Hökümetiň 9-njy fewralda bolup geçen giňişleýin mejlisinde milli ykdysadyýetimiziň beýleki ulgamlary bilen bir hatarda, hususy pudagy hem ösdürmegiň möhümdigine aýratyn üns çekildi. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, häzirki wagtda döwlete dahylsyz pudak tarapyndan import edilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksporta gönükdirilen önümleriň önümçiliginiň durnukly ösmegi hususy tarapyň işjeňliginiň ýokarlanmagy bilen hem pugta baglanyşyklydyr. Şonuň üçin hem ýurdumyzy senagat taýdan öňdebaryjy döwletleriň hataryna goşmak ugrunda maksatnamalaýyn işler, il-ýurt bähbitli taslamalar yzygiderli amala aşyrylýar.

Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary bilen döredilen «Türkmen kaolin» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň Balkanabat şäheriniň golaýyndaky önümhanasynda alnyp barylýan işler hem özüniň döwrebaplygy bilen tapawutlanýar. Ýeri gelende aýtsak, milli ykdysadyýetimiziň ösüş depginini ýokarlandyrmakda, importyň ýerini tutýan, daşarky bazarlarda bäsdeşlige ukyply harytlaryň önümçiligini artdyrmakda, öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmakda, telekeçilige goldaw bermekde, bazar gatnaşyklaryny ösdürmekde amala aşyrylýan toplumlaýyn işlerde gazanylýan üstünlikler, köp babatda, ýerli gurluşyk serişdeleriniň ýeterlik derejede we dünýä hil talaplaryna laýyk öndürilişine baglydyr. Ýerli çig mallaryň netijeli ulanylmagy diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, daşary ýurtlarda hem uly islege eýe bolan gurluşyk serişdeleriniň dürli görnüşlerini taýýarlamaga, olary içerki we daşarky bazarlara çykarmaga giň ýol açýar.

Senagat we gurluşyk önümçiligi ministrliginiň «Balkan kän» müdirliginiň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Derýaplastik» hojalyk jemgyýeti bilen bilelikde döreden «Türkmen kaolin» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň zähmet toparlary hem bu asylly maksadyň mynasyp dowamat tapmagyna önjeýli goşant goşýarlar. Jebel şäherçesinde ýerleşýän, häzirki zamanyň kämil enjamlarydyr tehnologiýalary bilen üpjün edilen bu önümhananyň ýyllyk kuwwatlylygy baýlaşdyrylan kaoliniň 20 müň tonnasyny taýýarlamaga deňdir.

— Islegli gurluşyk serişdeleriniň hatarynda durýan baýlaşdyrylan kaolin keramika, sanfaýans we gap-gaç önümçiliklerinde çig mal hökmünde giňden ulanylýar. Açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetimiziň öndürýän önümi häzirki wagtda içerki bazarlaryň sarp edijilerine ugradylýar. Geçen ýyl taýýarlan önümimiziň umumy möçberi 7 müň tonna golaýlady. Biz bu netijäni işlerimizi diňe bir çalşykda alyp barmak bilen gazandyk. Öndürýän önümimizi ýakyn geljekde daşarky bazarlara çykarmak ugrunda hem anyk işler alnyp barylýar. Kärhanada oturdylan kämil enjamlardyr döwrebap tehnologiýalar işlerimizi üç çalşykda ýola goýup, taslama kuwwatlygymyza çykmaga, iş orunlarymyzy hem köpeltmäge doly mümkinçilik berýär. Ýolmämmet Ýoljanow, Amanmuhammet Nuryýew, Döwrangeldi Rozygeldiýew ýaly hünärmenlerimiz gelip gowuşýan buýurmalaryň öz wagtynda berjaý edilmeginde aýratyn yhlaslylyk görkezýärler — diýip, «Türkmen kaolin» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň baş direktory Nepes Rozykulyýew ynamly aýdýar.

Kaolin magdany, mälim bolşy ýaly, dag jynslarynyň dargamagy netijesinde emele gelýär. Ol öz düzüminde kwarsyň, demriň we titanyň oksidleriniň dänejiklerini saklaýar. Zerur bolan çig mal serişdesi Türkmenbaşy etrabynyň Gyzylgaýa obasynyň golaýyndaky känden gazylyp alynýar. Häzirki wagtda «Derýaplastik» hojalyk jemgyýetiniň «Derýakeramika» haryt nyşanly santehniki önümleri öndürýän kärhanasy öz alyp barýan işlerinde baýlaşdyrylan kaolini giňden ulanýar. Sanfaýans, keramika önümleri bolsa häzirki wagtda ýurdumyzda we dünýä bazarynda uly islegden peýdalanýar. Şonuň ýaly-da, baýlaşdyrylan kaolin ak sementi, farfor gap-gaçlary, elektrotehniki izolýatorlary öndürmekde, kagyz, karton, rezin, kosmetika we parfýumeriýa önümlerini, boýaglary, arassaçylyk serişdelerini taýýarlamakda hem giňden peýdalanylýar.

Hormatly Prezidentimiziň halkymyz barada edýän irginsiz aladalaryna mynasyp iş bilen jogap bermegi baş wezipä öwren «Türkmen kaolin» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň döwrebap täze önümhanasynyň 30-a golaý işçi-hünärmeni «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylyny belent sepgitlere beslemek ugrunda gaýratly zähmet çekýär. Ýanwar aýynda 600 tonna barabar baýlaşdyrylan kaolin taýýarlap, sarp edijilere ýetirmegi başaran önümhananyň hünärmenleri halal hem netijeli zähmet çekmäge döredilen giň mümkinçilikler üçin hormatly Prezidentimize çäksiz alkyş aýdýarlar.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Aşgabat, 21-nji fewral (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyza gelen Birleşen Arap Emirlikleriniň wise-prezidenti, Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan bilen duşuşdy.

Hormatly Prezidentimiz BAE-niň wise-prezidenti, Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministrini türkmen topragynda mähirli mübärekläp, netijeli döwletara gatnaşyklaryň däp bolan dostluk, birek-birege hormat goýmak häsiýetine eýedigini kanagatlanma bilen belledi. Hyzmatdaşlyk ikitaraplaýyn, köptaraplaýyn görnüşde, abraýly halkara guramalaryňdyr düzümleriň çäklerinde yzygiderli ösdürilýär.

Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan mähirli kabul edilendigi üçin döwlet Baştutanymyza hoşallyk bildirdi we Birleşen Arap Emirlikleriniň Prezidenti Şeýh Mohammed bin Zaýed Al Nahaýýanyň hem-de BAE-niň wise-prezidenti, Premýer-ministri, goranmak ministri, Dubaýyň häkimi Şeýh Mohammed bin Raşid Al Maktumyň mähirli salamyny ýetirdi. Nygtalyşy ýaly, özüni ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaş hökmünde görkezen doganlyk Türkmenistan bilen netijeli gatnaşyklaryň ösdürilmegine BAE-de aýratyn ähmiýet berilýär.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Birleşen Arap Emirlikleriniň ýolbaşçylaryna salamyny we iň gowy arzuwlaryny beýan edip, ýurtlarymyzyň köpýyllyk hyzmatdaşlyk tejribesiniň hem-de uly mümkinçilikleriniň bardygyny aýtdy. Munuň özara bähbitli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek we diwersifikasiýalaşdyrmak, täze anyk mazmun bilen baýlaşdyrmak üçin berk binýat bolup durýandygyny belledi.

Duşuşygyň barşynda okgunly ösüşe eýe bolan hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary barada gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Şunuň bilen baglylykda, ýokary derejedäki gatnaşyklaryň türkmen-emirlikler hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmakda möhüm ähmiýeti bellenildi. Şeýle hem geçen ýylyň dekabrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Birleşen Milletler Guramasynyň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahatyna (COP28) gatnaşmak üçin Birleşen Arap Emirliklerine amala aşyran iş sapary, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň ýanwarynda BAE-de iş saparynda bolmagy döwletara dialogyň taryhyndaky möhüm wakalara öwrüldi. Yzygiderli geçirilýän duşuşyklaryň we gepleşikleriň uzak möhletleýin geljege gönükdirilen hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlaryny kesgitlemäge, gazanylan ylalaşyklary iş ýüzünde durmuşa geçirmek üçin bilelikdäki hereketleri işläp taýýarlamaga mümkinçilik berýändigi nygtaldy.

Ynsanperwer ulgam hem türkmen-emirlikler gatnaşyklarynyň aýrylmaz bölegidir. Ylym, bilim, medeniýet, sport ulgamlary boýunça özara hyzmatdaşlyk, bu ugurda bilelikdäki çäreleriň geçirilmegi iki halky ýakynlaşdyrmagyň, dostluk we özara düşünişmek ýörelgelerine esaslanýan gatnaşyklary pugtalandyrmagyň möhüm şertidir. Şeýlelikde, özara bähbitlilige we ynanyşmaga esaslanýan hyzmatdaşlygyň köpýyllyk tejribesi taraplaryň hoşniýetliliginiň aýdyň görkezijisi bolup, däbe öwrülen gatnaşyklary hil taýdan täze, döwrüň talaplaryna laýyk gelýän derejä çykarmak babatdaky maksatlaryny açyp görkezýär.

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Birleşen Arap Emirlikleriniň wise-prezidenti, Premýer-ministriniň orunbasary, Prezidentiň iş dolandyryş ministri Şeýh Mansur bin Zaýed Al Nahaýýan netijeli döwletara gatnaşyklaryň geljekde-de umumy bähbitleriň hatyrasyna işjeň ösdüriljekdigine ynam bildirdiler.

Döwlet Baştutanymyz we belent mertebeli myhman hoşlaşyp, birek-birege hem-de iki ýurduň doganlyk halklaryna iň gowy arzuwlaryny beýan etdiler.

Täze tehnologiýalar — ösüşli geljegimiz

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda amala aşyrylýan ykdysady özgertmeler rowaçlanýar. Öňdebaryjy tehnologiýaly önümçilik kuwwatlyklaryň ulanmaga berilmegi bilen ýokary görkezijiler gazanylýar. Dünýä tejribesinde uly orna eýe bolan sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagyna möhüm ähmiýet berilýär. Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda, tutumly işleriň bady artýar. Sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegi, innowasion tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy ýurdumyzyň ösüşiniň täze belentliklere çykmagyna itergi berýär.

Sanly ykdysadyýetiň ornaşdyrylmagynyň ähli ugurlar bilen birlikde, ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamynda-da ýokary netijeleriň gazanylmagynda ähmiýeti juda uludyr. Sanly ulgamyň giň mümkinçilikleri talyplara hünär öwretmekde, bilim bermekde bähbitli şertlere ýol açýar. Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen bilim edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýady döwrebaplaşdyrylýar. Mekdepleriň kämil kompýuterler, multimediýa tehnologiýalary, tehniki serişdeler bilen üpjünçiliginiň ýokarlandyrylmagy ýaşlara bilim-terbiýe bermekde, hünär öwretmekde täze mümkinçilikleri açdy. Sapak geçenimde multimediýa tehnologiýalaryndan, tehniki serişdelerden, okuw-görkezme esbaplaryndan netijeli peýdalanmagym işimiň netijeliligine oňyn täsirini ýetirýär. Talyp ýaşlaryň şu günki ösen tehnologiýalaryň çylşyrymly syrlaryny ykjam ele almaklary ugrunda ähli tagallalary edýäris.

Ýazgül ATAÝEWA.

Mary jemagat hojalygy orta hünär okuw mekdebiniň mugallymy, TZB-niň işjeň agzasy.

Kämil ulgamyň mümkinçilikleri

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň alyp barýan oýlanyşykly ykdysady syýasaty ýurdumyzyň önümçilik kuwwatlyklaryna häzirki zaman tehnologiýalaryň, innowasiýalaryň giňden ornaşdyrylmagyna badalga berýär. Ýurdumyzda ykdysady ösüşleriň ýokarlanmagynda sanly ykdysadyýete giň gerim berilmegem uly ähmiýete eýe bolýar.

Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň kabul edilmegi kämil ulgamyň ornaşdyrylmagynda aýgytly ädim boldy. Milli ykdysadyýetimiziň sanlylaşdyrylmagy bilen sanly hyzmatlardan, elektron-maglumat ulgamlaryndan, maglumat-telekommunikasiýa torlaryndan we elektron amallaryndan netijeli peýdalanylmagyna ýol açylýar. Ykdysady we wagt tygşytlylygyny gazanmakda täze mümkinçilikler peýda bolýar. Sanly ykdysadyýetiň bilim ulgamyndaky bähbitli taraplary ýylsaýyn ýokarlanýar. Bu ugurda kämil ulgamdan ýerlikli peýdalanylmagy ýaş hünärmenleri ýetişdirmekde ýokary netijeleriň gazanylmagyna amatly mümkinçilikleri döredýär.

