Sanly dolandyryş ulgamyna geçmek dünýä ýurtlarynyň ykdysadyýetinde bolşy ýaly, ýurdumyzyň ykdysady ösüşleriniň hem aýrylmaz bölegine öwrülýär. Hormatly Prezidentimiz 2021 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça Döwlet maksatnamasyny we ony ýerine ýetirmegiň Meýilnamasyny tassyklady. Şol esasda ýurdumyzda sanly ulgama tapgyrlaýyn geçmek işleri ýokary derejede alnyp barylýar.
Mälim bolşy ýaly, XX asyr dünýä ykdysadyýetine awtomatiki dolandyryş ulgamyny bagyş etdi. Munuň özi ençeme adamyň gol güýjüni we wagty talap edýän işleriň indi gysga wagtda awtomatik usulda amala aşyrylmagyna şert döretdi. Şondan soňky XXI asyryň başyndan has ýaýbaňlanyp başlan sanly dolandyryş ulgamy diňe bir işleriň tizleşdirilen görnüşde ýerine ýetirilmegi bilen çäklenmän, eýsem işleriň barşyny gözegçilik etmäge mümkinçilik berdi.
Ykdysadyýetde sanly dolandyryş ulgamyna geçmek ýörite bilimli, tejribeli ýaş hünärmenler bilen üpjünçilik meselesiniň çözülmegi bilen bir wagtda alnyp barylýar. Şu günki ýaş hünärmenler, talyp ýaşlar gönüden-göni bilim alýan hünärleri bilen ugurdaş sanly tehnologiýalara erk etmek, bu ugurda dürli oýlap tapyşlary geçirmek bilen hem meşgullanýarlar. Paýtagtymyz Aşgabat şäherini gurmagyň 16-njy tapgyrynda bina edilen ýaşaýyş jaýlarynda talyp ýaşlarymyzyň oýlap tapyşlary esasynda «akylly öý» hyzmatlarynyň ornaşdyrylmagy aýdylanlaryň aýdyň mysalydyr.
Ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylmagy dürli pudaklar boýunça ykdysady amallaryň tizleşmegini, özara maglumatlary alyşmagyň takyklygyny, tizligini we ygtybarlylygyny kepillendirýär. Sanly dolandyryş ulgamy edaranyň ýerine ýetirýän ykdysady amallaryny beýleki edaralar bilen şonuň ýaly tizlikde özara alşyp bilmegini üpjün edýär. Munuň özi döwlet we hususy eýeçilik ulgamyna degişli edara-kärhanalaryň özara işini guramaga ýardam edýär. Ýerine ýetirilen iş we hyzmat görnüşleri üçin tölegleriň we hasaplaşyklaryň öz wagtynda ýokary hilli amala aşyrylmagyna mümkinçilik berýär.
Biz ýurdumyzda ykdysady ösüşlere giň ýol açýan, halkymyzy eşretli durmuşda ýaşadýan Gahryman Arkadagymyza uzak ömür, jan saglyk arzuw edýäris
Merjen ŞAMSIÝEWA,
Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň mugallymy.
Aşgabat, 22-nji dekabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow bilen iş maslahatyny geçirdi. Onda Türkmenistanyň Bitaraplyk hukuk ýagdaýyndan ugur alnyp durmuşa geçirilýän daşary syýasat ýörelgelerine laýyklykda, birnäçe hyzmatdaş döwletler bilen özara gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek bilen bagly meselelere garaldy.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow iş maslahatyny açyp, ilki bilen, birnäçe guramaçylyk meselelerine garady hem-de degişli resminamalara gol çekdi.
Soňra döwlet Baştutanymyz türkmen wekiliýetiniň ýakynda Pakistan Yslam Respublikasyna we Hindistan Respublikasyna gulluk iş saparlarynyň netijeleri barada hasabat bermek üçin Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowa söz berdi.
Wise-premýer döwlet Baştutanymyzyň Türkmenistan bilen taryhy dostlukly gatnaşyklary saklaýan döwletler bilen hyzmatdaşlygy ilerletmek boýunça ýurdumyzyň diplomatik gullugynyň öňünde goýýan wezipelerini ýerine ýetirmekde degişli işleriň alnyp barylýandygyny habar berip, hususan-da, Pakistan Yslam Respublikasy hem-de Hindistan Respublikasy bilen ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmek babatda işjeň gepleşikleriň geçirilýändigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň tabşyryklaryna laýyklykda, ýurdumyzyň wekiliýetiniň 2021-nji ýylyň 18 — 20-nji dekabry aralygynda Nýu-Deli we Yslamabat şäherlerinde gulluk iş saparlarynda bolandyklary hem-de şolaryň dowamynda halkara ähmiýetli duşuşyklara gatnaşyp, degişli gepleşikleri geçirendikleri barada hasabat berildi.
