3-nji iýulda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradowyň hem-de welaýatlaryň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň oba hojalyk toplumynda we sebitlerde alnyp barylýan işleriň ýagdaýy bilen bagly meselelere seredildi.
Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Ol welaýatyň ekerançylyk meýdanlarynda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.
Bellenilişi ýaly, sebitde galla hasylyny soňky dänesine çenli ýygnap almak boýunça degişli işler dowam edýär. Gallaçy daýhanlar bilen döwlete tabşyrylan hasyl üçin hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilýär. Mundan başga-da, ýygnalan galla hasylyny kabul ediş bölümlerinden elewatorlara, ammarlara daşamak we ýerleşdirmek boýunça zerur çäreler görülýär. Bugdaý oragyndan boşan meýdanlarda sürüm işleri talabalaýyk ýerine ýetirilýär. Gowaça ekilen meýdanlarda ideg işleri agrotehnikanyň talaplaryna laýyklykda alnyp barylýar, hususan-da, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak işleri geçirilýär. Welaýatda ýeralma we beýleki gök-bakja ekinleriniň ýetişdirilen hasylyny ýitgisiz ýygnap almak boýunça zerur tagallalar edilýär.
Şeýle hem häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalarda gurluşyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.
Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, şu günler oba hojalyk pudagynda jogapkärli möwsümiň dowam edýändigini aýtdy hem-de onuň ýokary hilli, bökdençsiz geçirilmegi üçin ähli zerur çäreleri görmegi häkime tabşyrdy.
Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.
Hasabatda bellenilişi ýaly, häzirki wagtda bugdaý hasylyny soňky dänesine çenli ýygnap almak boýunça zerur çäreler görülýär. Şunuň bilen bir hatarda, gallaçy daýhanlar bilen döwlete tabşyrylan bugdaý hasyly üçin hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilýär, galla kabul ediş bölümlerinden ýygnalan hasyly elewatorlara, ammarlara daşamak, orakdan boşan meýdanlarda sürüm işlerini talabalaýyk geçirmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Welaýatyň gowaça meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilýär, ýetişdirilen ýeralma we beýleki gök-bakja ekinleriniň hasylyny ýygnap almak boýunça zerur çäreler görülýär.
Şeýle hem häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalarda ýerine ýetirilýän gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi.
Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, dowam edýän oba hojalyk işleriniň möhüm ähmiýetini nygtady hem-de welaýatyň bugdaý meýdanlarynda ýetişdirilen galla hasylynyň soňky dänesine çenli ýygnalyp alynmagy, gowaça ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, ýokary hilli alnyp barylmagy babatda häkime anyk tabşyryklary berdi.
Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň sebitde alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri baradaky hasabaty bilen dowam etdi.
Hasabatda welaýatda galla hasylyny ýitgisiz ýygnap almak boýunça degişli işleriň geçirilýändigi barada aýdyldy. Galla öndürijiler bilen döwlete tabşyrylýan hasyl üçin hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilýär. Galla kabul ediş bölümlerinden hasyly elewatorlara, ammarlara daşamak we ýerleşdirmek işleri bökdençsiz alnyp barylýar. Şunuň bilen birlikde, şu günler galla oragyndan boşan meýdanlarda sürüm işleri ýerine ýetirilýär. Welaýatyň gowaça meýdanlarynda mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak işleri dowam edýär.
Şeýle hem welaýatda ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň ýetişdirilen hasylyny ýygnap almak, ony ilata ýetirmek boýunça degişli işler alnyp barylýar. Şaly ekilen meýdanlarda ideg işleri ýerine ýetirilýär. Mundan başga-da, häkim welaýatda Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň alnyp barlyşy barada hasabat berdi.
Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýokary hilli ýerine ýetirilmeginiň ähmiýetine ünsi çekdi hem-de bu babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi.
Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew şu günler welaýatda dowam edýän oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi.
Hasabatda bellenilişi ýaly, welaýatda galla oragy guramaçylykly alnyp barlyp, ýetişdirilen hasyly soňky dänesine çenli ýygnap almak boýunça degişli işler geçirilýär, möwsümde galla kabul ediş bölümleriniň işi talabalaýyk ýola goýuldy, tabşyrylan hasyl üçin daýhanlar bilen hasaplaşyklary öz wagtynda geçirmek üçin zerur tagallalar edilýär, orakdan boşan meýdanlarda sürüm işleri agrotehniki kadalara laýyklykda ýerine ýetirilýär. Gowaça ekilen meýdanlarda mineral dökünler bilen iýmitlendirmek we ösüş suwuny tutmak işleri öz wagtynda geçirilýär.
