Üçün­ji müň­ýyl­ly­gyň ba­şyn­da adam­zat jem­gy­ýe­ti­niň ýüz­be-ýüz bol­ýan eko­lo­gi­ýa me­se­le­le­ri­niň üs­tün­lik­li çö­zül­me­gi äh­li döw­let­le­riň ta­gal­la­la­ry­nyň bir­leş­di­ril­me­gi­ni ta­lap ed­ýär. Bu ba­ra­da mil­li Li­de­ri­miz 25-nji maý­da ge­çi­ri­len BMG-niň ga­zy­lyp alyn­ýan se­na­gat bo­ýun­ça ýo­ka­ry de­re­je­li äh­lu­mu­my fo­ru­myn­da eden çy­ky­şyn­da: «Dün­ýä­de iri se­riş­de ön­dü­ri­ji ýurt­la­ryň bi­ri bo­lan we bu ugur­da öz jo­gap­kär­çi­li­gi­ne do­ly dü­şün­ýän Türk­me­nis­tan önüm­çi­lik mak­sat­la­ry bi­len daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak bo­ýun­ça we­zi­pe­le­riň ara­syn­da de­ňe­çer­li­gi sak­la­mak ug­run­da ta­gal­la­la­ry­ny gaý­gyr­ma­ýar» diý­mek bi­len, mö­hüm baş­lan­gyç­la­ry öňe sür­di.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da Türk­me­nis­tan daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak, onuň ha­pa­lan­ma­gy­nyň öňü­ni al­mak, jan­ly te­bi­ga­tyň bio­lo­gik köp­dür­lü­li­gi­ni sak­lap gal­mak we­zi­pe­le­ri­ne jo­gap­kär­çi­lik­li çe­me­leş­ýär we bu ugur­da aý­ra­tyn iş­jeň­lik gör­kez­ýär. Aral ba­ra­da aý­dy­lan­da, bu me­se­le ge­çen asy­ryň 50-60-njy ýyl­la­ryn­da Or­ta Azi­ýa se­bi­tin­de ör­bo­ýu­na gal­dy. Mil­li Li­de­ri­miz Ara­lyň eko­lo­gi­ýa bi­te­wü­li­gi­ni gaý­ta­dan di­kelt­mek, deň­ziň gu­ra­ma­gy­nyň se­bi­tiň ho­wa gur­şa­wy­na ýa­ra­maz tä­si­ri­niň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça top­lum­la­ýyn çä­re­le­riň ze­rur­dy­gy­ny yzy­gi­der­li nyg­ta­ýar we ýur­du­myz­da bu ugur­da bel­le­nen we­zi­pe­le­ri dur­mu­şa ge­çir­mek üçin köp möç­ber­de ma­li­ýe se­riş­de­le­ri goý­be­ril­ýär. Şu ýy­lyň 25-nji few­ra­lyn­da döw­let Baş­tu­ta­ny­myz Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Mej­li­si­niň de­pu­tat­la­ry bi­len ge­çi­ren du­şu­şy­gyn­da-da Aral deň­zi, onuň eko­lo­gi­ýa howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek bi­len bag­ly eme­le ge­len ýag­daý­la­ryň ýur­du­my­za, goň­şy döw­let­le­re ýe­tir­ýän zy­ýan­ly tä­si­ri­niň öňü­ni al­mak bo­ýun­ça bi­le­lik­dä­ki tä­ze, kä­mil ka­nun­lar­dyr ka­rar­la­ryň ka­bul edil­me­gi ba­bat­da tek­lip­le­ri taý­ýar­la­ma­gyň mö­hüm­di­gi­ni nyg­ta­dy.