Wise-premýer Hindistanyň Nýu-Deli şäherinde geçirilen «Merkezi Aziýa — Hindistan» dialogynyň daşary işler ministrleriniň nobatdaky duşuşygynyň geçirilendigini aýtdy. Onuň çäklerinde garalan esasy meseleler barada habar berip, wise-premýer «Merkezi Aziýa — Hindistan» dialogynyň guramaçylyk-gurluş binýadyny ösdürmek mümkinçilikleriniň üstünde durup geçdi. Bu babatda türkmen tarapynyň ýurdumyzyň işjeň daşary syýasatyna esaslanyp, şu dialogyň çäklerinde yzygiderli hem-de ulgamlaýyn esasda geçirmek üçin daşary işler ministrleriniň derejesindäki mejlisleriniň guralyny hem-de gatnaşyjy döwletleriň ýokary wezipeli wekilleriniň aýratyn ugurlar boýunça duşuşyklaryny, bilermenleriň maslahatlaşmalaryny ýola goýmak baradaky başlangyçlary beýan edildi. Söwda-ykdysady hyzmatdaşlyga möhüm ähmiýet berildi.
Şu başlangyçlaryň Merkezi we Günorta Aziýa sebitleriniň energiýa, ulag we kommunikasiýa ulgamlaryny birikdirýän taslamalary, hususan-da, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň, Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman ulag geçelgesiniň taslamalaryny we beýleki möhüm taslamalary iş ýüzünde amala aşyrmak üçin möhümdigi bellenildi.
Dialogyň çäklerinde Owganystan bilen bagly meselelere hem aýratyn üns berildi. Wise-premýer bu babatda hormatly Prezidentimiziň ýokary syýasy derejede geçirilýän duşuşyklaryň we maslahatlaryň çäklerinde beýan eden nukdaýnazarlaryndan ugur alnyp, birnäçe esasy ýörelgelere esaslanylýandygyny aýtdy. Şol ýörelgeler syýasy ugurda täze owgan häkimiýeti bilen halkara gepleşikleriň ýola goýulmagyny goldamakdan we Owganystanyň goňşy ýurtlarynyň bu ugurda möhüm ornuny berkitmekden, ýurtdaky ykdysady ýagdaýy durnukly ýola goýmak üçin, onuň ykdysadyýetini dikeltmekden hem-de ösdürmekden, şol sanda onuň energiýa, ulag we aragatnaşyk düzümlerini kämilleşdirmek işine gatnaşmagyndan, owgan halkyna yzygiderli ynsanperwer kömegi bermekden ybaratdyr.
Bu duşuşykda gazanylan ylalaşyklary özünde jemleýän Bilelikdäki Beýannama kabul edildi. Onda Hindistan bilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasyndaky baglanyşygy ýokarlandyrmak üçin Aşgabat halkara ulag we üstaşyr geçelgesi baradaky Ylalaşyga, «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahatyň netijeleriniň ähmiýeti bellenilýär. Türkmenistanyň Prezidentiniň «Dialog — parahatçylygyň kepili» diýen başlangyjynyň halkara guramalaryň çäginde iş ýüzünde durmuşa geçirilmeginiň zerurdygy görkezilýär.
Wise-premýer öz hasabatynda saparyň dowamynda Hindistan Respublikasynyň Premýer-ministri Narendra Modi we bu ýurduň daşary işler ministri bilen duşuşyklaryň geçirilendigi barada hem aýtdy. Onda Türkmenistanyň Hindistan bilen dürli ugurlarda hyzmatdaşlygy ösdürmäge taýýardygy aýratyn bellenildi.
Söwda, ykdysady, ylmy we tehnologik hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-hindi hökümetara toparynyň nobatdaky mejlisini geçirmek, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasyny amala aşyrmak üçin ikitaraplaýyn türkmen-hindi pudagara iş toparyny döretmek hem-de bu taslamanyň Dolandyryjy komitetiniň nobatdaky mejlisini geçirmek baradaky başlangyçlar beýan edildi. Şeýle hem Türkmenistanyň Prezidentiniň 2022-nji ýylyň 26-njy ýanwarynda Hindistanyň baş baýramy bolan Respublika güni mynasybetli geçiriljek dabaralara hormatly myhman hökmünde gatnaşmagyna hindi tarapynyň uly ähmiýet berýändigi barada aýdyldy.
Wise-premýer Pakistana bolan saparyň dowamynda Türkmenistanyň wekiliýetiniň Yslamabat şäherinde Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň daşary işler ministrleriniň geňeşiniň Owganystandaky ynsanperwerlik ýagdaýlary boýunça adatdan daşary mejlisine gatnaşandygy barada hem hasabat berdi.
Mejlisde sebit we dünýä ýurtlary tarapyndan Owganystana kömek bermek boýunça öňde durýan wezipelerdir anyk çäreler maslahatlaşyldy. Duşuşygyň dowamynda Owganystana ýardam bermek, onuň ykdysadyýetini dikeltmek meselesinde Türkmenistanyň garaýyşlary beýan edildi.
Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyz goňşy Owganystanyň ykdysadyýetini ösdürmek we durmuş ulgamyny dikeltmek ugrunda giň möçberli we uzak möhletleýin işleri amala aşyrýar.
Hususan-da, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisini we Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik we optiki-süýümli geçirijilerini gurmak, Owganystana ýeňillikli şertlerde elektrik toguny ibermek, Türkmenistandan owgan tarapyna demir ýoly gurmak, bu goňşy döwlete yzygiderli esasda ynsanperwerlik kömegini bermek, owgan halkyna bilim, saglygy goraýyş babatynda ýardam etmek ýaly amala aşyrylýan anyk işler aýratyn nygtaldy.
Şeýle hem duşuşykda, milli Liderimiziň başlangyjy bilen, şu ýylyň 14-nji dekabrynda türkmen halkynyň gadymdan gelýän hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna we ynsanperwerlik däplerine eýerilip, ýurdumyz tarapyndan Owganystanyň halkyna nebitgaz, senagat, oba hojalyk hem-de beýleki zerur bolan önümlerden ybarat ynsanperwerlik kömeginiň iberilendigi aýdyldy.
Wise-premýer bu mejlisiň netijeleri boýunça Owganystanda ynsanperwerlik ýagdaýy barada Kararnamanyň kabul edilendigini habar berdi.
Döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygyna laýyklykda, Türkmenistanyň wekiliýetiniň Pakistana saparynyň dowamynda Pakistan Yslam Respublikasynyň Prezidenti Arif Alwi we bu ýurduň daşary işler ministri bilen duşuşyklaryň geçirilendigi habar berildi. Şonda Türkmenistanyň Pakistan bilen dürli ugurlarda hyzmatdaşlygy ösdürmäge taýýardygy aýratyn bellenildi. Onuň dowamynda iki ýurduň arasynda alnyp barylýan hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de berkitmek bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisini we Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji ulgamyny amala aşyrmak duşuşygyň esasy meseleleri boldy.
Pakistan tarapy bilen hyzmatdaşlygy giňeltmek we baýlaşdyrmak maksady bilen, Bilelikdäki hökümetara toparyň 6-njy mejlisini geçirmek, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisini amala aşyrmak üçin ikitaraplaýyn türkmen-pakistan pudagara toparyny döretmek bilen bagly başlangyçlar beýan edildi.
Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow türkmen diplomatlarynyň Türkmenistanyň goňşy we ýakyn sebitlerde ýerleşýän hem-de ýurdumyz bilen gadymdan gelýän taryhy dostlukly gatnaşyklary saklaýan döwletler bilen hyzmatdaşlygyny ösdürmek babatynda öňde goýlan wezipeleri iş ýüzünde doly ýerine ýetirmek üçin ähli zerur bolan çäreleriň mundan beýläk-de amala aşyryljakdygyna milli Liderimizi ynandyrdy.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Garaşsyz döwletimiziň oňyn Bitaraplyk hukuk ýagdaýyna üýtgewsiz eýermek bilen, ählumumy abadançylyga gönükdirilen işjeň daşary syýasaty alyp barýandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz Pakistan Yslam Respublikasyna we Hindistan Respublikasyna sebitdäki möhüm hem-de ygtybarly hyzmatdaşlarymyz hökmünde garalýandygyny nygtady.
Gadymyýetden gözbaş alýan dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk we birek-birege goldaw bermek däplerine esaslanýan ikitaraplaýyn gatnaşyklarymyz häzirki döwürde täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar. Açyklyk we ynanyşmak häsiýetine eýe bolan, dürli derejelerde geçirilýän döwletara gepleşikler bolsa gatnaşyklarymyzyň ýagdaýy boýunça pikir alyşmaga hem-de geljekki ösüşiň ugurlaryny kesgitlemäge ýardam berýär diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.
Bellenilişi ýaly, biziň ýurtlarymyz ikitaraplaýyn görnüşde, şeýle hem abraýly halkara guramalaryň çäklerinde ýakyn hyzmatdaşlyk edýärler. Muňa 19-njy dekabrda Yslamabat şäherinde Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň daşary işler ministrleriniň geňeşiniň Owganystandaky ynsanperwerlik ýagdaýyna bagyşlanan nobatdan daşary mejlisine Türkmenistanyň wekiliýetiniň gatnaşandygyny we onuň netijeleri boýunça degişli Kararnamanyň kabul edilendigini mysal hökmünde görkezmek bolar. Bu Kararnamada Owganystandaky ynsanperwerlik ýagdaýynyň gowulanmagy we bu babatda energetika, ulag we aragatnaşyk taslamalaryny, şol sanda owgan halkynyň abadançylygynyň ýokarlanmagy üçin täze mümkinçilikleri berjek Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisiniň taslamalaryny durmuşa geçirmek maksady bilen, ykdysady hyzmatdaşlygy dowam etdirmegiň zerurdygy bellenilýär. Şeýle hem Kararnamada 2021-nji ýylyň 28-nji noýabrynda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Aşgabat şäherinde geçirilen 15-nji sammitiniň we onuň dowamynda kabul edilen Hereketleriň Aşgabat Ylalaşygynyň Owganystandaky ynsanperwerlik meselelerini çözmekdäki orny öz beýanyny tapdy.