Hatyja DARRYNOWA.

Mary welaýat maliýe-ykdysady orta hünär okuw mekdebiniň mugallymy, TZB-niň işjeň agzasy.

Golaýda, 16-njy fewralda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde beýan edilen şu ýylyň ýanwar aýynda gazanylan makroykdysady görkezijiler ýurdumyzda türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary bilen mynasyp dowam etdirilýän özgertmeler maksatnamasynyň üstünlikli amala aşyrylýandygyna şaýatlyk edýär. Ilkinji aýda ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde gazanylan netijeler «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» şygary astynda geçýän 2024-nji ýylyň turuwbaşdan zähmet joşgunyna beslenendigini alamatlandyrýar.

Milli ykdysadyýetiň ösüşini häsiýetlendirmekde makroykdysady görkezijilere aýratyn orun degişli bolup, olaryň seljermesi ösüşiň häzirki zaman ýagdaýyna we mazmunyna doly göz ýetirmäge, ýüze çykýan meseleleridir öňde duran wezipeleri aýdyňlaşdyrmaga, täsir edýän şertleri bahalandyrmaga hem-de ösüşiň geljekki ugurlaryny kesgitlemäge mümkinçilik berýär. Hökümet mejlisinde şu ýylyň ilkinji aýynda jemi içerki önümiň durnukly ösüşiniň saklanyp, 6,3 göterim artandygy, 2023-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önümiň 8,2 göterim köpelendigi bellenildi.

Ylmy taýdan teswirlenende, jemi içerki önüm we jemi öndürilen önüm milli ykdysadyýetiň önümçilik we önümçilik däl pudaklarynyň ykdysady işleriniň ahyrky netijelerini häsiýetlendirýän görkezijilerdir. Şunda jemi içerki önüm ýurdumyzyň giňişliginde ähli öndürijiler tarapyndan maddy önümçilikde we hyzmatlar ulgamynda öndürilen önümleriň jemi gymmatyny aňladýar. Jemi öndürilen önüm bolsa kesgitli döwrüň dowamynda ýerli öndürijiler tarapyndan öndürilen önümleriň we hyzmatlaryň jemi gymmatyndan ybaratdyr. Soňky görkeziji ykdysadyýetiň pudaklarynda ýerine ýetirilýän işleriň netijeliliginden habar berýär. Mundan başga-da, bu görkezijiniň esasy aýratynlygy milli önümleri öndürmekde ýurdumyzyň çägindäki tebigy, zähmet we maliýe serişdeleriniň ulanylmagy bilen baglanyşyklydyr. Ahyrky netijede, makroykdysady görkezijileriň ikisi hem milli ykdysadyýetiň häzirki zaman ösüşine giňişleýin baha bermäge ýardam edýär.

Hasabat döwründe jemi öndürilen önümiň ösüş meýline eýe bolmagy goşulan gymmata salynýan salgytlary töleýjileriň sanynyň artýandygyna şaýatlyk edýär. Şol bir wagtda ol başga möhüm makroykdysady görkezijiniň gowulanmagynda öz beýanyny tapýar, has anygy, Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň möçberiniň ýokarlanmagyny şertlendirýär. Bu görkezijileriň aýrylmaz baglanyşygyny anyk sanlar bilen tassyklap bolar: ýagny 2024-nji ýylyň ýanwar aýynda, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, Döwlet býujetiniň girdeji böleginiň meýilnamasy 104,8 göterim, çykdajy böleginiň meýilnamasy 97,1 göterim ýerine ýetirildi. Bu maglumatlar milli ykdysadyýetimiziň sagdyn ýagdaýyny we durnukly ösüşini häsiýetlendirýär.

Ykdysadyýet — bu, ilkinji nobatda, birnäçe düzüm birlikleriniň arasynda ýüze çykýan gatnaşyklar bolup, olar näçe sazlaşykly guralan bolsa, ykdysady we durmuş netijeliligi şonça-da ýokary bolýar. Hojalyk subýektleriniň özara gatnaşyklary önümçilik, alyş-çalyş, sarp ediş we paýlamak çygyrlarynda täzeden döredilýär. Şunda sarp edişiň derejesi ilatyň girdejileri bilen göni baglanyşykly bolup, ol tölege ukyplylygyň esasy görkezijileriniň biridir. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, şu ýylyň ilkinji aýynda bölek-satuw haryt dolanyşygynyň möçberi 10,6 göterim artdy. Bu görkeziji ilatyň pul girdejilerini harytlara çalyşmak arkaly, ýüze çykýan ykdysady gatnaşyklary aňlatmak bilen, ol satylan harytlaryň umumy mukdaryny görkezýär.

Häzirki döwürde önümçiligi höweslendirmek we girdejileri artdyrmak arkaly, durmuş-ykdysady ösüşiň täze derejesini üpjün etmek döwlet strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Ykdysady taýdan teswirlenende, ilatyň girdejileri halkyň durmuş hal-ýagdaýynyň häzirki zaman derejesini häsiýetlendirmek bilen, ol ykdysadyýetiň hem-de durmuş ulgamynyň arasyndaky göni baglanyşygy üpjün edýär. Girdejileriň esasy böleginiň sarp ediş çykdajylaryna öwrülip, ýene-de ykdysady ulgama dolanyp gelmegi kanunalaýyk ýagdaýdyr. Beýleki tarapdan, bu baglanyşyk zähmet öndürijiligini ýokarlandyrmagyň hasabyna girdejileriň möçberi artdyrylan ýagdaýynda ösüşiň üpjün edilýändigini aňladýar. Häzirki döwürde zähmet haklary ilatyň girdejileriniň esasy çeşmesini emele getirýär. Ýanwar aýynyň jemleri boýunça, 2023-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet hakynyň 10 göterim ýokarlanmagy ilatyň durmuş-ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmak ugrunda döwlet tarapyndan uly tagallalaryň edilýändiginiň aýdyň güwäsidir.

Ilatyň durmuş derejesiniň döwlet tarapyndan düzgünleşdirilmeginiň, esasan, milli ykdysadyýetimiziň üstünliklerine we jemi içerki önümiň ösüşine esaslanýandygy aýratyn guwandyryjydyr. Amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeler diňe bir ýurduň ykdysadyýetini pugtalandyrmaga däl, eýsem, gazanylýan ykdysady netijeleri döwlet tarapyndan düzgünleşdirmek arkaly, adamlaryň hal-ýagdaýynyň durnukly ösüşini üpjün etmäge hem ýardam berýär. Ykdysady ösüşde gazanylýan şeýle oňyn netijeler ykdysady syýasaty durmuşa geçirmekde täzeçil çemeleşmelerden ýerlikli peýdalanylýandygy bilen baglanyşyklydyr. Has takygy, “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny” durmuşa geçirmek maksady bilen, her ýyl üçin amala aşyrylmaly wezipeleriň bellenilmegi, olary ýerine ýetirmeli düzüm birlikleriň we ýerine ýetirilmeli möhletleriniň anyk kesgitlenilmegi bu ugurda döwlet dolandyryşynyň netijeliligini artdyrmaga itergi berýän usullaryň biridir.

Ýurdumyzyň sebitleriniň gyradeň ösdürilmegini gazanmakda we olary sazlaşdyrmakda maýa goýum işine aýratyn orun degişlidir. Durmuş-ykdysady ösüşiň kuwwatly iteriji güýçleriniň biri hökmünde maýa goýum syýasaty, bir tarapdan, milli ykdysadyýetiň häzirki makroykdysady ýagdaýy, beýleki tarapdan, maýa goýum serişdeleriniň möçberi bilen şertlendirilendir. Şunda dünýäde we ýurtda kemala gelen şertleriň hemişe seljerilip durulmagy bu syýasatyň ugurlarynyň, möçberleriniň üýtgemegine, olara düzedişleriň girizilmegine getirýär. Has anygy, bu ugurda geçirilen seljermeleriň esasynda alnan netijeler ösüşiň häzirki tapgyrynda ykdysady syýasatyň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemäge, maýa goýum serişdelerini önümçiligiň ösüşine ýa-da durmuş maksatly binalardyr desgalary gurmaga gönükdirmegiň maksadalaýykdygyny delillendirmekde esas bolup durýar. Şu ýylyň ýanwar aýynda, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň 24,6 göterim ýokarlanmagyny şeýle çemeleşmäniň oňyn netijesi hökmünde kabul edip bolar. Maýa goýumlaryň möçberiniň artmagy diňe bir şu ýylyň degişli döwri üçin häsiýetli bolman, eýsem, bu ösüş meýliniň geçen ýyllarda hem durnukly saklanandygyny bellemek zerurdyr.

Ykdysady nukdaýnazardan häsiýetlendirilende, maýa goýumlaryň gönükdirilýän obýektleri hemişe özgerişliklere sezewar bolýar. Bu häsiýet, ilkinji nobatda, olaryň tebigatyna mahsus bolan aýratynlyklar bilen baglanyşyklydyr: ilki bilen gönükdirilýän maliýe serişdeleri maýa goýuma öwrülýär, soňra maýa goýumlary ulanmagyň netijesinde alnan girdeji indiki täze tapgyryň maýa goýum serişdeleriniň çeşmesini emele getirýär. Beýle diýildigi, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda täze kärhanalaryň gurulmagyna ýa-da bar bolanlarynyň durkunyň täzelenmegine gönükdirilen maliýe serişdeleriniň özüni ödemek möhleti tamamlanandan soňra sap girdejisiniň artýandygyny we onuň belli bir möçberiniň maýa goýum maksady üçin ulanylýandygyny aňladýar. Strategik meýilnamalaşdyryşda ykdysadyýetiň inkär edip bolmaýan bu kadasyndan oýlanyşykly peýdalanylanda, onuň ykdysady we durmuş netijeliliginiň ýokary derejesini gazanmak mümkinçiligi artýar. Munuň şeýledigini ýurdumyzyň ösüşleriniň mysalynda görmek bolýar.

Soňky birnäçe ýylyň dowamynda Türkmenistanda jemi içerki önümiň düzüminde maýa goýumlaryň tutýan paýynyň ep-esli artmagy maýa goýum syýasatynyň işjeň häsiýetinden habar berýär. Şol bir wagtda olaryň düzüminde eýeçiligiň görnüşleri boýunça bolup geçýän özgerişlikleriň ykdysady netijeliligi ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýändigi hem aýratyn nygtalmaga mynasypdyr. Maýa goýum syýasaty milli ykdysadyýetiň diňe bir döwlete degişli böleginde däl, eýsem, döwlete degişli däl böleginde hem, şeýle-de daşary ýurtly maýadarlar üçin hem maýa goýumlary amala aşyrmak işlerinde amatlyklary döretmek zerurlygyndan ugur alýar. Ýurdumyza maýa goýum akymlarynyň uly möçberlerde çekilmegi döwlet tarapyndan maýa goýum işini alyp barmagyň syýasy, ykdysady, hukuk esaslarynyň döredilendigini alamatlandyrýar. Milli ykdysadyýetimiziň düzümleýin özgerdilmegini üpjün etmekde hem geljekki ösüşlere niýetlenen bu serişdeleriň ähmiýeti örän uludyr.

Häzirki döwürde ykdysadyýetiň hususy böleginiň kuwwatyny ýokarlandyrmak, jemi içerki önümde olaryň tutýan paýyny mundan beýläk-de artdyrmak 2024-nji ýyl üçin bellenen wezipeleriň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlendi. Mejlisde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk hem-de azyk önümleriniň öndürilişiniň ösüş depgininiň, 2023-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 103,4 göterime, senagat önümçiliginiň ösüş depgininiň 104,6 göterime barabar bolandygy bellenildi. Bu statistik maglumatlar hususyýetçileriň ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmakda, öňde duran gaýragoýulmasyz meseleleri çözmekde ägirt uly öndüriji güýç bolup durýandygyna güwä geçýär.