Ara­lyň gu­ra­ma­gy adam­zat ta­ry­hyn­da iň iri te­bi­gy bet­bagt­çy­lyk­la­ryň bi­ri­dir. Hä­zir­ki dö­wür­de onuň gu­rap, do­lu­ly­gy­na ýi­tip git­mek how­py sak­la­nyp gal­ýar. Bu ýag­daý, tu­ruw­baş­dan, te­bi­gy ha­dy­sa­la­ryň ne­ti­je­si ha­sap­lan­ma­ýar. Alym­lar onuň su­wu­nyň yk­dy­sa­dy bäh­bit­ler üçin çen­de­na­şa köp ula­ny­lan­dy­gy­ny aýd­ýar­lar. Aral su­wu­nyň hä­zir­ki wagt­da 17 metr çe­me­si pe­se­len­di­gi, suw meý­da­ny­nyň 80 gö­te­rim­den gow­ra­gy­nyň ýi­ten­di­gi, deň­ziň 75 gö­te­rim de­re­je­de gu­rap, or­ta­ça duz­lu­ly­gy­nyň 8 g/l-den 30 g/l-e ýe­ten­di­gi yl­my jem­gy­ýet­çi­li­giň we­kil­le­ri­ni çyn­la­kaý ala­da­lan­dyr­ýar. Ozal de­ňiz­de ba­lyk­la­ryň 34 gör­nü­şi ha­sa­ba al­nyp­dyr, de­ňiz­ýa­ka çäk­ler­de se­na­gat önüm­çi­ligini üp­jün et­me­giň çäk­le­rin­de her ýyl­da 40 müň ton­na­dan gow­rak ba­lyk we beý­le­ki de­ňiz jan­dar­la­ry aw­la­nyp­dyr. Hä­zir­ki wagt­da bu ýer­de suw bio­se­riş­de­le­ri düý­bün­den peý­da­la­nyl­ma­ýar. Deň­ziň çe­kil­me­gi bi­len gu­ran 3 mil­li­on gek­ta­ra go­laý ýer­den her ýyl­da 75 mil­li­on ton­na go­laý duz dür­li ta­rap­dan öwüs­ýän şe­mal bi­len gö­te­ri­lip, tu­tuş se­bi­te ýaý­ra­ýar. Ne­ti­je­de, de­ňiz­ýa­ka se­bi­tiň 500 ki­lo­met­re çen­li ara­ly­gyn­da ýer­le­şen çö­lüň köp bö­le­gin­de top­ra­gyň dü­zü­mi düýp­li şor­la­şyp, top­rak-ho­wa şert­le­ri bar­ha ýa­ra­maz­laş­ýar. Bu oňaý­syz te­bi­gy ha­dy­sa­lar bi­ziň ýur­du­myz­dan hem so­wa geç­me­di. Türk­me­nis­ta­nyň Da­şo­guz we­la­ýa­ty Aral­dan 390 km ara­lyk­da ýer­leş­ýär. Se­bit­de ýe­liň tiz­li­gi­niň or­ta­ça se­kunt­da 6 met­re çen­li öwüs­ýän­di­gi­ni na­za­ra al­saň, şe­mal aky­my bi­len gö­te­ril­ýän gu­ry hi­mi­ki ji­sim­ler, tak­my­nan, 15 sa­gat 3 mi­nu­dyň do­wa­myn­da ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zyk çäk­le­ri­ne ge­lip ýet­ýär. Da­şo­guz, Bal­kan we­la­ýat­la­ry­nyň de­mir­ga­zyk-gün­do­gar et­rap­la­ry­nyň, Le­bap we­la­ýa­ty­nyň de­mir­ga­zyk et­rap­la­ry­nyň me­de­ni we öri meý­dan­la­ry­na to­zan­ly duz bö­le­jik­le­ri­niň düş­me­gi ýer­le­riň şor­laş­ma­gy­na alyp bar­ýar. Ýe­ras­ty hem-de ýe­rüs­ti süý­ji suw gor­la­ry­nyň dü­zü­min­de du­zuň sak­la­ny­şy ar­typ, se­bit­de te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­le­riň how­py ýo­kar­lan­ýar.

Eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­nyň has-da ýi­ti­leş­me­gi­ne ag­rar önüm­çi­li­giň hem tä­si­ri ýet­ýär. Se­bit­de eki­şe ýa­ram­ly eke­ran­çy­lyk meý­dan­la­ry­nyň her gek­ta­ry­na ýyl­da 55 — 60 kg hi­mi­ki se­riş­de­ler, 300 — 400 kg mi­ne­ral dö­kün­ler ula­nyl­ýar. Üs­te­si­ne-de, Aral­dan duz­ly ji­sim­le­riň sow­rul­ma­gy ne­ti­je­sin­de, oba ho­ja­lyk önüm­le­ri­niň we olar­dan taý­ýar­lan­ýan azyk ha­ryt­la­ry­nyň dü­zü­min­de pes­ti­sid­le­riň 15, nit­rat­la­ryň 13, fe­no­lyň 10, gek­sah­lo­ra­nyň 5 es­se tö­we­re­gi ar­tyk bol­ma­gy­na ge­tir­ýär. Bu ýer­de çöl­leş­me ha­dy­sa­sy­nyň bar­ha ýo­kar­lan­ýan­dy­gy­ny-da bel­le­mek ge­rek. Şo­ňa gö­rä-de, oba ho­ja­lyk meý­dan­la­ryn­da top­ra­gy go­ra­mak, ekin do­la­ny­şy­gy­ny peý­da­lan­mak bi­len bag­ly me­se­le­le­riň äh­mi­ýe­ti art­ýar. Ola­ryň üs­tün­lik­li çö­zül­me­gi bol­sa goş­ma­ça ma­li­ýe se­riş­de­le­ri­ni ta­lap ed­ýär.

