň düşünje berdi.

Şeýlelikde, şu gezek geçirilen baýramçylyk dabaralary türkmen halkynyň taryhynda we medeniýetinde möhüm orun eýelän hem-de tutuş dünýäni guwandyryp, haýran galdyrmagy dowam edýän ahalteke bedewlerine hem-de alabaýlaryna goýulýan hormaty aýdyňlygy bilen açyp görkezdi. Bu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Türkmenistan müňýyllyk milli däplerimize daýanyp hem-de gadamy batly bedew kimin, täze belentliklere ymtylmak bilen, atşynaslygyň we itşynaslygyň iri halkara merkezi hökmünde Ýer ýüzündäki ornuny pugtalandyrýar.

Türkmen bedewiniň milli baýramy hem-de Türkmen alabaýynyň baýramy mynasybetli geçirilýän dabaralar dowam edýär.

(TDH).

Türkmenistanyň Prezidenti
Gurbanguly Berdimuhamedow:

— Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň pudaklaryna sanly ulgamy ornaşdyrmak bilen bagly meseleleri çözmek hem biziň alyp barýan döwlet syýasatymyzyň möhüm ugurlarynyň birine öwrülmelidir.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzda bedew batly ösüşler gazanylýar. Ýurdumyzyň ähli pudaklarynda uly üstünlikler gazanylyp, guwandyryjy sepgitlere ýetilýär. Dogrusy, häzirki döwür okgunly özgerişleriň döwri, döwrebap tehnologiýalaryň eýýamy. Häzirki döwür bütin dünýäde kämil tehnikalaryň önümçilige giňden ornaşdyrylýan we tehnologiýalaryň çalt depginler bilen ösýän döwri hasaplanylýar. Şeýle innowasiýalar eýýamynda ýurdumyzyň hem ähli pudaklaryny sanlylaşdyrmak boýunça ägirt uly işler alnyp barylýar. Döwür bilen aýakdaş gidilýän döwrümizde hormatly Prezidentimiziň aladasy netijesinde eýýäm orta mekdebe okuwa baran okuwçylara zerur bolan programmalar bilen üpjün edilen kompýuterleriň sowgat berilmegi aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Bu biziň ýaşlarymyzyň çagalygyndan başlap döwrebap tehnologiýalardan baş çykarmagyna giň mümkinçilik döredýär.

Bilşimiz ýaly, hormatly Prezidentimiziň tagallasy netijesinde paýtagtymyz bilen birlikde ýurdumyzyň welaýatlarynda hem döwrebap şäherçeler gurlup ulanylmaga berildi. Bu şäherçelerde bolsa durmuş we medeni maksatly binalar bilen birlikde çagalar baglarydyr mekdepleriň ulanylmaga berilmegi täze şäherçä göçüp baranlaryň göwünlerini galkyndyrdy. Şol mekdepleriň kompýuter tehnologiýalary, multimedia tagtalary bilen üpjün edilendigi guwandyryjydyr.

Ýurdumyzda milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürip, sanly ykdysadyýeti kämilleşdirmek boýunça toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Hormatly Prezidentimiz bu babatdaky işleri mundan beýlägem ilerletmek barada şu ýylyň

25-nji fewralynda Türkmenistanyň Mejlisiniň deputatlary bilen geçiren duşuşygynda aýratyn nygtap geçmek bilen: «Biziň öňümizde ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň dürli pudaklaryna täze innowasion tehnologiýalary, bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak, sazlaşykly işleýän elektron senagatyny döretmek, sanly aragatnaşyk ulgamynda şäher bilen obanyň arasyndaky tapawudy aradan aýyrmak boýunça möhüm wezipeler durýar. Bu wezipeler aragatnaşygyň maglumat-kommunikasiýa ulgamynyň, şol sanda, maglumat hyzmatlarynyň, onuň maglumat-kommunikasiýa üpjünçiligini ösdürmegiň, adamyň intellektual mümkinçiligini doly derejede ulanmagyň hilini we ygtybarlylygyny ýokarlandyrmagy talap edýär» diýip belledi.

Elbetde, islendik babatda hem işiň netijeliligi we ilerlemegi üçin onuň kanunçylyk hukuk binýadynyň zerurdygy düşnüklidir. Ýurdumyzda hem milli ykdysadyýetimizi innowasiýa taýdan ösdürmek hem-de ony ýokary derejelere ýetirmek üçin birnäçe kadalaşdyryjy hukuk namalary kabul edildi. Olaryň hatarynda «Aragatnaşyk hakynda», «Türkmenistanda internet torunyň ösüşini we internet-hyzmatlaryny etmegi hukuk taýdan düzgünleşdirmek hakynda», «Maglumat we ony goramak hakynda», «Kiberhowpsuzlyk hakynda», «Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryny görkezmek bolar.

Hormatly Prezidentimiz tarapyndan tassyklanan «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» häzirki wagtda üstünlikli durmuşa geçirilýär. Bu konsepsiýa ýurdumyzyň ähli pudagynyň bäsdeşlige ukyplylygyny berkitmäge, olaryň innowasion häsiýetde bolmagyna gönükdirilendir.

Hormatly Prezidentimiziň tagallasy netijesinde bu günki gün sanly ulgama geçilmegi ilatyň ýaşaýyş durmuşyna hem özüniň oňyn täsirini ýetirýär. Ol biziň her birimize durmuşdaky hyzmatlary etmekde ýeňillikleri döredýär. Bu bolsa işlerimizi ýeňilleşdirmek bilen birlikde wagtymyzy-da tygşytlamaga mümkinçilik berýär.

Ilatyň durmuş we ýaşaýyş derejesiniň mundan-da gowulanmagy, ýurdumyzyň halkara derejesinde abraýynyň barha artmagy üçin uly aladalar edýän hormatly Prezidentimiziň ähli döwletli tutumlarynyň mydama rowaç bolmagyna arzuw edýäris.

Nurylla REJEPOW,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy

Döwletimiziň ykdysady ösüş konsepsiýasy bazar gatnaşyklaryny çuňlaşdyrmaga, ykdysadyýetiň ösüş depginlerini goldamaga, ilatyň hal-ýagdaýyny ýokarlandyrmaga hem-de salgyt syýasatyny ýönekeýleşdirmäge, ýagny salgyt ýeňilliklerini kämilleşdirmäge gönükdirilendir. Şonuň üçin-de, salgytlar ykdysadyýete täsir etmegiň çeýe usuly bolup, olar ýurduň ykdysadyýetini sazlamakda esasy we güýçli gurallaryň biri hökmünde çykyş edýär.

Ýurduň ykdysady ýagdaýyna we bu ugurda alnyp barylýan syýasata laýyk gelýän salgyt düzgünleriniň işlenip düzülmegi salgyt kanunçylygynyň kämilleşdirilmegini talap edýär. Salgyt ulgamy hemişe raýatlaryň bähbitlerini araýar. Salgyt kanunçylygynyň kämilleşdirilmegi bolsa salgyt syýasatynyň üsti bilen amala aşyrylýar. Şunda sanly ykdysadyýete tapgyrlaýyn geçilmegi döwletimiziň häzirki zaman dünýäsinde hojalyk gatnaşyklar ulgamyna üstünlikli goşulyşmagynyň möhüm şertidir. Ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň tabşyrmagy boýunça işleri sanlylaşdyrmagyň hukuk hem-de kadalaşdyryş binýady döredildi. Maglumatlary we elektron resminamalary alyşmak işleri häzirki talaplar hem-de ylmy-tehniki işläp taýýarlamalar nazarda tutulyp, yzygiderli kämilleşdirilýär. Şu esasda ýerli salgyt bölümlerinde we degişli düzümlerde hem sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça işler alnyp barylýar.

Buhgalterçilik hasabatynyň awtomatlaşdyrylmagy maglumatlaryň ýygnalyşyndan başlap, hasabatlylygyň döreýşine çenli tapgyrda ulanylyp başlandy. Awtomatlaşdyrylan hasaby we hasabatlylygy ýöretmek boýunça programmalaýyn önümler işlenilip taýýarlanylýar hem-de ulanylýar. Şunda hasaby ýokary hilli, ygtybarly we amatly alyp barmagy üpjün etmek mümkinçiligi programmalaýyn önüme bildirilýän esasy talaplaryň biridir.