Hökümet mejlisinde hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda 2024-nji ýyl üçin bellenen wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmek, pudaklaryň sazlaşykly ösüşini üpjün etmek, jemi içerki önümiň depginini durnukly saklamak ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigi barada beren tabşyryklary şu ýylda hem il-ýurt bähbitli özgertmeleriň depginli dowam etdiriljekdigini, ykdysadyýetde gazanylýan netijeleriň ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak üçin berk binýat boljakdygyny alamatlandyrýar.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň baş hünärmeni, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Aşgabat, 20-nji fewral (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Hindistan Respublikasynyň Türkmenistanda täze bellenen Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi hanym Madhumita Hazarika Bhagaty kabul etdi.

Diplomat wagt tapyp kabul edendigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, döwlet Baştutanymyza ynanç hatyny gowşurdy hem-de Hindistan Respublikasynyň Prezidenti Draupadi Murmuwyň we Premýer-ministri Narendra Modiniň mähirli salamyny, ähli türkmen halkyna iň gowy arzuwlaryny ýetirdi. Şunda Hindistanyň dostlukly Türkmenistan bilen köpugurly hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly ähmiýet berýändigi nygtaldy.

Hormatly Prezidentimiz hanym Madhumita Hazarika Bhagaty jogapkärli diplomatik wezipä bellenilmegi bilen gutlap, oňa däp bolan döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmak boýunça möhüm işinde üstünlikleri arzuw etdi. Döwlet Baştutanymyz Hindistan Respublikasynyň ýokary derejeli ýolbaşçylaryna salamyny we iň gowy arzuwlaryny beýan edip, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň okgunly ösýändigini kanagatlanma bilen belledi.

Duşuşygyň barşynda nygtalyşy ýaly, biziň ýurtlarymyzy we halklarymyzy asyrlaryň jümmüşine uzap gidýän, birek-birege hormat goýmak däplerine esaslanýan dostlukly gatnaşyklar baglanyşdyrýar. Hindistan Respublikasy Günorta Aziýa sebitinde Türkmenistanyň iň möhüm hyzmatdaşlarynyň biridir. Döwletlerimiz syýasy-diplomatik gatnaşyklary ösdürip, abraýly halkara guramalaryň çäklerinde hem üstünlikli hyzmatdaşlyk edýärler. Halkara giňişlikde öňe sürülýän oňyn başlangyçlara berilýän özara goldaw muňa aýdyň şaýatlyk edýär.

Türkmenistan we Hindistan söwda-ykdysady ulgamda, şol sanda ýangyç-energetika, ulag, oba hojalygy, dokma senagaty ýaly ugurlarda netijeli hyzmatdaşlyk edýärler. Özara bähbitli gatnaşyklary uzak möhletleýin esasda ösdürmek üçin uly mümkinçilikler bar. Munuň özi, ilkinji nobatda, energetika we ulag pudaklarynda alnyp barylýan hyzmatdaşlyga degişlidir.

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) transmilli gaz geçirijisiniň taslamasynyň durmuşa geçirilmeginiň ähmiýeti bellenildi. Bu taslamanyň amala aşyrylmagy gatnaşyjy ýurtlaryň ykdysady ösüşine, täze iş orunlarynyň döredilmegine, täze durmuş we önümçilik desgalarynyň gurluşygyna, iri daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmäge uly itergi berer. Saglygy goraýyş ulgamy hem ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde görkezildi. Köp ýyllaryň dowamynda bu ulgamda netijeli gatnaşyklar ýola goýuldy. Derman serişdelerini bilelikde öndürmek boýunça hindi kompaniýalary bilen alnyp barylýan netijeli işler munuň aýdyň mysalydyr.

Ynsanperwer ulgamdaky — ylym, bilim, medeni ugurlar boýunça hyzmatdaşlyk döwletara gatnaşyklaryň aýrylmaz bölegi bolup durýar. Taraplar bu ugurlardaky hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge taýýardyrlar. Şunuň bilen baglylykda, türkmen ýaşlarynyň Hindistanyň ýokary okuw mekdeplerinde bilim alýandyklary, ýurdumyzyň öňdebaryjy bilim ojaklarynyň biri bolan Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynda hindi diliniň öwredilýändigi bellenildi. Bu baradaky gürrüňiň dowamynda biziň halklarymyzyň baý taryhy we medeni mirasynyň bardygy nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, Medeniýet günleriniň, sergileriň we ylmy maslahatlaryň geçirilmegine möhüm orun degişlidir. Munuň özi medeniýetleriň özara baýlaşdyrylmagyna, umuman, türkmen-hindi hyzmatdaşlygyny pugtalandyrmaga goşant goşýar.

Diplomat mähirli kabul edendigi üçin döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, öz tarapyndan däp bolan dostlukly döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmaga hemmetaraplaýyn ýardam berjekdigine ynandyrdy.

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Hindistan Respublikasynyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Madhumita Hazarika Bhagat türkmen-hindi hyzmatdaşlygynyň taraplaryň hoşniýetli erk-islegine daýanyp, mundan beýläk-de okgunly ösdüriljekdigine, täze many-mazmun bilen baýlaşdyryljakdygyna ynam bildirdiler.

Ýurdumyzda üstünlikli durmuşa geçirilýän ykdysady strategiýa ösüşiň ylmy taýdan esaslandyrylan hem-de çuňňur oýlanyşykly meýilleşdirilen maksatnamalaryna daýanýar. Milli ykdysadyýetiň özboluşly nusgasy, ilkinji nobatda, halk hojalygynyň ösüşine täsir edýän şertleriň ählitaraplaýyn seljerilip, netijeli çäreleriň durmuşa geçirilmegini göz öňünde tutýar. Geçen ýylyň makroykdysady görkezijileri ykdysadyýetiň durnukly ösüş depgininiň saklanýandygyny, saýlanyp alnan ugruň dogrudygyny tassyklaýar.

Ykdysady strategiýanyň esasy ugurlary «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» we «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» aýdyň şöhlelenýär. Bu strategiýa halk hojalygynyň düýpli özgerdilmegini, ykdysadyýetiň diwersifikasiýalaşdyrylmagyny we sanlylaşdyrylmagyny, bazar ykdysadyýetiniň we döwlet kadalaşdyrylyşynyň netijeli sazlaşdyrylmagyny, iň täze tehnologiýalaryň we innowasiýalaryň önümçilige giňden ornaşdyrylmagyny, ýurduň dünýä hojalyk gatnaşyklaryna işjeň goşulyşmagyny, halkyň ýaşaýyş-durmuş derejesiniň yzygiderli ýokarlandyrylmagyny göz öňünde tutýar.

Häzirki wagtda dünýäde emele gelen çylşyrymly ýagdaýlara garamazdan, Türkmenistan okgunly ösüşini dowam etdirýär. 2023-nji ýylyň görkezijileri hem makroykdysady durnuklylygyň berkidilýändigine we ykdysady kuwwatyň artýandygyna, halk hojalygynyň senagatlaşma derejesiniň ýokarlanyp, bazar gatnaşyklaryna geçişiň çaltlanýandygyna, esasy pudaklarda, söwda we hyzmatlar ulgamlarynda okgunly ösüşiň üpjün edilýändigine, ähli ugurlara sanly tehnologiýalaryň işjeň ornaşdyrylýandygyna şaýatlyk edýär.

Emele gelen çylşyrymly ekologik, geosyýasy we ykdysady ýagdaýlar sebäpli, «nämälimlik döwri» diýlip atlandyrylan döwürde dünýä ykdysadyýetiniň ösüş depgininde pese gaçyşlyk ýüze çykdy. Bütindünýä bankynyň şu ýylyň ýanwar aýyndaky hasabatynda bellenilişine görä, 2023-nji ýylda dünýä ykdysadyýetiniň ösüş depgini 2,6 göterime barabar boldy. Hasabata laýyklykda, 2024-nji ýylda dünýä ykdysadyýetindäki pese gaçyşlyk bassyr üçünji ýyla uzap, ösüşiň 2,4 göterime barabar bolmagyna garaşylýar. Şol bir wagtyň özünde, Türkmenistanyň ykdysadyýeti içerki we daşarky şertlere durnuklylygyny görkezip, yzygiderli ösmegini dowam etdirýär. Ministrler Kabinetiniň 9-njy fewralda geçirilen giňişleýin mejlisinde habar berlişi ýaly, geçen ýylda ykdysadyýetiň esasy görkezijileri, 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, jemi içerki önüm 6,3 göterim, jemi öndürilen önüm 7,8 göterim ýokarlandy. Ýurdumyzy 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyna laýyklykda, üstümizdäki ýylyň dowamynda jemi içerki önümiň ösüş depginini 6,3 göterim derejede saklamak maksat edinilýär. Şunuň ýaly oňyn görkezijiler ykdysady taýdan kuwwatly döwletleriň hataryna goşulýandygymyzdan nyşandyr.

Durmuşa geçirilýän netijeli işler indi birnäçe ýyl bäri jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6 göterimden ýokary derejede saklanmagyny üpjün edýär. Şunuň bilen baglylykda, ykdysady ösüşiň esasy hereketlendirijileriň — maýa goýumlaryň, eksportyň, içerki sarp edişiň we telekeçiligiň ösüşinde jemlenýändigini bellemek gerek. Şeýle hem tebigy baýlyklaryň gorlarynyň özleşdirilmegi, obasenagat toplumynda özgertmeleriň amala aşyrylmagy, sebit we halkara derejedäki döwrebap ulag düzümleriniň döredilmegi ykdysady ösüşe uly goşant goşýar. Nebitgaz, gurluşyk, energetika ýaly möhüm pudaklaryň täze derejä çykarylmagy Türkmenistanyň dünýä ykdysadyýetinde we halkara hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynda eýeleýän ornunyň barha pugtalanýandygyny şertlendirýär. Derman senagaty, gämi gurluşygy, elektron senagat ýaly täze pudaklaryň işjeňleşdirilmegi, dünýä ülňülerine kybap gelýän döwrebap syýahatçylyk düzümleriniň döredilmegi diňe bir ozalky gazanylan üstünlikler bilen çäklenmän, täze sepgitlere çykmaga ýardam edýär.

Häzirki zaman tehnologiýalary bilen üpjün edilen iri senagat toplumlaryny döretmek, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen önümleriň öndürilýän möçberini artdyrmak, elektron senagaty ösdürmek boýunça döwlet maksatnamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi täze üstünliklere ýol açýar. Ýurdumyzyň Bütindünýä Söwda Guramasyna girmegi bilen baglanyşykly çäreler, goňşy döwletler bilen serhetýaka söwda zolaklarynyň döredilmegi, täze senagat-önümçilik zolaklarynyň emele getirilmegi, telekeçiligiň ösdürilmegi döwrümiziň öňegidişlikleriniň depginini has-da artdyrar.

Ykdysadyýetde ýetilýän sepgitler durmuş ugurly taslamalary giň gerimde amala aşyrmaga, şäherleri we obalary abadanlaşdyrmaga, ähli amatlyklary özünde jemleýän ýaşaýyş jaý toplumlaryny, döwrebap söwda merkezlerini, bilim edaralaryny, saglygy goraýyş düzümlerini gurmaga mümkinçilik berýär. 2022-nji ýylda geçirilen ilat ýazuwynyň netijeleri Türkmenistanda çaga dogluşynyň derejesiniň ýokarlanýandygyny we ilatyň yzygiderli artýandygyny mälim etdi. Bu bolsa halkymyz üçin döredilýän mynasyp durmuş-ykdysady şertleriň netijesidir.

Türkmenistan ösüş-özgerişleriň ýoly bilen ynamly öňe barýar. Durmuş-ykdysady görkezijileriň ýokarlanmagy halkyň abadançylygyny üpjün etmäge gönükdirilen milli maksatnamalaryň netijeliliginiň görkezijisidir. Halkyň agzybirligi we jebisligi, döwlet Baştutanymyzyň öňdengörüjilikli we oýlanyşykly syýasaty Watanymyzyň okgunly ösüşini üpjün edýär. Öňde durýan maksatlaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ildeşlerimiziň ýagty ertirlere ynamyny artdyrýar. Tebigy baýlyklaryň uly gorlaryna, döwrebap infrastruktura we kuwwatly adam maýasyna eýe bolan Türkmenistan giň gerimli özgertmeleri işjeň amala aşyryp, uzak ýyllaryň dowamynda durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmegiň berk binýadyny döredýär.

