Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Watanymyzda giňden bellenilýän şanly seneler, milli baýramçylyklar, halkara derejeli çäreler medeniýet ulgamynda alnyp barylýan işleriň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň güwäsidir.

Türkmen halkynyň taryhda baý medeniýetiniň bolandygyny görkezýän, bahasyna ýetip bolmajak gymmatlyklarynyň bardygyny bellemek gerek. Olar dünýäde giňden ykrar edilýär. Magtymguly Pyragynyň golýazmalar toplumynyň ÝUNESKO-nyň “Dünýäniň hakydasy” maksatnamasynyň halkara sanawyna girizilmegi, şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygynyň 2024-2025-nji ýyllarda ÝUNESKO bilen bilelikde bellenilip geçilýän şanly seneleriň sanawyna goşulmagy hem munuň anyk mysalydyr. “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” şygary astynda geçýän şu ýylda ýurdumyzda we daşary ýurtlarda Gündogaryň beýik akyldarynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli maslahatlar, «tegelek stoluň» başyndaky söhbetdeşlikler, döredijilik duşuşyklary, sergilerdir konsertler geçirilýär. Olaryň esasy maksady dana Pyragynyň edebi mirasynyň mundan beýläk-de wagyz edilmegine ýardam bermekden, bu ugurda ylmy barlaglary çuňlaşdyrmakdan, türkmen nusgawy şahyrynyň şahyrana-filosofik dünýäsine halkara jemgyýetçiligiň ünsüni çekmekden ybaratdyr. Şahyryň goşgularynda beýan edilýän ynsanperwer garaýyşlar XVIII-XIX asyrlarda diňe bir türkmen halkynyň durmuşyna däl, eýsem, Gündogaryň ähli halklaryna-da uly täsirini ýetiripdir.

18-nji fewralda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda «Magtymguly Pyragynyň parahatçylyk taglymaty we Bitarap Türkmenistanyň diplomatiýasy» atly halkara maslahat geçirildi. Onda çykyş edenler Magtymgulynyň garaýyşlarynyň beýleki halklara hormat goýmak, hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine, watansöýüjilige esaslanýandygyny bellediler. Hut şu ýörelgeler Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň mazmunyny emele getirip, ýurdumyzyň diplomatiýasynyň parasatlylygynyň, dowamatlylygynyň üpjün edilmegini şertlendirýär. Häzirki wagtda Magtymgulynyň döredijiliginiň halkara derejede dost-doganlygy pugtalandyrmaga hyzmat edýändigini nygtamak zerur. Çünki ýurdumyzyň daşary syýasaty beýik şahyryň pikirleriniň, türkmenleriň we dünýä halklarynyň Ýer ýüzündäki orny baradaky garaýyşlarynyň dowamatydyr. Diplomatlaryň belleýişleri ýaly, şu ýyl Magtymgulynyň doglan güni mynasybetli birnäçe halkara çäreleriň geçirilmegi meýilleşdirilýär. Şunda dostlukly ýurtlaryň bu çäreleriň guramaçylykly geçirilmegine öz goşantlaryny goşmaga we olara işjeň gatnaşmaga taýýardyklary tassyklanyldy.

Maý aýynda paýtagtymyzdaky “Ýyldyz” myhmanhanasynda medeniýet ministrleri derejesinde Gündogaryň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan halkara maslahat geçirildi. “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynyň esasy çäreleriniň birine öwrülen bu foruma abraýly halkara guramalaryň, şol sanda Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ), Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG), Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň (GDA) ýolbaşçylary hem-de wekilleri, Hytaýyň Halk syýasy konsultatiw geňeşiniň Ählihytaý komitetiniň başlygynyň orunbasary, daşary ýurtlaryň birnäçesinden, şol sanda Azerbaýjandan, Ermenistandan, Gruziýadan, Gazagystandan, Gyrgyzystandan, Russiýadan, Täjigistandan, Özbegistandan, Hindistandan, Eýrandan, Katardan, Hytaýdan, Koreýa Respublikasyndan, Malaýziýadan, Türkiýeden, Ýaponiýadan wekiliýetler gatnaşdy.

17-nji maýda paýtagtymyzyň günorta böleginde Magtymgulynyň ýadygärliginiň hem-de “Magtymguly Pyragy” medeni-seýilgäh toplumynyň аçylyş dabarasy boldy. Bu şanly waka 2024-nji ýylda nusgawy şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanyp, Türkmenistanda we daşary ýurtlarda geçirilýän çäreleriň özboluşly dowamyna öwrüldi. Görnükli söz ussady öz ady, baý döredijiligi bilen indi üç asyr bäri türkmen halkynyň şan-şöhratyny dabaralandyryp gelýär. Köpetdagyň eteginde türkmen edebiýatynyň meşhur wekiliniň heýkeli bina edilen medeni-seýilgäh toplumyny döretmek başlangyjy dana Pyragynyň halkymyzyň taryhy, jemgyýetçilik-syýasy, medeni durmuşyndaky ornuna möhüm ähmiýet berýän Gahryman Arkadagymyza degişlidir.

Giň gerimli çäreleriň hatarynda “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda Arkadag şäherinde geçirilen Medeniýet hepdeligi aýratyn ähmiýete eýedir. Diýarymyzda giňden bellenilýän Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet gününe gabatlanyp geçirilýän bu medeni forum döredijilik işgärleriniň hünär taýdan kämilleşmegine, täze zehinleri ýüze çykarmaga, milli medeniýetimizi ösdürmäge ýardam edýär.

Şanly senä bagyşlanyp, 5-nji awgustda paýtagtymyzda “Söz ussady Magtymguly Pyragy” atly “tegelek stoluň” başyndaky söhbetdeşlik guraldy. Bu çäre Magtymgulynyň ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň edebiýaty, medeniýeti öwrenijileri, taryhçy alymlary üçin özüne çekiji şahsyýetleriň biridigini tassyklady. Şunda beýik söz ussadynyň Gündogar halklarynyň milli edebiýatlarynyň ösüşine ýetiren täsirini öwrenmek ýaly ugra aýratyn üns berildi. Magtymguly Pyragynyň şygryýeti halk çeperçilik usullary, öz döwrüniň öňdebaryjy pikirleri bilen baýlaşdyrandygy nygtaldy. Maslahata gatnaşyjylar Magtymgulynyň şol döwrüň gaýry dillerinden gelip çykýan hem-de kabul edilen edebi ýörelgelerinden saplanyp, öz şygryýetini halkyň gepleşik dilinde düzendigine aýratyn ünsi çekdiler. Onuň goşgulary halk döredijiliginiň ruhuna, çeperçiligine çuňňur aralaşýar. Şonuň üçin-de şahyryň şygyrlary halk tarapyndan gyzgyn goldawa eýe bolupdyr.

7-nji awgustda geçirilen “Beýik Pyragynyň köňül isläni — synlaň, bagt boýlaýan Türkmenistany!” atly maslahatda çykyş edenler Pyragynyň türkmen halkynyň öňündäki iň uly hyzmatynyň agzybirlige we jebislige çagyryşdygyny nygtadylar. Wagt berkarar döwleti arzuwlan şahyryň belent taglymynyň möhümdigini subut etdi. Häzirki günde Magtymgulynyň arzuw eden bagtyýar geljegi hakykata öwrüldi. Täze taryhy döwürde parahatçylygyň we ylalaşygyň ýurdy hökmünde Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň at-abraýy barha ýokarlanýar. Parahat, bagtyýar durmuşyň diňe agzybirlikdedigine ynanýan halkymyz beýik Pyragynyň öwüt-ündewlerine berk eýerýär.

Magtymguly nesillere çuňňur paýhasa, arassa duýgulara ýugrulan ajaýyp şahyrana mirasyny galdyrdy. Onuň geljege gönükdirilen ajaýyp goşgularyndaky aýdyň, çuňňur pikirler diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, halkara jemgyýetçiligiň hem ruhy isleglerine laýyk gelýär. Magtymgulynyň döredijilik mirasynyň ähmiýeti milli çäklerden çykyp, adamzadyň aň-paýhas hazynasyna mynasyp goşant boldy. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Pyragynyň döredijiliginiň umumadamzat derejesindäki ähmiýeti barha belende göterilýär. Onuň durmuş tejribesine ýugrulan pikirleri, filosofik garaýyşlary häzirki zaman türkmen jemgyýetiniň ruhy binýadyny düzýär.

Türkmen edebiýatynyň görnükli şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli 8-nji awgustda geçirilen “Magtymguly Pyragy — dünýäniň akyldary” atly konsert Daşoguz welaýatynda guralan ajaýyp wakalaryň birine öwrüldi. Şu aýyň medeni maksatnamasynyň çäklerinde ýurdumyzyň ähli künjeginde köp sanly çäreler, şol sanda “Kalplara ruhy siňen Pyragy”, “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy”, “Änew medeniýetiniň sungatdaky keşbi” atly “tegelek stoluň” başyndaky söhbetdeşlikler, “Bagtyýar zamana buýsan, Pyragy!”, “Döwrebap eserleriň sazlaşygy”, “Magtymguly Pyragy — türkmeniň ruhy dünýäsiniň çeper keşbi” atly döredijilik duşuşyklary we sergiler geçirildi.

Türkmen halkynyň görnükli oglunyň eserlerinde Watana söýgi, ynsanperwerlige, parahatçylyk söýüjilige, döredijilige, dost-doganlyga çagyryş ýaly hiç haçan ähmiýetini ýitirmejek umumadamzat gymmatlyklary öz aýdyň beýanyny tapýar. Magtymgulynyň dürli halklaryň dillerine terjime edilen goşgulary dünýäniň ähli künjeginde ýaşaýan ynsanlaryň kalbynda seslenme döredýär. Russiýada, Türkiýede, Eýranda, Özbegistanda, Ukrainada we beýleki ýurtlarda türkmeniň beýik nusgawy şahyrynyň hormatyna ýadygärlikler dikildi.

Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan oňyn syýasaty netijesinde Türkmenistan durnukly, parahatçylyk söýüji, okgunly ösýän döwlet hökmünde halkara abraýyny barha artdyrýar. Ýurdumyz baý milli taryhy-medeni gymmatlyklary bilen tutuş halkara bileleşige giňden açylýar. Şu ýylyň baýramçylyk çäreleriniň maksatnamasy Änew şäheriniň “Türki dünýäsiniň medeni paýtagty” diýlip yglan edilmegi mynasybetli geçirilýän dabaralary hem öz içine alýar.

Türkmen halkynyň şöhratly taryhynda özboluşly orny eýeleýän Änew milli medeni we taryhy ýadygärlikleri özünde jemleýän gadymy şäherleriň biridir. 1904-nji ýylda Änewiň arheologik depelerinde geçirilen gazuw-agtaryş işleri bu ýerde eneolit döwründe ýaýran ekerançylyk medeniýeti barada köp sanly gymmatly maglumatlary ýüze çykardy. Şol gazuw-agtaryş işleriniň dowamynda ýadygärligiň bu döwre degişli medeni gatlaklarynda gadymy desgalaryň diwar galyndylary, zähmet gurallary, keramika önümleri bilen bir hatarda, ak bugdaýyň däneleri hem tapyldy. Türkmenistanyň Milli “Ak bugdaý” muzeýiniň Änew şäherinde bina edilmegi-de şunuň bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Bu açyşlardan soňra, sebitiň eneolit döwrüniň arheologik medeniýeti “Änew medeniýeti” ady bilen dünýäniň ylmy jemgyýetçiligine ýaň saldy. XX asyryň ortalarynda Änew medeniýetine degişli başga-da birnäçe ýadygärlikler ýüze çykaryldy. Orta asyrlarda Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşen Änew galasy gülläp ösen şäherçe bolupdyr. Häzirki wagtda Änew şäheri barha pajarlap ösýär, bu ýerde medeni-durmuş maksatly binalar yzygiderli gurulýar.

Mälim bolşy ýaly, 2024-nji ýyly “Türki dünýäsiniň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly”, gadymy Änew şäherini bolsa şol ýylda “Türki dünýäsiniň medeni paýtagty” diýip yglan etmek baradaky çözgüt Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) hemişelik geňeşiniň Türkiýe Respublikasynyň Bursa şäherinde geçirilen mejlisinde kabul edilipdi. Munuň özi halkara ynsanperwer başlangyçlary öňe sürýän döwlet hökmünde Türkmenistanyň tagallalarynyň we bar bolan ägirt uly medeni mümkinçilikleriniň ykrar edilmeginiň nobatdaky güwäsidir. 26-njy martda Ak bugdaý etrabynyň “Nowruz ýaýlasyndaky” “Türkmeniň ak öýi” binasynda dabaraly çäre geçirildi we Änew şäherine berlen bu abraýly dereje mynasybetli guralmagy meýilleşdirilýän çärelere badalga berildi.

“Türki dünýäsiniň medeni paýtagty” taslamasy türki halklaryň medeni mümkinçiliklerini açyp görkezmäge we olaryň mirasy bilen tanyşdyrmaga gönükdirilendir. Munuň özi her ýylda türki dilli ýurtlaryň dürli şäherleriniň döredijilik taryhyna ünsi çekmegi, şonuň netijesinde-de medeni çäreleriň geçirilmegini göz öňünde tutýar hem-de halklarymyzyň taryhyň dowamynda emele gelen gatnaşyklaryna, medeniýet ulgamyndaky hyzmatdaşlyga esaslanýar.

Meşhur şäherlerimiziň eýýäm ikinji gezek “Türki dünýäsiniň medeni paýtagty” diýlip yglan edilmegi bilen, Türkmenistanyň öz gadymy taryhyna, baý milli medeniýetine ylmy we döredijilik intelligensiýanyň ünsüni çekmäge, häzirki zaman gazananlary bilen tanyşdyrmaga mümkinçilik alandygy guwandyryjydyr. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy esasynda TÜRKSOÝ bilen ýola goýlan ýakyn gatnaşyklaryň häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz tarapyndan üstünlikli ilerledilýändigini bellemek möhümdir. Şu ýylyň martynda Aşgabatda Türki Döwletleriň Guramasynyň Aksakgallar geňeşiniň mejlisiniň geçirilmegi hem köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmekde Türkmenistanyň işjeň orny eýeleýändigine şaýatlyk edýär.

27-nji martdaky “Gadymy Änew medeniýeti” atly halkara ylmy maslahat baýramçylyk medeni maksatnamanyň çäklerinde guralan esasy çäreleriň biri boldy. Mundan başga-da, 28-nji martda paýtagtymyzda Änew şäherine berlen bu abraýly dereje hem-de Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli dabaralaryň çäklerinde “Türkmen topragy — gadymy medeniýetleriň merkezi” atly halkara metbugat maslahaty geçirildi. Maslahata ýurdumyzyň köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň, Beýik Britaniýanyň, Wengriýanyň, Moldowa Respublikasynyň Gagauziýa awtonom-çäk düzüminiň, Gruziýanyň, Yragyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Makedoniýanyň, Russiýanyň, Türkiýäniň we Özbegistanyň öňdebaryjy habarlar agentlikleriniň, teleradiokompaniýalarynyň, kino birleşikleriniň, internet portallarynyň, gazet-žurnallarynyň, Türki medeniýetiň halkara guramasy (TÜRKSOÝ), Ýewropa ýurtlarynyň Teleradioýaýlymlar birleşigi (EBU), Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Radio we telewideniýe birleşigi, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza ýurtlaryň Habarlar agentlikleriniň birleşigi (UNA) ýaly abraýly düzümleriň ýolbaşçylarydyr wekilleri gatnaşdylar. Wekilleriň hatarynda Kanadanyň “HEC Montreal” we Türkiýäniň Bahçeşehir uniwersitetleriniň professorlary hem bar.

29-njy martda Arkadag şäherinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň “Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet” atly kitabynyň tanyşdyrylyş dabarasy boldy. Döwlet Baştutanymyzyň bu eseri Änew şäheriniň 2024-nji ýylda «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip yglan edilmegine bagyşlanýar. Bu bolsa Watanymyzyň belent halkara abraýa eýediginiň, türkmen halkynyň umumadamzat medeniýetiniň ösüşine goşan uly goşandynyň bütin dünýäde ykrar edilýändiginiň güwäsidir.

16-njy maýda Aşgabatda Änew şäheriniň “Türki dünýäsiniň medeni paýtagty” diýlip yglan edilmeginiň çäklerinde Türki medeniýetiň halkara guramasyna (TÜRKSOÝ) agza döwletleriň ÝUNESKO-nyň işleri barada milli toparlarynyň 10-njy mejlisi geçirildi. Çäräniň esasy maksady türki döwletleriň taryhy, medeni, tebigy we golýazma ýadygärliklerini gorap saklamakda ÝUNESKO bilen TÜRKSOÝ-nyň bilelikdäki hyzmatdaşlygynyň täze mümkinçiliklerini kesgitlemekden, milli mirasyň gymmatlyklarynyň halkara sanawlara işjeň girizilmegini üpjün etmek üçin tagallalary birleşdirmekden ybaratdyr. Mundan başga-da, şu aýda “Taryhyň köklerine siňen gadymy mekan” atly sergi guralar. Şeýle medeni çäreler umumadamzat gymmatlyklarynyň hazynasyna uly goşant goşan halkymyzyň medeniýetini, taryhy-medeni mirasyny köpöwüşginliligi bilen açyp görkezmäge mümkinçilik berýär.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň alyp barýan döwlet syýasaty netijesinde medeniýet ulgamynyň işini kämilleşdirmek, milli mirasymyzy düýpli öwrenmek, aýawly saklamak we dünýäde wagyz etmek, şol sanda taryhy-medeni ýadygärliklerimizi gorap saklamak boýunça anyk çäreler durmuşa geçirilýär. Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy we Änew şäheriniň 2024-nji ýylda “Türki dünýäsiniň medeni paýtagty” diýlip yglan edilmegi mynasybetli giňden ýaýbaňlandyrylýan dabaralar milli medeniýetimiziň döredijilik kuwwatyny aýdyň şöhlelendirýär.

Ylym-bilim ulgamyny, hususan-da, häzirki innowasiýalar we ösüş eýýamynda döwletiň öňünde durýan meseleleriň oňyn çözülmegini üpjün etmek wezipesi duran giň dünýägaraýyşly, ýokary bilimli ýaşlary taýýarlamak işini kämilleşdirmek hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň alyp barýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyçlaryny üstünlikli dowam etdirýän döwlet Baştutanymyz röwşen geljegi nazarlaýan özgertmeleriň çuňňur ylmy binýadynyň kemala getirilmegi üçin ylym ulgamynyň ösdürilmegi ugrunda giň gerimli çäreleriň durmuşa geçirilmegine aýratyn ähmiýet berýär. Şu maksatlar bilen, milli ylym-bilim ulgamynyň hukuk esaslary pugtalandyrylyp, bu ugurlaryň düzümleýin döwrebaplaşdyrylmagy boýunça möhüm çözgütler kabul edildi. Iri halkara guramalar, ylmy merkezler bilen ýokary tehnologiýalar ulgamynda uzak möhletleýin hyzmatdaşlyk alnyp barylýar. Ýurdumyzyň ylmy-barlag institutlarynda, ýokary okuw mekdeplerinde we beýleki ugurdaş düzümlerde ylmy barlaglaryň üstünlikli geçirilmegi, bu babatdaky işleriň giň gerime eýe bolmagy üçin ähli zerur şertler döredilýär. Şunda ylmyň, bilimiň, önümçiligiň özara baglanyşykly bolmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. Ýaşlaryň hemmetaraplaýyn goldanylmagy, öz mümkinçiliklerini doly açyp görkezmekleri üçin yzygiderli çäreler görülýär.

Häzirki wagtda “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynyň”, “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň” çäklerinde ylmy barlaglaryň binýatlaýyn we nazary arabaglanyşygy işjeňleşdirilýär. 12-nji iýulda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde hormatly Prezidentimiz ýurdumyzy ylym babatda ösen döwlete öwürmek üçin ylmy-barlag işlerini dowam etdirmegi tabşyrdy. Şunuň bilen baglylykda, bu ugurda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmegiň möhümdigi bellenildi.

“Türkmenistanda biotehnologiýany toplumlaýyn ösdürmegiň 2024 — 2028-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy”, Ylmy iş hakynda ylmy maksatnamalary (taslamalary), meýilnamalary we hasabatlary döwlet tarapyndan hasaba almagy guramagyň we geçirmegiň Tertibi tassyklanyldy, Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň “Oguz han” ylmy-tehnologiýalar merkezi döredildi.

Mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Tehnologiýalar merkezine halkara ylmy-tehnologiýa parkynyň hukuk derejesi berildi. Ylymlar gününiň öňüsyrasynda geçirilen Hökümet mejlisinde döwlet Baştutanymyz tarapyndan degişli Karara gol çekildi. Bu çözgüt ýurdumyzyň alymlaryna we inženerlerine daşary ýurtlaryň ugurdaş ylmy merkezleri, şol sanda Halkara ylmy parklaryň assosiasiýasy bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge mümkinçilik berýär. Ylmy-barlag institutlary, ýokary okuw mekdepleri, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň ýanyndaky Ýaş alymlar merkezi, Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi tarapyndan alnyp barylýan senagat-innowasion we maglumat-tehnologik häsiýetli gözlegler, ýaş alymlaryň, inženerleriň, tehniki ugurly işgärleriň, hünärmenleriň ylmy açyşlary ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşiniň möhüm wezipelerini çözmäge şert döredýär.

