Aşgabat, 3-nji fewral (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi, onda milli ykdysadyýetimiziň pudaklary tarapyndan şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemleri jemlenildi, birnäçe resminamalaryň taslamalaryna, şeýle hem döwlet durmuşynyň möhüm wezipelerine garaldy.
Döwlet Baştutanymyz mejlisiň gün tertibine girizilen meselelere geçip, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Serdar Berdimuhamedowa söz berdi. Wise-premýer şu ýylyň ýanwar aýynda milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.
Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça toplumlaýyn çäreleriň üstünlikli amala aşyrylmagynyň çäginde ähli pudaklaryň we sebitleriň durnukly ösüşi üpjün edilýär hem-de halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesi ýokarlanýar.
Hasabat döwründe jemi içerki önümiň ösüş depgini 6,2 göterime deň boldy. Bu görkeziji senagat pudagynda 7,4 göterime, gurluşykda 0,3 göterime, ulag-kommunikasiýa toplumynda 4 göterime, söwdada 8,8 göterime, oba hojalygynda 3,2 göterime, hyzmatlar ulgamynda bolsa 6,1 göterime barabar boldy.
Ýanwar aýynda öndürilen önümleriň derejesi geçen ýylyň degişli döwründäkiden 7,7 göterim köpeldi.
Hasabat döwründe bölek haryt dolanyşygynyň möçberi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 9,9 göterim artdy. Bu görkeziji daşary söwda dolanyşygynda 6,3 göterime deň boldy.
Şu ýylyň ýanwar aýynyň deslapky jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 102 göterim, çykdajy böleginiňki bolsa 83,2 göterim berjaý edildi.
Iri we orta kärhanalar boýunça ortaça aýlyk haky, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,4 göterim köpeldi. Aýlyk haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzy ösdürmek boýunça öňde durýan möhüm wezipelere ünsi çekip, olary üstünlikli ýerine ýetirmegiň gysga we orta möhletlerde milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynyň okgunly ösüşini üpjün etjekdigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz ähli pudaklaryň ösüş ýagdaýyny yzygiderli gözegçilikde saklamagyň wajypdygyny, maliýe-ykdysady we bank toplumynyň düzümleriniň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça anyk çäreleriň durmuşa geçirilmelidigini aýtdy.
Milli Liderimiz ähli pudaklar boýunça özgertmeler maksatnamalarynda kesgitlenen meýilnamalaýyn görkezijileriň degişli derejede ýerine ýetirilişini yzygiderli gözegçilikde saklamak barada wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.
Soňra Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa şu ýylyň birinji aýynda alnyp barlan kanunçykaryjylyk işi hem-de Halk Maslahatynyň nobatdan daşary mejlisine taýýarlyk görlüşi barada maglumat berdi.
Mejlisiň 2022-nji ýyl üçin kanunçykaryjylyk işiniň Meýilnamasynyň taslamasy taýýarlanyldy. Häzir döwletimiziň durmuş-ykdysady syýasatyny yzygiderli durmuşa geçirmäge, milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny hem-de türkmen jemgyýetiniň beýleki ulgamlaryny ösdürmäge gönükdirilen kanunlaryň taslamalary taýýarlanylýar. Şolaryň hatarynda Jenaýat, Raýat kodeksleriniň rejelenen görnüşleri, “Notariat we notarial işi hakynda”, “Itçilik we kinologiýa hakynda”, “Köp çagaly maşgalalary döwlet tarapyndan goldamak hakynda” Türkmenistanyň Kanunlary bar.
Mejlisiň deputatlary ýerlerde iş sapary bilen boldular. Olar saýlawçylar bilen duşuşyp, ilatyň hal-ýagdaýy, ýaşaýyş-durmuş derejesi bilen gyzyklandylar.
Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň nobatdan daşary mejlisine taýýarlyk görülýär. Mejlisiň deputatlary syýasy partiýalaryň we jemgyýetçilik birleşikleriniň wekilleri bilen bilelikde, döwletimiziň syýasy-jemgyýetçilik durmuşynda möhüm orun eýeleýän Halk Maslahatynyň taryhy ähmiýeti hem-de ýurdumyzyň milli demokratik ösüş ýoly, maslahatda garaljak meseleleriň many-mazmuny barada wagyz-nesihat çärelerini yzygiderli geçirýärler.
Halkara we parlamentara gatnaşyklary ilerletmegiň çäginde Milli Geňeşiň Mejlisi BMG-niň ýöriteleşdirilen edaralary hem-de beýleki abraýly halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy ösdürýär.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow “Köp çagaly maşgalalary döwlet tarapyndan goldamak hakyndaky” Kanuna ünsi çekip, eneligi we çagalygy goldamak, köp çagaly maşgalalara ýardam bermek boýunça ýurdumyzda geçirilýän işler bilen baglylykda, bu resminamanyň ähmiýetini belledi.
Soňra Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýew «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň birinji aýynda halkymyzyň ýaşaýyş derejesini has-da ýokarlandyrmak boýunça geçirilýän işler barada maglumat berdi.
Halk Maslahatynyň mejlisine girizilen, geljek 30 ýylda ýurdumyzy ösdürmek bilen baglanyşykly meseleler halkymyzyň uly goldawyna mynasyp bolýar.
Häzirki wagtda taryhy ähmiýete eýe bolan ählihalk forumyna guramaçylykly taýýarlyk görülýär.
Ýurdumyzyň kanunçykaryjylyk işini kämilleşdirmek üçin raýatlar tarapyndan gelip gowuşýan teklipler yzygiderli öwrenilýär.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň häzirki ösüşini nazara almak bilen, milli kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan işleriň örän wajypdygyny belledi.
Milli Liderimiz Halk Maslahatynyň nobatdan daşary mejlisine taýýarlyk görmek, türkmen jemgyýetiniň demokratik esaslaryny pugtalandyrmak wezipeleri barada durup geçip, umumymilli forumy guramak hem-de ony ýokary derejede geçirmek bilen baglanyşykly meseleleri pugta gözegçilikde saklamagyň möhümdigine Milli Geňeşiň ýolbaşçylarynyň ünsüni çekdi.
Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow şu ýylyň ýanwar aýynda gözegçilik edýän ulgamlarynda nebitgaz senagatyny 2030-njy ýyla çenli döwür üçin ösdürmegiň maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde ýerine ýetirilen işleriň jemleri barada hasabat berdi.