Müdiriýetiň we onuň garamagyndaky edaralaryň resminama dolanyşygyna «Elektron salgyt» ulgamy girizilýär. Onuň esasy maksady salgyt edaralarynyň müşderilerden salgyt beýannamalaryny elektron görnüşde kabul etmeginde jemlenýär. Bu bolsa, bir tarapdan, hasabatlary bermek ulgamyny ýönekeýleşdirýär, beýleki tarapdan, müşderilere Döwlet býujetine bergileri barada habar bermek bilen birlikde, salgydyň ýygnalyşyna gözegçiligi güýçlendirýär. Şonuň bilen birlikde, müşderileri edara çagyrmazdan, olaryň deslapky barlaglaryny elektron görnüşde amala aşyrmak göz öňünde tutulýar, salgyt hasaplamalarynyň esasynda bolsa beýleki resminamalary hem şeýle görnüşde amala aşyrmak meýilleşdirilýär. Ikinji tapgyrda elektron resminama dolanyşygyny ýola goýmak boýunça işler bank edaralary bilen bilelikde amala aşyrylar.

Ýuridik şahslaryň atlandyrylmagyny hem-de ýuridik şahslary hasaba almaga ýa-da gaýtadan hasaba almaga resminamalary ylalaşmagy tassyklamak üçin arzalary kabul etmegiň awtomatlaşdyrylan ulgamy ornaşdyrylýar. Munuň özi hasaba alyş bölümleriniň işiniň derejesinidir hilini ep-esli ýokarlandyrmaga, artykmaç päsgelçilikleri aradan aýyrmaga hem-de hasaba alyş işlerinde raýatlaryňdyr ýuridik şahslaryň maddy we fiziki çykdajylaryny azaltmaga mümkinçilik berer. Mundan başga-da, bellige almagyň «bitewi penjiresini» ornaşdyrmak, salgyt edaralarynyň salgyt töleýjiler bilen işini onlaýn ulgama doly geçirmek ykdysadyýetiň ähli ulgamlarynyň işini gowulandyrmaga hem-de işewürlik üçin amatly şertleri döretmäge, ýurdumyzyň maýa goýum babatda özüne çekijiligini ýokarlandyrmaga kömek eder. Iň täze tehnologiýalary ulanmak arkaly ykdysadyýetiň sanly ulgama geçirilmegi diňe bir täze iş orunlarynyň döredilmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, täze kadalary döretmegiň hasabyna, ykdysadyýete gatnaşyjylaryň arasyndaky hyzmatdaşlygyň has ýokary derejede bolmagyna-da mümkinçilik berer.

Häzirki döwürde Türkmenistanyň Kanunlaryny, Türkmenistanyň Prezidentiniň namalaryny, şeýle-de salgyt salmak boýunça ulanylýan düzgünnamalary, usuly görkezmeleri, gollanmalary we beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryny salgyt bölümleriniň, ministrlikleriňdir pudak edaralarynyň, kärhanalaryň dykgatyna öz wagtynda ýetirmek, zerur ýagdaýlarda olary ýerine ýetirmek we ulanmak boýunça görkezmeler taýýarlanylýar.

Welaýatlarda salgyt bölümleriniň işgärleri bilen salgyt töleýjileriň arasynda salgyt kanunçylygy barada okuw-maslahatlar guralýar, şeýle-de welaýat salgyt bölümlerinde düşündiriş işlerini talabalaýyk alyp barmak babatdaky tejribe öwrenilýär. Şol okuw-maslahatlarda salgyt töleýjilere we salgyt bölümleriniň işgärlerine häzirki hereket edýän «Salgytlar hakynda» Türkmenistanyň Bütewi kanunynyň düzgünleri, oňa täze girizilýän üýtgetmelerdir goşmaçalar düşündirilýär, sowal-jogap alşylýar. Bu işleriň ählisi salgyt salmagyň we tölemegiň düzgünlerini gyşarnyksyz berjaý etmäge mümkinçilik berýär.

Parahat ATAÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Salgyt müdiriýetiniň salgyt ulgamyny düşündiriş we kämilleşdiriş bölüminiň baş salgyt inspektory.

Ganatly bedewleriň halkara bäsleşiginiň hem-de döredijilik bäsleşiginiň jemleri jemlenildi

Aşgabat, 23-nji aprel (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynda Türkmen bedewiniň milli baýramy hem-de Türkmen alabaýynyň baýramy mynasybetli “Ýylyň iň owadan ahalteke bedewi” atly halkara gözellik bäsleşiginiň hem-de döredijilik işgärleriniň arasyndaky bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy.

Ýurdumyzda her ýyl geçirilýän ahalteke bedewleriniň halkara gözellik bäsleşigi türkmen atlarynyň şanyna guralýan baýramçylyk çäreleriniň esasylarynyň biridir. Onuň baş maksady atşynaslyk däpleriniň ösdürilmegini höweslendirmekden, baý milli medeni mirasyň möhüm bölegi hökmünde bu bedewlere dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni çekmekden ybaratdyr.

...Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynyň öňündäki meýdança Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasarlary, Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň hem-de Mejlisiniň, harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary, welaýatlaryň, Aşgabat şäheriniň häkimleri, ministrlikleriň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylary ýygnandylar. Dabara, şeýle hem şu günler sarpalanylýan, saýlap alan hünärinde ajaýyp üstünlikleri gazanan atşynaslar, bedewleriň täsin dünýäsi bilen bagly beýleki ulgamlaryň hünärmenleri gatnaşdylar.

Bu ýerde dabara gatnaşyjylaryň öňünde ýurdumyzyň sungat ussatlary aýdym-sazlar hem-de joşgunly tanslar bilen çykyş etdiler.

Dünýäniň atçylyk pudagynyň öňdebaryjylarynyň biri hasaplanylýan bu toplumda mähriban halkymyzyň milli baýlygy we buýsanjy bolan, tebigat bilen sazlaşykda dörän, gözelligiň, ajaýyp nusgasyny alamatlandyrýan naýbaşy bedewleri ösdürip ýetişdirmek hem-de seýislemek üçin ähli şertler döredildi. Şundan ugur alnyp, häzirki döwürde asylly bedew Türkmenistanyň ajaýyp nyşany — taryhy tejribäniň dowamatlylygynyň nusgasy, belent ýörelgeleriň dabaralanmagynyň, tutanýerli zähmetiň hem-de ata Watanymyzyň mundan beýläk-de rowaçlanmagyna güýç-gaýratly ymtylmagyň aýdyň subutnamasy bolup durýar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň atçylyk pudagyny ösdürmäge, arassa ganly ahalteke tohumynyň baş sanyny saklamaga we artdyrmaga, ony tutuş dünýäde wagyz etmäge gönükdirilen asylly başlangyçlary hem-de taýsyz tagallalary bu gün giň ählihalk goldawyna eýe bolýar. Şu dabara hem munuň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi. Onuň çäklerinde özleriniň işine uly üns berýändiginiň nyşany hökmünde, şeýle hem Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli ýurdumyzyň ähli atşynaslarynyň adyndan hormatly Prezidentimize naýbaşy ahalteke bedewleri sowgat berildi. Wise-premýer, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň hem-de Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň prezidenti Serdar Berdimuhamedowdan ajaýyp bedewleri kabul etmegini haýyş edýärler.

Meýdança ýurdumyzyň her welaýatyndan we paýtagtymyzdan bedewler yzly-yzyna çykarylýar. Şeýle hem ähli sebitleriň ýolbaşçylary, hormatly ýaşulular hem-de ýaş nesliň wekilleri çykýarlar.

Şeýlelikde, Ahal welaýatynyň zähmetkeşleriniň adyndan Oguzkent, Balkan welaýatyndan Deňiz, Daşoguz welaýatyndan Gyrbedew, Lebap welaýatyndan Köýtendag, Mary welaýatyndan Murgap, Aşgabat şäherinden bolsa Akşäher atly bedewler sowgat berildi.

Ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň adyndan ýene-de bir ajaýyp Beýikdag atly bedew sowgat berildi.

Diýarymyzyň ähli atşynaslarynyň adyndan milli Liderimize 2018-nji ýylda doglan, Hanbegler we Okgyz atly bedewleriň nesli bolan hem-de Gaplaňyň nesil ugruna degişli ajaýyp Hankerwen atly mele bedew sowgat berildi.

