Garaşsyzlyk ýyllary, aýratyn-da, Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwri elektrik energetikasy pudagy üçin özgerişlerden doly ýyllar boldy. Bu döwürde pudagyň geljekki ösüşleriniň binýadyny berkiden taryhy resminamalar kabul edildi, şolaryň esasynda-da ösüş meýilnamalary amala aşyryldy.

2007-nji ýylyň dekabr aýynda Daşoguz döwlet elektrik stansiýasy ulanyşa girizildi. Bu bolsa öňler çäklerinde hiç hili elektrik stansiýasy bolmadyk, oba hojalygy we senagat taýdan geljegi uly bolan demirgazyk sebitimizi elektrik energiýasy bilen üpjün etmäge mümkinçilik berdi. Pudaga berlen ýardamlaryň netijesinde, 2010-njy ýylyň birinji ýarymynda Ahal welaýatynda, Balkan welaýatynda we «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda üç sany gaz turbinaly elektrik stansiýasy gurlup ulanylmaga berildi. Netijede, türkmen energoulgamynyň kuwwatlylygy artdy, sarp edijileriň elektrik üpjünçiligi düýpli gowulandy.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda Türkmenistanyň senagatlaşmaga tarap ugur almagy, halkymyzyň durmuş-ýaşaýyş derejesiniň ýokarlanmagy, täze-täze önümçilikleriň döredilmegi bilen, elektrik energiýasyna bolan zerurlyk has-da ýokarlandy. Bu zerurlyk hem 2013-nji ýylda «Türkmenistanyň elektrik energetikasy pudagyny ösdürmegiň 2013 — 2020-nji ýyllar üçin Konsepsiýasynyň» kabul edilmegine getirdi. Şu ýerde bir zady aýratyn bellemek isleýäris. Bu resminama pudagyň ilkinji energetika desgasy bolan, 1913-nji ýylda gurlan Hindiguş gidroelektrik stansiýasynyň gurlanyndan 100 ýyl geçenden soňra kabul edildi. 1913-nji ýyldan 2013-nji ýyla çenli ýurdumyzda bary-ýogy 5 sany elektrik stansiýasy gurlupdyr. Kabul edilen Konsepsiýa laýyklykda, ýedi ýylyň içinde Ahal, Daşoguz, Lebap we Mary welaýatlarynda jemi 6 sany elektrik stansiýasy guruldy, ýene-de biriniň gurluşygy Lebap welaýatynda tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar. Deňeşdirip görsek, soňky ýedi ýylyň içinde asyrlara barabar işler ýerine ýetirilip, deňsiz-taýsyz zähmet ýeňşi gazanyldy. Diňe şu mysalyň özi hem ýurdumyzyň ösüşleriniň bedew badyna bütin aýdyňlygy bilen güwä geçýär. Şu ýerde Ahal welaýatynda gurlan, kuwwatlylygy 504,4 megawat bolan, Derweze döwlet elektrik stansiýasy hem-de Mary döwlet elektrik stansiýasynyň çäklerinde gurlan, kuwwatlylygy 1574 megawat bolan, bug-gaz dolanyşygynda işleýän elektrik stansiýasy barada durup geçmegi makul bildik.

Derweze döwlet elektrik stansiýasy Ahal welaýatynda iň kuwwatly gaz turbinaly elektrik stansiýasy bolup, onuň ulanyşa girizilmegi welaýatyň we Aşgabat şäheriniň sarp edijileriniň elektrik üpjünçiliginiň ygtybarlylygyny berkitmäge ýardam berdi.

Mary döwlet elektrik stansiýasynyň çäklerinde gurlan, kuwwatlylygy 1574 megawat bolan, bug-gaz dolanyşygynda işleýän elektrik stansiýasy hem pudagyň taryhynda gurlan, ilkinji utgaşykly bug-gaz dolanyşygynda işleýän elektrik stansiýasydyr. Ol özüniň kuwwatlylygy boýunça häzirki wagtda öňdäki orunda durýar. Onuň ulanyşa girizilmegi, ilkinji nobatda, energoulgamyň kuwwatlylygynyň has-da artmagyna, sarp edijileriň elektrik üpjünçiliginiň gowulanmagyna, goňşularymyza iberilýän elektrik energiýasynyň möçberleriniň we ugurlarynyň artmagyna, iň esasysy-da, daşky gurşawa zyňylýan zyýanly galyndylaryň möçberini ep-esli azaltmaga, tebigy gazy sarp etmezden, goşmaça elektrik energiýasyny öndürmäge mümkinçilik berdi. Ýeri gelende aýtsak, pudagyň geljekki ösüş meýilnamalarynda Ahal we Daşoguz döwlet elektrik stansiýalaryny-da utgaşykly bug-gaz dolanyşygyna geçirmek göz öňünde tutulýar. Bu bolsa pudakda döwrebap tehnologiýalara esaslanýan desgalaryň gurlup, dünýäde ýaýbaňlanan daşky gurşawy goraýyş çärelerine işjeň goşant goşulýandygyna şaýatlyk eder.

Häzirki wagtda türkmen elektrik energiýasy Özbegistana, Owganystana we Eýrana jemi 8 ugur boýunça iberilýär. Ýurdumyzyň elektrik energiýasyny öndürmek kuwwaty bu görkezijileri we ugurlary geljekde has-da artdyrmaga mümkinçilik berýär.

Häzirki wagtda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisiniň türkmen böleginiň gurluşygy dowam edýär. Bu bölegiň gurluşygyny ýurt Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk baýramçylygyna gabatlap ulanyşa tabşyrmak göz öňünde tutulýar. Hormatly Prezidentimiziň başda durmagynda ýurdumyzda alnyp barylýan energetika syýasatynyň esasynda hoşniýetli goňşuçylygyň, parahatçylykly ýaşaýşyň we ösüşiň hatyrasyna türkmen energiýa serişdelerini goňşy ýurtlaryň sarp edijilerine elýeterli etmek ýörelgesi durýar. Diňe şu ýagdaýyň özi-de ýurdumyzyň energetika diplomatiýasynyň ynsanperwer häsiýetlidigini äşgär edýär.

Türkmen energoulgamynyň kadaly işlemegini, onuň dürli bölekleriniň özara ätiýaçlandyrylmagyny, ýurdumyzyň islendik künjeginden daşary ýurtlara elektrik energiýasyny ibermegiň mümkinçiliklerini artdyrmak maksady bilen, Ahal — Balkan — Daşoguz halkalaýyn energoulgamyny we beketleri gurmak boýunça alnyp barylýan işler-de pudakda amala aşyrylýan taslamalaryň uzak geljegi nazarlaýandygyndan habar berýär. Bu energoulgamyň taslamasyny üç tapgyrda amala aşyrmak meýilleşdirilýär. Şonuň birinji tapgyry bolan Ahal — Balkan aralygyndaky howa elektrik geçirijisini we beketleri ýurt Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygyna çenli ulanyşa tabşyrmak göz öňünde tutulýar.

Aşgabat şäheriniň Büzmeýin etrabynda gurluşygy alnyp barylýan Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň taslamasy hem pudagyň gutarnykly önümçilik dolanyşygyny emele getirmegiň tamamlaýjy tapgyrlarynyň biridir. Bu merkezde ýurdumyzda hereket edýän gaz turbinaly elektrik stansiýalarynyň zeper ýeten ýa-da möhleti dolan enjamlary abatlanar. Şeýlelikde, energetika enjamlaryny daşary ýurtlaryň abatlaýyş merkezlerinde abatlamaga sarp edilýän pul serişdeleri tygşytlanar, abatlaýşa sarp edilýän wagt gysgalar, bu ugurda öz hünärmenlerimiz kemala geler, täze iş orunlary dörär.

Ýurdumyzyň, şol sanda elektrik energetikasy pudagynyň ösüşlerini dünýä ýurtlarynyň ösüşlerinden üzňelikde göz öňüne getirmek mümkin däl. Bu ýagdaý, bir tarapdan, Türkmenistanyň dünýäniň ykdysady hojalygyna barha işjeň aralaşýandygy, bu babatdaky ornuny barha pugtalandyrýandygy bilen düşündirilse, ikinji tarapdan, howanyň ählumumy üýtgemegi, daşky gurşawy goramak we tebigy serişdeleri tygşytlamak maksady bilen, dünýäde gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden peýdalanmaga uly ähmiýet berilýändigi bilen düşündirilýär. Bu bolsa, öz gezeginde, ýurdumyzyň elektrik energetikasy pudagynyň geljekki ösüşleriniň häsiýetini kesgitleýär.

Geçen hepdäniň anna gününde hormatly Prezidentimiz Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilen mejlisinde Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda köpugurly Gün we ýel elektrik stansiýasyny gurmak hakynda Karara gol çekdi. Türkmen energetikasynyň taryhyna altyn harplar bilen ýazyljak bu sene pudagyň ösüşlerinde hil taýdan täze tapgyryň başlanandygyny alamatlandyrýar. Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden peýdalanmak, «ýaşyl» ykdysadyýete geçmek dünýä ýurtlarynyň, abraýly halkara guramalaryň ileri tutýan ugurlarynyň biridir.

2021-nji ýylyň 13-nji martynda «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Bu Kanun gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerinden peýdalanmagyň hukuk binýady bolup çykyş edýär we bu ugurdaky gatnaşyklary düzgünleşdirýär.

«Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri hakynda» Türkmenistanyň Kanunyny durmuşa geçirmek bilen baglylykda bellenen çäreleriň arasynda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini özleşdirmek babatda ylmy we ylmy-tehniki maksatnamalary, şeýle-de olary durmuşa geçirmegiň, olara gözegçilik etmegiň mehanizmlerini işläp taýýarlamak esasy wezipeleriň biri bolup durýar. Şeýle bolansoň, Energetika ministrligi tarapyndan, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ulanmak maksady bilen, Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda, has takygy, «Altyn asyr» Türkmen kölüniň kenarynda gurulýan täze, döwrebap obanyň elektrik üpjünçiligi üçin kuwwatlylygy 10 megawat bolan Gün we ýel elektrik stansiýasyny gurmagyň taslamasy hödürlenildi. Hormatly Prezidentimiziň bu taslamany goldap, degişli Karara gol çekmegi bilen, ol pudagyň taryhynda ilkinji gezek amala aşyrylýan şeýle taslama hökmünde taryha girdi.

Taslama laýyklykda, döwrebap obada bellenen meýdançada Gün we ýel elektrik desgalary, şeýle-de ätiýaçlyk elektrik üpjünçilik çeşmesi hökmünde dizel generatory oturdylar. Bu köpugurly stansiýada öndüriljek elektrik energiýasy döwrebap obanyň sarp edijilerini, şeýle-de onuň çäklerindäki önümçilik gurluşlary ykdysady taýdan amatly we ekologiýa taýdan arassa elektrik energiýasy bilen üpjün eder. Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ýurdumyzyň çet-gyraklaryndaky we barmasy kyn ýerlerindäki ilatly nokatlaryň elektrik üpjünçiligi üçin ulanmagyň geljegi uly bolup durýar.

Ýurdumyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň giňişleýin ulanylmagy ykdysady taýdan bähbitli, ekologik taýdan arassa bolup, ol gyzyl pul serişdelerini tygşytlamaga, sarp edijileriň elektrik üpjünçiligini has-da gowulandyrmaga, daşky gurşawy goramak boýunça dünýäde ýaýbaňlanan çärelere goşant goşmaga, täze iş orunlarynyň döredilmegine ýardam berer.

Başdurdy SARYHANOW,

Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň «Türkmenenergo» döwlet elektroenergetika korporasiýasynyň iş dolandyryş müdirliginiň başlygy.

Diýarymyzyň milli ykdysadyýetiniň hojalyk subýektlerinde sanly ulgamy ornaşdyrmak arkaly, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge giň mümkinçilikler döredilýär we bu işler durmuşa ornaşdyrylýar. Milli Liderimiziň taýsyz tagallalary netijesinde, milli ykdysadyýetimizi sanlylaşdyrmak, döwlet dolandyryşynyň netijeliligini has-da ýokarlandyrmak üçin, sanly elektron we ylym-bilim ulgamyny ösdürmek meselelerine aýratyn uly üns berilýär.

Arkadag Prezidentimiziň öndengörüjilikli döwlet syýasatynyň binýadynda ýurdumyzda sanly ulgamy ösdürmek maksady bilen, «Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Bu Kanunyň esasy maksady ýurdumyzda elektron resminamalaryň, elektron resminama dolanyşygynyň we sanly hyzmatlaryň hukuk ýagdaýyny hem-de olara bildirilýän esasy talaplary kesgitlemekden, bu ugurda ýüze çykýan jemgyýetçilik gatnaşyklaryndaky meseleleri düzgünleşdirmekden ybaratdyr. Şu nukdaýnazardan, ýurdumyzyň ministrliklerinde we pudak edaralarynda sanly elektron resminamalar dolanyşygy ulgamyny we internet web-saýtlaryny döretmek hem-de olaryň işe girizilmegi bilen bagly birnäçe resminamalar kabul edildi. Hormatly Prezidentimiziň kararlary esasynda 2017-nji ýylda «Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasy» we 2018-nji ýylda «Türkmenistanda 2019–2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» hem-de 2020-nji ýylda «Türkmenistanda ylym ulgamyny 2020–2025-nji ýyllarda sanly ulgama geçirmegiň Maksatnamasy», «Türkmenistanda 2019–2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» göz öňünde tutulan wezipeleriň amala aşyrylmagyny üpjün etmek, milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynda sanly ulgamlary giňden ornaşdyrmak arkaly ýokary tehnologiýaly we bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti ösdürmek maksady bilen, «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021–2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny hem-de şu maksatnamany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy» tassyklanyldy. Bu gün ösen sanly maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryna daýanýan ykdysadyýetiň görnüşlerini ösdürmek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi.

Ýurdumyzda elektron resminama dolanyşygynda we sanly hyzmatlar ulgamlarynda öňde duran maksatlar we ýerine ýetirilmeli işler hem-de ýetilmeli sepgitler aýdyň kesgitlenendir.

Döwrebap ösen innowasion sanly tehnologiýalara daýanýan elektron resminama dolanyşygy ýurdumyzyň ministrliklerinde, bank ulgamynda, pudak edaralarynda we olaryň garamagyndaky edara-kärhanalarynda maglumat alyş-çalşygyny döwrebap guramagyň esasynda döwlet dolandyryşynyň netijeliligini ýokarlandyrmakdan ybarat bolup durýar.

Taýýarlanylýan resminamalar toplumyny kagyz we elektron göterijilerde maglumat akymlarynyň netijeli usulyny saýlap almak we ulanmak, maglumat alyş-çalşygynyň bitewi giňişligini emele getirmek, resminamalaryň goraglylygyny, ýaşyrynlygyny, bitewiligini we elýeterliligini üpjün etmekden ybarat bolup durýar. Sanly elektron resminama bildirilýän birnäçe talaplar bardyr. Elektron resminama dolanyşygynyň subýektleriniň arasyndaky baglaşylýan ylalaşyklar kesgitlenilen talaplara dogry gelmelidir we ony anyklamaklyga mümkinçilik berýän rekwizitleri bolmalydyr.

Elektron resminama dolanyşygy gurnalanda ulanylýan programma – tehniki üpjünçiliklere we beýleki tehniki serişdelere, enjamlara aýratyn üns berilmegi wajyp bolup durýar. Sebäbi, gurnaljak tehniki serişdeler, enjamlar we olarda ulanyljak programma üpjünçilikleriniň kiberhowpsuzlygyň talaplaryny berk berjaý etmegi döwrüň talabydyr we munda ulanylýan programma üpjünçilikleri ähli taraplaýyn goragly bolmagy zerurdyr. Bu ugurda kabul edilen «Kiberhowpsuzlyk hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň uly ähmiýeti bardyr. Bu resminamanyň kabul edilmegi bilen, ýurdumyzyň özygytyýarlylygyny, bähbitlerini goramaga, internet ulgamynda dürli ýüze çykyp biljek ýagdaýlaryň öňüni almaga, jemgyýetçilik tertip-düzgüniň, guramalaryň hem-de raýatlaryň kanuny hukuklarynyň we bähbitleriniň üpjün edilmegine gönükdirilendir.

Milli ykdysadyýetimiziň hojalyk subýektlerinde elektron resminama dolanyşygynyň ornaşdyrylmagy bilen, sanly hyzmatlaryň ýerine ýetirilmegi, özüniň oňyn netijelerini hem berýär. Kanunyň sanly hyzmatlar ulgamyndaky maksady, ilat köpçüligine we hususy ulgamda telekeçilik işini alyp barýan şahslara hem-de döwlet tarapyndan düzgünleşdirilen hyzmatlary etmegiň has netijeli usullaryny saýlamaga we durmuşa geçirmäge, sanly görnüşdäki hyzmatlardan peýdalanylanda raýatlaryň maliýe sowatlylygyna we hünär derejeleriniň ýokarlandyrylmagyna özüniň oňyn täsirini ýetirýär. Şeýle işleriň durmuşa geçirilmegi döwrüň talabydyr.

Sanly elektron resminamanyň gurluşy umumy we aýratyn böleklerden ybarat bolup durýar. Elektron resminamanyň düzüjisini anyklamaga mümkinçilik berýän usulda we görnüşde döredilmegi, peýdalanylmagy hem-de kabul edijiniň kabul etmegi üçin düşnükli görnüşde berilmegi hökmany ýagdaýdyr. Ýurdumyzda eýeçiligiň görnüşine garamazdan elektron resminama dolanyşygyny ornaşdyrmak arkaly, sanly hyzmatlar ulgamynda iş alyp barýan ýuridik we fiziki şahslar işlerinde sanly hyzmatlary giňden ornaşdyrýarlar.

Sanly ulgam arkaly işleriň alnyp barylmagy we durmuşa ornaşdyrylmagy hem-de bu ugurlarda dünýä tejribesinde gazanylan oňyn netijeleriň peýdalanylmagy geljekki strategik ugurlaryň biridir. «Türkmenistan – parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda milli ykdysadyýetimizde sanly ulgamy ornaşdyrmakda döredýän giň mümkinçilikleri, berýän uly goldawlary üçin mähriban Arkadagymyzyň jany sag, başy belent, ömri uzak bolsun, tutumly işleri hemişe rowaç alsyn!

Amanmyrat AŞYROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.

Aşgabat, 18-nji iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşynyň möhüm meselelerine hem-de birnäçe resminamalaryň taslamalaryna garaldy.

Hormatly Prezidentimiz, ilki bilen, Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowany we Milli Geňeşiň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýewi göni aragatnaşyga çagyrdy.

Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowa ýurdumyzyň kanunçylyk-hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça döwletimiziň kanunçykaryjylyk edarasynyň alyp barýan işi barada maglumat berdi.

Häzirki wagtda ministrliklerden we pudaklaýyn dolandyryş edaralaryndan gelip gowşan teklipler esasynda birnäçe täze kanunlaryň taslamalary taýýarlanylýar, üýtgetmeler we goşmaçalar girizilmegi talap edilýän kanunçylyk namalary seljerilýär. Bu işler durmuş ulgamyny nazarlaýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň we Türkmenistanyň Prezidentiniň Milli Geňeşiň Mejlisiniň öňünde goýan möhüm wezipeleriniň esasynda alnyp barylýar.

Halkara we parlamentara gatnaşyklary ösdürmek arkaly, deputatlar tejribe alşylmagyny, ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleri, gender deňligini üpjün etmek, çaganyň hukuklary babatda milli kanunçylygy kämilleşdirmek boýunça özara gatnaşyklaryň ösdürilmegini üpjün edýärler. Şunuň bilen birlikde, deputatlar ýerlerde we köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde oňyn döwlet syýasatynyň maksatlaryny we wezipelerini, täze kabul edilen kanunlaryň hem-de şu ýyl Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň jemgyýetçilik-syýasy ähmiýetini düşündirmek boýunça zerur işleri alyp barýarlar.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow kanunçylyk-hukuk binýadyny yzygiderli kämilleşdirmegiň döwletimiziň häzirki okgunly ösüşiniň möhüm şertidigini belledi hem-de ähli kabul edilýän kanunlaryň Diýarymyzda ýaýbaňlandyrylan oňyn özgertmeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegine, jemgyýetimizde agzybirligiň we bitewüligiň, onuň demokratik esaslarynyň pugtalandyrylmagyna gönükdirilmelidigini aýtdy.