Soň­ky çär­ýek asy­ryň do­wa­myn­da se­bi­tiň ösüm­lik we haý­wa­nat dün­ýä­si­niň bio­dür­lü­li­gi düýp­li üýt­ge­di, jan­ly te­bi­ga­tyň we­kil­le­ri­niň 200-den gow­rak gör­nü­şi ýi­ti­ri­len ha­sap edil­ýär, ola­ryň kä­bir gör­nüş­le­ri bu ýe­re düş­le­me­gi­ni bes et­di. Ge­çen asy­ryň 90-njy ýyl­la­ryn­dan bä­ri Aral­ýa­ka se­bi­tiň 98 gö­te­rim çä­gin­de su­wuň mi­ne­ral­laş­ma­gy 3 es­se­den-de köp ýo­kar­lan­dy. Mu­nuň özi ba­lyk tu­tul­ýan suw­lar­da bak­te­ri­al taý­dan ha­pa­lan­ma ha­dy­sa­la­ry­na alyp bar­ýar. Ara­lyň ýa­ra­maz eko­lo­gi­ýa­sy ze­rar­ly ýa­kyn­da ýer­leş­ýän ilat­ly ýer­ler­de howp­ly ýo­kanç ke­sel­le­riň ýaý­ra­ma­gy­nyň öňü­ni al­mak, te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­le­riň de­re­je­si­ni pe­selt­mek­ babatda hyz­mat­daş­ly­gy iş­jeň­leş­dir­mek bo­ýun­ça mak­sat­na­ma­la­ýyn çä­re­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. In­di bir­nä­çe ýyl bä­ri se­bit­de ýa­şa­ýyş-dur­muş gur­şa­wy­ny sag­dyn­laş­dyr­mak, eko­lo­gi­ýa de­ňag­ram­ly­ly­gy­ny gaý­ta­dan di­kelt­mek ug­run­da BMG-niň bi­ler­men­le­ri hem ne­ti­je­li iş alyp bar­ýar­lar. Ýe­ri ge­len­de bel­le­sek, 1993-nji ýy­lyň mar­tyn­da Ga­za­gys­ta­nyň Gy­zy­lor­da şä­he­rin­de Mer­ke­zi Azi­ýa döw­let­le­ri­niň Baş­tu­tan­la­ry­nyň te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­li çäk bi­len bag­ly iş­le­ri öz wag­tyn­da, mak­sa­da­la­ýyk ýe­ri­ne ýe­tir­mek me­se­le­le­ri­ne ba­gyş­la­nan ýo­ka­ry de­re­je­li du­şu­şy­gy ge­çi­ri­lip, on­da Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy we onuň Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji ko­mi­te­ti dö­re­dil­di.

BMG ta­ra­pyn­dan Aral­ýa­ka se­biti ýo­ka­ry te­bi­gy tö­wek­gel­çi­lik­li se­bit diý­lip yg­lan edil­di hem-de eme­le ge­len ýag­da­ýy ýe­ňip geç­mek bo­ýun­ça mak­sat­na­ma­la­ýyn çä­re­ler iş­le­nip dü­zül­di. Türk­me­nis­tan her ýyl­da Ara­la ýa­kyn ýer­ler­de ila­ty aras­sa agyz su­wy bi­len do­ly üp­jün et­mek, adam­la­ryň ömür do­wam­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak mak­sa­dy bi­len, Döw­let býu­je­tin­den iri möç­ber­li ma­li­ýe se­riş­de­le­ri­ni goý­ber­ýär. Şol se­riş­de­le­ri Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň Ýe­ri­ne ýe­ti­ri­ji ko­mi­te­ti­niň Da­şo­guz şa­ham­ça­sy ta­ra­pyn­dan ýur­du­my­zyň Da­şo­guz, Bal­kan we Le­bap we­la­ýat­la­ry­nyň se­bi­te ýa­kyn ýer­le­şen et­rap­la­ryn­da şo­ra çy­dam­ly ekin­le­ri ek­mek, in­no­wa­si­on kol­lek­tor-zeý­keş ul­ga­my­ny esas­lan­dyr­mak bi­len ka­da ge­tir­mek hem-de ekin do­la­ny­şy­gy­na gi­riz­mek, şeý­le-de Aral deň­zi­niň se­bi­ti­niň me­se­le­le­ri bo­ýun­ça 1999 — 2015-nji ýyl­lar­da üç mak­sat­na­ma (Aral deň­zi­niň bas­seý­ni­niň PBAM-1, PBAM-2, PBAM-3 mak­sat­na­ma­la­ry) esa­syn­da dü­züm­le­ýin gur­lu­şyk-gur­na­ma iş­le­rin­de öz­leş­dir­mek bel­le­nil­di.

Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len 2018-nji we 2019-njy ýyl­lar­da BMG-niň Baş As­samb­le­ýa­sy­nyň «Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň we Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­nyň ara­syn­da hyz­mat­daş­lyk» at­ly Ka­rar­na­ma­la­ry ka­bul edil­di. Ara­ly ha­las et­me­giň hal­ka­ra gaz­na­sy­ny esas­lan­dy­ry­jy döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň 2018-nji ýy­lyň 24-nji aw­gus­tyn­da «Awa­za» mil­li sy­ýa­hat­çy­lyk zo­la­gyn­da ge­çi­ri­len sam­mi­tin­de te­bi­gat­dan jo­gap­kär­çi­lik­li peý­da­lan­mak, eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­ny go­wu­lan­dyr­mak ug­run­da bi­le­lik­dä­ki ta­gal­la­la­ry bir­leş­dir­mek ar­ka­ly Aral deň­zi­niň gi­ňiş­li­gin­de ýer­le­şen ýurt­la­ra kö­mek ber­mek bo­ýun­ça (PBAM-4) mak­sat­na­ma­ny taý­ýar­la­ma­gyň ze­rur­dy­gy nyg­tal­dy. De­giş­li mak­sat­na­ma­nyň şu ýy­lyň üçün­ji çär­ýe­gin­de tas­syk­la­nyp, işe gi­ri­zil­me­gi ýur­du­my­zyň de­mir­ga­zyk we­la­ýa­ty­nyň eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­nyň has-da ka­da­laş­ma­gy­na ge­ti­rer. Şeý­le hem Türk­me­nis­tan­da se­bi­te ýa­kyn eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri­ni ne­ti­je­li peý­da­lan­mak, top­ra­gyň ha­syl­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak, ag­ro­teh­ni­ka, me­lio­ra­si­ýa ka­da­la­ry­nyň ber­jaý edil­me­gi­ni üp­jün et­mek üçin Aral deň­zin­de to­par­la­ýyn bar­lag­la­ry ge­çir­mek bo­ýun­ça gu­ra­ma­çy­lyk çä­re­le­ri­niň me­ýil­na­ma­sy­ny taý­ýar­la­mak göz öňün­de tu­tul­ýar. Bu ugur­da mil­li ka­nun­çy­ly­gy kä­mil­leş­dir­mek bo­ýun­ça hem ne­ti­je­li iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. 2009-njy ýyl­da «Ozon gat­la­gy­ny go­ra­mak ha­kyn­da», 2012-nji ýyl­da «Aý­ra­tyn go­ral­ýan te­bi­gy çäk­ler ha­kyn­da» Türk­me­nis­ta­nyň Ka­nun­la­ry, 2012-nji ýyl­da «Ho­wa­nyň üýt­ge­me­gi bo­ýun­ça Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li stra­te­gi­ýa­sy» ka­bul edil­di. Mil­li stra­te­gi­ýa­nyň çä­gin­de yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ne­bit­gaz, ener­ge­ti­ka, gur­lu­şyk, oba ho­ja­lyk, suw üp­jün­çi­li­gi, ulag ýa­ly mö­hüm ugur­la­ryn­da ahyr­ky ne­ti­je­le­ri azalt­mak we uý­gun­laş­dyr­ma­gy üp­jün et­mek, «ýa­şyl» yk­dy­sa­dy­ýe­tiň or­nu­ny ýo­kar­lan­dyr­mak bo­ýun­ça se­bit­le­ýin çä­re­ler bel­le­nil­di. 2019-njy ýyl­da onuň re­je­le­nen gör­nü­şi­niň ka­bul edil­me­gi ze­rur bo­lan hu­kuk, gu­ra­ma­çy­lyk we teh­no­lo­gik şert­le­ri üp­jün et­di. Mu­nuň özi eko­lo­gi­ýa we­zi­pe­le­ri­ni ýe­ri­ne ýe­tir­mek üçin wa­jyp­dyr we uý­gun­laş­ma çä­re­le­ri­niň sa­na­wy­ny düýp­li gi­ňelt­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýär.