Wise-premýer, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň hem-de Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň prezidenti Serdar Berdimuhamedow dabara gatnaşýan welaýatlaryň ýaşulularyna hem-de ganatly bedewleriň şöhratly taryhyny dowam etdirmäge saldamly goşant goşýan atşynaslara tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi. Olar hormatly Prezidentimize ajaýyp ahalteke bedewlerini sowgat berdiler.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň düýbüni tutan asylly däbine eýerip, S.Berdimuhamedow döwlet Baştutanymyza ýurdumyzyň atşynaslary tarapyndan sowgat berlen Hankerwen atly bedewiň boýnuna enesi Ogulabat ejäniň ören alajasyny dakdy.

Soňra wise-premýer, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň hem-de Halkara “Türkmen alabaý itleri” assosiasiýasynyň prezidenti Serdar Berdimuhamedow at üstünde çapuw ýodasy boýunça gezim edip, bedewi synap gördi. Bedew bolsa çapyksuwaryň tejribelidigini, başarjaňdygyny duýup, onuň ähli ýumuşlaryny birkemsiz ýerine ýetirdi we tomaşaçylara öz gözelliginden, sazlaşykly hereketinden hem-de seýkin ýöreýşinden lezzet almaga mümkinçilik berdi.

Çapuw ýodasyna çykan bedew birsellem öz maýdalyna ýöredi. Soňra S.Berdimuhamedow bedewi çapyp başlady. Bu görnüşler ynsan bilen bedewiň aýrylmaz arabaglanyşygyny, milletiň buýsanjyna öwrülen ajaýyp bedewleriň Diýarymyzda giňden tutulýan toý-baýramlaryň esasy bezeglerini alamatlandyrdy. Bu gün Türkmenistanyň ösüşleriň we beýik ýeňişleriň belentliklerine tarap urýan ynamly gadamy bedew badyna meňzedilýär. Bu bolsa ata Watanymyzyň Arkadag Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ösüşiň täze sepgitlerini eýeleýändigine şaýatlyk edýär.

Soňra alypbaryjy ahalteke bedewleriniň arasynda halkara gözellik bäsleşiginiň jemleýji tapgyrynyň başlanýandygyny yglan etdi.

Ata-babalarymyzyň tutanýerli zähmeti bilen mukaddes türkmen topragynda ýetişdirilen we ajaýyplygy, syratlylygy hem-de ýyndamlygy bilen şan-şöhrata eýe bolan behişdi bedewler halkymyzyň milli gymmatlygydyr we buýsanjydyr diýip, hormatly Prezidentimiz nygtaýar.

Döwletimiz tarapyndan ýurdumyzyň atçylygyny ösdürmek we ahalteke bedewleriniň tutuş dünýädäki şan-şöhratyny artdyrmak boýunça netijeli çäreler görülýär. Pudagy ylmy taýdan ösdürmek, bu ugurda amala aşyrylýan işleri yzygiderli kämilleşdirmek, halkara bäsleşikleri geçirmek üçin niýetlenen döwrebap atçylyk sport toplumlaryny gurmak üçin ägirt uly maliýe serişdeleri bölünip berilýär.

Atçylyk pudagynyň okgunly ösdürilmegine goşmaça itergi bermäge, at çapyşyklarda, atly sportuň dürli görnüşleri boýunça ýaryşlarda, hususan-da, konkur we at üstündäki milli oýunlar boýunça bäsleşiklerde üstünlikli çykyş etmäge ukyply türgenleri taýýarlamaga uly üns berilýär. Şu maksat bilen Aşgabadyň atçylyk sport toplumynyň düzüminde ýörite okuw merkezi hem-de halkara ölçeglere gabat gelýän açyk we üsti ýapyk manežler guruldy.

Diýarymyzyň hem-de daşary ýurtly atşynaslaryň ahalteke bedewlerini ýetişdirmek boýunça amala aşyrýan asylly işlerine mynasyp baha berilýär. Olara “Türkmenistanyň at gazanan atşynasy”, “Türkmenistanyň ussat halypa çapyksuwary”, “Türkmenistanyň halk atşynasy” hem-de “Türkmenistanyň ussat halypa seýsi” diýen hormatly atlar dakylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça 2010-njy ýylda döredilen Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň işini hem bellemek gerek. Arassa ganly ahalteke bedewlerini köpeltmäge, bu tohumy kämilleşdirmäge hem-de olaryň ajaýyp tohumçylyk häsiýetlerini ösdürmäge ýöriteleşdirilen, dürli ýurtlaryň atşynaslarynyň duşuşyklary hem-de özara gatnaşyklary üçin netijeli edara öwrülen bu guramanyň giň gerimli işi behişdi bedewleriň tutuş dünýäde şan-şöhratyny artdyrmaga ýardam edýär. Diýarymyzda guralýan ýörite sergiler we maslahatlar, ganatly bedewleriň gözellik bäsleşikleri hem şu maksada hyzmat edýär.

Mälim bolşy ýaly, ajaýyp çapyksuwar, bedewlere belent sarpa goýýan milli Liderimiz işiniň köpdügine garamazdan, boş wagtlarynda at çapmak we atly gezim etmek bilen meşgullanýar, edebi döredijiliginde aýratyn orun eýeleýän bedewler bilen hem yzygiderli didarlaşýar.

Döwlet Baştutanymyz giň taryhy hem-de häzirki döwrüň maglumatlaryny seljermegiň we umumylaşdyrmagyň esasynda deňi-taýy bolmadyk ahalteke bedewleri baradaky kitaplaryň ençemesini döretdi.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň “Ahalteke bedewi — biziň buýsanjymyz we şöhratymyz”, “Gadamy batly bedew”, “Atda wepa-da bar, sapa-da” diýen ajaýyp eserlerinde türkmen halkynyň wepaly ýoldaşy bolan ahalteke bedewlerini ösdürip ýetişdirmegiň hem-de seýislemegiň nesilden-nesle geçirilip gelinýän özboluşly däpleri barada giňişleýin gürrüň berilýär. Türkmen halkynyň köpasyrlyk taryhy we ykbaly bedewler bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr.

Ady rowaýata öwrülen atlaryň şan-şöhraty asyrlar aşyp, bu gün hem parasatly we gadymy halk hem-de onuň gahrymanlary barada bütin dünýä gürrüň berýär. Türkmenleriň halk döredijiliginde beýan edilen atyň keşbinde milli ruh, maksada okgunlylyk, gözellik, güýç-kuwwat hem-de dostluk, wepalylyk, gaýduwsyzlyk, adalatlylyk, ata Watana söýgi düşünjeleri jemlenendir.

Dünýäde iň gowy tohumlaryň biri hökmünde ahalteke bedewleri türkmen halkynyň buýsanjydyr we şöhratydyr. Köp müňýyllyk taryha eýe bolan behişdi bedewler täsin, nepis syna gurluşy, çeýeligi hem-de çalasynlygy bilen diňe bir Türkmenistanyň däl-de, dünýäniň hem genji-hazynasynyň gymmatlygy hasaplanylýar.

Buýsançly gylyk-häsiýetlerine garamazdan, bedewler ynsan bilen gatnaşyklarda ýürekdeşdir, haçan-da olar hakynda yzygiderli alada edilende, eýesine çäksiz wepalydyr. Türkmen bedewleri hemişe — söweş meýdanlarynda hem, zähmetde hem ata-babalarymyzyň kömekçileri bolupdyr. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, biziň halkymyz milli buýsanjymyz, adamzat genji-hazynasynyň göwheri bolan ahalteke bedewleriniň iň oňat sypatlaryny wasp edýän ganatly jümleleri aýawly saklamagy hem-de şu günlerimize ýetirmegi başarypdyrlar.

Soňra dabarany alypbaryjy Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli guralýan baý many-mazmunly çäreleriň maksatnamasynyň bir bölegi bolan “Ýylyň iň owadan ahalteke bedewi” atly halkara bäsleşigiň jemleýji tapgyrynyň başlanýandygyny yglan etdi. Bäsleşigiň deslapky tapgyrlarynda saýlanyp alnan ahalteke bedewleriniň iň gowularynyň 10-sy syn ediş meýdançasyna çykarylýar.

Olaryň her birini eminleriň öňünden geçirýärler. Birinji gezek at esbapsyz, ikinji gezek bolsa doly esbaplara hem-de şaý-seplere beslenen bedewleri geçirýärler.