Hormatly Prezidentimiz sözüni dowam edip, Türkmenistanyň wekiliýetiniň 19-njy dekabrda Nýu-Deli şäherinde «Merkezi Aziýa — Hindistan» dialogynyň 3-nji mejlisine hem gatnaşandygyny belläp, onuň netijeleri boýunça Bilelikdäki Beýannamanyň kabul edilendigini nygtady. Beýannamada Merkezi Aziýa döwletleriniň we Hindistanyň arasyndaky gatnaşyklary has-da berkitmekde giň gerimli ykdysady hyzmatdaşlygyň zerurdygy bellenilip, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň taslamasynyň ähmiýetine üns çekilýär.
Döwlet Baştutanymyz bu resminamada 11-nji dekabrda Aşgabat şäherinde geçirilen «Parahatçylyk we ynanyşmak syýasaty — halkara howpsuzlygyň, durnuklylygyň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahatyň netijeleriniň we onuň dowamynda öňe sürlen başlangyçlaryň iş ýüzünde amala aşyrylmagynyň möhümdiginiň bellenilýändigini aýtdy.
Milli Liderimiz sözüni dowam edip, Bitarap Türkmenistanyň ählumumy parahatçylygy hem-de ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen başlangyçlaryny Pakistan we Hindistan bilen bilelikde hem-de köptaraplaýyn görnüşde öňe sürmekde möhüm işleri durmuşa geçirýändigini nygtady.
Türkmenistanyň öňe süren giň gerimli we uzak möhletli ykdysady taslamalarynyň amala aşyrylmagy diňe oňa gatnaşyjy ýurtlaryň durnukly ösüşi üçin şertleri döretmek bilen çäklenmän, eýsem, tutuş sebitde abadançylygyň üpjün edilmegine hem goşant goşar.
Biz Pakistan Yslam Respublikasy we Hindistan Respublikasy bilen emele gelen köpugurly hyzmatdaşlygymyzy halklarymyzyň bähbidine mundan beýläk-de berkitmek ugrunda zerur işleri dowam etdireris diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.
Milli Liderimiz sözüniň ahyrynda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowa ýurdumyzyň Bitaraplygy babatda türkmen diplomatiýasynyň syýasatyny mundan beýläk-de üstünlikli dowam etdirmegi tabşyrdy.
Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda Bitarap Türkmenistan sebitiň we dünýäniň ýurtlary bilen syýasy, ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlarda hyzmatdaşlygy barha ösdürýär. Şol hyzmatdaşlykda, döwrüň talabyna eýerilip, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ulgamyna hem uly orun berilýär. Şu ýylyň 28-nji noýabrynda paýtagtymyzda Türkmenistanyň başlyklyk etmeginde geçirilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitinde hem sanly ulgamyň we maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň mümkinçilikleri üns merkezinde boldy.
Ýokary derejede geçirilen sammitde hormatly Prezidentimiz häzirki döwürde sanly tehnologiýalary peýdalanmak, elektron söwda meýdançalaryny giňden ulanmak bilen özara ykdysady hyzmatdaşlyk etmegiň ýokary derejede möhüm wezipe bolup durýandygyny nygtady. Sebitiň ýurtlarynyň ählisinde innowasion ösüş üçin mümkinçilikleriň bardygyna, şeýle hem degişli ugurda tagallalary birleşdirmegiň umumy bähbitlere laýyk gelýändigini belledi. Munuň bolsa, öz gezeginde YHG-a agza ýurtlaryna täze tehnologik kadalary bolan bütindünýä ykdysadyýetiniň örän uly bäsdeşlige eýe bolan gurşawyna goşulmaga mümkinçilik berjekdigine ynam bildirdi.
Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitiniň netijeleri boýunça kabul edilen Hereketleriň Aşgabat ylalaşygynda hem ähli gyzyklanma bildirýän taraplaryň arasynda sebitdäki maglumat deňsizligini aradan aýyrmak meselesine aýratyn orun berildi. Resminamada şeýle maksat bilen, maglumatlar düzümlerini döretmek we ulanmak işinde hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak hem-de dowam etdirmek, elektron hökümet, sanly ykdysadyýet, emeli aň, telekommunikasiýa we operatorlaryň arasyndaky hyzmatdaşlyk ulgamlarynda, şeýle hem agza döwletleriň milli poçta operatorlarynyň we programmalaýyn önümleriniň tehnoparklaryny ulanmak arkaly bilelikde işleşmek barada bellenilýär.
«Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» we degişli kanunçylyk namalarynyň kabul edilmegi, ýurdumyzda innowasion oýlap tapyşlaryň bäsleşikleriniň yzygiderli geçirilmegi, kuwwatly elektron senagatynyň döredilmegi, halkara wirtual sergileriň guralmagy, harytlaryň we hyzmatlaryň internet arkaly hödürlenilmeginiň möçberiniň artmagy hem-de beýleki mysallar sanlylaşdyrmanyň üstünlikli amala aşyrylýandygyny tassyklaýar. Munuň özi Watanymyzyň dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň ählumumy ulgamyna işjeň goşulýandygyny görkezýär. Hormatly Prezidentimiziň çuňňur oýlanyşykly başlangyçlarynyň netijesinde ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşine, senagat taýdan kuwwatlanmagyna getirýär. Mähriban halkymyzyň ýaşaýyş derejesiniň yzygiderli ýokarlanmagyna gönükdirilen giň möçberli özgertmeleriň, milli ykdysadyýetimiziň ähli ugurlarynyň üstünliklere beslenýändigini alamatlandyrýar.
Biz hem maglumat-aragatnaşyk ulgamyna degişli hünärmenleri taýýarlaýan ýokary okuw mekdebiniň mugallymlary hökmünde ýaşlaryň häzirki döwrüň talaplaryna laýyk derejede bilim almaklary ugrunda yhlasymyzy gaýgyrman zähmet çekýäris. Hormatly Prezidentimiziň tagallalary bilen döredilen şert-mümkinçilikler biziň maksatlarymyzyň myrat tapmagyna ýardam edýär.
Bazar Töräýew,
Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň uly mugallymy.
Häzirki wagtda ýurdumyzyň ähli ulgamlaryna ösen tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy netijesinde sanly ykdysadyýetiň mümkinçilikleri günsaýyn artýar. «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynyň» hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasynyň tassyklanylmagy muny aýdyňlygy bilen subut edýär.
Ykdysadyýetimizi ösdürmek, ýurdumyzy abadanlaşdyrmak, bank ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda açylyp, ulanmaga berlen döwrebap, onlarça desgalaryň hataryndaky «Türkmenbaşy» döwlet täjirçilik we «Senagat» paýdarlar täjirçilik banklarynyň täze binalary ösüşli menzilleriň buşlugydyr diýsek hakykatdan daş düşdügimiz bolmaz. Bu ulgamy sanlylaşdyrmak bolsa ykdysadyýetimiziň milli nusgasyny ösdürmegiň möhüm tapgyrydyr. Şundan ugur alyp, ençeme şahamçalary we bank gulluklary özüne birikdirýän täze desgalarda ýerine ýetirilýän amallar, hödürlenýän hyzmatlar bilen baglanyşykly ähli amatlyklar göz öňünde tutulan. Täze desgalaryň hasaplaşyk nokatlarynda, girdeji we çykdajy kassalarynda gysga wagtyň içinde ýerli hem-de halkara bank amallaryny ýokary derejede ýerine ýetirmek mümkin. Döwletimiziň ykdysadyýetiniň ösmegine uly goşant goşýan bank ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen olar ýokary derejeli innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylýar. Olarda internet ulgamy arkaly bank hasaplaryny görmek, elektron töleg tabşyryklaryny taýýarlamak, smart töleg terminallary arkaly galtaşyksyz usulda tölegleriň islendik görnüşlerini ýerine ýetirmek, «Onlaýn kabulhana» ýaly döwrebap mümkinçilikler döredilýär.
Nagt pul serişdelerini kabul edip, nagt däl görnüşli amallary ýerine ýetirýän döwrebap banklarymyzda müşderileriň gymmatlyklaryny aýawly saklamak maksady bilen, ýörite depozitariýa gutujyklary ornaşdyrylýar. Mundan başga-da, ýurdumyzyň banklarynda «Elektron söwda» hyzmatynyň hereket etmegi, bu ulgamyň işini has-da kämilleşdirýär. Şeýle-de ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan täze görnüşli bank hyzmatlarynyň birnäçesi müşderilere hödürlendi. Olardan «QR kod» tehnologiýaly «Galtaşyksyz töleg» ulgamy, «Halkbank terminal» hyzmaty, «Cash back» höweslendiriji hyzmatlary işe girizildi we nagt däl görnüşinde geçirilýän amallary ýönekeýleşdirip ýerine ýetirmek ýola goýuldy. Hasaplaşyklaryň nagt däl görnüşine geçilmegi ugrunda alnyp barylýan işleriň netijesinde ýyl-ýyldan bankomatlar, terminallar, «Internet-bank», «Mobil-bank», «Elektron söwda» we «QR kod» ulgamlary arkaly geçirilen amallaryň möçberiniň artmagy müşderiler üçin döredilýän şertlerden netijeli peýdalanylýandygyny aýdyň görkezýär.
Ýurdumyzda bank ulgamy boýunça bilim alýan hünärmenlere döwlet Baştutanymyz tarapyndan giň mümkinçilikler döredilýär. Ykdysadyýetimiziň aýrylmaz bölegi bolan bank ulgamyny kämilleşdirip, ýurdumyzy ösüşleriň, özgerişleriň, üstünlikleriň täze menzillerine alyp barýan milli Liderimiziň jany sag, ömri uzak, beýik işleri rowaç bolsun!