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

Gahryman Arkadagymyzyň asylly başlangyçlaryny mynasyp dowam edýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň alyp barýan ykdysady syýasatynyň hem baş maksady halkyň eşretli durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilendir. 9-njy fewralda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde 2023-nji ýylda alnyp barlan işleriň jemleri barada berlen hasabatlar hem milli ykdysadyýetiň okgunly ösüşiniň halkymyzyň durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmak syýasaty bilen utgaşýandygyny tassyklaýar.

Üstünlikli durmuşa geçirilýän toplumlaýyn özgertmeleriň netijesinde halk hojalygynyň pudaklarynda oňyn görkezijiler gazanylýar. Geçen ýylyň makroykdysady görkezijileri 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, jemi içerki önümiň 6,3 göterim, jemi öndürilen önümiň 7,8 göterim ýokarlanandygyny, senagat pudagynda 4,3 göterim, gurluşykda 2 göterim, ulag we aragatnaşyk pudagynda 8,4 göterim, söwdada 12,8 göterim, oba hojalygynda 4,4 göterim, hyzmatlar ulgamynda 5,1 göterim, bölek satuw haryt dolanyşygynda 10,9 göterim ösüş gazanylandygyny aýan edýär.

Döwlet býujetiniň uly böleginiň ilatyň durmuş goraglylygyny üpjün etmäge sarp edilýändigi hem munuň aýdyň subutnamasydyr. Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde habar berlişi ýaly, 2024-nji ýylyň 1-nji ýanwary ýagdaýyna görä, Döwlet býujetiniň girdeji bölegi 109,4 göterim, çykdajy bölegi bolsa 99,8 göterim ýerine ýetirildi. Geçen ýylda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna milli ykdysadyýetimizi ösdürmäge gönükdirilen maýa goýumlaryň möçberi 2022-nji ýyldaky bilen deňeşdirilende, 7,5 göterim artyp, jemi içerki önümiň 18,3 göterimine deň boldy. Maýa goýumlaryň 49,1 göterimi önümçilik, 50,9 göterimi bolsa durmuş we medeni maksatly binalaryň gurluşygyna gönükdirildi. Ýurdumyzyň iri we orta kärhanalarynda ortaça aýlyk zähmet haky, 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, 9,9 göterim ýokarlandy. Bular ýöne bir sanlar däl-de, ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň okgunly ösýändigini we şol ösüşiň halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini yzygiderli ýokarlandyrmaga ýardam edýändigini tassyklaýan görkezijilerdir.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzy senagatlaşdyrmak boýunça alyp barýan oýlanyşykly ykdysady syýasatynyň netijesinde şol mümkinçilikler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Hökümet mejlisinde 2023-nji ýylyň dowamynda 80 milliard kub metrden gowrak tebigy gazyň we 8,3 million tonnadan gowrak nebitiň çykarylandygynyň, şeýle hem 2022-nji ýyl bilen deňeşdirilende, nebit bitumynyň 30,1 göterim, suwuklandyrylan gazyň 1,1 göterim, kerosiniň 0,6 göterim, aýna listiniň 15,6 göterim, sementiň 0,8 göterim, çig ýüpegiň 17,1 göterim, tikinçilik we örme önümleriniň 8,9 göterim köp öndürilendigi, dürli görnüşli azyk harytlarynyň önümçiliginde oňyn görkezijileriň gazanylandygy barada habar berilmegi hem ýurdumyzy senagatlaşdyrmak boýunça maksatnamalaryň rowaçlyga beslenýändigini görkezýär.

Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde döwlet Baştutanymyzyň «Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyny» tassyklamak boýunça degişli Karara gol çekmegi «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyny» üstünlikli durmuşa geçirmegiň nobatdaky tapgyryny öz içine alýar. Bu resminamada şu ýylyň dowamynda jemi içerki önümiň ösüş depginini 6,3 göterimde saklamak, milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny, şeýle hem ýurdumyzyň sebitlerini durnukly ösdürmek, önümçilik kärhanalarynyň doly güýjünde işledilmegini gazanmak, täze kärhanalary gurmagyň hasabyna 3 müňe golaý täze iş orunlaryny döretmek, daşary söwda dolanyşygynyň möçberini 20,7 milliard amerikan dollaryna ýetirmek, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek, jemi içerki önümiň düzüminde hususy pudagyň paýyny has-da artdyrmak, zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp haklarynyň möçberini 10 göterim ýokarlandyrmak arkaly ilatyň girdejilerini ýokarlandyrmak, ýaşaýyş-durmuş derejesini gowulandyrmak göz öňünde tutulýar. Bulardan başga-da, 2024-nji ýylda ýurdumyzyň ykdysadyýetine maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna jemi 38,5 milliard manat möçberinde maýa goýumlary gönükdirmek meýilleşdirilýär. Şol wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi milli ykdysadyýetimizi düzümleýin özgertmek we diwersifikasiýalaşdyrmak, ýurdumyzyň dünýä hojalygynda eýeleýän ornuny pugtalandyrmak, ilatyň durmuş goraglylygyny üpjün etmek ýaly asylly maksatlarymyzyň myradyna ýetmegine ýardam eder.

Iri taslamalaryň üstünlikli amala aşyrylmagynyň netijesinde ýurdumyzyň ykdysady galkynyşy halkara guramalar tarapyndan hem ykrar edilýär. Karz we maliýe bazarlary bilen baglanyşykly barlag-seljeriş işleri hem-de ykdysady maglumatlar boýunça ýöriteleşen iri halkara agentlikleriň biri bolan «Fitch Ratings» häzirki wagtda Türkmenistana ykdysady ösüşiniň durnuklylygyny tassyklaýan, uzakmöhletleýin çaklama esaslanýan «B+durnukly» derejesini berýär. Şunuň ýaly ykrarnamalar Türkmenistanyň ýokary depginler bilen ösýän we dünýä ykdysady giňişligine üstünlikli goşulýan ýurtlaryň biridigini äşgär edýär.

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.

Bilşimiz ýaly, Ministrler Kabinetiniň geçen ýylyň jemlerine bagyşlanan giňişleýin mejlisinde milli ykdysadyýetimizde möhüm orun eýeleýän energetika pudagyny ösdürmek, ýurdumyzyň energetika syýasatyna laýyklykda, içerki sarp edijileri elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmek boýunça öňde durýan möhüm wezipeler kesgitlenildi. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň döwletli başlangyçlary esasynda, ýurdumyzda täze elektrik stansiýalaryny gurmak, paýlaýjy ulgamlaryň tehniki ýagdaýyny gowulandyrmak, sebitlerde hereket edýän bitewi energiýa ulgamyny halkalaýyn birleşdirmek babatda hem aýgytly işler dowam etdirilýär. Şunda, ýurdumyzyň beýleki sebitleri bilen birlikde, Daşoguz welaýatynda hem netijeli işler amal edilýär.

Demirgazyk welaýatyň iri senagat kärhanalarynyň biri hasaplanýan «Daşoguzenergo» önümçilik birleşiginde we onuň düzümlerinde şu ýylyň ýanwar aýy üçin göz öňünde tutulan meýilnamalar üstünlikli ýerine ýetirilip, ähli ugurlar boýunça oňat görkezijiler gazanyldy. Öz düzümine 7 sany etrap hem şäher elektrik ulgamlaryny birleşdirýän bu önümçilik birleşiginde sarp edijileriň elektrik energiýasy bilen doly derejede üpjünçiligini ýola goýmak maksadynda, elektrik ulgamlaryna tehniki hyzmat etmek, täze energetika desgalaryny gurmak, bar bolanlarynyň sazlaşykly işlemegini gazanmak babatda zerur çäreler geçirilýär. Birleşigiň hasabynda dürli kuwwatlykly transformator beketleriniň 3400-den, elektrik geçiriji ulgamlaryň bolsa 330-dan gowragy bar. Häzirki wagtda jemi 12 müň 500 kilometrden gowrak elektrik geçirijiler bolup, olaryň 12 müň 300 kilometri howa, galan bölegi hem kabel arkaly geçiriji ulgamlardyr. Birleşige degişli 50-den gowrak elektrik bekedi arkaly sebitiň ilaty, sarp edijiler gije-gündiziň dowamynda elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün edilýär. Welaýatda döwrebap elektrik stansiýasynyň gurlup ulanmaga berilmegi elektrik energiýasy bilen üpjünçilik meselesiniň doly derejede çözülmegine şert döretdi. Kuwwatlylygy 254 megawatdan hem köp bolan, iki sany gaz turbinaly bu stansiýanyň öndürýän energiýasy welaýatyň sarp edijilerinden daşgary beýleki ýurtlara hem berilýär. Sebitde durmuşa geçirilýän özgertmeler bilen baglylykda, geljekde bu elektrik stansiýasynyň ýönekeý dolanyşykdan bug-gaz dolanyşygyna geçirilmegi göz öňünde tutulýar. Daşoguz welaýatyndaky döwlet elektrik stansiýasynyň gaz turbina desgasyny utgaşykly dolanyşyga geçirmek maksady bilen, köpugurly işler alnyp barylýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda öňde goýlan wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek üçin bu ýerde täze meýilnamalar işlenip düzüldi. Bu çäreleriň amala aşyrylmagy bolsa tebigy gazy sarp etmezden, goşmaça elektrik energiýasyny öndürmäge, «ýaşyl» energetikany ösdürmek arkaly, daşky gurşawa ýetirilýän zyýanyň möçberini ep-esli azaltmaga, ekologiýa howpsuzlygyny üpjün etmäge mümkinçilik berýär. Täze taslama laýyklykda, güýjenmesi 220 kilowolt, uzynlygy hem 25 kilometre barabar bolan Daşoguz — Daşoguz döwlet elektrik stansiýasy ugry boýunça iki zynjyrly howa elektrik geçirijisini çekmek göz öňünde tutulýar. Maksatnamalaýyn işleriň amala aşyrylmagy bu döwrebap stansiýada öndürilýän elektrik energiýasynyň möçberini has-da artdyrmaga oňaýly şertleri döredýär.

Häzirki wagtda halkalaýyn energoulgamyň Balkan — Daşoguz ugry boýunça ikinji tapgyrda gurluşyk-gurnama işleri ýokary depgine eýe bolýar. Jemi uzynlygy 560 kilometre barabar iki zynjyrly ýokary woltly elektrik geçirijisiniň bu ugrunyň uly bölegi Garagum sährasyny aralap geçýär. Onuň baş maksady ýurdumyzda elektrik energiýasynyň öndürilişini köpeltmekden, ähli welaýatlaryň energiýa ulgamlaryny bitewi energetika halkasyna birleşdirmek arkaly, içerki sarp edijileri energiýa bilen üpjün etmegiň ygtybarlylygyny ýokarlandyrmakdan, ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini artdyrmakdan ybarat. Bu ugurda täze satyn alnan kuwwatly gurluşyk tehnikalary, beýleki gurallar netijeli ulanylýar. Gurluşyga ýurdumyzyň telekeçileri işjeň gatnaşýarlar. Pudakda hereket edýän «Ýedi tolkun» hem-de «Altyn Tug» hususy kärhanalary bitewi ulgamyň Daşoguz ugrunda netijeli işleýärler.

Ýurdumyzyň sebitlerini halkalaýyn ulgama birleşdirýän ýokary woltly howa elektrik geçirijisiniň gurulmagy uly ähmiýete eýedir. Ýokary woltly howa elektrik geçirijisiniň gurluşygy häzirki zamanyň ekologik talaplaryna laýyklykda alnyp barylýar. Onuň ähli tebigy şertlerde bökdençsiz işlemegi üçin zerur tehniki şertler döredilýär. Şeýle geçirijileriň ýokarsyndan ýyldyrym çakmagyndan sowmaga mümkinçilik berýän ýogyn zynjyr geçirilýär. Şol zynjyrlar ulgamyň bütin ugry boýunça aragatnaşygy amala aşyrmaga hem mümkinçilik döredýär. Dört aýakly kuwwatly sütünleriň mäkäm oturdylmagyna aýratyn üns berilýär.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen, şeýle halkalaýyn ulgamyň gurulmagy, tutuş ýurtda bolşy ýaly, demirgazyk sebitiň ilatynyň elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün edilmegini şertlendirýär. Şeýle işler goşmaça elektrik energiýasynyň öndürilmegine, welaýatyň bu senagat kärhanasynyň önümçilik kuwwatynyň artdyrylmagyna täze mümkinçilikleri açýar.

Amanmyrat SAPAROW.

«Türkmenistan».