Türk­me­nis­tan, öz ge­ze­gin­de, se­bi­te ýa­kyn eke­ran­çy­lyk ýer­le­ri ne­ti­je­li peý­da­lan­mak, top­ra­gyň ha­syl­ly­ly­gy­ny ýo­kar­lan­dyr­mak, ag­ro­teh­ni­ka, me­lio­ra­si­ýa ka­da­la­ry­nyň ber­jaý edil­me­gi­ni üp­jün et­mek üçin Aral deň­zin­de to­par­la­ýyn bar­lag­la­ry ge­çir­mek bo­ýun­ça gu­ra­ma­çy­lyk çä­re­le­ri­niň me­ýil­na­ma­sy­ny taý­ýar­la­ma­gy mak­sat edin­ýär. Dur­mu­şa ge­çi­ril­jek tas­la­ma­nyň çä­gin­de dür­li döw­let­le­riň hü­när­men­le­rin­den dü­zü­len to­pa­ryň we­kil­le­ri ta­ra­pyn­dan Aral deň­zi­niň su­wu­nyň we de­giş­li hi­mi­ki, eko­lo­gi­k ga­lyn­dy­la­ryň, jan­ly bio­dür­lü­li­giň ant­ro­po­gen hem-de te­bi­gy tä­sir­le­re se­ze­war bo­lan çäk­le­re duý­gur­ly­gy­nyň de­re­je­si­ni öw­ren­mek bo­ýun­ça yl­ma esas­lan­ýan iş­ler al­nyp ba­ry­lar. Şu mak­sat bi­len aý­ry-aý­ry çäk­ler­de de­ňiz gur­şa­wy­nyň fi­zi­ki-hi­mi­ki hä­si­ýet­le­ri kö­pu­gur­ly öl­çeý­ji­le­riň hem-de de­ňiz gur­şaw pro­fi­log­ra­fy­nyň kö­me­gi ar­ka­ly bar­la­ny­lar.

Ýur­du­my­zyň «Eko­gö­zeg­çi­lik» gul­lu­gy­nyň hü­när­men­le­ri­ne, bu ug­ra de­giş­li ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de bi­lim al­ýan ýaş alym­la­ra, bi­ler­men­le­re bar­lag nus­ga­la­ryny saý­lap al­ma­gyň, kon­ser­wa­si­ýa et­me­giň we de­giş­li bar­lag der­ňew­le­ri­ni taý­ýar­la­ma­gyň hal­ka­ra usul­la­ry­nyň hem-de tär­le­ri­niň öw­re­dil­me­gi­niň göz öňün­de tu­tul­jak­ly­gy aý­ra­tyn bel­lär­lik­li­dir.

Bar­lag nus­ga­la­ry­ny saý­lap al­mak­da, sak­la­mak­da we soň­ky der­ňew bar­lag­la­ry­ny ge­çir­mek­de dün­ýä­de ile­ri tu­tul­ýan usu­ly­ýe­tiň peý­da­la­nyl­ma­gy onuň hal­ka­ra ka­da­la­ra do­ly la­ýyk gel­me­gi­ni üp­jün eder. Şu­nuň bi­len bir­lik­de, bu çä­rä­niň ne­ti­je­li ama­la aşy­ryl­ma­gy mil­li bi­ler­men­le­riň iş tej­ri­be­si­niň düýp­li baý­laş­ma­gy­na, hü­när taý­ýar­ly­gy­nyň kä­mil­leş­di­ril­me­gi­ne sal­dam­ly go­şant bo­lup, gel­jek­de şu­nuň ýa­ly bar­lag-gö­z­leg iş­le­ri­ni öz­baş­dak alyp bar­mak üçin ze­rur bo­lan bi­lim­le­ri we tej­ri­bä­ni top­la­ma­ga giň ýol açar. Bar­lag­la­ryň ge­çi­ril­jek zo­la­gy­nyň hök­ma­ny ýag­daý­da se­bi­te de­giş­li eko­lo­gik gul­lu­gyň jo­gap­kär­çi­li­gin­de bo­lan meý­dan-çä­giniň düýp­li esas­da saý­la­nyp alyn­ma­gy, saý­la­ma der­ňew üçin ni­ýet­le­nen bar­lag be­ket­le­ri­niň ýer­leş­di­ri­li­şi­niň gün­de­lik bar­lag­la­ryň­ky­dan düýp­li ta­pa­wut­lan­dy­ryl­ma­gy iş­le­riň has-da iler­le­me­gi­ne iter­gi be­rer.

