Aşgabat, 2-nji sentýabr. Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary T.Atahallyýewiň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda we sebitlerde alnyp barylýan möwsümleýin işleriň barşy bilen bagly meselelere garaldy.

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi S.Soltanmyradowa söz berildi.

Ol welaýatda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. Häkim Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli welaýatyň Ak bugdaý etrabynyň Bokurdak şäherçesinde açylyp ulanmaga berlen 1200 orunlyk döwrebap orta mekdebi we 120 orunlyk umumy ýaşaýyş jaýyny gurduryp berendigi üçin hormatly Prezidentimize welaýatyň ýaşaýjylarynyň adyndan çäksiz hoşallygyny beýan edip, döwlet Baştutanymyza berk jan saglyk, uzak ömür, il-ýurt bähbitli işleriniň hemişe rowaçlyklara beslenmegini tüýs ýürekden arzuw etdi.

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatda bugdaý ekişine we pagta ýygymyna başlamaga ýokary guramaçylyk derejesinde taýýarlyk görülýär. Pagta arassalaýjy kärhanalary, harmanhanalary, ýygymda işlediljek kombaýnlary we hasyl daşamakda ulanyljak awtoulaglary möwsüme doly taýýar etmek babatda degişli işler geçirilýär. Geljek ýylyň hasyly üçin bugdaý ekiljek meýdanlarda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda sürüm, tekizleýiş işleri ýerine ýetirilýär. Ekişde ulanyljak ähli ekiji gurallar, oba hojalyk tehnikalary taýýar edilip, häzirki wagtda gerek bolan bugdaý tohumyny taýýarlamak işleri alnyp barylýar. Şeýle hem häkim “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna” laýyklykda, ata Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 33 ýyllyk baýramy mynasybetli welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilen medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyklaryň barşy barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, jogapkärli möwsümiň — bugdaý ekişiniň hem-de pagta ýygymynyň guramaçylykly geçirilmeginiň zerur talap bolup durýandygyny belledi we bu babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. Şeýle-de döwlet Baştutanymyz şanly baýram mynasybetli welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan dürli maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň bellenen möhletlerde ýerine ýetirilmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Balkan welaýatynyň häkimi H.Aşyrmyradow welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi.

Hasabatda bellenilişi ýaly, şu günler welaýatda bugdaý ekişine başlamak we pagta ýygymy möwsümini guramaçylykly geçirmek üçin taýýarlyk görülýär. Pagta ýygymy möwsüminde pagta arassalaýjy kärhanalary, harmanhanalary, pagta ýygýan kombaýnlary, beýleki tehnikalary bökdençsiz, netijeli işletmek maksady bilen, degişli taýýarlyk işleri geçirilýär. Bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm we tekizleýiş işleri alnyp barylýar. Ekişde ulanyljak ekijiler, beýleki oba hojalyk tehnikalary taýýar edilip, gallaçy daýhanlary ýokary hilli tohum bilen üpjün etmek boýunça işler dowam edýär. Mundan başga-da, häkim ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 33 ýyllyk baýramy mynasybetli welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleri barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, oba hojalygynda möhüm möwsümiň ýetip gelendigine ünsi çekdi we bugdaý ekişini gysga möhletde tamamlamak, ýetişdirilen pagta hasylyny ýitgisiz ýygnap almak üçin ähli zerur çäreleriň görülmelidigini belläp, bu babatda häkime anyk görkezmeleri berdi. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge gönükdirilen maksatnamalarda göz öňünde tutulan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň möhümdigini belläp, Garaşsyzlygyň 33 ýyllygy mynasybetli şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan desgalardaky gurluşyk işlerini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi D.Babaýewiň möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy baradaky hasabaty bilen dowam etdi.

Bellenilişi ýaly, sebitde bugdaý ekişine, pagta ýygymyna guramaçylykly başlamak boýunça taýýarlyk işleri meýilnamalaýyn esasda alnyp barylýar. Ýetişdirilen pagta hasylyny ýitgisiz ýygnamak, bökdençsiz kabul etmek maksady bilen, pagta arassalaýjy kärhanalar, kabul ediş harmanhanalary, ulanyljak awtoulaglar möwsüme taýýar edildi. Pagta ýygymynda işlediljek kombaýnlary doly taýýarlamak boýunça zerur çäreler görülýär. Welaýatyň bugdaý ekiljek meýdanlarynda sürüm, tekizleýiş, suw tutmak işleri agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda dowam edýär. Ekişde ulanyljak oba hojalyk tehnikalary we gurallar möwsüme doly taýýar edilip, gallaçy daýhanlary ýokary hilli bugdaý tohumy bilen üpjün etmek boýunça işler alnyp barylýar. Şaly ekilen meýdanlarda ideg etmek, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek işleri ýerine ýetirilýär. Şeýle hem häkim ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 33 ýyllyk baýramy mynasybetli welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, bugdaý ekişini hem-de pagta ýygymyny guramaçylykly geçirmek boýunça öňde durýan wezipelere jogapkärçilikli çemeleşmegiň möhümdigini belledi we bu babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. Şeýle-de döwlet Baştutanymyz Garaşsyzlygymyzyň şanly baýramy mynasybetli welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalarda gurluşyk işleriniň ýokary hilli hem-de öz wagtynda ýerine ýetirilmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Lebap welaýatynyň häkimi M.Annanepesow Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli Hojambaz etrabynyň Hojambaz şäherinde hem-de Saýat etrabynyň Merýe geňeşliginiň Alpan obasynda, degişlilikde, 960 hem-de 400 orunlyk mekdepleri gurduryp berendigi üçin hormatly Prezidentimize welaýatyň ilatynyň adyndan çäksiz hoşallygyny beýan edip, Arkadagly Gahryman Serdarymyza berk jan saglyk, uzak ömür, il-ýurt bähbitli işleriniň hemişe rowaçlyklara beslenmegini arzuw etdi.

Soňra häkim welaýatda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi.

Hasabatda bellenilişi ýaly, bugdaý ekişine we pagta ýygymyna başlamaga taýýarlyk görülýär. Bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm, tekizleýiş, geriş, çil çekmek, ýuwuş we tagt suwuny tutmak işleri alnyp barylýar. Bugdaý ekişini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda bellenen möhletde, ýokary hilli geçirmek maksady bilen, ekişde ulanyljak oba hojalyk tehnikalary we gurallar möwsüme taýýarlanylyp, bugdaý öndürijiler ýeterlik mukdarda ýokary hilli tohum bilen üpjün edilýär. Şaly ekilen meýdanlarda degişli ideg işleri dowam edýär. Pagta ýygymyna başlamak boýunça görülýän taýýarlygyň çäklerinde welaýatdaky pagta arassalaýjy kärhanalar, kabul ediş harmanhanalary möwsüme doly taýýar edilip, ýygymda işlediljek kombaýnlary we awtoulaglary taýýarlamak babatda zerur çäreler görülýär. Şeýle-de häkim “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna”, Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, bugdaý ekişini we pagta ýygymyny ýokary hilli, gysga wagtda geçirmek üçin taýýarlyk işleriniň ýokary derejede guralmalydygyny belledi hem-de bu babatda häkime degişli görkezmeleri berdi. Mundan başga-da, döwlet Baştutanymyz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga gönükdirilen maksatnamalara laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän dürli maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň öz wagtynda ýerine ýetirilmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Mary welaýatynyň häkimi B.Orazow möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.

Ilki bilen, häkim Bilimler we talyp ýaşlar gününde Mary şäherinde açylyp ulanmaga berlen 500 orunlyk umumybilim berýän mekdebi hem-de Tagtabazar etrabynyň Saryýazy obasynda 160 orunlyk çagalar bagyny gurduryp berendigi üçin döwlet Baştutanymyza welaýatyň ýaşaýjylarynyň adyndan çäksiz hoşallyk bildirip, hormatly Prezidentimize berk jan saglyk, uzak ömür, il-ýurt bähbitli tutumly işleriniň mundan beýläk-de rowaçlyklara beslenmegini arzuw etdi.

Soňra häkim hasabatyny dowam edip, welaýatda bugdaý ekişine we pagta ýygymyna başlamak boýunça meýilleşdirilen çäreleri ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmek üçin zerur taýýarlyk işleriniň alnyp barylýandygyny aýtdy. Pagta arassalaýjy kärhanalary, kabul ediş harmanhanalaryny, kombaýnlary, awtoulaglary möwsüme taýýarlamak boýunça degişli işler geçirilýär.

Bugdaý ekiljek ýerleri ekiş möwsümine taýýarlamak maksady bilen, ekerançylyk meýdanlarynda sürüm, tekizleýiş, topragy mineral dökünler bilen gurplandyrmak işleri alnyp barylýar. Welaýatyň gant şugundyry ekilen meýdanlarynda ideg işleri dowam edýär. Şeýle-de häkim ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna, Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň 33 ýyllyk baýramy mynasybetli welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, bugdaý ekişini agrotehniki möhletlerde geçirmek, ýetişdirilen pagta hasylyny ýygnap almak boýunça görülýän taýýarlyk işleriniň möhüm ähmiýetine ünsi çekdi we bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Şeýle hem hormatly Prezidentimiz ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna laýyklykda, welaýatda gurluşygy alnyp barylýan dürli maksatly desgalardaky işleriň bellenen möhletlerde we ýokary hilli ýerine ýetirilmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary T.Atahallyýew ýurdumyzda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, hormatly Prezidentimiziň ak pata bermegi bilen, şu ýylyň 4-nji sentýabrynda il sylagly ýaşulularyň gatnaşmagynda welaýatlarda bugdaý ekişine girişmek boýunça taýýarlyk işleri alnyp barylýar. Pagta ýygymyna başlamak boýunça hem degişli çäreler görülýär. Pagta arassalaýjy kärhanalary, pagta kabul ediş harmanhanalaryny, kombaýnlary, pagta daşamakda ulanyljak awtoulaglary, beýleki oba hojalyk tehnikalaryny möwsüme taýýarlamak işleri alnyp barylýar.

Döwlet Baştutanymyzyň döredýän mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanýan gallaçy babadaýhanlarymyz tarapyndan ýurdumyzda geljek ýyl bugdaýyň bol hasylyny ösdürip ýetişdirmek maksady bilen, häzirki wagtda bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm, tekizleýiş, geriş, çil çekmek işleri dowam edýär. Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň şaly ekilen meýdanlarynda ideg işleri, Mary welaýatynyň gant şugundyry ekilen meýdanlarynda bolsa hatarara bejergi, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak işleri geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, häzirki wagtda oba hojalyk pudagynyň öňünde durýan möhüm wezipelere ünsi çekdi we bugdaý ekişine hem-de pagta ýygymyna görülýän taýýarlyk işleriniň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilmegini gözegçilikde saklamagy wise-premýere tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz iş maslahatyna gatnaşyjylara ýüzlenip, bugdaý ekişi, pagta ýygymy möwsümlerini ýokary guramaçylykly geçirmek üçin ähli zerur çäreleriň görülmelidigini, güýzlük ekinleriň ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylmalydygyny belledi we birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny jemläp, oňa gatnaşanlara alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Döwlet Baştutanymyz paýtagtymyzda täze desgalaryň açylyş dabaralaryna gatnaşdy

Aşgabat, 1-nji sentýabr. Şu gün — Bilimler we talyp ýaşlar gününde paýtagtymyzda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda ýurdumyzyň baş şäheriniň ajaýyp binagärlik keşbine sazlaşykly utgaşýan täze desgalaryň açylyş dabaralary boldy.

Ata-babalarymyzyň parasatly ýörelgeleri esasynda ýaş nesli watançylyk, wepalylyk, Watanyň we halkyň geljegi üçin jogapkärçilik ruhunda terbiýelemek, ýaşlaryň sazlaşykly ösüşi üçin ähli zerur şertleri döretmek parahatçylyk, döredijilik ýoly bilen ynamly öňe barýan Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Berdimuhamet Annaýew adyndaky Ýöriteleşdirilen harby mekdebiniň täze, ak mermerli binalar toplumy hem munuň aýdyň güwäsidir. Mälim bolşy ýaly, bu toplumyň düýbüni tutmak dabarasy türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda 2022-nji ýylyň 27-nji ýanwarynda — Watan goragçylarynyň gününde geçirilipdi.

Irden toplumyň çäginde baýramçylyk ýagdaýy emele geldi. Şanly waka mynasybetli bu ýere harby we hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary, harby ugurly ýokary okuw mekdepleriniň talyplary, harby mekdepleriň okuwçylary ýygnandylar. Asylly däbe görä, döwlet Baştutanymyzyň her ýylyň 1-nji sentýabrynda bellenilýän Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň mekdep okuwçylaryna, talyp ýaşlaryna, mugallymlaryna we bilim işgärlerine iberen Gutlagy dabaraly ýagdaýda okaldy.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, bütin adamzadyň we ähli döwürleriň iň gymmatly baýlygy bilimdir. Şundan ugur alyp, türkmen halky hem öz şöhratly taryhynyň bütin dowamynda ylma-bilime aýratyn sarpa goýup, umumadamzat gymmatlyklaryna mynasyp goşant goşup gelýär. “Ösüşleriň we özgerişleriň, döretmegiň, gurmagyň nusgalyk ýoly bilen ynamly öňe barýan häzirki beýik döwrümizde milli tejribelerimize eýerip, şeýle hem dünýäniň öňdebaryjy gazananlaryna daýanyp, ýurdumyzyň milli bilim ulgamyny özgertmek ugrundaky döwlet maksatnamalarymyzy üstünlikli durmuşa geçirýäris. Bu özara baglanyşykly, toplumlaýyn işler ýurdumyzyň bilim binýadyny has-da berkitmek bilen birlikde, päk ahlakly, hakyky watansöýüji nesilleriň kemala gelmegine oňyn täsir edýär”, diýlip Gutlagda bellenilýär.

“Biz geljekde hem ýurdumyzyň bilim ulgamyny dünýä derejesine çykarmak, ýaşlarymyzyň sazlaşykly ösmegi, dünýägaraýşynyň giňelmegi üçin ähli şertleri döretmek meselelerine aýratyn üns bereris” diýip, hormatly Prezidentimiz nygtaýar hem-de talyplaryň we mekdep okuwçylarynyň yhlasly okap, zähmet çekip, döredijilikli gözleglerde bolmalydyklaryna, Watanymyzyň şan-şöhratyny belende götermelidiklerine ünsi çekýär.

Hormatly Prezidentimiz okuw we dolandyryş binasynyň öňündäki meýdança gelýär. Dabara gatnaşyjylar uly ruhubelentlik bilen döwlet Baştutanymyzy mübärekleýärler.

Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Serdar Berdimuhamedowa Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary, goranmak ministri B.Gündogdyýew hasabat berýär.

Soňra milli Ýaragly Güýçleriniň harby gullukçylarynyň taýýarlan edebi-sazly kompozisiýasy ýaýbaňlandyrylýar. Onda halkymyzyň hakyky watançylygyň, edermenligiň we ýokary ynsanperwer gymmatlyklara ygrarlylygyň nusgasyna öwrülen görnükli şahsyýetleriniň keşpleri öz beýanyny tapdy. Harby orkestriň çykyşlary we Watan goragçylarynyň ýerine ýetirmeginde ýaňlanan watançylyk aýdymlary dabara aýratyn öwüşgin çaýdy.

Oňyn Bitaraplygy, parahatçylyk söýüjiligi, hoşniýetli goňşuçylygy, netijeli halkara hyzmatdaşlygy döwlet syýasatynyň esasy ýörelgeleri hökmünde yglan eden Türkmenistan diňe goranyş häsiýetli, ýurdumyzyň howpsuzlygyny, halkymyzyň parahat we abadan durmuşyny üpjün etmäge, Milli goşunymyzyň goranyş ukybyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen Harby doktrinany üstünlikli durmuşa geçirýär. Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanyp, häzirki döwürde hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Ýaragly Güýçlerimiziň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça amala aşyrylýan toplumlaýyn çäreler hem şu maksatlara gönükdirilendir. Şöhratly ata-babalarymyzyň asylly däplerini mynasyp dowam etdirýän ýaş harby gullukçylaryň neslini terbiýeläp ýetişdirmek alnyp barylýan işleriň ileri tutulýan ugry hökmünde çykyş edýär.

Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Serdar Berdimuhamedow okuw we dolandyryş binasynyň girelgesine tarap ugraýar. Bu ýerde harby mekdebiň okuwçysy täze toplumy açyp bermek haýyşy bilen döwlet Baştutanymyza ýüzlenýär.

Dabaraly pursat ýetip gelýär: ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda hormatly Prezidentimiz toý bagyny kesýär we binanyň içine girýär.

Binanyň eýwanynda Arkadagly Gahryman Serdarymyzy harby mekdebiň okuwçylary mübärekleýärler. Olar gülläp ösýän eziz Watanymyzy, beýik şöhratly ýolumyzy wasp edýän goşgulary ýerine ýetirýärler.

Döwlet Baştutanymyz dabaraly ýagdaýda ömrüni Watana, halka gulluk etmäge bagyşlan we ildeşleriniň çuňňur hormatyna eýe bolan garry atasynyň heýkeline gül çemenini goýup, onuň ýagty ýadygärligine tagzym edýär.

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň adyndan harby okuwçylara sowgatlar gowşuryldy hem-de döwlet Baştutanymyz olaryň haýyşy boýunça ussat mugallym, watançy esger Berdimuhamet Annaýewiň binanyň eýwanynda oturdylan heýkeliniň öňünde ýadygärlik surata düşdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz Ýöriteleşdirilen harby mekdebiň sanly tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan innowasion muzeýine barýar. Bu ýerde harby gullukçy döwlet Baştutanymyzy birnäçe bölümden ybarat muzeýiň işi bilen tanyşdyrdy. Ýaş nesli terbiýelemek işine uly goşant goşan we Beýik Watançylyk urşunyň söweşlerinde gaýduwsyzlyk, edermenlik görkezen Berdimuhamet Annaýewiň durmuş, zähmet, söweş ýoly barada gürrüň berýän taryhy gymmatlyklar, foto we wideoşekiller muzeýiň esasy aýratynlygydyr.

Muzeýde Gahryman Arkadagymyzyň kakasy, hormatly Prezidentimiziň atasy, içeri işler edaralarynyň hormatly weterany Mälikguly Berdimuhamedowa bagyşlanan gymmatlyklar hem ýerleşdirilipdir. Olar döwlet Baştutanymyzyň atasynyň içeri işler edaralarynda işlän döwrüne degişli tehnikalaryň kiçeldilen nusgalarydyr we gulluk resminamalarydyr. Mälikguly aganyň ömür we zähmet ýoly häzirki döwürde ýaşlar üçin nusgalyk mekdepdir.

«Mertler Watany beýgeldýär» atly bölüm türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň beýik işlerine we watançylyk mekdebine bagyşlanýar. «Şöhratly geçmişden buýsançly geljege» atly bölüm Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy Serdar Berdimuhamedowyň giň gerimli işleri barada gürrüň berýär.

Muzeý gymmatlyklary bilen tanşyp, döwlet Baştutanymyz okuw we dolandyryş binasynda ýerleşýän elektron kitaphana bardy hem-de kitap gaznasy, onuň enjamlaşdyrylyşy, sanly tehnologiýalaryň döwrebap mümkinçiliklerinden peýdalanmagy şertlendirýän işiniň aýratynlyklary bilen gyzyklandy.

Bu ýerde zerur bolan kitaplary we degişli maglumatlary gözlemek üçin ýörite sensorly monitorlar oturdylypdyr. Döwrebap web programma ornaşdyrylan kompýuter toplumlary kitaplary elektron görnüşde okamaga mümkinçilik berýär. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowyň we hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýaş nesle terbiýe bermekde ägirt uly ähmiýeti bolan kitaplary bu ýerde aýratyn orny eýeleýär.

Soňra döwlet Baştutanymyz taktiki söweşe taýýarlanmak üçin niýetlenen okuw otagyna bardy. Bu ýerde harby gullukçy ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysyny sanly ulgam arkaly harby okuwçylary okatmagyň aýratynlygy bilen tanyşdyrdy.

Döwrebap enjamlar, programma üpjünçiligi islendik howa, şol sanda meýdan şertlerinde taktiki we söweş hereketlerini amala aşyrmaga mümkinçilik berýär. Bu otag türgenleşigiň geçişini synlamak, taktiki taýýarlygyň netijelerine baha bermek üçin ýörite monitorlar, wirtual hakykata aralaşdyrýan äýnekler, ylgaw meýdançasy, serwer we kompýuter simulýatorlary, bronirlenen harby tehnikanyň simulýatory bilen enjamlaşdyrylandyr. Bularyň ählisi okuwçylary hemmetaraplaýyn taýýarlamagyň, olary söweşjeň häsiýetde terbiýelemegiň ýokary derejesini üpjün etmäge mümkinçilik berýär.

Döwlet Baştutanymyz Ýöriteleşdirilen harby mekdebiň binalar toplumy bilen tanyşlygyň dowamynda 1 müň orunlyk mejlisler jaýyna baryp gördi. Soňra hormatly Prezidentimiz robototehnika otagyna bardy we harby okuwçylary robotlary hem-de uçarmansyz uçýan enjamlary dolandyrmaga taýýarlamagyň usulyýeti bilen giňişleýin gyzyklandy.

Robototehnika sapaklary geljekki Watan goragçylarynyň innowasion tehnologiýalary ulanmak arkaly nazary we amaly wezipeleri çözmäge gyzyklanmalaryny artdyrýar. Uçarmansyz uçýan enjamlary dolandyrmak üçin ýeterlik taýýarlyk zerurdyr. Sanly düzümi bolan uçarmansyz uçýan döwrebap enjamlaryň kömegi bilen harby okuwçylar nazaryýetde alan bilimlerini tejribe bilen utgaşdyryp bilerler. Bu düzümleri ulanmak köp wezipeleri üstünlikli çözmäge mümkinçilik berýär. Ýörite simulýator okuwçylara uçarmansyz uçýan enjamlar bilen doly tanyşmaga, olary dolandyrmagyň endiklerini ele almaga şert döredýär.

Soňra döwlet Baştutanymyz sport toplumyndaky lazerli türgenleşik otagyna baryp, söweşjeň tilsimleri özleşdirýän harby okuwçylaryň türgenleşikleriniň guralyşy bilen tanyşdy. Bu otag toparlaýyn türgenleşikler üçin niýetlenendir. Onda ýaraglary we esbaplary saklamak üçin bölüm, esasy oýun meýdançasy bar. Türgenleşikler üçin lazer sensorly ýörite başgaplar, elektron ýaraglar, ýokary duýujylykly goranyş serişdeleri ulanylýar. Harby okuwçylar toparlara bölünip, emeli päsgelçilikleriň arasynda söweş tilsimlerini ele alýarlar.

Döwlet Baştutanymyz atyş taýýarlygyny geçmek üçin niýetlenen otaga geldi, soňra bolsa “Bodyflight” diýlip atlandyrylýan ýörite ýere bardy.

Bu ýerde durmuş hakykatyna ýakyn şertlerde paraşýutçylaryň türgenleşikleri üçin ýörite enjam oturdylypdyr. Ýöriteleşdirilen howpsuz türgenleşik enjamy dik aerodinamiki turbadan ybarat bolup, onuň içinde howa akymy döredilýär. Enjam adama uçardan bökmegiň täsirlerini duýmaga, howada durnukly saklanmaga, paraşýutçynyň hereketlerini özleşdirmäge, bu babatdaky bilimlerini kämilleşdirmäge, öz bedenini dolandyrmagy öwrenmäge mümkinçilik berýär. Paraşýutçynyň simulýatorynyň ulanylmagy türgenleşikleriň üstünlikli geçmegini şertlendirýär. Döwlet Baştutanymyz harby okuwçylara paraşýutda bökmäge tälim bermek üçin niýetlenen bu enjamy ulanmagyň aýratynlyklary bilen gyzyklandy.

Berdimuhamet Annaýew adyndaky Ýöriteleşdirilen harby mekdebiň täze binalar toplumynda zehinli ýaş Watan goragçylarynyň neslini kemala getirmek, olaryň ukyp-başarnyklaryny ösdürmekleri, dürli harby hünärleri özleşdirmekleri üçin ähli mümkinçilikler döredilendir. Bu ýerde harby okuwçylaryň bilimleri üstünlikli ele almaklary, ýaşaýşy, boş wagtlaryny peýdaly geçirmekleri, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmaklary üçin zerur şertler göz öňünde tutulandyr.

Hormatly Prezidentimiz ýaş nesle bilim-terbiýe bermek meseleleriniň döwletimiz tarapyndan hemişe üns merkezinde saklanylýandygyny belläp, harby mekdebiň okuwçylaryny we mugallymlaryny täze toplumyň açylmagy bilen gutlady hem-de olara okuwda, häzirki zaman bilimlerini, innowasion tehnologiýalary özleşdirmekde üstünlikleri arzuw etdi. Munuň özi Ýaragly Güýçlerimiziň ähli goşunlarynyň häzirki wagtda iň täze harby tehnikalar we enjamlar bilen üpjün edilýändigi nukdaýnazaryndan hem aýratyn möhüm ähmiýete eýedir.

Ýaşlar baradaky hemmetaraplaýyn aladalary, harby mekdebiň täze binalar toplumyny dabaraly açyp berendigi üçin Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Serdar Berdimuhamedowa we türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa mekdebiň mugallymlarynyň we okuwçylarynyň, ähli harby gullukçylaryň adyndan çuňňur hoşallyk beýan edildi.