Aşgabat, 19-njy fewral (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary T.Atahallyýewiň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda we sebitlerde alnyp barylýan möwsümleýin işleriň ýagdaýy bilen bagly meselelere garaldy.

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi R.Hojagulyýewe söz berildi. Häkim welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, şu günler welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlarynda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg işleri dowam edýär. Şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda tekizleýiş, geriş çekmek işleri ýerine ýetirilýär. Ýazky ekişde ulanyljak oba hojalyk tehnikalaryny hem-de gurallary abatlap, möwsüme taýýarlamak işi tamamlaýjy tapgyrda alnyp barylýar. Pagtaçy daýhanlary ýokary hilli gowaça tohumlary bilen üpjün etmek maksady bilen, pagta arassalaýjy kärhanalarda gowaça çigitleri taýýarlanylýar. Şeýle hem ýeralmanyň, soganyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişini agrotehniki möhletlerde geçirmek boýunça zerur çäreler görülýär. Ýerleriň melioratiw ýagdaýyny kadaly derejede saklamak, suwaryş we şor suw akabalaryny arassalamak işleri geçirilýär.

Şeýle-de häkim welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň, çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, ilaty elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýokary hilli ýerine ýetirilmeginiň zerurdygyny belledi we welaýatyň ak ekin, gowaça ekiljek meýdanlarynda alnyp barylýan işleriň agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda ýerine ýetirilmegini, gowaçanyň, gök-bakja ekinleriniň ekişine ýokary derejede taýýarlyk görülmegini üpjün etmegi häkime tabşyrdy.

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi H.Aşyrmyradow dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleri barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatyň gowaça ekiljek meýdanlarynda tekizleýiş, geriş çekmek işleri alnyp barylýar. Ýazky möwsümleýin oba hojalyk işlerinde ulanyljak tehnikalary we gurallary abatlamak, pagtaçy daýhanlar üçin welaýatyň toprak-howa şertlerine laýyk gelýän ýokary hilli gowaça tohumlaryny taýýarlamak boýunça zerur işler ýerine ýetirilýär. Bugdaý ekilen meýdanlarda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg işleri geçirilýär. Şunuň bilen bir hatarda, ýeralmanyň, soganyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişini agrotehniki möhletlerde tamamlamak maksady bilen, degişli guramaçylyk işleri ýerine ýetirilýär. Welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynyň daş-töwereginde, ýaplarda, zeýkeşlerde arassaçylyk işleri geçirilýär.

Şeýle hem häkim gyş paslynyň dowam edýän günlerinde welaýatda medeni-durmuş maksatly binalaryň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, ilaty elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň talabalaýyk ýerine ýetirilmeginiň möhümdigini belledi we welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlarynda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylmagyny, şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek ýerleriň, pagtaçylar üçin ýokary hilli gowaça tohumynyň ekiş möwsümine taýýar edilmegini, beýleki ekinleriň ekişine taýýarlyk görülmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi S.Soltanmyradowyň welaýatda alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň ýagdaýy baradaky hasabaty bilen dowam etdi.

Hasabatda bellenilişi ýaly, bugdaý ekilen meýdanlarda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda mineral dökünler bilen iýmitlendirmek işleri ýerine ýetirilýär. Şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlary ekişe taýýarlamak maksady bilen, ýerlerde sürüm işleri doly geçirilip, häzirki wagtda tekizleýiş we ýuwuş suwuny tutmak işleri alnyp barylýar. Ýazky ekiş möwsüminde ulanyljak oba hojalyk tehnikalaryny we gurallary abatlamak, pagta öndürijileri welaýatyň toprak-howa şertlerine laýyk gelýän ýokary hilli gowaça tohumlary bilen üpjün etmek boýunça zerur işler geçirilýär. Ýazlyk ýeralmanyň, soganyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekiljek ýerlerinde sürüm işleri tamamlanyp, suw tutmak we bu ekinleriň tohumlaryny taýýarlamak işleri dowam edýär. Ýazky ekiş möwsümine taýýarlygyň çäklerinde ekin meýdanlarynyň daş-töwereginde, ýaplarda we zeýkeşlerde arassaçylyk işleri alnyp barylýar.

Şeýle hem häkim hormatly Prezidentimiziň gyşky möwsümde ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň we çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlarynyň kadaly işledilmegi, ilatyň elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün edilmegi babatda beren tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýerden bol hasyl almak üçin oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilmelidigini belledi we welaýatyň bugdaý ekilen meýdanlaryndaky ideg işleriniň, şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlardaky ýerine ýetirilýän işleriň agrotehniki möhletlerde geçirilmegini, pagtaçy daýhanlar üçin ýokary hilli gowaça tohumlarynyň, gök-bakja ekinleriniň ekiljek meýdanlarynyň, bu ekinleriň tohumlarynyň ekiş möwsümine doly taýýar edilmegini üpjün etmegi häkime tabşyrdy.

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew ýurdumyzyň gündogar sebitinde alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, welaýatda şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda tekizleýiş, geriş, çil çekmek, topragy mineral dökünler bilen gurplandyrmak hem-de ýuwuş suwuny tutmak işleri alnyp barylýar. Ýazky ekiş möwsüminde işlediljek tehnikalary we gurallary abatlamak, pagtaçy kärendeçileri welaýatyň toprak-howa şertlerine laýyk gelýän ýokary hilli gowaça tohumy bilen üpjün etmek boýunça zerur işler ýerine ýetirilýär. Bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleri dowam edýär. Şunuň bilen birlikde, welaýatda ýazlyk ýeralmanyň, soganyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişini agrotehniki möhletlerde geçirmek üçin zerur taýýarlyk işleri alnyp barylýar. Ekerançylyk meýdanlarynyň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak maksady bilen, olaryň daş-töwereklerinde, suwaryş we şor suw akabalarynda arassaçylyk işleri geçirilýär.

Şeýle hem häkim gyş paslynyň dowam edýän günlerinde welaýatyň çägindäki ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň we çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlaryny kadaly işletmek, ilaty elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün etmek boýunça görülýän çäreler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýokary hilli ýerine ýetirilmeginiň geljekde bol hasyl almagyň esasy şertleriniň biridigini belledi we bu ugurda alnyp barylýan işleriň, hususan-da, bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleriniň, şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlarda degişli işleriň talabalaýyk geçirilmegini, pagta öndürijiler üçin ýokary hilli gowaça tohumlarynyň ekiş möwsümine taýýar edilmegini, gök-bakja ekinleriniň ekişine ykjam taýýarlyk görülmegini gözegçilikde saklamagy häkime tabşyrdy.

Soňra Mary welaýatynyň häkimi B.Orazow welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda sebitiň ak ekin meýdanlarynda agrotehniki kadalara laýyklykda ideg işleri dowam edýär. Şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlary ýazky ekişe taýýarlamak maksady bilen, ýerlerde tekizleýiş, geriş çekmek, topragy mineral dökünler bilen gurplandyrmak işleri ýerine ýetirilýär. Pagta öndürijiler üçin welaýatyň toprak-howa şertlerine laýyk gelýän ýokary hilli gowaça tohumlaryny, ekişde ulanyljak oba hojalyk tehnikalaryny we gurallaryny ýazky möwsüme taýýarlamak boýunça zerur işler alnyp barylýar. Ýeralmanyň, soganyň we beýleki azyklyk ekinleriň ekişine guramaçylykly girişmek we bellenen agrotehniki möhletlerde geçirmek üçin olaryň ekilmeli ýerleri, tohumlary taýýarlanylýar.

Mundan başga-da, häkim hormatly Prezidentimiziň tabşyryklaryna laýyklykda, gyşky möwsümde welaýatda ýaşaýyş jaýlarynyň, mekdepleriň we çagalar baglarynyň ýyladyş ulgamlarynyň kadaly işledilmeginiň, ilatyň elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün edilmeginiň yzygiderli gözegçilikde saklanylýandygyny habar berdi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, häzirki wagtda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň möhüm ähmiýetine ünsi çekdi we şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlaryň, pagta öndürijiler üçin welaýatyň toprak-howa şertlerine laýyk gelýän ýokary hilli gowaça tohumlarynyň ekiş möwsümine doly taýýar edilmegini, bugdaý ekilen meýdanlarda ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilmegini, gök-bakja we beýleki azyklyk ekinleriniň ekişini agrotehniki möhletlerde tamamlamak üçin zerur çäreleriň görülmegini üpjün etmegi häkime tabşyrdy.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary T.Atahallyýew ýurdumyzda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.

Bellenilişi ýaly, hormatly Prezidentimiziň “Türkmenistanda 2024-nji ýylda bugdaýyň bol hasylyny öndürmek hakynda” Kararyny ýerine ýetirmek hem-de ýurdumyzda azyk bolçulygyny has-da pugtalandyrmak maksady bilen, welaýatlaryň bugdaý ekilen meýdanlarynda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda degişli ideg işleri ýerine ýetirilýär. Şu ýylyň hasyly üçin gowaça ekiljek meýdanlary ekiş möwsümine taýýarlamak boýunça ýerlerde degişli işler dowam edýär. Şunuň bilen birlikde, pagtaçy daýhanlary ýokary hilli gowaça tohumlary bilen üpjün etmek üçin tohumlyk gowaça çigitleri taýýarlanylýar, ýazky ekişde ulanyljak ähli oba hojalyk tehnikalary we gurallary abatlanylyp, möwsüme taýýar edilýär. Ýurdumyzyň welaýatlarynda ýeralmanyň, soganyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişini agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirmek we bellenen möhletlerde tamamlamak boýunça zerur işler alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, oba hojalyk önümleriniň öndürilýän möçberlerini artdyrmak, pudagy döwrüň talabyna laýyklykda ösdürmek boýunça öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň zerurdygyny belledi we ýurdumyzyň bugdaý ekilen meýdanlarynda alnyp barylýan ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly amala aşyrylmagyny, gowaça ekiljek meýdanlaryň, ýokary hilli gowaça tohumlarynyň, oba hojalyk tehnikalarynyňdyr gurallarynyň ýazky ekiş möwsümine taýýar edilmegini, ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişiniň guramaçylykly hem-de agrotehniki möhletlerde geçirilmegini berk gözegçilikde saklamagy wise-premýere tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz welaýatlaryň häkimlerine ýüzlenip, ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda hem-de Oba milli maksatnamasynda 2024-nji ýyl üçin meýilleşdirilen işleriň ýokary hilli we öz wagtynda ýerine ýetirilmeginiň zerur talap bolup durýandygyna ünsi çekdi hem-de bu ugurda alnyp barylýan işleri berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Şeýle hem hormatly Prezidentimiz welaýatlardaky medeni-durmuş maksatly binalaryň ýyladyş ulgamlarynyň kadaly işledilmegini, ilatyň elektrik energiýasy, tebigy gaz we agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün edilmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, öňde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmekde üstünlikleri arzuw etdi.

Ministrler Kabinetiniň 9-njy fewralda geçirilen giňişleýin mejlisi hem, adatça bolşy ýaly, ýurdumyzy mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösdürmäge gönükdirilen täze maksatlar, wezipeler we başlangyçlar bilen tapawutlandy. Bu gezek esasy özgertmeler oba hojalygy bilen bagly boldy. Döwlet Baştutanymyzyň mejlisiň barşynda aýdyşy ýaly, oba hojalygy milli ykdysadyýetiň möhüm pudaklarynyň biri bolup durýar. Ony ösdürmek ykdysady binýady pugtalandyrmak bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Döwür täze wezipeleri, önümçilik bolsa öňdebaryjy tejribeleri we iş usullaryny talap edýär.

Ekologik howpsuzlyk, bäsdeşlige ukyplylyk, eksport mümkinçilikleri — ine, häzirki wagtda ileri tutulýan islendik möhüm ykdysady ugurlaryň okgunly ösüşini üpjün edýän şertler. Ösüş senagat we önümçilik kuwwatlyklary arkaly gazanylýar. Türkmenistanyň Oba hojalyk ministrligini täzeden üýtgedip guramak barada gelnen karar oýlanyşykly çözgütdir. Bu özgertme Milli Liderimiziň başyny başlan we täze taryhy döwrümizde üstünlikli durmuşa geçirilýän Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde önüm öndürijilere mundan beýläk-de hemmetaraplaýyn goldaw bermegi ugur edinýär.