Annaşirin AMANMYRADOWA,
Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow adyndaky Ýöriteleşdirilen bank mekdebiniň talyby.
Türkmenistan 1992-nji ýyldan bäri Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň agzasy bolmak bilen, köptaraplaýyn görnüşde özara bähbitli gatnaşyklary pugtalandyrmaga saldamly goşant goşýar. YHG-a girýän döwletler bilen ikitaraplaýyn dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary ösdürilýär. Geçen döwrüň dowamynda ýurdumyz hem-de bu gurama tarapyndan bilelikdäki işiň uly tejribesi toplandy. Munuň özi uzak möhletleýin geljek üçin netijeli gatnaşyklar babatda ygtybarly esasy döredýär.
28-nji noýabrda paýtagtymyzda ýerleşýän köpugurly işewürlik merkezli «Garagum» otelinde hormatly Prezidentimiziň başlyklyk etmeginde Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG) 15-nji sammiti geçirildi. Nobatdaky sammit YHG-a agza ýurtlaryň ykdysady, söwda-maýa goýum, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy berkidýän möhüm waka öwrüldi. Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna berlen baha YHG-nyň halkara giňişlikde ornunyň we ähmiýetiniň artýandygyny tassyklaýar. Biziň özara dostlugy, hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga, durnuklylygy üpjün etmäge umumy ymtylmalarymyz söwda-ykdysady, maýa goýum, energetika we ulag-kommunikasiýa, oba hojalygy, medeni-ynsanperwer ulgamy, syýahatçylyk ýaly ugurlarda gatnaşyklary ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri döredýär. Şunuň bilen baglylykda, hyzmatdaşlygyň hukuk binýadyny pugtalandyrmagyň hem-de ýokarda agzalan ugurlarda bar bolan ägirt uly kuwwatdan doly peýdalanmagyň möhümdigi bellenildi. Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň 15-nji sammitiniň Jemleýji resminamasy — Hereketleriň Aşgabat Ylalaşygy biragyzdan kabul edildi.
Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy bu ugurdaky işleriň yzygiderli berkidilmeginiň, onuň ykdysady kuwwatynyň, logistik mümkinçilikleriniň artdyrylmagynyň, energetika we ulag ulgamlarynda taslamalary bilelikde işläp taýýarlamagyň möhüm şerti bolup durýar. Bu ugurdaky ähli tagallalar ýurdumyzyň bähbitlerine laýyk gelýändigini, ykdysady we durmuş ösüşiniň maksatlaryna, adamlaryň durmuşynyň hilini hem-de derejesini ýokarlandyrmaga hyzmat edýändigini aýdyň görkezdi. Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde Aşgabatda geçirilen YHG-nyň 15-nji sammiti hemişelik Bitarap Türkmenistanyň ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde, abraýly halkara guramalaryň çäklerinde giň gerimli netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek meselelerine örän jogapkärli çemeleşýändigini ýene-de bir gezek aýdyň görkezdi.
Ýurdumyz munuň üçin bar bolan ägirt uly mümkinçiliklerden netijeli peýdalanmak ugrunda çykyş etmek bilen, bu babatda yzygiderli ädimleri ädip, netijeli döwletara hyzmatdaşlygy, ýurtlaryň we halklaryň arasyndaky dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk, özara düşünişmek hem-de ynanyşmak gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga saldamly goşant goşýar.
Aknabat ÖWEZOWA,
Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.
Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýylynyň dowamynda Türkmenistan ykdysadyýeti ýokary depginler bilen ösýän, dünýäniň ykdysady giňişligine üstünlikli goşulyşýan ýurtlaryň hatarynda eýeleýän ornuny has-da pugtalandyrdy. Ýurdumyzda telekeçiligi höweslendirmek, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, ätiýaçlandyryşy, gazna biržasyny hem-de gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek arkaly ähli pudaklarda düýpli özgertmeleri amala aşyrmak hormatly Prezidentimiziň ykdysady strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlary hökmünde kesgitlenildi. Ykdysadyýetiň çig mala gönükdirilmegini ýeňip geçmek, bazar özgertmelerini ösdürmek, tebigy baýlyklardan netijeli peýdalanmak, adamyň durmuşy, saglygy, howpsuzlygy üçin amatly şertleri döretmek babatda alnyp barylýan şol özgertmeleriň esasy maksady bolsa Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesinde öz mynasyp beýanyny tapdy.