Bäsleşigiň düzgünine laýyklykda, bedewleriň ählisi tertip boýunça emin agzalaryna we tomaşaçylara görkezildi: olaryň ady, ýaşy, nesil ugry, eýesi barada maglumatlar berilýär. Bäsleşigiň jemleýji tapgyryna meşhur atlaryň tohumyny dowam etdirýän bedewler çykýar.

Ganatly atlaryň köp sanly muşdaklary ajaýyp ahalteke bedewleriniň nesilleriniň haýran galdyryjy gözelligine hem-de syratlylygyna baha bermäge mümkinçilik aldylar.

Tebigy gözelligini bir sözde beýan edip bolmaýan täsin bedewler özleriniň owadanlygy bilen emin agzalaryny hem-de atyň muşdaklaryny haýran galdyrdylar. Türkmen halky özleriniň bedewleriniň täsinligini nygtap, olary gymmatly bezegler bilen bezeýär. Ussat zergärler kümüşden, altyndan hem-de gymmat bahaly daşlardan ganatly bedewler üçin täsin şaý-sepleri taýýarlapdyr.

Ahalteke bedewleriniň täsin hem-de aýratyn reňk öwüşgini, uzyn we inçe aýaklary, owadan boýny, sazlaşykly göwresi, ýyndamlygy, örän çydamlylygy atşynaslaryň, seçgiçileriň hem-de seýisleriň döredijilikli, tutanýerli zähmetiniň miwesidir. Olaryň däplerini bu gün ýokary hünärli hünärmenler hem-de öz işiniň ussatlary dowam etdirýärler.

Atlar özleriniň ajaýyp syna gurluşy bilen nepis gözelliklerini hem-de başarnyklaryny, ähli agzalarynyň sazlaşykly hereketlerini görkezdiler. Hakykatdan-da, arassa ganly bedew ussat seýisleriň zehininden dörän hakyky hazynadyr.

Soňra bu ýerde ahalteke atlarynyň gözelligini şekillendiriş we amaly-haşam sungatynyň eserlerinde, neşir önümlerinde, fotosuratlarda, teleýaýlymlarda çeper beýan etmek boýunça suratkeşleriň, heýkeltaraşlaryň, halyçylaryň, zergärleriň, fotosuratçylaryň, neşirýat işgärleriniň, dizaýnerleriň, teleoperatorlaryň arasynda yglan edilen döredijilik bäsleşiginiň ýeňijileriniň atlary yglan edildi. Şol bäsleşigiň esasy maksady bu düşbi we owadan bedewleriň türkmen halkynyň durmuşynda eýeleýän ornuny beýan etmekden ybaratdyr.

Hut bedewiň Diýarymyzyň baş nyşanydygy, döwürleriň hem-de nesilleriň aýrylmaz arabaglanyşygynyň aýdyň beýanydygy tötänden däldir. At türkmenler üçin wepaly ýoldaşdyr we dostdur, ygtybarly kömekçidir hem-de sazlaşygyň nusgasydyr. Şoňa görä-de, bedewlere bagyşlanan ençeme rowaýatlar, ertekiler we nakyllar döredildi. Halkymyzyň döredijilik ylhamy bedewi jadyly alamatlar bilen häsiýetlendirdi. Şol döredijilikde behişdi bedewler arzuwlaryň wysal bolmagyny, şowlulygy, bagtyýarlygy hem-de hoşniýetliligi alamatlandyrýar.

Elbetde, bularyň ählisi gadymy döwürlerden biziň günlerimize çenli milli sungatda hem öz beýanyny tapdy. Atlaryň tebigy gözelligi, syratlylygy, wepalylygy, ýyndamlygy köp asyrlaryň dowamynda şahyrlar, suratkeşler üçin ylham çeşmesi bolup hyzmat etdi.

Ahalteke bedewiniň ajaýyp keşbi, häsiýeti, aň-paýhasy hem-de täsin zehini döredijilik işgärlerini şahyrana keşpleri döretmäge ruhlandyrdy.

Bäsleşige hödürlenen iň gowy işler degişli ugurlara — iň nepis haly, türkmen bedewiniň naýbaşy şaý-sepi, bezeg lybaslary, türkmen bedewiniň iň gowy surat we heýkel eseri, iň gowy neşir önümleri, iň gowy telewizion görnüşler ugry boýunça seçilip alyndy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyndan bäsleşigiň ýeňijilerine — türkmen bedewiniň şekili çitilen iň nepis haly — “Behişdi bedew” atly eseri üçin Aşgabat çeper halyçylyk kärhanasynyň önümçilik we hil boýunça hünärmeni G.Orazowa, türkmen bedewiniň naýbaşy şaý-sepi, bezeg lybaslary — “Garlawaç» at şaý-sep toplumy” atly eseri üçin Aşgabat şäherindäki ýöriteleşdirilen 42-nji orta mekdebiň surat we çyzuw mugallymy E.Annaberdiýewa, türkmen bedewiniň iň gowy surat eseri — “Türkmen toýy” atly nakgaş eseri üçin Döwlet çeperçilik akademiýasynyň şekillendiriş sungaty fakultetiniň nakgaşlyk kafedrasynyň bäşinji ýyl talyby Ş.Orazlyýewe “Tolkun” telewizory we şahadatnama gowşuryldy.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyzyň adyndan türkmen bedewiniň iň gowy heýkeli — «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» atly heýkel eseri üçin Döwlet çeperçilik akademiýasynyň şekillendiriş sungaty fakultetiniň heýkeltaraşlyk kafedrasynyň mugallymy M.Hojainowa, türkmen bedewiniň keşbi ýerleşdirilen iň gowy neşir önümi — “Türkmeniň uçar ganaty” atly fotoişleri üçin Türkmenistanyň Döwlet habarlar agentliginiň fotohabarçysy M.Rozyýewe, türkmen bedewiniň gözelligini açyp görkezýän iň gowy telewizion görnüşler — “Türkmen bedewi” atly wideoşekili üçin Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komitetiniň “Altyn asyr: Türkmenistan” teleradioýaýlymynyň teleoperatory B.Ramazanowa baýraklar gowşuryldy.

Bäsleşigiň ýeňijileri hormatly Prezidentimize öz döredijilik işlerine ýokary baha berendigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, döwlet Baştutanymyzy behişdi bedewleriň dünýädäki şan-şöhratyny artdyrmagyň, olary giňden wagyz etmegiň bähbidine ähli tagallalary etjekdiklerine we güýç-gaýratlaryny, ukyp-başarnyklaryny gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdylar.

Soňra ahalteke bedewleriniň arasynda “Ýylyň iň owadan ahalteke bedewi” adyny almak ugrunda geçirilen halkara bäsleşigiň ýeňijisi yglan edildi.

«2021-nji ýylyň iň owadan ahalteke bedewi» diýen ada Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynyň Ary we Altynbaş diýen bedewleriň neslinden bolan hem-de meşhur Skak diýen atyň nesil ugruna degişli Aýgytly diýen bedewi mynasyp boldy. Ony Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumynyň atly sport we marafon bölüminiň türgeni Çarymyrat Ballyýew seýisläp ýetişdirdi.

Ýeňijä milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baş baýragy — “Leхus” awtoulagy, göçme kubok hem-de diplom gowşuryldy.

Dabaranyň ahyrynda sungat ussatlary döredijilik çykyşlarynda türkmenistanlylaryň hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ösüşiň we rowaçlygyň ýoly bilen ynamly öňe barýan ata Watanymyza bolan buýsançdyr bagtyýarlyk duýgularyny beýan etdiler.Ganatly bedewleriň halkara bäsleşiginiň hem-de döredijilik bäsleşiginiň jemleri jemlenildi

Türkmenistan BMG-niň dürli guramalarynyň düzümine nobatdaky gezek saýlanyldy

BMG-den gelip gowşan hoş habarlar Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň belent halkara abraýynyň, Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygyň strategik häsiýetiniň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi. 2021-nji ýylyň 20-nji aprelinde BMG-niň Ykdysady we Durmuş geňeşiniň (EKOSOS) nobatdaky mejlisiniň dowamynda Türkmenistan 2022 — 2024-nji ýyllar döwri üçin BMG-niň Gender deňligi hem-de zenanlaryň hukuklaryny we mümkinçiliklerini giňeltmek meseleleri boýunça düzüminiň Ýerine ýetiriji geňeşiniň (BMG — Zenanlar) agzalygyna saýlanyldy. Mundan başga-da, 21-nji aprelde Şweýsariýa Konfederasiýasynyň Ženewa şäherinde geçirilen BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň (ÝYK) 69-njy mejlisiniň dowamynda Türkmenistan bu guramanyň 2021 — 2023-nji ýyllar döwri üçin wise-başlyklygyna biragyzdan saýlanyldy.