Döwlet Baştutanymyz adamlaryň saglygyny goramak babatda alnyp barylýan işler bilen yzygiderli tanyşdyrylyp durulmagynyň ähmiýetine ünsi çekdi. “Il saglygy —–ýurt baýlygy” diýen ýörelgeden ugur alnyp, onuň üsti anyk mazmun bilen ýetirilmelidir. Milli Liderimiz şu maksat bilen ýurdumyzyň ähli sebitlerinde, şäherlerde we obalarda hemme zerur şertleriň üpjün edilendigini belledi.

Soňra Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýew milli kanunçylygymyzy kämilleşdirmek hem-de kanunçykaryjylyk babatda halkara tejribesini öwrenmek boýunça Mejlis bilen bilelikde alnyp barylýan işler barada maglumat berdi.

Halk Maslahatynyň agzalary iş toparlarynyň maslahatlaryna gatnaşýarlar we Mejlisiň degişli komitetlerinde taýýarlanylýan kanun taslamalary bilen tanyşýarlar. Kabul edilýän kanunlaryň halkara kadalara we ölçeglere gabat getirilmegi bilen bagly wezipelere möhüm üns berilýär.

Hormatly Prezidentimiziň Halk Maslahatynyň agzalarynyň öňünde goýýan wezipelerini üstünlikli ýerine ýetirmek ugrunda Türkmenistanda gender deňligi boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Hereketleriň, adam hukuklary boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Hereketleriň hem-de Türkmenistanda çagalaryň hukuklaryny durmuşa geçirmek boýunça 2018 — 2022-nji ýyllar üçin Hereketleriň Milli meýilnamalaryny ýerine ýetirmek babatda zerur işler amala aşyrylýar. Hususan-da, bu ugurda hereket edýän kanunlara seljerme geçirilýär, şolary halkara konwensiýalara we beýleki halkara hukuk namalarynyň düzgünlerine gabat getirmek ugrunda zerur işler alnyp barylýar.

Halk Maslahatynyň agzalary köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde milli maksatnamalaryň, giň gerimli özgertmeleriň, Halk Maslahatynyň şu ýylyň 5-nji iýunynda geçirilen birinji maslahatynda tassyklanan täze kanunlaryň mazmunyny we ähmiýetini açyp görkezýärler.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň jemgyýetçilik-syýasy durmuşyny demokratiýalaşdyrmagyň, durmuş-ykdysady özgertmeleriň ýolunda mundan beýläk-de öňe ilerletmek boýunça wezipeleri durmuşa geçirmekde milli parlamentiň möhüm orun eýeleýändigini belledi hem-de öňdebaryjy halkara tejribäni nazara alyp, Halk Maslahatynyň agzalarynyň döwletimiziň we jemgyýetimiziň durmuşynyň ähli ugurlarynda ýaýbaňlandyrylan özgertmeleri hukuk taýdan üpjün etmek boýunça zerur işleri geçirmelidiklerini belledi.

Milli Liderimiz ilatyň arasynda geçirilýän wagyz-nesihat çäreleriniň işjeňleşdirilmelidigine ünsi çekip, Halk Maslahatynyň agzalarynyň ýaşlaryň watansöýüjilik ruhunda terbiýelenilmegi, halkymyzyň sagdyn durmuş ýörelgelerine işjeň çekilmegi we adamlaryň bedenterbiýe hem-de sport bilen meşgullanmagy bilen baglanyşykly meselelere möhüm ähmiýet bermelidigini aýtdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz energetika ministri Ç.Purçekowy we “Türkmenhowaýollary” agentliginiň başlygy D.Saburowy göni aragatnaşyga çagyrdy.

Energetika ministri Ç.Purçekow içerki sarp edijileri elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmek hem-de pudagyň eksport kuwwatyny artdyrmak boýunça öňde goýlan wezipeleriň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi.

Lebap welaýatynda gurulýan, kuwwatlylygy 432 megawat bolan gazturbinaly elektrik bekediniň, Ahal — Balkan — Daşoguz aralygynda halkalaýyn energoulgamyň işe girizilmegi, Ahal we Daşoguz elektrik beketlerinde bug turbinalarynyň oturdylyp, goşmaça elektrik energiýasynyň öndürilmegi öňde goýlan maksatlara ýetmäge ýardam eder.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistany çalt depginde senagatlaşdyrmak boýunça giň gerimli maksatnamalary durmuşa geçirmekde, milli ykdysadyýetiň eksport kuwwatyny artdyrmakda elektrik energetikasyna möhüm ornuň degişlidigini nygtady.

Gysga döwrüň içinde dürli sebitlerde kuwwatly elektrik beketleriniň hem-de täze elektrik geçiriji ulgamlaryň gurulmagy netijesinde pudagyň ençeme esse artan kuwwaty Diýarymyzda her ýyl işe girizilýän iri senagat toplumlaryny we köp sanly durmuş maksatly desgalary elektrik energiýasy bilen durnukly üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, ony goňşy döwletlere ibermäge-de mümkinçilik berýär. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz energetika ulgamynyň önümçilik düzümini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça taslamalaryň durmuşa geçirilişine, şol sanda Lebap welaýatynda ýaponiýaly hyzmatdaşlar bilen bilelikde gurulýan täze elektrik bekediniň hem-de “Ahal — Balkan” we “Balkan — Daşoguz” ýokary woltly elektrik geçiriji ulgamlaryň gurluşygyna berk gözegçiligi üpjün etmegi tabşyrdy.

Türkmenistan energetika ulgamynda sebit we halkara ähmiýetli iri taslamalary durmuşa geçirmek bilen, daşky gurşawy goramak meselesine örän jogapkärli çemeleşýändigini görkezýär. Bu ulgamda ekologiýa taýdan arassa innowasion tehnologiýalar, iň täze ylmy-tehniki işläp taýýarlamalar işjeň ornaşdyrylýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bular barada aýtmak bilen, Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda kuwwatlylygy 10 megawat bolan Gün we ýel elektrik bekedini gurmak barada şu gün gol çekiljek taslamany mysal getirdi.

Milli Liderimiz bu bekediň ýurdumyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň başlangyjyna öwrüljekdigini, bu ýerde dünýäde iň soňky gazanylan öňdebaryjy tehnologiýalaryň we nou-haularyň ornaşdyryljakdygyny aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz bu taslamanyň durmuşa geçirilmeginiň Türkmenistanyň gaýtadan dikeldilýän energiýany ösdürmek baradaky Milli strategiýasyny amala aşyrmakda anyk ädim boljakdygyny belläp, ähli energetikleri bu şanly waka bilen gutlady hem-de bekediň gurluşygyny amala aşyrmak boýunça halkara bäsleşigi geçirmek barada ministre degişli tabşyryklary berdi.

Ministr döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, energetika ulgamynyň ähli işgärleriniň adyndan ata Watanymyzyň abadançylygynyň bähbidine mundan beýläk-de tutanýerli zähmet çekjekdiklerine, öz öňlerinde goýlan möhüm we jogapkärli wezipeleri üstünlikli çözmek üçin güýç-gaýratlaryny we tejribelerini gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdy.

Soňra “Türkmenhowaýollary” agentliginiň başlygy D.Saburow ýolbaşçylyk edýän pudagynda alnyp barylýan işleriň ýagdaýy barada hasabat berdi. Pudagyň öňünde durýan wezipeleriň birsyhly ýerine ýetirilmegi ugrunda zerur tagallalar edilýär. Şu maksat bilen, ugurdaş düzümleriň döwrebaplaşdyrylmagyna möhüm üns berilýär. Ýurdumyzyň raýat awiasiýasyny ösdürmegiň çäklerinde häzirki zamanyň oňyn tejribesiniň ornaşdyrylmagyna, hyzmatlaryň görnüşleriniň artdyrylmagyna ähmiýet berilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Türkmenistanyň çäk taýdan amatly ýerleşmeginiň onuň Ýewraziýa yklymynyň möhüm ulag-üstaşyr geçelgesi hökmündäki derejesini berkidýändigini belledi. Bu ugurda bar bolan mümkinçilikleri doly amala aşyrmagy esasy ugur edinýän döwletimiz ulaglaryň, şol sanda howa ulaglary ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak boýunça milli maksatnamalary üstünlikli amala aşyrýar. Pudagyň ähli düzümleri yzygiderli kämilleşdirilýär, täze howa menzilleri gurulýar.

Döwlet Baştutanymyz Jebel şäherçesinde ähli babatda dünýäniň öňdebaryjy tejribesine hem-de iň soňky gazanylan tehnologiýalara we nou-haulara esaslanýan döwrebap howa menzil toplumyny gurmak hakyndaky Karara gol çekilmeginiň wajyp ähmiýete eýedigini belledi.

Howa menzil toplumyny ähli görnüşli uçarlary kabul etmek üçin zerur ýerüsti uçuş serişdeleri bilen üpjün etmek meýilleşdirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow düzümiň işgärlerini bu şanly waka bilen gutlap, ýokarda agzalan taslamany durmuşa geçirmek boýunça halkara bäsleşigi yglan etmegi tabşyrdy.

“Türkmenhowaýollary” agentliginiň başlygy düzümiň ähli işgärleriniň adyndan pudagyň ösdürilmegine yzygiderli üns berýändigi üçin milli Liderimize hoşallyk sözlerini aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Hökümetiň sanly ulgam arkaly geçirilýän mejlisiniň gün tertibini yglan edip, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary G.Müşşikowy göni aragatnaşyga çagyrdy. Wise-premýer halkara maliýe bazarlaryndan amatly şertlerde karz serişdelerini hem-de daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek, ýerli önüm öndürijileri goldamak, kiçi we orta telekeçileriň taslamalaryny maliýeleşdirmek boýunça görülýän toplumlaýyn çäreler barada hasabat berdi.

Şu nukdaýnazardan, döwlet Baştutanymyzyň bellenen wezipeleri çözmek boýunça beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi hem-de wise-premýer, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy S.Berdimuhamedowyň ýolbaşçylygynda türkmen wekiliýetiniň Birleşen Arap Emirliklerine bolan gulluk iş saparynyň netijeleri boýunça gazanylan ylalaşyklary durmuşa geçirmek maksady bilen ýerine ýetirilen işler barada hasabat berildi. Şeýle hem Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam korporasiýasyndan ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligiň taslamalaryny maliýeleşdirmek üçin maliýe serişdelerini bermek barada teklibiň alnandygy aýdyldy. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiziň garamagyna “Kiçi we orta telekeçiligiň taslamalaryny maliýeleşdirmek üçin Türkmenistanyň Döwlet daşary ykdysady iş banky bilen Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam korporasiýasynyň arasynda maliýe ylalaşygyny baglaşmak hakynda”, “Balkan welaýatynyň Jebel şäherçesinde howa menzili toplumynyň gurluşygyny maliýeleşdirmek hakynda”, “Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda köpugurly elektrik stansiýasynyň gurluşygyny maliýeleşdirmek hakynda” Kararlaryň taslamalary hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, hususy ulgamyň ösdürilmegine hemmetaraplaýyn goldaw bermegiň milli durmuş-ykdysady strategiýanyň möhüm ugurlarynyň biridigini belledi. Türkmenistan halkara maliýe guramalary bilen, şol sanda Hususy ulgamy ösdürmek boýunça Yslam korporasiýasy bilen işjeň hyzmatdaşlyk edip, kiçi we orta telekeçiligiň wekilleri tarapyndan amala aşyrylýan maliýe taslamalary üçin maýa serişdelerini çekýär.

Milli Liderimiz hödürlenen Kararlaryň taslamalaryny makullap we olara gol çekip, resminamalary sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi hem-de bellenen meýilnamalaryň ýerine ýetirilmegine berk gözegçilik etmegi tabşyrdy.

Soňra wise-premýer ýurdumyzyň bank edaralarynyň işini kämilleşdirmek boýunça amala aşyrylýan çäreler barada hasabat berdi. Bu ugurda görülýän çäreler bank ulgamyny netijeli dolandyrmaga, edilýän hyzmatlaryň hilini gowulandyrmaga ýardam edýär.

Türkmenistanyň Merkezi banky, Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen bilelikde geçirilen seljerme işleriniň netijelerine laýyklykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň garamagyna “Türkmenbaşy” döwlet täjirçilik bankynyň guramaçylyk-hukuk görnüşini üýtgedip, ony açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine öwürmek baradaky teklip hödürlenildi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň bank edaralarynyň işini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça görülýän çäreleriň banklaryň maýa goýum kuwwatyny artdyrmaga hem-de maýa binýadyny pugtalandyrmaga, bank gözegçiligini kämilleşdirmäge hem-de degişli amallarynyň möçberini giňeltmäge gönükdirilendigini belledi.

Milli Liderimiz “Türkmenbaşy” döwlet täjirçilik bankyny açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine öwürmek baradaky teklibi makullap, göz öňünde tutulýan işleri bellenen möhletde hem-de ýokary derejede geçirmegi tabşyrdy.

Soňra wise-premýer Maliýe we ykdysadyýet hem-de Bilim ministrlikleri tarapyndan 2021-2022-nji okuw ýylynda ýokary okuw mekdepleriniň birnäçesini hojalyk hasaplaşygyna geçirmek boýunça amala aşyrylan işleriň netijeleri barada hasabat berdi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň, Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň, Türkmen döwlet maliýe institutynyň, Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň hem-de Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň maliýe-ykdysady ýagdaýyny gowulandyrmak bilen bagly teklipler barada maglumat berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň bilim ulgamyny ösen döwletleriň derejesine çykarmagyň, ýaş nesliň döwrebap bilim almagy üçin ähli şertleri döretmegiň döwlet syýasatynyň esasy maksatlarynyň biridigini belledi. Şundan ugur almak bilen, bu ulgamy yzygiderli döwrebaplaşdyrmaga, ýokary okuw mekdeplerinde bilimiň hilini dünýä derejesine çykarmaga gönükdirilen, milli we halkara tejribäni öz içine alýan özgertmeler üstünlikli amala aşyrylýar.

Döwlet Baştutanymyz döwrüň talabyna laýyklykda, ýokary okuw mekdepleriniň işini kämilleşdirmegiň ähmiýetini nygtap, wise-premýere anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow “Galkynyş” gaz käninde täze guýulary önümçilige girizmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

“Türkmengaz” döwlet konserni tarapyndan täze guýulary gurmak boýunça hyzmatlary alyp barmak babatda halkara bäsleşik geçirildi we Hytaýyň “CNPC” kompaniýasynyň täjirçilik teklibi has amatly hasaplanyldy. Kompaniýanyň teklibine laýyklykda, işleri 30 aýyň dowamynda ýerine ýetirmek we amala aşyryljak işler üçin hasaplaşyklary 2007-nji ýylda baglaşylan şertnamanyň şertlerine laýyklykda, üç ýylyň dowamynda her ýylda 17 milliard kub metr tebigy gazy ugratmagyň hasabyna geçirmek meýilleşdirildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, Türkmenistanyň ägirt uly tebigy serişdelerini netijeli peýdalanmagyň ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan we milli ykdysadyýetimiziň sazlaşykly ösüşiniň üpjün edilmegine, halkymyzyň abadançylygynyň ýokarlandyrylmagyna gönükdirilen giň möçberli maksatnamalaryň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň möhüm şertidigine ünsi çekdi.

Döwlet Baştutanymyz nebitgaz toplumynyň öňünde durýan möhüm wezipeler barada aýdyp, täze uglewodorod ýataklarynyň, şol sanda dünýäde tebigy gazyň gorlary boýunça iri hasaplanylýan “Galkynyş” gaz käniniň senagat taýdan özleşdirilmegi we döwrebaplaşdyrylmagy boýunça durmuşa geçirilýän çäreleriň işjeňleşdirilmelidigini belledi.

Bu babatda energetika ulgamynda birnäçe möhüm taslamalary amala aşyrmakda ýurdumyzyň ygtybarly hyzmatdaşlary bolan HHR-iň iri kompaniýalary bilen oňyn tejribe toplanyldy. Her ýylda onlarça million kub metr möçberde tebigy gaz ugradylýan Türkmenistan — Hytaý halkara gaz geçirijisiniň gurluşygy türkmen-hytaý gatnaşyklarynyň üstünlige beslenýändigini aňladýar. Şeýle hem halkara gatnaşyklary tejribesinde bu taslama döwletara hyzmatdaşlygyň netijeli we işjeň häsiýete eýe bolýandygynyň aýdyň beýanydyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow täze guýular burawlananda we türkmen gazyny eksporta ugratmakda möhüm orun degişli bolan “Galkynyş” gaz känini döwrebaplaşdyrmakda häzirki zaman tehnologiýalarynyň giňden ulanylmagynyň wajypdygyny belledi we bu babatda wise-premýere birnäçe tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew ýurdumyzda atçylygy we atçylyk sportuny ösdürmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna “Halkara ahalteke atçylyk sport toplumynda abatlaýyş işlerini geçirmek hakynda” Kararyň taslamasy hödürlenildi.

Diýarymyzda döwrebap atçylyk sport toplumlary, ýöriteleşdirilen okuw we ylmy-önümçilik merkezleri yzygiderli gurulýar, atşynaslar üçin amatly ýaşaýyş-durmuş şertleri döredilýär.

Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramyna görülýän taýýarlygyň çäklerinde we bu möhüm sene mynasybetli baýramçylyk dabaralaryny, at çapyşyklaryny ýokary derejede geçirmek maksady bilen, “Türkmen atlary” döwlet birleşiginiň garamagyndaky Halkara ahalteke atçylyk sport toplumynda abatlaýyş işlerini geçirmek barada “Nur bina gurluşyk” hususy kärhanasy bilen şertnama baglaşmak meýilleşdirilýär. Atçylyk sport toplumynyň abatlaýyş işlerini 2021-nji ýylyň sentýabr aýynda ulanmaga doly taýýar edip tabşyrmak göz öňünde tutulýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, şöhratly pederlerimiziň yhlasyndan kemal tapan behişdi bedewlerimiziň ajaýyplygynyň, çeýeliginiň we ýyndamlygynyň uly şöhrata eýedigini hem-de türkmen halkynyň buýsanjydygyny, milli gymmatlygydygyny nygtady.

Häzir ýurdumyzda ahalteke bedewlerimiziň dünýädäki şöhratynyň has-da belende galmagy, bu pudagyň mundan beýläk-de sazlaşykly ösüşi üçin ägirt uly işler bitirilýär. Arassa ganly bedewleriň baş sanyny artdyrmak, tohumçylyk babatda halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek boýunça toplumlaýyn çäreler durmuşa geçirilýär.

Milli Liderimiz ýurdumyzda at çapyşyklaryny, milli at üstündäki oýunlary, päsgelçiliklerden böküp geçmek, uzak aralyga çapyşyklary we atçylyk sportunyň beýleki görnüşlerini ösdürmek, olary halkara ölçeglere laýyk getirmek boýunça ähli zerur şertleriň döredilýändigini belledi. Bu bolsa ýaşlary asylly halk däplerini dowam etmäge, atçylyk sporty bilen meşgullanmaga ruhlandyrýar.

Döwlet Baştutanymyz “Halkara ahalteke atçylyk sport toplumynda düýpli abatlaýyş işlerini geçirmek hakynda” Karara gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi we onda göz öňünde tutulan işleri ýokary hilli hem-de öz wagtynda ýerine ýetirmek babatda anyk tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýew ýurdumyzyň himiýa we nebitgaz senagatynyň, saglygy goraýyş hem-de agyz suwy kärhanalarynyň önümçilikleri üçin zerur bolan suwuk hlory satyn almak meselesi barada hasabat berdi.