Geçen aýyň meýilnamalary nebit çykarmakda 100,4 göterim, nebiti gaýtadan işlemekde 108,3 göterim, benzin öndürmekde 112,2 göterim, dizel ýangyjyny öndürmekde 116,8 göterim, çalgy ýaglaryny öndürmekde 114,8 göterim, polipropilen öndürmekde 124,5 göterim, tebigy we ugurdaş gazy çykarmakda 105 göterim, mawy ýangyjy eksport etmekde 110,7 göterim ýerine ýetirildi.
Suwuklandyrylan gazy öndürmegiň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 113,1 göterime, nebitiň we gazyň geologiýa-gözleg işlerini geçirmekde ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 120,1 göterime barabar boldy.
Nebiti we gaz kondensatyny çykarmak, maýa goýumlary özleşdirmek babatda gazanylan görkezijiler barada-da hasabat berildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, dünýä bazarlarynda uly islege eýe bolan nebiti we tebigy gazy çykarmagyň, gaýtadan işlemegiň, köp görnüşli nebithimiýa önümleriniň önümçiliginiň möçberini mundan beýläk-de artdyrmagyň hem-de olaryň görnüşlerini giňeltmegiň zerurdygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz geljegi uly täze känleri we gatlaklary ýüze çykarmagyň hasabyna nebitgaz senagatynyň çig mal binýadyny yzygiderli pugtalandyrmagyň möhüm wezipe bolup durýandygyna ünsi çekdi. Şunda geologik-gözleg işleriniň sanly tehnologiýalary, häzirki zaman enjamlaryny hem-de programma üpjünçiliklerini peýdalanmak arkaly ýerine ýetirilmelidigi aýratyn nygtaldy.
Döwlet Baştutanymyz ýangyç-energetika toplumynyň mundan beýläk-de diwersifikasiýalaşdyrylmagynyň ýurdumyzyň nebitgaz senagatyna iň täze ylmy-tehniki işläp taýýarlamalary, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça işleriň depginini ýokarlandyrmagyň ähmiýetine ünsi çekip, bularyň ählisiniň uglewodorod serişdelerini çykarmaga, taýýar önümleriň mukdaryny artdyrmaga ýardam berjekdigini nygtady hem-de wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.
Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew gözegçilik edýän düzümlerinde şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, welaýatlarda alnyp barylýan möwsümleýin meýdan işleri, şeýle hem ýurdumyzyň oba hojalygyny toplumlaýyn esasda ösdürmek boýunça ýaýbaňlandyrylan özgertmeler barada hasabat berdi.
Şu ýylyň başyndan bäri obasenagat toplumyna degişli ministrlikde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda önümçiligiň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 110,4 göterime deň boldy. Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça önüm öndürmegiň ösüş depgini 110,7 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça 105,4 göterime hem-de “Türkmen atlary” döwlet birleşigi boýunça 103,4 göterime barabar boldy. Maýa goýum serişdelerini özleşdirmegiň meýilnamasy 112,7 göterim ýerine ýetirildi.
Şeýle hem “Pagta çigidiniň bahasyny bellemek hakyndaky” Kararyň taslamasynyň taýýarlanandygy barada aýdyldy. Resminama pagta arassalaýjy kärhanalaryň düşewüntliliginiň üpjün edilmegini, pagta arassalaýjy kärhanalar bilen ösümlik ýagyny öndürýän kärhanalaryň arasyndaky maliýe-ykdysady gatnaşyklaryň kadalaşdyrylmagyny esasy ugur edinýär. Şunda ýurdumyzyň pagta öndürijilerine berilýän tohumlyk pagta çigidiniň bahasy üýtgemeýär.
Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer milli Liderimiziň garamagyna degişli Kararyň taslamasyny hödürledi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek boýunça öňde durýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmegiň wajypdygyny belledi. Oba hojalyk pudagyny ösdürmekde ylmy taýdan esaslandyrylan çemeleşmeleriň netijeli peýdalanylmagyna, obasenagat toplumyna öňdebaryjy sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna, suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagyna möhüm ähmiýet berilmelidir.
Milli Liderimiz ýer eýelerine goldaw bermek we oba hojalygyny ösdürmek boýunça mundan beýläk-de maksatnamalaýyn işleriň amala aşyryljakdygyny belledi we degişli resminama gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi hem-de bu ugurda öňde durýan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek boýunça anyk tabşyryklary berdi.
Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Purçekow ýurdumyzyň gurluşyk, senagat we energetika ugurlarynda, “Türkmenhimiýa” döwlet konserninde we paýtagtymyzda şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.
Hasabat döwründe önümleri öndürmegiň we gurluşyk-senagat toplumynda işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 143,6 göterim berjaý edildi.
Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 106 göterim boldy.
Şu ýylyň başyndan bäri Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň meýilnamasy 122,4 göterim berjaý edildi.
Hasabat döwründe Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 127,6 göterim boldy.
Elektrik energiýasynyň önümçiliginiň ösüş depgini 109,9 göterime, onuň eksporty bolsa 133,7 göterime deň boldy.
“Türkmenhimiýa” döwlet konserni boýunça önüm öndürmegiň we hyzmatlaryň meýilnamasy 184,8 göterim berjaý edildi.
Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 125,1 göterim derejesinde berjaý edildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, milli ykdysadyýetimiziň binýatlaýyn pudaklary bolan gurluşyk-senagat we energetika toplumlaryny bar bolan mümkinçilikleri we ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň meýilnamalaryny nazara alyp, mundan beýläk-de ösdürmek üçin ähli zerur çäreleriň görülmelidigine ünsi çekdi.
Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň gurluşyk senagatynyň, gurluşyklaryň depginini güýçlendirmek, ýerli çig mallaryň hasabyna öndürilýän önümleriň möçberini artdyrmak meselelerine aýratyn ähmiýet bermek tabşyryldy.
Şeýle hem ýurdumyzyň dürli künjeklerinde alnyp barylýan senagat we durmuş maksatly desgalardaky, awtoýollaryň gurluşygyndaky işleriň depginini ýokarlandyrmak, halkalaýyn energoulgamyň gurluşyklaryny dowam etmek, ýurdumyzda öndürilýän elektrik energiýasynyň daşary ýurtlara iberilýän möçberini köpeltmek, milli we halkara ähmiýetli möhüm taslamalary amala aşyrmak babatda anyk görkezmeler berildi.
Wise-premýer hasabatyny dowam edip, döwlet Baştutanymyzyň tabşyrygy boýunça işlenip taýýarlanylan “Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentligini döretmek hakyndaky” Permanyň hem-de “Awtomobil ýollarynyň gurluşygyny dolandyrmak baradaky döwlet agentliginiň meseleleri hakyndaky” Kararyň taslamalaryny milli Liderimiziň garamagyna hödürledi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow degişli resminamalara gol çekip, olary sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi we resminamalarda kesgitlenen wezipeleri berjaý etmek babatda anyk tabşyryklary berdi.
Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow gözegçilik edýän pudaklarynda şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.
Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 107 göterime, önüm öndürmegiň mukdary bolsa 115,3 göterime barabar boldy.
Dokma senagaty ministrligi boýunça, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň önümçiligi 129,9 göterime, nah matalaryňky 126,2 göterime, tikin we trikotaž önümleriniň önümçiligi 126,9 göterime, gön önümleriniň önümçiligi bolsa 105,6 göterime deň boldy.
Şu ýylyň başyndan bäri “Türkmenhaly” döwlet birleşiginiň kärhanalarynda önüm öndürmegiň meýilnamasy 107,8 göterim berjaý edildi.
Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça hasabat döwründe 24 sany birža söwdalary geçirilip, 2 müň 743 şertnama hasaba alyndy.
Söwda-senagat edarasy boýunça hasabat döwründe ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 104,3 göterime deň boldy.
Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça şu ýylyň ýanwar aýynda oba hojalyk we azyk harytlarynyň önümçiliginiň ösüş depgini 160,3 göterime, senagat önümlerini öndürmegiň ösüş depgini bolsa 112 göterime barabar boldy.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, halkyň sarp edýän harytlarynyň önümçilik möçberini mundan beýläk-de artdyrmak boýunça wise-premýere anyk görkezmeleri berdi.
Döwlet Baştutanymyz eksport ugurly harytlaryň önümçilik mukdaryny artdyrmagyň, olary daşary ýurtlarda işjeň mahabatlandyrmagyň zerurdygyny belledi. Milli Liderimiz söwda hyzmatlarynyň hilini gowulandyrmagyň, oňa dünýä tejribesini ornaşdyrmagyň, telekeçiligiň işjeňleşdirilmegi üçin zerur şertleri döretmegiň, ýurdumyzyň senagat taýdan bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak maksady bilen, hususy başlangyçlary höweslendirmegiň, bu ugurda täzeçil tehnologiýalary netijeli ulanmagyň wajypdygyny belledi we bu babatda wise-premýere degişli tabşyryklary berdi.
Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa gözegçilik edýän düzümlerinde şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri barada hasabat berdi.
Hasabat döwründe dürli çäreler, şol sanda 2022-nji ýylyň “Halkyň Arkadagly zamanasy” diýlip yglan edilmegine, şeýle hem şanly seneleriň hormatyna, medeni-durmuş maksatly binalaryň açylyşyna bagyşlanan dabaralar, maslahatlar, döredijilik duşuşyklary we sergiler geçirildi.
Paýtagtymyzda “Türkmen topragy — dünýä ýaň salan medeni gymmatlyklaryň ojagy” atly halkara ylmy-amaly maslahat we sergi geçirildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, milletiň ruhy gymmatlyklaryny gorap saklamakda, ýaşlary ahlak taýdan terbiýelemekde we Türkmenistanyň häzirki döwürde ýeten derejesini dünýäde giňden wagyz etmekde möhüm orun eýeleýän medeniýet we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň edaralarynyň işini yzygiderli kämilleşdirmegiň wajypdygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz ilatyň medeni derejesini ýokarlandyrmak, medeniýet düzümleriniň işini mundan beýläk-de ösdürmek meseleleriniň möhümdigini belläp, bu babatda wise-premýere degişli görkezmeleri berdi.
Soňra wise-premýer şu ýylyň fewral aýynda meýilleşdirilen dabaralaryň we çäreleriň maksatnamasy barada hasabat berdi.
Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp hem-de meýilleşdirilen dabaralar, şol sanda ýylyň möhüm wakalarynyň hormatyna geçiriljek çäreler barada aýdyp, olaryň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek babatda anyk görkezmeleri berdi.
Şeýle hem wise-premýer hormatly Prezidentimiziň garamagyna “Teatr we teatr işi hakyndaky” Türkmenistanyň Kanunynyň 19-njy maddasyna laýyklykda, ýurdumyzda hereket edýän teatrlara “Milli” ýa-da “Akademiki” hukuk derejelerini bermegiň tertibini we şertlerini tassyklamak hakynda Kararyň taslamasyny hödürledi.
Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň teatr toparlaryna degişli derejeleriň berilmeginiň ähmiýeti barada aýdyp, olaryň medeniýet edaralarynyň çeperçilik işiniň netijeleri boýunça berilmeginiň möhümdigine ünsi çekdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow degişli resminama gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi we bu babatda anyk görkezmeleri berdi.
Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Toýlyýew şu ýylyň ýanwar aýynda bilim, ylym, saglygy goraýyş hem-de sport ulgamlarynda ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi.
Hasabat döwründe milli Liderimiziň başlangyjy bilen bilim ulgamynda geçirilýän özgertmeleriň çäklerinde okatmagyň öňdebaryjy usullaryny peýdalanmak, bilimiň hilini ýokarlandyrmak boýunça işler dowam etdirildi.
Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy mynasybetli Magtymguly adyndaky Dil, edebiýat we milli golýazmalar instituty tarapyndan milli mirasymyza degişli birnäçe eserler neşir edildi.
Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny dabaraly bellemek maksady bilen, çäreleriň meýilnamasyny düzmek boýunça işler alnyp barylýar.
Hasabat döwründe Türkmenistanyň Prezidentiniň “Saglyk” Döwlet maksatnamasyna laýyklykda, milli saglygy goraýyş ulgamyny kämilleşdirmek boýunça işler dowam etdirildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň bellenilen ähli maksatnamalarynyň üstünlikli amala aşyrylmagynda möhüm ähmiýete eýe bolan ylym-bilim ulgamyny mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň möhümdigini nygtady. Ýaşlaryň döredijilik mümkinçiliklerini doly açmak, olaryň şahsy ukyp-başarnyklaryny ýüze çykarmak üçin ähli şertleriň döredilmeginiň zerurdygyna aýratyn üns çekildi.
Milli Liderimiz şeýle hem saglygy goraýyş we sport ulgamynyň yzygiderli ösdürilmegine, jemgyýetimizde sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek hem-de ornaşdyrmak, zehinli, geljegine uly umyt baglanylýan türgenleri uly sporta işjeň çekmek boýunça işlere uly ähmiýet berilmelidigini belledi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow wise-premýer S.Toýlyýewiň XXIV gyşky Olimpiýa oýunlarynyň açylyş dabarasyna gatnaşmak üçin Hytaý Halk Respublikasyna iş sapary bilen gidýän wekiliýetiň düzümine girýändigini belläp, Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň başlygynyň wezipesini wagtlaýyn ýerine ýetirmegi şu toparyň başlygynyň orunbasary, saglygy goraýyş we derman senagaty ministri N.Amannepesowyň üstüne ýükledi.
Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz degişli Karara gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi we anyk tabşyryklary berdi.
Döwlet Baştutanymyz wise-premýere ýüzlenip, Hytaýa sapardan gaýdyp gelnenden soň, toparyň Düzgünnamasyna laýyklykda nähili hereket etmelidigi baradaky teklibiňizi beriň diýip aýtdy.
Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Toýlyýew adatdan daşary toparyň Düzgünnamasyna laýyklykda, arassaçylyk kadalaryny berjaý etmek üçin sapardan gelnenden soň, hökmany suratda, karantin çäreleriniň berjaý edilmelidigini, bu çäreleriň iň gysga wagtynyň — 3 gün, ortaça wagtynyň — 10 gün, iň wajyp wagtynyň bolsa 21 gün bolmalydygyny habar berdi.
Döwlet Baştutanymyz bu habary diňläp, wekiliýetiň agzalarynyň hem karantin geçmeli boljakdyklaryny aýdyp, arassaçylyk kadalaryna görä, biz 3 gün — ýekşenbe, duşenbe we sişenbe günleri karantinde bolarys diýip belledi.
Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow DIM-niň şu ýylyň ýanwar aýynda ýerine ýetiren işleriniň netijeleri barada hasabat berdi.
Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy strategiýasyny durmuşa geçirmek, döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipelerini ýerine ýetirmek maksady bilen, hasabat döwründe ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde, sebit we halkara guramalaryň çäklerinde maksada laýyk işler geçirildi.
Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklary pugtalandyrmakda ýokary derejedäki duşuşyklara aýratyn üns berilýär. Geçen aýda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly “Merkezi Aziýa — Hytaý” sammitine hem-de Birinji “Merkezi Aziýa — Hindistan” sammitine gatnaşdy. Şeýle hem milli Liderimiziň Türkiýe Respublikasynyň we Özbegistan Respublikasynyň Prezidentleri bilen telefon arkaly gepleşikleri geçirildi.
DIM-niň ugry boýunça ikitaraplaýyn gatnaşyklar we geňeşmeler yzygiderli geçirilýär.
Şeýle hem Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmek boýunça degişli çäreler görülýär. Şunda degişli ikitaraplaýyn düzümleriň çäklerindäki gatnaşyklara möhüm orun berilýär. Ýanwar aýynda Ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-eýran hökümetara toparynyň başlyklarynyň duşuşygy hem-de Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-tatar toparynyň nobatdaky mejlisi geçirildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistanyň parahatçylyk söýüjilik, oňyn Bitaraplyk hem-de “Açyk gapylar” syýasatyny durmuşa geçirmek bilen goňşy döwletler we dünýäniň dürli sebitlerinde ýerleşýän ýurtlar bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürýändigini belledi. Şeýle hem abraýly halkara guramalar, şol sanda BMG hem-de onuň ýöriteleşdirilen edaralary bilen işjeň we köpugurly gatnaşyklara, halkara hyzmatdaşlar bilen dürli ugurlarda netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga uly ähmiýet berilýär.
Milli Liderimiz aýdylanlary jemläp, wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna bu ugurdaky işleri yzygiderli dowam etmegi tabşyryp, Türkmenistanyň oňyn başlangyçlaryny ilerletmegiň hem-de şu ýyl üçin niýetlenilen halkara ähmiýetli çärelere ýokary derejede taýýarlyk görmegiň wajypdygyna ünsi çekdi.
Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanow adyl kazyýetlilik işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.
Bellenilişi ýaly, adyl kazyýetlilik we kazyýet önümçilik işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek, oňa sanly ulgamy işjeň ornaşdyrmak we kazyýet edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmek boýunça anyk çäreler durmuşa geçirilýär. Şol bir wagtyň özünde, hukuk çözgütlerini kabul etmegiň häzirki zaman tejribesini öwrenmek, milli kanunçylygy bu ugur boýunça halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryna laýyk getirmek babatda zerur işler alnyp barylýar. Şunda kazyýet edaralarynyň işgärleriniň hünär derejesini we hukuk medeniýetini ýokarlandyrmak, ilatyň arasynda duşuşyklary guramak we düşündiriş işlerini geçirmek, Ýokary kazyýetiň web-saýtynda degişli maglumatlary ýerleşdirmek meselelerine möhüm ähmiýet berilýär.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistanyň syýasatynda “Döwlet adam üçindir!” diýen şygaryň ýörelgelerine möhüm ornuň degişlidigini belledi. Häzirki döwürde ösüşiň ýoly bilen ynamly gadam urýan ýurdumyzda adamlaryň durmuş taýdan goraglylygy kepillendirilmelidir, olara zerur goldawlar berilmelidir we her bir raýatyň erkin, mynasyp durmuşy üçin amatly şertler döredilmelidir.
Kazyýet edaralarynyň esasy wezipeleri adyl kazyýetliligi amala aşyrmakdan, halkymyzyň hukuklaryny we azatlyklaryny goramakdan ybaratdyr. Bu ugurda alnyp barylýan işler kanunyň, adalatlylygyň, hukuk tertibiniň berk berjaý edilmegine gönükdirilmelidir. Şunuň bilen baglylykda, kazyýet ulgamynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek, adyl kazyýetliligiň açyklygyny, aýdyňlygyny üpjün etmek, kazyýet çözgütlerini degişli derejede kabul etmek we bu işde häzirki zaman usullaryny, sanly tehnologiýalaryny peýdalanmak meselelerine zerur üns berilmelidir diýip, milli Liderimiz belledi hem-de bu babatda wise-premýere, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretaryna birnäçe anyk tabşyryklary berdi.
Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew gözegçilik edýän ulgamlarynda ýanwar aýynda ýerine ýetirilen işler barada hasabat berdi.
Toplum boýunça hasabat döwründe önümleri öndürmegiň we hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 104 göterim ýerine ýetirildi.
Hasabat döwründe “Türkmendemirýollary” agentligi boýunça ösüş depgini 118,5 göterime, “Türkmenawtoulaglary” agentligi boýunça 120,3 göterime, “Türkmenaragatnaşyk” agentligi boýunça 104,8 göterime barabar boldy. “Türkmenhowaýollary” agentligi boýunça meýilnama 108,2 göterim berjaý edildi. “Türkmendeňizderýaýollary” agentligi boýunça hem degişli işler geçirildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Beýik Ýüpek ýoluny dikeltmek, sebit we yklymara ýollaryny ösdürmek boýunça başlangyçlarymyzyň ulag ulgamynyň kuwwatly maddy-enjamlaýyn binýadyny kemala getirmekde uly ähmiýete eýedigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz pudaklaýyn düzümi döwrebaplaşdyrmagyň, iň täze tehnologiýalary ornaşdyrmagyň wajypdygyny belledi.