Soňra hormatly Prezidentimiz okuw we dolandyryş binasyna tarap ugrady. Ýol ugruna döwlet Baştutanymyz Berdimuhamet Annaýew adyndaky Ýöriteleşdirilen harby mekdebiň direktoryna täze awtoulaglaryň açarlaryny gowşurdy. Şeýle hem Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow harby bilim edarasynyň Hormatly myhmanlarynyň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy.

Döwlet Baştutanymyz dabara gatnaşyjylar bilen hoşlaşyp we hemmeleri şanly waka bilen gutlap, Aşgabat şäher häkimliginiň toplumynyň binasynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy.

* * *

Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan şähergurluşyk maksatnamasynyň häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde Aşgabat ýaşamak üçin iň amatly şäherleriň hatarynda ornuny berkidýär. Paýtagtymyzyň binagärlik keşbini mundan beýläk-de kämilleşdirmek ugrundaky taýsyz tagallalary “Aziýanyň merjeni” diýlip ykrar edilen şäherimiziň okgunly ösüşinde öz beýanyny tapýar. Hemmetaraplaýyn ösen şäheriň ähli aýratynlyklaryny özünde jemleýän Aşgabadyň durmuş infrastrukturasy yzygiderli ösdürilýär, binagärlik toplumlarynyň üsti täze binalar we desgalar bilen ýetirilýär. Aşgabat şäher häkimliginiň pensiýa gaznasyny, zähmet we ilatyň iş bilen üpjünçilik bölümini, Baş bilim, Medeniýet müdirliklerini öz içine alýan toplumynyň bina edilmegi hem munuň aýdyň güwäsidir.

Şanly waka mynasybetli bu ýere Türkmenistanyň Mejlisiniň Başlygy, Hökümet agzalary, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, harby hem-de hukuk goraýjy edaralaryň ýolbaşçylary, Aşgabat şäheriniň häkimi, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri ýygnandylar. Toplumyň binasynyň öňünde uly toýa mahsus baýramçylyk ýagdaýy emele geldi. Bu ýerde hormatly Prezidentimizi ruhubelentlik bilen garşylanyldy. Täze toplumyň öňünde sungat ussatlarynyň joşgunly çykyşlary ýaýbaňlandyryldy. Olar Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda ynamly öňe barýan Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzy wasp etdiler.

Soňra ýygnananlaryň şowhunly el çarpyşmalary astynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow toý bagyny kesýär. Şeýlelikde, paýtagtymyzyň taryhy merkeziniň keşbini has-da gözelleşdirýän Aşgabat şäher häkimliginiň toplumy açylýar. Şol pursat asmana dürli reňkli şarlar uçurylýar.

Hormatly Prezidentimizi bagtyýar çagalar joşgunly goşgy setirlerini aýdyp, mähirli garşyladylar. Soňra döwlet Baştutanymyz körpeleriň haýyşy boýunça olar bilen bilelikde ýadygärlik surata düşdi.

Arkadagly Gahryman Serdarymyz binanyň içine girip, toplum bilen tanyşdy. Bu ýerde işgärleriň döwrüň talaplaryna laýyklykda netijeli zähmet çekmegi üçin ähli şertler göz öňünde tutulypdyr. Soňra döwlet Baştutanymyz toplumyň şäher wideogözegçilik merkezi otagyna bardy we ol ýerde alnyp barylýan işler bilen tanyşdy.

Hünärmen hormatly Prezidentimizi mähirli mübärekläp, doly awtomatlaşdyrylan dispetçer otagynyň işi bilen tanyşdyrdy. Bu otagda gurnalan hem-de döwrebap programma bilen üpjün edilen kompýuterler arkaly Aşgabat şäheriniň çägindäki seýilgählere wideogözegçilik amala aşyrylýar. Munuň özi ak mermerli paýtagtymyzyň arassaçylygynyň we abadançylygynyň üpjün edilmegine ýardam berer.

Hünärmen Gahryman Arkadagymyza hem-de ýurdumyzyň baş şäherini ösdürmek boýunça giň gerimli şähergurluşyk maksatnamasyny üstünlikli durmuşa geçirýän Arkadagly Gahryman Serdarymyza şeýle ajaýyp binany gurduryp berendigi üçin tüýs ýürekden hoşallygyny beýan etdi. Döwlet Baştutanymyz hünärmene alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Soňra hormatly Prezidentimiz toplum bilen tanyşlygyny dowam edip, onuň umumy orta bilim bölümine geldi.

Aşgabat şäheriniň Baş bilim müdirliginiň hünärmeni döwlet Baştutanymyzy Bilimler we talyp ýaşlar güni hem-de 2024-2025-nji täze okuw ýylynyň başlanmagy bilen tüýs ýürekden gutlady.

Hünärmen döwlet Baştutanymyzy “e-Mekdep” ulgamy bilen tanyşdyrdy. Bu ulgam maglumat we telekommunikasiýa tehnologiýalarynyň ornaşdyrylyşyny işjeňleşdirmek esasynda bilim bermegiň hilini gowulandyrmakdan ybarat bolup, onuň üsti bilen ata-eneler öz çagalarynyň ýetişigi, okuwa gatnaşygy, gündelik geçilen temasy, öý işi we alýan bahalary bilen tanşyp bilýärler. Şeýle-de ol mekdeplerde okuw işleriniň guralyşyna, okuwçylaryň gatnaşygyna, derse ýetişigine, kabul edilýän okuwçylaryň sanyna, mugallymlaryň geçen sapaklaryna, okuwçylaryň alýan bahalaryna seljerme bermäge, her bir okuwça şahsy okuw maslahatlarynyň berilmegine şert döredýär.

Hünärmen ýaşlaryň döwrebap bilim almaklary ugrundaky tagallalary üçin Arkadagly Gahryman Serdarymyza tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, berk jan saglyk, uzak ömür, halkymyzyň rowaçlygynyň bähbidine alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw etdi.

Paýtagtymyzda binalaryň gurluşygy häzirki döwrüň ösen binagärlik talaplaryna laýyklykda ýerine ýetirilýär. Ata Watanymyzyň baş şäheriniň nurana keşbinde halkymyzyň baý medeni mirasy, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn artýan kuwwaty aýdyň şöhlelenýär.

Toplumyň keşbinde milli binagärligiň iň gowy däpleri binagärlik we bezeg babatda häzirki zaman meýilleri bilen sazlaşykly utgaşýar. Bu ýerde halkara ölçeglere laýyk gelýän amatlyklar işgärleriň we hünärmenleriň mynasyp zähmet şertlerini guramaga mümkinçilik berýär. Şunda Türkmenistanyň syýasy strategiýasynyň esasynda goýlan “Döwlet adam üçindir!” diýen ýörelge öz mynasyp beýanyny tapýar.

Köp gatly binadan ybarat bu toplumda 300 orunlyk mejlisler zaly, ähli amatlyklar bilen üpjün edilen 110-dan gowrak iş otagy, 120 orunlyk naharhana, tehniki desgalar bar. Iş otaglary işgärleriň netijeli zähmet çekmegi üçin zerur enjamlar, şol sanda kompýuterler, mebeller we beýleki degişli serişdeler bilen üpjün edilip, bu ugurda bildirilýän talaplara doly laýyk gelýär.

Toplumyň içki bezegine häzirki zaman suratkeşleriniň nakgaş eserleri aýratyn görk berýär. Topluma ýanaşyk ýerler abadanlaşdyryldy we bagy-bossanlyga büreldi. Suw çüwdürimi guruldy, agaç nahallarynyň köp sanlysy oturdyldy, dürli güller ekildi. Umuman, bu ajaýyp bina paýtagtymyzyň gözel binagärlik keşbi bilen sazlaşykly utgaşdy.

Soňra döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy we hemmelere üstünlikleri arzuw edip, bu ýerden ugrady.

Aşgabat, 30-njy awgust. Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň mejlisini geçirdi. Onda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň jemleri jemlenildi, şeýle hem ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça möhüm meselelere garaldy.

Ilki bilen, Mejlisiň Başlygy D.Gulmanowa şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ýerine ýetirilen işler barada maglumat berdi. Bellenilişi ýaly, şu döwürde Türkmenistanyň Kanunlarynyň 23-si, hususan-da, “Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygyna” atly ýubileý medalyny döretmek hakynda”, “Magtymguly Pyragynyň medeni mirasy hakynda”, “Energiýany tygşytlamak we energiýadan netijeli peýdalanmak hakynda”, “Gidrometeorologiýa işi hakynda” Kanunlar hem-de ýurdumyzyň daşary syýasy başlangyçlaryny hukuk taýdan goldamak bilen baglanyşykly başga-da birnäçe kanunlar kabul edildi. Dürli ulgamlarda gatnaşyklary kadalaşdyrýan birnäçe kanunçylyk namalaryna degişli üýtgetmeler we goşmaçalar girizildi. Mejlisiň kararlarynyň 15-si kabul edildi.

Hormatly Prezidentimiziň tabşyrygy boýunça ýylyň başyndan bäri daşary ýurt döwletleriniň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileriniň 10-syndan ynanç hatlary kabul edildi. Daşary ýurtlaryň parlamentleri we halkara guramalar bilen gatnaşyklary pugtalandyrmagyň çäklerinde ikitaraplaýyn duşuşyklaryň 27-si geçirildi. Deputatlar kanun çykaryjylyk işini kämilleşdirmek, döwlet maksatnamalarynyň ýerine ýetirilmegini üpjün etmek boýunça abraýly düzümler bilen bilelikde guralan maslahatlaryň 77-sine gatnaşdylar. Kanun çykaryjylyk işinde tejribe alyşmak maksady bilen, daşary ýurtlara iş saparlarynyň 26-sy guraldy. Şeýle hem deputatlaryň “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynyň we mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 33 ýyllygynyň, halk häkimiýetiniň ýokary wekilçilikli edarasy bolan Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň taryhy, syýasy-jemgyýetçilik ähmiýetini giňden wagyz etmek, kabul edilýän kanunlaryň many-mazmunyny halk köpçüligine düşündirmek boýunça guralan çärelere gatnaşandyklary barada aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Halk Maslahatynyň mejlisine gowy taýýarlyk görmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň kanunçylyk binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça alnyp barylýan işleri dowam etdirmegiň zerurdygyny belledi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary H.Geldimyradow 2024-nji ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ýurdumyzda gazanylan makroykdysady görkezijiler barada hasabat berdi. Maksatnamalaýyn çäreleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde, şu ýylyň ýedi aýynda jemi içerki önüm 6,3 göterim artdy. Bu görkeziji senagat pudagynda 3,6 göterime, gurluşykda 9,3 göterime, ulag we aragatnaşyk pudagynda 7,1 göterime, söwdada 7,8 göterime, oba hojalygynda 7,8 göterime, hyzmatlar ulgamynda 7 göterime deň boldy. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda jemi öndürilen önüm 11,5 göterim artyp, ykdysadyýetiň pudaklarynda kadaly önümçilik netijeleri gazanyldy.

2023-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, bölek satuw haryt dolanyşygy 11 göterim artdy. Şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynyň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 102,9 göterim, çykdajy bölegi 97,8 göterim ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2023-nji ýylyň degişli döwrüne görä, 10,5 göterim ýokarlandy. Zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary, talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 12,1 göterim artdy. Şeýle hem Oba milli maksatnamasynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berildi, hususan-da, durmuş maksatly we düzümleýin desgalaryň gurluşygy boýunça görkezijiler beýan edildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, milli ykdysadyýetimiziň makroykdysady görkezijilerini durnukly saklamak boýunça zerur işleri geçirmegiň wajypdygyny belledi. Şunda jemi içerki önümiň ösüş depginini ýokary derejede saklamaga möhüm ähmiýet berilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we wise-premýere hereket edýän önümçilikleri döwrebaplaşdyrmak, täzeleriniň işini ýola goýmak boýunça alnyp barylýan işleri berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Amanow gözegçilik edýän ýangyç-energetika toplumynda şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, pudaklaýyn düzümleriň işiniň netijeliligini ýokarlandyrmak boýunça görlen çäreler barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, nebiti we gaz kondensatyny çykarmak babatda gazanylan tehniki-ykdysady görkezijiler hakynda aýdyldy.

Bellenilişi ýaly, “Türkmennebit” döwlet konserni tarapyndan nebit çykarmagyň meýilnamasy 102,6 göterim, nebiti gaýtadan işleýän zawodlar tarapyndan nebiti gaýtadan işlemegiň meýilnamasy 102,9 göterim ýerine ýetirildi. Hasabat döwründe benzin öndürmegiň meýilnamasy 108,5 göterim, polipropilen öndürmegiň meýilnamasy 112 göterim, çalgy ýaglaryny öndürmegiň meýilnamasy 110,6 göterim boldy. Şunuň bilen birlikde, suwuklandyrylan gazy öndürmek, tebigy we ugurdaş gazy çykarmak, mawy ýangyjy daşary ýurtlara ibermek babatda gazanylan görkezijiler hakynda aýdyldy. Maýa goýumlar barada maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleri boýunça meýilnama 119,1 göterim ýerine ýetirildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň nebitgaz senagatyna degişli kärhanalaryň doly güýjünde işledilmegini gazanmak üçin toplumyň işini yzygiderli kämilleşdirip durmagyň möhümdigini nygtady. Şunuň bilen birlikde, nebitiň çykarylýan we gaýtadan işlenen nebit önümleriniň möçberini artdyrmak zerurdyr. Döwlet Baştutanymyz gyş möwsüminde tebigy gaza islegiň artýandygyny nazara alyp, häzirden taýýarlyk işlerini geçirmegiň wajypdygyny belledi.

Wise-premýer täze, döwrebap ugurdaş desgalary gurmak, işe innowasiýalary, öňdebaryjy tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak arkaly “Türkmengaz” döwlet konserniniň infrastrukturasyny mundan beýläk-de döwrebaplaşdyrmak boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Türkmenistanda ýangyç-energetika toplumyny diwersifikasiýalaşdyrmaga, onuň serişdelerinden we önümçilik kuwwatyndan doly peýdalanmaga, daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen toplumlaýyn strategiýanyň durmuşa geçirilýändigi bellenildi. “Türkmengaz” döwlet konserni tarapyndan bu ugurda alnyp barylýan çäreler tebigy gazyň çykarylyşyny artdyrmaga, ýurdumyzyň sarp edijilerine iberilýän gazyň we eksportyň möçberini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berer. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna «Türkmengaz» döwlet konserniniň «Şatlyk-1» gaz gysyjy desgasyny gurmak hakynda Kararyň taslamasy hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, nebitgaz pudagynyň öňünde goýlan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmegiň möhümdigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz türkmen tebigy gazyny dünýä bazarlaryna çykarmakda uly ähmiýeti bolan desgalaryň taslamalaryny durmuşa geçirmek maksady bilen, «Türkmengaz» döwlet konserniniň «Şatlyk-1» gaz gysyjy desgasyny gurmak hakynda Karara gol çekdi we resminamany wise-premýere sanly ulgam arkaly iberip, onuň ýerine ýetirilişine berk gözegçilik etmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary T.Atahallyýew gözegçilik edýän pudagynda şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Oba hojalyk pudagynda önümçiligiň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 125,4 göterime, şol sanda Oba hojalyk ministrligi boýunça 104,1 göterime, Daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça 100 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 134,6 göterime, “Türkmenpagta” döwlet konserni boýunça 101,3 göterime, “Türkmengallaönümleri” döwlet birleşigi boýunça 225,9 göterime, “Türkmenobahyzmat” döwlet birleşigi boýunça 115 göterime, Azyk senagaty döwlet birleşigi boýunça 100,3 göterime, Maldarçylyk we guşçulyk senagaty döwlet birleşigi boýunça 105,5 göterime, “Türkmen atlary” döwlet birleşigi boýunça 101,5 göterime barabar boldy. Maýa goýum serişdelerini özleşdirmegiň meýilnamasy 434,1 göterim ýerine ýetirildi.

Häzirki wagtda welaýatlarda möwsümleýin oba hojalyk işleri dowam edýär. Gowaça ekilen meýdanlarda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg işleri alnyp barylýar. Pagta ýygýan kombaýnlary we beýleki oba hojalyk tehnikalaryny, pagta arassalaýjy kärhanalary, kabul ediş harmanhanalaryny möwsüme taýýarlamak boýunça degişli işler geçirilýär. Ýurdumyzda ýeralmanyň, gök we beýleki azyklyk oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny ösdürip ýetişdirmek, azyk üpjünçiligini pugtalandyrmak babatda işler alnyp barylýar.

Welaýatlarda bugdaý ekişi möwsümine degişli taýýarlyk görülýär. Bugdaý ekiljek meýdanlarda sürüm, tekizlemek, geriş we çil çekmek, ýuwuş suwuny tutmak işleri dowam edýär. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer döwlet Baştutanymyza ýurdumyzyň welaýatlarynda 2025-nji ýylyň hasyly üçin bugdaý ekişini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, bellenen möhletlerde we ýokary hilli geçirmek maksady bilen, ussat daýhanlaryň, tejribeli hünärmenleriň, alymlaryň, mehanizatorlaryň gatnaşmagynda tejribe maslahatlaryny geçirmegiň hem-de hormatly ýaşulularyň gatnaşmagynda bugdaý ekişine başlamagyň senesini belläp, oňa ak pata bermek baradaky haýyş bilen ýüzlendi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň oba hojalyk pudagynda geçirilýän düýpli özgertmeleriň ýokary hilli oba hojalyk önümleriniň möçberini artdyrmaga, azyk bolçulygyny üpjün etmäge gönükdirilendigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz wise-premýere oba hojalyk pudagyny toplumlaýyn ösdürmek boýunça netijeli işleri geçirmegi dowam etdirmegi tabşyrdy.

Arkadagly Gahryman Serdarymyz Ministrler Kabinetiniň agzalaryna ýüzlenip, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe daýhanlarymyzyň yhlasly zähmet çekip, ýerden bol hasyl almagy üçin döwletimiz tarapyndan zerur şertleriň döredilýändigini belledi. Häzir gallaçy daýhanlarymyz üçin örän möhüm we jogapkärli möwsüm bolan bugdaý ekişi ýetip geldi. Bu möwsümi agrotehniki möhletlerde, guramaçylykly geçirmek zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň welaýatlarynda 4-nji sentýabrda bugdaý ekişine girişmäge ak pata berýändigini aýtdy we hormatly ýaşululardan bugdaý ekişini «Bismilla» bilen başlap bermeklerini haýyş etdi.

Döwlet Baştutanymyz zähmetsöýer gallaçylara, ähli oba hojalyk işgärlerine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Annamämmedow 2024-nji ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda gurluşyk-senagat toplumy tarapyndan ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, hasabat döwründe toplum tarapyndan öndürilen önümleriň we ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 110,5 göterim boldy. Şu ýylyň ýedi aýynda Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça işleriň meýilnamasy 107,8 göterim berjaý edildi. Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi tarapyndan öndürilen önümleriň we ýerine ýetirilen işleriň möçberi 1 milliard 28 million manada deň boldy. Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň we işleriň meýilnamasy 106,6 göterim, “Türkmenhimiýa” döwlet konserni tarapyndan öndürilen önümleriň we işleriň meýilnamasy 126,8 göterim berjaý edildi.

Ýanwar — iýul aýlarynda Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 109 göterim, Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça 110,8 göterim ýerine ýetirildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, gurluşyk we senagat toplumy boýunça kärhanalaryň bökdençsiz işledilmegini gazanmak hem-de taslama kuwwatyna çykarmak üçin toplumlaýyn çäreleri görmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen birlikde, täze önümçilikleri ýola goýup, iş orunlaryny döretmek işlerini dowam etdirmegiň möhümdigi bellenildi. Döwlet Baştutanymyz 2024-nji ýylda açylyp ulanmaga berilmeli binalaryň we desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygynyň bellenen möhletlerde tamamlanmagyna berk gözegçilik etmegiň zerurdygyny aýdyp, wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Atdaýew gözegçilik edýän ministrliklerinde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda, hususy pudakda şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 104,5 göterime barabar boldy. Öndürilen önümleriň ösüş depgini 103 göterim ýerine ýetirildi. Dokma senagaty ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň öndürilişi 139,4 göterime, nah matalaryňky 125 göterime, tikin we trikotaž önümleriniňki 105 göterime, gön önümleriniňki 119,6 göterime barabar boldy. “Türkmenhaly” döwlet birleşigi boýunça önüm öndürmegiň meýilnamasy 100,1 göterim ýerine ýetirildi. Döwlet haryt-çig mal biržasy tarapyndan ýanwar — iýul aýlarynda 174 birža söwdasy geçirilip, olarda 16 müň 821 şertnama hasaba alyndy. Hasabat döwründe Söwda-senagat edarasy boýunça ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 103,1 göterime barabar boldy. Sergileriň 13-si, maslahatlaryň 77-si geçirildi. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk hem-de azyk önümlerini öndürmegiň ösüş depgini 107,3 göterime, senagat önümleriniň ösüş depgini 105,8 göterime deň boldy.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, söwda toplumynyň işini kämilleşdirmek, hususy pudagyň önümçiliklerini artdyrmak boýunça zerur çäreleri görmegiň möhümdigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz täze önümçilikleri döretmek, eksporta iberilýän önümleriň mukdaryny köpeltmek babatda maksatnamalaýyn işleri geçirmegiň, Döwlet haryt-çig mal biržasynyň işine sanly ulgamy ornaşdyrmak işlerini çaltlandyrmagyň zerurdygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, wise-premýere degişli tabşyryklar berildi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa şu ýylyň ýedi aýynda gözegçilik edýän düzümlerinde ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, hasabat döwründe şanly seneler, Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli dürli çäreler guraldy. Ozal yglan edilen döredijilik bäsleşikleriniň jemleri jemlenildi, “Ýaňlan, Diýarym!” telebäsleşiginiň Aşgabat we Arkadag şäherleri, Ahal, Balkan welaýatlary boýunça jemleýji tapgyrlary geçirildi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň şu ýylyň iýulynda Gazagystan Respublikasyna amala aşyran iş saparynyň çäklerinde Astana şäherinde Magtymguly Pyragynyň ýadygärliginiň açylyş dabarasy boldy. Oňa ýurdumyzyň döredijilik toparlary gatnaşdy. Mundan başga-da, Türkiýe Respublikasynyň Bursa şäherinde geçirilen halk tanslarynyň “Altyn garagöz” atly 36-njy Bütindünýä bäsleşigine, ýurdumyzyň Hytaý Halk Respublikasyndaky Medeniýet ýylynyň açylyş dabarasyna, Sankt-Peterburg şäherinde geçirilen ýaş opera aýdymçylarynyň halkara bäsleşigine, Wena şäherinde guralan Bütindünýä orkestr festiwalyna Türkmenistanyň wekilleriniň gatnaşandyklary barada aýdyldy.

Teatrlaryň, sirkleriň, kinoteatrlaryň we kinokonsert merkezleriniň, kitaphanalaryň, Türkmen döwlet neşirýat gullugynyň, Oguz han adyndaky “Türkmenfilm” birleşiginiň, Döwlet habarlar agentliginiň ýerine ýetiren işleriniň netijeleri barada-da hasabat berildi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, medeniýet ulgamynyň işini kämilleşdirmek, medeni mirasymyzy giňden wagyz etmek hem-de geljek nesillere ýetirmek boýunça alnyp barylýan işleri dowam etdirmegiň zerurdygyny belledi. Ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 33 ýyllygy mynasybetli baýramçylyk çärelerine we Döwlet münberiniň öňünde geçiriljek dabaralara ýokary derejede taýýarlyk görmek möhümdir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we wise-premýere birnäçe tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Orazdurdyýewa gözegçilik edýän ulgamlarynda şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Wise-premýer, ilki bilen, hormatly Prezidentimizi, Gahryman Arkadagymyzy ýurdumyzyň ähli bilim işgärleriniň adyndan Bilimler we talyp ýaşlar güni, täze okuw ýylynyň başlanmagy bilen gutlap, Diýarymyzda işlemek, döwrebap bilim almak babatda ähli şertleriň döredilýändigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Bellenilişi ýaly, hasabat döwründe ylymly-bilimli nesli terbiýelemäge, bilim işini döwrebaplaşdyrmaga gönükdirilen özgertmeler dowam etdirildi. Bilim işine okatmagyň öňdebaryjy usullary giňden ornaşdyryldy, okuw kitaplarydyr gollanmalar neşir edildi. Mekdep okuwçylary we talyp ýaşlar halkara ders hem-de internet bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş edip, medallary gazandylar. Ylmy barlaglaryň netijeliligi ýokarlandyryldy, okuw kitaplarynyň, gollanmalaryň 1305-si makullanyldy. Alymlyk derejesine dalaşgärler hasaba alyndy, dissertasiýalar goraldy. Hasabat döwründe Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary bilen, Döwlet ylmy-tehniki maksatnamalaryny işläp taýýarlamagyň, ýerine ýetirmegiň we maliýeleşdirmegiň Tertibi tassyklanyldy. Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli ylmy-amaly maslahatlar, sergiler we beýleki çäreler, şol sanda tanyşdyrylyş dabaralary geçirildi. Ýaşlaryň arasynda ylmy işler boýunça yglan edilen bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy boldy.

Ýylyň başyndan bäri amaly lukmançylyga öňüni alyş-bejeriş işleriniň öňdebaryjy usullary ornaşdyryldy. Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň serişdeleriniň hasabyna näsag çagalara operasiýalar we bejergiler amala aşyryldy. Degişli saglygy goraýyş edaralaryna gazna tarapyndan gemodializ enjamlary sowgat berildi. Täze ylmy-kliniki merkezleriň gurluşyk işleri alnyp barylýar.

Şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda bedenterbiýäni, sporty ösdürmek, ussat türgenleri taýýarlamak boýunça işler dowam etdirildi. Hasabat döwründe türgenlerimiz halkara ýaryşlaryň 115-sine gatnaşyp, jemi 391 (127 altyn, 110 kümüş, 154 bürünç) medala mynasyp boldular. Paýtagtymyzdaky Olimpiýa şäherçesiniň Tennis toplumy «Tennis boýunça Aziýa sebitiniň okuw-türgenleşik merkezi» diýlip yglan edildi hem-de Aziýanyň Tennis federasiýasy tarapyndan degişli güwänama gowşuryldy.

Soňra wise-premýer Bilimler we talyp ýaşlar gününe, 2024-2025-nji täze okuw ýylyna görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, dürli dabaralaryň, şol sanda Garaşsyzlyk binasynyň öňünde, Berdimuhamet Annaýew adyndaky Arkadag şäher mugallymçylyk orta hünär okuw mekdebinde, Gökdepe etrabynyň Yzgant şäherçesindäki 27-nji orta mekdepde çäreleriň geçirilmeginiň meýilleşdirilýändigi aýdyldy.

Täze okuw ýylynyň ilkinji okuw sapagy “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ady bilen geçiriler hem-de ol Garaşsyzlygyň 33 ýylynyň dowamynda gazanylan üstünliklere, ýurdumyzyň geljegi bolan ýaş nesiller üçin döredilýän giň mümkinçiliklere bagyşlanar. Ýurdumyzyň 1-nji synp okuwçylarynyň ählisine hormatly Prezidentimiziň hem-de Gahryman Arkadagymyzyň adyndan “Bilimli” atly kompýuterler dabaraly ýagdaýda gowşurylar.

Şol gün Diýarymyzyň dürli künjeklerinde täze bilim edaralary açylyp, bilimler baýramçylygy has-da dabaralandyrylar. Şolaryň hatarynda Ahal welaýatyndaky 1200 orunlyk orta mekdep, Lebap welaýatyndaky 1360 orunlyk 2 sany orta mekdep, Mary welaýatyndaky 160 orunlyk çagalar bagy hem-de 500 orunlyk orta mekdep bar.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, Bilimler we talyp ýaşlar güni mynasybetli çäreleri ýokary derejede guramaçylykda geçirmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Hormatly Prezidentimiz täze okuw ýylynyň başlanmagy bilen, 1-nji synpa kabul edilýän mekdep okuwçylaryna döwrebap kompýuterleri sowgat bermek boýunça degişli işleri geçirmegi tabşyrdy.

Mejlisiň dowamynda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredowa söz berildi. Ol Hökümet agzalarynyň adyndan hormatly Prezidentimizi Bilimler we talyp ýaşlar güni hem-de 2024-2025-nji täze okuw ýylynyň başlanmagy bilen tüýs ýürekden gutlap, döwlet Baştutanymyza berk jan saglyk, halkymyzyň, Watanymyzyň abadançylygynyň bähbidine alyp barýan giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi. Şeýle-de hormatly Prezidentimize ýolbaşçylar düzümine zähmet dynç alşy döwründe ýurdumyzyň şypahanalarynda, “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda dynç almak üçin döredilen mümkinçilik üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirildi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow şu ýylyň ýedi aýynda Daşary işler ministrligi tarapyndan ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasyny durmuşa geçirmek, döwlet Baştutanymyzyň daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek, halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak boýunça ozal beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmek maksady bilen, degişli işler geçirildi. Halkara gatnaşyklary pugtalandyrmakda ýokary derejedäki saparlara we gepleşiklere aýratyn orun degişlidir. Şunuň bilen baglylykda, hasabat döwründe hormatly Prezidentimiziň Russiýa Federasiýasyna iş saparyny amala aşyrandygy bellenildi. Döwlet Baştutanymyz 9-njy maýda Beýik Watançylyk urşunda gazanylan Ýeňşiň 79 ýyllygy mynasybetli guralan dabaraly çärelere gatnaşdy.

Ýylyň başyndan bäri türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirliklerinde, Türkiýe Respublikasynda, Täjigistan Respublikasynda, Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynda, Eýran Yslam Respublikasynda, Gazagystan Respublikasynda saparda boldy.

Hasabat döwründe Koreýa Respublikasynyň Prezidenti Türkmenistana döwlet saparyny amala aşyrdy. 24-nji maýda paýtagtymyzda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Hökümet Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisi geçirildi. Oňa gatnaşmak maksady bilen, Russiýa Federasiýasynyň, Belarus Respublikasynyň, Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň we Täjigistan Respublikasynyň Hökümet ýolbaşçylary Aşgabada iş sapary bilen geldiler.

Abraýly halkara guramalar bilen köpugurly hyzmatdaşlyk Türkmenistanyň daşary syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biri bolup durýar. Şu ýyl Birleşen Milletler Guramasynyň, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Bütindünýä Syýahatçylyk Guramasynyň, Türki medeniýetiň halkara guramasynyň, Türki Döwletleriň Guramasynyň we Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Baş sekretarlary ýurdumyzda saparda boldular.

Daşary ýurt wekiliýetleriniň Türkmenistana hem-de ýurdumyzyň wekiliýetleriniň daşary ýurtlara amala aşyran saparlary, guralan gepleşiklerdir duşuşyklar dürli ulgamlarda netijeli gatnaşyklary ösdürmäge gönükdirildi. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen gatnaşyklaryň şertnama-hukuk binýadynyň üsti 106 resminama bilen ýetirildi. Daşary syýasat edaralarynyň ugry boýunça ikitaraplaýyn gatnaşyklar yzygiderli amala aşyrylýar. Hasabat döwründe Ýewropa Bileleşiginiň daşary syýasat we howpsuzlyk meseleleri boýunça ýokary wekili bilen gepleşikler geçirildi. Ilçihanalar arkaly diplomatik gatnaşyklary pugtalandyrmaga uly ähmiýet berlip, bu ugurda degişli çäreler görülýär.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, dünýä ýurtlary bilen söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer, ylym-bilim ulgamlaryndaky gatnaşyklary yzygiderli berkitmegiň zerurdygyny belledi. Şeýle hem abraýly halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça alnyp barylýan işleri dowam etdirmek möhümdir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we wise-premýer, daşary işler ministrine anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň ýedi aýynda alnyp barlan işleriň netijeleri barada hasabat berdi.

Hasabat döwründe bu toplum boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň ösüş depgini 118,1 göterime deň boldy. 2024-nji ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda awtomobil, demir ýol, howa, deňiz we derýa ulaglary arkaly ýük daşamagyň ösüş depgini 103,9 göterime, ýolagçy gatnatmagyň ösüş depgini 103,6 göterime barabar boldy. Hasabat döwründe “Türkmendemirýollary” agentligi boýunça ýerine ýetirilen hyzmatlaryň ösüş depgini 104,8 göterime, “Türkmenawtoulaglary” agentligi boýunça 110,9 göterime, “Türkmenhowaýollary” agentligi boýunça 153,8 göterime, “Türkmendeňizderýaýollary” agentligi boýunça 107,3 göterime, “Türkmenaragatnaşyk” agentligi boýunça bolsa 113,4 göterime barabar boldy.

“Balkan” gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody tarapyndan ýerine ýetirilen işler, “Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyny” durmuşa geçirmegiň çäklerinde görlen çäreler, ýurdumyzyň dürli künjeklerinde ulag-kommunikasiýa toplumyna degişli durmuş-önümçilik maksatly desgalaryň gurluşygynyň barşy barada-da hasabat berildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ulag we kommunikasiýalar toplumynyň öňünde goýlan wezipeleri doly ýerine ýetirmek üçin toplumyň işini döwre görä yzygiderli kämilleşdirip durmagyň wajypdygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz ýolagçy we ýük dolanyşygynyň depginini artdyrmagyň, halkara üstaşyr ulag gatnawlary üçin amatly şertleri döretmek boýunça degişli işleri geçirmegiň möhümdigini aýdyp, agentligiň ýolbaşçysyna birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň agzalaryna ýüzlenip, ýurdumyzda şu ýylyň ýedi aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleriniň kabul edilen maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini görkezýändigini kanagatlanma bilen belledi. Hasabat döwründe jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,3 göterime deň bolmagy munuň aýdyň güwäsidir. Bu görkeziji senagat pudagynda 3,6 göterime, ulag we aragatnaşykda 7,1 göterime, hyzmatlar ulgamynda 7 göterime, söwda ulgamynda 7,8 göterime, gurluşykda 9,3 göterime, oba hojalyk pudagynda bolsa 7,8 göterime deň boldy. Şeýle-de hasabat döwründe ýurdumyzda iri senagat, durmuş maksatly desgalardyr binalar dabaraly ýagdaýda açylyp ulanmaga berildi.

Döwlet Baştutanymyz sentýabr aýynda köp sanly çäreleriň geçiriljekdigine ünsi çekip, olara jogapkärçilikli çemeleşip, çäreleri ýokary derejede guramak üçin degişli işleri ýerine ýetirmegiň wajypdygyny belledi.

1-nji sentýabrda ýurdumyzda Bilimler we talyp ýaşlar güni giňden belleniler, döwrebap okuw mekdepleriniň, çagalar baglarynyň birnäçesi dabaraly ýagdaýda ulanmaga berler. Ýaş nesillerimizi mynasyp terbiýelemek, olara döwrebap bilim bermek döwletimiziň alyp barýan bilim syýasatynyň baş maksady bolup durýar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz geljekde-de bilim ulgamyny yzygiderli ösdürmek we kämilleşdirmek boýunça işleriň dowam etdiriljekdigini belläp, mejlise gatnaşyjylary, ähli bilim işgärlerini, bagtyýar ýaşlary Bilimler we talyp ýaşlar güni hem-de täze okuw ýylynyň başlanmagy bilen gutlady.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanyp, häzirki döwürde hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän ýurdumyzyň daşary syýasat strategiýasynda dünýäniň ähli döwletleri bilen netijeli gatnaşyklary ýola goýmaga, öňden gelýän hyzmatdaşlygy has-da pugtalandyrmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Bu strategiýany üstünlikli amala aşyrmakda «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda geçirilýän halkara ähmiýetli çärelere, hususan-da, forumlardyr sergilere möhüm orun degişlidir. Şeýle çäreler gyzyklanma bildirýän taraplar bilen dürli ugurlarda bar bolan hyzmatdaşlygyň mümkinçiliklerini, geljegi uly taslamalaryň durmuşa geçirilişini ara alyp maslahatlaşmak, özara bähbitli işewürlik tekliplerini öwrenmek üçin amatly şertleri döredýär.

Şu ýylyň 17 — 19-njy martynda paýtagtymyzda milli ykdysadyýetiň hususy pudagynyň gazananlaryny hem-de mümkinçiliklerini açyp görkezýän giň gerimli sergi we maslahat geçirildi. Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 16 ýyllygyna bagyşlanan bu çäreler hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň innowasion ösüşine, bäsdeşlige ukyply, eksport ugurly önümçilikleri döretmäge gönükdirilen özgertmeler maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň nobatdaky beýany boldy. Söwda toplumynyň, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň kärhanalarydyr düzümleriniň 210-dan gowragynyň gatnaşmagynda guralan sergi ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmekde, daşary söwdany giňeltmekde oňyn netijeleriň gazanylýandygyny aýdyňlygy bilen görkezdi.

Türkmenistanda daşary ýurtlaryň ugurdaş düzümleriniň wekilleriniň gatnaşmagynda özara hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam berýän halkara maslahatlaryň geçirilmegi möhüm ähmiýete eýedir. Şolaryň hatarynda 27-nji martda paýtagtymyzda guralan “Türkmenistanda syýahatçylygy ösdürmegiň esasy ugurlary we mümkinçilikleri” atly halkara maslahaty görkezmek bolar. Foruma halkara guramalaryň wekilleri, ýurdumyzyň, daşary döwletleriň bu ugurda ýöriteleşen kompaniýalarynyň, şol sanda Türkiýäniň, Gruziýanyň, Özbegistanyň, Azerbaýjanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Hytaýyň, Germaniýanyň, Ýaponiýanyň, Şwesiýanyň, Koreýa Respublikasynyň, Şri-Lankanyň ugurdaş düzümleriniň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar. Maslahata gatnaşyjylar syýahatçylyk infrastrukturasyny yzygiderli ösdürmek we kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan giň gerimli özgertmeleriň oňyn netijeleri berýändigini bellediler. Syýahatçylyk beýleki pudaklaryň köpüsi ýaly, diňe bir parahatçylykdan, durnuklylykdan peýdalanman, eýsem, medeni özboluşlylygy, mirasy gorap saklamaga we ösdürmäge-de ýardam berýär.

Aprel aýynda paýtagtymyzda Demir ýollaryň hyzmatdaşlygy guramasynyň (DÝHG) agza döwletleriniň demir ýol ulaglary edaralarynyň ýolbaşçylarynyň we jogapkär wekilleriniň maslahatynyň XXXVIII mejlisi geçirilip, oňa gurama agza döwletleriň 20-den gowragynyň, şol sanda Türkmenistanyň demir ýol we beýleki degişli edaralarynyň ýolbaşçylarydyr hünärmenleri gatnaşdylar. Forumyň çäklerinde ýurdumyzyň, DÝHG-ä agza döwletleriň demir ýol edaralarynyň wekilleriniň duşuşyklary geçirildi, birnäçe ikitaraplaýyn resminamalara, degişli Teswirnama gol çekildi. Şeýle-de mejlisiň işiniň netijeleri boýunça gurama agza ýurtlar bilen netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen Aşgabat Jarnamasy kabul edildi.

Azyk önümçiligi babatda öňdebaryjy dünýä tejribesiniň öwrenilmegine hem-de ornaşdyrylmagyna, bu ulgamda sebitleýin, halkara hyzmatdaşlygy höweslendirmäge aýratyn üns berilýär. Türkmenistan ählumumy azyk howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça netijeli başlangyçlary öňe sürýär. Şunda ýurdumyzda bu ugurda geçirilýän sergilere, maslahatlara möhüm orun degişlidir. Şunuň bilen baglylykda, 15 — 17-nji maýda paýtagtymyzda geçirilen azyk önümçiliginiň döwrebap tehnologiýalarynyň halkara sergisi azyk senagatynyň öňdebaryjy tehnologiýalaryny alyşmak, maksatnamalaýyn taslamalara maýa goýumlary çekmek we degişli ugurda ygtybarly ulgamy döretmegiň usullaryny işläp taýýarlamak, olary durmuşa geçirmek boýunça halkara hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmak üçin oňaýly şertleri döretdi. Daşary ýurt kompaniýalary dürli gaplaýjy enjamlaryny, iýmleri garyşdyrmak üçin gurallaryny, ekiji, ýygyjy, ideg ediji tehnikalaryny, ösümlik ýagyny öndürýän maşynlaryny, guradyjy we sowadyjy ulgamlaryny görkezdi. Olar gözden geçirilişe gatnaşyjylary ýyladyşhana, maldarçylyk hojalyklarynyň gurluşygynda ulanylýan döwrebap düzümler, ekologiýa babatda alnyp barylýan işler bilen tanyşdyrdylar.

24-25-nji maýda şähergurluşyk, binagärlik we häzirki zaman şäher infrastrukturasyny döretmek babatda ýurdumyzyň gazanan üstünliklerini, toplan tejribesini we mümkinçiliklerini görkezmäge gönükdirilen «Ak şäherim Aşgabat» atly XXIII köpugurly halkara sergi geçirildi. Türkmen hem-de daşary ýurtlaryň kompaniýalarynyň, Türkmenistanyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, kärhanalarynyň, daşary ýurtlaryň işewür toparlarynyň 160-dan gowragynyň wekilleri ýokary tehnologiýaly enjamlar, gurallar, döwrebap gurluşyk we timarlaýyş serişdeleri, kompýuter enjamlary, aragatnaşyk mümkinçilikleri, azyk senagaty, ekologiýa boýunça meseleleri çözmekde gazanan üstünlikleri bilen tanyşdyrdylar. Binagärlik, gurluşyk, şol sanda ýol gurluşygy ulgamynda iň soňky ylmy işläp taýýarlamalary, innowasiýalary, dürli tehnikalary hem-de ýöriteleşdirilen enjamlary özünde jemleýän köp sanly diwarlyklar bilen tanyşlyk türkmen paýtagtynyň geljegine göz aýlamaga mümkinçilik berdi. Häzirki döwürde ýurdumyzda bu ulgamda iň täze inženerçilik-gurluşyk tehnologiýalary zerur bolup durýar. Döwrebap senagat we elektron harytlary öndürijiler bolan «Aýdyň gijeler» we «Agzybirlik tilsimaty» hojalyk jemgyýetleriniň diwarlyklary myhmanlaryň ünsüni özüne çekdi. Sergi şähergurluşyk, şäheriçi ulag ulgamlaryny, aragatnaşyk we kommunikasiýalar, durmuş, söwda, hyzmatlar ulgamlaryny ösdürmek meselelerini giňden ara alyp maslahatlaşmak üçin netijeli meýdança öwrüldi.

Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, bagtyýar çagalygyň ýurdy, iň süýji arzuwlaryň, belent maksatlaryň hasyl bolýan Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan Watanymyzda durmuşymyzyň gül-gunçalary bolan çagalar döwlet tarapyndan aýratyn uly üns-alada bilen gurşalýar. Ýurdumyzyň ähli künjeklerinde döwrebap çagalar baglary, mekdepler, bedenterbiýe, sagaldyş-dynç alyş toplumlary gurlup, bagtyýar çagalaryň düýpli bilim almagy, dünýägaraýşyny giňeltmegi, olarda ýokary ahlak sypatlarynyň kemala getirilmegi üçin amatly durmuş şertleri döredilýär. Şundan ugur alyp, ýurdumyzda giňden bellenilýän Bilimler we talyp ýaşlar gününiň öňüsyrasynda, 19 — 22-nji awgustda ilkinji gezek “Kids Ekspo: ähli zat çagalar üçin” atly halkara sergi-ýarmarkasy geçirildi. Giň gerimli gözden geçirilişde çagalar üçin harytlar we hyzmatlar ulgamynda iş alyp barýan ýurdumyzyň we Russiýanyň, Germaniýanyň, ABŞ-nyň, Kanadanyň, Portugaliýanyň, Italiýanyň, BAE-niň, Türkiýäniň, Singapuryň, Hytaýyň, Bahreýniň, Beýik Britaniýanyň, Gyrgyzystanyň, Gazagystanyň kompaniýalary öz önümlerini görkezdiler, hyzmatlary bilen tanyşdyrdylar.

Serginiň çäklerinde çagalar üçin birnäçe interaktiw zolaklar döredildi. Ýaşajyk türkmenistanlylar serginiň işiniň dowam edýän ähli günlerinde tejribeli tälimçileriň ýolbaşçylygynda döredijilik we başga-da birnäçe gyzykly oýunlar bilen meşgullandylar. Şeýle çäreler ýurdumyzyň geljegi bolan çagalara diňe bir ýatdan çykmajak täsirleri, şatlykly duýgulary bagyşlamak bilen çäklenmän, eýsem, olary çäksiz alada bilen gurşap alýan, ýaş nesliň sagdyn bedenli, bilimli, hemmetaraplaýyn sazlaşykly kemala gelmegi we terbiýelenmegi üçin ähli şertleri döredýän Watanymyza bolan söýgini hem artdyrýar.

“Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda ýurdumyzda daşary ýurtlaryň işewür düzümleriniň wekilleriniň gatnaşmagynda sergiler we işewürlik maslahatlary hem geçirildi. Türkmenistan goňşy döwletler, şol sanda köpasyrlyk dostlukly däp-dessurlar we taryhy-medeni umumylyklar baglanyşdyrýan Owganystan bilen dürli ugurlarda özara gatnaşyklary pugtalandyrmaga aýratyn ähmiýet berýär. 4 — 6-njy martda Aşgabatda owgan harytlarynyň sergisi hem-de iki ýurduň işewür toparlarynyň maslahaty geçirildi. Sergide Owganystanda öndürilýän dürli görnüşli önümler, halylar, şaý-sepler, gurluşyk harytlary, hojalyk we senagat himiýasy, gök önümler, miweler, azyk önümleri görkezildi. Ýurdumyzyň degişli ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň wekilleriniň owgan kärdeşleri bilen geçiren ikitaraplaýyn duşuşyklarynyň barşynda bilelikdäki taslamalar, hyzmatdaşlygyň geljekki ugurlary giňişleýin ara alnyp maslahatlaşyldy. Olaryň jemleri boýunça birnäçe resminamalara gol çekildi.

Koreýa Respublikasynyň Prezidenti Ýun Sok Ýoluň Türkmenistana döwlet saparynyň çäklerinde 11-nji iýunda paýtagtymyzda dostlukly döwletiň Baştutanynyň hem-de türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Türkmen-koreý işewürlik maslahaty geçirildi. Onuň dowamynda Türkmenistan bilen Koreýa Respublikasynyň arasynda söwda-ykdysady we maýa goýum hyzmatdaşlygynyň mümkinçilikleri ýakyndan ara alnyp maslahatlaşyldy. Bellenilişi ýaly, soňky ýyllarda ikitaraplaýyn gatnaşyklar täze derejä çykaryldy. Nebit, gazhimiýa, energetika, ulag-aragatnaşyk, logistika, gämi gurluşygy, senagat, gurluşyk we infrastruktura, oba hojalygy, ekologik taýdan arassa öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlarynyň hataryndadyr. Şeýle hem özara söwda dolanyşygynyň möçberini artdyrmak üçin giň mümkinçilikler bar. Şunuň bilen birlikde, bilim, ylym, medeniýet ulgamlaryndaky gatnaşyklara uly ähmiýet berilýär. Saglygy goraýyş, sport, syýahatçylyk ulgamlarynda hyzmatdaşlygyň çuňlaşdyrylmagy möhümdir. Işewürlik maslahatynyň çäklerinde iki ýurduň ugurdaş düzümleriniň wekilleriniň arasynda geçirilen duşuşyklarda pudaklar boýunça türkmen-koreý hyzmatdaşlygynyň meseleleri has içgin ara alnyp maslahatlaşyldy.

25-nji iýunda Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda «Türkmenistan — Birleşen Arap Emirlikleri» işewürlik maslahaty geçirilip, oňa iki dostlukly ýurduň döwlet we işewür düzümleriniň ýolbaşçylary hem-de esasy hünärmenleri gatnaşdylar. BAE-niň öňdebaryjy kompaniýalarynyň ýolbaşçylarynyň forumda eden çykyşlarynda Emirlikleriň iri kompaniýalarynyň türkmen bazaryndaky ornuny pugtalandyrmagy maksat edinýändikleri tassyklanyldy. Açyklyk, ynanyşmak ýagdaýynda geçirilen forumda ykdysadyýetiň we maýa goýumlaryň dürli ugurlaryndaky, ösen tehnologiýalar pudagyndaky gatnaşyklary täze derejä çykarmagyň ýollary, söwda dolanyşygyny giňeltmegiň mümkinçilikleri seljerildi hem-de bilelikdäki işiň anyk meýilnamalary kesgitlenildi. Netijeli häsiýetde geçen forumyň çäklerinde tejribe alyşmak, ýakyn gatnaşyklary işjeňleşdirmek maksady bilen, iki ýurduň telekeçileriniň arasynda duşuşyklar guraldy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň we Gahryman Arkadagymyzyň daşary ýurtlara amala aşyrýan saparlarynyň çäklerinde özara bähbitli döwletara hyzmatdaşlygy ösdürmäge täze itergi berýän möhüm gepleşikler geçirilýär. Ýokary derejeli şeýle saparlaryň çäklerinde ýurdumyzyň hususy düzümleriniň wekilleriniň dostlukly döwletleriň işewürleri bilen bilelikdäki işewürlik gepleşiklerini geçirmekleri üçin hem giň mümkinçilikler döredilýär. 9-njy awgustda hormatly Prezidentimiziň Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygyna gatnaşmak üçin Gazagystan Respublikasyna amala aşyran iş saparynyň çäklerinde “Merkezi Aziýa — Ýaponiýa” dialogyna gatnaşyjy ýurtlaryň bilelikdäki işewürlik maslahaty geçirildi. Foruma gatnaşyjylaryň pikirine görä, altytaraplaýyn görnüşde geçirilen bu gezekki wekilçilikli maslahat alty ýurduň hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmek üçin täze mümkinçilikleri kesgitlemäge gyzyklanma bildirýändiklerini görkezdi. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Ýaponiýanyň 450-den gowrak wekilini bir ýere jemlän forumda Türkmenistanyň wekilleri ýygnananlary hormatly Prezidentimiz tarapyndan alnyp barylýan içeri we daşary syýasatyň esasy ugurlary, amala aşyrylýan giň gerimli durmuş-ykdysady özgertmeler bilen tanyşdyrdylar. Bilelikdäki işewürlik maslahatynyň çäklerinde birnäçe resminama gol çekildi we kabul edildi.

Aprel aýynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Täjigistan Respublikasyna amala aşyran resmi saparynyň çäklerinde iki dostlukly ýurduň işewür wekilleriniň gatnaşmagynda işewürlik maslahaty geçirildi. Maslahatyň gün tertibine ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň uly kuwwatyny nazara almak bilen, onuň ileri tutulýan ugurlary bilen baglanyşykly meseleler girizildi. Söwda gatnaşyklaryny mundan beýläk-de işjeňleşdirmegiň, özara haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmagyň geljegi, bilelikdäki taslamalaryň durmuşa geçirilmegi barada hem gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy.