Ýurdumyzda 12-nji iýunda bellenilýän Ylymlar gününe bagyşlanyp geçirilen “Türkmenistanda innowasiýa tehnologiýalarynyň ösüşi we geljegi” atly halkara ylmy maslahat hem bu ugurda hyzmatdaşlygy giňeltmäge gönükdirildi. Forum türkmen alymlaryny we onlarça daşary ýurtdan ylmy jemgyýetçiligiň wekillerini bir ýere jemledi. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, ylym milli we umumadamzat bähbitli belent maksatlarymyzy durmuşa geçirmegiň ýolunda berk binýat hökmünde hyzmat edýär. Ylmyň gazananlaryny durmuşa ornaşdyrmak häzirki zaman ylym ulgamynyň häsiýetli aýratynlygydyr. Şunda islendik ylmy işläp taýýarlama näçe çalt önümçilige ornaşdyrylsa, onuň gymmatynyň hem şol derejede ýokary bolýandygy nukdaýnazaryndan garamak möhümdir. Bu forumyň Ylymlar akademiýasynyň Halkara ylmy-tehnologiýa parkynda geçirilendigini bellemelidiris. Maslahatyň «Himiki tehnologiýalar we ekologiýa», «Nanotehnologiýalar we energetika», «Bio-, iýmit we derman serişdelerini öndürmegiň tehnologiýalary», «Maglumat-aragatnaşyk we geografik maglumat ulgamlarynyň tehnologiýalary», «Innowasion ykdysadyýet» atly mejlislerinde gyzyklanma bildirilen pikir alyşmalar boldy. Maslahatyň öňüsyrasynda oňa gatnaşyjylar Halkara ylmy-tehnologiýa parkynyň hem-de Germaniýanyň Halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýetiniň sanly tehnologiýalara we innowasion taslamalara bagyşlanan «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerine geçmek — geljegiň energiýasy» atly sergisi bilen tanyşdylar. Şeýle hem foruma gatnaşan wekillere mekdep okuwçylarynyň arasynda geçirilen «Ýaş innowatorlar» bäsleşiginiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasyna gatnaşmaga mümkinçilik döredildi.

Geçirilen maslahatlaryň hatarynda “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylym, tehnika we innowasion tehnologiýalar» atly halkara ylmy maslahat hem bar. Onuň dowamynda daşary ýurtly gatnaşyjylar giň gerimli hyzmatdaşlygy ösdürmäge taýýardyklaryny beýan edip, hormatly Prezidentimiziň yzygiderli ünsi we goldawlary netijesinde innowasion işleri alyp barmak üçin ýurdumyzda döwrebap ylmy düzümleriň döredilendigini bellediler.

Myhmanlar Ylymlar güni mynasybetli guralan çärelere, Türkmenistanyň ýaşlarynyň arasynda ylmy işler boýunça geçirilen bäsleşigiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasyna gatnaşdylar. Bu abraýly aň-paýhas bäsleşigine gatnaşýanlaryň sany her ýyl yzygiderli artýar. “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda geçirilen bäsleşige ýaş alymlaryň we talyplaryň 1670-si gatnaşyp, «Nanotehnologiýalar, himiki tehnologiýalar, täze materiallary öwrenmek we energetika»; «Biotehnologiýa, molekulýar biologiýa, oba hojalygy, ekologiýa we genetika»; «Maglumat we aragatnaşyk ulgamlary, kompýuter tehnologiýalary»; «Häzirki zaman lukmançylyk we derman serişdelerini öndürmek tehnologiýalary»; «Innowasion ykdysadyýet»; «Ynsanperwer ylymlar» diýlip atlandyrylýan ylmyň we tehnologiýanyň alty ugry boýunça öz işläp taýýarlamalaryny, nazary gözleglerini, ylmy barlaglaryny hödürlediler. Eminler bäsleşige hödürlenen işlerden 107-sini baýrakly orunlara mynasyp gördüler. Şunda ylmy işleriň ähmiýeti, ylmy tarapdan täzeçilligi, şol taslamalaryň iş ýüzünde durmuşa geçirmek, önümçilige ornaşdyrmak üçin zerurlygy göz öňünde tutuldy.

Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň hormatyna hem ylmy-amaly maslahatlar, sergiler, tanyşdyrylyş dabaralary geçirilýär. Şunda “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” atly halkara ylmy maslahat möhüm çäreleriň biri boldy. Forum Azerbaýjandan, Owganystandan, Ermenistandan, Belarusdan, Bolgariýadan, Beýik Britaniýadan, Wengriýadan, Germaniýadan, Gruziýadan, Hindistandan, Ispaniýadan, Eýrandan, Italiýadan, Gazagystandan, Hytaýdan, Gyrgyzystandan, Litwadan, Malaýziýadan, Birleşen Arap Emirliklerinden, Pakistandan, Russiýadan, Rumyniýadan, Koreýa Respublikasyndan, ABŞ-dan, Täjigistandan, Türkiýeden, Özbegistandan, Fransiýadan ylmy jemgyýetçiligiň wekillerini, ugurdaş hünärmenleri bir ýere jemledi. Daşary ýurtly myhmanlaryň hatarynda Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň (ÝUNESKO), Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) ýolbaşçylarydyr wekilleri hem bar. Hormatly Prezidentimiz foruma gatnaşyjylara iberen Gutlagynda bu maslahatyň dürdäne şygyrlary bilen özüni giňden tanadan Magtymguly Pyragynyň dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna giren baý edebi mirasyny çuňňur hem-de hemmetaraplaýyn öwrenmekde ähmiýetiniň örän uly boljakdygyna berk ynam bildirdi.

Döwletimiz tarapyndan ýaş türkmenistanlylaryň bilim almaklary, ýurdumyza, halkymyza mynasyp gulluk etmekleri üçin ähli şertler döredilýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň nygtaýşy ýaly, halkynyň taryhyny bilýän, ýurdunyň gazanýan üstünliklerine buýsanýan, onuň şan-şöhratyny artdyrmaga çalyşýan hakyky watansöýüji nesli kemala getirmek biziň baş maksadymyzdyr. Täze okuw ýylyna gowy taýýarlyk görmek, bilim ojaklarynda abatlaýyş işlerini geçirmek, ýokary okuw mekdeplerine zehinli, mynasyp ýaşlary kabul etmek, giriş synaglaryny guramaçylykly we adalatly geçirmek şu ýylyň birinji ýarymynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde döwlet Baştutanymyzyň bilim ulgamynyň ýolbaşçylarynyň öňünde goýan gaýragoýulmasyz wezipeleriniň hatarynda boldy. Şeýle hem bilim maksatnamalaryny we meýilnamalaryny kämilleşdirmek, mekdepleri okuw kitaplary, gollanmalar bilen ýeterlik möçberde üpjün etmek möhüm wezipeleriň hatarynda kesgitlenildi. Öňde goýlan ähli wezipeleri öz wagtynda ýerine ýetirmek wajypdyr. Çünki ýaşlaryň biliminiň ýokary derejä ýetirilmegi, olara zerur bilimleriň, amaly endikleriň öwredilmegi, belent ahlak gymmatlyklaryna laýyklykda terbiýe berilmegi ýurdumyzyň ägirt uly mümkinçilikleriniň doly peýdalanylmagyny üpjün edip biler. Şunda bu wezipeleriň amal edilmegi maksatnamalaýyn çäreleri we irginsiz tagallalary talap edýär.

Biziň ýaşaýan zamanamyz görlüp-eşidilmedik ylmy-tehniki ösüşiň döwrüdir, ol bilimiň derejesiniň we hiliniň, tehnologiýalaryň, döredijilik mümkinçilikleriniň okgunly ösüşi bilen şertlendirilýär. Hut şu nukdaýnazardan, Türkmenistanda ýokary bilimli hünärmenleri taýýarlamaga, iň täze kompýuter, multimedia tehnologiýalaryndan, öňdebaryjy iş tejribelerinden peýdalanýan döwrebap okuw mekdepleriniň giň toruny döretmäge, netijede, bilim ulgamyny täzeçil ösdürmäge aýratyn ähmiýet berilýär. Şu ýyl ýokary, orta hünär okuw mekdeplerine kabul edilýän talyplaryň sanynyň artdyrylmagy, olarda täze hünärleriň açylmagy, hünär bilimleriniň ugurlarynyň giňeldilmegi bu babatda alnyp barylýan anyk işleriň mysaly bolup durýar. 2023-nji ýylda çap edilen «UI GreenMetric World University Ranking» halkara reýtingine Türkmenistanyň ýokary okuw mekdepleriniň 8-siniň girendigini bellemek möhümdir. Ýurdumyzyň bilim ojaklarynyň 9-sy Uniwersitetleriň halkara assosiasiýasynyň işjeň agzasy bolup durýar.

Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary bilen, Bilim işiniň döwlet akkreditasiýasy hakynda Düzgünnama tassyklanyldy. Bu resminama Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bilimiň hiline halkara tejribeler esasynda baha bermegiň döwrebap nusgalaryny ornaşdyrmak maksady bilen, “Bilim hakynda” Türkmenistanyň Kanunyna laýyklykda işlenip taýýarlanyldy. 25-nji maýda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde döwlet Baştutanymyzyň gol çeken Karary bilen, “Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasy” we ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň Meýilnamasy tassyklanyldy. Bu resminamada mekdebe çenli çagalar edaralarynda we orta mekdeplerde berilýän bilimiň üznüksizligini hem-de arabaglanyşygyny üpjün etmäge, bilimli, watansöýüji şahsyýetleri kemala getirmäge gönükdirilen çäreler göz öňünde tutuldy. Mundan başga-da, pedagogik işgärleri taýýarlamagyň gerimini giňeldip, mugallymlaryň hünär bilimlerini çuňlaşdyrmak, täze tehnologiýalar esasynda okuwyň mazmunyny, görnüşini kämilleşdirmek, bilimiň hilini bahalandyrýan halkara maksatnamalaryň görkezijilerini milli bilim ulgamyna ornaşdyrmak boýunça anyk çäreleri durmuşa geçirmek meýilleşdirilýär. Bu möhüm resminamalaryň kabul edilmegi döwlet Baştutanymyzyň bilim ulgamyny kämilleşdirmek, ylym-bilim ulgamynda özgertmeleri amala aşyrmak, ony ýokary dünýä ölçegleriniň derejesine çykarmak meselelerine aýratyn üns berýändigine şaýatlyk edýär. Şunuň bilen baglylykda, bilim ulgamynyň ösüşine baha bermek, orta mekdeplerde pedagogik işgärlere bolan zerurlyklary seljermek, bu ulgamyň maddy-enjamlaýyn binýadyny kämilleşdirmek babatda degişli işler alnyp barylýar.

Türkmenistan milli bilim ulgamyna dünýä standartlaryny ornaşdyryp, ynsanperwer ulgamda Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygy işjeň ösdürýär. Guramanyň ÝUNISEF, ÝUNFPA, ÝUNDP, ÝUNESKO ýaly ýöriteleşdirilen düzümleri bilen bilelikdäki işler durmuşa geçirilýär. Häzirki wagtda Diýarymyzda bilimi dolandyrmagyň täze maglumat ulgamyny ornaşdyrmak boýunça degişli çäreler görülýär. Munuň üçin eýýäm synag goşundysy işlenip taýýarlanyldy. Şu maksat bilen, ÝUNISEF tarapyndan Bilim ministrligi hem-de Innowasion maglumat merkezi bilen bilelikde milli hünärmenlere bu ulgamy ulanmagy öwretmek boýunça tejribe sapaklary geçirildi. Şunda 2023-nji ýylyň maýynda Türkmenistanyň 2024 — 2026-njy ýyllar üçin BMG-niň Çagalar gaznasynyň Ýerine ýetiriji geňeşiniň agzalygyna saýlanylandygyny hem bellemek ýakymlydyr.

Ýaşlaryň halkara bilim olimpiadalaryna gatnaşmagy bilen bagly sanly bilim Konsepsiýasyndan gelip çykýan wezipeleri çözmäge döwlet derejesinde aýratyn ähmiýet berilýär. Munuň özi geçirilýän halkara bäsleşikleriň we mekdep okuwçylarynyň arasyndaky ders olimpiadalarynyň netijeliliginiň ýokarlanmagyna ýardam edýär. Şu ýylyň birinji ýarymynda okuwçylar we talyp ýaşlar halkara ýaryşlarda, internet olimpiadalarynda jemi 156 altyn, 242 kümüş, 339 bürünç medal gazandylar. Şu ýylyň martynda Arkadag şäherinde Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň ýardam bermeginde mekdep okuwçylarynyň arasynda halkara matematika olimpiadasy guraldy. Bäsleşigiň açylyş dabarasynda çykyş edenler Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň binýadyny goýan türkmen halkynyň Milli Lideriniň döwlet taglymatynyň esasy ugurlaryna aýratyn üns çekdiler. Şeýle hem Türkmenistanyň halkara giňişlikde barha ýokarlanýan orny, döwlet Baştutanymyzyň jemgyýetimizi beýik maksatlaryň töweregine birleşdirýän tutumly işleri, milli bilim ulgamyny kämilleşdirmek ugrunda görülýän çäreler barada aýratyn nygtaldy.

Ýaş raýatlarda bilimlerini yzygiderli baýlaşdyrmaga, dünýä ösüşiniň täzeliklerini özleşdirmäge bolan höwesi döretmek ýurdumyzyň rowaçlygyny, halkymyzyň bagtyýar geljegini kesgitleýän möhüm wezipeleriň biridir. Türkmenistanda ýaşlary hemmetaraplaýyn goldamak, olaryň mümkinçiliklerini ösdürmek, bu ulgamda kanunçylyk binýadyny kämilleşdirmek boýunça çäreler durmuşa geçirilýär. Bu babatda 2021 — 2025-nji ýyllara niýetlenen degişli Döwlet maksatnamasy hereket edýär. Ýurdumyzyň kanunçylygy we Türkmenistanyň halkara şertnamalary esasynda, ýaşlaryň halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmek maksady bilen, Türkmenistanyň Prezidenti Karara gol çekdi. Resminama laýyklykda, “Türkmenistanyň ýaşlarynyň halkara hyzmatdaşlygynyň 2023 — 2030-njy ýyllar üçin Strategiýasy” tassyklanyldy.

Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan giň gerimli bilim özgertmelerini üstünlikli durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly dürli ugurlarda döwletara hyzmatdaşlyk işjeň ösdürilýär. Diýarymyzyň we daşary ýurtlaryň bilim edaralarynyň arasynda okuw maslahatlaryny, okuw-usulyýet sapaklaryny, umumy okuwlary we beýleki çäreleri bilelikde guramak asylly däbe öwrüldi. Kabul edilen milli maksatnamalaryň çäklerinde ýurdumyzyň ähli sebitlerinde orta mekdepleriň, çagalar baglarynyň häzirki zaman binalary gurlup ulanmaga berilýär. Olar döwrebap kompýuterler, okuw-tehniki serişdeler, interaktiw-multimedia tehnologiýalary bilen doly üpjün edilýär. Her ýyl birinji synp okuwçylaryň ählisine “Bilimli” atly noutbuk kompýuterler sowgat berilýär. Munuň özi döwletimizde körpe nesliň mynasyp terbiýelenmegi we sazlaşykly ösmegi ugrunda edilýän aladanyň ýene-de bir aýdyň mysalydyr.

Milli bilim ulgamynyň dünýäniň bilim giňişligine goşulyşmagy hünärmenleri taýýarlamak üçin täze ugurlary we wezipeleri kesgitledi. Şolaryň hatarynda häzirki zaman hünärmeniniň zähmet bazaryndaky bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmak, olara halkara ölçeglere laýyk hünär derejesini bermek wezipesi bar. Şunuň bilen baglylykda, ýokary hünär başarnygyna ukyply hünärmenleri taýýarlamagyň möhüm şerti hökmünde daşary ýurt dillerini öwrenmek meselesine aýratyn üns berilýär. Şu nukdaýnazardan, daşary ýurtly myhmanlaryň gatnaşmagynda maslahatlar, ýurdumyzyň Bilim ministrliginiň, ýokary okuw mekdepleriniň halkara guramalar, dürli döwletleriň diplomatik wekilhanalary, okuw merkezleri bilen guraýan çäreleri aýratyn ähmiýete eýe bolýar. Geçen ýarym ýylda bilim edaralarynda, şeýle-de daşary döwletleriň ýokary okuw mekdeplerinde bilim alýan türkmen ýaşlarynyň gatnaşmagynda Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan köp sanly çäreleriň geçirilendigini bellemelidiris.

Ýurdumyzyň bilim ulgamynyň binýadyny iň oňat dünýä tejribesi, halkymyzyň gadymdan gelýän ruhy gymmatlyklary, milli däp-dessurlary, baý taryhy we medeni mirasy düzmelidir. Şoňa görä-de, Türkmenistanyň ylym-bilim ulgamyny dünýä derejesine çykarmak, ýaşlarymyzyň sazlaşykly ösmegi, dünýägaraýşynyň giňemegi üçin ähli şertleri döretmek, dürli pudaklar üçin ýokary bilimli hünärmenleri, ýaş alymlary taýýarlamak ýaly möhüm wezipeleri çözmek zerurdyr.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän giň gerimli özgertmeler, ilkinji nobatda, Watanymyzyň ykbaly, ylym-bilimiň çalt depginde ösýän, adam paýhasynyň ýokary sepgitleri gazanýan döwründe ýaşaýan we zähmet çekýän häzirki hem-de geljek nesilleriň bagtyýar durmuşy üçin ýokary jogapkärçilik duýgusyna ýugrulandyr.

Bagtyýar durmuşda ýaşaýan çagalaryň şatlykly gülküleri ýurdumyzyň abadançylygynyň, Watanymyzyň häzirki we ertirki gününe bolan ynamyň iň ajaýyp güwäsidir. Bu çagalyk owazy Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe has belentden ýaňlanýar. Türkmenistanda üstünlikli durmuşa geçirilýän syýasat, şeýle hem ýörite maksatnamalar çagalaryň doly derejeli dynç almaklaryna, okamaklaryna, döretmeklerine, olaryň bilimli, ylymly, beden taýdan sagdyn, Watana wepaly şahsyýetler bolup ýetişmeklerine gönükdirilendir.

Çagalaryň tomusky dynç alşyny guramak meselesi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň hemişe üns merkezinde saklanýar. Şu günler diňe bir Aşgabat we Arkadag şäherlerindäki teatrlarda, sirklerde, seýilgählerde däl, eýsem, Gökderede, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda ýerleşýän ajaýyp dynç alyş we sagaldyş merkezlerinde-de dürli dynç alyş çäreleri, konsertler geçirilýär, sahna oýunlary görkezilýär. Doly derejeli dynç almak, wagtlaryny gyzykly, peýdaly geçirmek üçin ähli şertler döredilen dünýä derejesindäki sagaldyş merkezlerinde dynç alyş möwsümini geçirmäge mümkinçilik alýan ýaş türkmenistanlylaryň sany ýyl-ýyldan artýar. Bu tomus olara russiýaly çagalar hem goşuldy. Olar Hazar deňziniň gözel kenarynda ýaýbaňlandyrylan “Awaza — dostluk mekany” atly çärelere gatnaşdylar. Onuň maksady dürli halklaryň çagalarynyň arasyndaky dost-doganlygy berkitmekden, ýaş türkmenistanlylaryň daşary ýurtly deň-duşlary bilen döredijilik gatnaşyklaryny giňeltmekden ybaratdyr. Beýleki ýurtlardan gelen çagalara türkmen medeniýeti we sungaty, Watanymyzyň häzirki güni bilen tanyşmaga mümkinçilikleri döretmek, zehinli, bilimli çagalara hemmetaraplaýyn goldaw bermek, intellektual, ruhy taýdan ösen ýaş nesli terbiýeläp ýetişdirmek hem çäräniň esasy wezipeleriniň biri boldy.

Hazar deňziniň türkmen kenarynda çagalar dürli ýaryşlara gatnaşmak bilen, wagtlaryny gyzykly geçirdiler. Mysal üçin, olar iň gowy akwagrim we asfaltda surat çekmek boýunça bäsleşiklere gatnaşyp, döredijilik başarnyklaryny görkezdiler. Çagalaryň ruhuny götermek, saglygyny berkitmek maksady bilen, woleýbol, ýeňil atletika boýunça ýaryşlar, zehin bäsleşikleri, seýilgähe gezelenç guraldy. Dynç alşyň çäginde russiýaly mekdep okuwçylary Türkmenbaşy şäheriniň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýine baryp gördüler. Bu ýerde el işleriniň ussatlary olara milli senetçiligiň aýratynlyklary barada gürrüň berdiler. Mundan başga-da, gury ýerde we suwda ilkinji lukmançylyk kömegini bermek boýunça çäre, ýol hereketiniň düzgünlerine degişli ýaryşlar, “Hany, oglanlar!” we “Hany, gyzlar!” atly bäsleşikler geçirildi. Arkadag şäherinde geçirilen halkara matematika olimpiadasynda ýeňiji bolan Russiýa Federasiýasynyň mekdep okuwçylaryna «Daýanç» sagaldyş merkezinde dynç almak üçin ýollanmalar Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň hasabyna maliýeleşdirildi.