Milli Liderimiz üstaşyr ulag geçelgeleri arkaly ýük daşamagyň gerimini giňeltmegiň hem-de mukdaryny köpeltmegiň we hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmagyň möhümdigine ünsi çekip, ulag toplumyny ösdürmegiň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugrudygyny nygtady.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzda giň gerimli halkara taslamalaryň durmuşa geçirilýändigini belläp, wise-premýere düzümleýin taslamalaryň öz wagtynda durmuşa geçirilmegi babatda birnäçe tabşyryklary berdi.
Hormatly Prezidentimiz mejlisi jemläp, onuň dowamynda birnäçe meselelere garalandygyny, şeýle hem ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň ösdürilmegine gönükdirilen birnäçe resminamalaryň kabul edilendigini aýtdy.
Döwlet Baştutanymyz Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň öňde boljak nobatdan daşary mejlisine taýýarlyk görmegiň zerurdygyna ünsi çekip, onuň dowamynda geçen ýylda ýerine ýetirilen işleriň netijeleriniň jemleniljekdigini, şeýle hem döwletimizi geljek 30 ýylda ösdürmegiň esasy ugurlaryny kesgitlemek boýunça taryhy çözgütleriň kabul ediljekdigini aýtdy.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilýän Ministrler Kabinetiniň mejlisini jemläp, oňa gatnaşyjylaryň ählisine berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.
«Türkmen şöhle» hojalyk jemgyýetiniň Ak bugdaý etrabynyň senagat zolagynda ýerleşýän plastmassa önümleriniň önümçiligi boýunça kärhanasynyň döredilip, işe girizilenine onçakly köp wagt geçenok. Şeýle-de bolsa, bu gün işi barha ilerleýän kärhanada öndürilýän, daşary bazarda bäsdeşlige ukyply, ýokary hilli plastmassa önümleriniň görnüşi 200-den hem geçip, olar ilat arasynda uly meşhurlyga eýedir.
«Halkyň Arkadagly zamanasy» şygary astynda geçýän şanly ýylyň şu ajaýyp günlerinde Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Ahal welaýat hem-de Ak bugdaý etrap birleşmeleriniň başlangyjy esasynda gürrüňi edilýän kärhanada bolup, ol ýerde alnyp barylýan işler bilen tanyşmagy makul bildik. Kärhananyň önümçilik sehiniň başlygy Didar Nuryýew bizi güler ýüz bilen garşylap, önümçilik işleriniň ýola goýluşy barada gürrüň berdi. Onuň aýtmagyna görä, hormatly Prezidentimiziň hususy pudagyň wekillerine berýän goldaw-hemaýatlary netijesinde döredilen kärhanada we 2,5 gektara barabar meýdanda ýerleşýän kärhananyň önümçilik desgalarynda dünýäniň meşhur önüm öndürijileriniň kämil tehnologiýalary, enjamlary ornaşdyrylandyr. Munuň özi ekologiýa taýdan arassa plastmassa önümleriniň dürli görnüşlerini öndürmäge mümkinçilik berýär. Önümçilik işinde buýrujylaryň islegi hem göz öňüne tutulýar.
Kärhana özüniň hojalyk harytlarynyň önümçiligi bilen meşhurdyr. Ol ýerde öndürilýän oturgyçlardyr stollaryň, dürli göwrümli sebetleriň, suwa we zir-zibillere niýetlenen bedreleriň, mejimelerdir legenleriň, çörek tagtalarynyň we gaplarynyň, güldanlaryň, süzgüçleriň, sabyn gaplarynyň, çekerleriň, asgyçlaryň, daraklaryň, çaga oýnawaçlarynyň hem-de hojalykda ulanylýan beýleki harytlaryň diňe bir berkligine däl, daşky bezegine hem ähmiýet berilýär. Şol önümleriň reňk öwüşginlerine-de uly üns gönükdirilýär.
— Kärhananyň hünärmenleri hemişe täzeçilligiň gözleginde. Geljekde önümçiligiň gerimini giňeltmek, ilatyň ösen islegini kanagatlandyrýan täze önümleriň önümçiligini ýola goýmak hem-de ildeşlerimizi ýokary hilli önümlerimiz bilen hemişe begendirip durmak biziň esasy maksadymyzdyr. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda çagalara niýetlenen tigirleriň önümçiligini ýola goýmagy meýilleşdirýäris. Bu bolsa, gadam basylan şanly ýylda geljegimiz bolan körpe nesle ajaýyp sowgadymyz bolar — diýip, kärhananyň bölüm başlygy Leýla Geldimyradowa özara gürrüňdeşlikde aýtdy hem-de hormatly Prezidentimiziň hususy pudagyň wekillerine berýän goldawlaryna çäksiz alkyşly sözlerini beýan etdi.
Aýdo ŞEKEROW,
ýörite habarçymyz. SURATLARDA: kärhananyň işinden görnüşler. Surata düşüren awtor.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Hytaý Halk Respublikasynyň iri neşirleriniň we teleýaýlymlarynyň wekillerine interwýu berdi
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýurdumyzyň ozaldan gelýän we ygtybarly hyzmatdaşy bolan Hytaý Halk Respublikasynyň birnäçe teleýaýlymlarynyň we abraýly metbugat serişdeleriniň wekilleriniň sowallaryna jogap berdi. Milli Liderimiz bilen guralan sowal-jogap söhbetdeşligine Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky ilçihanasynyň metbugat attaşesi, hanym Ýuý Sýaoşuan gatnaşdy.
Hytaýyň belli teleýaýlymlarynyň we köp millionly okyjylary bolan metbugat serişdeleriniň wekilleriniň Türkmenistana bolan ägirt uly gyzyklanmalary döwlet Baştutanymyzyň ýolbaşçylygynda tutuş dünýä ähmiýetli başlangyçlary öňe sürýän ýurdumyzyň halkara giňişlikdäki abraýynyň barha belende galýandygynyň nobatdaky beýanydyr.
— Hormatly jenap Prezident, men Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky ilçihanasynyň metbugat attaşesi. Siz ýakyn wagtda Pekinde geçiriljek 2022-nji ýylyň Gyşky Olimpiýa oýunlarynyň açylyş dabarasyna gatnaşmak üçin Hytaýa sapary amala aşyrmagy meýilleşdirýärsiňiz. «CCTV», «CGTN in Russian» telekompaniýalarynyň we «Ženmin žibao» gazetiniň hem-de «Sinhua» habarlar agentliginiň sowallaryna jogap bermäge razylyk bermegiňizi Sizden haýyş edýärin.