Maý aýynda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasyna iş saparyny amala aşyryp, “Russiýa — Yslam dünýäsi: KazanForum — 2024” XV halkara ykdysady forumyna hormatly myhman hökmünde gatnaşdy. Halkara forumyň çäklerinde geçirilen “Russia Halal EXPO” maýa goýum we infrastruktura taslamalarynyň sergisinde Türkmenistanyň milli pawilýony hem ýerleşdirilip, onda ýurdumyzyň hususy pudakda gazanýan üstünlikleri, daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen uzak möhletleýin hyzmatdaşlygy alyp barmak, maýa goýum taslamalaryny durmuşa geçirmek üçin bar bolan kuwwatlyklary, mümkinçilikleri bilen tanyşdyryldy.

Türkmenistanyň nebitgaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça Fransiýa Respublikasynyň Pariž şäherinde geçirilen halkara göçme foruma gatnaşan hünärmenler uglewodorod ýataklaryny özleşdirmegiň meseleleri bilen birlikde, gaz geçirijileriň eksport mümkinçiliklerini, gazy gaýtadan işlemegiň we gazhimiýa pudaklaryna maýa goýumlary çekmegiň ileri tutulýan ugurlaryny hem ara alyp maslahatlaşdylar. Göçme forumda nebitgaz senagatynyň, elektroenergetika, gurluşyk, senagat pudaklarynyň täze önümçiliklerini döretmek, ulag-aragatnaşyk toplumyny ösdürmek barada pikir alşylyp, degişli ugurlar boýunça teklipler hödürlenildi.

Netijeli ýagdaýda geçirilen gepleşikler, işewürlik forumlary, şeýle-de ýurdumyzda guralan köpugurly sergilere gatnaşmaga daşary ýurtlardan köp sanly kompaniýalaryň isleg bildirmegi geljegi uly türkmen bazarynyň hyzmatdaşlyk üçin giň mümkinçiliklere eýedigine şaýatlyk edýär. Munuň özi hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda hoşniýetli goňşuçylyk, parahatçylyk söýüjilik ýörelgelerine pugta eýerýän Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň gyzyklanma bildirýän ähli daşary ýurtly hyzmatdaşlar üçin özara bähbitli gatnaşyklara hemişe açykdygynyň güwäsidir.

Aşgabat — Tähran — Aşgabat, 28-nji awgust. Şu gün türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow iş sapary bilen Eýran Yslam Respublikasynda boldy. Saparyň çäklerinde Gahryman Arkadagymyz Prezident Masud Pezeşkian hem-de Beýik ruhy lider Aýatolla Seýed Ali Hoseýni Hameneýi bilen gepleşikleri geçirdi.

Irden paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde türkmen halkynyň Milli Liderini resmi adamlar ugratdylar.

Mälim bolşy ýaly, dünýäniň döwletleri, ilkinji nobatda, ýakyn goňşular, şol sanda Eýran Yslam Respublikasy bilen netijeli hyzmatdaşlygy hemmetaraplaýyn pugtalandyrmak Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan we häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz tarapyndan üstünlikli durmuşa geçirilýän Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir.

Uzak möhletli geljege niýetlenen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk esasy ulgamlary öz içine alýar hem-de iki ýurduň milli bähbitlerine doly laýyk gelýär. Asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan türkmen-eýran gatnaşyklary häzirki döwürde täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýar. Munuň özi dostlukly döwletleriň öňden gelýän hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary, hyzmatdaşlygyň kuwwatynyň berkeýändigi bilen şertlendirilendir. Haryt dolanyşygynyň möçberiniň yzygiderli artdyrylmagy, bilelikdäki giň gerimli taslamalaryň durmuşa geçirilmegi, syýasy ynanyşmagyň berkidilmegi, häzirki döwrüň wajyp meseleleri boýunça birek-biregiň işjeň goldanylmagy, halkara we sebit işlerinde özara hereketler döwletara dialogyň okgunly ösmeginiň möhüm şerti bolup durýar.

Energetika, ulag-kommunikasiýa ulgamlarynda gatnaşyklary pugtalandyrmak üçin bar bolan ägirt uly mümkinçilikler Türkmenistan bilen Eýran Yslam Respublikasynyň hyzmatdaşlygynyň tutuş sebitde netijeli söwda-ykdysady gatnaşyklary çuňlaşdyrmak üçin strategik ähmiýete eýedigini görkezýär.

Medeni-ynsanperwer gatnaşyklaryň hem üstünlikli ösdürilýändigini bellemek gerek. Soňky ýyllarda ysnyşykly medeni we ylmy alyşmalaryň ýola goýulmagy, türkmen, eýran wekiliýetleriniň gatnaşmagynda halkara maslahatlaryň, forumlaryň geçirilmegi, özara Medeniýet günleriniň, amaly-haşam sungatynyň sergileriniň, beýleki bilelikdäki çäreleriň guralmagy munuň aýdyň güwäsidir.

Sebit we ählumumy gün tertibiniň ençeme meseleleri boýunça iki ýurduň garaýyşlarynyň ýakyndygy Türkmenistan bilen Eýranyň abraýly halkara guramalaryň çäklerinde-de netijeli hyzmatdaşlyk etmegini şertlendirýär. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu gezekki sapary, ýokary derejedäki gepleşikleriň netijeleri hem döwletara dialogy has-da pugtalandyrmaga, ony täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmaga ýardam eder.

...Iki goňşy döwletiň baýdaklary bilen bezelen Tähranyň “Mehrabad” Halkara howa menzilinde Gahryman Arkadagymyzy ýokary wezipeli resmi adamlar mähirli garşyladylar. Bu ýerde Hormat garawuly nyzama düzüldi.

Soňra Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy bilen Eýran Yslam Respublikasynyň ýol we şäher ösüşi ministri hanym Farzane Sadeg Malwajerdiniň söhbetdeşligi boldy. Milli Liderimiz hem-de hanym Farzane Malwajerd ynanyşmak, birek-birege hormat goýmak esasynda ýola goýlan döwletara gatnaşyklaryň netijelidigini belläp, Türkmenistan bilen Eýranyň hyzmatdaşlygynyň strategik häsiýete eýedigini nygtadylar. Munuň özi köp babatda köpasyrlyk dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga çalyşýan iki ýurduň garaýyşlary bilen şertlendirilendir.

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideriniň awtoulag kerweni “Saadabad” toplumynyň “Jumhuri” köşgüne ugrady. Şol ýerde ýokary derejedäki gepleşikler geçirildi.

Merkezi girelgäniň öňünde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygyny Prezident Masud Pezeşkian mähirli garşylady. Gahryman Arkadagymyz we Eýran Yslam Respublikasynyň Baştutany dostlarça salamlaşyp, köşge barýarlar. Bu ýerde iki ýurduň Döwlet baýdaklarynyň öňünde resmi surata düşmek dabarasy boldy.

Soňra çäkli düzümde duşuşyk geçirildi.

Prezident Masud Pezeşkian türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowy mähirli mübärekläp we Eýrana sapar bilen gelmek baradaky çakylygy kabul edendigi üçin hoşallyk bildirip, häzirki döwürde işjeň ösdürilýän döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejesini kanagatlanma bilen belledi. Şol gatnaşyklar dost-doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk, birek-birege hormat goýmak ýörelgelerine esaslanýar. Eýranyň Baştutany ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga ägirt uly goşant goşýan türkmen halkynyň Milli Lideri bilen duşuşýandygyna hem-de netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň ýollary barada pikir alyşmaga örän şatdygyny nygtady. Häzirki gepleşikleriň örän wajypdygy barada aýdyp, onuň iki goňşy döwletiň gatnaşyklarynda möhüm ädim boljakdygyna ynam bildirdi. Şunuň bilen birlikde, munuň özi taraplaryň türkmen we eýran halklarynyň bähbidine hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga çalyşýandyklarynyň aýdyň güwäsidir.

Gahryman Arkadagymyz doganlyk ýurduň Baştutanyna türkmen wekiliýetine bildirilen ýokary derejedäki myhmansöýerlik, işlemek üçin döredilen şertler, şu günki duşuşyklar üçin tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi we Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan hem-de öz adyndan Masud Pezeşkiany Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti wezipesine saýlanylmagy mynasybetli ýene-de bir gezek gutlady we alyp barýan döwlet bähbitli işlerinde üstünlikleri arzuw etdi. Pursatdan peýdalanyp, türkmen halkynyň Milli Lideri Prezident Masud Pezeşkiana döwlet Baştutanymyzyň salamyny hem-de iň gowy arzuwlaryny ýetirip, özüne amatly bolan wagtda Türkmenistana resmi sapar bilen gelmek baradaky çakylyk hatyny gowşurdy.

Eýran Yslam Respublikasynyň Baştutany hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa iberen salamy we hoşniýetli sözleri üçin hoşallygyny, iň gowy arzuwlaryny beýan edip, çakylyk üçin sagbolsun aýtdy hem-de özi üçin amatly wagtda Türkmenistana sapar bilen baryp görjekdigini belledi.

Duşuşygyň dowamynda Masud Pezeşkian türkmen halkynyň Milli Liderine pars diline terjime edilen «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly kitaby sowgat berdi.

Gahryman Arkadagymyzyň bu eserinde Ogulabat ejäniň durmuş ýoly we türkmenleriň özboluşlylygynda öz beýanyny tapan, Watana wepaly, mynasyp ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmäge ýardam edýän gymmatlyklar barada gürrüň berilýär. Milli Liderimiz kitabynda möhüm ähmiýetli medeni gymmatlyklara — halk döredijiliginde, tymsallarda, rowaýatlarda öz beýanyny tapan parasatly ýörelgelere ýüzlenýär. Halk döredijiliginiň şol eserleriniň köpüsi giňden mälimdir. Terbiýäniň, watansöýüjiligiň özara baglanyşygy baradaky pikir kitabyň içinden eriş-argaç bolup geçýär. Şunuň bilen birlikde, ol Watanymyzyň geljegi bolan türkmen ýaşlary üçin pähim-paýhasyň, bilimleriň çeşmesi bolup hyzmat edýär.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow pars diline terjime edilen «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly kitaby minnetdarlyk bilen kabul edip, ony türkmen halkyna gymmatly sowgat, biziň enelerimize belent sarpanyň nyşany hökmünde garaýandygyny belledi.

Mälim bolşy ýaly, ene-atalara hormat goýmak halkymyzyň gadymdan gelýän däbidir. Meniň «Enä tagzym — mukaddeslige tagzym» atly eserimde bular barada jikme-jik beýan edilýär. Bu däp biziň enelerimize hormat-sarpanyň ýokary nusgasy bolup durýar diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy. Kitapda enäniň, maşgala ojagynyň mukaddesligi, Watana söýgi, ene-atalaryň we çagalaryň arasyndaky gatnaşyklaryň esaslary barada gürrüň berilýär. Munuň özi ösüp gelýän nesli watançylyk ruhunda terbiýelemekde möhüm orny eýeleýär.

Halkymyz gadym döwürlerden bäri ýaşlaryň beden we ruhy taýdan sagdyn bolmagyna aýratyn ähmiýet berýär, olarda zähmetsöýerlik, ýaşululara hormat goýmak ýaly häsiýetleriň kemala gelmegine jogapkärçilikli çemeleşilýär. Bu gymmatlyklar häzirki döwürde ösüp gelýän nesli terbiýelemekde ähmiýetlidir. Gahryman Arkadagymyz bu eseriň pars diline terjime edilmeginiň möhümdigi barada aýdyp, onuň doganlyk ýurduň giň okyjylar köpçüligi üçin gyzykly we peýdaly boljakdygyna ynam bildirdi.

Halk Maslahatynyň Başlygy kitabyň pars diline terjime edilendigi üçin ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirip, Eýranyň Prezidentine berk jan saglyk, uzak ömür, işinde uly üstünlikleri, doganlyk halka bolsa parahatçylyk we rowaçlyk arzuw etdi.

Duşuşygyň dowamynda türkmen halkynyň Milli Lideri şu ýylyň maýynda pajygaly ýagdaýda aradan çykan Eýran Yslam Respublikasynyň şol wagtky Prezidenti Seýed Ebrahim Raisiniň döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmaga saldamly goşant goşandygyny belledi. Ol gysga döwrüň dowamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy köp ugurlar boýunça ösdürmek üçin ägirt uly işleri amala aşyrdy diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy we bellenen meýilnamalaryň hem-de taslamalaryň ählisiniň durmuşa geçiriljekdigine ynam bildirdi.

Soňra söhbetdeşler özara hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýy, ony mundan beýläk-de pugtalandyrmagyň geljegi barada pikir alşyp, söwda-ykdysady ulgamy Türkmenistan bilen Eýran Yslam Respublikasynyň arasyndaky gatnaşyklaryň esasy ugurlarynyň hatarynda görkezdiler.

Şunda gaz pudagy ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde bellenildi. Biziň ýurtlarymyz uzak ýyllaryň dowamynda bu ugurda hyzmatdaşlyk edýär. Onuň çäklerinde Eýrana we onuň üsti bilen “swap” görnüşinde beýleki ýurtlara türkmen tebigy gazy iberildi diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri aýtdy hem-de Türkmenistanyň bu işleri has giň gerimde dowam etdirmäge taýýardygyny tassyklady. Ýakyn geljekde şeýle usulda Yrak Respublikasyna-da türkmen tebigy gazynyň iberiljekdigi bellenildi. Şunuň bilen bir hatarda, Halk Maslahatynyň Başlygy Eýrana iberilýän türkmen tebigy gazynyň möçberini her ýylda 40 milliard kub metre çenli artdyrmak babatda tagallalaryň edilýändigini aýdyp, bu ugurda eýran kompaniýalary bilen taslamalary we işleri bilelikde amala aşyrmagy teklip etdi.

Beýleki bir möhüm ugur elektroenergetika pudagy bilen baglanyşyklydyr. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda biziň ýurtlarymyz bu pudakda netijeli hyzmatdaşlyk edýärler. Türkmen elektrik energiýasynyň Balkanabat — Gonbat we Şatlyk — Sarahs ugurlary boýunça Eýrana iberilýändigi munuň aýdyň mysalydyr. Şeýle hem Mary — Maşat elektrik geçirijisiniň türkmen böleginiň taslamasy boýunça eýran kompaniýalary bilen deslapky işleriň ýerine ýetirilýändigi barada aýdyldy.

Üçünji ugur ulag ulgamy bilen baglanyşyklydyr. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň bu ugurda eýran tarapy bilen hyzmatdaşlygy güýçlendirmäge taýýardygy tassyklanyldy. Gahryman Arkadagymyz ýol gurluşygy boýunça bilelikde işlemek hakynda aýdyp, bu ýerde gürrüňiň türkmen-eýran serhedinden Türkmenistanyň Etrek we Gumdag şäherlerine çenli uzajak awtomobil ýolunyň gurulmagy barada barýandygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, agzalan taslamany amala aşyrmak boýunça degişli Ähtnamanyň esasynda deslapky işleriň ýerine ýetirilýändigine üns çekildi.

Milli Liderimiz bu ileri tutulýan ugurlarda meýilleşdirilýän bilelikdäki işleri ýakyn wagtda durmuşa geçirmäge başlamagy teklip edip, munuň üçin zerur bolan ähli mümkinçilikleriň we şertleriň bardygyny aýtdy.

Şeýle-de Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidentiniň Türkmenistana resmi saparyny mümkin bolan gysga wagtda guramak boýunça degişli işleri geçirmegi teklip etdi. Munuň özi täze taslamalary amala aşyrmak bilen bagly ähli meseleleri ara alyp maslahatlaşmaga mümkinçilik berer. Halkara we sebit syýasatynyň özara gyzyklanma bildirilýän möhüm meseleleri hem ara alnyp maslahatlaşyldy.

Soňra gepleşikler giňişleýin düzümde dowam etdi. Gün tertibine ikitaraplaýyn görnüşde, iri halkara guramalaryň çäklerinde döwletara hyzmatdaşlygyň giň meseleleri girizildi.

Prezident Masud Pezeşkian türkmen halkynyň Milli Liderini we Türkmenistanyň uly wekiliýetini kabul edýändigine şatdygyny belläp, Eýranyň köpýyllyk netijeli gatnaşyklaryň kuwwatly binýadyna esaslanýan ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge taýýardygyny tassyklady. Goňşy ýurduň Baştutany Türkmenistany hoşniýetli dost we ygtybarly hyzmatdaş hasaplaýandygyny aýtdy.

Gahryman Arkadagymyz Eýranyň Prezidentine mähirli garşylandyklary, görkezilen myhmansöýerlik we döredilen oňaýly şertler üçin minnetdarlyk bildirdi. Bellenilişi ýaly, Türkmenistan goňşy Eýran Yslam Respublikasy bilen gatnaşyklary ösdürmäge aýratyn ähmiýet berýär. Eýran Türkmenistanyň esasy hyzmatdaşlarynyň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, Halk Maslahatynyň Başlygy döwletara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de berkitmäge degişli meseleleri maslahatlaşmak üçin Eýrana iş sapary bilen gelendigini aýtdy.

Syýasy babatda biz Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygyna we öňe sürýän halkara başlangyçlaryna berýän yzygiderli goldawlary üçin eýran tarapyna minnetdarlyk bildirýäris diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri sözüni dowam etdi. Eýran Yslam Respublikasy şu güne çenli Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan ýurdumyzyň teklipleri esasynda 26 sany Kararnamanyň kabul edilmegine uly goldawlaryny bermek bilen, olaryň köpüsiniň awtordaşlarynyň hatarynda çykyş etdi.

Häzirki döwrüň derwaýys meseleleri boýunça pikir alyşmagyň çäklerinde taraplar halkara meselelerde mundan beýläk-de bilelikde işlemäge meýillidiklerini tassykladylar. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda halkara howpsuzlyk meselesi dünýä syýasatynyň wajyp mowzuklarynyň hatarynda durýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy üpjün etmek işine goşant goşmak ugrunda uly tagalla edýändigi nygtaldy. Hususan-da, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda ýurdumyzyň öňe süren Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp düzmek baradaky başlangyjynyň wajypdygyna üns çekildi. Şunuň bilen baglylykda, Halk Maslahatynyň Başlygy bu teklibiň durmuşa geçirilmegi babatda eýran tarapynyň öz goldawlaryny berjekdigine ynam bildirdi. Türkmen tarapy hem, öz gezeginde, Eýranyň halkara ähmiýetli başlangyçlaryny goldaýar we goldamagyny dowam etdirer diýip, Milli Liderimiz aýtdy.

Gahryman Arkadagymyz söwda-ykdysady hyzmatdaşlyk barada durup geçip, ikitaraplaýyn söwda dolanyşygynyň möçberiniň ýokary derejelere eýe bolandygyny kanagatlanma bilen belledi. 2024-nji ýylyň birinji ýarymynda bu görkeziji, geçen ýylyň degişli döwrüne görä, has-da ýokary boldy. Özara söwdanyň möçberini ýokarlandyrmak üçin degişli çäreleri geçirmegiň maksadalaýyk boljakdygy aýdyldy we ikitaraplaýyn esasda iberilýän önümleri we harytlary artdyrmak teklip edildi. Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyz bu işlere hususy kompaniýalary işjeň gatnaşmaga çagyrdy.

Gaz pudagy ykdysady hyzmatdaşlygyň esasy ugurlarynyň biridir diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy nygtady we türkmen tarapynyň Eýrana iberilýän gazyň möçberini her ýylda 40 milliard kub metre çenli artdyrmagy göz öňünde tutýandygyny belledi. Bu maksada ýetmek üçin bar bolan gaz geçiriji infrastrukturany täzelemek, täze desgalary gurmak we munuň üçin maýa goýmak zerur bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň çäginde iki sany täze gaz gysyjy desgany we 125 kilometrlik täze gaz geçirijini gurmagyň meýilleşdirilýändigi aýdyldy. Munuň özi Eýrana iberilýän türkmen tebigy gazynyň goşmaça möçberini «Çaloýuk» gaz ölçeýji desgasyna çenli akdyrmaga mümkinçilik berer. Bu baradaky gürrüňiň dowamynda ýakyn geljekde “swap” usuly arkaly türkmen tebigy gazyny Yrak Respublikasyna we soňra Türkiýä ibermegiň göz öňünde tutulýandygy aýdyldy.

Taraplaryň pikirine görä, elektroenergetika pudagy hem özara hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly itergi berýär. Bu ugurda bilelikdäki işiň köpýyllyk tejribesi toplandy. Biz elektroenergetika pudagynda hyzmatdaşlygy has-da berkitmek ugrunda tagalla edýäris diýip, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy aýtdy we bu babatda möhüm taslama bolan Mary — Maşat elektrik geçirijisiniň türkmen böleginiň gurluşygynyň ähmiýetini belledi. Güýjenmesi 500/400 kilowolta barabar bolan bu elektrik geçiriji Mary şäherinden başlap, Sarahsa we ol ýerden türkmen-eýran serhedine çenli uzalar. Onuň türkmen-eýran serhedine çenli uzynlygy 155 kilometre deň bolar.

Taraplaryň belleýişleri ýaly, ulag ulgamy hem ileri tutulýan ugurlaryň biri bolup durýar. Şunda ulaglar babatda Eýran bilen özara hereketleri pugtalandyrmaga uly ähmiýet berilýändigi nygtaldy. Hususan-da, ýük gatnawlarynyň artdyrylmagy möhüm wezipe bolup durýar. Gahryman Arkadagymyz we Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti ýurtlarymyzyň awtomobil ýollaryny gurmak babatda hyzmatdaşlygyň gowy tejribesini toplandygyny kanagatlanma bilen belläp, bu ugurdaky gatnaşyklary pugtalandyrmagyň zerurdygyny nygtadylar. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideriniň geçen ýylyň maýynda Eýrana bolan resmi saparynyň dowamynda türkmen-eýran serhedinden Türkmenistanyň Gumdag şäherine çenli awtomobil ýoluny gurmak barada ylalaşygyň gazanylandygyna üns çekildi. Uzynlygy 242 kilometre deň bolan bu ýoluň gurluşygyna eýran kompaniýalarynyň gatnaşmagy teklip edildi. Geçen ýylyň noýabrynda Aşgabatda iki ýurduň degişli edaralarynyň arasynda agzalan awtomobil ýoluny gurmak boýunça hyzmatdaşlyk hakynda Ähtnama gol çekilipdi.

Halk Maslahatynyň Başlygy demir we awtomobil ýollary arkaly ikitaraplaýyn ýük gatnawlaryny artdyrmagyň zerurdygyny belledi. Gahryman Arkadagymyz “Sarahs” we “Inçeburun” demir ýol geçiriş nokatlaryndan geçýän harytlaryň möçberini köpeltmegi teklip edip, ýurdumyzyň bu ugurda eýran tarapy bilen bilelikde işlemäge taýýardygyny tassyklady. Milli Liderimiz häzirki wagtda Gazagystan — Türkmenistan — Eýran demir ýolunyň işjeňligini ýokarlandyrmak we bu ugur boýunça geçýän awtomobil ýoly arkaly ýük gatnawlarynyň möçberini artdyrmak maksady bilen, üçtaraplaýyn esasda işlemegi teklip etdi. Bu hereketleri amala aşyrmak üçin ýurtlarymyzyň kompaniýalaryny işe çekmek ýerlikli bolar diýip, hormatly Arkadagymyz aýtdy.

Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidenti ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlyga aýratyn üns çekip, Ermenistan — Eýran — Türkmenistan — Gazagystan üstaşyr ulag geçelgesi boýunça ýük daşamak we bu ugry netijeli peýdalanmak babatda tekliplerini beýan etdi. Şeýle-de taraplar ýokarda agzalan strategik taýdan ähmiýetli taslamalary durmuşa geçirmek bilen bagly işleri has-da berkitmek üçin Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-eýran hökümetara toparynyň işini güýçlendirmegiň maksadalaýykdygyna ünsi çekdiler.

Medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygy giňeltmek meselesine aýratyn orun berildi. Şunda özara Medeniýet günleriniň geçirilmeginiň uly ähmiýete eýedigi bellenildi. Nygtalyşy ýaly, geçen ýylyň noýabrynda Eýranyň Yspyhan şäherinde Türkmenistanyň Medeniýet günleri guraldy. Ýurdumyzda hem eýran tarapy bilen bilelikde dürli medeni çäreler yzygiderli geçirilýär.

Gahryman Arkadagymyz türkmen halkynyň beýik ogly, Gündogaryň meşhur şahyry Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllyk ýubileýi mynasybetli şu ýylyň maýynda Eýranda bilelikdäki medeni-köpçülik çäreleriniň guralandygy üçin eýran tarapyna tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi. Bellenilişi ýaly, Türkmenistanda we daşary ýurtlarda bu şanly senä bagyşlanan çäreleriň geçirilmegi dowam etdirilýär. Şunuň bilen baglylykda, Milli Liderimiz öz adyndan we Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidentini Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli şu ýylyň 11-nji oktýabrynda Aşgabatda geçiriljek döwlet we hökümet Baştutanlarynyň halkara forumyna gatnaşmaga çagyrdy. Çakylyk hoşallyk bilen kabul edildi.

Giňişleýin düzümdäki gepleşikler tamamlanandan soňra, taraplar dürli ulgamlarda, hususan-da, ileri tutulýan ugurlarda döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmäge taýýardyklaryny tassykladylar. Soňra ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasy boldy.