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň başlangyjy esasynda haýyr-sahawat gaznasynyň döredilmegi ösüp gelýän ýaş nesil hakynda hemmetaraplaýyn alada edilýändiginiň, halkymyzyň ynsanperwerlik, haýyr-sahawatlylyk ýörelgeleriniň dabaralanýandygynyň aýdyň güwäsidir. Gaznanyň döredilmegi bilen, howandarlyga mätäç çagalaryň hukuklaryny goramak, olaryň jemgyýetiň we döwletiň durmuşyna doly derejeli gatnaşmagyny üpjün etmek üçin giň mümkinçilikler açylýar. Ýurdumyzyň ýaş raýatlarynyň saglygyny goramak maksady bilen, ugurdaş desgalaryň gurluşygyna aýratyn ähmiýet berilýär. Şolaryň hatarynda Arkadag şäherindäki döwrebap enjamlar bilen enjamlaşdyrylan Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezi hem bar. Haýyr-sahawat gaznasynyň goldaw bermeginde Türkiýe Respublikasynyň, Russiýa Federasiýasynyň, Owganystanyň, Ukrainanyň, Palestinanyň we Täjigistan Respublikasynyň çagalaryna ynsanperwerlik kömekleri iberildi.

Gaznanyň serişdeleriniň hasabyna howandarlyga mätäç çagalara paýtagtymyzyň, ýurdumyzyň welaýatlarynyň lukmançylyk edaralarynda dürli operasiýalary geçirmek, bejeriş işleri üçin çykdajylara, ýöriteleşdirilen mekdeplerde, mekdep-internatlarda terbiýelenýän ýaşajyk türkmenistanlylar üçin lukmançylyk maksatly enjamlary satyn almaga tölegleri geçirmek asylly däbe öwrüldi. Gahryman Arkadagymyzyň goldawy, yzygiderli atalyk aladalary esasynda mümkinçiligi çäkli çagalaryň saglygyny dikeltmek, olaryň sazlaşykly ösüşini üpjün etmek, saglyklaryny berkitmek ugrunda ähli zerur şertler döredilýär. Gazna tarapyndan paýtagtymyzdaky Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş ylmy-kliniki merkezine, welaýatlarda ýerleşýän beýleki hassahanalara “Dialog+” kysymly gemodializ enjamlarynyň sowgat berilmegi munuň aýdyň mysalydyr. Mundan başga-da, gaznanyň hasabyna 2021-nji ýylyň tomsunda welaýatlaryň etrap we şäher hassahanalarynyň çagalar bölümleri üçin zerur bolan döwrebap enjamlar bilen üpjün edilen “Tiz kömek” awtoulaglary satyn alyndy. Mary welaýat çagalar hassahanasyna “Savina” kysymly emeli dem beriş enjamy sowgat berildi.

Paýtagtymyzdaky Döwletliler köşgünde terbiýelenýän çagalar Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň goldaw bermeginde Türkiýe Respublikasynda boldular. Olar Türkiýede her ýylyň 23-nji aprelinde bellenilýän Milli özygtyýarlylyk we çagalar güni mynasybetli geçirilen medeni çärelere gatnaşdylar.

Döwletimiziň ene-atasyz galan çagalar hakynda aladany öz üstüne almak bilen, olaryň uly maşgala goşulyşmaklary, özlerini jemgyýetiň möhüm agzasy hökmünde duýmaklary üçin ähli şertleri döredýändigini bellemek gerek. Bu diňe bir kömege mätäç raýatlary goldamak üçin durmuş ugurly çäre bolmak bilen çäklenmän, eýsem, türkmen halkynyň ruhy ýörelgeleriniň we üýtgewsiz dessurlarynyň hem biridir. Şeýle ynsanperwer däpler çagalaryň hukuklaryny, kanuny bähbitlerini üpjün etmek, goramak ýaly toplumlaýyn hukuk kepilliklerini, hossarsyz galan çagalaryň durmuş ulgamyna çekilmegine, olary özbaşdak durmuşa taýýarlamaga, çagalaryň döredijilik işjeňliginiň ösdürilmegine, ýokary ahlak gymmatlyklary, watansöýüjilik esasynda terbiýelenmegine gönükdirilen birnäçe çäreleri öz içine alýar.

Çagalaryň dynç alşy barada aýdylanda, her tomus möwsüminde Gökdere jülgesinde we ýurdumyzyň welaýatlarynda ýerleşýän sagaldyş merkezlerinde dürli ýaş toparlary üçin ýaryşlaryň, döwlet, halkara derejeli döredijilik bäsleşikleriniň ýeňijileri bolan ýaşajyk artistleriň, höwesjeň çagalar döredijilik toparlarynyň, meşhur estrada aýdymçylarynyň, sazandalaryň gatnaşmaklarynda konsertleriň geçirilýändigini nygtamalydyrys. Mundan başga-da, sport ýaryşlary, sahna çykyşlary, çeper okaýyşlar we beýleki çäreler guralýar. 5-nji awgustda «Bagtyýar nesiller» çagalar sagaldyş-dynç alyş merkezinde «Dil bilen dünýäni gezer» bäsleşigi, 6-njy awgustda bolsa «Altyn damja» çagalar sagaldyş-dynç alyş merkezinde «Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda demokratik ösüşiň nusgalyk ýoly bilen» atly çäre geçirildi.

1-nji iýunda Türkmenistanda Çagalary goramagyň halkara güni giňden bellenilýär. Bu sene dünýä bileleşigi bilen raýdaşlygyň, Birleşen Milletler Guramasynyň çagalaryň hukuklary we bähbitleri babatda esas goýujy maksatlaryna, ýörelgelerine ygrarlylygyň beýany hökmünde ýurdumyzyň resmi baýramçylyklarynyň sanawyna girizildi. Bu ýörelgeler BMG tarapyndan 1989-njy ýylda kabul edilen Çaganyň hukuklary hakynda Konwensiýada berkidildi. Türkmenistan 1994-nji ýylda bu Konwensiýa goşuldy we ösüp gelýän ýaş nesil üçin iň amatly ýaşaýyş şertlerini üpjün etmekde uly jogapkärçiligi öz üstüne alýandygyny tassyklady.

Däp bolşy ýaly, Çagalary goramagyň halkara güni mynasybetli tutuş ýurdumyzda jemgyýetçilik guramalary tarapyndan ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen bilelikde konsertler, sergiler, ýaryşlar, sport çäreleri geçirilýär, sahna oýunlary görkezilýär. Mysal üçin, şu ýylyň 1-nji iýunynda Aşgabatda Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy tarapyndan yglan edilen «Biz — Arkadag Serdarly Watanyň bagtyýar nesilleri» atly döredijilik bäsleşiginiň jemi jemlenilip, ýeňijileri sylaglamak dabarasy geçirildi.

«Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» we beýleki milli maksatnamalarda, konsepsiýalarda, strategiýalarda göz öňünde tutulan wezipelere laýyklykda, Diýarymyzyň ähli şäherlerinde we obalarynda häzirki zaman bilim edaralary gurulýar, maksatnamalar, okuw kitaplary we gollanmalar kämilleşdirilýär, bilim bermegiň täze usullary, maglumat tehnologiýalary özleşdirilýär. Ýurdumyzda çagalaryň sagdyn, howpsuz, beden, ruhy taýdan sazlaşykly ösmekleri, ukyp-başarnyklaryny açmaklary üçin şertleri özünde jemleýän durmuş gurşawy kemala getirildi. Bilim özgertmeleri, uly möçberdäki döwlet maýa goýumlary bilim, saglygy goraýyş, sport ulgamlarynyň, ugurdaş düzümleriň ösdürilmegine gönükdirilendir.

Türkmenistanda 12 ýyllyk umumy orta bilime geçmek, sanly bilim ulgamyny ösdürmek, daşary ýurt dillerini, tebigy we takyk ylymlar boýunça dersleri okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýalary durmuşa geçirilýär. BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasy, Çagalar gaznasy bilen hyzmatdaşlyk ösdürilýär. Aziýa, Ýewropa, Amerika yklymlarynyň öňdebaryjy ylym-bilim merkezleri bilen gatnaşyklar ýola goýuldy. Ýokary bilimli hünärmenleri taýýarlamaga, bilim mümkinçiliklerini giňeltmäge we ynsanperwer gatnaşyklary berkitmäge gönükdirilen bilelikdäki taslamalar üstünlikli amala aşyrylýar. BMG-niň möhüm konwensiýalarynyň we teswirnamalarynyň birnäçesini, şol sanda halkara hukuk resminamalaryny tassyklap, eneligi we çagalygy goramagyň, çaganyň hukuklarynyň meseleleri bilen gönüden-göni baglanyşykly kanunçylyk namalaryny kabul edip, Türkmenistan bu ugurda öz üstüne alan borçnamalaryny yzygiderli ýerine ýetirýär we ösüp gelýän ýaş nesil üçin iň amatly ýaşaýyş şertlerini üpjün etmegiň meselelerini çözmäge jogapkärli çemeleşmäni görkezýär. Bu ugurdaky çäreleriň ählisi döwlet Baştutanymyzyň ýurdumyzyň ýaş raýatlarynyň abadançylygyny üpjün etmek meselelerine uly üns berýändigini subut edýär. Olar üçin ajaýyp bilim edaralary, sport we medeni-dynç alyş merkezleri gurulýar. Şu ýylyň 31-nji maýynda Balkan welaýatynyň Magtymguly etrabynda “Arkadagly nesiller” çagalar dynç alyş merkeziniň açylyş dabarasy boldy. Bu ýerde çagalaryň wagtyny şatlykly, işjeň, manyly geçirmekleri üçin ähli şertler döredilipdir.

Ýurdumyzyň paýtagtynda we welaýatlarda döwrebap enjamlar, interaktiw-multimedia tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrylan mekdebe çenli çagalar edaralarynyň we mekdepleriň, saglygy goraýyş edaralarynyň, çagalar we ýetginjekler üçin medeni merkezleriň, sport toplumlarynyň, dynç alyş merkezleriniň yzygiderli gurulýandygyny bellemek gerek.

Bedenterbiýe we sport hereketi ýyl-ýyldan giňeýär, ýokary ahlak gymmatlyklarynyň berkarar bolmagyna gönükdirilen terbiýeçilik, aň-bilim çäreleri alnyp barylýar. Şu ýylyň 1-nji iýunynda çagalar tennis festiwalynyň açylyş dabarasynyň bolmagy, Aziýanyň tennis federasiýasy (ATF) tarapyndan Aşgabat şäherindäki Olimpiýa şäherçesiniň Tennis toplumynyň «Tennis boýunça Aziýa sebitiniň okuw-türgenleşik merkezi» diýlip yglan edilendigi baradaky güwänamanyň gowşurylmagy munuň aýdyň güwäsidir. Festiwalyň geçirilmeginiň maksady çagalary we ýetginjekleri bedenterbiýe, sport bilen, şol sanda tennis bilen yzygiderli meşgullanmaga çekmekden, halkara sport hyzmatdaşlygyny ösdürmekden ybaratdyr. Türkmenistanyň Tennis federasiýasy sportuň bu görnüşi bilen meşgullanmaga dürli ýaşdaky adamlary çekmek boýunça uly işleri durmuşa geçirýär. Ýokary we ýörite orta okuw mekdepleriniň talyplarynyň arasynda, mekdebe çenli, mekdep ýaşly çagalaryň arasynda tennis boýunça yzygiderli geçirilýän ýaryşlar onuň köpçülikleýin häsiýete eýe bolmagyna ýardam edýär.

Bagtly çagalygyň ýurdy bolan Türkmenistanda ýaş nesliň saglygyny berkitmek meselesi döwletimiziň hemişelik üns merkezinde saklanýar. Häzirki wagtda Türkmenistanda enäniň we çaganyň saglygyny goramak boýunça “2021 — 2025-nji ýyllar üçin «Sagdyn ene — sagdyn çaga — sagdyn geljek» atly Milli strategiýa bu möhüm ugurdaky utgaşdyrylan işleriň binýady bolup hyzmat edýär. Ýurdumyzda ata-babalarymyzyň «Çaga — ömrüň dowamy», «Çaga — gol-ganatyň», «Çagany — ýaşdan, edebi — başdan», «Akylyň bahasy bolmaz, terbiýäniň — çägi» ýaly parasatly pähimlerinden ugur alnyp, maşgalany we eneligi goldamaga, köp çagalylygy höweslendirmäge döwlet derejesinde aýratyn ähmiýet berilýär. Şeýlelikde, ata-babalarymyzyň iň gowy zatlary çagalara bermek, olary aýratyn üns we söýgi bilen gurşap almak ýaly ajaýyp däpleri Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe mynasyp dowam etdirilýär.

Bagtyýar çagalaryň ýüzündäki şatlyk, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň durmuşa geçirýän, ýurdumyzyň ýaşajyk raýatlarynyň hemmetaraplaýyn sazlaşykly ösmeklerine, saglygyna hem-de abadançylygyna gönükdirilen döwlet syýasatynyň üstünliklere beslenýändiginiň anyk beýanydyr.

Türkmenistan parahatçylygy, howpsuzlygy, durnuklylygy pugtalandyrmaga, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmäge degişli sebit we halkara gün tertibindäki esasy meseleleriň deňeçer çözgütlerini işläp taýýarlamaga işjeň gatnaşýar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň geçen hepdede Astanada geçirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygynda öňe süren, häzirki döwrüň ýagdaýlaryndan ugur alyp, uzak möhletleýin geljege niýetlenen köptaraply halkara gatnaşyklary işjeňleşdirmäge gönükdirilen anyk başlangyçlary hem bu möhüm wezipeler bilen baglydyr.

5-nji awgustda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň we Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewiň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy. Döwlet Baştutanlary strategik häsiýete eýe bolan türkmen-gazak gatnaşyklarynyň ýokary derejesini bellediler. Ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary, hususan-da, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda, halkara giňişlikde özara hereketleri utgaşdyrmagyň meseleleri boýunça gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Bilelikdäki taslamalary, hususan-da, gaz, energetika pudaklarynda, üstaşyr ulag ulgamynda taslamalary durmuşa geçirmek meselesine aýratyn üns çekildi. Prezidentler Serdar Berdimuhamedow we Kasym-Žomart Tokaýew döwletara hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlarynyň biri bolan ulag ulgamyna aýratyn ähmiýet berip, ozal gazanylan ylalaşyklary amala aşyrmagyň wajypdygyny nygtadylar. Söhbetdeşligiň dowamynda Türkmenistanyň sebitiň ähli döwletleri bilen dost-doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklarynyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna berk ygrarlydygy tassyklanyldy.

9-njy awgustda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygyna gatnaşmak üçin Gazagystan Respublikasyna iş saparyny amala aşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz sammitde çykyş etmek bilen, ýokary derejedäki duşuşyklaryň bu formatyny döretmek başlangyjyny öňe süren Türkmenistanyň olaryň diňe maslahat beriş häsiýetine eýe, syýasy gatnaşyklar üçin berk düzgünleşdiriji kadalardan, amallardan azat meýdança bolmalydygyndan ugur alýandygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, syýasy, şeýle-de iş nukdaýnazaryndan, bu formatyň çäklerinde goşmaça düzümleri döretmegiň zerurlygynyň ýokdugy baradaky pikir beýan edildi. Konsultatiw duşuşyklara diňe Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň gatnaşmagy olaryň beýleki möhüm bölegi bolup durýar diýip, hormatly Prezidentimiz belledi. Munuň özi bäştaraplaýyn syýasy dialogyň, ilkinji nobatda, sebit meselelerine degişlidigi bilen şertlendirilendir. Şeýle çemeleşme bilelikdäki işiň ýokary netijeli bolmagyny üpjün eder, diňe Merkezi Aziýanyň bäş ýurduna degişli hyzmatdaşlyk meselelerine ünsi jemlemäge mümkinçilik berer.

Serhetlerdäki durnuklylyk, asudalyk sebitde howpsuzlygy üpjün etmegiň hökmany şerti bolup durýar. Şunda Owganystan ugry boýunça hyzmatdaşlyk göz öňünde tutulýar. Hormatly Prezidentimiz Merkezi Aziýa döwletleriniň syýasy-diplomatik, hukuk goraýjy we ýörite ulgamlardaky ylalaşykly hereketleriniň sebitde durnuklylygyň ýene-de bir möhüm ugrudygyny belledi. Türkmenistan daşary syýasat edaralarynyň täze wehimlere, sebitde durnuksyzlyga garşy durmak, maglumat giňişligini goramak, radikal, ekstremistik elementleriň sebite aralaşmak synanyşyklarynyň öňüni almak we aradan aýyrmak meselelerinde utgaşdyrylan çemeleşmeleri işläp taýýarlamak boýunça alyp barýan işleriniň işjeňleşdirilmegi ugrunda çykyş edýär. Şunda bäş ýurduň serhet, migrasiýa, gümrük we ýörite gulluklarynyň ýakyndan hem-de sazlaşykly işlemekleri üçin şertleriň döredilmegi wajyp hasaplanýar.

Döwlet Baştutanymyz ýakyn, özara bähbitli hyzmatdaşlyk arkaly ykdysady ösüşi gazanmagyň sebit gün tertibiniň ileri tutulýan ugry bolmagynda galýandygyny belledi. Şunda ulag-kommunikasiýalar ulgamyndaky gatnaşyklara esasy ornuň degişlidigi nygtaldy. Häzirki günde bu ulgam depginli ösýär, bäsdeşlik artýar, Ýewraziýada täze üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek boýunça işler alnyp barylýar. Geografik, logistik we beýleki artykmaçlyklary ulanmak arkaly sebitiň bu işlere öz wagtynda, netijeli gatnaşmagyny üpjün etmek Merkezi Aziýa döwletleriniň iň ýakyn geljekde umumy wezipesi bolmalydyr. Aziýa bilen Ýewropanyň arasynda ulag baglanyşygynyň güýçlendirilmegi ýurtlarymyzyň çäginde döwrebap logistikanyň döredilmegini, kanunlaryň sazlaşdyrylmagyny, özara gümrük, nyrh we beýleki ýeňillikleriň berilmegini göz öňünde tutýar.

Hormatly Prezidentimiz halkara energetika hyzmatdaşlygynda Merkezi Aziýa döwletleriniň eýeleýän orny barada aýdyp, bar bolan hem-de ýakynda dörediljek täze senagat, oba hojalyk kuwwatlyklaryny, infrastruktura desgalaryny, bilelikdäki önümçilik taslamalarynyň durmuşa geçirilmegini nazara almak bilen, Merkezi Aziýa döwletleriniň energiýa serişdelerine barha artýan zerurlyklaryny kanagatlandyrmagyň strategik maksatdygyny belledi. Söwdanyň giňeldilmegi, senagat taýdan goşulyşmak, kiçi we orta telekeçilik ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek ýaly ugurlar özara gatnaşyklaryň ileri tutulýan beýleki ugurlarynyň hatarynda kesgitlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlaryny şu ýylyň 11-nji oktýabrynda Türkmenistanda geçiriljek Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan «Döwürleriň hem-de medeniýetleriň özara baglanyşygy — häzirki zaman dünýäsiniň we ösüşiň binýady» atly halkara maslahata gatnaşmaga çagyrdy. Şunuň bilen baglylykda, bu çärä diňe bir Magtymgula sarpa goýmak hökmünde däl-de, giň hem-de özara hormat goýmak esasyndaky örän ähmiýetli we öz wagtynda guralýan halkara dialog, dünýäniň ykbaly, häzirki döwrüň ählumumy syýasy, durmuş-medeni, geoykdysady, ynsanperwer gatnaşyklarynyň ýagdaýyna, olaryň meýillerine, geljekki mümkinçiliklerine oňyn, döredijilikli çemeleşmeleri, garaýyşlary beýan etmek üçin netijeli forum hökmünde garalýandygy bellenildi. Arkadagly Gahryman Serdarymyz häzirki wagtda şeýle dialogyň aýratyn islege eýedigini nygtap, ýurdumyzyň Merkezi Aziýanyň doganlyk döwletleriniň garaýyşlarynyň şol maslahatda örän düýpli, giňişleýin beýan edilmegine, olaryň diňlenilmegine hem-de şol garaýyşlara düşünilmegine möhüm ähmiýet berýändigini aýtdy.

Sammitiň jemleri boýunça birnäçe resminama gol çekildi. Şolaryň hatarynda Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygynyň jemleri boýunça Bilelikdäki Beýannama, sebit kooperasiýasyny ösdürmegiň «Merkezi Aziýa — 2040» Konsepsiýasy hem-de Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Ş.M.Mirziýoýewi Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Hormat nyşany bilen sylaglamak hakynda Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygynyň Çözgüdi bar. Ýokary derejedäki bäştaraplaýyn duşuşygyň netijeleri boýunça 2025 — 2027-nji ýyllarda sebit hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça “Ýol kartasy” kabul edildi.

Soňra Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygy giňişleýin düzümde dowam etdi. Oňa hormatly myhmanlar hökmünde Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidenti Ilham Aliýew we BMG-niň Baş sekretarynyň Merkezi Aziýa boýunça Ýörite wekili, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy Kaha Imnadze gatnaşdy. Duşuşygyň barşynda dürli ulgamlarda özara bähbitli döwletara hyzmatdaşlygy ösdürmek, gatnaşyjy ýurtlaryň köptaraplaýyn meýdançalarda, BMG-niň we beýleki abraýly halkara guramalaryň çäklerinde netijeli gatnaşyklaryny has-da ilerletmek üçin giň mümkinçilikleriň bardygy bellenildi.

Duşuşyk tamamlanandan soňra, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýewi Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Hormat nyşany bilen sylaglamak dabarasy boldy.