— Ozaly bilen, «CCTV» we «CGTN in Russian» kompaniýalarynyň ýolbaşçylaryna şu interwýuny guramak başlangyjy bilen çykyş edendikleri üçin minnetdarlyk bildirýärin. Hytaýda hem, onuň çäklerinden daşarda hem millionlarça tomaşaçylary we okyjylary bolan, dünýäde meşhurlyk hem-de uly abraý gazanan şeýle köpçülikleýin habar beriş serişdeleri bilen söhbetdeşligiň geçirilmegi biziň dostlukly halklarymyzyň we döwletlerimiziň arasynda özara düşünişmegiň has-da giňeldilmegine ýardam berer.
Pekinde geçiriljek gyşky Olimpiadanyň açylyş dabarasyna gatnaşmak baradaky çözgüdim barada aýdylanda, ol, ilkinji nobatda, bu sport bäsleşikleriniň bütin dünýä üçin ägirt uly ähmiýete eýedigi bilen şertlendirilendir.
Olimpiýa oýunlary hemişe halklaryň arasynda parahatçylygyň we dostlugyň pugtalandyrylmagyny, duşmançylygyň hem-de uruşlaryň bes edilmegini, dürli milletleriň, dürli syýasy ynama eýerýän adamlaryň jebisleşmegini, olaryň Olimpi
ýa hereketiniň belent ýörelgelerine ygrarlylygyny alamatlandyrýar. Bu oýunlar halklaryň we döwletleriň arasynda özara düşünişmäge, açyklyga hem-de birek-birege hormat goýmaga ýardam berýär. Men öz içeri we daşary syýasatynda hut şu ýörelgelere eýerýän ýurduň — Türkmenistanyň Prezidenti hökmünde Hytaý Halk Respublikasynyň çuňňur hormatlanylýan Başlygynyň çakylygyny minnetdarlyk bilen kabul etdim.
— Gyşky Olimpiýa oýunlaryndan Siz nämelere garaşýarsyňyz?
— Bu oýunlaryň örän ýokary guramaçylyk hem-de sport ruhy, adalatly bäsleşik, oňa gatnaşyjylaryň birek-birege hormat goýmak ruhunda, tomaşaçylaryň ägirt uly gyzyklanma ýagdaýynda geçjekdigine ynanýaryn.
Biz Hytaýyň bu Olimpiada taýýarlyk görşüni üns bilen synladyk. Taýýarlyk üçin giň gerimli işleriň ýerine ýetirilendiginiň, köp sanly ajaýyp desgalaryň gurlandygynyň, innowasion häsiýetli we ýokary tehnologiýaly çözgütleriň peýdalanylandygynyň hem-de ornaşdyrylandygynyň şaýady bolduk. Siziň ýurduňyz giň gerimli wezipeleri üstünlikli çözmäge ukyplydygyny nobatdaky gezek görkezdi.
Öňde boljak Olimpiadanyň köp sanly haýran galdyryjy netijeleri berjekdigine, dünýä sportunyň taryhynda unudylmajak waka öwrüljekdigine, Ýer ýüzüniň dürli künjeklerindäki millionlarça adamlar üçin köpöwüşginli hakyky baýramçylyga öwrüljekdigine ynanýaryn.
— Hytaý 1992-nji ýylda Türkmenistan bilen diplomatik gatnaşyklary ýola goýan, şeýle hem ýurduňyzyň hemişelik Bitaraplyk syýasatyny goldan ilkinji döwletleriň biridir. Geçen 30 ýylyň dowamynda Hytaý bilen Türkmenistan ynanyşmak, özara bähbitli we deňhukukly gatnaşyklary ýola goýdular. Siziň pikiriňizçe, bu hyzmatdaşlyk haýsy ulgamlarda has netijeli ösdürilýär, iki ýurduň hem ösüşine we abadançylygyna ýardam berýär, dünýä derejesinde parahatçylygyň hem-de özara düşünişmegiň berkidilmegine gulluk edýär?
— Biz Türkmenistanyň Garaşsyz döwlet hökmünde berkarar bolmagynyň barşynda Hytaýyň beren goldawyna, Bitaraplyk derejämize hem-de onuň binýadynda alyp barýan daşary syýasat strategiýamyza hormat bilen garandygyna ýokary baha berýäris we muny hiç wagt ýatdan çykarmarys.
Türkmenistan, öz nobatynda, hytaýly hyzmatdaşlarymyz üçin örän möhüm meseleler, şol sanda Hytaý Halk Respublikasynyň çäk bitewüligi, jebisligi baradaky meseleler babatynda öz garaýyşlaryny hemişe anyk we aýdyň beýan edýär.
Biz «bitewi Hytaý» syýasatyny, kenarýaka gatnaşyklarynyň parahatçylykly ýol bilen ösdürilmegini we Hytaýyň parahatçylykly birleşdirilmegini hemişe berk goldaýarys.
Türkmenistan üçin Hytaý diňe bir beýik döwlet, dünýäniň örän kuwwatly ykdysady we senagat merkezi, giň we geljegi uly bazar däl-de, wagtyň synagyndan geçen ygtybarly dostdur. Bu gün biziň gatnaşyklarymyz uzak möhletleýin, strategik häsiýete eýedir. Bu hyzmatdaşlyk wagtyň synagyndan geçdi, öz netijeliligini görkezdi we häzirki wagtda Ýewraziýa giňişliginde durnuklylygyň hem-de ösüşiň möhüm şertine öwrüldi.
Bizi Hytaý bilen dünýägaraýyşlarymyzyň, ählumumy parahatçylyk we howpsuzlyk meselelerinde maksatlarymyzyň hem-de wezipelerimiziň ýakynlygy birleşdirýär. Bu bolsa iki ýurda iri halkara guramalaryň, ozaly bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerinde, dünýä giňişliginde üstünlikli hyzmatdaşlyk etmäge, birek-birege goldaw bermäge, oňyn çözgütleri öňe sürmek hem-de durmuşa geçirmek üçin syýasy-diplomatik tagallalary utgaşdyrmaga mümkinçilik berýär. Gatnaşyklarymyzyň şunuň ýaly derejesi Türkmenistanyň hem-de Hytaýyň halklarynyň hakyky bähbitlerine laýyk gelýär, Ýewraziýa yklymynda we tutuş dünýäde ösüş hereketlerine oňyn täsirini ýetirýär.