Gol çekilen resminamalaryň hatarynda “Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Eýran Yslam Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň arasynda 2025-2026-njy ýyllar üçin hyzmatdaşlyk etmek hakynda Maksatnama”, Türkmenistanyň Türkmenbaşy Halkara deňiz porty bilen Eýran Yslam Respublikasynyň Amirabad portunyň arasynda doganlyk port gatnaşyklary barada özara düşünişmek hakynda Ähtnama, tebigy gaz babatda hyzmatdaşlygy ösdürmek barada “Türkmengaz” döwlet konserni bilen Eýranyň Milli gaz kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama, “Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy bilen Eýran Yslam Respublikasynyň Gümrük edarasynyň arasynda hyzmatdaşlygyň geljekde çuňlaşdyrylmagy we giňeldilmegi boýunça bilelikdäki çäreleriň 2025-2026-njy ýyllar üçin Maksatnamasy” bar.

Prezident Masud Pezeşkian geçirilen gepleşikleriň netijelerini teswirläp, duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýynyň we geljeginiň, halkara hem sebit syýasatynyň özara gyzyklanma bildirilýän meseleleriniň ara alnyp maslahatlaşylandygyny, mundan beýläkki gatnaşyklaryň anyk ugurlarynyň kesgitlenendigini belledi. Şunda duşuşygyň netijeli häsiýete eýe bolandygy aýratyn nygtaldy. Gepleşikler döwletara dialoga mahsus bolan özara ynanyşmak we açyklyk ýagdaýynda geçdi.

Eýran Yslam Respublikasynyň Baştutany ýokary derejedäki duşuşygyň ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ýolunda nobatdaky möhüm ädim bolandygyny aýdyp, gazanylan ylalaşyklaryň iki doganlyk halkyň gatnaşyklaryny hil taýdan täze derejä çykarmak üçin giň mümkinçilikleri açjakdygyna berk ynam bildirdi.

Gahryman Arkadagymyz Prezident Masud Pezeşkiana bildirilen myhmansöýerlik hem-de netijeli gepleşikleri geçirmek babatda döredilen şertler üçin tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi. Milli Liderimiz gadymy Eýran topragynda bolmagy özi üçin uly hormat hasaplaýandygyny aýtdy.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy halkymyzyň “Kyýamat güni goňşudan” diýen parasatly pähimini ýatlap, köpasyrlyk dost-doganlyk gatnaşyklaryny alyp barmakda işleriň diňe öňe gitmek bilen utgaşdyrylýandygyny belledi. Şeýle-de ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň esasynda ençeme resminamalara gol çekilendigine üns çekildi. Gahryman Arkadagymyz sözüni dowam edip, dünýäde iki gezek ykrar edilen ýeke-täk Bitarap döwlet bolan Türkmenistanyň alyp barýan Bitaraplyk syýasatyny goldaýandygy üçin Eýran Yslam Respublikasyna çuňňur minnetdarlygyny bildirdi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri şu günki duşuşyklaryň dowamynda iki ýurduň söwda-ykdysady gatnaşyklary barada ençeme meseleleriň ara alnyp maslahatlaşylandygyny, iri möçberli taslamalaryň amala aşyrylandygyny, energetika, ylaýta-da, gaz pudagynda işjeňligi artdyrmak barada bellenendigini aýtdy. Şonuň ýaly-da, elektrik energiýasy babatda gatnaşyklary ösdürmek, kuwwatlyklary güýçlendirmek meselelerini, ulag ulgamynda infrastrukturany mundan beýläk-de ilerletmek, şol sanda halkara çatryk hökmünde Demirgazyk — Günorta ulag geçelgesini bilelikde netijeli ulanmak boýunça pikir alyşdyk diýip, hormatly Arkadagymyz aýtdy. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bu taslamalaryň geljekde sebitde, umuman, dünýäde uly orun eýelejekdigine pugta ynam bildirdi.

Iki halky asyrlardan bäri dowam edip gelýän medeni-ynsanperwer gatnaşyklar baglanyşdyrýar. Ýurtlarymyzda taryhyň dowamynda ençeme şahsyýetler ýaşap geçdi. Şolaryň hatarynda has bize ýakyn bolany Magtymguly Pyragydyr. Bilşiňiz ýaly, şu ýyl onuň doglan gününiň 300 ýyllyk şanly senesi bellenilýär diýip, Gahryman Arkadagymyz sözüni dowam etdi. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri Eýran Yslam Respublikasynyň Prezidentini hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň adyndan Türkmenistanda geçiriljek toý-baýramlara ýene-de bir gezek çagyrýandygyny aýtdy.

Şeýle-de Halk Maslahatynyň Başlygy “Enä tagzym — mukaddeslige tagzym” atly kitaby pars diline terjime etmäge gatnaşan işgärleriň ählisine minnetdarlygyny beýan etdi. Bellenilişi ýaly, munuň özi türkmen halkyna, onuň milli däplerine ägirt uly hormat-sarpanyň aýdyň güwäsidir. Milli Liderimiz taryhyň dowamynda bolşy ýaly, enä hormat goýmagyň, beýik ynsana tagzym etmegiň mukaddeslikdigini aýdyp, enäniň maşgala ojagydygyny, geljekki çaga edebidigini, Watana bolan söýgüdigini, umuman, dowamat-dowamdygyny nygtady. Gahryman Arkadagymyz pars diline terjime edilen bu kitabyň Türkmenistanda tanyşdyrylyş dabaralarynyň geçiriljekdigini belledi hem-de şu gezekki ýokary derejedäki duşuşyga ýokary baha berip, saparyň jemleriniň türkmen-eýran hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmakda möhüm tapgyr boljakdygyna ynam bildirdi.

Milli Liderimiz köpçülikleýin habar beriş serişdelerine ýüzlenmek bilen, çykyşyny “Goý, türkmen-eýran dostlugy baky bolsun!” diýen sözler bilen jemledi.

* * *

Günüň ikinji ýarymynda türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedow Eýran Yslam Respublikasynyň Beýik ruhy lideri bilen duşuşdy.

Aýatolla Seýed Ali Hoseýni Hameneýi Gahryman Arkadagymyzy mähirli mübärekläp, Türkmenistan bilen Eýranyň arasynda köp asyrlardan bäri dowam edýän we häzirki döwürde okgunly ösdürilýän gatnaşyklaryň derejesine ýokary baha berdi. Şol gatnaşyklar dost-doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk, özara hormat goýmak ýörelgelerine esaslanýar.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy mähirli kabul edendigi we türkmen wekiliýetine bildirilen myhmansöýerlik üçin minnetdarlyk bildirip, Beýik ruhy lider bilen bolýan duşuşyklaryň her birinde iki ýurt üçin özara bähbitli möhüm meseleler barada maslahat edilýändigini nygtady. Maslahatlaşmalara geçmezden ozal, türkmen halkynyň Milli Lideri şu ýylyň 19-njy maýynda Eýran Yslam Respublikasynyň şol wagtky Prezidenti Seýed Ebrahim Raisiniň, beýleki resmi wekilleriň dikuçar heläkçiliginde aradan çykandygy zerarly ýene-de bir gezek çuňňur gynanjyny bildirdi. Seýed Ebrahim Raisi, hakykatdan-da, türkmen halkynyň uly dosty boldy, döwletara gatnaşyklary ösdürmek ugrunda köp işleri bitirdi.

Duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljegi barada pikir alşyldy.

Halk Maslahatynyň Başlygy Beýik ruhy lideriň Türkmenistan bilen Eýranyň arasyndaky dostluk-doganlygy berkitmek we ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmek babatda köp işleri bitirýändigini, örän uly goşant goşýandygyny belläp, oňa hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň mähirli salamyny, iň gowy arzuwlaryny ýetirdi.

Men diňe eýran doganlarymyz bilen gepleşiklerde belläp geçýärin, ýagny türkmen halkynyň parasatly pähimlerinde «Kyýamat güni goňşudan» diýilýär diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy. Şunuň bilen birlikde, Seýed Ali Hoseýni Hameneýiniň hem hemişe iki ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň has irki döwürlerden gözbaş alyp gaýdýandygyny nygtaýandygyna üns çekildi.

Duşuşygyň barşynda söhbetdeşler dürli ugurlarda, hususan-da, nebitgaz, elektroenergetika, ulag pudaklarynda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de berkitmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny aýtdylar. Şunuň bilen baglylykda, täze taslamalary durmuşa geçirmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Medeni-ynsanperwer ulgamda hyzmatdaşlyk ara alnyp maslahatlaşylan esasy meseleleriň biri boldy. Halk Maslahatynyň Başlygy şu ýyl Eýranda türkmen halkynyň beýik ogly, Gündogaryň meşhur şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli ýokary derejeli medeni çäreleriň geçirilendigini belläp, bu babatda beren goldawlary üçin Beýik ruhy lidere minnetdarlyk bildirdi.

Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow we Eýran Yslam Respublikasynyň Beýik ruhy lideri Seýed Ali Hoseýni Hameneýi hoşlaşanlarynda, türkmen we eýran halklaryna iň gowy arzuwlaryny beýan etdiler.

Soňra Milli Liderimiziň awtoulag kerweni “Mehrabad” Halkara howa menziline bardy we Gahryman Arkadagymyz şol ýerden Watanymyza ugrady.

Biraz salymdan soňra, uçar paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde gondy. Bu ýerde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygyny resmi adamlar garşyladylar.

* * *

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Eýran Yslam Respublikasyna iş saparynyň çäklerinde ýurdumyzyň resmi wekiliýetiniň agzalarynyň ikitaraplaýyn duşuşyklary boldy. Olarda ýangyç-energetika, elektroenergetika, ulag-kommunikasiýa ulgamlarynda, gümrük edaralarynyň ugry boýunça gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Duşuşyklarda birek-birege hormat goýmak, deňhukuklylyk, özara ynanyşmak esasynda ýola goýlan döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejesi kanagatlanma bilen bellenildi hem-de Türkmenistan bilen Eýran Yslam Respublikasynyň döwlet we hususy düzümleriniň netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge uly gyzyklanma bildirýändigi aýdyldy.

Duşuşyklarda gazanylan ylalaşyklaryň ýakyn geljekde iş ýüzünde durmuşa geçiriljekdigine ynam bildirildi.

Milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklaryna sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» baş ugry hem-de ösen ýurtlaryň derejesine çykmagyň, bilimlere, innowasiýalara daýanýan ykdysady ösüşiň durnukly depginini üpjün etmegiň möhüm şerti bolup durýar.

Tehnologik taýdan ösen döwletleriň tejribesinden görnüşi ýaly, hut sanlylaşdyrmak işi olara batly depginler bilen öňe gitmäge hem-de dünýäniň öňdebaryjy ýurtlarynyň hataryna goşulmaga mümkinçilik berdi. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzyň Hökümetine, ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylaryna ähli derejede halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek babatda tabşyryklary berýär. Türkmenistanyň ösüşiniň geljegi daşarky şertler bilen, ýagny dünýä hojalyk gatnaşyklaryna mundan beýläk-de goşulyşmak, özara bähbitli söwda-ykdysady, maýa goýum hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmek, ylmy-tehniki ösüşiň barşynda özara gatnaşyklaryň täze ugurlaryny ýüze çykarmak, adamzat üçin umumy meseleleriň ylalaşylan çözgütlerini işläp taýýarlamak bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Döwlet Baştutanymyz orta möhletli geljekde ykdysadyýetiň ähli pudaklaryna maglumat tehnologiýalarynyň işjeň ornaşdyrylmagyny, barha ýokary depginlere eýe bolýan sanlylaşdyrmak işini degişli tehnologiýalar bilen üpjün edýän howpsuz IT infrastrukturanyň döredilmegini strategik taýdan ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda görkezýär.

Bäsdeşlige ukyplylyk, innowasiýalar, täze iş orunlarynyň döredilmegi köp babatda tehnologiýalaşdyrmak işleriniň depgini bilen kesgitlenilýär. Hormatly Prezidentimiz türkmen halkynyň Milli Lideri, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan kesgitlenen, sanly tehnologiýalary ulanmak arkaly täze senagat düzümlerini kemala getirmegiň hasabyna çalt depginde döwrebaplaşdyrmak syýasatyny işjeň amala aşyrýar. Bu ugurda 2025-nji ýyla çenli niýetlenen degişli Konsepsiýa durmuşa geçirilip, ol ähli pudaklary tehnologik taýdan özgertmegiň, olary döwlet tarapyndan dolandyrmagyň, ýurdumyzyň ägirt uly serişde we önümçilik kuwwaty esasynda ykdysady bilimleri kemala getirmegiň özboluşly “Ýol kartasydyr”. Konsepsiýa kabul edilen döwlet maksatnamalaryna, uzak möhletleýin geljek üçin meýilnamalara utgaşdyrylandyr.

Häzirki wagtda ählumumy we häzirki zaman meýilleri esasynda emele gelen daşarky täsirleri nazara almak bilen, her bir pudagyň öňünde goýlan wezipelere gaýtadan garamak zerurdyr. Innowasion ösüş ýoluna düşen ýurdumyzda degişli infrastrukturany döretmek, tehniki taýdan üpjün etmek babatda uly işler alnyp barylýar. Şunda şähergurluşyk ulgamynyň ösüşini mysal hökmünde görkezmek bolar. Sanly, maglumat-aragatnaşyk ulgamlaryny we «ýaşyl» tehnologiýalary ulanmagyň giň gerimi milli binagärlik däpleriniň, dizaýnyň häzirki zaman ýörelgeleriniň sazlaşygyny emele getirýän, «akylly» şäher konsepsiýasy esasynda bina edilen Arkadag şäheriniň gurluşygynda-da öz beýanyny tapýar. Şäheriň ähli babatda, şol sanda ekologik taýdan halkara ölçeglere doly laýyk gelýän düzümleri ilatyň rahat we amatly durmuş şertlerini üpjün edýär. Türkmen halkynyň Milli Lideriniň başlangyjy, hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen Köpetdagyň eteginde bina edilen Arkadag şäherinde ornaşdyrylan innowasion tehnologiýalar, sanly çözgütler «akylly» şäher we «akylly» öý ulgamyny döretmäge, bu hyzmatlary uzak aralykdan dolandyrmaga, olaryň kiberhowplara garşy ygtybarlylygyny ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär. «Aşgabat-siti» taslamasynda hem iň kämil tehnologiýalary, döwrebap çözgütleri ornaşdyrmak göz öňünde tutulýar.

Ýurdumyzyň çäk taýdan amatly ýerleşmegine, serişde kuwwatyna sebit we sebitara ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmäge oňyn täsir edýän şertler hökmünde garalýar. Şunuň bilen baglylykda, ýangyç-energetika toplumyna döwrebap tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, nebitgaz känlerinde 3D we 2D barlaglarynyň geçirilmegi nebitgaz pudagyny mundan beýläk-de diwersifikasiýalaşdyrmakda täze mümkinçilikleri açýar. Uglewodorod serişdeleriniň ägirt uly gorlaryna eýe bolan Türkmenistan hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýangyç-energetika toplumyny innowasion taýdan ösdürmäge gönükdirilen giň gerimli strategiýany yzygiderli durmuşa geçirýär.

Elbetde, sanlylaşdyrma işi ulag ulgamyny ösdürmegiň hem möhüm şerti bolup durýar. Ulag pudagynyň kärhanalarynyň hödürleýän hyzmatlarynyň gerimi barha giňeýär. Türkmenistanyň bu ulgamda innowasion sanly tehnologiýalara, dünýä tejribesine esaslanýandygyny bellemek gerek. Bu bolsa halkara üstaşyr ýük daşamalaryň has amatly ugurlaryny ýola goýmaga mümkinçilik berýär. Tehniki we tehnologik taýdan döwrebaplaşdyrmak ýurdumyzyň oba hojalyk toplumyndaky özgertmeleriň-de esasy ugrudyr. Oba hojalyk önümçiliginde halkara tejribä, döwrüň talaplaryna, milli aýratynlyklara laýyklykda, sanly ulgamyň ulanylmagy kiçi hem-de orta telekeçiligi ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri açýar. Diýarymyzyň sebitlerinde Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary tarapyndan açylýan täze önümçilik toplumlary sanly tehnologiýalar bilen üpjün edilip, öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberini artdyrmaga ýardam berýär.

Sanly ulgamyň ornaşdyrylmagy önüm öndürijilere önümi ýerlemegiň ähli tapgyrlaryna onlaýn görnüşde gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär. Ol taýýar önümleri ugratmakdan onuň bellenen ýere çenli bolan aralygy, ýola sarp edilen wagt, ýüküň agramy, saklanyş derejesi, ugradylýan ýurduň hem-de alyjynyň ady baradaky maglumatlary berip durýar. Munuň özi bar bolan meseleleri öz wagtynda çözmäge, harytlaryň içerki, häzirki mahabat ýagdaýyny, alyjylaryň isleglerini nazara almak arkaly olary daşarky bazarlara ibermegiň amatly ugurlaryny işläp taýýarlamaga ýardam edýär. Bank hyzmatlary babatda geçirilýän sanly özgertmeler bank bazaryna gatnaşyjylaryň we müşderileriň arasyndaky gatnaşyklaryň düýpli üýtgemegini aňladyp, ilkinji nobatda, hyzmat ediş tizligini artdyrmagy, hyzmatyň dürli ugurlaryny peýdalanmak arkaly müşderileriň wagtyny tygşytlamagy göz öňünde tutýar.

Internetiň ösmegi hem-de smartfonlaryň mümkinçilikleriniň giňelmegi bilen baglylykda, mobil goşundylar möhüm ähmiýete eýe bolýar. Olary ulanyjylar her gün özleriniň hasabyny barlamak, ýerine ýetirilen amallary gözden geçirmek, geçirimleri, hyzmatlaryň töleglerini amala aşyrmak üçin ençeme gezek ulgama girýärler. Hyzmatlaryň sanlylaşdyrylmagy az wagtyň içinde uly göwrümli maglumatlary işläp bilýän kuwwatly, ygtybarly we çeýe tehnologik ulgamyň döredilmegidir, hyzmatlaryň tutuş toplumyny hödürlemekdir. Bu bolsa Türkmenistanyň maliýe-bank edaralaryny tehnologik taýdan özgertmegiň wajyp ugrudyr.

Sanly ulgama geçmekde söwda ulgamyna-da möhüm orun degişlidir. Döwlet Baştutanymyzyň başlangyjy boýunça ýurdumyzda internet arkaly söwdany ösdürmäge hem-de ýerli önüm öndürijileriň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar. Ykdysadyýetiň beýleki pudaklarynda bolşy ýaly, bu ulgamda-da sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyny, sanly ekoulgamyň, innowasion işewürlik nusgasynyň emele gelmegini nazara almak bilen, netijeli hukuk binýady döredilýär we yzygiderli kämilleşdirilýär. Häzirki döwrüň sarp edijileri amatlylyga, ekologik taýdan arassalyga uly üns berýär, wagtyny tygşytlamaga çalyşýar, özüne aýratyn çemeleşmäni talap edýär. Olar maglumatlary almak üçin sanly tehnologiýalardan, dürli çeşmelerden işjeň peýdalanýarlar. Şeýlelikde, Türkmenistanda söwdany sanlylaşdyrmak ulgamynda esasy iki ugry görkezmek bolar: olar häzirki zaman tehnologiýalaryny işjeň ulanmakdan we müşderileri içgin seljermekden ybaratdyr.

Sanly ulgama geçilmegi ýurdumyzyň hususy pudagy üçin hem oňaýly mümkinçilikleri döredýär. Hormatly Prezidentimiz bu ulgamy goldamaga aýratyn üns berýär. Ösen tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, iň täze enjamlaryň we programma üpjünçiliginiň herekete girizilmegi, maglumat serişdeleriniň netijeli ulanylmagy bilen birlikde, ulgamdaky sanly özgertmeler dolandyryş çemeleşmelerinde düýpli özgerişlikleri hem göz öňünde tutýar. Munuň özi kärhanalary ösdürmegiň innowasion usullaryna giň ýol açýar. Sanly ulgama geçmegiň netijesinde döredilýän gurallaryň giň gerimli bolmagy hususy işewürligi ýola goýmaga we ösdürmäge ýardam edýär. Daşary ýurtlarda, dünýäniň islendik sebitindäki işewür hyzmatdaşlar bilen gatnaşyklary ösdürmek üçin amatly şertleri döredýär.

Ýurdumyzda ýokary tehnologiýaly pudaklary, hususan-da, elektron senagaty ösdürmäge kuwwatly itergi berildi. Türkmen hünärmenleri tarapyndan işlenip taýýarlanylan täze sanly önümleriň durmuşda giňden ulanylýandygy bellärliklidir. Olar hili we amatlylygy boýunça daşary ýurtlaryň sanly önümlerinden birjik-de pes däldir. Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň 26-njy iýulynda geçirilen mejlisinde «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna» laýyklykda, milli programma önümlerini döretmekde we ýörite enjamlary öndürmekde ýöriteleşen kiçi hem-de orta telekeçiligi goldamak boýunça çäreleri görmegiň göz öňünde tutulýandygy barada aýdyldy. “Tehno Merkez” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti tarapyndan ýurdumyzda dürli görnüşli serwer, maglumat saklaýjy we kiberhowplardan goraýjy enjamlaryň önümçiligini ýola goýmagyň maksadalaýykdygy öwrenildi. Şunuň bilen birlikde, geljekde serwer enjamlaryna abatlaýyş, tehniki goldaw bermek işlerini, “akylly” şäher, “akylly” öý ulgamlary üçin zerur bolan enjamlaryň önümçiligini ýola goýmak göz öňünde tutulýar. Munuň özi goşmaça iş orunlaryny döretmäge, işgärleriň hünär derejesini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berer.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmäge uly üns berilýändigini, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri ýola goýmakda maksatnamalaýyn çäreleriň durmuşa geçirilýändigini nygtady. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda serwer, maglumat saklaýjy we kiberhowplardan goraýjy enjamlaryň önümçiligini ýola goýmak baradaky teklibi goldap, bu ugurda degişli işleri geçirmegi tabşyrdy.

Öňdebaryjy tehnologiýalar hyzmatlar ulgamyny hem düýpli özgerdýär. Mälim bolşy ýaly, häkimlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň önümçilik işini awtomatlaşdyrmak, bellige we hasaba almak işini ýeňilleşdirmek maksady bilen hem-de raýatlara amatly bolar ýaly, Türkmenistanyň döwlet hyzmatlarynyň e.gov.tm bitewi portaly döredildi. Bu portal raýatlardyr telekeçilere elektron görnüşde döwlet hyzmatlaryny hödürlemek üçin awtomatlaşdyrylan «Bir penjire» maglumat ulgamy görnüşindedir. Maglumat we telekommunikasiýalar ulgamynda ýerine ýetirilýän işleriň hukuk taýdan kadalaşdyrylyşynyň kämilleşdirilmegi dowam etdirilýär. Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak hem-de «Elektron hökümet» ulgamyny doly derejede herekete girizmek boýunça netijeli işler alnyp barylýar.

Türkmenistanyň Prezidentiniň degişli Kararyna laýyklykda, «Türkmenaragatnaşyk» agentligi ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça ygtyýarly edara diýlip kesgitlenildi. Agentlige ýüklenen wezipeleriň çäklerinde ýerli we öýjükli telefon aragatnaşygy, internet, poçta hyzmatlary, sanly ykdysadyýet, kiberhowpsuzlyk, emeli hemra aragatnaşygy, milli teleradioýaýlymlar, hünärmenleri taýýarlamak ugurlary boýunça işler durmuşa geçirilýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyz sanly we mobil hyzmatlaryň ählumumy elýeterliligini üpjün etmegi esasy meseleleriň biri hökmünde kesgitledi. Pudagyň hünärmenleri öňdebaryjy tehnologiýalara esaslanýan giň gerimli aragatnaşyk ulgamyny döretmäge, aragatnaşyk hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmaga, görnüşlerini artdyrmaga, şol sanda ýurdumyzyň iň çetki künjekleriniň ilaty üçin hem internete elýeterliligi üpjün etmäge gönükdirilen iri taslamalary durmuşa geçirýärler. Şunuň bilen baglylykda, «Türkmenistanyň Prezidentiniň obalaryň, şäherçeleriň, etraplardaky şäherleriň we etrap merkezleriniň ilatynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini özgertmek boýunça 2028-nji ýyla çenli döwür üçin Milli maksatnamasy» täzeçil usulda dowam etdirilip, welaýatlary we şäherleri sanlylaşdyrmagyň, olary durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň möhüm şertine öwrülýär.

Sanly aragatnaşyk ýaýlymlary, emeli aň, robotlaşdyrmak — häzirki wagtda bularyň ählisi biziň gündelik durmuşymyzyň aýrylmaz bölegine öwrüldi. Şol bir wagtyň özünde, sanly tehnologiýalar ýokary bilimli hünärmenleriň taýýarlanylmagyny talap edýär. «Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasy» bu ugurda öňde goýlan wezipeleri çözmäge gönükdirilendir. Onuň durmuşa geçirilmegi maglumat gurşawynyň döredilmegini, jemgyýetiň aň-bilim mümkinçilikleriniň artdyrylmagyny, halkara ülňüleriň derejesinde ugurdaş usullaryň kämilleşdirilmegini üpjün etmekden ugur alýar. Şu maksat bilen, Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan giň gerimli özgertmeler häzirki wagtda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli dowam etdirilýär. Ylmy-barlag institutlarynda, ýokary okuw mekdeplerinde, ýurdumyzyň beýleki ugurdaş düzümlerinde düýpli we amaly ylmy barlaglaryň geçirilmegi, olaryň geriminiň giňeldilmegi üçin ähli zerur şertler döredilýär. Şunda 7-nji iýunda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde döwlet Baştutanymyzyň Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkezine halkara ylmy-tehnologiýa parky hukuk derejesini bermek hakynda Karara gol çekendigini bellemek gerek. Bu çözgüt alymlarymyza we inženerlerimize daşary ýurtlaryň abraýly ugurdaş merkezleri, şol sanda Halkara ylmy parklaryň assosiasiýasy bilen hyzmatdaşlygy has-da pugtalandyrmaga mümkinçilik berer.

Ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli özgertmeler maksatnamalaryna laýyklykda, ylym-bilim, önümçilik ulgamlaryndaky gatnaşyklar yzygiderli ösdürilýär. Şunda jemgyýetiň intellektual mümkinçiliklerini doly peýdalanmak, ykdysadyýetiň işjeň ösüşini gazanmak, hil taýdan täze derejä çykarmak üçin ylmyň öňdebaryjy gazananlaryny ornaşdyrmak esasy şert bolup, ol ýokary tehnologiýalary, düýpli we amaly barlaglaryň netijelerini peýdalanmak bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň milli ykdysadyýeti innowasiýalaşdyrmagy çaltlandyrmak, işewürlik hem-de maýa goýum işjeňligini artdyrmak, ylmy gözlegleri köp talap edýän pudaklarda iş bilen üpjünçiligi ýokarlandyrmak, öňdebaryjy maglumat tehnologiýalaryny jemgyýetiň ähli ugurlaryna ornaşdyrmak boýunça alyp barýan döwlet syýasaty halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär.

2024-nji ýylyň 27-nji awgustynda Tatarystan Respublikasynyň Kazan şäherinde Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-tatar iş toparynyň dokuzynjy mejlisi geçirildi. Bu mejlise türkmen tarapyndan Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministri S.Joraýew hem-de tatar tarapyndan Tatarystan Respublikasynyň Premýer-ministriniň orunbasary – Tatarystan Respublikasynyň Senagat we söwda ministri O.W.Korobçenko başlyklyk etdiler.

Aşgabat, 26-njy awgust. Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow “Dragon Oil” kompaniýasynyň direktorlar geňeşiniň başlygy Saýed Al Taýeri kabul etdi.

Myhman wagt tapyp kabul edendigi hem-de ýola goýlan netijeli hyzmatdaşlygyň möhüm meselelerini ikiçäk söhbetdeşlikde ara alyp maslahatlaşmaga döredilen mümkinçilik üçin hoşallyk bildirip, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyza mähirli salamyny beýan etdi. Garaşsyz Türkmenistanyň ýeten belent sepgitleri Milli Liderimiziň ady bilen berk baglanyşyklydyr.

Döwlet Baştutanymyz işewüri myhmansöýer türkmen topragynda mübärekläp, şu gezekki saparyň çäklerinde geçiriljek duşuşyklaryň ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de ösdürilmegine ýardam berjekdigine ynam bildirdi. Bellenilişi ýaly, Türkmenistan bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň arasyndaky dostlukly gatnaşyklar köp ýyllaryň dowamynda özara düşünişmek, ynanyşmak, hormat goýmak esasynda yzygiderli ilerledilýär. Häzirki wagtda ýurtlarymyzyň hyzmatdaşlygy ikitaraplaýyn esasda, şeýle hem BMG-niň, beýleki iri halkara guramalaryň çäklerinde alnyp barylýar.

Ýangyç-energetika pudagy Türkmenistan bilen BAE-niň özara gatnaşyklarynyň esasy ugurlarynyň biri bolup durýar. Hormatly Prezidentimiz nebitgaz senagatynyň ýurdumyzyň iň depginli ösýän pudaklarynyň biridigini nygtady. Pudagy ösdürmegiň strategiýasy ýerli çig mal serişdelerini ulanmak arkaly milli ykdysadyýetimiz, eksport üçin önümleri öndürmäge gönükdirilendir. “Nebitgaz senagatyny ösdürmekde Birleşen Arap Emirlikleriniň baý tejribesi bar” diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we BAE-niň öňdebaryjy kompaniýalary bilen bu ulgamda hyzmatdaşlyk etmegiň oňyn tejribesiniň toplanandygyny kanagatlanma bilen belledi.

Duşuşygyň dowamynda bilelikdäki işiň toplanan baý tejribesini we ýangyç-energetika toplumyny mundan beýläk-de ösdürmek boýunça Türkmenistanyň meýilnamalaryny nazara almak bilen, köpýyllyk hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Nebitiň, gazyň gazylyp alynýan hem-de gaýtadan işlenilýän möçberini, ýurdumyzyň energiýa serişdeleriniň, taýýar nebit, gazhimiýa önümleriniň eksportyny artdyrmak milli ykdysadyýetimiziň bu möhüm pudagynyň öňünde durýan esasy wezipeleriň hataryndadyr. Hormatly Prezidentimiz Türkmenistanda işewürlik üçin döredilen amatly şertleri göz öňünde tutup, däp bolan hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek üçin giň mümkinçilikleriň bardygyny belledi we türkmen tarapynyň kompaniýanyň anyk tekliplerine seretmäge taýýardygyny aýtdy.

Işewür bildirilýän ynam üçin hoşallygyny beýan edip, “Dragon Oil” kompaniýasynyň öz üstüne alan şertnamalaýyn borçnamalaryny abraý bilen ýerine ýetirmegi üçin mundan beýläk-de ähli tagallalary etjekdigine ynandyrdy.

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we “Dragon Oil” kompaniýasynyň direktorlar geňeşiniň başlygy Saýed Al Taýer birek-birege hoşniýetli arzuwlaryny beýan edip, özara bähbitli hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de ösdüriljekdigine ynam bildirdiler.

Türkmenistan sebit we ählumumy gün tertibiniň ileri tutulýan meselelerini ara alyp maslahatlaşmakda, olaryň sazlaşykly çözgütlerini işläp taýýarlamakda işjeň orny eýeläp, Birleşen Milletler Guramasy bilen strategik hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga aýratyn ähmiýet berýär. Şunda Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek meselesi hem bar. Bu möhüm ulgamda hyzmatdaşlyk türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başyny başlan we häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan yzygiderli durmuşa geçirilýän daşary syýasatymyzyň esasy ugurlarynyň biridir.

Türkmenistan Durnukly ösüş maksatlarynyň ählisini, ýagny 17-sini hem resmi taýdan kabul edip we olary milli meýilnamalara, durmuş-ykdysady strategiýalara uýgunlaşdyryp, umumy abadançylygyň, ösüşiň bähbitlerine laýyk gelýän netijeli halkara gatnaşyklary giňeltmäge hemmetaraplaýyn ýardam bermäge çalyşýar. Bularyň ählisi BMG-niň Baş Assambleýasynyň öňde boljak 79-njy sessiýasynda ýurdumyzyň ileri tutýan garaýyşlarynda-da öz beýanyny tapýar. Bu sessiýa şu ýylyň sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Nýu-Ýorkdaky ştab-kwartirasynda öz işine başlar.

Dürli ulgamlarda bilelikdäki ugurdaş taslamalaryň we maksatnamalaryň, şol sanda «Türkmenistan bilen BMG-niň arasynda durnukly ösüş ulgamynda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň Çarçuwaly maksatnamasynyň» üstünlikli durmuşa geçirilmegi Birleşen Milletler Guramasy we onuň ýöriteleşdirilen edaralary bilen dialogyň netijeli, uzak möhletli häsiýete eýedigine şaýatlyk edýär. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň maýynda «Türkmenistan — BMG» strategik maslahat beriş geňeşiniň täzelenen düzüminiň birinji mejlisiniň geçirilendigini bellemelidiris. Onuň dowamynda “Türkmenistan bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasynda durnukly ösüş ulgamynda hyzmatdaşlygyň 2026 — 2030-njy ýyllar üçin Çarçuwaly maksatnamasyny” taýýarlamak boýunça «Ýol kartasy» kabul edildi.

Şu ýylyň 6-njy iýulynda Aşgabatda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretary bilen geçirilen gepleşikleriň dowamynda döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, ýurdumyz «Gün tertibi — 2030-a» milli derejede hem, halkara tagallalar babatda hem işjeň gatnaşýar. Şunuň bilen baglylykda, çalşykly dolanyşykdaky ykdysadyýete geçmegiň Ählumumy çarçuwaly maksatnamasyny işläp taýýarlamak hakynda Türkmenistanyň teklibine üns çekildi. Mälim bolşy ýaly, bu başlangyç şu ýylyň fewralynda Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde geçirilen Bütindünýä hökümet sammitinde beýan edildi. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyrygy boýunça sammite ýurdumyzyň wekiliýeti gatnaşdy. Şunda onuň düzüminde bitewi standart görkezijileri we hasabatlylygy ýöretmek, aýratyn wajyp tebigy serişdeler babatda halkara derejede hyzmatdaşlyk etmek, Ýapyk aýlanyşykly ykdysadyýetiň tehnologiýalarynyň ählumumy innowasion gaznasyny döretmek, mümkinçilikleri artdyrmak we tejribe alyşmak ýaly esasy dört ugur ileri tutulýan wezipe hökmünde görkezilýär.

Ulag ulgamy hem Türkmenistan bilen BMG-niň arasyndaky hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugry bolup durýar. Ýurdumyzyň teklibi boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy bu strategik ulgamda özara gatnaşyklary ösdürmäge gönükdirilen Kararnamalaryň birnäçesini kabul etdi. Şol başlangyçlaryň ähmiýetlidigi we derwaýysdygy äşgärdir, çünki ulag-kommunikasiýa pudagy dünýä ykdysadyýetiniň möhüm ugurlarynyň biri bolup durýar. Munuň özi dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň durnuklylygyna, deňagramlylygyna gönüden-göni täsir edýär, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde möhüm orny eýeleýär.

Häzirki zaman şertlerinde ulag diplomatiýasynyň ähmiýeti barha artýar. Türkmenistan ony ilerletmäge uly ähmiýet berýär. 2016-njy ýylyň noýabrynda Aşgabatda BMG-niň durnukly ulag boýunça birinji ählumumy maslahaty geçirildi. Wekilçilikli forum bu ugurda özara bähbitli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge hil taýdan täze, kuwwatly itergi berdi. 2022-nji ýylyň awgustynda bolsa Türkmenbaşy şäherinde deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesinde halkara maslahat geçirildi. Bu maslahat Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda Türkmenistanyň başlangyjy boýunça guraldy. Şeýlelikde, Gahryman Arkadagymyzyň bu ulgamda halkara gatnaşyklary ösdürmek we ony täze derejä çykarmak babatda öňe süren oňyn başlangyçlary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ulag strategiýasynda üstünlikli dowam etdirilýär.

Türkmenistan Ýapyk aýlanyşykly ykdysadyýete geçmek boýunça ählumumy Çarçuwaly maksatnamany işläp düzmäge, BMG-niň Ykdysady we Durmuş meseleleri boýunça departamenti we BMG-niň sebitleýin ykdysady komissiýalarynyň bäşisi bilen hyzmatdaşlykda BMG-niň 2026 — 2035-nji ýyllar döwründe «Durnukly ulagyň onýyllygyny» durmuşa geçirmek üçin Hereketleriň meýilnamasynyň taslamasyny hödürlemäge taýýarlyk görýär. Mundan başga-da, her ýylyň 26-njy noýabrynda bellenilýän Bütindünýä durnukly ulag gününe bagyşlanan halkara çäräni we BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek üçin ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek» atly Kararnamasyna laýyklykda, Durnukly ulagyň dostlary toparynyň ministrler derejesindäki nobatdaky duşuşygyny geçirmegi teklip edýär. Agzalan toparyň 2022-nji ýylyň iýulynda Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy tarapyndan döredilendigini hem-de bu ulgamda giň köptaraplaýyn dialogy saklamak üçin resmi däl meýdança bolup hyzmat edýändigini ýatlatmalydyrys. Onuň işi BMG-niň 2026 — 2035-nji ýyllar döwründe «Durnukly ulagyň onýyllygynyň» çäklerinde tagallalary birleşdirmäge gönükdirilendir. Toparyň birinji ministrler maslahaty 2024-nji ýylyň aprelinde Birleşen Milletler Guramasynyň Nýu-Ýorkdaky ştab-kwartirasynda geçirildi.

Şeýle hem şu ýylyň 17-nji aprelinde BMG-niň Baş Assambleýasynyň çäklerinde Türkmenistanyň başlangyjy esasynda durnukly ulag ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek boýunça ýokary derejeli mejlisiň geçirilendigi bellärliklidir. Durnukly ösüş hepdeliginiň çäklerinde BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynyň Başlygy Dennis Frensis tarapyndan çagyrylan mejlise ýöriteleşdirilen halkara guramalaryň, ugurdaş milli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, Birleşen Milletler Guramasyna agza ýurtlaryň diplomatik wekilhanalarynyň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar.

Türkmenistanyň başlangyçlarynyň hatarynda Durnukly ulag arabaglanyşygynyň ählumumy atlasyny döretmek teklibi hem bar. Munuň özi durnukly ulag boýunça birinji ählumumy maslahatda badalga berlen “Aşgabat prosesiniň” logiki dowamy bolar. Bu teklip köptaraplaýyn hyzmatdaşlyk esasynda özara ylalaşykly hereketleri işläp düzmäge gönükdirilendir. Şeýle-de ýurdumyz Ählumumy energetika howpsuzlygy we durnukly ösüş boýunça hyzmatdaşlygyň bileleşigini döretmek başlangyjyny öňe sürýär. Onuň çäklerindäki hyzmatdaşlygyň esasy wezipesi hemmeler üçin ygtybarly, durnukly energiýanyň elýeterliligini üpjün etmäge gönükdirilen maksatlaryň bölünmezliginden we özara baglanyşygyndan ybaratdyr.

Ekologiýa we howanyň üýtgemegi bilen bagly mesele hem Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň çägindäki işiniň üns merkezinde durýar. Merkezi Aziýada daşky gurşaw meselelerine strategik taýdan çemeleşmekde möhüm ädim hökmünde ýurdumyz ýöriteleşdirilen düzümi — BMG-niň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmek babatdaky işini dowam etdirer. Bu ugurda eýýäm belli bir ädimler ädildi. 2023-nji ýylyň noýabrynda sebit maksatnamalaryny işläp taýýarlamak üçin Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak ministrligi bilen BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasynyň (ÝUNEP) arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekilendigini bellemek möhümdir. Şol sebit maksatnamalary howa tehnologiýalaryny Türkmenistana we Merkezi Aziýanyň döwletlerine geçirmäge gönükdirilendir.

Türkmenistan bu ulgamda ählumumy tagallalary utgaşdyrmak boýunça halkara başlangyçlara we ylalaşyklara işjeň gatnaşmak bilen, Pariž ylalaşygyny goldap, ony 2016-njy ýylyň oktýabrynda tassyklady. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda degişli milli maksatnamalaryň birnäçesi kabul edildi. Howa gün tertibi boýunça maksatlara ýetmek üçin degişli kanunçylyk-hukuk binýady yzygiderli kämilleşdirilýär. 2019-njy ýylda Howanyň üýtgemegi boýunça Milli strategiýanyň täze, rejelenen görnüşi tassyklanyldy. Resminama inklýuziw häsiýete eýedir hem-de ykdysadyýetiň we durmuş ulgamynyň ähli esasy pudaklarynyň täze talaplara uýgunlaşmagy boýunça çäreleriň giň sanawyny özüne birleşdirýär. Ýangyç-energetika toplumyna aýratyn üns berilýär. Şunda zyňyndylary azaltmak boýunça uly işler ýerine ýetirilýär. Ekologiýa, tebigaty goramak babatdaky talaplaryň ýerine ýetirilmegi ýurdumyzda iri düzümleýin we şähergurluşyk taslamalaryny durmuşa geçirmegiň esasy şerti bolup durýar. Bu babatda Köpetdagyň etegindäki ajaýyp künjekde gurlan Arkadag şäherini mysal getirmek bolar.

Türkmenistanyň Ählumumy metan borçnamasyna goşulmagy ýurdumyzyň häzirki döwrüň möhüm wezipelerini çözmäge jogapkärçilikli çemeleşýändiginiň aýdyň güwäsidir. Mälim bolşy ýaly, bu çözgüt barada hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow 2023-nji ýylyň 30-njy noýabry — 12-nji dekabry aralygynda Birleşen Arap Emirlikleriniň Dubaý şäherinde geçirilen Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahatynda resmi taýdan beýan etdi. Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň halkara guramalar hem-de hyzmatdaş ýurtlar bilen borçnamadan gelip çykýan şertleri ýerine ýetirmäge gönükdirilen taslamalaryň we maksatnamalaryň çäklerinde hyzmatdaşlygy dowam etdirjekdigini aýtdy.

Ýeri gelende bellesek, metan atmosferada ähmiýeti boýunça üçünji parnik gazydyr. Ol kömürturşy gazyndan soň howanyň ählumumy maýlamagynyň ikinji çeşmesi bolup durýar. Metanyň atmosferada jemlenmeginiň artmagy howanyň gyzgynlyk derejesiniň ýokarlanmagyna we parnik täsiriniň güýçlenmegine getirýär. Hormatly Prezidentimiz “СОP28” maslahatynda eden çykyşynda BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasynyň maslahatlaryny nazara almak bilen hem-de BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň işjeň goldamagynda howa boýunça Pariž ylalaşygy esasynda Türkmenistanyň milli derejede kesgitlenen goşandyny (NDC) taýýarlandygyny we ony 2022-nji ýylyň maýynda tassyklandygyny belledi. Bu strategik resminamada 2030-njy ýylda parnik gazlarynyň zyňyndylaryny, 2010-njy ýylyň derejesine görä, 20 göterim azaltmak göz öňünde tutulýar.

BMG bilen köpugurly hyzmatdaşlykda Türkmenistan Araly halas etmek meselesine hem aýratyn üns berýär. 2023-nji ýylyň maýynda ýurdumyzyň başlangyjy bilen BMG-niň Aziýa — Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasy «Birleşen Milletler Guramasynyň Aral deňziniň sebiti üçin Ýörite maksatnamasynyň döredilmeginiň şertlerine garamak» atly Kararnamany kabul etdi. Ony ýerine ýetirmek maksady bilen, Milletler Bileleşiginiň degişli edaralary bilen BMG-niň Ýörite maksatnamasyny (UNSPAS) döretmek üçin taslama resminamalaryny taýýarlamak boýunça geňeşmeler dowam etdiriler. Şunuň bilen bir hatarda, Hazar deňziniň gaýtalanmajak tebigy baýlyklaryny gorap saklamak özara gatnaşyklaryň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda durýar. Bu meselede halkara tagallalara anyk mazmun bermek üçin Türkmenistan 2025-nji ýylda ikinji Hazar daşky gurşaw forumyny guramagy teklip edýär.

Biziň ýurdumyz Hazarda netijeli döwletara we köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmäge, ugurdaş şertnama-hukuk binýadyny pugtalandyrmaga saldamly goşant goşýar. Türkmenistanyň Hazar deňziniň meseleleri boýunça pudagara toparynyň mejlisleri yzygiderli geçirilýär. Sebitde hyzmatdaşlygy ösdürmek, dürli ugurlar boýunça amala aşyrylýan işleri seljermek, deňiz ylmy barlaglaryny geçirmek, Hazar bilen baglanyşykly halkara hukuk we milli resminamalary işläp taýýarlamak, ýurdumyzda degişli halkara ylalaşyklaryň ýerine ýetirilişine syn bermek hem-de degişli usulyýet maglumatlaryny taýýarlamak maksady bilen, Hazar deňzi instituty döredildi. Türkmenistan tarapyndan «Hazar ekologik başlangyjy» hem öňe sürüldi. Ol Hazar deňziniň gurşawyny we biologik serişdelerini gorap saklamak, emele gelen ekologik meseleleri çözmek bilen bagly wezipeleriň giň toplumy boýunça ýokary derejede hyzmatdaşlyk etmek üçin halkara meýdança bolup hyzmat eder. Hormatly Prezidentimiz degişli teklibi Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda beýan etmek bilen, bu başlangyjyň BMG, onuň agentlikleri, edaralary we institutlary bilen ysnyşykly hyzmatdaşlykda amala aşyrylmalydygyny belledi.

Ynsanperwer ulgamda däp bolan gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek hem ýurdumyzyň daşary syýasatynyň esasy ugurlarynyň hatarynda durýar. Hususan-da, Türkmenistan BMG-niň edaralary bolan BMG-niň Parahatçylygy gurmak boýunça komissiýasynyň, «BMG — Zenanlar» düzüminiň we beýleki halkara, sebit guramalarynyň gatnaşmagynda «Zenanlar, parahatçylyk we howpsuzlyk» atly ählumumy gün tertibini durmuşa geçirmek boýunça zenanlar dialogynyň yzygiderli esasdaky geňeşmeleriniň mehanizmini döretmek meselesine seretmegi möhüm hasaplaýar. Şeýle mehanizmiň işi Türkmenistanyň başlangyjy esasynda döredilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogynyň maksatlaryna laýyk gelýär. Ol geçen ýyllaryň dowamynda zenanlaryň hukuklaryny we mümkinçiliklerini giňeltmek, olaryň jemgyýetiň syýasy, durmuş-ykdysady, medeni-ynsanperwer durmuşyna gatnaşmak derejesini ýokarlandyrmak işinde dünýäniň iň gowy tejribesini alyşmak üçin netijeli binýada öwrüldi. Şunuň bilen bir hatarda, bu format ähli ugurlar boýunça oňyn sebit hyzmatdaşlygyny ilerletmäge, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmäge ýardam edýär.

Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasynyň barşynda «Ýaşlar, parahatçylyk we howpsuzlyk» halkara gün tertibini durmuşa geçirmek maksady bilen, Merkezi Aziýanyň ýaşlar dialogynyň işini goldamagy dowam etdirmegi maksat edinýär. Bu formatyň ýurdumyzyň başlangyjy boýunça 2023-nji ýylyň 2-nji oktýabrynda Arkadag şäherinde geçirilen “Dialog — parahatçylygyň kepili” atly halkara ýaşlar forumynyň çäklerinde döredilendigini ýatlatmalydyrys. Munuň özi gol çekilen degişli Jarnamada berkidildi. Onuň maksady sebitiň bäş ýurdunyň ýaşlar guramalarynyň arasyndaky göni gatnaşyklaryň ösdürilmegini höweslendirmekden we goldaw bermekden ybaratdyr.

Türkmenistan raýatsyzlygy azaltmak we onuň öňüni almak boýunça halkara tagallalaryň birleşdirilmegi ugrunda-da çykyş edýär we bu mesele boýunça sebit maslahatyny geçirmegi göz öňünde tutýar. Şunuň bilen birlikde, ýurdumyz sport ugry boýunça hyzmatdaşlyga uly üns berýär. «Sport parahatçylygyň we ösüşiň hatyrasyna» atly ählumumy gün tertibini öňe sürmekde esasy gatnaşyjylaryň biri hökmünde ýurdumyz sport diplomatiýasyna aýratyn ähmiýet berýär. Şunda 2024-nji ýylyň aprelinde Nýu-Ýork şäherinde BMG-niň Baş Assambleýasynyň Durnukly ösüş hepdeliginiň çäginde geçirilen BMG-niň ilkinji Diplomatik dostluk oýunlarynyň tejribesine esaslanyp, Türkmenistan BMG-niň howandarlygynda şeýle oýunlary her ýylda geçirmegiň tejribesini berkitmäge gönükdirilen Kararnamanyň taslamasyny Baş Assambleýanyň garamagyna hödürlemäge taýýarlyk görýär. Resminamanyň esasy maksady halkara ynsanperwer hyzmatdaşlygy, döwletara dialogy we ynanyşmagy pugtalandyrmak üçin gural hökmünde sportuň mümkinçiliklerini amala aşyrmakdan ybaratdyr.

Türkmenistan medeniýet ulgamynda giň netijeli gatnaşyklar boýunça işjeň orny eýeleýär. Bu babatda beýik türkmen şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli giň gerimli çäreleriň geçirilmegini aýdyň mysallaryň biri hökmünde görkezmek bolar. Beýik şahyryň döredijilik we filosofik mirasy tutuş Gündogara hem-de dünýä degişlidir. Magtymgulynyň eserleri häzirki wagtda-da döwletleriň we halklaryň arasynda dostluga, özara düşünişmäge, hoşniýetli goňşuçylyga çagyryş bolup ýaňlanýar. Munuň özi Milletler Bileleşiginiň esasy ýörelgelerine doly laýyk gelýär. Şeýle hem medeniýetara dialogy güýçlendirmek, BMG-niň Baş Assambleýasynyň halkara gatnaşyklarda köpdilliligi goldamak hakynda Kararnamalaryny durmuşa geçirmek üçin Türkmenistan BMG-niň Baş Assambleýasynyň «Bütindünýä türki dilleriň güni» atly Kararnamasynyň taslamasyny ilerletmek işini dowam etmegi teklip edýär.

Şeýlelikde, BMG-niň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasynyň wise-başlyklygyna saýlanan Bitarap Türkmenistan bu sessiýa gatnaşmaga taýýarlyk görmekde jogapkärçilikli we yzygiderli çemeleşmäni görkezmek bilen, ählumumy parahatçylygyň, abadançylygyň, durnukly ösüşiň bähbitlerine laýyk gelýän köpugurly halkara hyzmatdaşlyga ygrarlydygyny ýene-de bir gezek tassyklaýar.