Şeýle-de ýurdumyzda ýeralmanyň we beýleki gök-bakja ekinleriniň bol hasylyny ösdürip ýetişdirmek boýunça öňde goýlan wezipeleri ýerine ýetirmek maksady bilen, welaýatda bu ekinleriň ýetişdirilen hasylyny ýygnap almak üçin degişli işler geçirilýär. Şaly ekilen meýdanlarda ideg işleri alnyp barylýar. Mundan başga-da, häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, şu ýyl welaýatda açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi.
Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, şu günler dowam edýän oba hojalyk işleriniň ýokary hilli geçirilmeginiň möhüm talap bolup durýandygyna ünsi çekdi we häkime bu ugurdaky işleriň ýerine ýetirilişini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.
Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew welaýatda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.
Hasabatyň dowamynda sebitiň ekin meýdanlarynda ýetişdirilen bugdaý hasylyny soňky dänesine çenli ýygnap almak boýunça işleriň alnyp barylýandygy aýdyldy. Şeýle hem gallaçy kärendeçiler bilen döwlete tabşyrylan hasyl üçin hasaplaşyklar öz wagtynda geçirilýär, galla kabul ediş bölümlerinden hasyly elewatorlara, ammarlara daşamak we ýerleşdirmek boýunça zerur çäreler görülýär. Welaýatyň gowaça meýdanlarynda mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilýär.
Hormatly Prezidentimiziň ilatymyzy ýurdumyzda öndürilýän ýeralma we beýleki gök-bakja önümleri bilen bolelin üpjün etmek boýunça öňde goýan wezipelerinden ugur alnyp, sebitiň meýdanlarynda bu ekinleriň hasylyny ýygnap almak boýunça işler alnyp barylýar. Şunuň bilen birlikde, gant şugundyrynyň ekişi agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda dowam edýär. Mundan başga-da, häkim Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýatda şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän medeni-durmuş, önümçilik maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi.
Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň guramaçylykly, bökdençsiz geçirilmeginiň möhümdigini aýtdy we häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi.
Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradow ýurdumyzda alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi.
Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatlarda galla oragy tamamlaýjy tapgyrda dowam edip, bugdaý hasylyny soňky dänesine çenli ýygnap almak boýunça degişli işler ýerine ýetirilýär. Bugdaý oragyndan boşan meýdanlary geljek ýylyň hasyly üçin ekiş möwsümine taýýarlamak maksady bilen, sürüm işleri geçirilýär. Şunda oba hojalyk tehnikalaryndan we gurallaryndan netijeli peýdalanylýar. Ýurdumyzyň gowaça ekilen meýdanlarynda mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak, zyýankeşleriň we olaryň döredýän keselleriniň ýüze çykmagynyň öňüni almak boýunça zerur işler geçirilýär. Welaýatlarda ýetişdirilen ýeralma we beýleki gök-bakja ekinleriniň hasylyny ýygnap almak hem-de ilatymyza ýetirmek boýunça degişli işler dowam edýär.
Daşoguz we Lebap welaýatlarynyň şaly ekilen meýdanlarynda mineral dökünler bilen iýmitlendirmek, ösüş suwuny tutmak işleri, Mary welaýatynda bolsa gant şugundyrynyň ekişi bellenen meýilnama laýyklykda alnyp barylýar.
Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, şu günler oba hojalygynda dowam edýän möhüm möwsümiň ähmiýetine ünsi çekdi we wise-premýere birnäçe tabşyryklary berdi.
Döwlet Baştutanymyz maslahata gatnaşyjylara ýüzlenip, oba hojalygynda alnyp barylýan işlere ünsi çekmek bilen, möwsümleýin oba hojalyk işleri ýerine ýetirilende, käbir säwliklere ýol berlendigini aýtdy. Agrotehniki kadalar doly we dogry berjaý edilen ýagdaýynda has ýokary netijeleri gazanyp boljakdygyny belläp, hormatly Prezidentimiz oba hojalyk işlerinde agrotehniki çäreleriň öz wagtynda, dogry ýerine ýetirilmegini wise-premýer A.Ýazmyradowdan hem-de welaýatlaryň häkimlerinden berk talap etdi.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň, mähriban halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Sahawatly türkmen topragynyň üsti hem, asty hem durşuna baýlyk. Ene ýerimizde dürli oba hojalyk ekinleri, miweleriň köp görnüşi ösdürilip ýetişdirilýär. Mallarymyz süri-süri. Et we süýt, olardan taýýarlanylýan dürli tagamlar bazarlarymyzda bol. Önümleriň haýsy görnüşini halasaň, saýlap-seçip alybermeli. 