Öňki oba hojalyk düzümi öz döwrüniň talabyny ödän hem bolsa, häzirki wagtda bu pudagy, şol sanda tutuş ykdysadyýeti strategik taýdan ösdürmek babatda täze wezipeler öňe çykýar. Şonuň üçin ýurduň ykdysady ösüşiniň meselelerine has giňişleýin çemeleşilýär. Pudaklaryň işine täzeden garalýar, düzedişler girizilýär, eger gerek bolsa, olar düýpli özgerdilýär, has-da kämilleşdirilýär. Munuň özi adaty, tebigy we kanunalaýyk ýagdaýdyr. Özgertmeler döwrüň täze şertlerine uýgunlaşmak hem-de dünýäniň joşgunly, möwçli akymynda öňegidişligi saklap galmak üçin amala aşyrylýar. Türkmenistan uzak hem aýdyň ýola düşdi. Öňde durýan maksatlar kesgitlenildi. Biz diňe şunda döräp biljek päsgelçilikleri ýeňip geçmek üçin öňünden ykjam taýýarlyk görmeli. Bilimizi berk guşamaly. Döwlet Baştutanymyzyň Oba hojalyk ministrligini üýtgedip guramak bilen bagly gol çeken Permanyna geljekde durnukly we asuda «ýüzüşi» dowam etmek üçin bellenilen zerur çäreleriň biri hökmünde garamak bolar.

Türkmenistanyň senagat taýdan ösýän ýurt bolmak bilen bir hatarda, agrar ýurtdugyny hem unutmaly däldiris. Ýer türkmen üçin hemişe ýaran, ekleýji, howandar we dost bolup geldi. Ýer türkmen üçin mukaddeslikdir, ezizdir. Ene topraga wepadarlyk duýgusy arkama-arka nesil yzarlap, şu günlere gelip ýetdi. Toprak — halkyň durmuşynyň baky hemrasy, zähmetiniň manysy, ykbalyny çözüji. Ir döwürlerden bäri zähmetsöýer we merdana pederlerimiz Burkut baba, Haýdar baba, Babadaýhan ýaly pirleri özüne ruhy medetkär edinip, bereketli toprakdan iýjek ýylgallasyny ösdürip ýetişdiripdirler, ene topragy söýgüläp, nakyllaryňdyr paýhasly sözleriň uly toplumyny miras goýupdyrlar: «Sen ýeri har etmeseň, ýer seni hor etmez», «Daýhandan hereket, ýerden bereket», «Ýeri eý gör, eklär», «Ýer aldamazam, aldatmazam», «Azapsyz ýeriň ady ýok», «Çyn baýlyk — ýer», «Dünýä gelseň, ýere in, durup giden yzyň galsyn»... Bu nakyllarda nähili uly parasat hem many bar!

Daýhan diňe erkin hereket etmäge mümkinçilik alanda, erkin ýer eýesi bolanda, özüni ýeriň hakyky eýesi hökmünde duýýar. Muny ýer we tehnika alyp, önjeýli işleýän häzirki daýhanlarymyzyň gazanýan ýokary netijeleri hem tassyklaýar. Ýere yhlasly ýapyşýan daýhanlaryň sany günsaýyn artýar. Olar ata-babalarymyzyň ajaýyp ekerançylyk däplerini mynasyp dowam etdirýär. Daýhan zähmetiniň we ekerançylygyň medeniýetiniň däpleri ählihalk däplerine öwrüldi.

Hormatly Prezidentimiziň halky bolelin durmuşda ýaşatmak, ekerançylaryň we maldarlaryň tutumlaryny ilerletmek, oba hojalygyny ýokary galdyrmak, ene topragyň rysgal-berekedini artdyrmak üçin öňe sürýän täze başlangyçlarynyň ýurdumyzyň häzirki zaman ösüşindäki oba özgertmelerinde gazanylýan tejribä gymmatly goşant bolýandygy gürrüňsizdir. Bu gün Türkmenistan azyk we beýleki zerur harytlar bilen özüni üpjün etmäge ukyply döwletdir. Käbir oba hojalyk önümlerini eksport edýän döwletleriň hataryna-da goşuldyk.

Biz öz-özümizi ekläp bilýäris. 2023-nji ýylda tutuş oba hojalyk toplumynda önümçiligiň ösüş depgini 106,8 göterime deň boldy. Bu iňňän ýokary görkezijidir. Özgertmeler geçirilýär. Ýerler paýlanylýar. Gerekli mukdarda bugdaý öndürilýär. Elewatorlar, oba hojalyk kärhanalary gurulýar. Ýöne mümkinçiliklerimiz hernäçe uly bolsa-da, ony artdyrmagyň zerurdygyny hem ýatdan çykarmaýarys. Şonuň üçin oba hojalygynda täze özgertmeleriň gerekdigi öz-özünden düşnüklidir.

Pudakda toplanan tejribeler, hususan-da, toplumy daşky gurşawyň täsirlerine uýgunlaşan usullar esasynda ösdürmekde hem-de azyk howpsuzlygyny üpjün etmekde gazanan üstünliklerimiz ählumumy Durnukly ösüş maksatlaryny amala aşyrmaga hem mynasyp goşant boldy. Munuň aňyrsynda, ozaly bilen, Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bar. Bol hasyl öndürýän daýhanlaryň alyn deriniň miwesi, gaýratly zähmeti bar. Geçen ýyl Aşgabatda geçirilen «Howanyň üýtgemegi şertlerinde azyk howpsuzlygy boýunça hyzmatdaşlyk» atly halkara maslahat ýurdumyz bilen BMG-niň Azyk we oba hojalyk guramasynyň (FAO) arasynda ýola goýlan ýakyn hyzmatdaşlygyň oňyn netijesidir. Ol bu möhüm ugurda öňde duran meseleleri ara alyp maslahatlaşmak üçin işjeň we açyk meýdança boldy.

Ýurdumyzyň obasenagat toplumyny goldamak, dünýäniň meşhur kompaniýalaryndan satyn alnan oba hojalyk tehnikalarynyň hasabyna toplumyň maddy-tehniki binýadyny pugtalandyrmak barada döwlet tarapyndan amala aşyrylýan çäreler iňňän uludyr. Tehnikalar daýhanlaryň gyzyldan gymmatly wagtynyň hatda ýekeje minudyny-da ýitirmezligine uly ýardam edýär. Pagtanyň we bugdaýyň döwlet satyn alyş nyrhlarynyň ýokarlandyrylmagy daýhany ykdysady taýdan höweslendirdi. Hökümetiň giňişleýin mejlisinde gol çekilen Karara laýyklykda, 2024-nji ýylyň hasylyndan başlap, bugdaýyň bir tonnasynyň döwlet satyn alyş nyrhy 2 müň manat möçberinde, pagtanyň bir tonnasy üçin döwlet satyn alyş nyrhy (hiline we ýygym möwsümine görä) 4 müň 550 manatdan 6 müň 700 manat aralygyndaky möçberlerde bellenildi. Satylýan gallanyň we pagtanyň töleginde-de bökdençlik ýok. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň täze çözgüdi oba adamlarynyň arasynda uly kanagatlanma döretdi. Daýhana mundan gowy goldaw bolup bilmez.

Başdaky esasy gürrüňimize dolanalyň! Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligini bölüp, onuň binýadynda Oba hojalyk ministrligini hem-de Daşky gurşawy goramak ministrligini döretmek hakyndaky Perman 2023-nji ýylyň iýulynda kabul edilipdi. Indi üýtgedip guralan Türkmenistanyň Oba hojalyk ministrligi we ondan bölünip aýrylan hem-de täze döredilen pudaklaýyn dolandyryş edaralary, ýagny «Türkmengallaönümleri» döwlet birleşigi, Azyk senagaty döwlet birleşigi, Maldarçylyk we guşçulyk senagaty döwlet birleşigi, «Türkmenpagta» döwlet konserni hem-de «Türkmenobahyzmat» döwlet birleşigi döredildi. Olar obasenagat toplumy bilen baglanyşykly ähli meseleleri çözmäge borçly edildi. Bu meseleler ownuk däl. Birleşikleriň her biri ekerançylyk, bagbançylyk, maldarçylyk, guşçulyk, azyk, agrotehnika ulgamlarynda aýry-aýrylykda netijeli döwlet dolandyryşyny üpjün etmek, şeýle hem döwrebap ykdysady, maliýe, salgyt we hukuk gurallaryny döretmek, oba ýerlerinde täze ykdysady gatnaşyklary kemala getirmek boýunça işleri alyp bararlar hem-de berk gözegçilikde saklarlar. Oba hojalyk önümleriniň öndürilişiniň möçberiniň artdyrylmagy we hiliniň gowulandyrylmagy şu wezipeleriň çalt çözülmegine bagly bolup durýar. Başgaça aýdanymyzda, islendik işiň başyna barlanda, oňa täzeçe, döredijilikli çemeleşmek gerek.

Her bir döwletiň oba özgertmeleriniň milli aýratynlyklary bolýar. Ýurdumyzda geçirilýän oba özgertmeleri hem ýerli toprak we howa şertlerine laýyk gelýär, milli ekerançylyk däplerimize daýanýar. Milli Liderimiziň bu özgertmeleriň barşynda geçiren iň wajyp çäreleriniň biri-de gadymy daýhançylyk däplerini dikeltmek, ýerden we suwdan peýdalanmagyň iň täze iş usullaryny ornaşdyrmak, şeýle hem daýhanlaryň ýeňil bolmadyk abyrsyz işinde olara maddy hem-de ruhy taýdan goldaw bermek boldy. Häzir daýhanyň ýere-de, ekine-de ideg edişi düýbünden başgaça. Olar her bir hatarda, her bir otagda, her bir suwarymda, her bir ýygymda öz maşgalasynyň, öz halkynyň rysgal-berekedini görýär. Türkmenistan boýunça däne, pagta we beýleki oba hojalyk önümlerini öndürmekde gazanylýan zähmet ýeňişleri, obalarda hususy haryt we önüm öndürijileriň döremegi, daýhanlaryň ýokary öndürijilikli zähmete yhlasynyň güýçlenmegi oýlanyşykly we uzakdangörüjilikli ykdysady syýasatyň, oba özgertmeleriniň üstünlikli durmuşa geçirilmeginiň netijesidir.

Adamzadyň tutuş taryhynyň dowamynda ýigrimiden gowrak iri oba hojalyk özgertmeleriniň bolup geçendigi aýdylýar. Olaryň her biri belli bir döwletiň içerki şertlerine laýyklykda ýüze çykan hem bolsa, özünde dürli öwüşginli aýratynlyklary jemleýändigi sebäpli, adamzadyň ösüşine goşant goşdy. Sebäbi ol özgertmeleriň tejribesi, derňewi islendik beýleki täzeligiň häsiýetini ýüze çykarmaga mümkinçilik berdi. Üýtgedilýän we özgerdilýän zatlaryň täsiri uly. Pikirimizi tassyklaýan jümle: «Oba hojalygyndaky özgertmeler ykbal çözüji özgertmelerdir». Muny Gahryman Arkadagymyz aýdypdy. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň oba hojalyk strategiýasy bu jümle barada ýene-de bir gezek çuňňur oýlanmaga iterýär.

Oba hojalygyndaky we agrosenagatdaky özgertmeleri mundan beýläk-de üstünlikli amala aşyrmakda 2024-nji ýyl aýgytlaýjy ýyllaryň biri bolar. Özgertmeler agrotehnikany gowulandyrmak hem-de ylmyň gazananlaryny we öňdebaryjy tejribäni milli daýhançylyk däpleri bilen utgaşdyrmak arkaly amala aşyrylar. Oba adamlarynyň öz zähmetiniň netijesine gyzyklanma bildirmegi pudagy üstünlikli ösdürmegiň esasy şertleriniň biri bolup durýar. Häzir ekerançylar özleriniň ýeňil bolmadyk işine wagtynda mynasyp baha beriljekdigine ynanýarlar. Adamyň, onda-da ýer bilen günüň-gününe iş salyşýan adamyň gurluşy şeýle. Bu isleg kanagatlandyrylýar. Milli Liderimiz welaýatlara iş saparynyň barşynda daýhan hojalyklaryna aýlanyp görüp, oba adamlarynyň ýaşaýyş we durmuş şertleri, ýagdaýy bilen içgin tanyşýar, pikirlerini, haýyşlaryny diňleýär. Olary peýdaly maslahatlar bilen goldaýar.