Içerki sarp edijileri himiýa önümleri bilen üpjün etmek boýunça işler “Türkmenhimiýa” döwlet konsernine tabşyryldy. Suwuk hlor ýurdumyzyň himiýa, nebitgaz pudaklarynyň önümçiliklerinde hem-de agyz suwuny öndürýän kärhanalarda suwy zyýansyzlandyrmak üçin giňden peýdalanylýar.

Konserniň bäsleşik topary 2021-2022-nji ýyllarda ýurdumyzyň önümçilikleri üçin zerur bolan suwuk hloruň 2 müň 900 tonnasyny satyn almak baradaky täze şertnamany baglaşmagy maksadalaýyk hasaplaýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, içerki sarp edijileri milli ykdysadyýetiň dürli pudaklarynyň önümçiliginde giňden ulanylýan, zerur himiýa önümleri bilen üpjün etmek boýunça geçirilýän işleriň wajypdygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz bu ugurda alnyp barylýan işlere talabalaýyk gözegçiligi üpjün etmek hem-de ýurdumyzda öndürilýän, sarp edijileriň uly isleglerinden peýdalanýan himiýa önümleriniň öndürilýän mukdaryny we görnüşlerini artdyrmak boýunça öňde goýlan wezipeler bilen baglylykda himiýa senagatyny ösdürmäge aýratyn ähmiýet berilmelidigine ünsi çekip, bu babatda wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Öwezow gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, hususan-da, degişli ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen bilelikde Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky möhüm maglumat düzümleriniň desgalarynyň döwlet sanawyny döretmek, olaryň sazlaşykly hereketini we kiberhowpsuzlygyny üpjün etmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, wise-premýere ýokarda agzalan pudagara topary döretmek we onuň düzümini tassyklamak babatda birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Wise-premýer hasabatyň dowamynda häzirki döwürde ýurdumyzda öňdebaryjy ylmy-tehnologiýalary giňden ornaşdyrmak, şol sanda kosmos pudagyny ösdürmek boýunça zerur işleriň alnyp barylýandygyny aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Ýer üstüne gözegçilik edýän milli ulgamyny döretmek işlerini utgaşdyrmak boýunça Hökümet toparynyň alyp barýan işleri barada hasabat berildi. Şu ýylyň 11-nji aprelinde Hökümet toparynyň ilkinji mejlisiniň çäklerinde degişli tekliplere hem-de ýurdumyzyň birnäçe ýokary okuw mekdeplerinde bu ugra degişli hünärleri açmak we dersleri girizmek bilen baglanyşykly meselelere garaldy. Mundan başga-da, daşary ýurtlaryň öňdebaryjy we bu ugur boýunça ýöriteleşdirilen kompaniýalary bilen hyzmatdaşlygyň geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy. Şu maksat bilen, degişli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň wekilleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly Fransiýanyň dünýä belli kompaniýalarynyň wekilleri bilen duşuşyklar guraldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, öňdebaryjy tehnologiýalaryň, şol sanda ykdysadyýetimiziň dürli pudaklarynda kosmos tehnologiýalarynyň netijeli ulanylmagynyň ägirt uly ähmiýetiniň bardygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, 2015-nji ýylda “TürkmenÄlem 52oE” milli emeli hemranyň älem giňişligine çykarylmagy taryhy waka öwrüldi.

Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzda kosmos pudagyny ösdürmek wezipeleriniň bu ugurdaky işi mundan beýläk-de kämilleşdirmegi, ylmy barlaglary işjeňleşdirmegi, ugurdaş düzümleri döwrebaplaşdyrmagy, ýokary hünärli işgärleri taýýarlamagy talap edýändigini belledi.

Ýer üsti gözegçilik barada aýdylanda bolsa, obasenagat, ýangyç-energetika, ulag-aragatnaşyk toplumlarynda bu usuly ulanmagyň ägirt uly geljeginiň bardygyny bellemek gerek. Ol ägirt uly giňişlikde gözegçiligi ýola goýmaga, düzümleýin desgalaryň, iri gurluşyklaryň we ekologik çäreleriň ýagdaýy hakynda dessin maglumatlary almaga mümkinçilik berýär. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz dünýäniň öňdebaryjy tejribesiniň öwrenilmeginiň, daşary ýurtlaryň iri kompaniýalary, halkara ylmy-tehnologiýa merkezleri bilen özara bähbitli gatnaşyklaryň ösdürilmeginiň wajypdygyna ünsi çekip, Türkmenistanyň Ýer üsti gözegçilik boýunça milli ulgamyny döretmek barada degişli işleri dowam etmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow gaýtadan işlenilýän kagyz galyndylarynyň ýurduň daşyna çykarylmagyny düzgünleşdirmek boýunça ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiziň tagallasy we yzygiderli goldawy netijesinde, milli ykdysadyýetimiziň hususy pudagy sazlaşykly ösýär hem-de onuň dürli pudaklarda eýeleýän orny pugtalanýar.

Milli ykdysadyýetimiziň köpugurly ösüşine gönükdirilen maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmegiň çäklerinde, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary täze önümçilik kuwwatlyklaryny yzygiderli gurup, ulanmaga berýärler. Şolaryň hatarynda kagyz önümleriniň önümçiligi boýunça kärhanalar hem bar. Şol ýerde azyk we senagat önümlerini, halkyň sarp edýän harytlaryny gaplamaga niýetlenen kagyz gaplar, elsüpürgiçler, okuwçy depderleri, öý hojalygynda ulanylýan kagyz önümleri öndürilýär. Şeýle kärhanalaryň köpüsi çig maly gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilendir. Olaryň önümçilik kuwwatlyklary her ýylda 22 müň tonnadan gowrak kagyz galyndylaryny gaýtadan işlemäge niýetlenendir.

Ýurdumyzyň içinde kagyz we karton gaplara bolan islegleriň artýandygyny, kagyz galyndylaryny daşary ýurtlara çykarmagy hem-de ýerlemegi tertipleşdirmek meselelerini nazara alyp, kagyz önümleriň önümçiligi boýunça kärhanalaryň kuwwatlyklaryny doly güýjünde peýdalanmak maksady bilen, 2021-nji ýylyň 1-nji awgustyndan başlap, täze gümrük pajyny girizmek teklip edilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, bu meseleleri içgin öwrenmegiň we ony degişli derejede taýýarlamagyň zerurdygyny belledi hem-de onuň ekologiýa ugruna möhüm üns bermegi tabşyrdy. Ähli meýilleşdirilen çäreler ýurdumyzyň içinde kagyz önümleri gaýtadan işlemegiň mukdarynyň artdyrylmagyna, ugurdaş kärhanalaryň doly önümçilik kuwwatyna çykarylmagyna, ösýän islegleri nazara almak bilen, içerki bazarlarda bu önümleriň bolçulygynyň üpjün edilmegine ýardam berer. Döwlet Baştutanymyz bu ugurdaky işleri dowam etmegiň zerurdygyny aýdyp, wise-premýere degişli tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa häzirki wagtda Lebap welaýatynda geçiriljek Medeniýet hepdeliginiň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek we 2022-nji ýylda Mary welaýatynda Medeniýet hepdeligini geçirmäge görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi.

Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni mynasybetli, her ýyl geçirilýän giň gerimli döredijilik çäresi Türkmenistanda bolup geçýän medeni wakalary giňden beýan etmek, döredijilik işgärleriniň hünär taýdan ösmegine, sungatyň köpdürlüligini üpjün etmäge ýardam bermek, medeni diplomatiýany ilerletmek hem-de täze zehinleri ýüze çykarmak wezipelerini ýerine ýetirmäge gönükdirilendir.

2022-nji ýylda bu döredijilik çäresini Mary welaýatynda geçirmek, şonuň çäklerinde bellenilen ähli medeni çäreleri ýokary derejede guramak üçin degişli guramaçylyk meseleleri göz öňünde tutuldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, milli mirasy wagyz etmekde hem-de döredijilik işgärleriniň hünär ussatlygyny ýokarlandyrmakda we döredijilik kuwwatyny artdyrmakda Medeniýet hepdeliginiň aýratyn ähmiýete eýedigini nygtap, ýurdumyzda geçirilýän medeni-köpçülikleýin çäreleriň türkmen sungatyna hem-de halkymyzyň baý döredijilik däplerine doly derejede wekilçilik etmelidigini, olaryň dowamatlylygyny hem-de ösüşini üpjün etmäge ýardam bermelidigini belledi.

Milli Liderimiz 2022-nji ýylda Medeniýet hepdeligini Mary welaýatynda geçirmek meselesi bilen baglylykda, degişli resminamanyň taslamasyny taýýarlamak barada wise-premýere birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Geldinyýazowa söz berildi. Ol Türkmenistanda enäniň we çaganyň saglygyny goramak boýunça “Sagdyn ene — sagdyn çaga — sagdyn geljek” atly 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Milli strategiýany taýýarlamak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Ýaş nesilleriň beden saglygyny, ruhy ösüşini üpjün etmek boýunça toplumlaýyn işler amala aşyrylýar. “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna” we “Saglyk” Döwlet maksatnamasynyň rejelenen görnüşine laýyklykda, enäniň we çaganyň saglygyny has-da gowulandyrmak, ýokary hilli lukmançylyk hyzmatlaryny bermek we maşgala medeniýetini kämilleşdirmek ugrunda zerur tagallalar edilýär.

Milli Liderimiziň “Döwlet adam üçindir!” diýen şygary baş ýörelge edinýän durmuş ugurly ynsanperwer syýasatyndan ugur alyp, ugurdaş ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary halkara guramalar bilen bilelikde Türkmenistanda enäniň we çaganyň saglygyny goramak boýunça “Sagdyn ene — sagdyn çaga — sagdyn geljek” atly 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Milli strategiýanyň we ony durmuşa geçirmek boýunça çäreleriň Meýilnamasynyň taslamalaryny işläp taýýarladylar. Bu strategiýanyň baş maksady enäniň we çaganyň saglygyny goramakdan, olaryň durmuş goraglylygyny üpjün etmekden, sagdyn durmuş ýörelgelerini berkitmekden, ýaş nesilleriň beden we ruhy taýdan saglygyny pugtalandyrmakdan ybaratdyr.

Resminama laýyklykda, utgaşdyryjy we ýerli ýerine ýetiriji pudagara toparlary döretmek, ýetginjekleriň saglygyny goramak boýunça işleri kämilleşdirmek, ýurdumyzyň welaýatlarynda we etraplarynda hem-de saglygy goraýyş edaralarynyň derejesinde lukmançylyk hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmak we olara gözegçilik etmek boýunça iş toparlaryny döretmek göz öňünde tutulýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, eneleriň we çagalaryň saglygy, olaryň abadan we bagtyýar durmuşynyň üpjün edilmegi hakyndaky aladanyň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarydygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, çagalaryň durmuşynyň ähli tapgyrlarynda saglygyny goramaga, ýaş nesilleriň arasynda saglyk babatda sowatlylygy ýokarlandyrmaga, ilatyň ýokary hilli sanly we täzeçil tehnologiýalara, dünýäniň häzirki zaman lukmançylyk ylmynyň gazananlaryna, öňdebaryjy milli tejribä esaslanýan lukmançylyk hyzmatlarynyň elýeterliligini üpjün etmäge gönükdirilen täze milli strategiýanyň örän ähmiýetlidigi bellenildi.

Döwlet Baştutanymyz degişli Karara gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi we bu resminamadan gelip çykýan wezipeleri degişli derejede ýerine ýetirmek hem-de şu ugurda alnyp barylýan işleri yzygiderli gözegçilikde saklamak babatda birnäçe tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Baştutanlarynyň XV sammitine görülýän taýýarlyk işleri barada hasabat berdi.

Abraýly halkara we sebit guramalary, şol sanda YHG bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmek Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir.

YHG-nyň XIV sammitinde ýurdumyz bu gurama başlyklygy kabul etdi. Şunuň bilen baglylykda, degişli Konsepsiýa işlenip taýýarlanyldy. Ony ýerine ýetirmegiň çäklerinde, häzirki döwre çenli ministrlikleriň derejesindäki birnäçe duşuşyklar geçirildi. Mundan başga-da, iýun aýynda energetika ministrleriniň dördünji duşuşygyny we YHG-ä agza ýurtlaryň milli statistika edaralarynyň bäşinji duşuşygyny geçirmek meýilleşdirilýär. Häzir ýylyň ikinji ýarymynda bellenilen çärelere taýýarlyk işleri ýaýbaňlandyryldy.

28-nji noýabrda Aşgabatda YHG-nyň XV sammitini geçirmek meýilleşdirilýär. Bu wajyp foruma taýýarlyk meseleleri 16-njy iýunda Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň baş sekretary bilen bolan duşuşykda ara alnyp maslahatlaşyldy. Sammiti ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmek maksady bilen, degişli düzgünnama, şol sanda oňa giňden maglumat goldawyny üpjün etmek, forumyň çäklerinde degişli çäreleri guramak, YHG-nyň sekretariaty bilen bilelikde onuň maksatnamasyny, gün tertibini we jemleýji resminamalarynyň taslamalaryny taýýarlamak boýunça degişli teklipler işlenilip taýýarlanyldy. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylarynyň düzüminde Guramaçylyk toparyny döretmek göz öňünde tutulýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, geçen döwürde Türkmenistan bilen Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň arasynda uzak möhletleýin esasdaky tagallalary netijeli utgaşdyrmak üçin ygtybarly binýat bolan özara gatnaşyklaryň oňyn tejribesiniň toplanandygyny belledi. Köptaraply netijeli gatnaşyklaryň ösdürilmegine mynasyp goşant goşýan ýurdumyz YHG-ä agza ýurtlar bilen dostlukly, hoşniýetli goňşuçylyk esaslaryna daýanýan ikitaraplaýyn gatnaşyklary üstünlikli ösdürýär. Bu barada aýtmak bilen, milli Liderimiz YHG-nyň geografik, taryhy we medeni däpleriň, ruhy gymmatlyklaryň umumylygy bilen baglaşýan döwletleriň ykdysady hyzmatdaşlygynyň guraly hökmünde utgaşdyryjy ähmiýete eýedigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, özara bähbitli gatnaşyklary işjeňleşdirmek we täze bilelikdäki taslamalary amala aşyrmak üçin giň mümkinçilikleriň açylmagy bu ugruň häsiýetli aýratynlygydyr.

Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň YHG-de başlyklyk etmek bilen, umumy abadançylygyň bähbidine laýyk gelýän gatnaşyklaryň ägirt uly mümkinçiliklerini durmuşa geçirmäge hemmetaraplaýyn goldaw berýändigini belledi hem-de Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň öňde boljak XV sammitine, şeýle hem beýleki meýilleşdirilen çärelere taýýarlygyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri hasabatyny dowam edip, milli Liderimiziň garamagyna Söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we ynsanperwer hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara türkmen-gyrgyz toparynyň türkmen tarapynyň düzümini tassyklamak hakyndaky Kararyň taslamasyny hödürledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow resminama gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna iberdi. Döwlet Baştutanymyz ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn görnüşde bolşy ýaly, abraýly sebitara we halkara guramalaryň çäklerinde sazlaşykly ösdürilýän döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejä hem-de däp bolan dostlukly we okgunly häsiýete eýedigini kanagatlanma bilen belledi.

Döwlet Baştutanymyz özara bähbitli gatnaşyklary giňeltmekde, söwda-ykdysady we işewür hyzmatdaşlygy köpugurly esasda ösdürmekde, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary höweslendirmekde türkmen-gyrgyz Hökümetara toparyň möhüm orun eýeleýändigini belläp, onuň işiniň ähli möhüm ugurlary boýunça gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna we beýleki degişli ýolbaşçylara döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek, onuň şertnamalaýyn-hukuk binýadyny pugtalandyrmak we bilelikdäki çäreleri taýýarlamak boýunça anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow şu ýylyň fewral aýynda döwlet Baştutanymyzyň gol çeken Karary bilen tassyklanan, Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin Daşary söwda strategiýasyny amala aşyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi. Ony durmuşa geçirmek we milli Liderimiziň degişli teklipleri taýýarlamak boýunça beren tabşyryklaryny ýerine ýetirmek ugrunda toplumlaýyn çäreler amala aşyrylýar. Munuň özi, hususan-da, milli kanunçylygy kämilleşdirmek we bu ugurda halkara guramalar, şol sanda Bütindünýä Söwda Guramasy, Aziýanyň Ösüş Banky, Halkara Söwda Merkezi, Ýewropa Bileleşigi bilen özara gatnaşyklary ösdürmek ugruna degişlidir.

Strategiýany durmuşa geçirmek hem-de Bütindünýä Söwda Guramasyna agzalyk bilen baglanyşykly meseleleri öwrenmek maksady bilen, ministrliklerde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda jogapkärli düzümleri we onuň işine gatnaşjak hünärmenleri kesgitlemek göz öňünde tutulýar.

Şeýle hem Türkmenistanyň Bütindünýä Söwda Guramasyna girmegi we onuň düzümlerinde birnäçe ugurlar boýunça iş toparyny döretmek bilen baglanyşykly meseleleri öwrenmek babatda Hökümet toparynyň duşuşygyny guramak meýilleşdirildi.

Bütindünýä Söwda Guramasyna doly hukukly agza hökmünde girmek üçin “Türkmenistanyň daşary söwda düzgüni baradaky Ähtnamany” işläp düzmegiň 2021-2022-nji ýyllar boýunça iş meýilnamasyny taýýarlamak bellenildi.

Häzir ýokarda agzalan ugurlary öz içine alýan “Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin Daşary söwda strategiýasyny durmuşa geçirmek boýunça çäreleriň ýol kartasy” taýýarlanyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, “Açyk gapylar”, parahatçylyk söýüjilik, oňyn bitaraplyk we işjeň hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryna esaslanýan daşary syýasaty durmuşa geçirýän Watanymyzyň dünýäniň köp döwletleri, daşary ýurtlaryň işewür toparlary bilen özara bähbitli söwda-ykdysady gatnaşyklaryny ösdürýändigini, iri halkara guramalar, maliýe-bank düzümleri bilen ugurdaş hyzmatdaşlygy berkidýändigini belledi.

Milli Liderimiz ähli gyzyklanma bildirýän daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklary ösdürmekde ýokarda agzalan Strategiýanyň ähmiýeti barada aýdyp, Türkmenistanyň eksporty doly amala aşyrmak, daşary söwda dolanyşygynyň möçberini ýokarlandyrmak, ýurdumyzyň maýa goýum işjeňligini artdyrmak, häzirki zamanyň dünýä hojalyk gatnaşyklary ulgamyndaky ornuny pugtalandyrmak boýunça zerur çäreleriň görülmelidigini belledi.

Döwlet Baştutanymyz hödürlenen teklibi makullap, wise-premýere, DIM-niň ýolbaşçysyna bu ugurdaky degişli işleri ulgamlaýyn we toplumlaýyn esasda dowam etmegi tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanow döwletimiziň gümrük gullugynyň işini kämilleşdirmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi.

Ýurdumyzda maksadalaýyk işleriň geçirilmegi netijesinde, Türkmenistan sebitara we yklymara ähmiýetli iri ulag-logistika merkezleriniň birine öwrülýär. Gümrük edaralarynyň hukuk we maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak, harby gullukçylaryň hem-de olaryň maşgala agzalarynyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini gowulandyrmak boýunça çäreler yzygiderli amala aşyrylýar. Döwrüň talaplaryna laýyklykda enjamlaşdyrylan täze gümrük bölümleri gurulýar.