Bitarap Türkmenistan hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda parahatçylyk söýüjilik, «Açyk gapylar» we netijeli hyzmatdaşlyk syýasatyny üstünlikli amala aşyrmak bilen, saýlap alan ugruna üýtgewsiz eýerýär. Şunda BMG bilen köpugurly, netijeli gatnaşyklary ösdürmäge aýratyn ähmiýet berilýär. Şol gatnaşyklar soňky ýyllarda täze mazmuna eýe boldy. Bu ugur, umuman alanyňda, milli Liderimiziň döredijilikli daşary syýasaty ýaly, BMG-niň goldawyna eýe bolýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji ýubileý mejlisiniň başlygynyň orunbasarydygyny, bu hormatly wezipä altynjy gezek saýlanandygyny, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 58-nji, 62-nji, 64-nji, 68-nji hem-de 71-nji mejlisleriniň işine hem wise-başlyk hökmünde gatnaşandygyny bellemek gerek.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň abraýly düzümleriniň we ykdysady edaralarynyň düzümine eýýäm birnäçe gezek saýlanyldy. Şolaryň hatarynda BMG-niň esasy edaralarynyň biri bolan EKOSOS, Ilat we ösüş boýunça komissiýa, Bütindünýä azyk maksatnamasynyň Ýerine ýetiriji geňeşi, ÝUNESKO-nyň Ýerine ýetiriji geňeşi, BMG-niň Merkezi Aziýanyň ykdysadyýetleri üçin Ýörite maksatnamasy (SPEKA), BMG-niň Neşe serişdeleri boýunça komissiýasy, BMG-niň Bosgunlaryň işleri boýunça Ýokary komissarynyň maksatnamasynyň Ýerine ýetiriji komiteti we beýlekiler bar.

Şunuň bilen baglylykda, geçen ýyllaryň içinde biziň ýurdumyzyň eýýäm BMG-niň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň, BMG-niň ÝYK-nyň durnukly energetika boýunça komitetiniň býurosynyň başlygynyň orunbasarlygyna we BMG-niň Gender deňligi hem-de zenanlaryň hukuklaryny we mümkinçiliklerini giňeltmek meseleleri boýunça düzüminiň Ýerine ýetiriji geňeşiniň (BMG — Zenanlar) agzalygyna saýlanandygyny bellemek gerek.

Bu ýerde Türkmenistanyň ýokary durmuş-ykdysady görkezijilerini gazanmakda uly tejribesiniň bardygy gürrüňsizdir. Döwlet Baştutanymyzyň işläp taýýarlan ösüşiň milli nusgasy öz netijeliligini subut etdi, ol toplumlaýyn özgertmeleri durmuşa geçirmek boýunça aýdyň netijelerde öz beýanyny tapýar.

Şeýlelikde, Türkmenistanyň ady agzalan düzümlere nobatdaky gezek saýlanylmagy Bitarap döwletimize toplan tejribesini paýlaşmaga hem-de bilelikdäki teklipleri, çözgütleri işläp taýýarlamaga, kabul etmäge gös-göni gatnaşmaga mümkinçilik berýär. Şol çözgütler halkara hyzmatdaşlygy onuň esasy ugurlarynda pugtalandyrmaga, ösüşiň sebit we dünýä derejesindäki işlerini işjeňleşdirmäge, dünýä halklarynyň durmuş derejesini hem-de hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilendir.

"Nesil".

Milli ykdysadyýetimiziň esasy ugurlarynyň biri bolan energetika pudagynyň ösüşine saldamly goşant goşýan Ahal döwlet elektrik stansiýasynyň zähmetsöýer işçi-hünärmenleri şanly ýyly guwandyryjy görkezijilere beslenýärler. Olar geçen üç aýda 679 müň 20 kilowatt sagat elektrik energiýasyny öndürip, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 110,3 göterim ösüş gazandylar.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň uludan toýlanylýan ýylyny ajaýyp zähmet üstünligine beslemek hyjuwy bilen zähmet çekýän stansiýanyň agzybir işgärleriniň tagallasy bilen öndürilýän elektrik energiýasy paýtagtymyzyň we welaýatyň ilatynyň mukaddes ojaklaryna nur paýlaýar.

Aýdo ŞEKEROW.

(Öz habarçymyz).

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesi barha ýokarlanýar. Bu buýsançly hakykata Balkan welaýatynyň mysalynda-da aýdyň göz ýetirmek bolýar. Has takygy, Garaşsyz Diýarymyzyň günbatar bölegini jähekläp oturan bu sebitde şu ýylyň birinji çärýeginde senagat önümleriniň 3 milliard 396 million manatlyga barabary taýýarlanylyp, içerki we daşarky bazarlara ugradyldy. Elektrik energiýasyny ýerleşdirmekde gazanylan ösüş depgini 115 göterime ýetirildi. Welaýatda gürrüňi edilýän döwürde dürli görnüşli ýokary hilli azyk önümlerini taýýarlamakda hem guwandyryjy netijeler gazanyldy.

Ykdysadyýetiň esasy ulgamlarynda ýetilen bu sepgitler balkanlylaryň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna aýgytly täsirini ýetirýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň geçen üç aýynda tutuş welaýat boýunça bölekleýin satuwyň haryt dolanyşygynyň 1 milliard 527 million manatlyga barabar bolup, bu ugurda 118 göterim ösüş depgininiň gazanylmagy hem muňa aýdyň güwä geçýär. Üstümizdäki ýylda ýola goýlan bölekleýin satuwyň haryt dolanyşygynyň 1,4 milliard manatlykdan hem gowragynyň hususy eýeçiligiň paýyna düşýändigi bolsa aýratyn nygtalmaga mynasypdyr.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

(Öz habarçymyz).

Sözbaşymyzdan gürrüňiň näme hakynda boljakdygyny aňansyňyz, megerem. Hawa, gürrüňimiz şu günler ulus-il bolup, ilkinji gezek milli senenamamyza laýyklykda şanyna toý tutulýan türkmen alabaýy barada. Aslynda, indi «türkmen alabaýy» diýen düşünje diňe bir ynsanyň wepaly dosty hasaplanýan jandar baradaky gürrüňleriň çäginden has giňedi diýsek, hakykatdan daş düşdügimiz bolmasa gerek. Bu gün türkmen milliligini, milli gymmatlyklarymyzy sarpalamagyň nusgalyk göreldesini görkezýän hormatly Prezidentimiziň üns-aladasy hem irginsiz tagallalary bilen türkmen alabaýlary hakdaky alada döwlet syýasaty derejesine çykaryldy. Şanyna gymmatly eser ýazyp, waspyny şygyr setirlerinde beýan edýän milli Liderimiz türkmen alabaýlaryny ösdürip ýetişdirmek bilen bagly meseleleri alabaý itleriniň gymmatly tohumyny saklamak, itşynaslyk medeniýetini ýokarlandyrmak we ony ösdürip ýetişdirmegiň täzeçil usullaryny kemala getirmek ýaly wezipeler bilen utgaşdyrýar.