Dürli taslamalary üstünlikli durmuşa geçirmeklige türkmen işewürleri-de işjeň gatnaşýarlar. Olar oba hojalyk önümlerini öndürmekde, pudagy ýokary depginler bilen ösdürmekde göreldeli zähmetiň ajaýyp nusgasyny görkezýärler. Döwlet tarapyndan berilýän uly goldawyň netijesinde, türkmen telekeçileri oba hojalyk pudagyna täzelikleri batyrgaý ornaşdyryp, täze belentliklere ýetýärler. Daýhan hojalyklarydyr hojalyk jemgyýetleri, aýry-aýry telekeçiler bu ugurda ýeterlik tejribe topladylar. Şeýle hojalyklaryň biri-de «Ajaýyp ussat — halal önümleri» jemgyýetidir. 

2012-nji ýylda esaslandyrylan hojalyk jemgyýeti Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynyň çäginde uly maldarçylyk toplumyny işe girizdi. Onuň ýyllyk önümçilik kuwwatlylygy 20 müň tonna süýt, 100 tonna et öndürmäge ukyplydyr. Toplum birnäçe fermalardan ybarat bolup, bu ýerde sygyrlar, göleler, öküzler aýratyn idedilýär. Häzirki wagtda toplumda iri şahly mallaryň 4411 sanysy bar. Olar süýdi we eti köp berýän golştin we simmental tohum mallarydyr. Toplumda eti köp berýän «aberdin-angus» tohum mallary-da saklanylýar we köpeldilýär. Häzirki wagtda bu mallaryň 631-si Germaniýadan getirildi. Olar etiň mermer görnüşini berýärler. 

 Maldarçylyk toplumlaryna Germaniýanyň, Türkiýäniň iň öňdebaryjy, döwrebap we kämil tehnologiýaly enjamlary ornaşdyrylan. Iş usullarynyň ählisi kompýuter arkaly dolandyrylýar. Mysal üçin, owkalaýjy çotkany alyp göreliň! Sygyrlar golaýlaşanda, çotkalar awtomatik usulda işläp ugraýar. Mallaryň saklanylýan jaýlarynyň poluna kauçuk düşelendir. Ol özüniň berkligi, maýyşgaklygy, suw geçirmeýänligi, ekologiýa taýdan arassalygy bilen tapawutlanýar. Başgaça aýdanymyzda, mallaryň toýnagyna hiç hili zeper-şikes ýetirilenok. Her bir malyň çipli boýunbagy bar. Bu enjamlar arkaly olar barada maglumat alyp bolýar. Meselem, sygryň irki sagymda näçe litr süýt berenligini, onuň ýaglylyk derejesini, mallaryň özüni duýşuny anyklap bolýar. Ot-iýmleriň düzüminiň üýtgedilmegi-de şol çipler arkaly kesgitlenilýär. 

Sygyrlaryň her biri günde 25 litrden gowrak süýt berýär. Her gün toplum boýunça 10 tonnadan gowrak süýt öndürilýär. Ony «Hasar» hojalyk jemgyýeti uly höwes bilen satyn alýar. Şeýle-de, Nazar Durdyýew, Guwançmyrat Orazow, Jennet Ulugberdiýewa, Ýazgeldi Hudaýberdiýew, Azat Abaýew ýaly telekeçiler «Ajaýyp ussat — halal önümleriň» süýdüne köp isleg bildirýärler. Bu telekeçiler degişlilikde, «Elin», «Täze aý», «Garpamyk», «Aýaz Baba», «Ak ýaprak» haryt nyşanly süýt önümlerini ilata hödürleýärler. Ekologiýa taýdan arassa, hil derejesi dünýä ülňülerine doly laýyk gelýän süýdüň hyrydarlary ýylsaýyn artýar. Maldarçylyk toplumynda öndürilýän ete, aýratyn hem mermer ete isleg uly. «Bereketli», «Ak toprak» ýaly hojalyk jemgyýetleri onuň hemişelik müşderileridir. 