Türkmenistanda durmuşa geçirilýän giň gerimli senagatlaşdyrmak maksatnamalaryna laýyklykda, iri senagat kärhanalary guruldy we gurluşyklary dowam edýär. Durmuş-hojalyk, beýleki maksatly köp sanly desgalar ýaly, bu önümçilik toplumlary hem elektrik energiýasy bilen ygtybarly, bökdençsiz üpjün edilmegi talap edýär. Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda bu möhüm pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny düýpli döwrebaplaşdyrmak hem-de pugtalandyrmak boýunça Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan netijeli işler üstünlikli durmuşa geçirilýär.

Pudagy ösdürmäge ägirt uly maýa goýumlaryň gönükdirilmegi bilen, soňky ýyllarda energetika senagatynyň önümçilik kuwwaty ep-esli artdy. Munuň özi diňe bir ýurdumyzyň içerki isleglerini kanagatlandyrmaga däl, eýsem, elektrik energiýasynyň daşary ýurtlara eksport edilýän möçberini-de ýylsaýyn artdyrmaga mümkinçilik berýär. Şu ýylyň birinji ýarymynda Energetika ministrligi tarapyndan önümleri öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasynyň 108,4 göterim berjaý edilmegi hem pudagyň durnukly ösüşiniň üpjün edilýändigini aýdyň görkezýär.

Türkmenistanda elektroenergetika pudagyny ösdürmegiň degişli Konsepsiýasyna laýyklykda, Diýarymyzyň ähli künjeginde dünýäniň meşhur önüm öndürijileriniň öňdebaryjy enjamlary bilen enjamlaşdyrylan häzirki zaman gaz turbinaly elektrik stansiýalary, ýokary woltly elektrik geçiriji ulgamlar, paýlaýjy elektrik beketler bina edildi we işe girizildi. Paýtagtymyzyň, beýleki şäherleriň, ilatly ýerleriň energiýa üpjünçilik ulgamlary täzelenildi. Pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak boýunça amala aşyrylýan işleriň çäklerinde soňky ýyllarda onuň düzüminiň üsti gaz turbinaly elektrik beketler, şol sanda Aşgabatda, Ahal, Balkan, Lebap, Daşoguz welaýatlarynda gurlan elektrik beketler bilen ýetirildi. Mary DES-inde ýurdumyzda ilkinji utgaşykly bug-gaz elektrik stansiýasy işe girizildi.

Häzirki wagtda Balkan welaýatynyň Türkmenbaşy etrabynda kuwwaty 1574 megawat bolan, utgaşykly dolanyşykda işleýän elektrik stansiýasynyň gurluşygy alnyp barylýar. Geçen ýylyň noýabrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda onuň düýbüni tutmak dabarasy geçirilipdi. Bu iri desga ýurdumyzda kuwwaty boýunça ikinji elektrik stansiýasy bolar. Ol senagat taýdan barha ösýän Balkan welaýatynyň sarp edijilerini elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün eder. Stansiýanyň öndürýän elektrik energiýasynyň artykmaç bölegi ýurdumyzyň bitewi halkalaýyn energoulgamyna gönükdiriler, şeýle hem ony goňşy ýurtlara ibermäge mümkinçilik dörär. Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň işe girizilmegi-de elektrik stansiýalarynyň bökdençsiz işledilmegi üçin giň mümkinçilikleri açýar.

Ýurdumyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa serişdeleriniň öndürilmegine uly üns berilýär. Balkan welaýatynda gurluşygy alnyp barylýan köpugurly Gün we ýel elektrik stansiýasy gurulýan täze, döwrebap obalary ekologik taýdan arassa elektrik energiýasy bilen üpjün etmäge şert döreder. Diýarymyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini döretmek boýunça işler geljekde-de giň gerimde dowam etdiriler.

Ýurdumyzyň energiýa kuwwatlyklaryny sebitleriň arasynda paýlamak, elektrik geçirijileriň kadaly işlemegini gazanmak maksady bilen, halkalaýyn ulgamy döretmek wezipesi öňde goýlup, bu ugurda netijeli işler alnyp baryldy. Bu taslamanyň birinji tapgyry bolan Ahal — Balkan bölegi 2021-nji ýylda guruldy. Taslamanyň Mary — Ahal bölegi bolsa 2023-nji ýylda işe girizildi. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda taslamanyň üçünji tapgyrynyň — Balkan — Daşoguz böleginiň gurluşygy tamamlanyp, ulanmaga berildi. Şeýle-de bu tapgyryň çäklerinde her biriniň güýjenmesi 500 kilowolt bolan «Balkan» we «Daşoguz» elektrik beketleri guruldy. Jemi uzynlygy 572 kilometre ýetýän Balkan — Daşoguz elektrik geçirijisini çekmek boýunça ähli işleriň ýurdumyzyň gurluşykçylary tarapyndan amala aşyrylandygyny bellemek gerek. Bu möhüm taslamanyň durmuşa geçirilmegi Türkmenistana Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasynda ilkinjileriň hatarynda bitewi halkalaýyn energoulgamy döretmäge mümkinçilik berdi. Energiýa halkasy welaýatlaryň we Aşgabat şäheriniň energiýa ulgamlarynyň arasynda özara baglanyşyk arkaly Diýarymyzyň energiýa ulgamynyň ygtybarlylygyny üpjün eder. Şonuň netijesinde, energiýa bloklaryny, elektrik beketlerini, elektrik geçiriji ulgamlary sarp edijilere päsgel bermezden bejermek hem-de döwrebaplaşdyrmak mümkin bolar.

Täze tehnologiýalary we ylmyň gazananlaryny ornaşdyrmak esasynda milli ykdysadyýeti döwrebaplaşdyrmak hem-de diwersifikasiýalaşdyrmak arkaly Türkmenistan häzirki döwürde bu ugurda işjeň syýasaty alyp barýar. Ähli gyzyklanma bildirýän daşary ýurt döwletleri, halkara guramalar we dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalary bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek bu syýasatyň esasy ugurlarynyň biridir. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň başyndan bäri birnäçe duşuşyklar geçirildi. Olaryň dowamynda ýurdumyzyň elektroenergetika pudagynda iri taslamalary amala aşyrmak bilen bagly meseleleriň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşyldy.

4-5-nji aprelde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Täjigistan Respublikasyna resmi sapary amala aşyrdy. Gahryman Arkadagymyzyň Prezident Emomali Rahmon bilen geçiren gepleşikleriniň netijeleri boýunça möhüm ylalaşyklar gazanyldy we ikitaraplaýyn resminamalara gol çekildi.

Milli Liderimiz hyzmatdaşlygyň geljegi uly ugurlarynyň biri hökmünde elektroenergetika pudagyna garamagy teklip etdi. Gürrüň, hususan-da, türkmen elektrik energiýasyny Özbegistanyň üsti bilen Täjigistana ibermek barada barýar. Bu mesele geçen ýylyň awgustynda Türkmenistanyň, Täjigistanyň, Özbegistanyň döwlet Baştutanlarynyň sammitiniň çäklerinde Aşgabatda bolan duşuşygyň barşynda Prezident Emomali Rahmon bilen ara alnyp maslahatlaşylypdy. Şunda iki ýurduň elektroenergetika pudagynda hyzmatdaşlyk etmek babatda oňyn tejribesiniň bardygy bellenildi. Halk Maslahatynyň Başlygy Türkmenistanyň şeýle gatnaşyklary dikeltmäge we ony yzygiderli esasda amala aşyrmaga, elektrik energiýasyny, tebigy gazy ibermegiň tehniki, guramaçylyk we beýleki meselelerini jikme-jik ara alyp maslahatlaşmaga taýýardygyny tassyklady.

25-nji iýunda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Pakistan Yslam Respublikasynyň senagat we önümçilik boýunça federal ministri Rana Tanwir Hussaini kabul etdi. Duşuşykda senagat, energetika, ulag ulgamlary, söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda görkezildi. Bu ulgamlarda hyzmatdaşlyk etmek üçin uly mümkinçilikler bar. Şunuň bilen baglylykda, biziň ýurtlarymyzyň iri energetika we kommunikasiýa taslamalaryna işjeň gatnaşýandyklary nygtaldy. Şol taslamalaryň hatarynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan transmilli gaz geçirijisiniň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça elektrik geçirijisiniň hem-de optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlarynyň gurluşygyny görkezmek bolar.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Pakistan Yslam Respublikasynyň senagat we önümçilik boýunça federal ministri Rana Tanwir Hussain bilen geçiren duşuşygynyň dowamynda bu iri düzümleýin taslamalaryň üstünlikli amala aşyrylmagynyň tutuş sebiti durmuş-ykdysady taýdan depginli ösdürmäge itergi berjekdigine, parahatçylygyň we durnukly ösüşiň möhüm şertine öwrüljekdigine ynam bildirildi.

Döwletara gatnaşyklary giňeltmegiň, hususan-da, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) transmilli gaz geçirijisiniň taslamasyny durmuşa geçirmegiň, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan (TOP) ugry boýunça elektrik geçirijisini, optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlaryny çekmegiň meseleleri 23-nji iýulda Söwda-ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki hökümetara toparyň başlyklarynyň, Türkmenistanyň we Pakistan Yslam Respublikasynyň daşary işler ministrleriniň arasynda geçirilen duşuşygyň hem üns merkezinde boldy. Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistan mundan beýläk-de Owganystanyň ykdysadyýetini, durmuş düzümlerini dikeltmäge gönükdirilen anyk ädimleri äder. Munuň şeýledigine döwletimiziň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň sessiýalarynda we beýleki iri halkara forumlarda öňe süren, dünýä jemgyýetçiliginiň giň goldawyna eýe bolan döredijilikli başlangyçlary hem şaýatlyk edýär.

31-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkiýe Respublikasynyň energetika we tebigy serişdeler ministri Alparslan Baýraktary kabul etdi. Duşuşygyň barşynda döwlet Baştutanymyz iki ýurduň energetika, senagat, ulag, aragatnaşyk we beýleki ulgamlardaky hyzmatdaşlygynyň ähmiýetini belledi. Hususan-da, Türkmenistandan Türkiýä elektrik energiýasyny ibermek meselesine üns berildi. Häzirki wagtda Hazar deňziniň türkmen kenarynda gurulýan elektrik stansiýasyndan geljekde türk tarapyna elektrik energiýasyny eksport etmegiň meýilleşdirilýändigi aýdyldy. Mälim bolşy ýaly, türkiýeli hyzmatdaşlar dünýäniň öňdebaryjy elektroenergetika kompaniýalary bilen bilelikde Türkmenistanda häzirki zaman elektrik stansiýalarynyň gurluşygy boýunça birnäçe taslamalary durmuşa geçirdiler. Olarda öndürilýän elektrik energiýasy ýurdumyzyň içerki bazaryna, şeýle hem daşary ýurtlara iberilýär.

Meýilleşdirilen çäreleriň çäklerinde Türkiýe Respublikasynyň energetika we tebigy serişdeler ministri Alparslan Baýraktaryň ýolbaşçylygynda paýtagtymyza gelen wekiliýet “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasynyň, ýurdumyzyň Energetika ministrliginiň ýolbaşçylary bilen duşuşyklary geçirdi. Duşuşyklarda ýangyç-energetika, elektroenergetika ýaly pudaklarda döwletara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegiň geljekki mümkinçilikleri gyzyklanma bildirilip ara alnyp maslahatlaşyldy.

9-njy awgustda Astanada geçirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanyň energetika pudagynda Merkezi Aziýa ýurtlary bilen bilelikde işlemäge taýýardygyny ýene-de bir gezek nygtady. Çykyşynda döwlet Baştutanymyz häzirki zaman şertlerinde halkara energetika hyzmatdaşlygynda, sebitiň ýurtlarynyň energiýa serişdelerine bolan isleglerini kanagatlandyrmakda Merkezi Aziýa döwletleriniň eýeleýän ornunyň ýokarlanýandygyny belledi. Bar bolan we ýakynda dörediljek täze senagat hem-de oba hojalyk kuwwatlyklaryny, infrastruktura desgalaryny, bilelikdäki önümçilik taslamalarynyň durmuşa geçirilmegini nazara almak bilen, Merkezi Aziýa döwletleriniň energiýa serişdelerine barha artýan zerurlyklaryny kanagatlandyrmak strategik maksatdyr. Şeýle ulgam sebitiň ýurtlaryny dünýäniň energetika bazarynda bolup biljek ýaramaz ýagdaýlardan goramalydyr, olaryň ýetirjek täsirlerini peseltmelidir, tehnogen we tebigy häsiýetli garaşylmadyk ýagdaýlarda milli energiýa ulgamlarynyň zerur ätiýaçlyk goruny döretmelidir.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýurdumyzda elektroenergetika pudagynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak we düýpli döwrebaplaşdyrmak, bu pudak üçin ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamak boýunça maksada gönükdirilen işler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Bu işler milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmaga, onuň durnukly ösüşini, ýurdumyzda senagatlaşdyrmagy çaltlandyrmagy, sebitleriň okgunly ösüşini, ata Watanymyzyň halkara energoulgamyna sazlaşykly birleşmegini üpjün etmäge gönükdirilendir.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe sagdynlygyň we ruhubelentligiň ýurdy hökmünde ykrar edilen Türkmenistanda bedenterbiýe, sport bilen meşgullanýanlaryň sany barha artýar. Adam, onuň abadan durmuşy hakyndaky hemmetaraplaýyn alada Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanyp, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Şunlukda, ýurdumyzda bedenterbiýe-sagaldyş hereketi ýylsaýyn barha giň gerime eýe bolýar.

12-nji iýulda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde bellenilişi ýaly, ýurdumyzda sport ulgamyny ösdürmek we kämilleşdirmek, onuň mümkinçiliklerini giňeltmek, ugurdaş köpugurly desgalary döretmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň taýsyz tagallalary netijesinde sport halkymyzyň häzirki durmuşynyň, nesilleriň beden hem ruhy taýdan sagdyn ösmeginiň aýrylmaz bölegine öwrüldi. Häzirki döwürde ýurdumyzyň ähli bilim-terbiýeçilik edaralarynda zerur bolan enjamlar bilen üpjün edilen sport zallary, meýdançalary bar. Sport bilen meşgullanmak üçin mümkinçilikler ýaşaýyş toplumlarynda-da göz öňünde tutulan. Olaryň çäklerinde çagalar üçin oýun, futbol, tennis meýdançalary we beýlekiler hereket edýär. Muňa aýdyň mysallaryň biri hökmünde täzeçil çözgütler esasynda gurlan Arkadag şäherini görkezmek bolar. Bu şäherde köpugurly sport toplumy, suw sport toplumy, 10 müň orunlyk stadion gurlup, ýurdumyzyň ilkinji “akylly” şäheriniň Bedenterbiýe we sport baradaky baş müdirligi döredildi.

Bedenterbiýe-sagaldyş hereketini, ýokary netijeli sporty döwlet tarapyndan goldamagyň çäklerinde bu ugurdaky milli kanunçylyk hem yzygiderli kämilleşdirilýär. “Bedenterbiýe we sport hakynda” (rejelenen görnüşi), “Atçylyk we atly sport hakynda”, “Meýletinçilik hakynda”, “Sportda dopinge garşy göreşmek hakynda” Türkmenistanyň Kanunlarynyň kabul edilmegi munuň şeýledigine şaýatlyk edýär. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, bedenterbiýe we sport ulgamyny ösdürmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Bu ugurda toplumlaýyn çäreleriň geçirilmegi netijesinde sagdyn durmuş ýörelgeleriniň kemala getirilmegi we sportuň dabaralandyrylmagy milli taglymata, adamlary birleşdirýän hem-de eziz Diýarymyzyň okgunly ösüşine ýardam berýän kuwwatly jebisleşdiriji güýje öwrüldi.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe sport ulgamyny kämilleşdirmek, türkmen sportunyň dünýädäki abraýyny belende götermek, ilaty köpçülikleýin sport bilen meşgullanmaga giňden çekmek, bedenterbiýe-sport, Olimpiýa hereketleri arkaly sagdyn durmuş ýörelgelerini has-da ýaýbaňlandyrmak maksady bilen, 2022-nji ýylda Türkmenistanyň Bedenterbiýe we sport baradaky döwlet komiteti döredildi. Bu edaranyň öňünde duran wezipelere laýyklykda, häzirki wagtda Türkmenistanda ýokary derejeli türgenleri taýýarlamak işleri alnyp barylýar, döwrebap, dünýä ülňülerine laýyk gelýän köpugurly stadionlaryň, ýöriteleşdirilen mekdepleriň, awtodromlaryň we beýleki möhüm desgalaryň gurulmagy bilen bagly möhüm taslamalar yzygiderli durmuşa geçirilýär. Bu ugurdaky giň möçberli işler adamlary belent ynsanperwer ýörelgeleriň töwereginde birleşdirýän halkara sport hereketine düýpli goşant goşýan Watanymyzyň abraýynyň mundan beýläk-de ýokarlanmagyna ýardam edýär. Çünki Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň nygtaýşy ýaly, sport ählumumy parahatçylygy, döwletleriň we halklaryň arasyndaky dostlukly gatnaşyklary hem-de netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmagyň möhüm şerti bolup durýar.

Öňdengörüjilikli döwlet syýasaty esasynda bu ulgamda amala aşyrylýan işler oňyn netijeleri berýär. Milli sportumyz ösüşiň täze derejesine çykyp, ýurdumyz iri halkara sport ýaryşlarynyň geçirilýän merkezine öwrülýär. 2017-nji ýylda paýtagtymyzyň Olimpiýa şäherçesinde üstünlikli geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlary munuň aýdyň mysalydyr. Milli ýygyndy toparymyz bu abraýly sport ýaryşynda umumy topar hasaby boýunça birinji orny eýeläp, Watanymyzyň sport abraýyny mynasyp gorady. 2018-nji ýylda geçirilen we ýurdumyzyň hem-de dünýä sportunyň taryhynda täze sahypalary açan “Amul — Hazar” halkara awtorallisi, Agyr atletika boýunça dünýä çempionaty-da bu ugurda aýratyn ähmiýete eýe boldy. 2023-nji ýyldaky Kuraş boýunça 14-nji dünýä çempionatyny, 12 ýaşa çenli türgenleriň arasynda tennis boýunça Merkezi Aziýanyň toparlaýyn birinjiligini ýurdumyzda geçirilen beýleki iri sport ýaryşlarynyň hatarynda görkezmek bolar. Şu ýylyň aprelinde bolsa Aşgabatda hokkeý boýunça halkara ýaryş üstünlikli geçirildi. Oňa GDA döwletleriniň we beýleki ýurtlaryň toparlary gatnaşdylar.

Geçirilýän giň möçberli işleriň netijesinde paýtagtymyz iň ýokary derejeli ýaryşlary geçirmek üçin ähli zerur şertleri özünde jemleýän, dünýä sportunyň okgunly ösýän merkezi hökmünde halkara giňişlikde uly abraýa eýe boldy. Aşgabadyň “Arkalaşygyň täze sport mümkinçilikleriniň şäheri” diýlip yglan edilmegi halkara sport jemgyýetçiligi tarapyndan ýurdumyza bildirilýän uly ynamyň, bedenterbiýäni we sporty ösdürmekde, wagyz etmekde, bu ulgamda halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakda Diýarymyzyň tagallalarynyň ykrar edilýändiginiň nyşany boldy. Mälim bolşy ýaly, bu çözgüt şu ýylyň 24-nji maýynda türkmen paýtagtynda geçirilen GDA-nyň Hökümet Baştutanlarynyň Geňeşiniň nobatdaky mejlisiniň çäklerinde biragyzdan kabul edildi. Munuň özi Aşgabat şäheriniň gününiň öňüsyrasynda türkmenistanlylar üçin ýatdan çykmajak sowgada öwrüldi. Ýurdumyzda we daşary döwletlerde uly seslenmä eýe bolan bu şanly waka Türkmenistanyň GDA-nyň giňişliginde sport ulgamyndaky hyzmatdaşlygy ösdürmäge goşýan uly goşandynyň nobatdaky ykrarnamasydyr.

Halkara Tennis federasiýasynyň (HTF) prezidenti Dewid Haggertiniň we Aziýanyň Tennis federasiýasynyň (ATF) prezidenti Ýuriý Polskiniň ýurdumyza amala aşyran ilkinji sapary hem Türkmenistanyň sport durmuşynda möhüm waka boldy. Şu ýylyň 27-nji martynda myhmanlar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow tarapyndan kabul edildi. Duşuşygyň dowamynda HTF-niň we ATF-nyň Türkmenistan bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmäge gyzyklanma bildirýändikleri tassyklanyldy. Ýurdumyzda sporty goldamaga, jemgyýetimizde sagdyn durmuş ýörelgelerini berkarar etmäge aýratyn üns berilýär. Jenap Dewid Haggerti Türkmenistanda bu ugurda uly üstünlikleriň gazanylandygyny belläp, döwlet Baştutanymyza Halkara Tennis federasiýasynyň güwänamasyny gowşurdy. Şeýle-de şu ýyl Aşgabat şäherindäki Olimpiýa şäherçesiniň Tennis toplumy Aziýanyň Tennis federasiýasy (ATF) tarapyndan «Tennis boýunça Aziýa sebitiniň okuw-türgenleşik merkezi» diýlip ykrar edildi. Bu baradaky degişli güwänamany 1-nji iýunda Halkara Tennis federasiýasynyň Aziýa sebiti boýunça jogapkär wekili SeýedAmir Borghei gowşurdy.

Türkmenistanyň başlangyjy boýunça 3-nji iýunyň “Bütindünýä welosiped güni” diýlip yglan edilmegi hem-de 2022-nji ýylyň 15-nji martynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 76-njy sessiýasynyň 61-nji plenar mejlisinde «Durnukly ösüşi gazanmak üçin köpçülikleýin welosiped sürmegi jemgyýetçilik ulag ulgamlaryna girizmek» atly Kararnamanyň biragyzdan kabul edilmegi ýurdumyzyň sporty ösdürmekde, bedenterbiýe-sagaldyş hereketini giňeltmekde gazanan üstünliklerine dünýä bileleşiginiň beren ýokary bahasynyň aýdyň güwäsidir. Bu resminamada dünýäniň ähli ýurtlaryna öz ösüş strategiýalarynda welosiped ulagyna aýratyn üns bermäge hem-de ony halkara, sebit we milli maksatnamalara girizmäge çagyryş öz beýanyny tapýar.

Bu halkara sene mynasybetli 2018-nji ýylda Aşgabat şäherinde dünýä rekordy hökmünde hasaba alnan «Welosiped sporty boýunça iň köpçülikleýin sapak» geçirildi. Şondan bir ýyl soňra, Olimpiýa şäherçesinde 2019 sany welosipedçiniň gatnaşmagynda «Bir ugur boýunça has dowamly welosiped ýörişi» geçirilip, ol hem Ginnesiň rekordlar kitabyna girizildi. 2020-nji ýyl bolsa 12 kilometrlik welosiped ýörişinden başga-da, Aşgabadyň täze ajaýyplyklarynyň birine öwrülen «Welosiped» binasynyň açylyş dabarasy bilen ýatda galdy. Däp bolşy ýaly, şu ýyl hem Bütindünýä welosiped güni mynasybetli hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda köpçülikleýin welosipedli ýöriş geçirildi. Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň at gazanan tälimçisi hökmünde sport bilen meşgullanmaga aýratyn ähmiýet berýär. Şeýle hem bu sport baýramçylygynyň çäklerinde 31-nji maý — 3-nji iýun aralygynda ýurdumyzyň welosport boýunça ýygyndy toparynyň türgenleriniň gatnaşmagynda ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Mary — Tejen — Aşgabat böleginiň ugry boýunça 335 kilometr aralyga ilkinji welosipedli ýöriş geçirildi.

Jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini berkitmegi döwlet syýasatynyň strategik ugurlarynyň biri hökmünde yglan eden Gahryman Arkadagymyz we hormatly Prezidentimiz welosport, atly sport, awtosport bilen yzygiderli meşgullanyp, ähli ildeşlerimize görelde bolýarlar. Munuň özi türgenlerimizi halkara ýaryşlarda ýeňiş gazanmaga ruhlandyrýar. Ýylyň-ýylyna türkmen türgenleri dünýäniň sport giňişliginde has işjeň çykyş edip, dürli derejeli medallara, şol sanda altyn medallara mynasyp bolýarlar.

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň talyby Serdar Rahimow şu ýyl dzýudo boýunça “Uly tuwulga” dünýä ýaryşlar tapgyrynyň Duşenbe şäherinde geçirilen ýaryşynda Türkmenistanyň taryhyndaky ilkinji altyn medaly gazanyp, türkmen sportunyň senenamasyna ajaýyp sahypany ýazdy. Lebap welaýatynyň Hojambaz etrabyndan bolan 20 ýaşly zehinli türgen 66 kilograma çenli agram derejesinde bäsleşen 28 dzýudoçynyň içinde birinji bolmagy başardy. Derejesi boýunça Olimpiýa oýunlaryndan we dünýä çempionatlaryndan soň dzýudo boýunça iň abraýly ýaryş hasaplanýan “Uly tuwulga” ýaryşlar tapgyry ýylyň bütin dowamynda Ýer ýüzüniň dürli şäherlerinde geçirilýär.