Taryh ähli eýýamlaryň, ähli döwürleriň wakadyr hadysalaryny öz sahypalarynda saklaýar. Alymlaryň çaklaýyşlary ýaly, miladydan öňki III-II müňýyllykda kemala gelen türkmen alabaý itleri hemişe-de halkymyzyň wepaly dosty, gaýduwsyzlyk, mertlik, batyrgaýlyk ýaly asylly häsiýetleri özünde jemleýän ynamdar goragçysy hasaplanypdyr. Ýöne alabaýlaryň milli gymmatlyklaryň iň naýbaşylarynyň biri hökmünde häzirki ýaly arzylanan hem sarpalanan döwri, meger, taryh gatlarynda duş gelmese gerek. Hormatly Prezidentimiz bu gün türkmen alabaýyny asyrlaryň sungatyna deňäp, olaryň ösdürilip ýetişdirilmegine, mynasyp derejede taýýarlanylmagyna we dünýä derejesinde şan-şöhratyny artdyrmaga aýratyn ähmiýet berýär. Alabaýlary mundan beýläk-de wagyz etmek maksady bilen, «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň döredilip, oňa halkara derejäniň berilmegi, Ak bugdaý etrabynda «Türkmen alabaý itleri» hojalyk jemgyýetiniň binalar toplumynyň, Änew şäherinde weterinariýa bejeriş hanasynyňdyr öý haýwanlaryny saklaýan toplumyň, Ahal welaýatynda türkmen alabaý itleriniň Karantin merkeziniň, Balkan, Daşoguz, Lebap, Mary welaýatlarynda we Aşgabatda türkmen alabaý itleriniň Tohumçylyk merkezleriniň hem-de Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň merkeziniň gurluşyklary, S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetinde täze kinologiýa hünäriniň açylmagy, Aşgabady ösdürmegiň 16-njy tapgyryndaky köçeleriň çatrygynda ojagyň wepaly goragçysy hökmünde alabaý itiniň heýkeliniň oturdylmagy we ýene-de kän-kän işler örän gysga döwrüň dowamynda amal edilen tutumly başlangyçlaryň anyk mysallarydyr...

Türkmen alabaýy özboluşly milli medeniýetimiziň aýrylmaz bölegidir. Şoňa görä-de, olaryň jemgyýetçilik durmuşyndaky ornuny pugtalandyrmak, itşynaslyk medeniýetini ýokarlandyrmak üçin bu ugurdaky dünýä tejribesini içgin öwrenmek we halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek zerur bolup durýar. Ştab-kwartirasy Aşgabatda ýerleşýän Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasy hut şu ugurlarda alnyp barylýan işleri utgaşdyrmakda hem-de alabaýlaryň şan-şöhratyny dünýä ýaýmakda ähmiýetli orun eýeleýär. Milli itşynaslyk mekdebiniň iň gowy däplerini aýawly saklamagy we artdyrmagy baş maksat edinýän bu assosiasiýanyň döredilen wagtynda oňa dünýäniň 11 döwletinden 25 adamyň agzalyga kabul edilip, häzirki günde fiziki we ýuridik agzalarynyň sanynyň 191-e ýetmegi bolsa türkmen alabaýlaryna bolan gyzyklanmanyň näderejede ýokarydygyny görkezýär.

Ýeri gelende, hormatly Prezidentimiziň türkmen alabaýlaryny yzygiderli köpeltmek, halk seçgiçilik usulyny hem-de dünýä ylmynyň häzirki gazananlaryny peýdalanmak boýunça öňde goýan wezipelerini ýerine ýetirmek maksady bilen, döwletimiziň daşary ýurtlarda hereket edýän diplomatik wekilhanalary tarapyndan hem netijeli işleriň alnyp barylýandygyny aýtmak gerek. Daşary ýurtlarda wekilçilik edýän diplomatlarymyz Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň agzalarynyň geografiýasyny has-da giňeltmäge goşant goşmak üçin daşary ýurtly itşynaslardyr ylmy jemgyýetçiligiň wekilleri bilen duşuşyklary, tanyşdyrylyş çärelerini geçirýärler, degişli guramalardyr federasiýalar bilen ýygjam gatnaşyklary ýola goýýarlar. Sözümiz gury bolmaz ýaly, Türkmenistanyň Beýik Britaniýanyň we Demirgazyk Irlandiýanyň Birleşen Patyşalygyndaky ilçihanasy tarapyndan Beýik Britaniýada ýaşap, tohum itleriň seçgiçiligi bilen meşgullanýan italýan raýaty Antonino Lo Raso bilen golaýda geçirilen duşuşykdan käbir mysallara ýüzleneliň.

Türkmenistanyň Beýik Britaniýadaky doly ygtyýarly wekiliniň Antonino Lo Rasonyň Bedfordşir graflygynda ýerleşýän fermasynda bolup, alabaý itleriniň saklanylyşy we aýratynlyklary bilen gyzyklanmagy itşynasa Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň alyp barýan işleri dogrusynda anyk maglumatlary ýetirmäge hem-de ony assosiasiýanyň agzalygyna çagyrmaga amatly mümkinçilik boldy. Duşuşygyň dowamynda Antonino Lo Raso bu teklibi uly höwes bilen kabul edýändigini aýdyp, öz itleri barada gürrüň berdi.

Itşynasyň aýtmagyna görä, ol Italiýanyň Sisiliýa sebitinden bolup, çagalygyndan itler bilen gyzyklanýar. Merkezi Aziýa ýurtlaryna, şol sanda Türkmenistana-da gelip gören, tohum itleriň seçgiçiligi bilen meşgullanýan italýan raýaty Ezio Maria Romanodan itleri saklamak we terbiýelemek meselelerini içgin öwrenen Antonino 15 ýyldan bäri bu ugurda iş alyp barýar. Onuň fermasynda alabaýlar, kangallar, kawkaz we german goýun itleri saklanýar. Itşynas Merkezi Aziýa goýun iti diýlip atlandyrylýan itleriň Türkiýede meşhur bolan kangal, Anatoliýada duş gelýän akbaş we garabaş tohum itleri bilen bir maşgaladandygyny, olaryň Türkmenistanyň çäginden orta asyrlarda Türkiýä göçüp gaýdan türkmenleriň ýany bilen getirilendigini tassyklaýan maglumatlaryň bardygyny aýtdy. Munuň özi türkmen alabaýlarynyň gadymy nesil ugurlaryny içgin öwrenmekde mümkinçilikleriň köpdügine hem şaýatlyk edýär.

...Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, alabaý — biziň Watanymyzyň baýlygy, ol ata-babalarymyzyň döreden milli gymmatlygy, ony gorap saklamak, ähli ajaýyplygy bilen geljek nesillerimize ýetirmek biziň borjumyzdyr. Millet milliligi, milli ýörelgeleridir milli gymmatlyklary bilen tanalýar. Häzirki wagtda BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň halkara kadalaryna laýyklykda, halkymyzyň milli gymmatlygy bolan türkmen alabaýlaryny köpeltmek sungatyny ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizmek ugrunda degişli işler alnyp barylýar. Medeniýetleriň özara gatnaşyklarynyň barha we barha çuňlaşýan häzirki şertlerinde halkyň buýsanjy, bahasyz baýlygy hökmünde milli gymmatlyklaryňy aýap saklamagyň, dünýäde wagyz etmegiň hem geljek nesillere miras galdyrmagyň özboluşly çemeleşmeleri-de hut şeýle tutumly başlangyçlardan badalga alýar.

Aýgül RAHYMOWA.

«Türkmenistan».

2021-nji ýylyň 23-nji aprelinde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow bilen Aziýanyň Ösüş Bankynyň Merkezi we Günbatar Aziýa sebitleri boýunça Departamentiniň ýolbaşçysynyň arasynda iş duşuşygy geçirildi.

Duşuşygyň dowamynda «Merkezi Aziýada sebitleýin ykdysady hyzmatdaşlyk (CAREC)» maksatnamasynyň çäklerinde taýýarlanylýan CAREC 2030 saglyk baş ýörelge, CAREC 2030 sanly baş ýörelge, CAREC institutyna goldaw bermek üçin sebitleýin tehniki kömek, COVID-19 pandemiýanyň täsirini azaltmak we ykdysady dikelişi goldamak üçin CAREC sebitindäki başlangyç ekosistemany goldamak üçin sebitleýin tehniki kömek, CAREC maksatnamasyna agza ýurtlarda ýol howpsuzlygyny ýokarlandyrmak üçin sebitleýin tehniki kömek (2-nji tapgyr) boýunça we Türkmenistany gyzyklandyrýan ugurlarda Maksatnamanyň Sekretariatynyň Bütindünýä Söwda Guramasy bilen bilelikde alnyp baryljak işler baradaky meseleler boýunça pikir alyşmalar boldy.

Şeýle hem Aziýanyň Ösüş Bankynyň Merkezi we Günbatar Aziýa sebitleri boýunça Departamentiniň ýolbaşçysy Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarowy Aziýanyň Ösüş Bankynyň Dolandyryjylar geňeşiniň 54-nji her ýylky duşuşygynyň çäklerinde 2021-nji ýylyň 4-nji maýynda geçirilmegi göz öňünde tutulan «CAREC maksatnamasynyň 20 ýyllygynyň öňüsyrasynda: ykdysadyýet pudaklary sanlylaşdyrmak arkaly sebitleýin hyzmatdaşlygynyň manysyny täzeden aňmak» atly CAREC maksatnamasynyň ýokary derejedäki ýörite mejlisine gatnaşmaga çagyrdy.