Gürrüňi gidýän hojalyk jemgyýetiniň 7031 gektar meýdany bar. Maldarçylyk toplumyndan başga-da, müňlerçe gektar meýdana ýorunja, mekgejöwen, arpa, iýmlik şugundyr, kädi ekilip bol hasyl alynýar. Ýorunjanyň birinji oragyndan bede, mekgejöwenden silos taýýarlanylýar. Olar idedilýän mallary hiç hili müşgilsiz ot-iým bilen üpjün etmäge ýardam edýär. Ot-iýmler ýörite ammarlarda saklanýar. Silos üçin ýörite garymlar bar. Ýeri gelende aýtsak, mallar öri meýdanlarynda-da bakylýar. Bu bolsa mallaryň sagdyn bolmagynyň, süýtlüliginiň artmagynyň esasy şertleriniň biridir. 

Hojalyk jemgyýeti esasy baýlyklarymyzyň biri bolan «ak altyny» hem öndürýär. 690 gektar meýdanda ýaşyl öwüsýän gowaçalara agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg edilýär. Suwy, döküni, bejergisi kemsiz ýerine ýetirilýän gowaçalar gününi sanap boý alýar. Işewürler şu ýyl 1391 tonna pagta hasylyny almagy maksat edinýärler. 1118 gektar meýdanda ösdürilip ýetişdirilen bugdaýyň oragy ilkinjileriň hatarynda tamamlandy. 2334 tonna guşgursak hasyl ýygnalyp, elewatorlara tabşyryldy. Häzirki wagtda bugdaýdan boşan meýdanlarda mekgejöweniň ekişi ýokary depginde alnyp barylýar. Meýdan işlerini kemsiz ýerine ýetirmek üçin jemgyýetiň ýeterlik kuwwatly, öndürijilikli tehnikalarynyň bardygyny bellemek gerek. 

  Hojalyk jemgyýeti bagçylyk bilenem meşgullanýar. 130 gektar meýdanda döredilen şetdaly bagy özboluşly gözelligi emele getirýär. Baglaryň şahalary aşak, miweler düzüm-düzüm. Şetdalynyň ilkinji tonnalary eýýäm söwda nokatlaryna, bazarlara ugradylyp başlandy. Bagbanlar geçen ýyl şetdalynyň 47 tonnasyny ýygyp, alyjylara hödürlediler. Olar şu ýyl hasyllylygy 50 tonnadan geçirmegi meýilleşdirýärler. 

Asylly zähmetiň ajaýyp nusgasyny görkezip iş bitirýän hojalyk jemgyýetiniň işçi-hünärmenleri bazar bolçulygynyň berkemegine öz saldamly goşantlaryny goşýarlar. Zähmetiň joşýan ýerinde ähli maksatlar amala aşýandyr. Munuň şeýledigini «Ajaýyp ussat — halal önümleri» hojalyk jemgyýetiniň mysalynda aýdyň görmek bolýar. 

Akmyrat NURALYÝEW.

«Türkmenistan».

Aşgabat, 24-nji iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bilelikde Aşgabat şäheri boýunça iş saparyny amala aşyryp, paýtagtymyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamasynyň ýerine ýetirilişi bilen tanyşdylar. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan we Arkadagly Serdarymyzyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän giň gerimli özgertmeleriň netijesinde ýurdumyzda ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň gurluşygyna we ozal bar bolanlarynyň durkunyň täzelenilmegine möhüm ähmiýet berilýär. Bu, öz gezeginde, Türkmenistanyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň işiniň kämilleşdirilmegini we ýurdumyzyň sebitiň iri ulag çatrygy hökmünde derejesiniň pugtalanmagyny şertlendirýär. Şeýlelikde, ýurdumyzda üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçilikleri ýokarlanýar. Munuň özi halkara hyzmatdaşlygyň işjeňleşdirilmegi bilen bir hatarda, taryhyň dowamynda ýurtlary we halklary baglanyşdyran Beýik Ýüpek ýolunyň ähmiýetiniň ýokarlanmagynda möhüm ugur hasaplanýar. 