Şol gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew we Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew bilen duşuşdy. Duşuşyklaryň barşynda goňşy ýurtlaryň ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn görnüşde üstünlikli ösdürilýän netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga ygrarlydyklary tassyklanyldy.

Hormatly Prezidentimiz Gazagystan Respublikasyna iş saparynyň maksatnamasyny tamamlap, paýtagtymyza gaýdyp geldi.

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygynyň öňüsyrasynda Astanada Merkezi Aziýa ýurtlarynyň daşary işler ministrleriniň maslahaty geçirildi. Onuň dowamynda sammitiň gün tertibine hem-de jemleýji resminamalaryň taslamalaryna garaldy. Maslahata gatnaşyjylar ileri tutulýan ugurlarda döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar, şu formatyň çäklerinde bilelikdäki işiň netijeleri, möhüm halkara we sebit meseleleri boýunça pikir alyşdylar. Şunda daşary syýasat edaralarynyň ugry boýunça ýola goýlan netijeli dialogy dowam etdirmegiň wajypdygy tassyklanyldy.

Ýurdumyzyň we Gazagystan Respublikasynyň resmi wekiliýetleriniň agzalarynyň arasynda geçirilen ikitaraplaýyn duşuşyklaryň dowamynda söwda-ykdysady, ulag-kommunikasiýa, energetika, senagat ýaly ulgamlarda, telekeçilik ugry boýunça özara hyzmatdaşlygyň geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy.

Geçen hepdäniň wakalaryna syny dowam etmek bilen, sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berkidilmegine möhüm ähmiýet berýän we ony giňden wagyz edýän türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň zähmet rugsady wagtynda paýtagtymyzyň demirgazygynda ýerleşýän Sport ulag merkezine barandygyny bellemek gerek. Gahryman Arkadagymyz bu ýerde türgenler üçin döredilen şertler, merkeziň ygtyýarynda bar bolan sport ulaglarynyň görnüşleri, olaryň tehniki aýratynlyklary bilen gyzyklandy. Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri sport ulaglarynyň biriniň tehniki mümkinçiliklerini synagdan geçirmek maksady bilen, merkeziň türgenleşik meýdançasynyň ýollary boýunça çylşyrymly öwrümleriň birnäçesini amala aşyrdy.

Hormatly Arkadagymyz häzirki döwürde sportuň bu görnüşi bilen gyzyklanýan ýaşlaryň sanynyň yzygiderli artýandygyny we ýaşaýyş toplumlarynyň ýanynda awtomobil sportuna degişli desgalaryň ýerleşmeginiň raýatlaryň rahatlygyny bozup biljekdigini nazara alyp, merkezi göçürmegiň maksadalaýyk boljakdygyny belledi.

Geçen hepdede Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşi tarapyndan taýýarlanylýan «Arkadagly ýaşlar» elektron žurnalynyň ýedinji sany okyjylara ýetirildi. Neşiriň täze sany Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Gazagystan Respublikasyna amala aşyran saparyna bagyşlanan «Ady dünýä dolan beýik Pyragy» atly makala bilen açylýar.

Fransiýanyň paýtagtynda geçýän Olimpiýa oýunlary baradaky makala hem-de Türkmenistanyň ýaşlaryndan düzülen wekiliýetiň Russiýanyň we Merkezi Aziýa sebitiniň ýaşlarynyň döredijilik festiwalyna gatnaşmagynyň dowamyndaky wakalary beýan edýän makala okyjylarda uly gyzyklanma döretse gerek. Mundan başga-da, žurnalda sanly tehnologiýalara, meşhur Aýal bagşy barada we ýurdumyzyň azyk howpsuzlygy babatda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek ugrundaky tagallalaryna bagyşlanan makalalar hödürlenilýär. Onda ýaş şahyrlaryň goşgulary hem ýerleşdirilipdir. Neşiriň täze sanyny «Türkmenmetbugat» mobil goşundysy we turkmenmetbugat.gov.tm web saýty arkaly ýükläp alyp bolýar.

Budapeştde geçirilen Türkmenistanyň Medeniýet günleriniň çäklerinde Wengriýanyň paýtagtynyň ilaty ýurdumyzyň muzeý gymmatlyklary, şekillendiriş we amaly-haşam sungaty, aýdymçylaryň, döredijilik toparlarynyň özboluşly ýerine ýetirijilik ussatlygy bilen tanyşmaga mümkinçilik aldy. Şeýle hem ýurdumyzyň wekiliýeti hun we türki halklaryň gadymy däp-dessurlaryny şöhlelendirýän gurultaý-festiwala, Magtymguly Pyragynyň ýadygärliginiň açylyş dabarasyna gatnaşdy. Türkmen edebiýatynyň nusgawy şahyryna bagyşlanyp geçirilýän çäreleriň maksady beýik söz ussadynyň şan-şöhratyny belende götermekden, dünýä jemgyýetçiligini Magtymguly Pyragynyň döredijiligi bilen has giňden tanyşdyrmakdan, onuň zehininiň çuňlugyny düşündirmekden, ynsanperwer hyzmatdaşlygy, halklaryň arasyndaky dostlukly gatnaşyklary, özara düşünişmegi pugtalandyrmakdan ybaratdyr. Munuň özi dünýäde parahatçylyk medeniýetini we ynanyşmagy dabaralandyrmagyň möhüm şertidir.

Gahryman Arkadagymyz 2022-nji ýylda Kazan şäherinde geçirilen “Russiýa — Yslam dünýäsi” strategik garaýyş toparynyň mejlisindäki çykyşynda Magtymgulynyň ýubileýiniň diňe bir dabaralar bilen çäklenmeli däldigini, medeni-ynsanperwer, ruhy, ylym-bilim ulgamlarynda döwletara hyzmatdaşlygyň täze tapgyryny kemala getirmek üçin başlangyç bolup hyzmat etmelidigini aýdypdy. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzda hem-de daşary ýurtlarda şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan ylmy maslahatlar, mowzuklaýyn duşuşyklar, sergiler, medeni çäreler yzygiderli geçirilýär. Watansöýüjilige, ynsanperwerlige, parahatçylyga, dost-doganlyga çagyrýan ajaýyp şygyrlaryny miras galdyran beýik söz ussadynyň hormatyna dünýäniň dürli künjeginde onuň heýkelleri bina edildi.

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Watanymyzy gülledip ösdürmäge, halkymyzyň abadançylygyny üpjün etmäge, halkara hyzmatdaşlygy giňeltmäge gönükdirilen döredijilikli strategiýasynyň üstünliklere beslenýändiginiň nobatdaky güwäsi boldy.

Aşgabat, 12-nji awgust. Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bilen Ýaponiýanyň Premýer-ministri Fumio Kisidanyň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy.

Söhbetdeşler mähirli salamlaşyp, türkmen-ýapon hyzmatdaşlygynyň aýry-aýry meselelerini ara alyp maslahatlaşmaga dörän mümkinçilige kanagatlanma bildirdiler.

Dostlukly ýurduň Hökümetiniň ýolbaşçysy telefon arkaly söhbetdeşligi geçirmek baradaky teklibi goldandygy üçin döwlet Baştutanymyza hoşallyk bildirdi hem-de Astana şäherinde 9-njy awgustda geçirilmegi meýilleşdirilen “Merkezi Aziýa — Ýaponiýa” dialogynyň birinji sammitiniň we ikitaraplaýyn duşuşygyň yza süýşürilmeginiň Ýaponiýada bolup geçen güýçli ýertitreme bilen baglydygyny aýdyp, göz öňünde tutulan bu çäreleriň yza süýşürilmeginiň düşünmek bilen kabul edilmegini haýyş etdi.

Öz gezeginde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ýaponiýada bolup geçen ýertitreme baradaky habary gynanç bilen kabul edendigini belläp, türkmen halkynyň adyndan we hut öz adyndan çuňňur gynanjyny, medet beriji sözlerini, şeýle hem ähli ejir çekenlere tiz wagtda sagalmaklary baradaky arzuwlaryny beýan etdi.

Döwlet Baştutanymyz Ýaponiýanyň Premýer-ministriniň kabul eden çözgüdine düşünmek bilen garaýandygyny belläp, ýurtlarymyzyň arasyndaky gatnaşyklary pugtalandyrmaga ýardam berjek ikitaraplaýyn gepleşikleri islendik amatly wagtda geçirmäge taýýardygyny aýtdy.

Fumio Kisida bu sözler üçin çuňňur hoşallygyny bildirip, ýokarda agzalan sammitiň we ikitaraplaýyn duşuşygyň ýakyn wagtda ýokary derejede guralmagy üçin ýapon tarapyndan ähli tagallalaryň ediljekdigine ynandyrdy.

Söhbetdeşligiň dowamynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmenistanyň Ýaponiýa bilen ýola goýlan hyzmatdaşlyga ýokary baha berýändigini hem-de ony ileri tutulýan ugurlaryň ählisi boýunça mundan beýläk-de ösdürmäge aýratyn ähmiýet berýändigini nygtady. Şunda ýurtlarymyzyň diňe ikitaraplaýyn esasda däl, eýsem, abraýly halkara guramalaryň, ilkinji nobatda, Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerinde-de ýakyndan hyzmatdaşlyk etmäge gyzyklanma bildirýändikleri tassyklanyldy.

Ýaponiýanyň Premýer-ministri hem ýola goýlan döwletara gatnaşyklaryň ýokary derejesini kanagatlanma bilen belläp, däp bolan gatnaşyklary ösdürmegiň, halkara guramalaryň çäklerindäki hyzmatdaşlygy giňeltmegiň zerurdygyny nygtady.

Söhbetdeşligiň dowamynda söwda-ykdysady ulgamdaky hyzmatdaşlyga möhüm ornuň degişlidigi bellenildi. Soňky ýyllarda amala aşyrylan bilelikdäki taslamalaryň we ýerine ýetirilen işleriň netijesinde ykdysady hyzmatdaşlyk strategik, uzak möhletleýin häsiýete eýe boldy. Türkmenistanda döredilen amatly maýa goýum ýagdaýy, bilelikdäki işiň toplanan oňyn tejribesi türkmen-ýapon gatnaşyklarynyň esasy ugry bolan söwda-ykdysady hyzmatdaşlyk üçin uly mümkinçilikleri açýar. Häzirki wagtda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk giň ugurlary, şol sanda senagat pudagyny, ulag-kommunikasiýa, ýangyç-energetika ulgamlaryny we beýleki ugurlary öz içine alýar.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow deňhukuklylyk, milli bähbitleri, iki ýurduň durmuş-ykdysady ösüşiniň ileri tutulýan wezipelerini nazara almak ýörelgeleri esasynda ýola goýulýan döwletara dialogyň ösdürilmeginiň wajypdygy barada aýdyp, Ýaponiýanyň Premýer-ministrini özi üçin islendik amatly wagtda Türkmenistana sapar bilen gelmäge çagyrdy.

Dostlukly ýurduň Hökümetiniň ýolbaşçysy çakylyk üçin hoşallyk bildirip, ýapon tarapynyň hem netijeli hyzmatdaşlygyň hemmetaraplaýyn pugtalandyrylmagyna gyzyklanma bildirýändigini we bilelikdäki işiň täze ugurlaryny kesgitlemek üçin Türkmenistanyň Prezidenti bilen ýakyn wagtda gepleşikleriň geçirilmegine sabyrsyzlyk bilen garaşýandygyny aýtdy.

Telefon arkaly söhbetdeşligiň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Ýaponiýanyň Premýer-ministri Fumio Kisida birek-birege berk jan saglyk, abadançylyk, jogapkärli döwlet işlerinde uly üstünlikleri, iki dostlukly ýurduň halklaryna bolsa parahatçylyk we rowaçlyk arzuw etdiler.

Astana, 9-njy awgust. Şu gün Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygyna gatnaşmak üçin Gazagystanyň paýtagtyna iş sapary bilen gelen hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu ýerde Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew bilen duşuşdy.

Iki goňşy ýurduň Baştutanlary birek-birek bilen mähirli salamlaşyp, Türkmenistanyň we Özbegistanyň Döwlet baýdaklarynyň öňünde surata düşdüler.

Duşuşygyň başynda Prezidentler ynanyşmak, deňhukuklylyk, özara bähbitlilik ýörelgelerine daýanýan däp bolan köpýyllyk hyzmatdaşlygyň häzirki ýagdaýyny we ony mundan beýläk-de ösdürmegiň geljegini ara alyp maslahatlaşmaga döredilen mümkinçilige kanagatlanma bildirdiler. Pursatdan peýdalanyp, döwlet Baştutanymyz özbek kärdeşine türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň mähirli salamyny ýetirdi hem-de ony ýokary sylag — Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Hormat nyşany bilen sylaglanylmagy bilen gutlady. Munuň özi Merkezi Aziýa döwletleriniň arasynda dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda Şawkat Mirziýoýewiň goşandyna berlen ýokary bahanyň nyşanydyr.

Özbegistanyň Prezidenti gutlaglar üçin çuňňur hoşallygyny beýan edip, netijeli döwletara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakda we hemmetaraplaýyn ösdürmekde Gahryman Arkadagymyzyň ägirt uly şahsy goşandyny belledi hem-de türkmen halkynyň Milli Liderine iň gowy arzuwlaryny beýan etdi.

Hormatly Prezidentimiz Türkmenistan bilen Özbegistan Respublikasynyň arasyndaky gatnaşyklaryň ösdürilmegine goşýan uly şahsy goşandy üçin Prezident Şawkat Mirziýoýewe minnetdarlyk bildirip, ýurtlarymyzyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň dürli ulgamlary, şol sanda ykdysadyýet, söwda, ulag, medeniýet ýaly möhüm ugurlary öz içine alýandygyny aýtdy.

Bellenilişi ýaly, şu ýylyň alty aýynyň jemleri boýunça Türkmenistan bilen Özbegistan Respublikasynyň arasyndaky haryt dolanyşygynyň möçberi, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 14 göterim artdy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni hyzmatdaşlyk boýunça hökümetara toparyň möhüm ornuny, onuň nobatdaky mejlisiniň şu ýylyň 15-16-njy iýulynda Daşkent şäherinde geçirilendigini belläp, Türkmen-özbek işewürler geňeşiniň üsti bilen işewür toparlaryň ugry boýunça gatnaşyklary işjeňleşdirmegi teklip etdi.

Özbegistanyň Prezidenti giň ugurlar, şol sanda oba hojalygy, elektroenergetika, nebitgaz toplumy, himiýa senagaty we beýleki pudaklar boýunça özbek-türkmen ykdysady hyzmatdaşlygynyň işjeň ösdürilýändigini kanagatlanma bilen belläp, öz nobatynda, iki döwletiň çäklerinde söwda öýleriniň açylmagynyň hem-de ykdysady forumlaryň geçirilmeginiň möhümdigini nygtady.

Hormatly Prezidentimiz ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň beýleki wajyp ugurlaryna degip geçmek bilen, Türkmenistan bilen Özbegistanyň Merkezi Aziýanyň, Hytaýyň, Ýewropanyň, Ýakyn we Orta Gündogaryň ulag ulgamlaryny birleşdirmek üçin zerur şertleri döretmek boýunça tagallalaryny birleşdirip biljekdiklerini aýdyp, ulag ulgamyna aýratyn ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, Pars aýlagyna hem-de Hazar deňzine çykalgasy bolan Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan ulag ugrunyň, Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portunyň mümkinçiliklerini peýdalanmagyň möhümdigi bellenildi. Döwlet Baştutanymyz Merkezi Aziýa — Ýakyn Gündogar ulag geçelgesiniň döredilmegini göz öňünde tutýan Aşgabat Ylalaşygyna ünsi çekdi. Energetika ulgamynda hem netijeli hyzmatdaşlyk ýola goýuldy.

Söhbetdeşler medeni-ynsanperwer ulgamda ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň üstünlikli ösdürilýändigini kanagatlanma bilen bellediler. Hormatly Prezidentimiz 2023-nji ýylyň oktýabrynda Özbegistanda Türkmenistanyň Medeniýet günleriniň geçirilendigini ýatladyp, türkmen tarapynyň şu ýyl ýurdumyzda Özbegistanyň Medeniýet günlerini geçirmäge taýýardygyny beýan etdi. Umumy pikire görä, medeni-ynsanperwer gatnaşyklar ähli döwürlerde hem halklary birleşdirip, dostlugyň we özara düşünişmegiň köprüsi bolup hyzmat edýär. Türkmen edebiýatynyň dünýäde ykrar edilen nusgawy şahyry, Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň giňden bellenilmegi hem munuň aýdyň güwäsidir. Mälim bolşy ýaly, bu şanly sene mynasybetli ýurdumyzda, şeýle hem daşary ýurtlarda, şol sanda Özbegistanda-da köp sanly dabaralar guralýar.

Prezident Şawkat Mirziýoýew şu ýylyň başynda beýik türkmen şahyrynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny Özbegistanda giňden bellemek hakynda Karara gol çekendigini aýdyp, Magtymguly Pyragynyň diňe bir türki halklaryň däl, eýsem, tutuş dünýä edebiýatynyň we medeniýetiniň taryhynda hem aýratyn orun eýeleýändigini belledi.

Pursatdan peýdalanyp, özbek Lideri hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy hem-de Gahryman Arkadagymyzy islendik amatly wagtda resmi sapar bilen Özbegistana gelmäge çagyrdy. Çakylyk minnetdarlyk bilen kabul edildi.

Duşuşygyň ahyrynda söhbetdeşler birek-birege berk jan saglyk, rowaçlyk, jogapkärli döwlet işlerinde uly üstünlikleri, iki ýurduň doganlyk halklaryna bolsa parahatçylyk, abadançylyk, gülläp ösüş arzuw etdiler.

Abraýly halkara guramalar bilen netijeli dialogyň, dürli formatlarda köptaraply hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanyp, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda yzygiderli durmuşa geçirilýän Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasat strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Netijeli hyzmatdaşlygy berkitmekde işjeň orny eýeleýän ýurdumyz sebitleýin we ählumumy gün tertibiniň wajyp meselelerini çözmek boýunça tagallalary birleşdirmäge gönükdirilen anyk teklipleri öňe sürýär. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» şygary astynda geçýän üstümizdäki ýylyň dowamynda bolup geçen wakalar hem muny aýdyňlygy bilen tassyklaýar.

Mart aýynyň başynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow üçünji Antalýa diplomatiýa forumyna gatnaşmak maksady bilen, Türkiýe Respublikasyna iş saparyny amala aşyrdy. Mälim bolşy ýaly, bu forum häzirki döwrüň möhüm meseleleri boýunça pikir alyşmak, hyzmatdaşlygyň umumy bähbitlere gabat gelýän täze, netijeli ugurlaryny işläp taýýarlamak üçin giň dialog meýdançasyny emele getirýär.

Gahryman Arkadagymyz öz çykyşynda Türkmenistanyň öňe sürýän başlangyçlary, şol sanda BMG-niň howandarlygynda Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky teklip hakynda aýratyn durup geçdi. Ýurdumyz bu strategiýany XXI asyrda döwletara we halkara gatnaşyklaryň gurluşy babatda garaýyşlaryň hem-de kadalaryň ulgamy, ony guramagyň guraly hökmünde görýär. Ýeri gelende ýatlasak, bu teklibi hormatly Prezidentimiz 2023-nji ýylyň sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda beýan etdi. Şunuň bilen baglylykda, bitaraplygyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň mümkinçilikleriniň bu wezipeleri ýerine ýetirmegiň esasy guraly bolup durýandygy bellenildi. Munuň özi ähli gatnaşyjylaryň bähbitlerini göz öňünde tutýan, howpsuz, durnukly ählumumy gurluşy kemala getirmäge gönükdirilen bitewi dialogy ýola goýmak üçin şertleri üpjün etmegiň aýrylmaz bölegidir.

Türkmen halkynyň Milli Lideri täze döwrüň meýilleri barada aýtmak bilen, olaryň birine — giň, köpugurly mümkinçiliklere eýe bolan geçiş ykdysadyýetli ýurtlaryň täsiriniň artýandygyna, olaryň dünýäniň häzirki gurluşyndaky esasy wakalara gatnaşygyna we Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmekdäki ornuna ünsi çekdi. Halk Maslahatynyň Başlygy energetika, ulag ulgamlaryny ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda belledi. Şeýle hem häzirki wagtda tutuş adamzadyň durmuşynda aýratyn howsala döredýän howanyň üýtgemegi meselesine üns çekildi. Türkmenistanyň BMG-niň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmek baradaky başlangyjy ýurdumyzyň bu meseleleri çözmäge jogapkärli çemeleşýändigini subut edýär.

Häzirki zaman diplomatiýasy barada durup geçmek bilen, türkmen halkynyň Milli Lideri onuň ýokary ynsanperwer ugra eýermelidigini belledi. Diplomatiýanyň wezipesi we manysy gepleşikleri geçirmekden, ylalaşygy gözlemekden, özara gatnaşyklaryň mäkäm köprülerini gurmakdan ybaratdyr. Türkmenistanyň tagallalary, ine, hut şu ugurlara gönükdirilendir diýip, Gahryman Arkadagymyz nygtady hem-de ýurdumyzyň Bitaraplyk hukuk ýagdaýyny, parahatçylyk dörediji döwlet hökmünde toplan tejribesini parahatçylygyň we adamzadyň sazlaşykly ösüşiniň bähbidine gönükdirip, bu işe öz goşandyny goşmaga hemişe taýýardygyny tassyklady.