Garaşsyzlyk ýyllarynda milli ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak, ähli infrastrukturany gowulandyrmak üçin ýurdumyza uly möçberde maýa goýumlar çekildi. Ykdysadyýetiň önümçilik mümkinçiliklerini giňeltmäge gönükdirilen maýa goýum syýasaty önümçilik serişdeleriniň netijeliliginiň ösüşine, umumy islegiň we jemi içerki önümiň durnukly ösmegine itergi berýän goşmaça täsiriň ýüze çykmagyny üpjün etdi. Maýa goýumlar ykdysadyýeti köpugurly ösdürmek üçin esasy gural hökmünde hem çykyş edýär. Şunuň bilen baglylykda, her ýylda ykdysadyýete gönükdirilýän maýa goýumlaryň jemi içerki önümdäki paýy 25 — 30 göterime barabar bolýar. Munuň özi ykdysadyýetiň gurluşyny ep-esli üýtgetmäge, önümçilik pudagyny düýpgöter döwrebaplaşdyrmaga, senagatyň gaýtadan işleýän pudagynyň önümleriniň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga, importyň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilýän pudaklaryň ösüşini çaltlandyrmaga, olara innowasiýa-maglumat tehnologiýalaryny ornaşdyrmaga amatly şertleri döretdi.
Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzyň ykdysadyýetinde gazanylýan üstünlikler we ösüşler ilatyň bagtyýar ýaşaýşyny üpjün etmegiň berk binýady bolup durýar. Milli ykdysadyýetimiziň her ýylda durnukly ösmegi, adam mümkinçiliklerini giňeltmäge gönükdirilýän maýa goýumlaryň möçberiniň barha artmagy, beýleki makroykdysady görkezijilerde gazanylýan ösüşler raýatlaryň durmuş goraglylygyny berkitmäge, ilatyň maddy-durmuş şertlerini gowulandyrmaga, hususan-da, olaryň girdejilerini yzygiderli artdyrmaga mümkinçilik berýär.
Hormatly Prezidentimiz halkymyzyň milli ýörelgelerini döwrebap derejede ösdürýär. Hoşniýetlilik, dost-doganlyk, parahatçylyksöýüjilik ýaly asylly ýörelgelerimiz dünýä nusgalyk bolup, hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýymyza esaslanýar. Goý, parahatçylyk hem-de ynanyşmak ýoly bilen il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli döwletli işleri alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!
Aýsoltan ÖWEZOWA,
Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.
Aşgabat, 21-nji dekabr (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, Adatdan daşary ýagdaýlar baradaky döwlet toparynyň başlygynyň orunbasary Ç.Amanowyň, Döwlet migrasiýa gullugynyň başlygy N.Atagaraýewiň hem-de Döwlet gümrük gullugynyň başlygy M.Hudaýkulyýewiň gatnaşmagynda iş maslahatyny geçirdi.
Ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, Adatdan daşary ýagdaýlar baradaky döwlet toparynyň başlygynyň orunbasary Ç.Amanowa söz berildi. Ol Adatdan daşary ýagdaýlar baradaky döwlet toparynyň alyp barýan işleri we adatdan daşary ýagdaýlaryň öňüni almak, olary aradan aýyrmak ugrunda ýaýbaňlandyrylan çäreler barada hasabat berdi.
Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, bu toparyň üstüne adatdan daşary ýagdaýlaryň öňüni almak we aradan aýyrmak boýunça bitewi döwlet ulgamynyň işine ýolbaşçylygy amala aşyrmak hem-de çözgütleri kabul etmek wezipeleriniň ýüklenendigini aýtdy. Milli Liderimiz bu ugurda alnyp barylýan işleriň aýratyn wajypdygyny belläp, adatdan daşary ýagdaýlar sebäpli emele gelýän töwekgelçilikleriň täsirini peseltmäge, adamlaryň saglygyny goramaga gönükdirilen toplumlaýyn çäreleriň geçirilmelidigine ünsi çekdi.
Soňra hormatly Prezidentimiz iş maslahatynyň gün tertibine girizilen meselelere geçdi. Onda häzirki döwürde dünýäde koronawirus ýokanjy zerarly emele gelen çylşyrymly ýagdaýyň öňüni almak bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow maslahata gatnaşyjylara ýüzlenip, adamlaryň saglygyny, ömrüni goramagyň, şeýle hem howpsuzlygyny üpjün etmegiň döwlet syýasatymyzyň esasy maksady bolup durýandygyny belledi we döwletimiziň bu ugurda ähli tagallalary edýändigini aýtdy.
Ýiti öýken sowuklamasy ýokanjynyň ýurdumyza aralaşmagyna we ýaýramagyna ýol bermezlik maksady bilen, möhüm çözgütler kabul edildi hem-de bu keseliň öňüni almak boýunça öz wagtynda toplumlaýyn çäreler görüldi. Zerur waksinalar satyn alnyp, häzirki döwürde hem ilata sanjym geçirilýär.
Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistan bu ugurda beýleki döwletler bilen yzygiderli tejribe alşyp durýar. Birleşen Milletler Guramasy, onuň ýöriteleşdirilen agentlikleri hem-de Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy bilen ysnyşykly hyzmatdaşlyk edýär. Ýurdumyz saglygy goraýyş boýunça geçirilýän halkara çärelere işjeň gatnaşýar. Şeýle uly işleriň geçirilmegi netijesinde, biz häzirki döwürde Türkmenistanda koronawirus hadysalarynyň ýüze çykarylmandygyny aýdyp bileris diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi.