Döwlet gümrük gullugynda öňdebaryjy tejribä esaslanýan elektron ulgam hereket edýär. Ol onlaýn ýagdaýynda halkara ýük daşamalaryny amala aşyrýan awtoulag serişdeleriniň ýurdumyzyň çägi boýunça hereketine gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär. Şunuň bilen birlikde, gümrük resminamalaryny resmileşdirmek işini awtomatlaşdyrmaga mümkinçilik berýän döwrebap programma üpjünçilikli bitewi maglumat-kommunikasiýa ulgamyny döretmek boýunça işler alnyp barylýar. BMG-niň Ösüş maksatnamasy hem-de Söwda we ösüş boýunça konferensiýasy bilen hyzmatdaşlykda “Bir penjire” ulgamyny döretmek boýunça durmuşa geçirilýän taslama barada maglumat berildi. Bu ulgam ýurdumyzyň daşary ykdysady işine gatnaşýan ministrlikleriniň hem-de pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň arasynda gümrük işleriniň hilini has ýokary derejä çykarmaga ýardam edýär.

Abraýly halkara ugurdaş düzümler bilen hyzmatdaşlyk hasabatyň aýratyn meselesi boldy. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň konteýner ýük daşamalary boýunça Ýewropa Ykdysady Komissiýasynyň Aziýa we Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasy tarapyndan maslahat berlen gümrük konwensiýalaryna gatnaşýandygy habar berildi. “Konteýnerlere degişli gümrük Konwensiýasyna goşulmak hakynda”, “Konteýner goruna geçirilen we halkara daşamalarynda ulanylýan konteýnerler üçin gümrük düzgüni hakyndaky Konwensiýasyna goşulmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunlarynyň kabul edilmegi Türkmenistanyň bu ulgamda netijeli gatnaşyklary ösdürmäge çalyşýandygynyň aýdyň subutnamasydyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýurdumyzyň Ýewropanyň we Aziýanyň çatrygynda amatly ýerleşmeginiň üstaşyr gatnawlar hem-de logistiki hyzmatlar ulgamynda ägirt uly mümkinçilikleri açýandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan daşary ykdysady gatnaşyklary ösdürmäge hem-de ýurtlaryň arasyndaky goşulyşmak işine gatnaşmaga ykdysadyýetiň mundan beýläk-de durnukly ösmegi üçin möhüm şert hökmünde garaýar.

Milli Liderimiz halkara ýük daşamalarynyň kadalaşdyryjy hukuk binýadyna goşulmagyň hem-de söwda işini ýönekeýleşdirmek üçin dürli sanly ulgamlary we gurallary ulanmagyň bu babatda gaýragoýulmasyz wezipelerdigini nygtap, Türkmenistanyň konteýner ýük daşamalary boýunça tassyklan resminamalaryny durmuşa geçirmek meselelerini hemişe üns merkezinde saklamagy tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gümrük edaralarynyň işiniň ileri tutulýan ugurlary barada aýdyp, şahsy düzümiň taýýarlygynyň derejesini yzygiderli ýokarlandyrmagy, logistika ulgamyna innowasiýalary işjeň ornaşdyrmagy, ygtybarly gümrük gözegçiligini guramagy şol wezipeleriň hatarynda görkezdi. Döwlet Baştutanymyz daşary söwda amallarynda ýurdumyzyň raýatlarynyň hukuklaryny we bähbitlerini goramagyň zerurdygyny aýtdy we wise-premýere, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretaryna birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Ýokary gözegçilik edarasynyň başlygy S.Berdimuhamedow türkmen-ýapon ykdysady hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan taslamalaryny durmuşa geçirmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Bu ugurda söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek, haryt dolanyşygynyň mukdaryny artdyrmak, göni işewür gatnaşyklary pugtalandyrmak, dürli pudaklarda bilelikdäki kärhanalary döretmek, maýa goýum işjeňligini höweslendirmek ugrunda zerur işler amala aşyrylýar.

Hökümetara derejede gol çekilen we ýangyç-energetika toplumynda, ulag, gurluşyk, logistika ugurlarynda, tehnologiýalary alyşmakda özara gatnaşyklaryň işjeňleşdirilmegine gönükdirilen ikitaraplaýyn resminamalaryň netijeli hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine itergi berendigi bellenildi. Bu gün Türkmenistanda ýurdumyzyň öňden gelýän işewür hyzmatdaşlary bolan Ýaponiýanyň iri kompaniýalary üstünlikli işleýärler.

Ýaponiýada öndürilen önümler türkmen bazarynda möhüm orun eýeleýär. “Komatsu”, “Toyota” we beýleki iri korporasiýalar bilen köpýyllyk hyzmatdaşlyk munuň aýdyň mysalydyr. Baglaşylan şertnamalara laýyklykda, Ýaponiýanyň ýokary öndürijilikli awtoulaglary oba hojalygynda hem-de ýol gurluşygynda we beýleki ugurlarda netijeli peýdalanylýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň döwletleri, şol sanda ykdysady taýdan ýokary ösüş gazanýan Ýaponiýa bilen netijeli gatnaşyklaryň hemmetaraplaýyn pugtalandyrylmagynyň ýurdumyzyň daşary syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridigini belledi. Häzir ikitaraplaýyn gatnaşyklar gadymy dostluk däpleri, ykdysady bähbitleriň we döwlet ösüşiniň milli ugurlarynyň deňeçerligine esaslanýan hyzmatdaşlygyň täze ugurlary esasynda ösdürilýär. Şunuň bilen baglylykda, ykdysady hyzmatdaşlyk boýunça Türkmen-ýapon we Ýapon-türkmen komitetlerine hem-de hyzmatdaşlygyň netijeli usullaryny we ugurlaryny kesgitlemekde oňyn mümkinçilikleri döredýän bilelikdäki işewür maslahatlaryna möhüm orun degişlidir. Netijeli hyzmatdaşlygyň köpýyllyk tejribesi dürli pudaklarda täze taslamalary durmuşa geçirmek üçin ýapon korporasiýalarynyň tejribesini we tehnologiýalaryny çekmäge bolan gyzyklanmalary artdyrýar diýip, milli Liderimiz belledi we wise-premýer, Ýokary gözegçilik edarasynyň ýolbaşçysyna Türkmen-ýapon komitetiniň başlygy hökmünde gazanylan ylalaşyklary iş ýüzünde amala aşyrmak bilen baglanyşykly meseleleri hemişe gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Mejlisde döwlet durmuşynyň başga-da birnäçe möhüm meselelerine garaldy we degişli çözgütler kabul edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçirilýän mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglygyny, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Aşgabat, 18-nji iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň mejlisini geçirdi. Onda ýurdumyzyň raýatlarynyň howpsuzlygyny üpjün etmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy hem-de COVID-19 pandemiýasyna garşy durmak boýunça gaýragoýulmasyz wezipeler kesgitlenildi.

Milli Liderimiz mejlisi açyp, dünýäde koronawirus keseli bilen bagly ýagdaýlaryň ýaramazlaşmagy zerarly, şu gün Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň mejlisini geçirmek barada karara gelnendigini belledi. Häzirki wagtda dünýäde koronawirus keseliniň täze-täze görnüşleri ýüze çykýar. Aýry-aýry ýurtlarda onuň eýýäm 14 müňden gowrak görnüşi hasaba alyndy.

Raýatlarymyzyň saglygyny we ömrüni goramak, şeýle hem howpsuzlygyny üpjün etmek döwlet syýasatynyň esasy maksady bolup durýar. Biziň döwletimiz munuň üçin ähli tagallalary edýär diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. Şunuň bilen baglylykda, “Saglyk” Döwlet maksatnamasyna laýyklykda, ýurdumyzyň saglygy goraýyş ulgamynyň döwrüň talaplaryna görä döwrebap ýagdaýa getirilýändigi, şeýle hem dürli ýokanç keselleriň öňüni almak, olary ýüze çykarmak we bejermek boýunça alnyp barylýan işleriň kämilleşdirilýändigi bellenildi.

Türkmenistan bu ugurda beýleki ýurtlar bilen hemişe tejribe alşyp durýar. Birleşen Milletler Guramasy, onuň ýöriteleşdirilen agentlikleri hem-de Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy bilen ysnyşykly hyzmatdaşlyk edýär. Saglygy goraýyş boýunça geçirilýän ähli halkara çärelere işjeň gatnaşýar.

Dünýäde ýiti öýken sowuklama ýokanjynyň ýüze çykyp başlan ilkinji günlerinden başlap, Türkmenistanyň Hökümeti bu howply kesele garşy aýratyn jogapkärçilikli we hemmetaraplaýyn oýlanyşykly çemeleşdi diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam etdi.

Ýurdumyzda ýiti öýken sowuklama keseliniň ýüze çykmagynyň we ýaýramagynyň öňüni almak maksady bilen, möhüm çözgütler kabul edildi, bu ýokanjyň öňüni almak boýunça öz wagtynda toplumlaýyn çäreler görüldi, zerur sanjymlar satyn alnyp, ilata tapgyrlaýyn sanjym etmek işleri geçirilýär.

Häzirki döwürde geçirilen örän uly işleriň netijesinde, ýurdumyzda koronawirus ýokanjynyň ýüze çykarylmandygyny aýdyp bileris, ýöne biz heniz arkaýynlaşmaly däldiris diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Soňra döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow saglygy goraýyş we derman senagaty ministri, Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň başlygy N.Amannepesowa söz berdi. Ol COVID-19-yň ýurdumyzyň çägine aralaşmagynyň we ýaýramagynyň öňüni almak boýunça amala aşyrylýan işler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiziň tabşyryklaryndan we başlangyçlaryndan ugur alyp, ýurdumyz 2020-nji ýylyň başyndan bäri, ýokanç keselleriň öňüni almak boýunça uly tejribe toplady. Bu ugurda üç halkalaýyn öňüni alyş ulgamynyň işi ýola goýuldy.

Ýurdumyza ýokanç keselleriň getirilmeginiň we ýaýramagynyň öňüni almagy has-da güýçlendirmek üçin Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň çözgütleri esasynda birnäçe çäklendirmeler girizildi.

Ilatymyzyň kesellere garşy göreşmek ukybyny ýokarlandyrmak (ilatyň arasynda immun gatlagyny döretmek) hem-de raýatlarymyzy lukmançylyk gözegçiliginden geçirmek (dispanserizasiýa) işleri alnyp baryldy. Möwsümleýin dümew keselleriniň öňüni almak boýunça sanjym işleri ýerine ýetirildi. Häzirki döwürde COVID-19 ýokanjyna garşy sanjym işlerini geçirmek dowam edýär.

Dünýäde epidemiologik ýagdaýlaryň durnuksyzdygyny we wirusyň dürli görnüşleriniň ýüze çykýandygyny göz öňünde tutup, daşary ýurtlara gidip-gelen raýatlarymyz karantin gözegçiliginde saklanylýar.

Milli Liderimiziň halkymyzyň saglygyny goramak, keselleriň öňüni almak we olara garşy göreşmek boýunça edýän taýsyz tagallalary esasynda, ýurdumyzyň saglygy goraýyş edaralary ýokanç keselleri anyklamak üçin zerur bolan reaktiwler, sarp ediş, anyklaýyş, zyýansyzlandyryş we derman serişdeleri, şeýle hem kesellerden goranmak üçin ýörite gorag serişdeleri bilen doly üpjün edildi hem-de olaryň ätiýaçlyk gory döredildi.

Ähli saglygy goraýyş edaralarynda öňüni alyş çäreleri boýunça amaly-okuw maslahatlary geçirildi we dowam edýär.

Aşgabat şäheriniň we welaýatlaryň halkara howa, awtoulag hem-de demir ýol menzillerinde, ulaglaryň ähli görnüşlerinde, söwda merkezlerinde, bazarlarda, jemgyýetçilik iýmiti we azyk önümçiligi kärhanalarynda, bilim edaralarynda arassaçylyk kadalary berk berjaý edilýär.

Köpçülikleýin habar beriş serişdeleri hem-de maşgala lukmanlary tarapyndan ýokanç keselleriň öňüni almak boýunça wagyz-nesihat işleri geçirilýär.

Ministr ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen bilelikde, epidemiologik ýagdaýlaryň yzygiderli seljerilýändigini we degişli çözgütleriň kabul edilýändigini aýtdy.

Häzirki döwürde dünýä döwletlerinde koronawirus ýokanjy bilen bagly epidemiologik ýagdaý çylşyrymly bolmagynda galýar. Şeýle ýagdaý käbir ýurtlarda epidemiologik ýagdaýlara ygtybarly baha berilmän, arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmegiň düzgünleriniň talabalaýyk ýerine ýetirilmändigi netijesinde döreýär.

Köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň hem-de Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasynyň berýän maglumatlaryna laýyklykda, soňky döwürde COVID-19 ýokanjynyň mutasiýa geçen täze, tiz ýaýraýan, agressiw, agyr geçýän we kynlyk bilen bejerilýän görnüşleri döredi. Wirusyň täze görnüşleri raýatlaryň bir ýurtdan beýleki bir ýurda geçip, wirusyň dürli görnüşlerini ýaýratmagy netijesinde döreýär.

Ýokarda agzalyp geçilişi ýaly, dünýäde dörän çylşyrymly epidemiologik ýagdaýlar ýurdumyzda alnyp barylýan netijeli öňüni alyş çäreleriniň güýçlendirilmegini talap edýär diýip, ministr belledi.

Ministr ilatymyzyň saglygyny goramak boýunça döredilýän şertler üçin döwlet Baştutanymyza saglygy goraýyş işgärleriniň adyndan hoşallyk bildirip, göz öňünde tutulan işleri üstünlikli ýerine ýetirmek babatda ähli tagallalary etjekdiklerine ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mejlise gatnaşyjylara ýüzlenip, biziň halkymyzda: “Il saglygy — ýurt baýlygy” diýilýändigini nygtady. Ýokanç keselleriň öňüni almak boýunça alnyp barylýan işleri güýçlendirmegiň nobatdaky çärelerini geçirmek maksady bilen, milli Liderimiz gaýragoýulmasyz wezipeleriň birnäçesini kesgitledi.

Ilki bilen, döwlet Baştutanymyz daşary ýurtlardan gelýän raýatlary hökmany 21 gün karantin gözegçiliginde saklamagyň we soňra öý şertlerinde gözegçiligi dowam etmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Şonuň bilen birlikde, ilatyň arasynda COVID-19 ýokanjyna garşy sanjym etmegi hem-de daşary ýurtlardan COVID-19 ýokanjyna garşy sanjymlary satyn almagy dowam etmeli diýip, milli Liderimiz aýtdy.

Serhet geçelgelerinde alnyp barylýan gözegçilik işlerini has-da güýçlendirmegi, ilatymyzyň arasynda keselleriň öňüni almak boýunça alnyp barylýan wagyz-nesihat işlerini güýçli depginlerde dowam etmegi, keselleriň öňüni almak üçin zerur bolan derman, sarp ediş, anyklaýyş we zyýansyzlandyryş serişdeleriniň ätiýaçlyk goruny döredip, onuň üstüni yzygiderli dolduryp durmagy ileri tutulýan çäreleriň hatarynda görkezildi.

Milli Liderimiz dünýä döwletlerindäki epidemiologik ýagdaýlary yzygiderli seljerip durmagyň, şeýle hem bu ugurda dünýä döwletleri we halkara guramalar bilen hyzmatdaşlygy dowam etmegiň wajypdygyna ünsi çekdi.

COVID-19 ýokanjynyň öňüni almak boýunça saglygy goraýyş işgärleriniň arasynda okuw sapaklaryny geçirmek öňde durýan möhüm wezipeleriň biridir diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň ähli ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hem-de eýeçiligiň görnüşine garamazdan, hemme edara-kärhanalaryň Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň çözgütlerini gyşarnyksyz berjaý etmelidigini aýdyp, bu mesele boýunça yzygiderli hasabat berip durmagy tabşyrdy.

Maliýe we ykdysadyýet ministrligine ýurdumyzyň ähli ilaty babatda zerur bolan sanjymlary satyn almak üçin gerek bolan serişdeleri bermek tabşyryldy.

Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary toparynyň mejlisinde başga-da birnäçe möhüm meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mejlisi jemläp, ýygnananlara mähriban halkymyzyň abadan durmuşda ýaşamagy ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Ýurdumyzyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllyk toýy toýlanýan üstümizdäki ýylda mähriban Watanymyzyň çägindäki ähli zähmet toparlarynda ýokary ruhubelentlik we joşgunlylyk dowam edýär. Bäsleşikli işler hem-de önümçilikde ýokary netijeleri gazanmak ugrundaky yhlasly aladalar barha giň gerime eýe bolýar. Daşoguz şäherindäki demir-beton önümleri kärhanasy-da şolaryň hatarynda. Adatça, zerur gurluşyk önümleriniň köp öndürilmegi ýurdumyzda, şol sanda welaýatymyzda gurulýan ýaşaýyş jaýlarynyň, beýleki medeni-durmuş maksatly binalaryň we sport desgalarynyň çalt gurulmagyna, işleriň depginli gitmegine, bellenilen möhletlerde ulanylmaga tabşyrylmagyna oňyn täsir edýär.

Şu nukdaýnazardan, agzalan kärhananyň tamamlanan bäş aýda gazanan netijeleri hem has guwandyryjy boldy. Has takygy, ýanwar — maý aýlarynda toparyň hünärmenleri 14,100 m³ demir-beton öndürmegiň hötdesinden geldiler. Geçen ýylyň degişli döwründe bu görkeziji 13 müň 500 m³ barabar bolupdy. Öndürilen önümler tonnada görkezilende, 104,4 göterime deň boldy. Mahlasy, zähmet topary boýunça 12 million 375 müň manatlykdan gowrak önüm öndürilip, meýilnama 142,6 göterim berjaý edildi.

Öz habarçymyz.

Mähriban Arkadagymyz ýurdumyzda we Aşgabatda ýaýbaňlandyrylan özgertmeler maksatnamalarynyň durmuşa geçirilişini hemişe üns merkezinde saklaýar. Şunuň bilen baglylykda, şäher ilatynyň ähli amatlyklaryň hözirini görüp ýaşamagy ugrunda zerur şertleriň döredilmegine, şäheri ösdürmek boýunça ýaýbaňlandyrylan işlerde öňdebaryjy tehnologiýalaryň işjeň ulanylmagyna, şol bir wagtyň özünde paýtagtymyzda ekologiýa abadançylygynyň üpjün edilmegine möhüm ähmiýet berilýär. Milli Liderimiziň ýurdumyzyň baş şäherini ösdürmek boýunça öňe sürýän täzeçil şähergurluşyk maksatnamasynda şäher ilatynyň ýokary derejeli ýaşaýyş-durmuş şertleriniň üpjün edilmegi esasy ugurlaryň biri hökmünde kesgitlenildi. Aşgabadyň häzirki keşbinde tutuş ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň depgini hem-de köpugurly kuwwaty, mähriban halkymyzyň baý taryhy we medeni däpleri öz aýdyň beýanyny tapýar.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş. Durdylyýewiň haýyşy boýunça paýtagtymyza iş saparyny amala aşyryp, Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramyna taýýarlyk görülýän günlerde Aşgabady hemmetaraplaýyn ösdürmek ugrunda alnyp barylýan giň gerimli işler, hususan-da, paýtagtymyzyň günorta künjeginde Bitarap Türkmenistan we Arçabil şaýollarynyň çatrygynda taslamalar, täze binalaryň we desgalaryň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary bilen tanyşdy.

Bu ýerde Arkadag Prezidentimiziň garamagyna şäheriň şaýollarynyň çatrygynda ýerleşýän köprüleriň mozaika görnüşli bezeginiň teklip edilýän görnüşleriniň taslamalary hödürlenildi. Hormatly Prezidentimiz taslamalar we çyzgylar bilen içgin tanşyp, olara birnäçe bellikleri aýtdy. Şähergurluşyk maksatnamalaryny durmuşa geçirmekde, binalaryň we desgalaryň gurluşygy bilen birlikde, olaryň bezegi möhüm ugurlaryň biridir.