Antalýa diplomatiýa forumynyň çäklerinde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilen Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdoganyň arasynda duşuşyk geçirildi. Gahryman Arkadagymyz we dostlukly ýurduň Baştutany iki doganlyk halkyň taryhyň dowamynda emele gelen umumylygyna esaslanýan, ähli ugurlar boýunça okgunly ösdürilýän döwletara dialogyň ýokary derejesini kanagatlanma bilen bellediler.

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň “Russiýa — Yslam dünýäsi: KazanForum — 2024” atly XV halkara ykdysady forumyna hormatly myhman hökmünde gatnaşmagy hem Türkmenistanyň daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen köpugurly meýdançalarda üstünlikli özara gatnaşyklary ýola goýýandygynyň ýene bir aýdyň güwäsi boldy. Gahryman Arkadagymyzyň şu ýylyň 15-16-njy maýynda Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasyna amala aşyran iş sapary Russiýa Federasiýasynyň iri sebitleri we Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletler bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmegiň ýolunda nobatdaky möhüm ädime öwrüldi. Ýeri gelende bellesek, 2022-nji ýylda Milli Liderimiz “Russiýa — Yslam dünýäsi: KazanForum” atly XIII halkara ykdysady forumyna hem hormatly myhman hökmünde gatnaşypdy. Şunuň bilen baglylykda, 2009-njy ýyldan bäri her ýyl geçirilýän bu wekilçilikli duşuşygyň işine Türkmenistanyň wekiliýetleriniň birnäçe gezek gatnaşandygyny aýtmak gerek.

Gahryman Arkadagymyz “Russiýa — Yslam dünýäsi” strategik garaýyş toparynyň mejlisinde çykyş edip, ählumumy parahatçylygy we howpsuzlygy berkitmäge, köpugurly döwletara hyzmatdaşlygy giňeltmäge, ýurtlaryňdyr halklaryň arasynda dostlukly, ynanyşykly gatnaşyklary pugtalandyrmaga gönükdirilen birnäçe başlangyçlary beýan etdi.

Ynsanperwer ulgamdaky hyzmatdaşlyk barada durup geçip, hormatly Arkadagymyz foruma gatnaşyjy ýurtlaryň şahyrlarynyň, filosoflarynyň öçmejek eserlerinde öz beýanyny tapan ýokary medeniýetiň, ahlak güýjüniň, çuňňur ruhy mazmunyň biziň umumy baýlygymyzdygyny nygtady. Şu ýyl Türkmenistanda we onuň çäklerinden daşarda beýik türkmen nusgawy şahyry, Gündogaryň akyldary Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy giňden bellenilýär. Russiýada, hususan-da, Moskwada, Tatarystan Respublikasynda, Sankt-Peterburgda, Astrahan oblastynda, yslam dünýäsiniň köp ýurtlarynda bu şanly senä bagyşlanan çäreler geçirilýär. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri Magtymgulynyň ýubileýiniň diňe bir dabaralar bilen çäklenmeli däldigini, medeni-ynsanperwer, ruhy, ylym-bilim ugurly döwletara hyzmatdaşlygyň täze tapgyryny kemala getirmek üçin başlangyç bolup hyzmat etmelidigini aýtdy.

Kazan şäherine iş saparynyň çäklerinde Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Russiýa Federasiýasynyň Tatarystan Respublikasynyň Baştutany Rustam Minnihanow hem-de Döwlet geňeşçisi Mintimer Şaýmiýew bilen duşuşyklary boldy. Duşuşyklaryň dowamynda dürli ugurlarda uly mümkinçiliklere eýe bolan ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ýokary derejesi we okgunly ösüş depgini bellenildi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri başga-da birnäçe ikitaraplaýyn duşuşyklary geçirdi. Gahryman Arkadagymyz RF-niň Tatarystan Respublikasynyň Baştutany bilen bilelikde forumyň çäklerinde ýaýbaňlandyrylan «Russia Halal EXPO» maýa goýum we infrastruktura taslamalarynyň sergisi bilen tanyşdy. Bu ýerde Türkmenistanyň milli pawilýony hem öz ornuny tapdy.

Halkara guramalar bilen hyzmatdaşlyk barada aýdylanda, Türki Döwletleriň Guramasy bilen ýola goýlan netijeli gatnaşyklary mysal hökmünde görkezmek bolar. Ýeri gelende bellesek, 2021-nji ýyldan bäri Türkmenistan TDG-de synçy derejesine eýedir. Şu ýylyň 12-nji martynda Aşgabatda TDG-niň Aksakgallar geňeşiniň 15-nji mejlisiniň geçirilmegi ýurdumyzyň bu guramanyň işine işjeň gatnaşýandygyny subut etdi. Bu mejlis we onuň çäklerinde bolan duşuşyk 2022-nji ýylyň aprelinden bäri TDG-niň Aksakgallar geňeşiniň agzasy bolan türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde geçirildi. Geňeşiň mejlisiniň ilkinji gezek TDG-de synçy derejesine eýe bolan döwletde guralandygy bellärliklidir. Türkmenistan ýokarda agzalan çäreleriň Aşgabatda geçirilmegi baradaky başlangyçlary öňe sürüpdi.

Gahryman Arkadagymyz öz çykyşynda Türki Döwletleriň Guramasynyň maslahat beriji edarasy bolan Aksakgallar geňeşiniň işi bilen baglanyşykly ýurdumyzyň garaýyşlaryny we tekliplerini beýan etdi. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri geňeşiň TDG-niň durmuş, medeni-ynsanperwer ugurlardaky işinde möhüm orun eýelemelidigini, döwlet derejesinde gazanylan çözgütleriň, ylalaşyklaryň ýerine ýetirilmegine ýardam bermelidigini belledi. Şeýle hem Halk Maslahatynyň Başlygy ýaşlary halklarymyzyň baý ruhy mirasynyň, ýokary ahlak gymmatlyklarynyň esasynda terbiýelemegi bilelikdäki işiň esasy wezipeleriniň hatarynda kesgitledi. Şular barada aýtmak bilen, Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň bu düzümiň çäginde ýakyndan hyzmatdaşlyk etmegi berk maksat edinýändigini tassyklady.

Şu ýylyň maýynda paýtagtymyzda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Hökümet Baştutanlarynyň Geňeşiniň nobatdaky mejlisi geçirildi. Bitarap Türkmenistan GDA-nyň assosirlenen agzasy bolmak bilen, Arkalaşygyň giňişliginde umumy abadançylygyň bähbitlerine laýyk gelýän deňhukukly, netijeli hyzmatdaşlyga ygrarlydygyny görkezýär. 24-nji maýda geçirilen mejlisiň netijeleri boýunça resminamalaryň birnäçesine, şol sanda Aşgabat şäherini «Arkalaşygyň täze sport mümkinçilikleriniň şäheri» diýip yglan etmek hakyndaky Çözgüde gol çekildi.

Mejlisiň öňüsyrasynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Arkalaşyga agza döwletleriň wekiliýet ýolbaşçylary bilen duşuşyklary boldy. Olarda taraplaryň netijeli gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmäge, bar bolan ägirt uly mümkinçilikleri durmuşa geçirmäge ygrarlydyklary tassyklanyldy.

Arkalaşygyň giňişliginde hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary we mümkinçilikleri 22-nji maýda döwlet Baştutanymyzyň we Gahryman Arkadagymyzyň Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Baş sekretary bilen geçiren duşuşyklarynyň hem esasy mazmunyny düzdi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu ýylyň iýulynda Gazagystan Respublikasynyň paýtagty Astana şäherinde geçirilen Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (ŞHG) sammitine hormatly myhman hökmünde gatnaşmagy Bitarap Türkmenistanyň ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde giň gerimli gatnaşyklara ygrarlydygynyň aýdyň güwäsi boldy. ŞHG bilen dialog ýurdumyzyň daşary gatnaşyklary giň geografik hem-de düzümleýin esasda diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmäge esaslanýan halkara hyzmatdaşlyk strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biridir.

Gahryman Arkadagymyz «ŞHG+» görnüşinde geçirilen sammitde eden çykyşynda Türkmenistanyň ŞHG-niň ýokary derejede geçirilýän mejlislerine hormatly myhman hökmünde indi birnäçe gezek gatnaşyp gelýändigini belledi. Munuň özi asylly däbe öwrüldi we şeýle dereje Türkmenistana hormat-sarpanyň nyşany, ýurdumyza bildirilýän ynamyň ýokary derejesiniň, ýakyn hyzmatdaşlygy ösdürmäge çalyşmagyň görkezijisi hökmünde kabul edilýär.

Çykyşynyň daşary syýasy bölegini teswirlemek bilen, türkmen halkynyň Milli Lideri Bitarap Türkmenistanyň esasy maksatlarynyň diňe parahatçylykly, durnukly, açyk-aýdyň ösüş bilen baglanyşyklydygyny nygtady. Muňa bolsa ýurdumyzyň parahatçylyk döredijilik gün tertibi boýunça umumy çemeleşmeleri hem-de utgaşykly garaýyşlary işläp taýýarlamak boýunça tagallalary birleşdirmäge gönükdirilen anyk başlangyçlary ýardam edýär.

Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň ŞHG bilen hyzmatdaşlyga berýän bahasynda özara ykdysady bähbitleriň sazlaşdyrylmagyndan we uzak möhletli hyzmatdaşlyk üçin bar bolan anyk mümkinçiliklerden ugur alýandygyny belledi. Ýewraziýa giňişligi egsilmez serişdelere, demografik kuwwata eýedir, ol okgunly ykdysady ösüşi, ajaýyp ylmy-tehnologik üstünlikleri görkezýär. Bu ýagdaýlar bilelikde Türkmenistan bilen Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ulag-kommunikasiýa, energetika ýaly strategik ulgamlarda netijeli gatnaşyklar üçin oňyn mümkinçilikleri açýar.

Türkmen halkynyň Milli Lideri söwdany, senagat kooperasiýasyny, oba hojalyk ulgamyny, “ýaşyl” gün tertibini, maglumat tehnologiýalaryny, kiçi we orta telekeçiligi çekmek bilen, geljegi uly serhetýaka, sebit işewürlik gatnaşyklaryny beýleki möhüm ugurlaryň hatarynda görkezdi. Şunuň bilen birlikde, Türkmenistan ŞHG bilen medeni-ynsanperwer, sport ulgamlarynda hyzmatdaşlygy giňeltmäge hem-de işjeňleşdirmäge çalyşýandygyny beýan edýär.

4-nji iýulda Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew bilen duşuşygy geçirildi. Duşuşygyň dowamynda döwletara hyzmatdaşlygyň giň meseleleri gyzyklanma bildirilip, ara alnyp maslahatlaşyldy. Onuň barşynda häzirki döwrüň ýagdaýlaryny, bar bolan mümkinçilikleri we geljek üçin meýilnamalary nazara almak bilen, hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary anyklaşdyryldy.

Saparyň çäklerinde türkmen halkynyň Milli Lideri Gündogaryň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň Astanada oturdylan ýadygärliginiň açylyş dabarasyna gatnaşdy. Ajaýyp söz ussadynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň halkara derejede baýram edilýän ýylynda geçirilen dabara iki doganlyk halkyň medeni we ruhy gatnaşyklarynyň asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýandygynyň aýdyň nyşany boldy.

Ýurdumyz daşary syýasat strategiýasyny durmuşa geçirmekde Birleşen Milletler Guramasy we onuň ýöriteleşdirilen düzümleri bilen netijeli dialogy ösdürmäge aýratyn ähmiýet berýär. Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň şu ýylyň iýulynda paýtagtymyza amala aşyran sapary möhüm waka boldy. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bilen iri halkara guramanyň ýolbaşçysynyň arasynda geçirilen gepleşikleriň dowamynda ýurdumyzyň BMG bilen köpugurly strategik hyzmatdaşlyga ygrarlydygy tassyklanyldy. Şeýle hem 2025-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň 80 ýyllygynyň we Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň 30 ýyllygynyň belleniljekdigi nygtaldy. Bu şanly seneler biri-biri bilen berk baglanyşykly bolup, ýurdumyz BMG-niň belent maksatlaryny durmuşa geçirmekde bilelikde tagalla etmäge taýýardyr. Şunda Türkmenistanyň başlangyjy boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2025-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan edendigini bellemek gerek.

Antoniu Guterrişiň nygtaýşy ýaly, Milletler Bileleşigi ýurdumyzyň parahatçylyk söýüjilikli syýasatyna, döwrüň möhüm meselelerini çözmek hem-de netijeli köpugurly hyzmatdaşlygy ýola goýmak boýunça başlangyçlaryna we jogapkärçilikli çemeleşmelerine ýokary baha berýär. Şunuň bilen baglylykda, häzirki zaman şertlerinde Türkmenistanyň Bitaraplyk hukuk ýagdaýynyň diňe bir Merkezi Aziýada däl, eýsem, bütin dünýäde-de howpsuzlygyň, durnuklylygyň esaslaryny berkitmegiň täsirli guraly hökmünde aýratyn ähmiýete eýedigine üns çekildi.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilen BMG-niň Baş sekretary Antoniu Guterrişiň arasynda geçirilen duşuşykda Türkmenistan bilen Birleşen Milletler Guramasynyň arasyndaky däp bolan özara gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmek meselesi boýunça pikir alyşmalar dowam etdirildi. Aşgabatda bolan gepleşikleriň netijeleriniň uzak möhletleýin hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga, oňa täze itergi bermäge, many-mazmun bilen baýlaşdyrmaga mümkinçilik berjekdigine ynam bildirildi.

Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen işjeň gatnaşyklary saklaýan Türkmenistan hyzmatdaşlygyň gerimini barha giňeldýär. Şunuň bilen baglylykda, şu ýylyň dowamynda beýleki iri halkara we sebit guramalarynyň ýolbaşçylarynyň ýurdumyza amala aşyran saparlaryny hem bellemek gerek. Şolaryň hatarynda Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (ÝHHG), BMG-niň ýöriteleşdirilen hökümetara edarasy bolan Bütindünýä Syýahatçylyk Guramasynyň, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň (GDA), Türki Döwletleriň Guramasynyň (TDG), Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ), Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG) Baş sekretarlarynyň saparlaryny görkezmek bolar.

Häzirki wagtda Türkmenistan bilen Ýewropa Bileleşiginiň arasyndaky gatnaşyklar hem okgunly ösdürilýär. Bilelikdäki toparyň işi, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň beýleki ugurlary boýunça alnyp barylýan işler, «Merkezi Aziýa — Ýewropa Bileleşigi» görnüşindäki hyzmatdaşlyk muňa gönüden-göni ýardam edýär. Şunuň bilen baglylykda, netijeli sebit we sebitara gatnaşyklary ösdürmekde täsirli meýdança hökmünde özüni tanadan “Merkezi Aziýa +...” görnüşindäki hyzmatdaşlygyň çäklerinde ýurdumyzyň başlangyçly orny eýeleýändigini bellemek gerek.

Şeýlelikde, halkara gatnaşyklaryň möhüm meselelerine yzygiderli we toplumlaýyn çemeleşmek bilen, Türkmenistan Durnukly ösüş maksatlaryny gazanmaga, sebit hem-de dünýä derejesinde parahatçylygyň, gülläp ösüşiň üpjün edilmegine saldamly goşant goşup, parahatçylyk döredijilik kuwwatyny ählumumy abadançylygyň bähbidine gönükdirýär.

Astana, 9-njy awgust. Şu gün Gazagystanyň paýtagtyna iş sapary bilen gelen hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew bilen duşuşdy. Duşuşyk iki ýurduň wekiliýet agzalarynyň gatnaşmagynda geçirildi.

Duşuşygyň öňüsyrasynda Prezidentler Serdar Berdimuhamedow we Kasym-Žomart Tokaýew Türkmenistanyň hem-de Gazagystan Respublikasynyň baýdaklarynyň öňünde surata düşdüler.

Dostlukly döwletiň Baştutany türkmen kärdeşini ýene-de bir gezek mähirli mübärekläp hem-de Astana gelmäge çakylygy kabul edendigi we Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygyna gatnaşandygy üçin hoşallyk bildirdi, şeýle-de ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň okgunly ösýändigini aýtdy.

Prezident Kasym-Žomart Tokaýew döwlet Baştutanymyza köpugurly döwletara gatnaşyklary pugtalandyrmaga çalyşýandygy üçin hoşallyk bildirip, söwda-ykdysady, ulag-logistika, energetika, senagat ulgamlarynda we beýleki geljegi uly ugurlarda özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny belledi. Ol däp bolan ynsanperwer ulgamdaky gatnaşyklar barada durup geçip hem-de şu ýylyň iýulynda Astanada beýik türkmen şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň ýadygärliginiň açylandygyny aýdyp, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyna bu dabara gatnaşandygy üçin hoşallyk sözlerini beýan etdi.

Pursatdan peýdalanyp, Gazagystan Respublikasynyň Baştutany Gahryman Arkadagymyza mähirli salamyny, hoşniýetli arzuwlaryny beýan etdi.

Hormatly Prezidentimiz mähirli kabul edendigi üçin minnetdarlyk bildirip, Prezident Kasym-Žomart Tokaýewe türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň mähirli salamyny we iň gowy arzuwlaryny ýetirdi.

Hormatly Prezidentimiz Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygynyň işine gatnaşmaga çakylygy üçin tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirip, bu duşuşygyň biziň halklarymyzyň bähbidine dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk, netijeli sebit hyzmatdaşlygynyň kepili bolmalydygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz şu günki sammitiň çäklerinde kabul edilen çözgütleriň sebitiň döwletleriniň özara bähbitli gatnaşyklaryny mundan beýläk-de giňeltmäge we çuňlaşdyrmaga ýardam etjekdigine ynam bildirdi.

Ikitaraplaýyn gatnaşyklar barada aýdylanda, hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň Gazagystan Respublikasy bilen hyzmatdaşlyga uly üns berýändigini belledi. Döwlet Baştutanymyz geçirilen duşuşyklaryň hyzmatdaşlygy ösdürmäge täze itergi berjekdigine, diňe bir sebit derejesinde däl, eýsem, köptaraplaýyn görnüşde-de döwletara gatnaşyklary giňeltmekde möhüm tapgyr boljakdygyna ynam bildirdi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň 10-11-nji oktýabrynda ýurdumyzda Gazagystan Respublikasynyň Prezidentiniň resmi saparyna hem-de onuň Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli guraljak halkara foruma gatnaşmagyna garaşylýandygyny nygtady.

Döwlet Baştutanymyz söwda-ykdysady gatnaşyklar meselesine geçip, ulag ulgamynyň ähmiýetine ünsi çekdi. Bu babatda deňiz portlarynyň kuwwatyndan peýdalanmak arkaly Hazarüsti ulag geçelgesiniň ugrunda bilelikdäki işleri güýçlendirmek teklip edilýär. Şunuň bilen birlikde, Gazagystan — Türkmenistan — Eýran demir ýolunyň mümkinçiliklerinden doly peýdalanmak, Hytaý — Gazagystan — Türkmenistan — Eýran ulag üstaşyr geçelgesini işjeňleşdirmek teklip edilýär.

Ykdysady hyzmatdaşlygyň beýleki bir ileri tutulýan ugry energetika bilen baglanyşyklydyr. Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, Gahryman Arkadagymyzyň gazak Lideri bilen duşuşygynyň barşynda gaz ulgamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň bu mesele boýunça gepleşiklere taýýardygyny ýene-de bir gezek nygtady. Şeýle-de elektroenergetika pudagynda hyzmatdaşlyk üçin uly mümkinçilikleriň bardygy bellenildi.

Medeni-ynsanperwer ulgam türkmen-gazak gatnaşyklarynyň aýrylmaz bölegi bolup durýar. Hormatly Prezidentimiz şular barada aýtmak bilen, şu ýylyň 25 — 27-nji iýunynda Gazagystan Respublikasynda Türkmenistanyň Medeniýet günleriniň geçirilendigine ünsi çekdi. Oktýabr aýynda bolsa ýurdumyzda Gazagystan Respublikasynyň Medeniýet günlerini guramak meýilleşdirilýär. Döwlet Baştutanymyz häzirki wagtda Aşgabat şäheriniň çäginde gazak şahyry we filosofy Abaý Kunanbaýewiň ýadygärligini oturtmak üçin ýer bölegini bermek boýunça degişli işleriň alnyp barylýandygyny aýtdy.

Duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň beýleki möhüm meseleleri barada-da gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy.

Duşuşygyň ahyrynda Prezidentler Serdar Berdimuhamedow we Kasym-Žomart Tokaýew türkmen-gazak hyzmatdaşlygynyň mundan beýläk-de yzygiderli pugtalandyryljakdygyna we giňeldiljekdigine ynam bildirip, birek-birege hem-de iki ýurduň doganlyk halklaryna iň gowy arzuwlaryny beýan etdiler.

Türkmenistanyň Prezidentiniň Kararyna laýyklykda, şu ýyl ýurdumyzda we daşary ýurtlarda Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy giňden bellenilýär. Munuň özi eserleri dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna giren beýik söz ussadynyň bahasyna ýetip bolmajak pähim-paýhas, döredijilik mirasyny öwrenmäge täze itergi berýär. Türki medeniýetiň halkara guramasynyň (TÜRKSOÝ) 2024-nji ýyly «Türki dünýäsiniň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragy ýyly» diýip yglan etmegi, şahyryň golýazmalar toplumynyň ÝUNESKO-nyň «Dünýäniň hakydasy» maksatnamasynyň halkara sanawyna girizilmegi, onuň doglan gününiň 300 ýyllygynyň 2024-2025-nji ýyllarda ÝUNESKO bilen bilelikde bellenilip geçiljek şanly seneleriň hataryna goşulmagy türkmeniň meşhur nusgawy şahyrynyň gymmatly mirasynyň halkara derejede ykrar edilýändiginiň güwäsidir.