Bar­lag be­ket­le­ri­niň her bi­rin­de ho­wa ýag­daý­la­ry­nyň aý­ra­tyn­lyk­la­ry­ny bi­rin-bi­rin bel­li­ge al­mak, her bir be­ket­de al­nyp ba­ryl­ýan iş­le­ri to­pa­ryň žur­na­lyn­da jik­me-jik bel­le­mek göz öňün­de tu­tul­ýar. Şeý­le çe­me­leş­me işiň ahyr­ky ne­ti­je­le­ri­ne esas­lan­mak bi­len, bar­lag der­ňew­le­ri­niň ozal­ky usu­ly­ýe­ti­ni has-da kä­mil­leş­dir­mä­ge, bu ugur­da­ky mil­li mak­sat­na­ma­nyň Ara­lyň de­ňiz gur­şa­wy­nyň hil gö­zeg­çi­li­gi bo­ýun­ça Se­bit mak­sat­na­ma­sy­na do­lu­ly­gy­na uý­gun­laş­dy­ryl­ma­gy­na ýar­dam eder. Ozal şeý­le saý­la­ma bar­lag nus­ga­la­ry­ny, ola­ry ge­çir­me­giň usu­ly­ýet bin­ýa­dy­ny taý­ýar­la­mak we ýaý­rat­mak, şeý­le-de der­ňew bar­lag­la­ry­nyň ne­ti­je­le­ri­ni ba­ha­lan­dyr­mak çä­re­si Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bi­len Ha­zar se­bi­tin­de 2008-nji ýy­lyň ýaz aý­la­ryn­da al­nyp ba­ryl­dy. Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň bel­leý­şi ýa­ly, ýa­kyn ýyl­lar­da dün­ýä äh­mi­ýet­li şeý­le eko­lo­gi­ýa çä­re­le­ri­ni ge­çir­mek üçin se­bit döw­let­le­ri­niň we ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­la­ryň oňyn ta­gal­la­la­ry­ny bir­leş­dir­me­giň äh­mi­ýe­ti has-da ýo­kar­la­nar.

Aral deň­zi­niň gu­ra­ma­gy bi­len bag­ly­lyk­da ýü­ze çyk­ýan oňaý­syz eko­lo­gi­k tä­sir­le­ri ýe­ňip geç­mek me­se­le­le­ri mil­li stra­te­gi­ýa­nyň mö­hüm ug­ru­ny düz­ýär. Bu we­zi­pe­ler mil­li Li­de­ri­mi­ziň he­mi­şe üns mer­ke­zin­de bol­ma­gyn­da gal­ýar.

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz 26-njy maý­da Türk­me­nis­ta­nyň Mil­li Ge­ňe­şi­niň Halk Mas­la­ha­ty­nyň ag­za­la­ry bi­len ge­çi­ren mas­la­ha­tyn­da-da Aral me­se­le­si­ne aý­ra­tyn ün­si çe­kip, Aral deň­zi­niň howp sal­ýan se­bit­le­rin­de eko­lo­gi­ýa­ny dur­nuk­laş­dyr­mak bo­ýun­ça ne­ti­je­li iş­le­ri alyp bar­ma­gyň mö­hüm­di­gi­ni nyg­ta­dy. Mu­nuň özi te­bi­ga­ty go­ra­mak ýa­ly umu­ma­dam­zat äh­mi­ýet­li iş­le­riň döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň esa­sy ugur­la­ry­nyň bi­ri­ne öw­rü­len­di­gi­ni aý­dyň­ly­gy bi­len tas­syk­la­ýar. Şol sy­ýa­sa­tyň esa­sy mak­sa­dy hal­ky­my­zyň ýa­şa­ýyş-dur­muş şert­le­ri­ni go­wu­lan­dyr­mak ar­ka­ly äh­lu­mu­my de­re­je­de aba­dan­çy­ly­gy üp­jün et­mä­ge gö­nük­di­ri­len­dir.

Han­gel­di GUR­BAN­GEL­DI­ÝEW.

Türk­me­nis­ta­nyň Ma­li­ýe we yk­dy­sa­dy­ýet mi­nistr­li­gi.

https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/31705