Öz gezeginde Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri Muhammetgeldi Serdarow çakylyk üçin minnetdarlygyny bildirip, agzalan çärä gatnaşmaklygyň öz üçin wajypgyny belledi.

Duşuşygyň ahyrynda Mähriban watanymyzy mundan beýlägem gülledip ösdürmekde bimöçber işleri amala aşyryp, ýurdumyzy ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly öňe alyp barýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, il-ýurt bähbitli umumyadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

Diýarymyzyň çäklerindäki ýataklardan uglewodorod çig mallaryny gözläp tapmagy ýangyç-energetika toplumynyň düzümine girýän «Türkmennebit» döwlet konserniniň «Türkmennebitgeofizika» müdirliginiň hünärmenleriniň netijeli zähmetinden üzňe göz öňüne getirmek kyndyr. Nebit-gazly ojaklardaky gazylan we burawlaýyş işleri alnyp barylýan guýularda ýeriň geofiziki gatlaklaryny içgin öwrenmek, takyklanylan önümli gatlaklarda, zerur bolan halatynda, partlaýyş işlerini amala aşyrmak ýaly gaýragoýulmasyz işleriň onlarçasy hut şu müdirligiň geofizikleriniň paýyna düşýär. Aňryçäk derejede has anyk kesgitlemeleri talap edýän bu möhüm işlerde müdirligiň Balkanabatdaky, şeýle hem milli Liderimiziň daşary ýurtlardan satyn alyp beren kuwwatly awtoulaglarynda oturdylan ýöriteleşdirilen kämil barlamhanalary netijeli peýdalanylýar.

Işleriň talabalaýyk ýola goýulmagy netijesinde kärhana boýunça “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynyň geçen üç aýynda 16 million 837 müň manatlyga derek 20 million 41 müň manatlyga barabar işler özleşdirilip, bellenilen meýilnama 120,2 göterim amal edildi. Gazanylan üstünlikde müdirligiň Hazar şäherindäki we Ekerem şäherçesindäki senagat-geofizika ekspedisiýalarynyň, Balkanabatdaky kompýuter-tehnologik hem-de ýokary tehnologiki enjamlary ornaşdyryş ekspedisiýalarynyň mynasyp goşantlary bar.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

(Öz habarçymyz).

Mary, 22-nji aprel (TDH). Şu gün Mary welaýat merkezinde ýakynlaşyp gelýän Türkmen bedewiniň milli baýramyna bagyşlanan çäreler geçirildi.

Dabaralar däp bolan at çapyşyklary bilen başlandy. Çapyşyklar Marynyň atçylyk sport toplumynda geçirildi. Bu toplum, tutuş ýurdumyzda bolşy ýaly, welaýatda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrygyna laýyklykda guraldy.

Çärelere taýýarlyk görmegiň çäklerinde bu ýerde ýanaşyk ýerleri abadanlaşdyrmak boýunça uly işler geçirildi — bag nahallarynyň dürli görnüşleri, güller ekildi.

Welaýatyň sungat ussatlary — meşhur estrada artistleri, bagşylar, tans we halk döredijilik toparlary aýdym-sazly, tansly çykyşlary görkezdiler.

Atçylyk sport toplumynyň çäklerine girilýän merkezi girelgeden başlap, onuň iki tarapynda şekillendiriş we amaly-haşam sungatynyň eserleriniň sergisi guraldy. Marynyň görnükli suratkeşlerinden başlap, döredijilik ýoluna girişýän ýaşlar behişdi bedewlere bagyşlanan surat eserlerini görkezdiler. Şeýle hem bu ýerde heýkeltaraşlaryň, halyçy gelin-gyzlaryň, zergärleriň, at esbaplaryny taýýarlaýan ussalaryň we beýlekileriň işleri bilen tanyşmak bolýar.

Mundan başga-da, sergide milli saz gurallary, deri önümleri, dutar ýasamak sungatynyň tilsimleri görkezildi, dessançy bagşylaryň çykyşlary ýaýbaňlandyryldy. Ýene bir bölümde zähmet gurallarynyň, el işleriniň sergisi görkezildi.

Toplumyň çäklerinde görkezilen milli oýunlar, ýaýbaňlandyrylan milli göreş Türkmen bedewiniň milli baýramynyň halkymyzyň gadymdan gelýän ýörelgelerine mahsus häsiýetde giňden dabaralanýandygyny görkezdi. Ýeňiji bolan pälwanlar toý baýraklary bilen sylaglandylar.

Mary welaýat Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýiniň göçme sergisiniň gymmatlyklary bedewiň halkymyzyň tutuş taryhynyň dowamynda syrdaşy bolandygyna aýdyň şaýatlyk edýär. Şol gymmatlyklaryň hatarynda 4 müň ýyl mundan ozal gadymy Marguş ýurdunyň ýaşaýjylarynyň taýýarlan ýönekeý heýkeljiklerinden başlap, orta asyr döwürlerindäki ussalaryň ýasan owadan we ajaýyp keramiki at heýkeljikleri bar.

Sergide görkezilen kitaplaryň birinde Murgabyň dilkawynda gadymy siwilizasiýany açan meşhur arheolog W.I.Sarianidi Goňurdepe şäherinden tapylan atyň jaýlanan ýerini görkezýär. Bu edermen türkmen ýigitleriniň ýüzýyllyklaryň dowamynda wepaly ýoldaşy we taýsyz dosty bolan bedewe aýratyn hormat-sarpa goýlandygynyň aýdyň subutnamasydyr.

Marydaky esasy baýramçylyk dabaralary şu gün geçýän-de bolsa, Murgabyň boýundaky gadymy şäher indi birnäçe günden bäri bu wakalar bilen ýaşaýar. Şäheriň merkezinde, gaýduwsyz esger, görnükli türkmen nusgawy şahyry Mollanepesiň wepaly aty bilen bilelikde duran ýadygärliginiň ýanynda baýramçylyk konsertleri geçirildi. Her gün gezekli-gezegine bu ýerde welaýatyň ähli etraplaryndan artistler çykyş edip, ählihalk baýramynyň baş gahrymany bolan, ady rowaýata öwrülen ahalteke bedewini wasp etdiler.

Şu gün geçirilen at çapyşyklarynda behişdi bedewler gaýtalanmajak gözelligini, güýç-kuwwatyny we ýyndamlygyny görkezdiler. Marynyň atçylyk sport toplumynda at çapyşyklaryna atşynaslar hem, halkymyz üçin däbe öwrülen bu ajaýyp sport görnüşiniň köp sanly janköýerleri hem ýygnandylar. Stadionyň tomaşaçylar orny janköýerlerden doldy.

Ýaryşyň meýilnamasyna welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň bedewleriniň gatnaşmagynda ýetginjek çapyksuwarlaryň, uly ýaşly çapyksuwarlaryň hem-de halypa çapyksuwarlaryň arasynda 8 çapyşyk girizildi.

1000 metr aralyga birinji çapyşykda ýurdumyzyň ähli welaýatlarynyň wekilleri bolan ýetginjek çapyksuwarlar ýaryşa goşuldylar. Ýetginjek çapyksuwarlaryň arasynda Daşoguz atçylyk sport toplumynyň Mähek diýen bedewini çapan B.Mämmedow ýeňiji boldy.

Soňra welaýatlaryň her birinden we Aşgabat şäherinden ussat çapyksuwarlar gezekli-gezegine 1200 metr aralyga bellenen 6 çapyşyga gatnaşdylar.

Ahal welaýatynyň bedewleriniň arasynda Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumyna degişli Beglerim (çapyksuwary B.Begliýew) diýen at, Balkan welaýatynyň bedewleriniň arasynda Gaýra diýen at (“Türkmengaz” döwlet konserni, çapyksuwary I.Tirkeşbaýew), Daşoguz welaýatynyň bedewleriniň arasynda Gardaşym diýen at (Daşoguz welaýat Polisiýa müdirligi, çapyksuwary B.Berdimuhammedow), Lebap welaýatynyň bedewleriniň arasynda Keýmir diýen bedew (Lebap welaýatynyň Polisiýa müdirligi, çapyksuwary M.Tejenow), Mary welaýatynyň bedewleriniň arasynda Dorbürgüt diýen at (“Marygazüpjünçilik” kärhanasy, çapyksuwary B.Agamyradow), Aşgabat şäheriniň bedewleriniň arasynda Leýlisaç diýen bedew (Türkmenistanyň Baş prokuraturasy, çapyksuwary B.Babalyýew) pellehana ilkinji bolup geldiler.