Watanymyzy mundan beýläk-de ösdürmek, onuň şan-şöhratyny, halkara abraýyny artdyrmak, Magtymguly Pyragynyň ömür-döredijiligini öwrenmek, dünýäde wagyz etmek maksadyndan ugur alyp, şeýle hem Gahryman Arkadagymyzyň beýik şahyra bagyşlap ýazan goşgusy bilen adybir atlandyrylan şu ýyl “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” şygary astynda geçýär. Bu şygaryň many-mazmuny ildeşlerimiziň watançylyk ruhuny belende götermekden, ýaşlaryň mynasyp terbiýelenmegine ýardam etmekden, halkymyzy täze üstünliklere ruhlandyrmakdan ybaratdyr. Şunuň bilen baglylykda, şu ýyl ýurdumyzda köp sanly myhmanlaryň gatnaşmagynda birnäçe iri çäreleri geçirmek göz öňünde tutuldy. Geçen ýarym ýylda ýokary okuw mekdeplerinde halkara olimpiadalar, döredijilik we wagyz-nesihat çäreleri, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleriniň gatnaşmagynda brifingler, metbugat maslahatlary, sergiler, okuw, ylmy-amaly maslahatlar, aýdym-sazly dabaralar geçirildi. Beýik akyldaryň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli paýtagtymyzyň günortasynda Magtymgulynyň ýadygärliginiň we “Magtymguly Pyragy” medeni-seýilgäh toplumynyň açylyş dabarasy boldy.

2024-nji ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýlip yglan edilmegi hem-de Gündogaryň beýik şahyrynyň ýubileýi mynasybetli dürli çäreleriň diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, daşary döwletlerde-de geçirilýändigini bellemek gerek. Halkynyň parahat durmuşda ýaşamagyny arzuw eden dana Pyragy nesillere çuňňur paýhasa, arassa duýgulara ýugrulan ajaýyp şygyrlaryny miras galdyrypdyr. Onuň goşgularynda beýan edilýän we watansöýüjilige, ynsanperwerlige, parahatçylyga, dost-doganlyga çagyrýan çuňňur pikirler diňe bir türkmen halkynyň däl, eýsem, tutuş adamzadyň hem ruhy isleglerine laýyk gelýär. Hut şu ýörelgeler Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplygynyň mazmunyny emele getirip, türkmen diplomatiýasynyň dowamatlylygynyň çeşmesi bolmagyny dowam etdirýär. Şoňa görä, dostlukly ýurtlar Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli halkara çäreleriň geçirilmegine goşant goşup, olara işjeň gatnaşýarlar.

Şu ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda Türkmenistanyň Türkiýe Respublikasyndaky, Azerbaýjan Respublikasyndaky, Ukrainadaky, Özbegistan Respublikasyndaky, Gyrgyz Respublikasyndaky, Koreýa Respublikasyndaky, Gruziýadaky, Russiýa Federasiýasyndaky, Ermenistandaky, Rumyniýadaky, Gazagystan Respublikasyndaky, Eýran Yslam Respublikasyndaky, Ýaponiýadaky, Awstriýa Respublikasyndaky, Fransiýadaky, Birleşen Arap Emirliklerindäki, Beýik Britaniýadaky, Owganystandaky, Täjigistan Respublikasyndaky ilçihanalary we konsullyk edaralary “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylyna, beýik akyldaryň ýubileý senesine bagyşlanan halkara ylmy maslahatlary, ýokary okuw mekdeplerinde umumy sapaklary, mowzuklaýyn duşuşyklary, brifingleri, “tegelek stol” maslahatlaryny, kino görkezilişlerini, sergileri, konsertleri geçirdi. Hususan-da, 5-nji ýanwarda Türkmenistanyň Türkiýe Respublikasyndaky ilçihanasy tarapyndan guralan halkara ylmy maslahatda Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň giňden baýram edilmeginiň Gündogaryň beýik akyldar şahyrynyň döredijiliginiň dünýä derejesinde ykrar edilýändiginiň nyşanydygy nygtaldy.

16-njy ýanwarda Türkmenistanyň Azerbaýjan Respublikasyndaky ilçihanasynda geçirilen duşuşyk Oguz han adyndaky «Türkmenfilm» birleşigi tarapyndan Baku şäherinde surata düşürilen «Hakyň guly — Magtymguly» atly dokumental filmiň görkezilmegi bilen tamamlandy.

23-nji ýanwarda Türkmenistanyň Gruziýadaky ilçihanasynda 2024-nji ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly şygaryna bagyşlanyp, «tegelek stoluň» başyndaky duşuşyk geçirildi. Duşuşyga gatnaşyjylar diňe bir türkmen edebiýatyny däl, eýsem, dünýä edebiýatyny hem belende göteren ajaýyp söz ussady Magtymguly Pyragynyň ýubileýine bagyşlanan çäreleriň onuň baý edebi mirasynyň mundan beýläk-de öwrenilmegine we giňden wagyz edilmegine goşant goşjakdygyny aýratyn bellediler. Şeýle hem şol gün Türkmenistanyň Ukrainadaky ilçihanasynda dabaraly çäre geçirildi. Onuň dowamynda Gahryman Arkadagymyzyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» atly goşgusy, şeýle hem türkmen we ukrain dillerinde Magtymgulynyň goşgulary okaldy, olaryň esasynda döredilen aýdym-sazly çykyşlar ýerine ýetirildi. Çärä gatnaşyjylara şahyryň durmuş ýoly barada gürrüň berýän «Magtymguly» atly film görkezildi.

Türkmenistanyň Ukrainadaky ilçihanasy tarapyndan dabaraly ýagdaýda Kiýewdäki Magtymguly adyndaky muzeýe Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi tarapyndan iberilen türkmen milli medeni mirasynyň gymmatlyklary we dürli dillerdäki kitaplar gowşuryldy.

25-nji ýanwarda Türkmenistanyň Özbegistan Respublikasyndaky hem-de Gyrgyz Respublikasyndaky ilçihanalarynda mowzuklaýyn brifingler geçirildi. Olara gatnaşyjylar Magtymguly Pyragynyň dünýä medeniýetiniň genji-hazynasynyň aýrylmaz bölegine öwrülen döredijilik mirasynyň aýratyn ähmiýetini bellediler.

29-njy ýanwarda Türkmenistanyň Rumyniýadaky ilçihanasynda geçirilen duşuşykda Magtymguly Pyragynyň döredijiliginiň häzirki wagtda dünýäde giňden meşhurdygy, onuň ajaýyp goşgularynyň dünýäniň onlarça diline, şol sanda rumyn diline-de terjime edilendigi nygtaldy.

30-njy ýanwarda Türkmenistanyň Russiýa Federasiýasyndaky ilçihanasy Moskwa şäherinde türkmen nusgawy şahyry, Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygy bilen baglanyşykly ýylyň şygaryna bagyşlanan «tegelek stol» maslahatyny gurady. Onda Magtymgulynyň häzirki güne çenli ahlaklylygyň we watançylygyň çeşmesi, ýaş nesli terbiýelemekde deňi-taýy bolmadyk bilim mekdebi bolup durýan eserleriniň ähmiýeti barada aýratyn bellenildi. Çäräniň dowamynda Türkmenistanyň täze taryhy döwürde gazananlary barada gürrüň berýän wideoşekiller görkezildi, şeýle hem Russiýanyň ýokary okuw mekdeplerinde bilim alýan türkmen talyplarynyň ýerine ýetirmeklerinde Magtymguly Pyragynyň watançylyk mazmunly goşgulary okaldy.

3-nji fewralda Türkmenistanyň Koreýa Respublikasyndaky ilçihanasynda 2024-nji ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly şygaryna bagyşlanyp geçirilen duşuşykda beýik şahyr we akyldar Magtymguly Pyragynyň adamzady jebislige, ynsanperwerlige çagyrýan edebi mirasynyň dünýä edebiýatynda we medeniýetinde eýeleýän uly ornuna üns çekildi.

8-nji fewralda Türkmenistanyň Russiýa Federasiýasyndaky ilçihanasy Sankt-Peterburg şäherinde türkmen edebiýatynyň nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygy mynasybetli duşuşyk gurady. Onda ýakyn wagtda geçiriljek möhüm halkara çäreleriň hatarynda Sankt-Peterburgda Magtymgulynyň ýadygärliginiň açylmagynyň, Moskwa, Kazan, Astrahan, Woronež we beýleki şäherlerde halkara ylmy maslahatlaryň, «tegelek stol» duşuşyklarynyň geçirilmeginiň meýilleşdirilendigi bellenildi.

13-14-nji fewralda Ermenistanyň paýtagty Ýerewan şäherinde 2024-nji ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýlip yglan edilmegine, şeýle hem akyldar şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan surat sergisi geçirildi. Ol Türkmenistanyň Ermenistan Respublikasyndaky ilçihanasy tarapyndan Ermenistanyň Suratkeşler birleşigi bilen bilelikde guraldy.

15 — 25-nji fewralda Türkmenistanyň ilçihanasynyň guramagynda Rumyniýanyň Milli kitaphanasynda «Magtymguly Pyragy — türkmen danasy, dünýäniň akyldary we şahyry» ady bilen geçirilen halkara maslahatyň hem-de serginiň dowamynda Rumyniýanyň Milli telewideniýesi tarapyndan türkmen şahyrynyň ömür we döredijilik ýoly, Watanymyzyň gazanan üstünlikleri barada taýýarlanan wideoşekiller görkezildi. Şeýle hem talyplar beýik nusgawy şahyryň goşgularyny dürli dillerde okadylar.

20-nji fewralda Ýerewan döwlet uniwersitetiniň Gündogary öwreniş fakultetiniň talyplary üçin “Magtymgulynyň filosofik mirasy Türkmenistanyň daşary syýasat doktrinasynyň esasydyr” atly okuw sapagynda şahyryň goşgularynda jebislige, dost-doganlyga, milli däp-dessurlara, ruhy gymmatlyklara hormat goýmaga, ynsanperwer, watansöýüji, adalatly bolmaga çagyrylýandygy bellenildi.

23-nji fewralda Türkmenistanyň Gazagystan Respublikasynyň Aktau şäherindäki konsullygynda şu ýylyň “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” şygaryna we şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan brifing geçirildi.

Beýik akyldaryň 300 ýyllyk ýubileýini baýram etmegiň çäklerinde 26-njy fewralda Türkmenistanyň BMG-niň Ženewadaky edarasynyň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy tarapyndan Magtymgulynyň ömri we döredijiligi barada giňişleýin gürrüň berýän, internet neşirine göni baglanyşygy özünde jemleýän QR-kodly banner Milletler Köşgünde ýerleşdirildi.

4-nji martda Türkmenistanyň Ukrainadaky ilçihanasy Magtymguly adyndaky kitaphana (Kiýew şäherinde 1969-njy ýylda esaslandyrylan) bilen bilelikde, “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ady bilen ýörite çäre gurady. Kiýewiň orta we çagalar sazçylyk mekdepleriniň okuwçylarydyr mugallymlary, aýdym-saz toparlary Magtymgulynyň, Mollanepesiň sözlerine aýdym-sazly çykyşlary ýerine ýetirdiler hem-de türkmen, ukrain dillerinde goşgulary okadylar.

11-nji martda Ýerewan döwlet uniwersitetinde halkara ylmy-usuly maslahat we çeper okaýyşlar, 12-nji martda bolsa bu ýokary okuw mekdebinde Magtymguly Pyragynyň döredijiligine bagyşlanan umumy sapak geçirildi.

12-nji we 16-njy martda Türkmenistanyň Eýran Yslam Respublikasyndaky ilçihanasy Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Medeniýet instituty bilen hyzmatdaşlykda Tähran şäherinde beýik akyldar şahyryň doglan güni mynasybetli dabaraly çäre hem-de sergi gurady.

13-nji martda Türkmenistanyň Awstriýa Respublikasyndaky ilçihanasynyň guramagynda Wenanyň diplomatik akademiýasynda “Magtymguly Pyragynyň mirasy we Ýewropada türkmen medeniýeti” atly halkara ylmy maslahat geçirildi.

Magtymgulynyň 300 ýyllyk ýubileýini halkara derejede dabaralandyrmak maksady bilen, Türkmenistanyň Ýaponiýadaky ilçihanasynyň başlangyjy boýunça 15-nji martda Sukuba uniwersitetinde we Higaşiosaka orta mekdebinde bilim ugurly çäreleriň toplumy hem-de sergi ýaýbaňlandyryldy.

19-njy martda Türkmenistanyň BMG-niň Ženewadaky edarasynyň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy Milletler Köşgünde Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan medeni çäre gurady. Onuň çäklerinde, şahyryň durmuş ýoly baradaky wideoşekiller görkezildi, milli amaly-haşam sungatynyň sergisi boldy.

Magtymgulynyň üç asyrlyk ýubileý senesi mynasybetli 20-nji martda Türkmenistanyň Koreýa Respublikasyndaky ilçihanasy tarapyndan Singapuryň dolandyryşy ösdürmek institutynyň talyplary üçin umumy sapak guraldy.

20-nji martda Türkmenistanyň Hytaý Halk Respublikasyndaky ilçihanasy tarapyndan Pekin şäherinde 2024-nji ýylyň “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýyly diýlip atlandyrylmagy we türkmeniň beýik akyldarynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli dabaraly kabul edişlik guraldy.

21-nji martda “Russiýanyň Ýazyjylar birleşigi” bütinrussiýa jemgyýetçilik guramasynyň Lipesk oblast guramasy hem-de Russiýa Federasiýasynyň Prezidentiniň ýanyndaky Halk hojalygy we döwlet gullugy akademiýasy bilen bilelikde, Türkmenistanyň bu ýurtdaky ilçihanasynyň ýardam bermeginde, sanly ulgam arkaly “Magtymguly Pyragynyň rus edebiýatyna täsiri” atly halkara ylmy maslahat guraldy. Şol gün Türkmenistanyň Fransiýadaky ilçihanasy Mezon-Laffit şäherinde Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli döredijilik çäresini geçirdi.

Şahyryň ýubileýini baýram etmegiň çäklerinde, şu ýylyň aprel — iýun aýlarynda Türkmenistanyň ABŞ-daky ilçihanasy ýurdumyzyň BMG-niň ýanyndaky hemişelik wekilhanasy bilen bilelikde Waşington şäherinde medeni-sport çärelerini — edebiýat agşamyny, sergileri, poçta markasynyň tanyşdyrylyş dabarasyny, küşt we futbol ýaryşlaryny, köpçülikleýin welosipedli ýörişi gurady.

Ýurdumyzyň daşary döwletlerdäki diplomatik wekilhanalarynyň guramagynda Rumyniýada, Ermenistanda, Beýik Britaniýada, Pakistan Yslam Respublikasynda, Saud Arabystany Patyşalygynda, Gruziýada, Birleşen Arap Emirliklerinde, Russiýada, Germaniýa Federatiw Respublikasynda, Gazagystanda, Fransiýada we Hindistanda sport çäreleri geçirildi.

Maý — iýun aýlarynda, Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet güni mynasybetli, Türkmenistanyň Türkiýedäki, Ukrainadaky ilçihanalary şahyryň ýadygärliklerine gül goýmak dabaralaryny gurady. Hususan-da, dabaraly çäreler Türkiýäniň Ýozgat şäherindäki “Çopanoglu” merkezi seýilgähinde, Ankaradaky “Türkmenistan” seýilgähinde hem-de Kiýewde ýaýbaňlandyryldy.

Mälim bolşy ýaly, Russiýada, Türkiýede, Eýranda, Özbegistanda, Ukrainada we beýleki ýurtlarda, şol sanda Russiýanyň Stawropol ülkesiniň Blagodarnensk raýonyndaky türkmenleriň ýaşaýan Edelbaý obasynda, Astrahanda, Kiýewde, Özbegistanyň Daşkent we Hywa şäherlerinde türkmen halkynyň nusgawy şahyrynyň hormatyna ýadygärlikler bina edildi. 4-nji iýulda bolsa Magtymguly Pyragynyň Gazagystan Respublikasynyň Astana şäherinde oturdylan ýadygärliginiň açylyş dabarasy boldy.

13-14-nji iýulda Türkmenistanyň Kazan şäherindäki baş konsullygy tarapyndan beýik şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygyna bagyşlanan baýramçylyk çäreleri, türkmen milli tagamlaryny taýýarlamak boýunça ussatlyk sapaklary geçirildi.

Türkmenistanyň daşary syýasatynyň binýatlaýyn esasynyň Magtymgulynyň öz döwründe öňe süren pikirleri we eden arzuwlary bilen sazlaşýandygyny bellemek möhümdir. Onuň arzuwlary Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzda durmuşa geçirilýän özgertmeler netijesinde myrat tapýar.

Şeýlelikde, türkmen edebiýatynyň nusgawy şahyryna bagyşlanyp geçirilýän çäreleriň maksady beýik söz ussadynyň şan-şöhratyny belende götermekden, dünýä jemgyýetçiligini Magtymguly Pyragynyň döredijiligi bilen has giňden tanyşdyrmakdan, onuň zehininiň çuňlugyny düşündirmekden, ynsanperwer hyzmatdaşlygy, halklaryň arasyndaky dostlukly gatnaşyklary, özara düşünişmegi pugtalandyrmakdan ybaratdyr. Munuň özi dünýäde parahatçylyk medeniýetini we ynanyşmagy dabaralandyrmagyň möhüm şertidir.

Türkmenistanyň söwda syýasaty ýurduň ykdysady ösüşiniň we daşary syýasy gatnaşyklarynyň möhüm şertleriniň biridir. Içerki bazardaky söwda dolanyşygynyň ösüşi söwda pudagynyň öňünde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilýändiginiň, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ilatyň abadançylygynyň we durmuş derejesiniň ýokarlanýandygynyň güwäsidir.

12-nji iýulda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow içerki bazaryň azyk we beýleki zerur harytlar bilen üpjünçiligini gowulandyrmak üçin söwda toplumynyň önümçilik kuwwatyny doly peýdalanmagyň zerurdygyny nygtady. Şunuň bilen birlikde, dokma önümleriniň hilini, möçberini, daşarky bazarda bäsdeşlige ukyplylygyny artdyrmak babatda toplumlaýyn çäreleri görmek, dokma, haly we haly önümleriniň elektron söwdalaryny guramak üçin bu işe sanly ulgamy ornaşdyrmak boýunça zerur çäreleri görmek babatda tabşyryklar berildi. Ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda hususy bölegiň işini giňeltmek boýunça çäreleri dowam etdirmek barada aýtmak bilen, döwlet Baştutanymyz Döwlet haryt-çig mal biržasynyň, Söwda-senagat edarasynyň işini has netijeli guramagy tabşyrdy. Mundan başga-da, hormatly Prezidentimiz ýurdumyzda öndürilýän önümleri mahabatlandyrmak, daşary döwletlerde söwda öýlerini açmak meseleleriniň üstünde işlemegiň wajypdygyna ünsi çekdi.

Şu ýylyň ýanwar — iýun aýlarynyň makroykdysady görkezijileri söwda pudagynyň durnukly ösüşiniň güwäsidir. Hususan-da, şu ýylyň alty aýynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi boýunça söwda dolanyşygynyň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 103,1 göterime, önüm öndürmegiň ösüş depgini bolsa 104,5 göterime barabar boldy. Häzirki wagtda bu ministrlik ýurdumyzyň önüm öndürijilerinden, zerur bolan halatynda, daşary ýurtly önüm öndürijilerden ilatyň isleglerini kanagatlandyrmak üçin harytlaryň gerek bolan möçberini satyn almak boýunça degişli işleri alyp barýar. Döwlet Baştutanymyzyň görkezmelerine laýyklykda, azyk bolçulygyny üpjün etmäge, ýokary hilli import harytlarynyň getirilmegine, milli kärhanalar tarapyndan öndürilýän önümleriň hasabyna olaryň möçberiniň azaldylmagyna, daşary döwletlere iberilýän önümleriň möçberiniň artdyrylmagyna, bazarlarda, söwda nokatlarynda kadalaryň berjaý edilişine pugta gözegçilik ýola goýulýar.

Içerki bazary zerur önümler bilen üpjün etmek, halkyň sarp edýän harytlarynyň öndürilýän mukdarlaryny artdyrmak boýunça alnyp barylýan işler bilen bir hatarda, ýeňil we azyk senagatynyň önümçilik kuwwatlyklary berkidilýär, hyzmatlar, söwda ulgamynyň ösdürilmegine iri maýa goýum serişdeleri gönükdirilýär. Ýurdumyzyň ähli künjeklerinde gurlan köp sanly döwrebap söwda merkezleri, dükanlar, bazarlar, jemgyýetçilik iýmiti kärhanalary ilata, daşary ýurtly myhmanlara hödürlenilýän hyzmatlaryň ýokary hilini üpjün edýär. Bölek we lomaý söwdanyň täze görnüşleri işjeň ösdürilýär, dürli söwda toplumlary, iri söwda-dynç alyş we hyzmat merkezleri gurulýar. Munuň özi hususy pudagyň maýa goýum ýagdaýynyň ösýändigini, raýatlaryň girdejileriniň artýandygyny subut edýär.