Bu asylly däp hormatly Prezidentimiz tarapyndan dowam etdirilýär. Döwlet Baştutanymyz galla oragynyň barşyny öz gözegçiliginde saklaýar. Welaýatlarda iş saparynda bolanda, galla oragynyň guralyşy bilen jikme-jik tanyşýar, daýhanlary mähirli sözler bilen ruhlandyrýar. Mahlasy, Milli Liderimiziň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň oba ýerlerine barmagy zähmetkeşleriň durmuşynda ýatdan çykmajak ýakymly waka öwrülýär. Daýhanlar hormatly Prezidentimiziň obany özgertmek baradaky oýlanyşykly döwlet syýasatyny ynam we yhlas bilen durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşýarlar. Özleri barada edilýän aladanyň hem-de döwrebap özgertmeleriň ygtybarly we netijeli taraplaryny görýärler. Özi-de ony hut öz iş tejribelerinde duýýarlar.

Oraz ABDYÝEW.

«Türkmenistan».

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň, iş üpjünçiliginiň derejesi, durmuş taýdan goraglylygy esasy ölçegleriň hataryna degişlidir. Türkmenistan her bir adamyň durmuş taýdan goraglylygyny kepillendirýän döwletdir. Mälim bolşy ýaly, her ýylda zähmet haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň, talyp haklarynyň möçberini 10 göterim ýokarlandyrmak arkaly ilatyň girdejilerini artdyrmak, ýaşaýyş-durmuş derejesini gowulandyrmak ýaly möhüm işler üstünlikli amal edilýär. Milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny, şeýle hem ýurdumyzyň sebitlerini durnukly ösdürmek, önümçilik kärhanalarynyň doly güýjünde işledilmegini gazanmak, täze kärhanalary gurmagyň hasabyna iş orunlaryny döretmek ýaly işler hem meýilnamalaýyn esasda alnyp barylýar. Bularyň hemmesi milli ykdysadyýetiň ösüşini, şeýle hem halk bähbitli işleri aýdyň beýan edýär.

Häzirki döwürde ýurdumyzda halkyň abadançylygynyň bähbidine durnukly ösüşi üpjün etmek üçin ykdysady işi kadalaşdyrmak ýaly möhüm wezipeler durmuşa geçirilýär. Şonuň bilen bir hatarda, döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna laýyklykda, ýurdumyzda jemgyýetiň we ykdysadyýetiň durnuklylygyna döwlet tarapyndan goldaw berilýär. Raýatlaryň zähmet işine bolan konstitusion hukuklary ygtybarly goralýar we şahsyýetiň durmuş ülňüleriniň ýokary derejesi üpjün edilýär hem-de ilatyň durmuş goraglylygy kepillendirilýär.

Häzirki ajaýyp döwrümizde ýurdumyzda amala aşyrylýan il-ýurt bähbitli başlangyçlaryň, meýilnamalaýyn işleriň özeninde diňe halkyň bähbidi, onuň asuda, abadan durmuşda ýaşamagy baradaky belent maksatlaryň durýandygy her bir raýatyň durmuşynda duýulýar. Halkyň hal-ýagdaýy günsaýyn gowulanyp, ýaşaýyş-durmuş şertleri barha ýokarlanýar. Şonuň üçin hem bu günki günde halkymyz durmuşa geçirilýän işlere tüýs ýürekden buýsanýar, täze üstünliklere goşant goşmaga ruhlanýar.

Häzirki wagtda milli ykdysadyýetimiziň ösüşi maksatnamalaýyn esasda amala aşyrylýar. Şol nukdaýnazardan, öňde goýlan wezipeler üstünlikli durmuşa ornaşdyrylýar. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» ykdysadyýetimizi pugtalandyrmagyň we sanly ulgamy ösdürmegiň wezipeleri, depginli ösüşiň ugurlary hem-de ulgamlary, şeýle-de halkyň hal-ýagdaýynyň we ýaşaýyş-durmuşynyň hiliniň ýokarlandyrylmagyna, ýurdumyzyň gülläp ösmegini üpjün etmäge gönükdirilen birnäçe wezipeler kesgitlenilendir. Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň baş maksady hökmünde ykdysady ösüşi hil taýdan täze derejä çykarmak, ykdysadyýetiň ähli pudaklarynyň bäsdeşlige ukyplylygyny we netijeliligini üpjün etmek, geljegiň sanly ykdysadyýetini döretmek, raýatlaryň ýaşaýyş hil görkezijisini dünýäniň ösen ýurtlarynyň derejesine ýetirmek, adam maýasynyň ösüş derejesini ýokarlandyrmak göz öňünde tutulýar.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalarynyň netijesinde amala aşyrylýan işlerde ýurdumyzda adamlaryň hal-ýagdaýynyň, ýaşaýyş-durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. Şeýle hem raýatlaryň durmuş taýdan goraglylygyny üpjün etmek maksady bilen, ýaşaýyş jaýlarynyň yzygiderli gurlup ulanmaga berilmegi uly ähmiýete eýedir. Munuň özi Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanda adam hakynda edilýän aladanyň hem-de ynsanperwer, durmuş goraglylyk ýörelgeleriniň üstünlikli amala aşyrylýandygyndan habar berýär.

Annadursun TATOWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Aşgabat, 18-nji fewral (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda «Magtymguly Pyragynyň parahatçylyk taglymaty we Bitarap Türkmenistanyň diplomatiýasy» atly halkara maslahat we institutyň «Diplomatik protokol» atly ýöriteleşdirilen okuw merkeziniň açylyş dabarasy geçirildi. Bu okuw merkeziniň döredilmegi ýokary okuw mekdepleriniň işiniň kämilleşdirilmegine hem-de maddy-tehniki binýadynyň berkidilmegine döwlet tarapyndan aýratyn üns berilýändiginiň nobatdaky güwäsidir.

Diplomatik protokol Hökümetler, daşary syýasat edaralary, diplomatik wekilhanalar hem-de beýleki resmi adamlar tarapyndan halkara gatnaşyklar boýunça berjaý edilýän düzgünleriň, däpleriň we şertleriň toplumydyr. Protokolyň düzgünleri «halkara sypaýyçylyk» diýlip atlandyrylýan ýörelgä esaslanýar. Şunuň bilen baglylykda, dünýä giňişliginde ýurdumyzyň bähbitlerine wekilçilik edip bilýän ýokary hünär derejeli diplomatik işgärleri halkara standartlara laýyklykda taýýarlamak ulgamynyň kämilleşdirilmegi zerur bolup durýar. Şeýlelikde, Halkara gatnaşyklary institutynda degişli okuw merkezini döretmek baradaky kabul edilen çözgüt Türkmenistanyň bu öňdebaryjy ýokary okuw mekdebiniň ylmy-barlag we intellektual mümkinçiliklerini artdyrar.

Soňra dabara gatnaşyjylar institutyň «Türkmen diplomatiýasynyň taryhy» muzeýine baryp gördüler we bu bilim ojagynyň geçen ýoly hem-de gazananlary bilen tanyşdylar. Bu ýerde diplomatik resminamalar, hatlaryň göçürmeleri, golýazma kitaplar, institutyň düzümleri, halkara maslahatlar hem-de forumlar baradaky maglumatlar, okuw gollanmalary, ylmy işler, hormatly Prezidentimiziň, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gahryman Arkadagymyzyň dürli dillerde neşir edilen kitaplary ýerleşdirilipdir.

Türkmenistanyň diplomatik işgärleriniň güni mynasybetli geçirilen maslahata Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary ýurtlaryň we halkara guramalaryň ýurdumyzdaky wekilhanalarynyň ýolbaşçylary, milli diplomatik gullugyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri, ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlary hem-de talyplar gatnaşdylar.

Institutyň eýwanynda ýörite sergi guraldy, şeýle-de türkmen diplomatiýasynyň taryhyny, bu ýokary okuw mekdebiniň döredilişini beýan edýän wideofilm görkezildi.

Ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hünär baýramy mynasybetli diplomatik işgärlere iberen Gutlagyny uly üns bilen diňlediler. Gutlagda bellenilişi ýaly, Türkmenistanyň daşary syýasatynyň we diplomatiýasynyň halkara syýasatda möhüm orny bolup, ol häzirki zaman gün tertibini emele getirmäge oňyn täsir edýär, abraýdan we hyzmatdaşlarynyň ykrar etmeginden peýdalanýar. Muny Türkmenistanyň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 25 sany Kararnamasynyň biragyzdan goldanylmagy hem aýdyň tassyklaýar. “Soňky ýyllarda Türkmenistanyň dünýä işlerine diplomatik taýdan gatnaşmagynyň giňeldilmegi, şeýle hem Daşary işler ministrliginiň hünärmenleriniň taýýarlanylmagy we berkidilmegi boýunça wajyp çözgütler kabul edildi. Şu döwürde biziň ilçihanalarymyzyň, konsullyklarymyzyň we halkara guramalaryň ýanyndaky wekilhanalarymyzyň sany iki esse diýen ýaly köpeldi” diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. Şeýle-de hormatly Prezidentimiz Gutlagynda Türkmenistanyň diplomatik gullugynyň döredilmeginde we berkidilmeginde, onuň mümkinçilikleriniň açylmagynda, geografiýasynyň hem-de iş ugurlarynyň giňeldilmeginde türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň uly hyzmatynyň bardygyny belledi.

Maslahata gatnaşyjylaryň çykyşlarynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda ýurdumyzyň köpugurly halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge, sebit hem-de ählumumy derejede Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekde dünýä bileleşiginiň tagallalaryny birleşdirmäge gönükdirilen netijeli daşary syýasy ugry yzygiderli durmuşa geçirýändigi bellenildi. Bu öňdengörüjilikli strategiýa hem-de döwlet Baştutanymyz tarapyndan öňe sürülýän döredijilikli başlangyçlar giň goldawa eýe bolýar.

Beýik şahyr Magtymguly Pyragynyň döredijilik mirasynyň bahasyna ýetip bolmajak milli baýlykdygy we dünýä medeniýetiniň hazynasynyň aýrylmaz bölegidigi bellenildi. Onuň şygyrlary adamlaryň kalbynyň töründen orun alýar, çünki olarda bütin adamzadyň üýtgewsiz gymmatlyklary — Watana söýgi, ynsanperwerlik, parahatçylyk, döredijilige, dost-doganlyga çagyryş çuňňur beýan edilýär. Bu ýörelgeler Türkmenistanyň Bitaraplygynyň mazmunyny emele getirýär we ýurdumyzyň diplomatiýasynyň parasatlylygynyň, dowamatlylygynyň hem-de ähmiýetiniň çeşmesi bolmagyny dowam etdirýär. Bellenilişi ýaly, Magtymguly Pyragynyň garaýyşlary beýleki halklara hormat goýmak we hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine, demokratiýa, däp-dessurlara esaslanýar. Şahyryň edebi mirasy “siwilizasiýanyň dialogy” diýlip atlandyrylýar. Häzirki wagtda Magtymgulynyň döredijiliginiň halkara derejede dost-doganlygy pugtalandyrmaga hyzmat edýändigini aýdyp bileris. Çünki ýurdumyzyň daşary syýasaty beýik şahyryň hem-de filosofyň pikirleriniň, dünýä we türkmen halkynyň ondaky orny baradaky garaýyşlarynyň dowamydyr.

Maslahatda BMG-niň Türkmenistandaky hemişelik utgaşdyryjysy, Germaniýanyň, Eýranyň, Italiýanyň we Türkiýäniň ýurdumyzdaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileri hem çykyş etdiler. Nygtalyşy ýaly, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň yzygiderli tagallalary netijesinde Türkmenistanyň halkara abraýy barha artýar, ähli gyzyklanma bildirýän döwletler bilen dostlukly gatnaşyklaryň ösdürilmegi, iri halkara we sebit düzümleri, ilkinji nobatda, Birleşen Milletler Guramasy bilen netijeli hyzmatdaşlygyň giňeldilmegi ýurdumyzyň daşary syýasatynyň esasy ugurlarydyr. Döwletimiz kabul edilen ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn halkara ylalaşyklary, şertnamalary, konwensiýalary berjaý etmek bilen, öz üstüne alan borçnamalaryny üýtgewsiz ýerine ýetirýär, öz syýasy, ykdysady, medeni mümkinçiliklerini parahatçylygyň, ösüşiň bähbidine gönükdirýär. Muňa dürli ulgamlarda amala aşyrylan hem-de häzirki wagtda durmuşa geçirilýän bilelikdäki taslamalar, BMG-niň Baş Assambleýasynyň Türkmenistanyň başlangyjy boýunça taýýarlanylan we kabul edilen Kararnamalary hem aýdyň mysaldyr. Milletler Bileleşigi bilen özara gatnaşyklarda ýurdumyz sebit hem-de ählumumy ösüşiň möhüm meselelerine, olaryň çözgütleriniň bilelikde işlenip taýýarlanylmagyna jogapkärçilikli çemeleşýär.