Jemleýji, 8-nji çapyşyga ýurdumyzyň ähli welaýatlaryndan halypa çapyksuwarlar gatnaşdylar. Olar bu ýaryşa haýsy at bilen gatnaşjakdyklaryny kesgitlemek üçin bije atyşdylar. Halypa çapyksuwarlar nesibesinden çykan bedewe atlanyp, ýaryşa goşuldylar. Şunda Mary döwlet athanasynyň Kadaly diýen aty bellenen 1000 metr aralygy 1 minut 11,1 sekuntda geçmegi başaryp, pellehana ilkinji bolup geldi.

Baýramçylyk ýaryşlarynyň ýeňijilerine dabaraly ýagdaýda gymmat bahaly baýraklar we sowgatlar gowşuryldy.

Türkmenistanyň Prezidentiniň baş baýragyna — ýeňil awtoulaga halypa çapyksuwarlaryň arasynda geçirilen jemleýji çapyşygyň ýeňijisi S.Kuljanow mynasyp boldy.

Baş baýragyň eýesi mynasyp bolan sylagyna buýsanýandygyny aýdyp, hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallygyny beýan etdi hem-de behişdi bedewlerimiziň dünýä derejesindäki abraýynyň has-da belende galmagyna goşant goşmakda, olary mundan beýläk-de giňden wagyz etmekde ähli ukyp-başarnygyny gaýgyrmajakdygyna ynandyrdy.

Soňra dabaralar Mary welaýat kitaphanasynyň maslahatlar zalynda dowam etdi. Bu ýerde “Türkmen bedewi we dünýäniň seýisçilik sungaty” atly XIII maslahat geçirildi.

Kitaphananyň eýwanynda ýyndam bedewlere “Ahalteke bedewi — biziň buýsanjymyz we şöhratymyz”, “Gadamy batly bedew”, “Atda wepa-da bar, sapa-da” ýaly we beýleki kitaplaryny bagyşlan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň eserleriniň sergisi guraldy. Dürli daşary ýurt dillerine terjime edilen bu kitaplar giň dünýä jemgyýetçiliginiň gymmatlygyna öwrülip, ahalteke tohumly atlara bütin dünýäde gyzyklanmanyň ep-esli artmagynda ähmiýetli orun eýeledi.

Maslahatda bellenilişi ýaly, behişdi bedewleriň hakyky janköýeri we olara sarpa goýýan, ajaýyp çapyksuwar hem-de atçylyk sportuny wagyz edýän milli Liderimiziň giň gerimli tagallalary netijesinde, täze taryhy eýýamda ahalteke bedewi şu günki Türkmenistanyň esasy nyşanyna, döwürleriň we nesilleriň aýrylmaz arabaglanyşygynyň aýdyň alamatyna öwrüldi.

Halkymyz dünýä seçgiçilik sungatynyň deňsiz-taýsyz eserini bagyş etmek bilen birlikde, bu ajaýyp atlaryň tapawutly häsiýetlerini we genofonduny hemişe kämilleşdirmek bilen, gadymy tohum atlaryň arassalygyny ýüzýyllyklaryň içinden geçirip, şu günlere getirmegi başardy.

Häzir biz ady rowaýata öwrülen bedewleriň şöhratynyň täze derejede ýokary galýandygynyň şaýatlary bolýarys. Bedewler halkymyzyň buýsanjy we ylhamy, kalbynyň ganaty, bahasyz milli baýlygy bolupdy we şeýle bolmagynda galýar.

Milli Liderimiziň tagallalary netijesinde, ýurdumyzda gadymy atçylyk sungatyny täzeden dikeltmek we ösdürmek boýunça maksada gönükdirilen işler alnyp barylýar. Biziň döwrümizde zähmetsöýer seýisler beýik ata-babalarymyzyň iň oňat däplerini dowam edip, deňsiz-taýsyz tohum atlaryň arassalygyny saklamak, syna gurluşyny kämilleşdirmek hem-de gözelligiň we ajaýyplygyň nusgasy hökmünde ykrar edilen ahalteke bedewleriniň saýlama tohumlarynyň baş sanyny artdyrmak boýunça işleri amala aşyrýarlar.

Bu gün Türkmenistan iň häzirki zaman derejesindäki atçylyk sport toplumlaryna we merkezlerine eýedir, şolarda täze tohum atlaryny ösdürmek üçin hemme şertler döredildi. Milli at oýunlary we atçylyk sportunyň dürli görnüşleri, şol sanda konkur boýunça ýaryşlar ösüşe eýe boldy. Päsgelçiliklerden bökmek boýunça konkur ýaryşy hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen 2017-nji ýylyň sentýabrynda Aşgabatda uly üstünlik bilen geçen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň maksatnamalaryna ilkinji gezek girizildi.

Çykyşlarda ahalteke bedewlerimiziň dünýädäki şöhratyny täzeden dikeltmek ugrunda ägirt uly tagallalaryň milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa degişlidigi aýratyn nygtaldy. Döwlet Baştutanymyzyň aladalary we goldawlary bilen, milli atşynaslyk ýurdumyzyň durmuşynda mynasyp orna eýe bolup, halkymyzyň mirasyny, medeniýetini, taryhy tejribesini hem-de onuň zähmetsöýerligini, döredijilik taýdan işjeňligini we ylhamyny özünde jemledi.

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen 2010-njy ýylda döredilen, ştab-kwartirasy Aşgabatda ýerleşýän Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasy geçen ýyllarda dürli ýurtlaryň atşynaslary bilen hünär derejesinde gatnaşyk etmek üçin abraýly meýdança öwrüldi. Assosiasiýanyň agzalarynyň, behişdi bedewlere uly sarpa goýýanlaryň hem-de olaryň hakyky janköýerleriniň ylalaşykly işleri bedewleriň dünýäde ýaýraýşynyň gerimini giňeltmäge we adamzat ösüşiniň döreden ajaýyplygy hökmünde ahalteke tohum atlarynyň özboluşlylygyna hem-de ähmiýetine ählumumy ünsi güýçlendirmäge mümkinçilik berdi diýip çykyş edenler bellediler. Bu bolsa Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň esasy wezipeleriniň biridir.

Bellenilişi ýaly, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hakyky ýokary göterilişi başdan geçirýän ýurdumyzyň atçylygynyň ösdürilmegini höweslendirmek maksady bilen, milli Liderimiz tarapyndan ady rowaýata öwrülen bu bedewleriň iň naýbaşysyny saýlamak ugrunda bäsleşik — diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, tutuş adamzadyň bahasyz gymmatlygyna öwrülen deňsiz-taýsyz bedewleriň gözelliginiň özboluşly gözden geçiriliş sergisi döredildi.

Biz täze eýýamda ajaýyp behişdi bedewleriň öçmejek şöhratynyň täze belentliklere galyp, has-da uly güýç bilen nur saçyp, halklaryň abadançylygynyň, Ýer ýüzünde dostlugyň we parahatçylygyň bähbidine beýik maksatlara tarap biziň ýollarymyza şugla saçýandygyny buýsanç bilen nygtap bileris diýlip, çykyşlarda aýratyn nygtaldy.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Türkmen bedewiniň milli baýramynyň giňden toýlanmagy behişdi bedewlere ählihalk söýgüsiniň aýratyn ykrarnamasyna öwrüldi. Bu baýramyň çäklerinde tutuş ýurdumyz boýunça ady rowaýata öwrülen ahalteke bedewleriniň dünýädäki şöhratyny has-da artdyrmak maksady bilen, dabaraly çäreler we dürli bäsleşikler geçirilýär.

Maslahata gatnaşyjylar “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” ýylynda geçirilýän dabaralaryň Diýarymyzyň atşynaslygynyň gazanan üstünlikleri bilen dünýä jemgyýetçiligini tanyşdyrmaga, özara tejribe alyşmaga hem-de daşary ýurtly kärdeşleri — assosiasiýalaryň we pudaklaýyn guramalaryň wekilleri, şeýle hem hususy atşynaslar bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmäge ýardam berjekdigine ynam bildirdiler.