Ir bilen Gahryman Arkadagymyz we Arkadagly Serdarymyz bilelikde paýtagtymyzyň Halkara howa menziliniň çäklerinde ýerleşýän täze desgalar bilen tanyşdylar. “Türkmenhowaýollary” agentliginiň ýolbaşçysy D.Saburow desgalaryň enjamlaşdyrylyşy hem-de uçarlara tehniki hyzmatlaryň ýola goýluşy barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, häzirki döwürde “Türkmenhowaýollary” agentliginiň maddy-enjamlaýyn binýady toplumlaýyn pugtalandyrylýar. Düzümiň tehniki parkynyň üsti täze, häzirki zaman uçarlary bilen ýetirilýär. Ýeri gelende aýtsak, ýakynda hormatly Prezidentimiziň tagallalary bilen ýurdumyza 2 sany “Airbus A330-200P2F” kysymly ýük uçary gelip gowuşdy. Bu görnüşli uçarlar Merkezi Aziýa sebitinde ilkinji gezek ulanylýar. Mundan başga-da, hormatly Prezidentimiziň başlangyjy esasynda ýene-de 7 sany uçaryň satyn alynmagy meýilleşdirilýär. 

Howa menziliniň çäginde ýerleşýän angarlar dürli görnüşli uçarlary degişli derejede saklamak we olary tehniki hyzmatlar bilen üpjün etmek üçin niýetlenendir. Munuň özi ýük we ýolagçy uçarlarynyň tehniki ýagdaýyny yzygiderli gözegçilikde saklamaga mümkinçilik berýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Gahryman Arkadagymyz bu desgalaryň gurluş aýratynlyklary, olaryň enjamlaşdyrylyş derejesi bilen içgin gyzyklandylar. Bellenilişi ýaly, bu ýerde alnyp barylýan işleriň, tehniki hyzmatlaryň häzirki zamanyň talaplaryna hem-de ýokary halkara görkezijilere laýyk gelmegi ugrunda zerur tagallalar edilýär. Bu bolsa uçuşlaryň howpsuzlygyny üpjün etmek bilen bir hatarda, uçarlaryň uzak möhletleýin esasda ulanylmagynyň baş şertini emele getirýär. 

Döwlet Baştutanymyz häzirki zaman uçarlarynyň tehniki görkezijileriniň ýokary halkara talaplara laýyk gelýändigini, şunda degişli tehniki kadalaryň berk berjaý edilmelidigini belläp, bu babatda agentligiň ýolbaşçysyna birnäçe anyk görkezmeleri berdi. Şol bir wagtyň özünde, ýolagçylara edilýän hyzmatlaryň hilini we derejesini ýokarlandyrmak, gullugyň işgärleriniň hünär derejesini kämilleşdirmek meseleleri yzygiderli üns merkezinde saklanylmalydyr. 

Türkmenistanyň çäk taýdan örän amatly ýerde ýerleşendigini hem-de üstaşyr geçirijilik mümkinçiliklerini nazara almak bilen, halkara ölçeglere laýyk gelýän we ulagyň ähli görnüşini, şol sanda howa ulagyny özüne birleşdirýän multimodal üstaşyr ulag düzüminiň ösdürilmegi Garaşsyz, baky Bitarap Watanymyzyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. 

“Türkmenistanyň raýat awiasiýasyny ösdürmegiň 2012 — 2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasyna” laýyklykda, raýat awiasiýasynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de kämilleşdirmek, onuň düzümini täze uçarlar bilen ýetirmek üçin paýtagtymyzda we ýurdumyzyň welaýatlarynda täze howa menzilleri, inženerçilik-tehniki maksatly desgalar gurulýar, ýokary hünärli hünärmenleri taýýarlamak, täze howa menzillerini gurmak we durkuny täzelemek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. 