Şu ýylyň martynda paýtagtymyzda açylan «Arkaç» söwda-dynç alyş merkezi hem şeýle desgalaryň biridir. Bu desga «Ussat» hususy kärhanasynyň hünärmenleri tarapyndan häzirki zaman inženerçilik-tehniki çözgütlerine laýyklykda, ekologik taýdan arassa gurluşyk serişdelerini ulanmak arkaly bina edildi. Umumy meýdany 4,7 gektara deň bolan çäkde ýerleşýän işewürlik merkezli, ýerasty awtoduralgaly söwda-dynç alyş merkezi köpugurly desgalary, merkezde ýerleşýän üç gatly binasy bilen bitewi binagärlik sazlaşygyny özünde jemleýär. Bu ýerde köp sanly dükanlardan başga-da, oýun meýdançalary, kinozallar, oýun awtomatly çagalar dynç alyş şäherjigi, gözellik salony, fitnes zaly, dermanhana, restoranlar, kafe, toý mekany we beýlekiler myhmanlara hyzmat edýär. Dükanlaryň tekjelerinde ýuwujy serişdeleriň, şampunlaryň, çygly süpürgiçleriň, başga-da köp sanly harytlaryň dürli görnüşleri ýerleşdirilipdir. Olaryň önümçiligi ýurdumyzyň telekeçileri tarapyndan üstünlikli özleşdirildi. Bu harytlar ozal daşary ýurtlardan getirilýärdi. Häzirki wagtda olar elýeterli bahasy, ekologik taýdan arassalygy babatda alyjylaryň uly islegine eýe bolýar.

Söwda merkeziniň dükanlarynda hödürlenilýän harytlary synlap, soňky ýyllarda hususy telekeçiligiň önümçilik kuwwatlyklarynyň has-da ýokarlanandygyna, telekeçilik düzümleriniň döwrebap tehnologiýalar arkaly senagat taýdan ýokary derejelere ýetendigine göz ýetirmek bolýar. Bu aýdylanlar dürli bezeg görnüşlerinde we nusgada öndürilen hojalyk elektronika harytlarynyň, öýde ulanylýan enjamlaryň önümçiligine hem degişlidir.

Sanly tehnologiýalaryň ýurdumyzda ykdysady ösüşi gazanmakda möhüm ähmiýete eýedigini bellemek gerek. Häzirki wagtda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň degişli Konsepsiýasy ähli döwlet maksatnamalary we taslamalary bilen sazlaşykly utgaşýar. Milli ykdysadyýetiň beýleki pudaklarynda bolşy ýaly, söwda ulgamynda-da lomaý we bölek satuw ulgamlaryny dolandyrmak boýunça sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak üçin hukuk binýady döredildi. “Alyjylaryň hukuklaryny goramak hakynda”, “Söwda işi hakynda”, “Türkmenistanda Internet ulgamynyň we internet-hyzmatlarynyň ösüşini hukuk taýdan kadalaşdyrmak hakynda” Türkmenistanyň Kanunlarynyň esasynda Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi tarapyndan Harytlary uzak aralykdan ýerlemegiň Düzgünnamasy işlenip taýýarlanyldy hem-de ornaşdyryldy. Oňa uzak aralykdan söwdany ýola goýmak, şol sanda harytlary mahabatlandyrmak, şertnamalary baglaşmak, harytlary sarp edijilere eltip bermegiň tertibi boýunça umumy düzgünler girizildi.

Aşgabatda döwlet söwda kärhanalaryny sanlylaşdyrmak boýunça meýilnamalaryň durmuşa geçirilmeginde Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrliginiň “Kompýuter tehnologiýalary merkezi” tarapyndan esaslandyrylan “Agzybirlik tilsimaty” kärhanasynyň hünärmenleri “Hengsheng Lianhua Investment Management Co., Ltd.” hem-de “Tongfang Hongkong Limited” ýaly öňdebaryjy hytaý kompaniýalary bilen bilelikde işleýärler. “Agzybirlik tilsimaty” haryt nyşany astynda öndürilýän enjamlar, şol sanda sensor ekranly kompýuterler, çek-printerler, ştrih-kod printerleri, skanerler söwdanyň guralyşyna awtomatik ýagdaýda gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär.

Dokma senagaty ministrliginiň düzüminde ýokary tehnologiýaly önümçilik desgalaryny döretmek, ýerli çig maldan öndürilýän bäsdeşlige ukyply önümleriň görnüşlerini, möçberini artdyrmak boýunça görülýän çäreler milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyrmak, innowasiýalary giňden ornaşdyrmak babatda giň gerimli işleriň ýerine ýetirilýändigine şaýatlyk edýär. Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde beýan edilen görkezijilere laýyklykda, Dokma senagaty ministrliginiň kärhanalarynda taýýarlanan önümleriň, şol sanda nah ýüplügiň, matalaryň önümçiliginiň ösüş depgini, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, degişlilikde, 133,5 we 122 göterime deň boldy. Tikin, trikotaž önümlerini öndürmegiň ösüş depgini 104,4 göterime, gön önümçiliginiň ösüşi bolsa 118 göterime ýetdi. “Türkmenhaly” döwlet birleşiginiň kärhanalarynda haly önümçiliginiň meýilnamasy 101,3 göterim ýerine ýetirildi.

Ösen we netijeli söwda ulgamy haryt iberijilere, önüm öndürijilere hil babatda ýokary talaplary bildirip, sarp edijilere ýetirilýän önümleriň hiline gözegçilik edýän ulgama gatnaşyjy bolup çykyş edýär. Şeýlelikde, ol döwletiň ilatyň saglygyny goramak boýunça tagallalaryna saldamly goşant goşýar. Häzirki wagtda ştrih-kodlar bilen bellemek ulgamyny ornaşdyrmak boýunça uly işler alnyp barylýar. Diýarymyzyň önüm öndürijileri tarapyndan çykarylýan harytlyk önümleriň onlarça müň görnüşine eýýäm degişli nyşan dakyldy. Türkmenistanyň GSI halkara ulgamyna goşulmagy hem ýurdumyzyň halkara söwda-ykdysady hyzmatdaşlygynyň ygtybarly we jogapkärli gatnaşyjysy hökmünde ykrar edilýändigini görkezýär. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýokary hilli türkmen harytlarynyň önümçiliginiň möçberiniň, olara bolan islegiň artýandygyny göz öňünde tutsak, önümler üçin ştrih kodlaşdyryş ulgamynyň ornaşdyrylmagy bilen, söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek, eksport ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak, harytlaryň görnüşlerini köpeltmek üçin täze mümkinçilikler açylýar.

Bazar ykdysadyýetine geçilen döwürden bäri Türkmenistanda söwdanyň haryt biržasy ýaly görnüşi ösüp başlady. Şu ýylyň birinji ýarymynda Döwlet haryt-çig mal biržasynda söwdalaryň 147-si geçirilip, şolarda 14 müň 40 şertnama hasaba alyndy.

Daşary ykdysady gatnaşyklaryň ösmeginde, bazar gatnaşyklarynyň kemala gelmeginde, işewürlik başlangyçlaryny höweslendirmekde Söwda-senagat edarasyna möhüm ähmiýet berilýär. Onuň esasy wezipeleriniň hatarynda işewür düzümler bilen döwlet hem-de hojalyk dolanyşygyndaky edaralaryň arasynda netijeli hyzmatdaşlygy guramak, Türkmenistanyň hususy pudagynyň halkara işewürlik bileleşigine goşulyşmagyna, ýurdumyzyň önüm öndürijileriniň harytlarynyň daşary ýurtlara çykarylmagyna ýardam bermek, içerki we daşary ýurt maýa goýumlary, döwrebap tehnologiýalary çekmek ýaly wezipeler bar. Söwda-senagat edarasy boýunça şu ýylyň ýanwar — iýun aýlarynda ýerine ýetirilen işleriň ösüşiniň 111,4 göterime deň bolmagy uly üstünlikleriň gazanylandygyny subut edýär. Hasabat döwründe 12 sergi we 65 maslahat geçirildi. Muňa mysal hökmünde ýurdumyzyň söwda toplumynyň gazananlarynyň sergisini, owgan harytlarynyň sergisini, Türkmenistanyň we Owganystanyň işewürleriniň maslahatyny, “Türkmenistan — Birleşen Arap Emirlikleri” işewürlik maslahatyny görkezmek bolar.

Milli ykdysadyýetimiziň pudaklaryny döwrebaplaşdyrmakda we diwersifikasiýalaşdyrmakda, bäsdeşlige ukyply önümleriň möçberlerini, görnüşlerini artdyrmakda telekeçilik ulgamy wajyp orny eýeleýär. TSTB-niň oba hojalyk toplumynda iş alyp barýan, azyk we gaýtadan işleýän pudaklarda ýöriteleşen agzalary ýurdumyzyň azyk garaşsyzlygyny berkitmäge möhüm goşant goşýarlar. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk, azyk önümleriniň önümçiliginiň ösüş depgini şu ýylyň alty aýynda 112,1 göterime, senagat önümçiligi bolsa 103,2 göterime barabar boldy. Türkmen önüm öndürijileriniň ýokary hili, ekologik taýdan arassalygy bilen tapawutlanýan önümlerine daşarky bazarlarda-da uly isleg bildirilýär. TSTB-niň daşary ýurtlardaky söwda wekilhanalarynyň alyp barýan işleri türkmen telekeçileriniň eksport mümkinçiliklerini durmuşa geçirmäge, öňdebaryjy dünýä tejribesini, daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmäge, işjeň halkara işewürlik gatnaşyklarynyň görnüşlerini ulanmaga gönükdirilendir.

Ýurdumyzda döwlet emlägini hususy eýeçilige geçirmek işi giň gerime eýe boldy. Munuň özi köp sanly hususy kärhanalaryň açylmagyna, täze işewürlik düzümleriniň döredilmegine mümkinçilik berdi. Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň başlangyjy boýunça «Hil standart» hojalyk jemgyýeti tarapyndan ýurdumyzda azyk önümleriniň howpsuzlygyna baha bermek boýunça barlaghana merkezi döredildi. Bu merkeziň işiniň hil derejesi ISO/IEC17025:2017 halkara standarty esasynda tassyklanyldy. Türkmen kärhanalarynyň mynasyp bolan ISO we HACCP halkara güwänamalary olaryň öndürýän azyk önümleriniň ýokary hiline, ekologik taýdan howpsuzlygyna şaýatlyk edýär.

Häzirki wagtda halkara söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmek boýunça işler dowam etdirilýär. Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän, Bitaraplyk hukuk ýagdaýyna esaslanýan parahatçylyk söýüjilikli syýasat bu ugurdaky hyzmatdaşlygyň okgunly ösdürilmegine ýardam berýär. Döwletimiziň daşary ýurtlardaky söwda öýleriniň sany barha artýar. Russiýa Federasiýasynyň paýtagty Moskwa şäherindäki “Türkmenistanyň söwda öýi”, Belarus Respublikasyndaky “Türkmen-belarus söwda öýi”, Türkiýe Respublikasynyň Stambul şäherindäki “Türkmen-türk söwda öýi” jogapkärçiligi çäklendirilen paýdarlar jemgyýetleri hem muňa aýdyň şaýatlyk edýär. Hyzmatdaşlygyň bu görnüşi ykdysady gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagynda uly orny eýeleýär. «Türkmenistanyň daşary ykdysady işini ösdürmegiň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasyny» durmuşa geçirmek maksady bilen, 2022-nji ýylyň fewralynda Tatarystanyň paýtagtynda Türkmen söwda öýi açyldy. Ol Türkmenistanda we Russiýa Federasiýasynda öndürilen dürli harytlaryň lomaý hem-de bölek söwdasy bilen meşgullanýar.

«Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin daşary söwda Strategiýasyna» laýyklykda, milli söwda nyşanly harytlaryň täze görnüşlerini öndürmek, olary daşary ýurtlarda giňden mahabatlandyrmak boýunça möhüm wezipeler öňde goýuldy. Türkmenistan dünýä bileleşiginde «Türkmenistanda öndürilen» nyşanly harytlary öndürmekde we ýokary hilli hyzmatlary amala aşyrmakda uly kuwwata eýe bolan döwlet hökmünde bellidir. Milli haryt öndürijileriň önümleriniň ýokary hiliniň, ýurdumyzyň halkara abraýynyň artmagynyň özboluşly nyşany bolan “Türkmenistanda öndürilen” haryt nyşanynyň döwrüň talabyna laýyklykda döredilendigi mese-mälim ýagdaýdyr. Dürli ulgamlarda, şol sanda daşary söwda işinde ýetilen belent sepgitler munuň aýdyň güwäsidir.

Döwletimiz tarapyndan söwda, hyzmatlar ulgamyny ösdürmäge, kiçi we orta telekeçiligi goldamaga gönükdirilýän iri maýa goýumlary häzirki zaman talaplaryna laýyk gelýän ykdysady nusgany döredýär. Bu bolsa ýurdumyzyň maýa goýumlar üçin özüne çekijiligini, türkmen halkynyň ýokary durmuş derejesini üpjün edýär.

Şeýlelikde, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän durmuş-ykdysady özgertmeler, milli ykdysadyýetiň işine bazar mehanizmleriniň we ýörelgeleriniň girizilmegi Watanymyzyň ykdysady taýdan gülläp ösmegini şertlendirýär. Munuň özi içerki söwdanyň görlüp-eşidilmedik ösüşinde öz beýanyny tapýar. Şunda bäsdeşlik gurşawy emele geldi we telekeçilik işjeňligi aýdyň ýüze çykdy.

Aşgabat, 5-nji awgust. Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň we Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewiň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy.

Döwlet Baştutanlary birek-birek bilen mähirli salamlaşyp, strategik häsiýete eýe bolan türkmen-gazak gatnaşyklarynyň ýokary derejesini kanagatlanma bilen bellediler.

Söhbetdeşligiň dowamynda hormatly Prezidentimiz döwletara hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de ösdürilmegine gönükdirilen tagallalary üçin Prezident Kasym-Žomart Tokaýewe tüýs ýürekden minnetdarlyk bildirdi. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, Gazagystan Respublikasy bilen däp bolan dostluk gatnaşyklary biziň halklarymyzy birleşdirýän köpýyllyk hoşniýetli goňşuçylyk, özara düşünişmek ýörelgelerine daýanýar. Şeýle hem iki döwletiň halkara giňişlikde, halkara guramalaryň, ilkinji nobatda, Birleşen Milletler Guramasynyň çäklerinde ýakyndan hyzmatdaşlyk edýändigi, ählumumy, sebit syýasatynyň möhüm meseleleri boýunça garaýyşlarynyň gabat gelýändigi ýa-da ýakyndygy, birek-biregiň başlangyçlaryny goldaýandyklary nygtaldy.

Prezident Kasym-Žomart Tokaýew hoşniýetli sözler üçin hoşallyk bildirip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowy Gazagystana sapar bilen gelmäge hem-de Astanada geçiriljek Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň altynjy konsultatiw duşuşygyna we “Merkezi Aziýa — Ýaponiýa” dialogynyň birinji sammitine gatnaşmaga uly hormat bilen çagyrýandygyny ýene-de bir gezek beýan etdi.

Döwlet Baştutanymyz çakylyk üçin gazak kärdeşine minnetdarlyk bildirip, çakylygy hormat bilen kabul etdi hem-de öňde boljak duşuşyklarda beýan ediljek başlangyçlaryň sebitde hyzmatdaşlygyň täze mümkinçiliklerini kesgitlemäge ýardam berjekdigine ynam bildirdi we olaryň üstünlikli geçirilmegini arzuw etdi.

Söhbetdeşligiň dowamynda dürli ugurlarda okgunly ösdürilýän ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlary boýunça gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Munuň özi söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlary, halkara giňişlikde hyzmatdaşlygy utgaşdyrmak ýaly meseleleri öz içine alýar.

Bilelikdäki taslamalary, hususan-da, gaz, energetika pudaklarynda, üstaşyr ulag ulgamynda taslamalary durmuşa geçirmek meselesi giňişleýin ara alnyp maslahatlaşyldy. Prezidentler Serdar Berdimuhamedow we Kasym-Žomart Tokaýew döwletara hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlarynyň biri bolan ulag ulgamyna aýratyn üns çekip, ozal gazanylan ylalaşyklary amala aşyrmagyň wajypdygyny nygtadylar.

Bellenilişi ýaly, yzygiderli ýagdaýda geçirilýän hem-de ynanyşmak häsiýetine eýe bolan ýokary derejedäki duşuşyklar türkmen-gazak gatnaşyklaryny pugtalandyrmakda aýratyn orny eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýakynda hormatly myhman hökmünde Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasynyň sammitine gatnaşmak üçin Astana şäherine amala aşyran saparynyň ähmiýeti nygtaldy. Ikitaraplaýyn gepleşikleriň, hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleriniň birnäçesine garalan “ŞHG+” görnüşindäki duşuşygyň jemleriniň iki ýurduň arasyndaky netijeli gatnaşyklaryň çuňlaşdyrylmagyna uly goşant boljakdygyna ynam bildirildi.

Astanada beýik türkmen şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň ýadygärliginiň oturdylandygy, onuň türkmen halkynyň Milli Lideriniň dostlukly ýurda saparynyň çäklerinde Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Gazagystan Respublikasynyň Parlamentiniň Senatynyň Başlygynyň gatnaşmagynda 4-nji iýulda dabaraly ýagdaýda açylandygy bellenildi. Aşgabatda bolsa meşhur gazak şahyry we filosofy Abaý Kunanbaýewiň özboluşly kompozisiýany özünde jemleýän heýkeli bina ediler. Bularyň ählisi biziň halklarymyzyň arasyndaky taryhy taýdan emele gelen dost-doganlyk gatnaşyklarynyň mizemezdiginiň nyşanydyr.

Pursatdan peýdalanyp, Prezident Kasym-Žomart Tokaýew Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowa mähirli salamyny we iň gowy arzuwlaryny beýan etdi.

Söhbetdeşligiň barşynda täze wehimleriň ýüze çykýan şertlerinde sebit derejesinde tagallalaryň utgaşdyrylmagynyň möhümdigi bellenildi. Şunda Türkmenistanyň sebitiň ähli döwletleri bilen dost-doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklarynyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna berk ygrarlydygy tassyklanyldy.

Dostlukly ýurduň Baştutany telefon söhbetdeşliginiň ahyrynda türkmen kärdeşini Gazagystanda geçiriljek möhüm forumlara uly hormat bilen çagyrýandygyny ýene-de bir gezek mälim etdi.

Prezidentler Serdar Berdimuhamedow we Kasym-Žomart Tokaýew hoşlaşanlarynda, birek-birege berk jan saglyk, jogapkärli döwlet işinde üstünlikleri, Türkmenistanyň hem-de Gazagystanyň doganlyk halklaryna bolsa parahatçylyk, ösüş, abadançylyk arzuw etdiler.

Ulag-kommunikasiýalar toplumy islendik döwletiň ykdysadyýetiniň möhüm düzüm bölegidir. Onuň ösüş depgini köp babatda tutuş ýurduň ösüşini kesgitleýär. Ähli ugurlar boýunça öz wagtynda, ýokary hilli hyzmat etmek wezipesi öňünde goýlan ýük we ýolagçy daşamak hyzmaty, öz gezeginde, ulag ulgamynyň aýrylmaz düzüm bölegini emele getirýär. Bu ugruň Ministrler Kabinetiniň mejlislerindäki ara alyp maslahatlaşmalaryň esasy meseleleriniň biri bolmagy hem tötänleýin däldir.

Türkmenistanyň iň döwrebap üstaşyr ulag, logistika düzümini tiz wagtda kemala getirmek nukdaýnazaryndan, Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek boýunça ýurdumyzyň öňe sürýän başlangyçlary we anyk ädimleri diňe bir milli ykdysadyýetimiziň ösüşine däl, eýsem, sebitiň ösüşine hem kuwwatly itergi berdi. Geografik taýdan örän amatly çäkde — Merkezi Aziýanyň üstünden geçýän halkara ulag ýollarynyň çatrygynda ýerleşmek bilen, Türkmenistan ägirt uly üstaşyr mümkinçiliklere eýedir. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şol mümkinçiliklerden netijeli peýdalanmak babatda anyk işleri durmuşa geçirýär.

Häzirki wagtda ulag ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek babatda täze guramaçylyk resminamalaryny işläp taýýarlamak boýunça ulgamlaýyn işler alnyp barylýar. Ulag diplomatiýasynyň hukuk esaslaryny berkitmekde, döwletimiziň ulag pudagynyň mümkinçiliklerini has-da pugtalandyrmakda, bu ugurda kanunçylygy kämilleşdirmekde «Türkmenistanyň Prezidentiniň ulag diplomatiýasyny ösdürmegiň 2022 — 2025-nji ýyllar üçin Maksatnamasy» möhüm orun eýeleýär. Ýurdumyzyň milli ulag syýasatynyň esasy ugurlaryny özünde jemleýän bu resminamada ulagyň ähli görnüşiniň maddy-enjamlaýyn binýadyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak, ulag düzümini kemala getirmek boýunça strategik maksatlara ýetmek, ulag düzümlerini döretmek we beýleki wezipeler göz öňünde tutulýar. Şeýle-de döwletimiziň üstaşyr geçirijilik mümkinçiliklerini netijeli ulanmak arkaly birleşen multimodal üstaşyr ulag geçelgelerini we ulgamlaryny döretmek Maksatnamanyň esasy wezipeleriniň biridir.