Döwlet Baştutanymyz bu meselede arkaýynlaşmaly däldigini aýratyn nygtady. Sebäbi häzirki döwürde köp ýurtlarda koronawirus ýokanjynyň täze görnüşleri, hususan-da, “omikron” görnüşi ýaýrap başlady. Bu ýokançlaryň ýurtdan-ýurda ýaýramagynyň ýollary bellidir, olar adamlaryň we harytlaryň döwlet serhetlerinden geçmegi arkaly ýaýraýar. Şoňa görä-de, adamlar ýurdumyza gelende, şeýle hem harytlar, şol sanda azyk önümleri ýurdumyza getirilende, nähili gorag çäreleriniň görülýändigine garamak üçin maslahat geçirmek kararyna gelindi diýip, hormatly Prezidentimiz belledi.
Soňra Döwlet migrasiýa gullugynyň başlygy N.Atagaraýewe söz berildi. Ol ýolbaşçylyk edýän düzüminiň işini döwrüň talabyna laýyk derejede kämilleşdirmek, oňa sanly ulgamy we dünýäniň ösen tejribesini işjeň ornaşdyrmak, şol bir wagtyň özünde ýurdumyza koronawirus ýokanjynyň täze görnüşiniň aralaşmagynyň öňüni almak boýunça amala aşyrylýan çäreler barada hasabat berdi.
Döwlet gümrük gullugynyň başlygy M.Hudaýkulyýew gümrük bölümlerinde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, häzirki döwürde Türkmenistanyň yklymyň üstaşyr ulag geçelgesi hökmündäki ornunyň ykrar edilendigini, ýurdumyzyň çäginden geçýän ýükleriň möçberleriniň, ýolagçylaryň sanynyň artýandygyny nazara alyp, koronawirus ýokanjynyň täze görnüşine garşy durmak, serhetden geçýän adamlaryň we harytlaryň üsti bilen bu ýokanjyň ýurdumyzyň çägine aralaşmagynyň öňüni almak boýunça ýaýbaňlandyrylan giň möçberli çäreler barada hasabat berdi.
Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, Adatdan daşary ýagdaýlar baradaky döwlet toparynyň başlygynyň orunbasary Ç.Amanow häzirki ýagdaý we Watanymyzyň çägine ýokanç keselleriň, aýratyn-da, täze “omikron” ýokanjynyň aralaşmagynyň öňüni almak boýunça ýaýbaňlandyrylan meýilnamalaýyn işler barada giňişleýin hasabat berdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň agzalaryna öňüni alyş işlerini güýçlendirmek maksady bilen birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Hususan-da, wise-premýer, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, Adatdan daşary ýagdaýlar baradaky döwlet toparynyň başlygynyň orunbasary Ç.Amanowa ýurdumyzyň bazarlarynyň we söwda nokatlarynyň halkyň gündelik sarp edýän azyk harytlary bilen üpjünçilik ýagdaýyny berk gözegçilikde saklamak tabşyryldy.
Şeýle hem döwlet Baştutanymyz ýurdumyz boýunça azyk harytlarynyň ätiýaçlyk gorlary baradaky maglumatlary yzygiderli seljermegi, olaryň ýeterlik möçberde bolmagyny üpjün etmek boýunça dahylly ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary, ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralary bilen bilelikde zerur bolan işleri geçirmegi tabşyrdy.
Döwlet gümrük gullugynyň başlygy M.Hudaýkulyýewe daşary ýurt döwletlerinden ýurdumyza getirilýän azyk harytlarynyň hiliniň we howpsuzlygynyň bellenen kadalara laýyk gelmegini hem-de olara Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň kabul edýän düzgünlerine laýyklykda zyýansyzlandyryş işleriniň geçirilişini berk gözegçilikde saklamak tabşyryldy.
Şeýle hem ýurdumyza getirilýän azyk harytlarynyň gümrük amallarynyň bellenen kadalaryna laýyklykda bökdençsiz geçirilmegini hem-de tiz wagtda bazarlara we söwda nokatlaryna gowuşmagyny üpjün etmek boýunça dahylly ministrlikler, pudaklaýyn dolandyryş edaralary, ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýerli edaralary bilen bilelikde sazlaşykly işleri alyp barmak tabşyryldy.
Milli Liderimiz Döwlet migrasiýa gullugynyň başlygy N.Atagaraýewe ýüzlenip, Aşgabat şäherine gelýän we welaýatara gara ýollaryň ugrunda hereket edýän barlag-goýberiş nokatlaryndan geçýän azyk harytlaryny daşaýan ýük awtoulaglarynyň Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň kabul edýän düzgünlerine laýyklykda bökdençsiz geçirilmegini üpjün etmek barada anyk tabşyryklary berdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow iş maslahatyny jemläp, öňde goýlan möhüm wezipeleriň ýerine ýetirilişini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy hem-de hemmelere alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.