Hytaýyň Huançžou şäherinde geçirilen XIX tomusky Aziýa oýunlarynyň bürünç medalynyň eýesi, Lebap welaýatynyň Köýtendag etrabyndan 19 ýaşly zehinli türgen, Türkmen döwlet bedenterbiýe we sport institutynyň talyby Maýsa Pardaýewa hem ajaýyp üstünlikleri gazandy. Ol Türkiýede geçirilen “Uly tuwulganyň” «Antalya Grand Slam — 2024» ýaryşynda 57 kilograma çenli agram derejesinde göreşen 44 dzýudoçynyň arasynda bürünç medala mynasyp boldy.

Türgenlerimiz sportuň beýleki görnüşleri boýunça hem tapawutlanmagy başardylar. Türkmen türgenleri taekwondonyň Olimpiýa däl görnüşi boýunça Malaýziýada we Estoniýada geçirilen iki ýaryşda çykyş edip, Watanymyza 71 medal bilen dolandylar. Karate ussatlary Özbegistanyň Ürgenç we Samarkant şäherlerinde, Birleşen Arap Emirliklerinde, Ispaniýada geçen dört ýaryşda 59 medal gazandylar. Karateniň beýleki görnüşi — kiokuşinkaý boýunça Indoneziýada geçirilen dünýä çempionatynda türgenlerimiz 4 medala mynasyp boldular. Adaty karate boýunça sport ussatlary bolsa Gazagystanyň Almaty şäherindäki Merkezi Aziýa çempionatynda 9 medal gazandylar.

Türgenlerimiziň kuraş sporty boýunça çykyşlary hem ildeşlerimizde buýsanç duýgusyny döredýär. Geçen ýyl Aşgabatda guralan Kuraş boýunça dünýä çempionatynda olar 15 agram derejesinde çykyş edip, 15 medal gazandylar. Şolaryň 5-si altyn, 6-sy kümüş, 4-si hem bürünç medallardyr. Şu ýyl Eýranda geçen 13-nji Aziýa çempionatynda kuraş sporty boýunça türkmen türgenleri 11 gezek ýeňijileriň hormat münberine çykmagy başardylar.

Agyr atletika boýunça halkara ýaryşlarda-da köp sanly medallar gazanyldy. Peruwda ýetginjekleriň arasyndaky dünýä birinjiliginde 52 ýurtdan gatnaşan 17 ýaşa çenli agyr atletikaçylaryň arasynda türkmen türgenleri 7 medal gazandylar. Özbegistanyň Çyrçyk şäherinde ýetginjekleriň arasynda geçirilen Merkezi Aziýanyň açyk çempionatynda olar 13 medala eýe boldular. Şunuň bilen birlikde, ulularyň arasynda Daşkent şäherinde geçen dünýä çempionatynda 81 kilograma çenli agram derejesinde Gaýgysyz Töräýew silkip götermekde we iki görnüşiň jemi boýunça iki bürünç medal gazandy. Daşkent şäherinde «Merry Caravan» ady bilen çeperçilik gimnastikasy boýunça geçirilen 14-nji halkara bäsleşikde türkmenistanly ýaş türgenler 29 medala mynasyp boldular. Türkmenistanyň woleýbolçylary alty toparyň gatnaşmagynda Pakistanda guralan Merkezi Aziýa Woleýbol assosiasiýasynyň (CAVA) Milletler ligasynyň kümüş medalyny gazandylar.

Ýurdumyzyň birinji raketkasy, 14 ýaşly Ilima Guseýnowa halkara tennis ýaryşlarynda ajaýyp üstünlikleri gazanýar. Diňe şu ýylyň özünde ol Hindistanda, Gazagystanda, Malaýziýada geçen üç ýaryşda 1 altyn, 2 kümüş, 1 bürünç medal gazandy. Bu üstünlikleriň netijesinde, Ilima Guseýnowa şu ýylyň 9 — 13-nji sentýabrynda Kambojada 14 ýaşa çenli tennisçileriň arasynda geçiriljek Aziýa çempionatyna gatnaşmaga çakylyk aldy.

Sport we söweş sambosynyň türgenleri köp sanly iri halkara ýaryşlarda baýrakly orunlary eýeläp, ýurdumyzyň sport abraýyna mynasyp goşant goşýarlar. Makaoda geçirilen Aziýa we Okeaniýa döwletleriniň çempionatynda olar 21 medal, Gyrgyzystanda geçirilen Dünýä kubogynyň ýaryşlarynda 1 altyn, 2 kümüş, 7 sany hem bürünç medal gazandylar.

Şu ýyl türkmen türgenleri erkin göreş, küşt, ýaýdan ok atmak, jiu-jitsu we sportuň beýleki, şol sanda tehniki görnüşleri boýunça hem uly üstünlikleri gazandylar. Russiýanyň, Mongoliýanyň çäklerinden geçen 14-nji “Ýüpek ýoly — 2024” halkara awtorallisinde iki türkmen ekipažy baýrakly orunlara eýe boldy. “Türkmenawtoulaglary” agentliginiň “Nissan Patrol” awtoulagynda çykyş eden doganlar Merdan we Şöhrat Toýlyýewler ýaryşyň «T2» görnüşi boýunça kümüş medala eýe boldular. Ýene-de bir türkmen ekipažy Maksatmyrat Daňatarowyň we Didar Orazmedowyň “Nissan Patrol” awtoulagyny dolandyrmagynda baýrakly üçünji orna eýe bolmagy başardy.

Türgenlerimiziň gazanýan üstünlikleriniň ählisi hormatly Prezidentimiziň we Gahryman Arkadagymyzyň hemişe üns merkezindedir. Asylly däbe görä, dünýä derejesindäki sport ýaryşlarynda ýurdumyza mynasyp wekilçilik edip, baýrakly orunlary eýelän türgenlerimiz milli sporty ösdürmäge goşan uly goşantlaryna hormatyň nyşany hökmünde döwlet derejesinde sarpalanylýar. Şu ýylyň aprel we maý aýlarynda paýtagtymyzyň Olimpiýa şäherçesindäki “Başa-baş söweş sungaty” sport toplumynda halkara ýaryşlarda üstünlikli çykyş eden türgenlerimizi sarpalamak dabarasy geçirilip, olara döwlet Baştutanymyzyň we türkmen halkynyň Milli Lideriniň adyndan gymmat bahaly sowgatlar gowşuryldy. Aşgabatda aprel aýynda Ýewropanyň hem-de Aziýanyň 10 toparynyň gatnaşmagynda üstünlikli geçirilen halkara ýaryşda ýeňiji bolan “Galkan” hokkeý toparynyň gazanan üstünligi mynasybetli aýratyn dabara guraldy. Türkmenistanyň Prezidentiniň Permanyna laýyklykda, tapawutlanan türgenlere we tälimçilere hormatly atlar dakyldy.

“Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda aýratyn tapawutlanan türgenleriň we olaryň tälimçileriniň hormatly Prezidentimiziň, Gahryman Arkadagymyzyň adyndan gymmat bahaly sowgatlar bilen sylaglanylmagy olaryň Watanymyzyň dünýädäki abraýyny arşa galdyrýan üstünliklerine goýulýan belent hormatyň nyşanydyr. Ýurdumyzyň türgenleri şeýle tagallalara mynasyp jogap edip, iri sport ýaryşlarynda Döwlet tugumyzy belende göterýärler.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Türkmenistan Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanyp, häzirki wagtda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän döredijilikli daşary syýasy ugruna berk eýerýär. Ýurdumyz oňyn Bitaraplyk, parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine ygrarly bolmak bilen, sebit we dünýä derejesinde deňhukukly, netijeli hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine anyk goşant goşýar. Şunda Birleşen Milletler Guramasy bilen köpugurly häsiýete eýe bolan strategik gatnaşyklara aýratyn ähmiýet berilýär.

Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, Birleşen Milletler Guramasy häzirki döwürde hem parahatçylygy saklamak, ählumumy we hemmetaraplaýyn howpsuzlygy, halkara gatnaşyklaryň häzirki gurluşynyň durnuklylygyny üpjün etmek üçin jogapkär bolan ýeke-täk köptaraply we kanuny gurama bolup çykyş edýär. Türkmenistan BMG tarapyndan resmi taýdan ykrar edilen ilkinji Bitarap döwlet bolmak bilen, özüni Milletler Bileleşiginiň ygtybarly, jogapkärli hyzmatdaşy hökmünde görkezdi. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň iýulynda Aşgabada sapar bilen gelen BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterriş bilen geçiren duşuşyklarynyň barşynda ýurdumyzyň bu gurama we onuň ýöriteleşdirilen edaralary bilen netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmäge çalyşýandygy ýene-de bir gezek tassyklanyldy.

Türkmenistanyň hyzmatdaşlyk meselelerine döredijilikli çemeleşmesi, ýurdumyzyň daşary syýasat strategiýasy giň halkara ykrarnama we goldawa eýe boldy. Bitarap döwletimiziň BMG-niň esasy edaralarynyň düzümine, esasy maslahat beriji, wekilçilikli guramasy bolan Baş Assambleýanyň sessiýalarynyň wise-başlyklygyna birnäçe gezek saýlanylmagy munuň aýdyň güwäsidir. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň öňde boljak 79-njy sessiýasynyň wise-başlyklygyna saýlanandygyny bellemek gerek. Bu sessiýada ýurdumyzyň ileri tutýan garaýyşlary beýan ediler. Şol garaýyşlar döwletimiziň halkara gün tertibiniň esasy ugurlary boýunça doly möçberli we netijeli dialoga, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek bilen bagly möhüm wezipeleriň sazlaşykly çözgütlerini işläp taýýarlamaga berk ygrarlydygyny nobatdaky gezek subut eder. Şunda parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek meselelerine aýratyn üns berilýär.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň başlangyjy esasynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasy tarapyndan Kararnamalaryň birnäçesi, şol sanda 2025-nji ýyly “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýip yglan etmek hakynda Kararnama kabul edildi. Assambleýanyň 79-njy sessiýasynyň barşynda ýurdumyz öz işinde bitaraplyk, goşulyşmazlyk we öňüni alyş diplomatiýasynyň ýörelgelerinden ugur alar. Sebit derejesinde parahatçylygy, ynanyşmagy berkitmek, hususan-da, ony BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň çäklerindäki hyzmatdaşlyk arkaly pugtalandyrmak ýakyn geljek üçin bellenilen ileri tutulýan wezipelerdir.

Türkmenistan Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak boýunça guramaçylyk işlerini dowam etdirer. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow geçen ýylyň sentýabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda bu başlangyjy öňe sürmek bilen, Türkmenistanyň köp ýyllaryň dowamynda howpsuzlygyň bölünmezligi we bitewüligi, onuň dürli ugurlarynyň biri-birinden aýrylmazlygy ýörelgesine berk eýerýändigini nygtady. Halkara gün tertibindäki ugurlaryň hiç biri ikinji derejeli ýa-da möhüm däl bolup bilmez. Munuň özi öňde durýan wezipeleri çözmäge ylalaşykly we sazlaşykly çemeleşmeleri işläp taýýarlamagyň zerurlygyny şertlendirýär. Şol wezipeleri diňe bilelikde, Birleşen Milletler Guramasynyň aýgytlaýjy orny eýelemeginde we howandarlygynda çözmek bolar.

Döwlet Baştutanymyz öz çykyşynda BMG-niň Tertipnamasynyň kadalaryna we halkara hukugyň umumy ykrar edilen düzgünlerine esaslanýan strategiýanyň adaty töwekgelçilikler bilen bilelikde, soňky döwürde ýüze çykan töwekgelçilikleriň hem bardygyny beýan etmelidigine ünsi çekdi. Bellenilişi ýaly, Türkmenistan bu strategiýa BMG-niň işiniň birnäçe ugurlaryny, hususan-da, gapma-garşylyklaryň öňüni almagyň, olary ýok etmegiň guraly hökmünde öňüni alyş diplomatiýasyny; jedelleri we dawalary parahatçylykly, syýasy-diplomatik taýdan düzgünleşdirmek üçin bitaraplygyň mümkinçiliklerini peýdalanmagy; BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2021-nji hem-de 2023-nji ýylda kabul eden degişli Kararnamalary esasynda ynanyşmak dialogynyň medeniýetini girizmegi zerur hasap edýär. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz ähli gyzyklanma bildirýän döwletleri, halkara düzümleri, institutlary, BMG-niň edaralaryny hyzmatdaşlyga çagyrýar.

Şunda Türkmenistanyň başlangyjy boýunça BMG-niň binýadynda döredilen Bitaraplygyň dostlary toparynyň mümkinçilikleriniň parahatçylygyň, howpsuzlygyň, durnukly ösüşiň bähbidine mundan beýläk-de ulanyljakdygyny nygtamak wajypdyr. Häzirki wagtda ol sebit we ählumumy hyzmatdaşlygyň dürli meseleleri boýunça netijeli pikir alyşmak üçin açyk meýdança bolup hyzmat edýär. Häzirki wagtda bu topar dünýäniň dürli döwletlerini birleşdirýär. Şolaryň hatarynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 1995-nji we 2015-nji ýyllardaky “Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygy”, 2017-nji ýyldaky 12-nji dekabry “Halkara Bitaraplyk güni” diýip yglan etmek, 2020-nji ýyldaky «Halkara parahatçylygy, howpsuzlygy saklamakda we pugtalandyrmakda hem-de durnukly ösüş işinde bitaraplyk syýasatynyň orny» atly Kararnamalarynyň awtordaşlary bolan ýurtlar hem bar. Bu köptaraply dialogyň çäklerinde duşuşyklaryň yzygiderli geçirilmegi halkara gatnaşyklarda bitaraplyk ýörelgelerini ilerletmäge, ählumumy abadançylygyň bähbidine netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak üçin durnukly syýasy-diplomatik guraly işläp taýýarlamaga ýardam edýär.

2020-nji ýylyň awgustynda Nýu-Ýorkda Bitaraplygyň dostlary toparynyň ilçileri derejesinde birinji mejlisiň geçirilendigini ýatlatmalydyrys. Onda BMG-niň Tertipnamasynda berkidilen ýörelgelere ygrarlylyk tassyklanyldy. 2022-nji ýylyň dekabrynda Aşgabatda toparyň birinji ministrler duşuşygy geçirildi. Onuň Jemleýji Jarnamasy geçen ýylyň martynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 77-nji sessiýasynyň resminamasy hökmünde çap edildi. 2023-nji ýylyň dekabrynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Bitaraplygyň dostlary toparynyň utgaşykly görnüşde geçirilen ýokary derejeli mejlisiniň barşynda toparyň işiniň anyk netijelere gönükdirilendigi hem-de onuň örän wajypdygy, halkara gatnaşyklaryň ösüşiniň häzirki döwründe ähmiýetiniň has-da uludygy bellenildi.

Şu ýylyň fewralynda Türkmenistanyň Mejlisiniň utgaşykly görnüşde Bitaraplygyň dostlary toparyna agza ýurtlaryň parlamentleriniň ýolbaşçylarynyň birinji duşuşygy geçirildi. «Parahatçylygy we dialogy berkitmekde parlament hyzmatdaşlygynyň orny» mowzugyndaky duşuşyga dürli döwletleriň kanun çykaryjy edaralarynyň ýolbaşçylary, halkara we sebit guramalarynyň wekilleri gatnaşdylar. Bellenilişi ýaly, parlament diplomatiýasynyň ornunyň barha artýandygyny nazara almak bilen, häzirki wagtda bu ulgamdaky özara gatnaşyklar örän wajypdyr. Şeýle hem Türkmenistanyň dünýä we sebit derejesinde, parahatçylyk, ösüş, hyzmatdaşlyk gün tertibini barha işjeň ilerledýändigi, çylşyrymly halkara meseleleriň ençemesi boýunça anyk çözgütleri teklip edýändigi nygtaldy.

Parlament diplomatiýasynyň esasy aýratynlygynyň we güýjüniň, ozaly bilen, raýatlaryň gönüden-göni wekilleri bilen parlamentarileriň arasynda dialog üçin mümkinçilikleri döretmeginde jemlenýändigine üns çekildi. Munuň özi adamlar üçin iň derwaýys meseleleri içgin ara alyp maslahatlaşmaga, täze aragatnaşyk ýollaryny gözlemäge, ýurtlarymyzyň raýatlary tarapyndan goldanyljak başlangyçlary öňe sürmäge mümkinçilik berýär. Maslahat häzirki döwrüň ýagdaýlaryna hem-de türkmen halkynyň köpasyrlyk ýörelgelerine daýanýan hemişelik Bitaraplygyň täsin nusgasyny durmuşa geçirmegi başaran ýurdumyzyň baý tejribesiniň dünýä bileleşiginiň üns merkezinde durýandygyny tassyklady. Duşuşygyň işiniň netijeleri kabul edilen jemleýji resminamada öz beýanyny tapdy.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasyna gatnaşmaga taýýarlyk görmek bilen baglylykda, halkara resminamalaryň, şol sanda Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk derejesine eýe bolmagynyň 30 ýyllygyna we Merkezi Aziýada ýadro ýaragyndan azat zolagy döretmek baradaky Şertnamanyň 15 ýyllygyna bagyşlanan resminamalaryň işlenip düzülmeginiň dowam etdiriljekdigini bellemek gerek. Mälim bolşy ýaly, 2025-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň esaslandyrylmagynyň 80 ýyllygy belleniler. Bu şanly sene we ýurdumyzyň Bitaraplygynyň 30 ýyllygy berk baglanyşyklydyr. Bitaraplygyň esasy ýörelgeleri, sözüň doly manysynda, BMG-niň Tertipnamasynyň düzgünleriniň aýdyň beýany bolup durýar. Häzirki wagtda olar häzirki zaman dünýä gurluşynyň esasy ýörelgesi, ählumumy okgunly ösüşiň, döredijiligiň we öňegidişligiň möhüm şerti bolup durýar. Biziň ýurdumyz BMG-niň belent maksatlaryna ýetmek üçin mundan beýläk-de bilelikde işlemäge taýýardygyny iş ýüzünde tassyklaýar.

2025-nji ýylyň “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýlip yglan edilmegi bilen bagly meselä gaýdyp gelmek bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň Kararnamasynda berkidilen Türkmenistanyň bu başlangyjynyň ähli döwletlere dünýäniň ykbaly, tutuş adamzadyň geljegi üçin öz jogapkärçiligine düşünmek baradaky ýüzlenme bolandygyny bellemek gerek. Çünki parahatçylyk we ynanyşmak filosofiýasy ählumumy ähmiýete eýedir.

6-njy iýulda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterriş bilen geçiren duşuşygynda belleýşi ýaly, “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynyň” halkara bileleşik tarapyndan Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň ykrar edilmeginiň 30 ýyllygy bilen gabat gelmeginde çuňňur syýasy many bar. Gahryman Arkadagymyz BMG-niň ýolbaşçysynyň Türkmenistana şu gezekki saparyna geljek ýylda öňde durýan bilelikdäki işiň başlangyjy hökmünde garamak baradaky pikiri beýan etdi.

Merkezi Aziýada ýadro ýaragyndan azat zolagy döretmek baradaky Şertnama Merkezi Aziýa döwletleriniň ählisi tarapyndan tassyklanyldy we 2009-njy ýylda güýje girdi. Şeýle zolagyň döredilmegi Merkezi Aziýa ýurtlarynyň sebitde howpsuzlygy, durnuklylygy, parahatçylygy, durnukly ösüşi üpjün etmek boýunça ymtylmalarynda umumy tagallalaryň aýdyň netijesi boldy. Türkmenistan sebit we halkara hyzmatdaşlyk meselelerinde işjeň orny eýelemek bilen, bu ugurda oňyn başlangyçlary ilerletmäge saldamly goşant goşýar.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň şu ýylyň 30-njy iýulynda Aşgabada gelen Ýadro synaglaryny ählumumy gadagan etmek barada şertnamasy guramasynyň Ýerine ýetiriji sekretary Robert Floýd bilen geçiren duşuşygynyň barşynda-da bu hakykat ýene bir gezek tassyklanyldy. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, Türkmenistan ýaragsyzlanmagyň, köpçülikleýin gyryş ýaraglaryny ýaýratmazlygyň, ählumumy ýadro howpsuzlygyny üpjün etmegiň tarapdary bolup çykyş edýär. Ýurdumyz “Ýadro ýaragynyň ýaýradylmazlygy”, “Ýadro ýaraglarynyň synaglarynyň ählumumy gadagan edilmegi” hem-de “Merkezi Aziýada ýadro ýaragyndan azat zolak hakynda” möhüm şertnamalara gatnaşmak bilen, öz üstüne alan borçnamalaryny gyşarnyksyz ýerine ýetirýär. Türkmenistan dünýäde parahatçylygy, ählumumy howpsuzlygy üpjün etmäge ygrarly bolmak bilen, Ýadro synaglaryny ählumumy gadagan etmek barada şertnamasy guramasy bilen hyzmatdaşlygy ösdürmäge hemmetaraplaýyn goldaw bermäge taýýardyr.

Ýurdumyz bilen Birleşen Milletler Guramasynyň düzümine girýän Atom energiýasy boýunça halkara agentligiň (MAGATE) arasynda ýola goýlan gatnaşyklaryň netijeli häsiýete eýedigini bellemek zerurdyr. Türkmenistanyň Garaşsyzlygyň ilkinji ýyllarynda BMG-niň Ýadro ýaragynyň ýaýradylmazlygy baradaky şertnamasyna goşulmagyndan soňra, MAGATE bilen ikitaraplaýyn geňeşmeler geçirilýär. 2005-nji ýylda bu agentlik bilen kepillikleri ulanmak baradaky degişli Ylalaşyga gol çekildi. Munuň özi netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga ýardam etdi.

Türkmenistan 2016-njy ýyldan bäri MAGATE-niň doly hukukly agzasy bolup durýar. Onuň bilen hyzmatdaşlyk birnäçe ugurlar boýunça yzygiderli ösdürilýär. Gatnaşyklaryň şertnama-hukuk binýadyny berkitmek maksady bilen, 2023-nji ýylda ýurdumyz bu düzümiň ýadro howpsuzlygy hakynda Konwensiýalarynyň ikisine goşuldy. Agentlik bilen işjeň tehniki hyzmatdaşlyk amala aşyrylýar, bilelikdäki taslamalar durmuşa geçirilýär. Mälim bolşy ýaly, MAGATE-niň işi atom energiýasyny parahatçylykly ulanmak ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy höweslendirmäge we ösdürmäge gönükdirilendir. Şunuň bilen baglylykda, saglygy goraýyş ulgamy, hususan-da, ýadro lukmançylygy özara gatnaşyklaryň geljegi uly ugurlarynyň hatarynda bellenildi.

Goşulyşmazlyk Hereketi bilen köpýyllyk hyzmatdaşlyk hem Türkmenistanyň abraýly halkara guramalar bilen netijeli hyzmatdaşlygynyň aýdyň mysallarynyň biridir. Bu gurama harby-syýasy birleşiklere gatnaşmazlyk hem-de dünýäde parahatçylygyň, howpsuzlygyň, abadançylygyň bähbidine tagallalary utgaşdyrmagyň esasynda 120 döwleti özüne birleşdirýär. Türkmenistan 1995-nji ýylyň oktýabryndan bäri Goşulyşmazlyk Hereketiniň agzasy bolup durýar. Ýurdumyz giň geografik giňişlikde netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga we ösdürmäge ýardam etmäge çalyşmak bilen, halkara derejede bu guramanyň ornuny pugtalandyrmak ugrunda çykyş edýär. Bitaraplyk hukuk ýagdaýy hem onuň işini işjeňleşdirmegiň esasy ýörelgeleriniň biri bolup durýar.

Ýurdumyz Goşulyşmazlyk Hereketine agza döwletleri Türkmenistanyň Ählumumy howpsuzlyk strategiýasy baradaky başlangyjyna ählumumy parahatçylygy we durnuklylygy üpjün etmegiň, gapma-garşylyklaryň öňüni almagyň görkezijileriniň biri hökmünde bitaraplyk ýörelgesini goldamak baradaky düzgüni goşmak boýunça utgaşdyrylan çemeleşmeleri işläp taýýarlamaga girişmäge çagyrýar.

Bitaraplygy we parahatçylyk döredijilikli başlangyçlary üpjün etmekde baý tejribä eýe bolan Türkmenistanyň ýene-de bir teklibi BMG-niň ählumumy araçylarynyň ýöriteleşdirilen taýýarlyk we iş maksatnamasyny döretmäge degişlidir. Munuň özi häzirki döwrüň halkara ýagdaýlarynda hünär taýýarlykly araçylaryň işlerine ýüze çykýan zerurlyk bilen şertlendirilendir. Mundan başga-da, häzirki döwrüň wehimlerine, şol sanda terrorçylyga garşy göreş hem hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugry bolmagynda galýar. Türkmenistan bu ugurda BMG-niň ýöriteleşdirilen düzümleri bilen ýakyn hyzmatdaşlygy dowam etdirer.

Şeýlelikde, ýurdumyzyň BMG-niň Baş Assambleýasynyň 79-njy sessiýasyndaky ileri tutýan garaýyşlary Watanymyzyň oňyn Bitaraplyk, köpugurly halkara hyzmatdaşlyk syýasatyna berk ygrarlydygyna, döwletleriň we halklaryň arasynda dostluk, özara düşünişmek, ynanyşmak gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga ýardam etmäge çalyşýandygyna şaýatlyk edýär. Türkmenistanyň “Dialog — parahatçylygyň kepili” atly ählumumy başlangyjy hem hut şu maksatlara ýetmäge gönükdirilendir. Häzirki döwür bu başlangyjyň örän derwaýysdygyny tassyklaýar.