Türkmenistanyň daşky gurşawy goramak, energetika howpsuzlygy, ulag-aragatnaşyk, medeni-ynsanperwer we beýleki ugurlarda üstünlikli durmuşa geçirýän daşary syýasatynda Bitaraplyk syýasatyna möhüm orun degişlidir. Bu syýasat döwletleriň arasyndaky gatnaşyklarda parahatçylyk we ynanyşmak medeniýetini ösdürmek bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Şunuň bilen birlikde, türkmen halkynyň mirasynyň, ata-babalarymyzyň asyrlaryň dowamynda döreden eserleriniň hem-de senetçilik sungatynyň BMG-niň derejesinde ykrar edilmegi olaryň dünýä siwilizasiýasy üçin gymmatly ähmiýetini tassyklaýar. Diplomatlar şu ýyl beýik şahyr we akyldar Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllyk ýubileýi, Änew şäheriniň 2024-nji ýylda «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegi mynasybetli birnäçe halkara çäreleriň geçirilmeginiň meýilleşdirilendigini bellediler. Şunda dostlukly döwletleriň ählisi bu çäreleriň guramaçylykly geçirilmegine öz goşantlaryny goşmaga we olara gatnaşmaga taýýardyr.

Maslahatyň barşynda oňa gatnaşyjylar Türkmenistanyň diplomatik gullugynyň işgärlerine ýokary talaplaryň bildirilýändigine ünsi çekdiler. Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyryklaryndan ugur alyp, diplomatlar Garaşsyz, Bitarap döwletimiziň parahatçylyk dörediji daşary syýasatyny netijeli durmuşa geçirmek, ýurdumyzyň milli bähbitlerini goramak maksady bilen, öňlerinde goýlan jogapkärli wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmek ugrunda yzygiderli işleri durmuşa geçirýärler. Şunuň bilen baglylykda, ählumumylaşma şertlerinde halkara gatnaşyklarda türkmen diplomatiýasynyň ähmiýetiniň barha ýokarlanýandygy bellenildi. Milli diplomatiýa däbe öwrülen we häzirki zaman gurallarynyň hem-de iş ugurlarynyň sazlaşygynyň nusgasy hökmünde deňhukuklylyk, özara hormat goýmak, hoşniýetli goňşuçylyk, düşünişmek, ynanyşmak ýörelgelerine eýermek bilen, döwletleriň arasynda dostlugyň pugtalandyrylmagyna möhüm goşant goşýar.

Halkara meseleleriň oňyn çözgüdiniň tapylmagyna deňeçer, yzygiderli çemeleşmek, köptaraplaýyn hyzmatdaşlyga ygrarlylyk Watanymyzyň daşary syýasat strategiýasynyň esasy aýratynlyklary bolup durýar. Soňky ýyllarda Türkmenistan ykdysady, ulag, energetika, ekologiýa, ylym, lukmançylyk, medeniýet, sport ýaly diplomatiýanyň möhüm ugurlarynyň ösdürilmegine gönükdirilen başlangyçlary öňe sürýär. Dostlukly gatnaşyklary we özara bähbitli hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürmek bilen, dünýä hojalyk gatnaşyklarynyň häzirki zaman ulgamyna ynamly goşulyşýar, halkara abraýy barha artýar. Ýurdumyzyň daşary ýurtlardaky diplomatik wekilhanalarynyň hem-de konsullyk edaralarynyň ulgamy ýylsaýyn giňelýär. Şonuň üçin-de häzirki döwrüň ýagdaýlaryndan we talaplaryndan ugur alnyp, milli diplomatiýa mekdebiniň ösdürilmegine hil taýdan täze itergi bermek maksady bilen, ýokary hünärli işgärleriň taýýarlanylmagyna uly ähmiýet berilýär. Munuň özi täze hünär ugurlaryny açmak, bilim bermek işine öňdebaryjy sanly tehnologiýalary, innowasion usullary işjeň ornaşdyrmak, daşary ýurtlaryň esasy ugurdaş ýokary okuw mekdepleri bilen tejribe alyşmak zerurlygyny ýüze çykarýar. Hormatly Prezidentimiziň ýakyndan goldaw bermegi netijesinde Türkmenistanyň diplomatik gullugynyň maddy-enjamlaýyn binýady pugtalandyrylýar, düzümi döwrebaplaşdyrylýar.

Şeýle hem parahatçylygy pugtalandyrmakda we ýüze çykýan meseleleri, gapma-garşylyklary aradan aýyrmagyň, ynanyşmagy berkitmegiň möhüm guraly hökmünde öňüni alyş diplomatiýasynyň aýratyn ähmiýeti bellenildi. Türkmenistanyň işjeň daşary syýasat ugry örän möhüm halkara meseleleri çözmekde, häzirki döwrüň howplaryna we wehimlerine garşy durmakda ýurdumyzyň uly kuwwatynyň bardygyny tassyklaýar. Şunuň bilen baglylykda, döwletimiziň uzak möhletleýin geljekde özara gatnaşyklaryň usullaryny we binýadyny emele getirmek, taryhyň hem-de maksatlaryň umumylygy esasynda bu meselelere bir bitewülikde seretmek, sebit gatnaşyklarynyň esaslaryny döretmek we berkitmek arkaly öňdengörüjilikli çemeleşmäni görkezýändigini bellemek gerek. Merkezi Aziýa döwletleriniň ählisiniň goldamagynda 2007-nji ýylda Bitarap Türkmenistanyň paýtagtynda Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi açyldy. Häzirki döwürde bu merkez sebitde howpsuzlygy dörediji tagallalary, Durnukly ösüş maksatlaryny amala aşyrmak babatda zerur işleri ýerine ýetirýär. Sebitde parahatçylygy, hoşniýetli goňşuçylyk, hyzmatdaşlygy, ösüşi üpjün etmek Türkmenistanyň daşary syýasat ugrunyň esasy maksady boldy we şeýle bolmagynda-da galýar. Bu bolsa ýurdumyzyň häzirki zaman dünýä gurluşynyň durnuklylygyna goşýan uly goşandy bolup durýar.

Maslahatyň ahyrynda oňa gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň adyna Ýüzlenme kabul edip, ýurdumyzyň diplomatik gullugynyň işini kämilleşdirmek meselelerine aýratyn üns berilýändigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler hem-de geljekde-de öňde goýlan wezipeleri üstünlikli çözmekde ähli tagallalaryny gaýgyrmajakdyklaryna ynandyrdylar.

Milli senenamamyzda orun alan bu şanly baýram mynasybetli ýurdumyzyň parahatçylyk söýüjilikli, oňyn daşary syýasatynyň durmuşa geçirilmegine, daşary ýurtlar bilen dürli ulgamlarda gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna, iri halkara guramalar bilen netijeli dialogyň giňeldilmegine goşan şahsy goşantlary hem-de Watanymyzyň öňünde bitiren beýleki hyzmatlary üçin diplomatik gullugyň işgärlerine “Türkmenistanyň ussat diplomaty” diýen tapawutlandyryş nyşany hem-de degişli şahadatnamalar gowşuryldy. Asylly däbe görä, hünär baýramynyň şanyna Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň durmuşa geçirilmegine işjeň gatnaşýandyklary üçin diplomatik gullugyň ýaş işgärlerine we Halkara gatnaşyklary institutynyň şu ýyl okuwy tamamlaýan tapawutlanan talyplaryna Daşary işler ministrliginiň diplomlaryny gowşurmak dabarasy hem boldy.

Maslahat tamamlanandan soňra, ýokary okuw mekdepleriniň döredijilik toparlarynyň gatnaşmagynda baýramçylyk konserti geçirildi.

Şeýle hem forumyň çäklerinde paýtagtymyzdaky Olimpiýa şäherçesinde Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň işgärleriniň hem-de daşary ýurtlaryň we halkara guramalaryň ýurdumyzdaky wekilhanalarynyň wekilleriniň gatnaşmagynda sport ýaryşlary geçirildi. Diplomatlar stol tennisi, kiçi futbol, woleýbol we bouling boýunça özara bäsleşdiler. Ýaryşlara gatnaşyjylaryň belleýişleri ýaly, şeýle çäreler dostlugyň pugtalandyrylmagyna we resmi däl gatnaşyklaryň mümkinçiliklerini giňeltmäge şert döredýär.

* * *

Şu gün Daşary işler ministrliginde Türkmenistanyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň we Birleşen Milletler Guramasynyň düzümleýin edaralarynyň ýurdumyzdaky wekilhanalarynyň — BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň, Ilat gaznasynyň, Çagalar gaznasynyň arasynda resminamalara gol çekmek dabarasy geçirildi. Şol resminamalaryň hatarynda Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komiteti we Türkmenistanyň Zenanlar birleşigi bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Baş prokuraturasy bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Içeri işler ministrligi bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Bilim ministrligi bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrligi bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komiteti bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň Türkmenistan boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny durmuşa geçirmek babatda Türkmenistanyň Adalatçysynyň diwany bilen ÝUNISEF-niň Türkmenistandaky wekilhanasynyň 2024-nji ýyl üçin iş meýilnamasy; Türkmenistanyň Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «Türkmenistanyň söwda kuwwatyny güýçlendirmegiň ikinji tapgyry» atly üýtgetme girizilen taslama resminamasy; Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «Maliýe bazarlaryny kämilleşdirmek üçin institusional we kanunçylyk gurşawyny berkitmäge ýardam bermek» atly 2024-2025-nji ýyllar üçin taslama resminamasy; Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «Türkmenistanda ýokanç däl keselleriň öňüni almak we olaryň garşysyna göreşmek boýunça zerur bolan derman hem-de saglygy goraýyş maksatly serişdeleri Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň üsti bilen satyn almak barada» atly üýtgetme girizilen Ylalaşygy; Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «2021 — 2023-nji ýyllarda Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi tarapyndan ýokanç kesellere gözegçilik etmek üçin saglygy goraýyş maksatly serişdeleri satyn almak barada» atly üýtgetme girizilen Ylalaşygy; Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «Merkezi Aziýada zorlukly ekstremizmiň öňüni almak üçin ýerli bileleşikleriň we serhetara hyzmatdaşlygyň durnuklylygyny artdyrmak» atly sebitleýin taslamanyň ikinji tapgyrynyň Türkmenistan boýunça 2023-2024-nji ýyllar üçin iş meýilnamasy; Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «Eksport-import amallary üçin bir penjire» atly üýtgetme girizilen taslama resminamasy; Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komiteti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «Hyzmatlaryň daşary söwda statistikasyny, şeýle hem ýolagçylary gatnatmagyň we ýükleri daşamagyň göwrümi barada statistiki maglumaty kämilleşdirmekde ýardam bermek» atly 2024-2025-nji ýyllar üçin taslama resminamasy; Türkmenistanyň Statistika baradaky döwlet komiteti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «2008-nji ýylyň milli hasaplarynyň ornaşdyrylmagyna ýardam bermek üçin maliýe hasaplaryny işläp düzmek» atly 2024-2025-nji ýyllar üçin taslama resminamasy; Türkmenistanyň Adalatçysynyň diwany bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «Türkmenistanyň Adalatçysynyň diwanynyň institusional mümkinçiliklerini ýokarlandyrmaga ýardam bermek» atly üýtgetme girizilen taslama resminamasy; Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi topary bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň arasynda «Türkmenistanda Saýlawlary we sala salşyklary geçirmek boýunça merkezi toparyň mümkinçiliklerini artdyrmakda ýardam etmek» atly 2024-2025-nji ýyllar üçin taslama resminamasy; Türkmenistanyň Bedenterbiýe we sport baradaky döwlet komitetiniň Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat gaznasynyň Türkmenistandaky wekilhanasy bilen 2024-2025-nji ýyllar üçin bilelikdäki iş meýilnamasy; Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynyň Birleşen Milletler Guramasynyň Ilat gaznasynyň Türkmenistandaky wekilhanasy bilen 2024-2025-nji ýyllar üçin bilelikdäki iş meýilnamasy bar.