Soňra Gahryman Arkadagymyzyň garamagyna Bitarap Türkmenistan şaýolunyň günbatar tarapynda gurulmagy teklip edilýän döwrebap Döredijilik merkeziniň taslamasy, «Nusaý» myhmanhanasynyň gurulmagy teklip edilýän ýerleriniň çyzgylary hem-de binanyň baş meýilnamasy we oňa degişli birnäçe taslamalar, Aşgabat şäheriniň çäginde gurulmagy we döwrebaplaşdyrylmagy meýilleşdirilýän binalaryň, ýollaryň şekil taslamalary hem-de ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary hödürlenildi. Hormatly Prezidentimiz taslamalar we çyzgylar bilen içgin tanşyp, täze gurulýan hem-de döwrebaplaşdyrylýan desgalaryň ýurdumyzyň baş şäheriniň binagärlik keşbi bilen bir bitewi sazlaşygy emele getirmelidigini nygtady. Şeýle-de energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkeziniň baş meýilnamasy barada hasabat berildi. Bu ýerde dürli kysymly turbinalaryň esasy bölekleri abatlanylar hem-de olara hyzmat ediler. Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna «Altyn asyr» Türkmen kölüniň çäginde 10 megawatt kuwwaty bolan utgaşdyrylan Gün we ýel elektrik bekediniň şekil taslamalary, Ahal hem-de Daşoguz döwlet elektrik beketlerini utgaşykly dolanyşyga geçirmek boýunça alnyp barylýan işleriň meýilnamasy hödürlenildi. Ahal we Daşoguz döwlet elektrik beketleriniň utgaşykly dolanyşyga geçilmegi bilen, elektrik energiýasyny öndürmegiň netijeliligi 34 göterimden 52 göterime çenli ýokarlanar.

Hormatly Prezidentimiz Diýarymyzyň durmuş-ykdysady taýdan okgunly ösdürilmeginde energetika ulgamyna möhüm ornuň degişlidigini belläp, bu pudakda alnyp barylýan işleriň, ýola goýulýan halkara hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň ähmiýetlidigine ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, täze gurulýan energetika desgalary, ulgama degişli abatlaýyş we hyzmat ediş merkezleri häzirki zamanyň iň täze tehnologiýalary, sanly ulgam bilen enjamlaşdyrylmalydyr. Şunda ekologiýa meselelerine we kadalaryna aýratyn üns bermek zerurdyr.

* * *

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň hem-de Döwlet çeperçilik akademiýasynyň talyplary paýtagtymyzyň günorta künjeginde bolup, bu ýerleriniň binagärlik özboluşlylygy, şähergurluşyk maksatnamasynyň çäklerinde gurlan desgalaryň sazlaşygy bilen tanyşdylar. Mähriban Arkadagymyzyň Aşgabat şäheri boýunça amala aşyran iş saparynyň çäklerinde beren tabşyryklaryndan ugur alnyp, paýtagtymyzyň häkimligi degişli ýokary okuw mekdepleriniň talyplary bilen taýýarlanan taslamalaryň tanyşdyrylyşyny gurady.

Aşgabat, 17-nji iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň oba hojalyk toplumyna gözegçilik edýän orunbasarynyň hem-de Balkan welaýatynyň we etraplarynyň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onuň gün tertibine möwsümleýin oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy, hususan-da, galla oragy bilen bagly meseleler girizildi.

Döwlet Baştutanymyz maslahaty açyp, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýewe söz berdi. Wise-premýer galla oragynyň alnyp barlyşy, ýetişdirilen hasyly bellenen möhletlerde we ýitgisiz ýygnap almak maksady bilen görülýän çäreler barada hasabat berdi.

Häzire çenli ýurdumyz boýunça 734 müň 45 tonna bugdaý hasyly ýygnalyp, bu babatdaky meýilnama 52,43 göterim ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň welaýatlarynda galla oragynda işledilýän däne ýygýan kombaýnlary we bugdaý daşaýan awtoulaglary doly güýjünde işletmek hem-de ýygnalan bugdaý hasylyny kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul etmek boýunça hemme zerur çäreler görülýär.

Wise-premýer döwlet harmanyna tabşyrylýan bugdaý hasyly üçin kärendeçi gallaçylar bilen hasaplaşyklaryň öz wagtynda geçirilmegini üpjün etmek hem-de kabul edilen hasyly ammarlarda we elewatorlarda talabalaýyk saklamak boýunça degişli işleriň geçirilýändigi barada hasabat berdi.

Mundan başga-da, bugdaý oragyndan boşan meýdanlarda sürüm işlerini öz wagtynda geçirmek we ýerleri ekiş möwsümine taýýarlamak, sürümde ulanylýan tehnikalary doly güýjünde işletmek hem-de welaýatlaryň ýerli toprak-howa şertlerine laýyklykda, aralyk oba hojalyk ekinlerini ekmek boýunça degişli işler alnyp barylýar.

Şeýle hem wise-premýer beýleki möwsümleýin oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy barada hasabat berdi. Bellenilişi ýaly, şu günler ýurdumyzyň welaýatlarynyň gowaça meýdanlarynda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda gowaçalara ideg işleri ýerine ýetirilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, bugdaýy gysga möhletde we ýitgisiz ýygnap almagy dowam etmegi, galla oragynda däne ýygýan kombaýnlaryň we awtoulaglaryň doly güýjünde işledilmegini gazanmagy, galla kabul ediş bölümlerinde bugdaý hasylynyň bökdençsiz kabul edilmegini üpjün etmegi tabşyrdy.

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew hormatly Prezidentimiziň galla oragyna ak pata bermegi bilen, şu ýyl welaýatyň daýhanlary tarapyndan 50 müň gektar meýdanda ýetişdirilen bugdaý hasylyny gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak boýunça zerur işleriň dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Orak möwsüminde welaýat boýunça bugdaý ýygýan kombaýnlaryň 162-si we galla daşaýan ýük awtoulaglarynyň 810-sy işledilýär. Möwsümde galla kabul ediş bölümleriniň 4-sinde ýygnalýan bugdaý hasylynyň bökdençsiz kabul edilmegi ýola goýuldy. Şu güne çenli Watan harmanyna 26 müň 312 tonnadan gowrak bugdaý hasyly tabşyrylyp, bellenilen meýilnama 32,89 göterim ýerine ýetirildi.

Bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm işlerini geçirmek üçin tehnikalary doly güýjünde işletmek boýunça degişli çäreler görülýär hem-de tabşyrylan hasyl üçin gallaçy kärendeçiler bilen hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilýär. Orak möwsüminde gallaçylary, mehanizatorlary zähmet üstünliklerine ruhlandyrmak maksady bilen, meýdan düşelgelerinde, meýilnama laýyklykda, medeni çäreler we göçme söwda guralýar.

Häkim daýhanlaryň öndürijilikli zähmet çekmegi üçin döredilen giň mümkinçilikler hem-de berýän yzygiderli hemaýat-goldawlary üçin welaýatyň agzybir ilatynyň adyndan milli Liderimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, ýetişdirilen bugdaý hasylyny iň soňky dänesine çenli ýygnap almak we döwlet harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli gujur-gaýratlaryny gaýgyrman zähmet çekjekdiklerine hormatly Prezidentimizi ynandyrdy.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, barha gyzgalaňly depgine eýe bolýan galla oragy möwsüminde öňde goýlan wezipeleri doly berjaý etmegiň möhüm talapdygyna ünsi çekip, mundan beýläk-de bu ugurda alnyp barylýan işleriň guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy.

Soňra hormatly Prezidentimiz Bereket etrabynyň häkimi N.Gylyjowa söz berdi. Häkim milli Liderimiziň oba hojalygyny ösdürmek ugrunda amala aşyrýan işlerinden we döredýän giň mümkinçiliklerinden ruhlanan daýhanlaryň 18 müň 400 gektar meýdanda ýetişdirilen bugdaý hasylyny ýygnap almakda tutanýerli zähmet çekýändikleri barada hasabat berdi.

Möwsümde etrap boýunça däne ýygýan kombaýnlaryň 57-si we galla daşamakda ýük awtoulaglarynyň 285-si netijeli işledilip, ýygnalan bugdaý hasyly galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul edilýär. Häzire çenli etrap boýunça dänäniň 7 müň 192 tonnasy döwlet harmanyna tabşyrylyp, bellenilen meýilnama 24,38 göterim berjaý edildi.

Häkim gallaçy daýhanlaryň öndürijilikli zähmet çekmegi ugrunda döredýän uly mümkinçilikleri hem-de yzygiderli hemaýat-goldawlary üçin etrabyň agzybir ilatynyň adyndan hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden sagbolsun aýdyp, ýetişdirilen hasyly iň soňky dänesine çenli ýygnap alyp, döwlet harmanyna tabşyrmak boýunça ähli çäreleriň görüljekdigine ynandyrdy.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, galla oragynyň depginini gowşatman, bu ugurdaky işleri güýçlendirmek üçin goşmaça çäreleri görmegi tabşyrdy.

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Magtymguly etrabynyň häkimi R.Saparberdiýewiň hasabaty bilen dowam etdi. Häkim hormatly Prezidentimiziň oba hojalyk pudagyny ösdürmek boýunça öňde goýan wezipelerinden ugur alnyp, etrabyň gallaçy daýhanlary tarapyndan 3 müň 200 gektar meýdanda ýetişdirilen hasyly gysga wagtda ýitgisiz ýygnap almak üçin zerur işleriň dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Şu güne çenli etrabyň gallaçylary tarapyndan döwlet harmanyna 3 müň 184 tonna bugdaý hasyly tabşyrylyp, bu babatdaky meýilnama 62,43 göterim ýerine ýetirildi. Etrap boýunça galla oragynda işledilýän däne ýygýan kombaýnlary we bugdaý daşamakda ulanylýan ýük awtoulaglaryny doly güýjünde işletmek hem-de ýygnalan hasyly galla kabul ediş bölümlerinde bökdençsiz kabul etmek boýunça zerur işler geçirilýär.

Häkim oba hojalyk pudagyny ösdürmek ugrunda durmuşa geçirilýän giň gerimli işler, pudagyň işgärlerine döredip berýän hemmetaraplaýyn mümkinçilikleri hem-de hemaýat-goldawlary üçin döwlet Baştutanymyza etrabyň ilatynyň adyndan tüýs ýürekden sagbolsun aýdyp, ýetişdirilen bugdaý hasylyny doly ýygnap almak we Watan harmanyna tabşyrmak üçin daýhanlaryňdyr möwsüme degişli ähli işgärleriň ýadawsyz zähmet çekjekdiklerine ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ýetişdirilen hasyly ýitgisiz ýygnamak üçin ähli zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Etrek etrabynyň häkimi R.Nuryýew ýurdumyzda azyk üpjünçiligini pugtalandyrmak ugrunda alnyp barylýan işleri üstünlikli durmuşa geçirmek hem-de bu babatda öňde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmek maksady bilen, etrabyň gallaçy daýhanlary tarapyndan 2 müň 700 gektar meýdanda ýetişdirilen bugdaý hasylyny ýitgisiz ýygnap almak boýunça işleriň dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Häzire çenli etrap boýunça jemi 1040 tonna galla ýygnalyp, Watan harmanyna tabşyryldy, bu babatdaky meýilnama 24,19 göterim berjaý edildi.

Häkim hormatly Prezidentimiziň öňdengörüjilikli syýasaty esasynda amala aşyrylýan beýik tutumly işlere mynasyp goşantlaryny goşup, etrabyň daýhanlary tarapyndan ýetişdirilen hasyly iň soňky dänesine çenli ýygnap almak hem-de döwlet harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli çäreleriň görüljekdigine ynandyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, azyklyk bugdaýyň etrap boýunça şu ýyl üçin taýýarlanylýan mukdaryny üpjün etmek ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigini belläp, bu ugurda möwsüme gatnaşýan ähli düzümleriň sazlaşykly işini hemmetaraplaýyn üpjün etmegi tabşyrdy.

Soňra döwlet Baştutanymyz Esenguly etrabynyň häkimi A.Esenowa söz berdi. Häkim milli Liderimiziň ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmek barada öňde goýan wezipelerini ýerine ýetirmek maksady bilen, Esenguly etrabynyň gallaçylarynyň 2 müň 700 gektar meýdanda ýetişdiren bugdaý hasylyny ýygnap almak boýunça zerur işleriň dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Häzire çenli etrap boýunça 1015 tonna däne ýygnalyp, Watan harmanyna tabşyryldy we bu babatdaky meýilnama 23,6 göterim ýerine ýetirildi.

Galla oragynda işledilýän kombaýnlary we bugdaý daşamakda ulanylýan ýük awtoulaglaryny doly güýjünde işletmek hem-de ýygnalan hasyly galla kabul ediş bölümlerinde gije-gündiziň dowamynda bökdençsiz kabul etmek üçin zerur işler geçirilýär.

Häkim etrabyň daýhanlary tarapyndan ýetişdirilen bugdaý hasylyny iň soňky dänesine çenli ýygnap almak hem-de döwlet harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli çäreleriň görüljekdigine milli Liderimizi ynandyryp, edermen daýhanlaryň öndürijilikli işlemegine döredilen giň mümkinçilikler, hemaýat-goldawlar üçin etrabyň agzybir ilatynyň adyndan tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, azyklyk bugdaýy taýýarlamak boýunça bellenen meýilnamany doly ýerine ýetirmek babatda oba zähmetkeşleriniň medeniýetli dynç almagy üçin hem ähli şertleri mundan beýläk-de üpjün etmegi tabşyrdy.

Serdar etrabynyň häkimi M.Baýramgulyýew häzirki wagtda etrapda 23 müň gektar meýdanda ýetişdirilen bugdaý hasylyny ýitgisiz ýygnap almak boýunça işleriň dowam edýändigi barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyzyň oba hojalyk pudagyny ösdürmek boýunça öňde goýan wezipelerine laýyklykda, azyklyk bugdaýy taýýarlamak babatda bellenen meýilnamany ýerine ýetirmek ugrunda etrap boýunça 75 sany däne ýygýan kombaýn we 385 sany ýük awtoulagy işledilýär. Şeýle hem 3 sany galla kabul ediş bölümlerinde ýygnalýan bugdaý hasyly gije-gündiziň dowamynda bökdençsiz kabul edilýär. Häzire çenli Serdar etraby boýunça 13 müň 881 tonna däne tabşyrylyp, bellenen meýilnama 37,72 göterim berjaý edildi.

Häkim daýhanlaryň öndürijilikli zähmet çekmegi babatda döredilýän mümkinçilikleri hem-de hemaýat-goldawlary üçin etrabyň agzybir halkynyň adyndan tüýs ýürekden sagbolsun aýdyp, ekin meýdanlarynda ýetişdirilen bereketli hasyly iň soňky dänesine çenli ýygnap alyp, Watan harmanyna tabşyrmak ugrunda ähli gujur-gaýratlaryny gaýgyrman zähmet çekjekdiklerine milli Liderimizi ynandyrdy.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, häkime gallaçy kärendeçileriň ýetişdiren hasylyny ýitgisiz ýygnamak maksady bilen, orak möwsüminiň depginini has-da güýçlendirmek üçin zerur çäreleri görmegi tabşyrdy.

Soňra milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly welaýatyň Serdar etrabynda bugdaý hasylyny daşaýan awtoulagyň sürüjisi E.Çalow bilen söhbetdeş boldy.

Döwlet Baştutanymyz sürüjiniň hal-ýagdaýy, öý-içerileri, oba adamlarynyň iş we durmuş şertleri, şeýle hem söhbetdeşiniň näçe wagt bäri sürüji bolup işleýändigi, haýsy kysymly awtoulagy sürýändigi, tehnikanyň ýük göterijiligi, berkligi, howa şertlerimize çydamlylygy bilen gyzyklandy.

Sürüji “Türkmenawtoulaglary” agentliginiň Balkan awtoulaglar önümçilik birleşiginde zähmet çekýändigini, Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynda öndürilen “KAMAZ” kysymly ýük göteriji täze awtoulagy dolandyrýandygyny, sürüji bolup zähmet çekmekde 15 ýyl iş tejribesiniň bardygyny aýtdy. Şeýle hem ol bu kuwwatly tehnikalaryň ýük göterijiliginiň örän ygtybarlydygyny, berkdigini we howa şertlerimize çydamlydygyny belledi hem-de şeýle tehnikalary satyn alyp berip, işlemäge döredip beren ajaýyp şertleri üçin hormatly Prezidentimize tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Mundan başga-da, milli Liderimiz oba adamlarynyň çeper dilli we degişgen bolýandygyny belläp, iş-durmuş pursatlarynyň dürli ugurlaryna laýyklykda, degişgen häsiýetli käbir şygyr setirlerini döredýändiklerine ünsi çekip, çeper dilli oba adamlary tarapyndan döredilen setirleri mysal getirdi:

«Oba geldi «Sowa»,
«KAMAZ» geldi toba».
«Sowa» san boldy,
«KAMAZ» bolsa han boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüni dowam edip, tehnikalaryň, esasan, gowy bolmalydygyny nygtap, geljekde hem «KAMAZ» awtoulaglarynyň satyn alynjakdygyny belledi.

Döwlet Baştutanymyz şeýle hem gallanyň şu ýylky ýagdaýy, sürüjiniň zähmet çekýän ýük awtoulagynda her gün näçe möçberde galla daşaýandygy bilen gyzyklandy.

Sürüji E.Çalow hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde, şu ýyl meýdanlarda bugdaýyň bereketli hasylynyň ýetişdirilendigini aýtdy. Häzirki dowam edýän gyzgalaňly orak möwsüminde ol her günde 3-4 gatnaw edýändigi we her gatnawda 15 tonna bugdaý hasylyny daşaýandygy barada gürrüň berdi.

Mundan başga-da, döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow sürüjiniň maşgalasynda başga-da bu kär bilen kimiň meşgullanýandygyny sorady. Habar berlişi ýaly, häzir Eziziň hormatly dynç alyşdaky kakasy hem ozal 50 ýyldan gowrak wagt sürüji bolup işläpdir.

Milli Liderimiz: “Tüweleme, «Ata kesbi — ogla halal” diýipdirler, kesbiňden kemal tap” diýip, sürüjä arzuw etmek bilen, galla oragyndan soň, onuň näme iş bilen meşgullanýandygy hem-de arzuw-islegleri bilen gyzyklandy.

Sürüji galla oragy möwsüminden soň, ozal işläp ýören ýeri bolan Aşgabat — Türkmenabat awtobanynyň gurluşygynda işlerini dowam etjekdigini habar berdi. Şeýle hem sürüji E.Çalow işlemäge döredip berýän ähli şertleridir mümkinçilikleri üçin döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, milli Liderimiziň janynyň sag, başynyň dik, ömrüniň uzak bolmagyny, alyp barýan il-ýurt bähbitli işleriniň hemişe rowaç almagyny arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow daýhanlaryň tutanýerli zähmeti bilen ýetişdirilen, halkymyzyň baýlygy bolan galla hasylyny öz wagtynda, zaýa etmän ýygnap almagyň hem-de ammarlara tabşyrmagyň uly wezipe bolup durýandygyny nygtady. Şoňa görä-de, ýygnalan galla hasylyny bökdençsiz, ýitgisiz daşamakda yhlas bilen işlemegiň möhüm wezipe bolup durýandygyny belläp, sürüjä berk jan saglyk, işinde we durmuşynda uly üstünlik arzuw etdi.

Soňra döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahatyna gatnaşyjylara ýüzlenip, birnäçe tabşyryklar berdi.

Döwlet Baştutanymyz welaýatda galla oragyny guramaçylykly geçirmek, ösdürilip ýetişdirilen hasyly gysga wagtda we ýitgisiz ýygnap almak boýunça ähli zerur işler geçirilmelidir diýip belledi. Welaýatyň galla meýdanlarynda däne ýygýan kombaýnlaryň we awtoulaglaryň doly güýjünde işledilmegi üpjün edilmelidir, galla kabul ediş nokatlarynda bugdaý hasylynyň önüm öndürijilerden bökdençsiz kabul edilmegi guralmalydyr.