Türkmen-hytaý gepleşikleriniň gün tertibinde Merkezi Aziýadaky ýagdaýy ara alyp maslahatlaşmak meselesi aýratyn orun eýeleýär. Bu meselede hem biziň ýurtlarymyzyň garaýyşlary gabat gelýär: Türkmenistan hem, Hytaý Halk Respublikasy hem sebitde bähbitleriň köptaraplaýyn deňeçerligine esaslanýan ygtybarly howpsuzlyk ulgamyny döretmek ugrunda çykyş edýärler hem-de ýüze çykýan meseleleri syýasy-diplomatik ýol bilen çözmäge ygrarlydyrlar.
Bu ugurda Türkmenistan bilen Hytaý dünýä bileleşiginiň jogapkärli agzalary hökmünde çykyş edip, özara hereket etmegiň sebit gurallarynyň döredilmegine iş ýüzünde uly goşant goşýarlar we sebitde emele gelýän oňyn meýilleri goldamaga ýardam berýärler.
Ýangyç-energetika ulgamy Türkmenistanyň we Hytaý Halk Respublikasynyň hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Munuň özi düşnüklidir: biziň döwletlerimiz bu ugurda uly kuwwata eýedirler. 2009-njy ýylyň ahyrynda strategik ähmiýetli Türkmenistan — Hytaý gaz geçirijisiniň ulanylmaga berilmegi hem munuň subutnamasydyr. Bu ägirt uly taslamanyň amala aşyrylmagy deňhukuklylyk, özara bähbitlere düşünişmek ýörelgelerine esaslanýan hakyky hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň, gaz geçirijiniň işe girizilmegi netijesinde açylan giň mümkinçiliklere we onuň geljegine göz ýetirmegiň aýdyň mysalydyr. Munuň özi turbageçiriji energetika taslamalaryna gatnaşyjylaryň ählisiniň — öndürijileriň, üstaşyr geçirijileriň hem-de sarp edijileriň bähbitleriniň deňeçerligini üpjün etmegiň maksatlarynyň iş ýüzünde amala aşyrylmagydyr.
Häzirki wagtda biz Hytaý Halk Respublikasynyň ykdysadyýetiniň barha artýan zerurlyklaryny hem-de Türkmenistanyň serişdeler binýadynyň mümkinçiliklerini hasaba almak bilen, türkmen tebigy gazynyň iberilýän möçberlerini has-da artdyrmak meseleleriniň üstünde işleýäris. Şunuň bilen baglylykda, biz Türkmenistandan Hytaýa çenli ugur boýunça 4-nji turbageçirijini gurmagyň mümkinçiliklerini düýpli ara alyp maslahatlaşmaga taýýardyrys.
Hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-hytaý komitetiniň çäklerinde netijeli işler alnyp barylýar, onuň 2021-nji ýylyň noýabr aýynda geçirilen mejlisinde 5 resminama, şol sanda Türkmenistanyň Hökümetiniň we Hytaý Halk Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda 5 ýyl üçin (2021 — 2025-nji ýyllar) hyzmatdaşlyk Maksatnamasyna gol çekildi. Biz bu Maksatnama hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmegiň ygtybarly binýady hökmünde garaýarys.
Umuman aýdylanda, iki döwlet hem hyzmatdaşlyk üçin syýasatda, ykdysadyýetde we söwdada, ulag ulgamynda we energetikada, maýa goýumlarda, ýokary tehnologiýalar ulgamynda, medeni-ynsanperwer ugurlarda hyzmatdaşlyk üçin ägirt uly mümkinçiliklere eýedir.
— Hytaý bilen Türkmenistan giň gerimli başlangyçlary — degişlilikde, «Bir guşak — bir ýol» we «Beýik Ýüpek ýolunyň dikeldilmegi» başlangyçlaryny durmuşa geçirmäge girişdiler. Siz bu iki strategiýa uzak möhletleýin özara bähbitlere laýyk gelmegi nukdaýnazaryndan nähili baha berýärsiňiz?
— Hakykatda, özara bähbitleriň bolmagy Türkmenistana we Hytaýa ýokarda agzalan strategiýalary durmuşa geçirmek ugrunda hyzmatdaşlygy üstünlikli giňeltmäge ýardam berýär. Bu başlangyçlaryň ikisi hem Ýewraziýada ykdysady ösüşe kuwwatly itergi berer hem-de häzirki zaman şertlerinde Ýuwaş ummandan Atlantika ummanyna çenli ägirt uly giňişligi birleşdirip, özara baglanyşykly önümçilik we tehnologiýa ulgamlaryny, senagat guşaklyklaryny kemala getirer, köp sanly durmuş meseleleriniň oňyn çözülmegine, halklaryň ýaşaýyş we abadançylyk derejesiniň ýokarlandyrylmagyna ýardam berer.
Hyzmatdaşlygyň diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürilmeginiň biziň yklymymyzda geoykdysadyýetiň täze keşbini kemala getirmegiň esasy bolup durýandygyna ynanýaryn. Munuň özi hakykatdyr hem-de islendik oňyn başlangyçlar, strategiýalar we teklipler özara bähbitleriň we uzak möhletleýin maksatlaryň sazlaşygy esasynda biri-biriniň üstüni doldurmalydyr. Şunuň bilen baglylykda, «Beýik Ýüpek ýolunyň dikeldilmegi» konsepsiýasy öz tebigaty we geoykdysady ähmiýeti boýunça Hytaýyň «Bir guşak — bir ýol» başlangyjy bilen utgaşýar.
— Uly pandalaryň Hytaýyň milli baýlygy bolşy ýaly, ahalteke bedewleri Türkmenistanyň gymmatly mirasy hasaplanylýar. Hytaýda hem bu bedewlere uly sarpa goýulýar hem-de olar «behişdi bedewler» diýlip atlandyrylýar. Bu seýrek duş gelýän atlar 2 müň ýyl mundan ozal gadymy Ýüpek ýoly boýunça Hytaýa getirilipdir. Biziň bilşimiz ýaly, Siz bedewleri öwrenmek we olary wagyz etmek boýunça ussat hünärmensiňiz. 2014-nji ýylyň maý aýynda, haçan-da Siz HHR-iň Başlygy Si Szinpin bilen Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň mejlisine hem-de Pekinde Hytaýyň atşynaslyk medeniýetiniň festiwalynyň açylyş dabarasyna gatnaşan mahalyňyz Hytaýa ahalteke bedewini sowgat berdiňiz.
Ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň uzak möhletleýin ýagdaýda ösdürilmegine ýardam bermek maksady bilen, syýasy we ykdysady hyzmatdaşlykdan başga-da, medeniýet, bilim, ylym we tehnika, sport hem-de beýleki ynsanperwer ulgamlarda özara alyşmalary giňeltmek we çuňlaşdyrmak ugrunda ýene-de nähili çäreleri geçirmegi zerur hasap edýärsiňiz?
— Siziň ahalteke bedewleri bilen baglanyşykly getiren mysalyňyz Türkmenistanyň we Hytaýyň gadymy hem-de baý taryha eýe ýurtlardygynyň, biziň gatnaşyklarymyzyň öz gözbaşyny asyrlaryň jümmüşinden alyp gaýdýandygynyň subutnamasydyr. Bu babatda bahasyna ýetip bolmajak bu gymmatly mirasy häzirki zaman ýagdaýlarynda we şertlerinde düýpli öwrenmek, onuň ähmiýetine göz ýetirmek üçin Türkmenistanyň we Hytaýyň halklarynyň taryhy gatnaşyklarynyň çuň gatlaklaryny öwrenmek talap edilýär. Bu ugurda iki ýurduň alymlarynyň, taryhçylarynyň bilelikde netijeli iş alyp barmagy üçin giň mümkinçilikler açylýar.
Medeni-ynsanperwer ulgam iki ýurduň arasynda dostlugy we özara düşünişmegi pugtalandyrmagyň möhüm şertleriniň biridir. Biziň halklarymyz Türkmenistanyň we Hytaýyň sungaty hem-de edebiýaty bilen tanyşmaga özara gyzyklanma bildirýärler, ýurtlarymyz hem bu meýilleri höweslendirýärler, döredijilik we ylmy işgärleriň ýakyndan gatnaşmaklary üçin amatly şertleri döredýärler. Biz Hytaý Halk Respublikasynyň ýolbaşçylary bilen bu işleri mundan beýläk-de ösdürmek barada ylalaşyga geldik.
Bilim ulgamy Türkmenistanyň we Hytaýyň ynsanperwer hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan ugry bolmagynda galýar. Hytaýly hyzmatdaşlarymyzyň biziň ýaşlarymyza bilim bermäge taýýardyklaryna ýokary baha berýäris, türkmen ýigitleri we gyzlary Hytaý Halk Respublikasynyň iň abraýly okuw mekdeplerinde tehniki we ynsanperwer bilimleri üstünlikli özleşdirýärler.
Sport ulgamynda hyzmatdaşlyk ösdüriler. 2017-nji ýylyň sentýabr aýynda Aşgabatda geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlaryna wekilçilikli hytaý toparynyň gatnaşmagy munuň subutnamasydyr. Öňde boljak gyşky Olimpiadanyň ýurtlarymyzyň arasynda sport hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegine täze kuwwatly itergi berjekdigine ynanýaryn.
Bir söz bilen aýdylanda, wagt biziň hem-de geljekki nesilleriň bähbidine işleýär. Türkmenistanyň we Hytaýyň ynsanperwer ulgamda hyzmatdaşlygynyň mümkinçilikleri iki halkyň hem-de döwletleriň özara ýakynlaşmagynyň bähbidine hakykatda emele gelen zerurlykdyr we ol hemmetaraplaýyn döwlet goldawyna eýe bolar.
— Jenap Prezident, Siz Bahar baýramynyň — Hytaýyň Täze ýylynyň ýetip gelen mahalynda interwýu berýärsiňiz. Pursatdan peýdalanyp, Sizden hytaý halkyna Täze ýyl gutlaglaryny aýtmagyňyzy haýyş etmek isleýäris.
— Baş üstüne! Men hytaý halkyny Täze ýyl bilen gutlap, tüýs ýürekden parahatçylyk we abadançylyk, öňde goýlan ösüş meýilnamalarynyň ählisiniň hasyl bolmagyny, ykdysadyýeti, durmuş ulgamyny ösdürmekde, ilatyň abadançylyk we ýaşaýyş derejesini mundan beýläk-de yzygiderli ösdürmekde täze uly üstünliklere ýetmegini arzuw edýärin. Hytaý Halk Respublikasynyň ýolbaşçylarynyň parasatly hem-de öňdengörüjilikli içeri we daşary syýasatynyň geljek ýylda siziň ýurduňyza täze üstünlikleri we ýeňişleri getirjekdigine ynanýaryn.
— Hormatly jenap Prezident, interwýu üçin Size tüýs ýürekden hoşallyk bildirýäris hem-de Hytaýa üstünlikli we netijeli sapary amala aşyrmagyňyzy arzuw edýäris. Köp sag boluň!
Gahryman Arkadagymyzyň ykdysady strategiýasynyň üstünlikli amala aşyrylmagynyň netijesinde bank ulgamynda hem uly ösüşler gazanyldy, düýpli özgertmeler boldy. Häzirki wagtda ýurdumyzda oňaýly pul-karz syýasaty alnyp barylýar. Ýurdumyzyň banklary tarapyndan eýeçiligiň görnüşine garamazdan, maýa goýum taslamalary boýunça işleýän kärhanalary we guramalary maliýeleşdirmek, karzlaşdyrmak hem-de olara beýleki bank hyzmatlaryny ýokary hilli amala aşyrmak babatdaky işler üstünlikli alnyp barylýar. Ýurdumyzyň karz edaralary söwdanyň we senagatyň, ilatyň we oba hojalygynyň arasyndaky gatnaşyklary sazlaşdyrýar.
Ýurdumyzda hereket edýän karz edaralary tarapyndan müşderilere hem goýumlaryň birnäçe görnüşleri amatly şertlerde hödürlenilýär. Mysal hökmünde «Maşgala», «Hemaýat», «Bagtyýarlygyň sowgady», «Gahrymanlar», «Ruhubelent», «Kämillik sowgady», «Pensiýa goýum», «Talyp goýumy», «Möhletli», «Watan gerçekleri», «Ruhubelent nesiller», «Galkynan daýhan», «Amatly», «Çagalara niýetlenen maksatly goýum», «Ene-atalar hakynda alada», «Maşgala süýşürintgileri» ýaly dürli ýaş toparlaryna niýetlenen goýumlar häzirki wagtda işjeň ulanylýar. Ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan bank kartyny saklaýjylarynyň nagt däl hasaplaşyklaryny höweslendirmek maksady bilen, bank kartlary arkaly geçirilýän hasaplaşyklar üçin «Cash back» höweslendiriji hyzmaty ornaşdyryldy. Bu bolsa bu ugurdaky müşderileriň sanyny has-da artdyrmaga uly ýardam etdi.
Goý, ýurdumyzy ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwürýän hormatly Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!
Permandurdy GURBANOW,
Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň diňleýjisi.