BMG-niň Baş Assambleýasynyň 77-nji sessiýasynyň 70-nji plenar mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy bilen, Milletler Bileleşigine agza döwletleriň biragyzdan goldamagynda her ýylyň 26-njy noýabrynyň «Bütindünýä durnukly ulag güni» diýlip yglan edilmegi döwletimiziň öňe sürýän dünýä ähmiýetli başlangyçlarynyň giň goldawa eýe bolýandygynyň aýdyň güwäsidir. Ulag gatnawlaryny ösdürmek, bu ulgamdaky gazanylanlardyr başlangyçlar boýunça ýurdumyzyň tagallalaryny dünýä ýaýmak, 2026 — 2035-nji ýyllarda Durnukly ulagyň onýyllygy boýunça BMG-niň maksatnamasynyň işlenip düzülmegine goşant goşmak maksady bilen, şu ýylyň 16-njy aprelinde BMG-niň ştab-kwartirasynda Türkmenistanyň başlangyjy esasynda döredilen Durnukly ulagyň dostlary toparynyň ministrler derejesindäki duşuşygy geçirildi. Munuň özi türkmen halkynyň Milli Lideri tarapyndan öňe sürlüp, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli amala aşyrylýan halkara başlangyçlaryň möhüm ähmiýetiniň Milletler Bileleşigi tarapyndan ykrar edilýändiginiň, Garaşsyz, hemişelik Bitarap Watanymyzyň dünýä giňişliginde abraýynyň barha artýandygynyň nyşanydyr.

Türkmenistanyň gatnaşmagynda we başlangyçlary esasynda üstaşyr ulag gatnawlary bilen bagly uly işler amala aşyrylýar. TRACECA taslamasynyň çäklerinde Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek, iň täze ulag tehnologiýalaryny ornaşdyrmak, multimodal gatnawlary guramak we kämilleşdirmek boýunça yzygiderli özgertmeler durmuşa geçirilýär. Bu bolsa ulag ulgamyndaky gatnaşyklary hil taýdan täze derejä çykarmakda tagallalary berkitmäge ýardam edýär. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideriniň bu ugra gönükdirilen sebit hem-de ählumumy derejedäki başlangyçlary Merkezi Aziýa, Hazar sebitinde degişli üstaşyr ulag, logistika ulgamlarynyň döredilmeginde, bu ugurlaryň tapgyrlaýyn ösdürilmeginde wajyp orny eýeleýär.

12-nji iýulda şu ýylyň birinji ýarymynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ulag-kommunikasiýa toplumynyň öňünde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmek, ýolagçylary gatnatmagyň, ýükleri daşamagyň möçberini artdyrmak, hödürlenilýän hyzmatlaryň hilini gowulandyrmak boýunça işleri dowam etdirmegiň zerurdygyny belledi. Türkmenistanyň halkara ykdysady gatnaşyklarynyň we daşarky söwdasynyň ösüşi ýük akymlarynyň möçberiniň ýokarlandyrylmagyny şertlendirýär. Olaryň hyzmatlar bilen üpjünçiliginde ýurdumyzda hereket edýän we çalt depginde döredilýän iri ulag geçelgeleriniň eýeleýän orny artýar.

“Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” şygary astynda geçýän şu ýyl ulag ulgamyndaky möhüm taslamanyň amala aşyrylmagyna beslendi. 17-nji aprelde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Tejen — Mary bölegi dabaraly ýagdaýda ulanmaga berildi. Bu şanly waka Gahryman Arkadagymyz tarapyndan ýurdumyzda ulag-kommunikasiýa düzümini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça başy başlanan giň gerimli özgertmeleriň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň mysalydyr. Munuň özi Türkmenistanyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň netijeli ulanylmagyny, ýurdumyzyň halkara ähmiýetli ulag çatrygy hökmünde ornunyň pugtalandyrylmagyny şertlendirýär. Uzynlygy 600 kilometre deň bolan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygyna 2019-njy ýylyň 24-nji ýanwarynda badalga berildi. Onuň gurluşygy Aşgabat — Tejen (203 kilometr), Tejen — Mary (109 kilometr), Mary — Türkmenabat (288 kilometr) ugurlary boýunça üç tapgyrda amala aşyrylýar.

Mälim bolşy ýaly, ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň birinji tapgyry bolan Aşgabat — Tejen bölegi 2021-nji ýylyň oktýabrynda Gahryman Arkadagymyzyň gatnaşmagynda ulanmaga berildi. Bu ýoluň gurlup ulanmaga berilmegi ýurdumyzyň ulag ulgamynyň geçirijilik kuwwatyny, logistika hyzmatlarynyň hilini ep-esli ýokarlandyrmaga şert döreder. Ulag ulgamynyň döwrebap kämilleşdirilmegi, öz gezeginde, milli ykdysadyýetimiziň ösmegine uly itergi berer. Halkara, döwlet ähmiýetli ýollaryň gurluşygy bilen birlikde, welaýat, etrabara derejedäki ýollaryň gurluşygynda hem giň möçberli işler alnyp barylýar. Çünki ýurdumyzyň senagatynyň, oba hojalygynyň okgunly ösüşi netijeli ulag düzümi bilen hem berkidilmelidir we goldanylmalydyr. Mundan başga-da, ýollaryň giň gerimde gurulmagy ähli sebitlerde täze iş orunlarynyň müňlerçesini döretmäge, welaýatlaryň arasyndaky aragatnaşygy ýygjamlaşdyrmaga, Türkmenistanyň çäginden daşary ýurtlaryň awtoulag serişdeleriniň üstaşyr hereketini artdyrmaga, ýol hereketiniň howpsuzlygyny ýokarlandyrmaga mümkinçilik berýär.

Türkmen halkynyň Milli Lideriniň başlangyçlary, döwlet Baştutanymyzyň ýadawsyz tagallalary esasynda ýurdumyzyň ykdysady ösüşiniň täze tapgyrynyň binýady goýuldy. Şol sanda howa ulagy babatda halkara ähmiýetli taslamalaryň durmuşa geçirilmegine badalga berildi. Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde döwlet Baştutanymyz degişli ýolbaşçylara howa menzilleriniň durkuny täzelemek, uçarlaryň düzümini yzygiderli döwrebaplaşdyrmak boýunça netijeli işleri geçirmegi tabşyrdy. Raýat awiasiýasy ulgamynda daşary ykdysady gatnaşyklar dürli ýurtlar bilen halkara ylalaşyklaryň we konwensiýalaryň 50-den gowragy esasynda amala aşyrylýar. Türkmenistan Halkara raýat awiasiýasy guramasynyň, Awiasiýa we howa giňişligini ulanmak boýunça geňeşiň hem-de Döwletara awiasiýa komitetiniň agzasydyr, şeýle-de Ýewropanyň Awiasiýa howpsuzlygy agentligi bilen hyzmatdaşlyk edýär.

Ýurdumyzda döwrebap enjamlar bilen enjamlaşdyrylan täze howa menzilleri ulanmaga berilýär. Şolaryň hatarynda sagatda 1600-e golaý ýolagçy geçirijilik kuwwaty bolan paýtagtymyzyň Halkara howa menzilini, Lebap welaýatynyň Türkmenabat we Kerki şäherleriniň Halkara howa menzillerini görkezmek bolar. Hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Balkan welaýatynyň Jebel şäherinde täze Halkara howa menziliniň düýbüniň tutulmagy milli raýat awiasiýasynyň ösüşinde möhüm waka boldy.

Howa ulaglarynyň üsti döwrebap “Boeing” we “Airbus” uçarlary bilen yzygiderli ýetirilýär. Hususan-da, gysga döwrüň içinde dürli kysymly “Boeing” howa gämileriniň birnäçesi, şol sanda “Airbus A330-200P2F” kysymly iki sany täze ýük uçary satyn alyndy. Munuň özi ýurdumyzyň milli awiakompaniýasynyň dünýä bazaryndaky bäsdeşlige ukyplydygynyň görkezijisi bolup durýar. Şu ýylyň başynda paýtagtymyzyň Halkara howa menziline «Boeing 777-300ER» kysymly täze ýolagçy uçary gelip gondy. “Türkmenistan” awiakompaniýasy uçarlaryň ilkinjisini geçen ýylyň dekabr aýynyň başynda kabul edipdi. Paýtagtymyzyň Halkara howa menziliniň düzümleýin desgalary hem yzygiderli döwrebaplaşdyrylýar. Onuň çäginde ýerleşýän desgalar dürli görnüşli uçarlary talabalaýyk saklamak we tehniki hyzmatlar bilen üpjün etmek üçin niýetlenendir. Munuň özi ýük hem-de ýolagçy uçarlarynyň tehniki ýagdaýyny döwrebap derejede, halkara talaplara laýyklykda yzygiderli gözegçilikde saklamaga mümkinçilik berýär. Bu bolsa uçarlary uzak möhletiň dowamynda ulanmagyň, uçuşlaryň howpsuzlygyny üpjün etmegiň baş şerti bolup durýar. Şu ýylyň başyndan bäri Aşgabat — Abu-Dabi — Aşgabat, Aşgabat — Kuala-Lumpur — Aşgabat, Aşgabat — Jidda — Aşgabat, Aşgabat — Hoşimin — Aşgabat, Aşgabat — Milan — Aşgabat ugurlary boýunça yzygiderli ýolagçy howa gatnawlary açyldy. «Türkmenhowaýollary» agentliginiň “C-check” angar toplumynyň düzüminde howa gämilerine hyzmat etmek üçin döwrebap enjamlar bilen enjamlaşdyrylan awiasiýa-tehniki merkez ýerleşýär.

Demir ýol ulgamynyň geçirijilik ukybyny ýokarlandyrmak, onuň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak hem döwlet Baştutanymyzyň ulag-kommunikasiýa toplumynyň ýolbaşçylarynyň öňünde goýýan wezipeleriniň hataryndadyr. Uzak aralyklara ýük daşamalarda esasy orny eýeleýän demir ýol pudagynyň ösdürilmegi ähli gyzyklanma bildirýän hyzmatdaş ýurtlar bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary pugtalandyrmagy maksat edinýän Türkmenistanyň ileri tutýan ugurlarynyň biridir. Bu pudaga hojalygy ýöretmegiň netijeliligini ýokarlandyrmak, dolandyryşyň häzirki zaman ýörelgelerini ornaşdyrmak, serişdeler binýadyny yzygiderli döwrebaplaşdyrmak we hereket edýän düzümleri netijeli ulanmak, ýolagçylara ýokary hilli hyzmat etmek, işgärleriň iş şertleriniň howpsuzlygyny üpjün etmek ýaly işiň dürli ugurlaryny öz içine alýan ýokary talaplar bildirilýär. Häzirki wagtda bar bolan demir ýollaryň uzynlygy 5173,4 kilometre ýetýär, şolaryň 3947,1 kilometri esasy ýollara degişlidir.

Ulag ulgamynda birnäçe iri taslamalaryň durmuşa geçirilendigi bellärliklidir. Uzen — Bereket — Gürgen, Kerki — Ymamnazar — Akina, Aşgabat — Garagum — Daşoguz, Zerger — Kerki polat ýollary şolaryň hataryndadyr. Goňşy döwletleriň demir ýol ulgamyna birikýän demir ýollaryň gurulmagy üstaşyr ýük daşamalaryň artdyrylmagyny şertlendirdi. Häzirki wagtda ýurdumyz Gazagystan — Türkmenistan — Eýran transmilli polat ýoly, Kerki — Ymamnazar — Akina, Serhetabat — Turgundy demir ýollary, Türkmenbaşy Halkara deňiz porty, Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ulag geçelgesi arkaly üstaşyr ýük akymlaryny birleşdiriji möhüm döwlet hökmünde ykrar edilýär. Şunuň bilen baglylykda, Beýik Ýüpek ýolunyň çatrygynda ýerleşýän Türkmenistan dünýäde eýeleýän taryhy ornuny dikeltmäge uly ähmiýet bermek bilen, bu ugurda iri taslamalary amala aşyrýar. Sebit döwletleri, halkara guramalar bilen ulag-kommunikasiýa pudagyndaky hyzmatdaşlygy işjeňleşdirýär.

Şu ýylyň 15 — 19-njy aprelinde paýtagtymyzda Demir ýollaryň hyzmatdaşlygy guramasyna (OSJD) agza döwletleriň demir ýol ulaglary edaralarynyň ýolbaşçylarynyň we jogapkär wekilleriniň maslahatynyň XXXVIII mejlisi geçirildi. Wekilçilikli foruma bu düzüme agza döwletleriň 20-den gowragynyň, şol sanda Türkmenistanyň demir ýol we beýleki degişli edaralarynyň ýolbaşçylarydyr hünärmenleri gatnaşdylar. Guramanyň çäklerinde ikitaraplaýyn gatnaşyklary giňeltmek, şol sanda hyzmatdaşlygyň şertnama-hukuk binýadyny ösdürmek ara alnyp maslahatlaşylan esasy meseleleriň hatarynda boldy. Taraplar OSJD-niň esasy mejlislerini geçirmegiň, bar bolan we täze açylan ugurlar, hususan-da, Gazagystan — Türkmenistan — Eýran transmilli demir ýol geçelgesi boýunça ýurdumyzyň ýük daşamak, ýolagçy gatnatmak kuwwatyny artdyrmagyň mümkinçiliklerini maslahatlaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, Aşgabat forumy “Türkmendemirýollary” agentliginiň Demir ýollaryň hyzmatdaşlygy guramasyna agza bolmagynyň 30 ýyllyk senesi bilen hem utgaşdy. Şanly sene mynasybetli Demir ýollaryň hyzmatdaşlygy guramasynyň komitetiniň başlygy M.Antonowiç “Türkmendemirýollary” agentligine ýörite ýadygärlik nyşanyny gowşurdy. Şeýle hem mejlisiň işiniň netijeleri boýunça gurama agza ýurtlar bilen netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen Aşgabat Jarnamasy kabul edildi.

Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň mümkinçiliklerini, «Balkan» gämi gurluşyk we abatlaýyş zawodynyň kuwwatyny doly derejede ulanmak döwlet Baştutanymyzyň Hökümetiň giňişleýin mejlisinde öňde goýan möhüm wezipeleriniň ýene biridir. Şu ýylyň alty aýynda “Türkmendeňizderýaýollary” agentligi boýunça ýerine ýetirilen hyzmatlaryň ösüş depgini 109,7 göterime deň boldy.

Garaşsyzlyk ýyllarynda deňiz we derýa ulaglary infrastrukturasyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak boýunça iri taslamalar durmuşa geçirilip, ýük daşamagyň, ýolagçy gatnatmagyň möçberi artdy. Portlaryň, port hojalygynyň ösdürilmegi dowam etdirilip, deňizde howpsuzlyga we nawigasiýa döwlet gözegçiligi kämilleşdirildi. Hazar deňziniň daşky gurşawyny goramak, pudagyň kanunçylyk binýadyny berkitmek boýunça giň gerimli işler alnyp baryldy, kadalaşdyryjy hukuk namalary işlenip taýýarlanyldy hem-de kabul edildi. Döwletimiz deňiz söwdasyny düzgünleşdirýän halkara konwensiýalaryň birnäçesine goşuldy. Halkara Deňiz Guramasy, Ýewropanyň Deňiz howpsuzlygy agentligi, Yslam ösüş banky, Ýewropanyň Täzeleniş we ösüş banky, OPEС halkara ösüş gaznasy ýaly düzümler bilen hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Mundan başga-da, gämileriň halkara ýüzüşleriň howpsuzlyk talaplaryna laýyk gelýändigini tassyklaýan degişli güwänamalary almak üçin Russiýanyň Deňiz gämiçiligini hasaba alyş edarasy, Fransiýanyň «Bureau Veritas» barlag-güwänamalaşdyryş kompaniýasy ýaly baha beriş jemgyýetleri bilen işjeň hyzmatdaşlyk alnyp barylýar.

Beýleki Hazarýaka döwletler bilen bir hatarda, Türkmenistan hem halkara söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmäge, söwda ýollaryny diwersifikasiýalaşdyrmaga gönükdirilen çäreleriň çäklerinde milli deňiz flotunyň kuwwatlyklaryny ýokarlandyrmaga uly üns berýär. Soňky ýyllarda türkmen tarapynyň buýurmalary boýunça döwrebap tankerler, täjirçilik maksatly beýleki gämiler guruldy hem-de ulanmaga berildi. Olaryň ýokary ulanyş häsiýetnamalary, innowasion enjamlary deňiz daşamalarynyň iň ýokary talaplaryna laýyk gelýär.

Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň mümkinçilikleriniň doly derejede ulanylmagy Hazar deňzi sebitine uly göwrümli, agyr ýükleriň ulagyň dürli görnüşleri bilen getirilmeginiň aýratynlyklary, olaryň ýurdumyzyň çäklerinden Merkezi Aziýanyň beýleki döwletlerine üstaşyr geçirilmegi babatda hyzmatdaşlygy täze derejä çykaryp, Türkmenistanyň dünýä hojalyk gatnaşyklary ulgamyna sazlaşykly goşulyşmagyna ýardam eder. Portuň häzirki zaman infrastrukturasy, düzüm bölekleri diňe bir häzirki wagtdaky islegleri kanagatlandyrmak bilen çäklenmän, eýsem, geljekde ýüze çykjak islegleri hem ýokary hilli hyzmatlar bilen kanagatlandyrmaga ukyplydyr. Onuň doly kuwwatyna çykarylmagy yklymara ýük daşamalaryň logistik zynjyrlarynda düýpli özgerişlere getirer we Türkmenistanyň üstaşyr terminallary has gysga hem-de bähbitli ugurlar üçin iň amatly terminallar hökmünde bu zynjyryň möhüm halkasyna öwrüler.

“Balkan” gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody milli gämi gurluşygy pudagynyň kemala gelmegi üçin wajyp binýady emele getirýän halk hojalyk toplumynyň düýpgöter täze önümçilik ugrudyr. Şu ýylyň başyndan bäri bu ýerde bir daşary ýurt we bir ýerli deňiz gämilerinde abatlaýyş işleri geçirildi, deňiz düýbüni çuňaldyjy gäminiň, iki sany gury ýük gämisiniň gurluşygy alnyp barylýar. Olaryň ulanyşa berilmegi Türkmenistanda gurlan gämilerde ýurdumyzda öndürilen önümleri daşamaga mümkinçilik berer.

Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde hormatly Prezidentimiz ýurdumyzyň aragatnaşyk ulgamyny hem döwrüň talabyna görä döwrebaplaşdyryp durmagyň ilkinji nobatdaky wezipeleriň hataryndadygyny belledi. Döwlet Baştutanymyz öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmak, sanly hyzmatlaryň görnüşlerini artdyrmak meselelerine, bu ugurda özara bähbitli halkara hyzmatdaşlygy ýola goýmaga aýratyn ähmiýet berýär. Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary esasynda tassyklanan we üstünlikli durmuşa geçirilýän “Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy” ähli pudaklaryň tehnologik özgerişi we olaryň döwlet tarapyndan dolandyrylyşy, ýurdumyzyň ägirt uly baýlyklarynyň, önümçilik mümkinçilikleriniň binýadyndaky ykdysady ösüşi üçin bitewi meýdança bolup durýar.

Türkmenistanyň Prezidentiniň degişli Kararyna laýyklykda, «Türkmenaragatnaşyk» agentligi ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça ygtyýarly edara diýlip kesgitlenildi. Agentlige ýüklenen wezipeleriň çäklerinde ýerli hem öýjükli telefon aragatnaşygy, internet, poçta hyzmatlary, sanly ykdysadyýet, kiberhowpsuzlyk, emeli hemra aragatnaşygy, milli teleradioýaýlymlar, hünärmenleri taýýarlamak ugurlary boýunça işler durmuşa geçirilýär. “Aragatnaşyk hakynda”, “Poçta aragatnaşygy hakynda”, “Elektron resminama, elektron resminama dolanyşygy we sanly hyzmatlar hakynda”, “Elektron hökümet hakynda”, “Kiberhowpsuzlyk hakynda”, «Türkmenistanda internetiň ösüşini we internet hyzmatlaryny ýerine ýetirmegi hukuk taýdan düzgünleşdirmek hakynda», «Maglumat we ony goramak hakynda», «Kosmos işi hakynda», «Radioýygylyk spektri hakynda», «Feldýeger aragatnaşygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunlary we beýleki resminamalar kabul edildi.

Simli, simsiz aragatnaşygyň, telekommunikasiýa ulgamlarynyň hem-de beýlekileriň işine gözegçiligiň, ony guramagyň umumy çemeleşmeleridir ýörelgeleri işlenip taýýarlanylýar. Meýilleşdirilen işleriň amala aşyrylmagy ilatyň, şol sanda oba adamlarynyň durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga, halk hojalyk toplumynyň netijeliligini, milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny, dünýä bazaryna doly derejede goşulyşmagyny, maýa goýum babatda özüne çekijiligini artdyrmaga mümkinçilik berer.

Şeýlelikde, ulag-aragatnaşyk ulgamyny kämilleşdirmek babatda ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli işler halkymyzyň abadançylygyny ýokarlandyrmak baradaky aladanyň hormatly Prezidentimiziň durmuş ugurly syýasatynyň ileri tutulýan ugrudygyny aýdyň tassyklaýar.