Döwlet Baştutanymyz halkymyzyň rysgal-berekedi hem-de ýurdumyzyň azyk üpjünçiliginiň kepili bolan galla hasylynyň ammarlarda we elewatorlarda talabalaýyk saklanmagyny üpjün etmegiň hem möhüm wezipeleriň hatarynda durýandygyna ünsi çekdi.

Mundan başga-da, welaýatyň bugdaý öndürijileri bilen döwlete tabşyrylan hasyl üçin hasaplaşyklaryň öz wagtynda geçirilmegi üpjün edilmelidir.

Bugdaý oragyndan boşan meýdanlarda sürüm işlerini öz wagtynda geçirmek we ýerleri ekiş möwsümine taýýarlamak üçin zerur çäreler görülmelidir, sürümde traktorlar doly güýjünde işledilmelidir.

Döwlet Baştutanymyz galla oragy bilen birlikde, welaýatyň gowaça meýdanlarynda ideg işleriniň hem agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, öz wagtynda geçirilmegini üpjün etmegiň zerurdygyny nygtady. Gowaçanyň hatarara bejergisiniň, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek we ösüş suwuny tutmak işleriniň talabalaýyk geçirilmegi berk gözegçilikde saklanylmalydyr.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz welaýatda gant şugundyrynyň ekişiniň öz wagtynda we talabalaýyk geçirilmegini hem-de onuň ýokary hasylynyň ösdürilip ýetişdirilmegini üpjün etmegi tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýewe hem-de welaýatyň etraplarynyň häkimlerine ýüzlenip, şu gyzgalaňly orak döwründe olaryň alyp barýan işlerinde, ýurdumyzyň azyk howpsuzlygyny üpjün etmekde uly zähmet üstünliklerini arzuw etdi.

Milli Liderimiz edermen daýhanlarymyzyň yhlasy bilen galla taýýarlamak baradaky şertnamalaýyn borçnamanyň abraý bilen berjaý edilip, Watan harmanyna ak bugdaýyň bol hasylynyň tabşyryljakdygyna ynam bildirdi.

Döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşanlaryň ählisine zähmet üstünliklerini arzuw etdi.

ýene-de «Aşgabat-siti» megataslamasy barada

Gurmak, döretmek, bina etmek hemişe-de geljegi nazarlaýan maksatly iş. Çünki islendik işiň amala aşmagy, bitmegi ertirki günüň miwesi. Onuň üçin ynsan akylynyň, gollarynyň ägirt uly güýji, galyberse-de, pursat-puryja gerek. Bu hemmä mälim hakykat.

Şu nukdaýnazardan alnanda, hormatly Prezidentimiziň şu ýylyň 25-nji maýynda gurluşygyna ak pata beren «Aşgabat-siti» taslamasy hem geljegimiziň gözel keşbini hasyl eder. Dünýä ýaň salan bu ägirt uly «akylly» şäher taslamasynyň bitmegi üçin birnäçe ýyl gerek, emma şonda-da ol eýýämden özüniň deslapky gabarasy, gözelligi, döwrebaplygy, innowasion çözgütleri bilen aňymyzda orun aldy. Bu gün tutuş türkmen ili bu uly tutumyň biterine sabyrsyz garaşýar, köpçülikde «Aşgabat-sitiniň» gurluşygy baradaky gürrüňlere häli-şindi şaýat bolýarsyň. Ol barada her kim çaklaýar, öz hyýalynda görýän keşbi barada dillenýär. Haýsy bolanda-da, adamlaryň şäher içindäki şäher baradaky gürrüňlerinde haýran galmak, guwanmak duýgusy özüni mazaly bildirýär.

Aşgabat şäheriniň güni we paýtagtymyzyň 140 ýyllyk baýramy mynasybetli hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda baş şäherimiziň demirgazygynda gurluşygyna badalga berlen «Aşgabat-siti» taslamasy bilen bagly teleýaýlymda görkezilen wideoşekiller diňe bir ýurdumyza däl, eýsem, dünýä jemgyýetçiligine-de ýaň saldy.

Bu wakanyň öňküsi gün, Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde «Aşgabat-sitiniň» gurluşygynyň ýokary derejesini üpjün etmek maksady bilen, döwlet Baştutanymyzyň gol çeken Kararyna laýyklykda, degişli pudagara topar döredildi we onuň düzümi tassyklanyldy.

Paýtagtymyzda bina ediljek «akylly» şäheriň ýerleşjek meýdany 744 gektar bolup, onuň düzüminde ýaşamak hem-de dynç almak üçin ähli zerurlyklar üpjün edilen dürli maksatly binalaryň we desgalaryň 240-dan gowragy gurlar. Olar etrap häkimliginiň, beýleki edara binalarynyň, durmuş ulgamyna degişli desgalaryň köp sanlysydyr, şeýle hem 1200 orunlyk dört sany çagalar bagy, 3000 orunlyk umumybilim berýän dört sany orta mekdep, Medeniýet öýi hem-de 5000 orunlyk stadionly sport toplumy, Türkmen milli konserwatoriýasynyň we ýöriteleşdirilen sazçylyk mekdebiniň döwrebap binalary, köpugurly hassahana, iki sany Saglyk öýi, şonça-da söwda-dynç alyş merkezi, dükanlardyr naharhanalar, toý mekany, köp gatly awtoduralgalaryň dördüsi, «Türkmenbaşy» we «Halkbank» döwlet täjirçilik banklarynyň şahamçalarydyr.

Täze dörediljek şäherde 12 — 35 gatly, 107 müňden gowrak ilata niýetlenen, 17 müň 836 öýli, sekiz görnüşli 180 sany ýaşaýyş jaýyndan ybarat toplum bina ediler.

«Aşgabat-sitiniň» düzüminde çagalar döredijilik merkeziniň, seýilgähiň, düzümleýin ýol-ulag desgalarynyň, jemagat hojalygyna degişli binalaryň, inžener-kommunikasiýa ulgamlarynyň içindäki ýollaryň, ýerasty we ýerüsti geçelgeleriň, köp gatly awtoduralgalaryň gurluşygy-da göz öňünde tutulýar. Binalaryň üpjünçiliginde, şäher hojalygynyň dolandyryş düzüminde täzeçil tehnologiýalar, sanly ulgam ulanylar. «Akylly» öýleriň, «akylly» duralgalaryň gurluşygyna möhüm ähmiýet berler.

Hormatly Prezidentimiziň dabarada eden çykyşynda nygtaýşy ýaly, bu ýaşaýyş toplumynyň esasy girelgesi aýlawly köpri görnüşinde bolup, ol demirden gurnalan ak öý şekili bilen halkymyzyň myhmansöýerliginiň hem-de dost-dogan üçin gapysynyň hemişe açyklygynyň nyşanyna öwrüler. Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Aşgabadyň ekologiýasy, ony bagy-bossanlyga öwürmek, daşky gurşawyň täsirini gowulandyrmagyň has kämil gurallaryny we usullaryny, bu ulgamda dünýäniň öňdebaryjy tejribesini, serişdeleri hem-de energiýa tygşytlaýjy tehnologiýalary ornaşdyrmak bilen bagly meselelere aýratyn üns berilmelidigini aýtdy. Netijede, ak mermerli paýtagtymyzda ösen binagärlik çözgütleri bilen tebigatyň ajaýyp sazlaşygy gazanylar.

Täze şäheriň suw üpjünçiligi babatda durup geçip, hormatly Prezidentimiz Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň täze guruljak şäheriň ilatyny, baglary, suw çüwdürimlerini suw bilen üpjün etmegiň çeşmesini anyklamalydygyny belledi. Bu ýerde gurluşygy birnäçe ýyla çekjek uly şäheriň gurulmagy bilen bagly başga-da birnäçe meseleleri çözmek gerek bolar.

«Ýagşy niýet — ýarym döwlet» diýipdirler. Nesip bolsa, ýene-de birnäçe ýyldan biz gözel Köpetdag bilen uç-gyraksyz Garagum sährasynyň sepleşýän ýerinde ýaşamak üçin ähli amatlyklary bolan, dünýä derejeli lowurdap duran ajaýyp şäheriň açylyşyna şaýat bolarys. Eziz Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk baýramynyň bellenilýän, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilen ýylda gözel paýtagtymyzyň ajaýyp künjekleriniň birinde düýbi tutulýan bu şäher güneşli Diýarymyzyň günsaýyn depginli ösýändigini görkezýär, Garaşsyz ýurdumyzyň kuwwatly döwlete öwrülýändigine şaýatlyk edýär. Men berkarar döwletimiziň bedew bady bilen ynamly öňe gidip, täze belentliklere ýetýändiginiň aýdyň subutnamasyna öwrüljek bu ajaýyp şäheriň bagtyýar nesillerimize hyzmat etjekdigine berk ynanýaryn» diýip, milli Liderimiz belledi.

* * *

«Akylly» şäher taslamasynyň bize mälim bolan «akylly» dolandyryş, «akylly» energetika, «akylly» öý, «akylly» ykjamlyk, «akylly» şäher gurşawy, «akylly» tehnologiýa, «akylly» saglygy goraýyş we «akylly» raýat ýaly artykmaçlyklarynyň ählisiniň bir maksatda — ýaşaýyş üçin möhüm bolan zerurlyklaryň tygşytlylygyny gazanmakda jemlenýändigi tebigy ýagdaýdyr. Ýagny şeýle şäherlerde elektrik togudyr «mawy» ýangyç, suw ýerlikli sarp ediler, elektrik ulaglaryna geçmek arkaly ýangyç tygşytlanar, hojalyk hyzmatlary onlaýn usula geçiriler. Öý eýesi, ýagny «akylly» şäheriň ýaşaýjysy ykjam telefonynda ornaşdyrylan programmanyň üsti bilen öýdäki, edaradaky ähli işlerini dolandyryp, gözegçilik edip biler. Onuň yzyndan-öýünden ünjüsi bolmaz.

Öňki makalalarymyzyň birinde-de belleýşimiz ýaly, dünýäniň ilaty barha artmak bilen, hususan-da, Aziýa yklymyndaky ýagdaýlar artýan ilatyň ýaşaýyş jaý, iş orny, durmuş üpjünçiligi babatda dessin çözgütleri gözlemegi talap edýär. Bu babatda Singapur, Hytaý, Hindistan ýaly döwletlerde işjeňlik has-da göze ilýär.

Çaklamalara görä, 2030-njy ýylda dünýä ilatynyň 60 göterimden gowragynyň köp ilatly bolan şäherlerde ýaşajakdygyny göz öňünde tutsak, bu has-da özüni bildirýär. Gazy eksport ediji ýurtlaryň forumynyň (GECF) her ýyl neşir edilýän «GECF Global Gas Outlook 2050» maglumatnamasyna görä bolsa, ýene 30 ýyldan dünýä ilatynyň tas 70 göterime barabary şäherlerde ýaşar.

Häzirki wagtda bütin dünýäde güýçli depginde dowam edýän şäherleşmek hadysasynyň sebäpleri barada oýlananyňda, muny, esasan, adamlaryň, halklaryň has oňaýly, ähtibar, döwrebap şertlerde ýaşamaga meýilleriniň artmagy ýaly tebigy sebäp bilen baglamak ýerlikli bolsa gerek. Häzirki zaman şäherlerinde bolsa sanly ulgamyň, döwrebap oýlap tapmalaryň barha giň ornaşdyrylmagy netijesinde ýaşamak üçin has oňaýly şertleri döretmeklige uly ähmiýet berilýär. Biziň asyrymyz innowasiýalaryň gülläp ösýän döwrüdir, ähli zat gitdigiçe kämillige ymtylýar, şunda adamyň uzak, bagtyýar ýaşamagy üçin wajyp bolan şertleri döretmek ileri tutulýar. Eýsem-de bolsa, ýap-ýaňy hem elektron hasaplaşyklar erteki kysmy bir zatdy, bu gün ol adaty ýagdaýa öwrüldi. Bilermenler sanly tehnologiýalaryň, innowasion çözgütleriň barha kämilleşmegi netijesinde o diýen uzak bolmadyk geljekde adamyň ömrüniň görnetin uzamagyny gazanmak, dürli howply keselleri ýeňip geçmek, ruhy we beden taýdan sagat nesilleri kemala getirmek mümkin bolar diýip hasaplaýarlar, muňa eýýämden lukmançylykda gazanylýan üstünlikler ynam döredýär.

Hormatly Prezidentimiz «Aşgabat-siti» taslamasyna badalga bermek dabarasynda eden çykyşynda: «Watanymyzyň ak mermerli paýtagty iň owadan we döwrebap megapolis bolmalydyr» diýip nygtady.

Grek dilinden terjime edilende, «uly şäher» diýmegi aňladýan «megapolis» sözi, adatça köp ilatly şäherler babatda ulanylýar. Şonuň üçin «Şäher içindäki şäher» taslamasynyň ýurdumyzda amala aşyrylmagyna girişilmegi döwletimiziň ilatyň demografik ösüşi babatda ýöredýän syýasatyna, geljegi nazarlaýan meýillerine hem yşarat edýär diýsek, ýalňyşmarys. Muny milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda köp çagaly maşgalalary goldamak babatda alyp barýan döwlet syýasatynyň, galyberse-de, «Aşgabat-siti» taslamasynyň çägindäki 107 müňden gowrak ilata niýetlenen ýaşaýyş toplumynyň mysalynda hem nygtasa bolar.

* * *

Bütin Gündogarda adyllygyň, ynsanperwerligiň, sahawatlylygyň ýerdäki wekili hasaplanan Nowşirwan patyşa bir gezek ýurdundaky ýagdaýlary bilmek isläpdir. Munuň üçin ol kimde-kim ýurdundan köne haraba kerpijini tapyp getirse, şonuň agramyna barabar altyn serpaý ýapjakdygy barada habar ýaýradypdyr. Ähli ilat köne kerpijiň gözlegine çykypdyr, emma adamlaryň paltasy daşa degipdir, sebäbi bütin şalykda ýekeje-de haraba ýa-da ýykyk-ýumruk bina tapylmandyr.

Adamlar Nowşirwan Adylyň huzuryna gelip, şeýle diýipdirler:

— Eý, şahy-älem, siziň öz halkyňyza rehimdarlygyňyz, söýgi-muhabbetiňiz şeýlebir ýokary welin, biz bütin şalykdan kerpiç almak üçin ýekeje-de haraba tapmadyk. Hatda harabalaryň hekemi bolan baýguşlaram biziň ilimizde gonalga-mekan tapman, gaýry ýerlere uçup gidýärler.

Bu habara Nowşirwan Adylyň ýüzi ýagtylyp, şatlykly seslenipdir:

— Gudraty güýçli Taňrym, ähli işlerimde senden hemaýat dilänim üçin meni ýalkanyňa şükürler bolsun! Men saňa gulluk edip, halkymyň abadan, bagtyýar durmuşyny gazandym. Meniň kerpiç soramagym hem ýurdumdaky hakyky ýagdaýy bilmek islegim bilen baglydyr...

Hemra HUDAÝGULYÝEW.

«Türkmenistan».

2021-nji ýylyň bäş aýynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň jemleri

• 2020-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 5,3 göterim ýokarlandy. Geçen ýylyň degişli döwrüne garanyňda, bölek satuw haryt dolanyşygy 17,5 göterim artdy. Ýanwar-maý aýlarynyň jemleri boýunça Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 120,4 göterim, çykdajy böleginiň meýilnamasy bolsa, 92,2 göterim ýerine ýetirildi. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky geçen ýylyň degişli döwrüne görä, 10,5 göterim ýokarlandy. Býujetden maliýeleşdirilýän we hojalyk hasaplaşygyndaky döwlet kärhanalarynda zähmet haklary, pensiýalar, döwlet kömek pullary we talyp haklary öz wagtynda maliýeleşdirildi. Rejelenen görnüşindäki Oba milli maksatnamasynda kesgitlenen işleriň çäklerinde hasabat döwründe durmuş maksatly desgalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň hem-de inženerçilik ulgamlaryň gurluşygy alnyp baryldy. Şu döwürde jemi 52 sany döwlet emlägi hususylaşdyryldy.
• Nebitiň gaz kondensaty bilen çykarylyşy, nebiti gaýtadan işlemek babatda gazanylan tehniki-ykdysady görkezijiler we ýetilen sepgitler barada aýdylanda, benziniň önümçiligi boýunça meýilnama 112,8 göterim, dizel ýangyjynyň önümçilik meýilnamasy 100,3 göterim, polipropileniň önümçilik meýilnamasy – 118,8 göterim, suwuklandyrylan gazyň önümçilik meýilnamasy 115,5 göterim, tebigy we ugurdaş gazy çykarmagyň meýilnamasy 116 göterim, tebigy gazy eksport etmegiň meýilnamasy 123,7 göterim, maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy bolsa 117,7 göterim ýerine ýetirildi.
• Obasenagat toplumy boýunça önüm öndürmegiň möçberleriniň ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende 103,8 göterime deň boldy. Şeýlelikde, Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi boýunça bu görkeziji 103,9 göterime, Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti boýunça ösüş depgini 102,3 göterime «Türkmenatlary» döwlet birleşigi boýunça ösüş depgini 103,8 göterime deň boldy. Oba we suw hojalygy boýunça, şeýle hem ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak, suwaryş ýerleriniň suw üpjünçiligini ýola goýmak babatda döwlet maksatnamalarynda göz öňünde tutulan desgalaryň gurluşygyna gönükdirilen maýa goýumlaryny özleşdirmegiň meýilnamasy 127,1 göterim berjaý edildi.
• Ulag we aragatnaşyk toplumy boýunça hyzmatlary ýerine ýetirmegiň hem-de önüm öndürmegiň meýilnamasy 117,1 göterim ýerine ýetirildi. «Türkmendemirýollary» agentligi boýunça ösüş depgini 104,3 göterime, «Türkmenawtoulaglary» agentligi boýunça – 136,7 göterime, «Türkmendeňizderýaýollary» agentligi boýunça – 152,6 göterime, «Turkmenaragatnaşyk» agentligi boýunça 108,3 göterime barabar boldy. «Türkmenhowaýollary» agentligi boýunça degişli işler geçirildi. Ulaglaryň ähli görnüşleri boýunça ýük daşamagyň meýilnamasy 102,7 göterim, ýük dolanyşygy boýunça –104,8 göterim ýerine ýetirildi.
• Ýylyň başyndan bäri gurluşyk-senagat toplumynda önümçilik we hyzmatlary ýerine ýetirmek boýunça meýilnama 130,3 göterim ýerine ýetirildi. Şunda ösüş depgini 118,2 göterime deň boldy. Gurluşyk we binagärlik ministrligi boýunça ýanwar-maý aýlary döwründe işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 108,9 göterim berjaý edildi. Ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 100,3 göterime barabar boldy. Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrligi boýunça önüm öndürmegiň we işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 124,6 göterim ýerine ýetirildi. Onuň ösüş depgini 119,5 göterim derejesinde üpjün edildi. Energetika ministrligi boýunça öndürilen önümleriň, ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120 göterim ýerine ýetirildi. Önümçilik görkezijileriniň ösüş depgini 121,4 göterime deň boldy. «Türkmenhimiýa» döwlet konserni tarapyndan hasabat döwründe önüm öndürmegiň we hyzmatlary ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 162,2 göterim berjaý edildi. Onuň ösüş depgini 133,9 göterime barabar boldy. Aşgabat şäheriniň häkimligi boýunça ýerine ýetirilen işleriň we hyzmatlaryň meýilnamasy 120,8 göterim berjaý edildi.
• 2021-nji ýylyň ýanwar-maý aýlarynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 109,1 göterime barabar boldy. Öndürilen önümleriň ösüş depgini 109,2 göterime deň boldy. Dokma senagat ministrligi boýunça geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, nah ýüplügiň önümçiligi 112,4 göterime, nah matalar – 101 göterime, tikin we trikotaž önümleri – 124,1 göterime, gön önümleri – 100,6 göterime barabar boldy. «Türkmenhaly» döwlet birleşigi boýunça haly önümlerini öndürmegiň meýilnamasy 114 göterim ýerine ýetirilip, 134,5 göterim ösüş depgini üpjün edildi. Döwlet haryt-çig mal biržasy boýunça hasabat döwründe birža söwdalarynyň 122-si geçirilip, 12 müň 835 şertnama hasaba alyndy. Söwda-senagat edarasy boýunça hasabat döwründe ýerine ýetirilen işleriň ösüş depgini 105,5 göterime barabar boldy. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary ýurdumyzda öndürilýän oba hojalyk we azyk önümleriniň möçberlerini artdyrmaga işjeň gatnaşýarlar. Şol önümleriň öndürilişiniň ösüş depgini degişlilikde 126 göterime hem-de 106,6 göterime barabar boldy.
• Şu ýylyň bäş aýynda şanly seneleriň hormatyna döredijilik bäsleşikleri, medeni çäreler, sergiler, duşuşyklar, wagyz-nesihat işleri, täze desgalaryň açylyş dabaralary geçirildi. Türkmen döwlet neşirýat gullugynda ýylyň başyndan bäri poligrafiýa önüm öndürmegiň meýilnamasy 115,9 göterim berjaý edildi. Döwlet maksatnamalarynda medeniýet ulgamy üçin meýilleşdirilen çäreleri üstünlikli amala aşyrmak boýunça zerur işler ýerine ýetirildi.
• Degişli döwürde ýaş nesli watançylyk ruhunda terbiýelemek ýörelgelerine esaslanýan okuw-terbiýeçilik işlerini kämilleşdirmek boýunça çäreler amala aşyryldy. Ýurdumyzyň bilim edaralary üçin okuw kitaplarynyň we okuw gollanmalarynyň 75 görnüşi neşir edildi. Ýokary okuw mekdepleriň talyplary hem-de orta mekdepleriň okuwçylary halkara ders bäsleşiklerinde üstünlikli çykyş etdiler. Ýanwar-maý aýlarynda halkara guramalarynyň wekilleri bilen bilelikde ylym-bilim meseleleri boýunça okuw hem-de ylmy maslahatlar ýokary derejede geçirildi. Hasabat döwründe ýurdumyzyň bejeriş-öňüni alyş edaralarynda keselleriň öňüni almagyň we bejermegiň täze usullaryny amaly lukmançylyga ornaşdyrmak boýunça toplumlaýyn çäreler dowam etdirildi. Saglygy goraýyş ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de pugtalandyrmak maksady bilen, ýokary tizlikli, dünýä ülňülerine laýyk gelýän, häzirki zaman tehnologiýalary bilen üpjün edilen lukmançylyk dikuçarlary halkyň hyzmatyna berildi.
• Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasy ugruny yzygiderli amala aşyrmak, döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipelerini durmuşa geçirmek maksady bilen degişli işler geçirildi. Halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmekde ýokary derejedäki özara saparlar, duşuşyklar we gepleşikler aýratyn orun eýeleýär. Hasabat döwründe sanly ulgam arkaly dürli derejeli 781 duşuşyk guraldy. Halkara resminamalarynyň 47-sine gol çekildi. Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň ugry boýunça yzygiderli maslahatlaşmalar geçirildi. Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklaryny giňeltmek boýunça yzygiderli çäreler geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda «Döwlet adam üçindir!» diýen şygar astynda ähli ugurlarda öz wagtynda maksadalaýyk döwrebap özgertmeler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň ynsanperwer içeri we daşary syýasatynyň esasy ugurlarynda Türkmenistanyň raýatlarynyň hukuklaryny goramak we kepillendirmek ilkinji nobatda durýar.

Häzirki wagtda dürli (okuw, işewürlik we maşgalasynyň ýanynda hemişelik ýaşamak) maksatlar bilen daşary ýurtlarda uzak möhletli bolýan raýatlarymyzdan, bolýan ýurtlarynyň düzgünlerine laýyklykda, uzak möhletli pasportlarynyň bolmagynyň talap edilýändigi sebäpli, biometrik maglumatly pasportlaryň hereket edýän möhletleriniň belli bir senä çenli uzaldylmagynyň zerurlygy ýüze çykýar.

Dünýäde koronawirus ýokanjynyň ýaýramagy sebäpli, dürli daşary ýurt döwletleri tarapyndan halkara gatnawlaryna girizilen çäklendirmeleriň netijesinde, Türkmenistana gaýdyp bilmeýän raýatlarymyzyň pasportlarynyň möhletleriniň bellenen tertipde uzaldylmagynyň zerurlygyny nazara alyp, Türkmenistanyň çäklerinden daşarda bolýan hem-de biometrik maglumatly pasportlaryň hereket edýän möhletleri tamamlanýan Türkmenistanyň raýatlarynyň pasportlarynyň möhletlerini 2022-nji ýylyň 31-nji dekabryna çenli uzaltmagyň hukuk esaslaryny belleýän kada bellenen tertipde «Migrasiýa hakynda» Türkmenistanyň Kanunyna girizildi.

Has takygy, «Migrasiýa hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň 29-njy maddasynyň altynjy böleginiň dördünji tesiminde daşary ýurt döwletlerinde wagtlaýyn bolýan ýa-da hemişelik ýaşaýan Türkmenistanyň raýatlarynyň, özlerine bagly bolmadyk sebäpler boýunça daşary ýurt döwletlerinden Türkmenistana gelip bilmeýän halatlarynda, olaryň hereket ediş möhletleri tamamlanan ýa-da tamamlanýan pasportlaryň hereket ediş möhletleri Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary esasynda uzaldylyp bilinýändigi bellenilýär.

Şeýle hem Kanunyň 42-nji maddasynyň üçünji böleginde zähmet işini amala aşyrmak maksady bilen gelen raýatlary bolýan ýeri boýunça bellige almaklygyň degişli migrasiýa gullugynyň edaralary, gelmeginiň maksady zähmet işini amala aşyrmak maksady bilen bagly bolmadyk raýatlary bellige almaklygyň, degişli häkimlikler tarapyndan fiziki we ýuridik şahslaryň ýazmaça ýa-da elektron görnüşinde ýüztutmalary we olaryň ýanyna goşulýan resminamalary esasynda berilýändigi kesgitlenilýär.

Şol ýerde aýratyn tesimde: «Bellige alnan raýatlara migrasiýa gullugynyň edaralary we häkimlikler tarapyndan ýazmaça ýa-da elektron görnüşinde bellige alyş şahadatnamalar berilýär» diýlip bellenildi. Hereket edýän Kanuna girizilen bu goşmaçalar we üýtgetmeler degişli ugurda döwrebap işleri hukuk kadalaryna laýyklykda alyp barmaga hem-de raýatlarymyzyň resminamalaryny gysga möhletde resmileşdirmeklige mümkinçilikler döreder.

Türkmenistan döwletimiz geografik taýdan amatly ýerleşiş şertlerine we döwrebap ulag geçelgelerine eýe bolan hem-de barha kämilleşdirilýän milli kanunçylyk ulgamy bolan ynamdar hyzmatdaş ýurt hökmünde tanalýar. Ýurdumyz dünýä döwletleri bilen hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynda halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryna aýratyn ähmiýet berýär. Ýakynda ýurdumyzyň ýene birnäçe halkara konwensiýalaryna goşulmagy babatda alnyp barlan işleriň netijesinde, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň VI çagyrylyşynyň 14-nji maslahatynda «Konteýnerlere degişli gümrük Konwensiýasyna goşulmak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny kabul edildi. Bu Kanun Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahaty tarapyndan hem makullanyldy. «Konteýnerlere degişli gümrük Konwensiýasy» häzirki zaman öňdebaryjy tehnologiýalary we ulag tehnologiýa ulgamlaryny hem-de intermodal ulag ulgamynda konteýnerleri ulanyp, harytlary eltip bermek hadysalaryny birleşdirmäge gönükdirilen kadalary özünde jemleýär. Bu Konwensiýanyň kadalary konteýnerler gümrük serhetlerinden geçende bildirilýän talaplary, düzgünleri we amallary ýönekeýleşdirmegi göz öňünde tutýar. Şol bir wagtyň özünde, boş we ýükli konteýnerleriň ýurtlaryň gümrük çägine getirilmeginiň şertleri, olary wagtlaýyn ulanmagyň tertibi, şeýle hem gümrük möhürleri bilen halkara ulaglaryna giriş tertibi düzgünleşdirýär. Bu konwensiýanyň ähmiýeti gümrük işiniň dürli dolandyryş taraplary boýunça ýurtlaryň arasynda giňeldilen gümrük hyzmatdaşlygyny üpjün etmekden, daşary söwda akymlary baradaky maglumatlaryň alyş-çalşyny güýçlendirmekden, maglumatlar gorunyň deňleşdirilmegini gazanmakdan, gümrük tehnologiýalaryny birleşdirmek bilen gümrük taýdan resmileşdirmekden, harytlaryň gümrük serhetlerinden geçmegi üçin amallary we düzgünleri sazlaşdyrmakdan ybaratdyr.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda halkara ähmiýetli ulag-üstaşyr geçelgeleriniň döredilmegi bilen howa, demir ýollar, gara ýollar arkaly we deňiz üsti bilen ýükleriň daşalmagyna döwrebap şertler artýar. Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň VI çagyrylyşynyň 14-nji maslahatynda «Konteýner goruna geçirilen we halkara daşamalarynda ulanylýan konteýnerler üçin gümrük düzgüni hakyndaky Konwensiýa goşulmak hakynda» Türkmenistanyň Kanuny hem kabul edildi. Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa Ykdysady Komissiýasynyň gümrük boýunça iş topary tarapyndan taýýarlanylan bu Konwensiýa iki bölümden ybarat bolup, onda bu Konwensiýa giriş we düşündiriş bellikleri, şeýle hem onuň maksadyny, esasy ýörelgelerini, işleýşini we mümkin amallaryny düşündirýän kadalar bar. Konwensiýada getirilen umumy düzgünler, tertipler geljekde Konwensiýanyň kadalaryna dogry düşünilmegine we takyk ýerine ýetirilmegine amatly şertleri döredýär. Resminamada daşamak üçin niýetlenen konteýnerlere bildirilýän döwrebap talaplar, ýükleri ugratmak, geçirmek hem-de tabşyrmak we kabul etmek babatda taraplaryň borçlary, wezipeleri hem-de hukuklary anyk kadalar arkaly bellenip geçilýär. Bu Konwensiýada ulanylýan ulaglaryň ähli görnüşleri üçin ulanyljak konteýnerlere täze düşünje: «deň derejeli öwezini dolmak» düşünjesi ulanylar we ol adaty wagtlaýyn kabul ediş ulgamlaryndan tapawutlylykda, öň getirilen belli bir konteýnerleriň yzyna äkidilmezligini hem-de zerur bolsa, öňki konteýnere barabar ýa-da deň derejeli konteýneri äkitmeklige mümkinçilik berýär. Bu bolsa, öz gezeginde, ýükli konteýnerleri, şol sanda konteýner goruna geçirilen boş konteýnerleri guramaçylykly dolandyrmaga, gümrük amallaryny ýeňilleşdirmäge, gümrük serhedindäki ulaglaryň hereketini düzgünleşdirmäge giň mümkinçilikleri döredýär. Ýurdumyzyň bu halkara resminamasyna goşulmagy, bu ugurda hyzmatdaşlyk gatnaşyklary döwrebap hukuk kadalaryna laýyk ýola goýmaga mümkinçilikleri has-da artdyrar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda milli kanunçylygy kämilleşdirmek işleri bilen birlikde, ýurdumyzyň halkara gatnaşyklarynyň şertnamalaýyn-hukuk binýadynyň berkidilmegini gazanmak, daşary ýurtlaryň parlamentleri, abraýly halkara guramalary bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy netijeli dowam etmek üçin döwrebap mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, mertebesiniň belent bolmagyny, il-ýurt bähbitli alyp barýan işleriniň elmydama rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris.

Merdan TUWAKOW

Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň deputaty, Halkara we parlamentara aragatnaşyklary baradaky komitetiniň başlygy.

Milli ykdysadyýetimiziň ösüşinde hem-de ilatymyzyň ýaşaýyş-durmuşynda elektrik energiýasy pudagynyň eýeleýän orny uludyr. Ýurdumyzyň dürli ýerlerinde gurlup, ulanylmaga berilýän ýokary tehnologiýaly gazturbinaly elektrik stansiýalarynyň bu ugurdaky tagallalarda möhüm ähmiýeti bar. Ak bugdaý etrabyndäki Derweze döwlet elektrik stansiýasy şeýle desgalaryň biridir. Häzirki zamanyň iň kämil tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrylan bu elektrik stansiýasynda paýtagtymyzyň we ýurdumyzyň sebitleriniň ilatyny elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmek boýunça guwandyryjy işler alnyp barylýar.

Gürrüňi edilýän elektrik stansiýasy kuwwatly gazturbina desgalarynyň dördüsini öz içine alýar. Olar bir gije-gündizde 12 million kilowat/sagat elektrik energiýasyny öndürmek mümkinçiligine eýedir. Bu ýerdäki gazturbinalar daşky gurşawa ýetirilýän zyýanly galyndylaryň möçberiniň azalmagyna mümkinçilik berýär.

Elektrik stansiýasynyň üznüksiz hem-de saz işleýşine dolandyryş merkezinde gözegçilik edilýär. Çylşyrymly tehnologiýa işleriniň netijesinde gaz paýlaýjy beketde tebigy gaz tehniki taýdan zerur derejä ýetirilýär we arassa süzgüçleriň üstünden ýakyjy kamera geçirilýär, şonda trubina örän ýokary derejedäki gyzgynlyga eýe bolan garyndyny herekete getirýär. Trubinalaryň aýlanyş kuwwaty olara birikdirilen generatorlar arkaly ony elektrik energiýasyna öwürýär. Bu ýerdäki tehnologiýalaryň kämilligi zyýanly galyndylaryň möçberini azaltmak üçin peýdalanylýan suwy hem-de tebigy gazy tygşytlamaga mümkinçilik berýär.

Ýeri gelende, dolandyryş binasynda elektrik bekedini dolandyrýan esasy desganyň ýerleşýändigini we onuň iň häzirki zaman kompýuter ulgamlary, tehniki serişdeleri bilen üpjün edilendigi aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Munuň özi bekediň hünärmenlerine gazturbina enjamlaryň we paýlaýjy gurnamalaryň sazlaşykly işine gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär. Hormatly Prezidentimiziň energetika pudagyny ösdürmek barada öňde goýan aýdyň wezipeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilmegine goşant goşýan döwlet elektrik stansiýasynyň ruhubelent işçi-hünärmenleriniň agzybirlikli zähmeti netijesinde öndürilýän elektrik energiýasy, esasan-da, ýurdumyzyň paýtagtynyň we Ahal welaýatynyň sarp edijilerine bökdençsiz iberilýär.

Güljahan NURYÝEWA,

Ak bugdaý etrabyndaky Derweze döwlet elektrik stansiýasynyň hojalyk bölüminiň başlygy.

Üçün­ji müň­ýyl­ly­gyň ba­şyn­da adam­zat jem­gy­ýe­ti­niň ýüz­be-ýüz bol­ýan eko­lo­gi­ýa me­se­le­le­ri­niň üs­tün­lik­li çö­zül­me­gi äh­li döw­let­le­riň ta­gal­la­la­ry­nyň bir­leş­di­ril­me­gi­ni ta­lap ed­ýär. Bu ba­ra­da mil­li Li­de­ri­miz 25-nji maý­da ge­çi­ri­len BMG-niň ga­zy­lyp alyn­ýan se­na­gat bo­ýun­ça ýo­ka­ry de­re­je­li äh­lu­mu­my fo­ru­myn­da eden çy­ky­şyn­da: «Dün­ýä­de iri se­riş­de ön­dü­ri­ji ýurt­la­ryň bi­ri bo­lan we bu ugur­da öz jo­gap­kär­çi­li­gi­ne do­ly dü­şün­ýän Türk­me­nis­tan önüm­çi­lik mak­sat­la­ry bi­len daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak bo­ýun­ça we­zi­pe­le­riň ara­syn­da de­ňe­çer­li­gi sak­la­mak ug­run­da ta­gal­la­la­ry­ny gaý­gyr­ma­ýar» diý­mek bi­len, mö­hüm baş­lan­gyç­la­ry öňe sür­di.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da Türk­me­nis­tan daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak, onuň ha­pa­lan­ma­gy­nyň öňü­ni al­mak, jan­ly te­bi­ga­tyň bio­lo­gik köp­dür­lü­li­gi­ni sak­lap gal­mak we­zi­pe­le­ri­ne jo­gap­kär­çi­lik­li çe­me­leş­ýär we bu ugur­da aý­ra­tyn iş­jeň­lik gör­kez­ýär. Aral ba­ra­da aý­dy­lan­da, bu me­se­le ge­çen asy­ryň 50-60-njy ýyl­la­ryn­da Or­ta Azi­ýa se­bi­tin­de ör­bo­ýu­na gal­dy. Mil­li Li­de­ri­miz Ara­lyň eko­lo­gi­ýa bi­te­wü­li­gi­ni gaý­ta­dan di­kelt­mek, deň­ziň gu­ra­ma­gy­nyň se­bi­tiň ho­wa gur­şa­wy­na ýa­ra­maz tä­si­ri­niň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça top­lum­la­ýyn çä­re­le­riň ze­rur­dy­gy­ny yzy­gi­der­li nyg­ta­ýar we ýur­du­myz­da bu ugur­da bel­le­nen we­zi­pe­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mek üçin köp möç­ber­de ma­li­ýe se­riş­de­le­ri goý­be­ril­ýär. Şu ýy­lyň 25-nji few­ra­lyn­da döw­let Baş­tu­ta­ny­myz Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Mej­li­si­niň de­pu­tat­la­ry bi­len ge­çi­ren du­şu­şy­gyn­da-da Aral deň­zi, onuň eko­lo­gi­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len bag­ly eme­le ge­len ýag­daý­la­ryň ýur­du­my­za, goň­şy döw­let­le­re ýe­tir­ýän zy­ýan­ly tä­si­ri­niň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça bi­le­lik­dä­ki tä­ze, kä­mil ka­nun­lar­dyr ka­rar­la­ryň ka­bul edil­me­gi ba­bat­da tek­lip­le­ri taý­ýar­la­ma­gyň mö­hüm­di­gi­ni nyg­ta­dy.

Ara­lyň gu­ra­ma­gy adam­zat ta­ry­hyn­da iň iri te­bi­gy bet­bagt­çy­lyk­la­ryň bi­ri­dir. Hä­zir­ki dö­wür­de onuň gu­rap, do­lu­ly­gy­na ýi­tip git­mek how­py sak­la­nyp gal­ýar. Bu ýag­daý, tu­ruw­baş­dan, te­bi­gy ha­dy­sa­la­ryň ne­ti­je­si ha­sap­lan­ma­ýar. Alym­lar onuň su­wu­nyň yk­dy­sa­dy bäh­bit­ler üçin çen­de­na­şa köp ula­ny­lan­dy­gy­ny aýd­ýar­lar. Aral su­wu­nyň hä­zir­ki wagt­da 17 metr çe­me­si pe­se­len­di­gi, suw meý­da­ny­nyň 80 gö­te­rim­den gow­ra­gy­nyň ýi­ten­di­gi, deň­ziň 75 gö­te­rim de­re­je­de gu­rap, or­ta­ça duz­lu­ly­gy­nyň 8 g/l-den 30 g/l-e ýe­ten­di­gi yl­my jem­gy­ýet­çi­li­giň we­kil­le­ri­ni çyn­la­kaý ala­da­lan­dyr­ýar. Ozal de­ňiz­de ba­lyk­la­ryň 34 gör­nü­şi ha­sa­ba al­nyp­dyr, de­ňiz­ýa­ka çäk­ler­de se­na­gat önüm­çi­ligini üp­jün et­me­giň çäk­le­rin­de her ýyl­da 40 müň ton­na­dan gow­rak ba­lyk we beý­le­ki de­ňiz jan­dar­la­ry aw­la­nyp­dyr. Hä­zir­ki wagt­da bu ýer­de suw bio­se­riş­de­le­ri düý­bün­den peý­da­la­nyl­ma­ýar. Deň­ziň çe­kil­me­gi bi­len gu­ran 3 mil­li­on gek­ta­ra go­laý ýer­den her ýyl­da 75 mil­li­on ton­na go­laý duz dür­li ta­rap­dan öwüs­ýän şe­mal bi­len gö­te­ri­lip, tu­tuş se­bi­te ýaý­ra­ýar. Ne­ti­je­de, de­ňiz­ýa­ka se­bi­tiň 500 ki­lo­met­re çen­li ara­ly­gyn­da ýer­le­şen çö­lüň köp bö­le­gin­de top­ra­gyň dü­zü­mi düýp­li şor­la­şyp, top­rak-ho­wa şert­le­ri bar­ha ýa­ra­maz­laş­ýar. Bu oňaý­syz te­bi­gy ha­dy­sa­lar bi­ziň ýur­du­myz­dan hem so­wa geç­me­di. Türk­me­nis­ta­nyň Da­şo­guz we­la­ýa­ty Aral­dan 390 km ara­lyk­da ýer­leş­ýär. Se­bit­de ýe­liň tiz­li­gi­niň or­ta­ça se­kunt­da 6 met­re çen­li öwüs­ýän­di­gi­ni na­za­ra al­saň, şe­mal aky­my bi­len gö­te­ril­ýän gu­ry hi­mi­ki ji­sim­ler, tak­my­nan, 15 sa­gat 3 mi­nu­dyň do­wa­myn­da ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zyk çäk­le­ri­ne ge­lip ýet­ýär. Da­şo­guz, Bal­kan we­la­ýat­la­ry­nyň de­mir­ga­zyk-gün­do­gar et­rap­la­ry­nyň, Le­bap we­la­ýa­ty­nyň de­mir­ga­zyk et­rap­la­ry­nyň me­de­ni we öri meý­dan­la­ry­na to­zan­ly duz bö­le­jik­le­ri­niň düş­me­gi ýer­le­riň şor­laş­ma­gy­na alyp bar­ýar. Ýe­ras­ty hem-de ýe­rüs­ti süý­ji suw gor­la­ry­nyň dü­zü­min­de du­zuň sak­la­ny­şy ar­typ, se­bit­de te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­le­riň how­py ýo­kar­lan­ýar.

Eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­nyň has-da ýi­ti­leş­me­gi­ne ag­rar önüm­çi­li­giň hem tä­si­ri ýet­ýär. Se­bit­de eki­şe ýa­ram­ly eke­ran­çy­lyk meý­dan­la­ry­nyň her gek­ta­ry­na ýyl­da 55 — 60 kg hi­mi­ki se­riş­de­ler, 300 — 400 kg mi­ne­ral dö­kün­ler ula­nyl­ýar. Üs­te­si­ne-de, Aral­dan duz­ly ji­sim­le­riň sow­rul­ma­gy ne­ti­je­sin­de, oba ho­ja­lyk önüm­le­ri­niň we olar­dan taý­ýar­lan­ýan azyk ha­ryt­la­ry­nyň dü­zü­min­de pes­ti­sid­le­riň 15, nit­rat­la­ryň 13, fe­no­lyň 10, gek­sah­lo­ra­nyň 5 es­se tö­we­re­gi ar­tyk bol­ma­gy­na ge­tir­ýär. Bu ýer­de çöl­leş­me ha­dy­sa­sy­nyň bar­ha ýo­kar­lan­ýan­dy­gy­ny-da bel­le­mek ge­rek. Şo­ňa gö­rä-de, oba ho­ja­lyk meý­dan­la­ryn­da top­ra­gy go­ra­mak, ekin do­la­ny­şy­gy­ny peý­da­lan­mak bi­len bag­ly me­se­le­le­riň äh­mi­ýe­ti art­ýar. Ola­ryň üs­tün­lik­li çö­zül­me­gi bol­sa goş­ma­ça ma­li­ýe se­riş­de­le­ri­ni ta­lap ed­ýär.

Soň­ky çär­ýek asy­ryň do­wa­myn­da se­bi­tiň ösüm­lik we haý­wa­nat dün­ýä­si­niň bio­dür­lü­li­gi düýp­li üýt­ge­di, jan­ly te­bi­ga­tyň we­kil­le­ri­niň 200-den gow­rak gör­nü­şi ýi­ti­ri­len ha­sap edil­ýär, ola­ryň kä­bir gör­nüş­le­ri bu ýe­re düş­le­me­gi­ni bes et­di. Ge­çen asy­ryň 90-njy ýyl­la­ryn­dan bä­ri Aral­ýa­ka se­bi­tiň 98 gö­te­rim çä­gin­de su­wuň mi­ne­ral­laş­ma­gy 3 es­se­den-de köp ýo­kar­lan­dy. Mu­nuň özi ba­lyk tu­tul­ýan suw­lar­da bak­te­ri­al taý­dan ha­pa­lan­ma ha­dy­sa­la­ry­na alyp bar­ýar. Ara­lyň ýa­ra­maz eko­lo­gi­ýa­sy ze­rar­ly ýa­kyn­da ýer­leş­ýän ilat­ly ýer­ler­de howp­ly ýo­kanç ke­sel­le­riň ýaý­ra­ma­gy­nyň öňü­ni al­mak, te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­le­riň de­re­je­si­ni pe­selt­mek­ babatda hyz­mat­daş­ly­gy iş­jeň­leş­dir­mek bo­ýun­ça mak­sat­na­ma­la­ýyn çä­re­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. In­di bir­nä­çe ýyl bä­ri se­bit­de ýa­şa­ýyş-dur­muş gur­şa­wy­ny sag­dyn­laş­dyr­mak, eko­lo­gi­ýa de­ňag­ram­ly­ly­gy­ny gaý­ta­dan di­kelt­mek ug­run­da BMG-niň bi­ler­men­le­ri hem ne­ti­je­li iş alyp bar­ýar­lar. Ýe­ri ge­len­de bel­le­sek, 1993-nji ýy­lyň mar­tyn­da Ga­za­gys­ta­nyň Gy­zy­lor­da şä­he­rin­de Mer­ke­zi Azi­ýa döw­let­le­ri­niň Baş­tu­tan­la­ry­nyň te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­li çäk bi­len bag­ly iş­le­ri öz wag­tyn­da, mak­sa­da­la­ýyk ýe­ri­ne ýe­tir­mek me­se­le­le­ri­ne ba­gyş­la­nan ýo­ka­ry de­re­je­li du­şu­şy­gy ge­çi­ri­lip, on­da Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy we onuň Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji ko­mi­te­ti dö­re­dil­di.

BMG ta­ra­pyn­dan Aral­ýa­ka se­biti ýo­ka­ry te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­li se­bit diý­lip yg­lan edil­di hem-de eme­le ge­len ýag­da­ýy ýe­ňip geç­mek bo­ýun­ça mak­sat­na­ma­la­ýyn çä­re­ler iş­le­nip dü­zül­di. Türk­me­nis­tan her ýyl­da Ara­la ýa­kyn ýer­ler­de ila­ty aras­sa agyz su­wy bi­len do­ly üp­jün et­mek, adam­la­ryň ömür do­wam­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak mak­sa­dy bi­len, Döw­let býu­je­tin­den iri möç­ber­li ma­li­ýe se­riş­de­le­ri­ni goý­ber­ýär. Şol se­riş­de­le­ri Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji ko­mi­te­ti­niň Da­şo­guz şa­ham­ça­sy ta­ra­pyn­dan ýur­du­my­zyň Da­şo­guz, Bal­kan we Le­bap we­la­ýat­la­ry­nyň se­bi­te ýa­kyn ýer­le­şen et­rap­la­ryn­da şo­ra çy­dam­ly ekin­le­ri ek­mek, in­no­wa­si­on kol­lek­tor-zeý­keş ul­ga­my­ny esas­lan­dyr­mak bi­len ka­da ge­tir­mek hem-de ekin do­la­ny­şy­gy­na gi­riz­mek, şeý­le-de Aral deň­zi­niň se­bi­ti­niň me­se­le­le­ri bo­ýun­ça 1999 — 2015-nji ýyl­lar­da üç mak­sat­na­ma (Aral deň­zi­niň bas­seý­ni­niň PBAM-1, PBAM-2, PBAM-3 mak­sat­na­ma­la­ry) esa­syn­da dü­züm­le­ýin gur­lu­şyk-gur­na­ma iş­le­rin­de öz­leş­dir­mek bel­le­nil­di.

Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len 2018-nji we 2019-njy ýyl­lar­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň «Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň we Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň ara­syn­da hyz­mat­daş­lyk» at­ly Ka­rar­na­ma­la­ry ka­bul edil­di. Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň 2018-nji ýy­lyň 24-nji aw­gus­tyn­da «Awa­za» mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gyn­da ge­çi­ri­len sam­mi­tin­de te­bi­gat­dan jo­gap­kär­çi­lik­li peý­da­lan­mak, eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­ny go­wu­lan­dyr­mak ug­run­da bi­le­lik­dä­ki ta­gal­la­la­ry bir­leş­dir­mek ar­ka­ly Aral deň­zi­niň gi­ňiş­li­gin­de ýer­le­şen ýurt­la­ra kö­mek ber­mek bo­ýun­ça (PBAM-4) mak­sat­na­ma­ny taý­ýar­la­ma­gyň ze­rur­dy­gy nyg­tal­dy. De­giş­li mak­sat­na­ma­nyň şu ýy­lyň üçün­ji çär­ýe­gin­de tas­syk­la­nyp, işe gi­ri­zil­me­gi ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zyk we­la­ýa­ty­nyň eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­nyň has-da ka­da­laş­ma­gy­na ge­ti­rer. Şeý­le hem Türk­me­nis­tan­da se­bi­te ýa­kyn eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri­ni ne­ti­je­li peý­da­lan­mak, top­ra­gyň ha­syl­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak, ag­ro­teh­ni­ka, me­lio­ra­si­ýa ka­da­la­ry­nyň ber­jaý edil­me­gi­ni üp­jün et­mek üçin Aral deň­zin­de to­par­la­ýyn bar­lag­la­ry ge­çir­mek bo­ýun­ça gu­ra­ma­çy­lyk çä­re­le­ri­niň me­ýil­na­ma­sy­ny taý­ýar­la­mak göz öňün­de tu­tul­ýar. Bu ugur­da mil­li ka­nun­çy­ly­gy kä­mil­leş­dir­mek bo­ýun­ça hem ne­ti­je­li iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. 2009-njy ýyl­da «Ozon gat­la­gy­ny go­ra­mak ha­kyn­da», 2012-nji ýyl­da «Aý­ra­tyn go­ral­ýan te­bi­gy çäk­ler ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nun­la­ry, 2012-nji ýyl­da «Ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li stra­te­gi­ýa­sy» ka­bul edil­di. Mil­li stra­te­gi­ýa­nyň çä­gin­de yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ne­bit­gaz, ener­ge­ti­ka, gur­lu­şyk, oba ho­ja­lyk, suw üp­jün­çi­li­gi, ulag ýa­ly mö­hüm ugur­la­ryn­da ahyr­ky ne­ti­je­le­ri azalt­mak we uý­gun­laş­dyr­ma­gy üp­jün et­mek, «ýa­şyl» yk­dy­sa­dy­ýe­tiň or­nu­ny ýo­kar­lan­dyr­mak bo­ýun­ça se­bit­le­ýin çä­re­ler bel­le­nil­di. 2019-njy ýyl­da onuň re­je­le­nen gör­nü­şi­niň ka­bul edil­me­gi ze­rur bo­lan hu­kuk, gu­ra­ma­çy­lyk we teh­no­lo­gik şert­le­ri üp­jün et­di. Mu­nuň özi eko­lo­gi­ýa we­zi­pe­le­ri­ni ýe­ri­ne ýe­tir­mek üçin wa­jyp­dyr we uý­gun­laş­ma çä­re­le­ri­niň sa­na­wy­ny düýp­li gi­ňelt­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär.

Türk­me­nis­tan, öz ge­ze­gin­de, se­bi­te ýa­kyn eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri ne­ti­je­li peý­da­lan­mak, top­ra­gyň ha­syl­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak, ag­ro­teh­ni­ka, me­lio­ra­si­ýa ka­da­la­ry­nyň ber­jaý edil­me­gi­ni üp­jün et­mek üçin Aral deň­zin­de to­par­la­ýyn bar­lag­la­ry ge­çir­mek bo­ýun­ça gu­ra­ma­çy­lyk çä­re­le­ri­niň me­ýil­na­ma­sy­ny taý­ýar­la­ma­gy mak­sat edin­ýär. Dur­mu­şa ge­çi­ril­jek tas­la­ma­nyň çä­gin­de dür­li döw­let­le­riň hü­när­men­le­rin­den dü­zü­len to­pa­ryň we­kil­le­ri ta­ra­pyn­dan Aral deň­zi­niň su­wu­nyň we de­giş­li hi­mi­ki, eko­lo­gi­k ga­lyn­dy­la­ryň, jan­ly bio­dür­lü­li­giň ant­ro­po­gen hem-de te­bi­gy tä­sir­le­re se­ze­war bo­lan çäk­le­re duý­gur­ly­gy­nyň de­re­je­si­ni öw­ren­mek bo­ýun­ça yl­ma esas­lan­ýan iş­ler al­nyp ba­ry­lar. Şu mak­sat bi­len aý­ry-aý­ry çäk­ler­de de­ňiz gur­şa­wy­nyň fi­zi­ki-hi­mi­ki hä­si­ýet­le­ri kö­pu­gur­ly öl­çeý­ji­le­riň hem-de de­ňiz gur­şaw pro­fi­log­ra­fy­nyň kö­me­gi ar­ka­ly bar­la­ny­lar.

Ýur­du­my­zyň «Eko­gö­zeg­çi­lik» gul­lu­gy­nyň hü­när­men­le­ri­ne, bu ug­ra de­giş­li ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de bi­lim al­ýan ýaş alym­la­ra, bi­ler­men­le­re bar­lag nus­ga­la­ryny saý­lap al­ma­gyň, kon­ser­wa­si­ýa et­me­giň we de­giş­li bar­lag der­ňew­le­ri­ni taý­ýar­la­ma­gyň hal­ka­ra usul­la­ry­nyň hem-de tär­le­ri­niň öw­re­dil­me­gi­niň göz öňün­de tu­tul­jak­ly­gy aý­ra­tyn bel­lär­lik­li­dir.

Bar­lag nus­ga­la­ry­ny saý­lap al­mak­da, sak­la­mak­da we soň­ky der­ňew bar­lag­la­ry­ny ge­çir­mek­de dün­ýä­de ile­ri tu­tul­ýan usu­ly­ýe­tiň peý­da­la­nyl­ma­gy onuň hal­ka­ra ka­da­la­ra do­ly la­ýyk gel­me­gi­ni üp­jün eder. Şu­nuň bi­len bir­lik­de, bu çä­rä­niň ne­ti­je­li ama­la aşy­ryl­ma­gy mil­li bi­ler­men­le­riň iş tej­ri­be­si­niň düýp­li baý­laş­ma­gy­na, hü­när taý­ýar­ly­gy­nyň kä­mil­leş­di­ril­me­gi­ne sal­dam­ly go­şant bo­lup, gel­jek­de şu­nuň ýa­ly bar­lag-gö­z­leg iş­le­ri­ni öz­baş­dak alyp bar­mak üçin ze­rur bo­lan bi­lim­le­ri we tej­ri­bä­ni top­la­ma­ga giň ýol açar. Bar­lag­la­ryň ge­çi­ril­jek zo­la­gy­nyň hök­ma­ny ýag­daý­da se­bi­te de­giş­li eko­lo­gik gul­lu­gyň jo­gap­kär­çi­li­gin­de bo­lan meý­dan-çä­giniň düýp­li esas­da saý­la­nyp alyn­ma­gy, saý­la­ma der­ňew üçin ni­ýet­le­nen bar­lag be­ket­le­ri­niň ýer­leş­di­ri­li­şi­niň gün­de­lik bar­lag­la­ryň­ky­dan düýp­li ta­pa­wut­lan­dy­ryl­ma­gy iş­le­riň has-da iler­le­me­gi­ne iter­gi be­rer.

Bar­lag be­ket­le­ri­niň her bi­rin­de ho­wa ýag­daý­la­ry­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry­ny bi­rin-bi­rin bel­li­ge al­mak, her bir be­ket­de al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri to­pa­ryň žur­na­lyn­da jik­me-jik bel­le­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Şeý­le çe­me­leş­me işiň ahyr­ky ne­ti­je­le­ri­ne esas­lan­mak bi­len, bar­lag der­ňew­le­ri­niň ozal­ky usu­ly­ýe­ti­ni has-da kä­mil­leş­dir­mä­ge, bu ugur­da­ky mil­li mak­sat­na­ma­nyň Ara­lyň de­ňiz gur­şa­wy­nyň hil gö­zeg­çi­li­gi bo­ýun­ça Se­bit mak­sat­na­ma­sy­na do­lu­ly­gy­na uý­gun­laş­dy­ryl­ma­gy­na ýar­dam eder. Ozal şeý­le saý­la­ma bar­lag nus­ga­la­ry­ny, ola­ry ge­çir­me­giň usu­ly­ýet bin­ýa­dy­ny taý­ýar­la­mak we ýaý­rat­mak, şeý­le-de der­ňew bar­lag­la­ry­nyň ne­ti­je­le­ri­ni ba­ha­lan­dyr­mak çä­re­si Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len Ha­zar se­bi­tin­de 2008-nji ýy­lyň ýaz aý­la­ryn­da al­nyp ba­ryl­dy. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň bel­leý­şi ýa­ly, ýa­kyn ýyl­lar­da dün­ýä äh­mi­ýet­li şeý­le eko­lo­gi­ýa çä­re­le­ri­ni ge­çir­mek üçin se­bit döw­let­le­ri­niň we ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň oňyn ta­gal­la­la­ry­ny bir­leş­dir­me­giň äh­mi­ýe­ti has-da ýo­kar­la­nar.

Aral deň­zi­niň gu­ra­ma­gy bi­len bag­ly­lyk­da ýü­ze çyk­ýan oňaý­syz eko­lo­gi­k tä­sir­le­ri ýe­ňip geç­mek me­se­le­le­ri mil­li stra­te­gi­ýa­nyň mö­hüm ug­ru­ny düz­ýär. Bu we­zi­pe­ler mil­li Li­de­ri­mi­ziň he­mi­şe üns mer­ke­zin­de bol­ma­gyn­da gal­ýar.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz 26-njy maý­da Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Halk Mas­la­ha­ty­nyň ag­za­la­ry bi­len ge­çi­ren mas­la­ha­tyn­da-da Aral me­se­le­si­ne aý­ra­tyn ün­si çe­kip, Aral deň­zi­niň howp sal­ýan se­bit­le­rin­de eko­lo­gi­ýa­ny dur­nuk­laş­dyr­mak bo­ýun­ça ne­ti­je­li iş­le­ri alyp bar­ma­gyň mö­hüm­di­gi­ni nyg­ta­dy. Mu­nuň özi te­bi­ga­ty go­ra­mak ýa­ly umu­ma­dam­zat äh­mi­ýet­li iş­le­riň döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň esa­sy ugur­la­ry­nyň bi­ri­ne öw­rü­len­di­gi­ni aý­dyň­ly­gy bi­len tas­syk­la­ýar. Şol sy­ýa­sa­tyň esa­sy mak­sa­dy hal­ky­my­zyň ýa­şa­ýyş-dur­muş şert­le­ri­ni go­wu­lan­dyr­mak ar­ka­ly äh­lu­mu­my de­re­je­de aba­dan­çy­ly­gy üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir.

Han­gel­di GUR­BAN­GEL­DI­ÝEW.

Türk­me­nis­ta­nyň Ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet mi­nistr­li­gi.