Döwlet Baştutanymyzyň oňyn syýasaty esasynda Türkmenistan sebit we yklym ähmiýetli möhüm ulag hem-de logistika merkezi hökmünde eýeleýän ornuny pugtalandyrýar. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyzyň degişli düzüminiň dünýäniň ulag ulgamyna yzygiderli goşulyşmagyny üpjün etmek, Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça raýat awiasiýasynyň işini mundan beýläk-de ösdürmek boýunça öňde goýlan wezipeleri çözmek babatda netijeli çäreler görülýär. Munuň özi ýükleriň daşalmagyny, ýolagçylaryň gatnadylmagyny has-da işjeňleşdirmäge hem-de olaryň ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmaga ýardam berýär. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe kiçi görnüşli uçarlaryň we häzirki zaman talaplaryna laýyk gelýän döwrebap dikuçarlaryň netijeli ulanylmagyna möhüm ähmiýet berilýär. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we türkmen halkynyň Milli Lideri, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow dikuçarlaryň ýagdaýy, olara edilýän tehniki hyzmatlar bilen gyzyklandylar. 

Döwletimiziň häzirki zaman uçarlarynyň, şol sanda dikuçarlaryň satyn alynmagyna, milli raýat awiasiýasynyň mümkinçilikleriniň giňeldilmegine, halkara howa ýük we ýolagçy gatnawlarynyň artdyrylmagyna, şol sanda durmuş hem-de hojalyk maksatly wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine möhüm ähmiýet berýändigini bellemeli. Munuň özi Türkmenistanyň “Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek strategiýasyny” durmuşa geçirmek bilen baglylykda hem möhüm ähmiýete eýedir. Ýurdumyzyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň işiniň kämilleşdirilmegi we ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň gurluşygynyň depginli ösdürilmegi Watanymyzyň yklymyň iri ulag-logistika merkezi, Aziýa bilen Ýewropany birleşdirýän esasy halka hökmünde derejesini pugtalandyrmagyň ýolunda nobatdaky ädimdir. 

Soňra döwlet Baştutanymyz hem-de Gahryman Arkadagymyz dikuçarlaryň türgenleşik nokadyna gelip, geljekki uçarmanlary taýýarlamak üçin niýetlenen döwrebap, sanlylaşdyrylan ýörite türgenleşik tehnologiýasynyň aýratynlyklaryny synagdan geçirdiler. 

Bu türgenleşik nokadynda ornaşdyrylan, kämil kompýuterleşdirilen dikuçar tehnologiýasy degişli hünärmenleri taýýarlamakda hormatly Prezidentimiziň döredip berýän giň mümkinçilikleriniň aýdyň subutnamasydyr. Dikuçary dolandyrmak üçin ähli enjamlary özünde jemleýän uçar kabinasy uçary herekete girizmekden başlap, asman giňişliginde nähili dolandyrylmalydygy we ony ýere gondurmagyň ugurlary babatda giň maglumatlar toplumyny berýär. Şundan ugur alyp, bu ýerde uçarmanlar hünär derejesini ýokarlandyrmaga amatly şertlere eýedirler. Olar diňe bir ýurdumyzyň çäginde däl, eýsem, dünýä döwletlerine halkara howa gatnawlaryny amala aşyrmakda ussat hünärmenler bolup ýetişýärler. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hem-de Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow türgenleşik nokadynyň mümkinçilikleri bilen tanyşlykdan soňra, “Türkmenhowaýollary” agentliginiň Hökümet awiasiýa toparynyň binasyna bardylar. Bu ýerde zähmet çekjek agentligiň hünärmenleri üçin ýaşamak, dynç almak, hünär derejelerini kämilleşdirmek üçin ähli şertler göz öňünde tutulypdyr. Döwlet Baştutanymyz hem-de Gahryman Arkadagymyz binanyň içinde ýaşamak, dynç almak üçin niýetlenen otaglar bilen tanyşdylar. 

Täze taryhy eýýamda döwlet Baştutanymyzyň yzygiderli üns-aladasy netijesinde ulag ulgamyna möhüm ähmiýet berilýär. Ýolagçy gatnatmakda-da, ýükleri üstaşyr geçirmekde-de döwrebap taslamalar durmuşa geçirilýär. Şeýle taslamalar ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny barha ýokarlandyrýar. Bu dünýä döwletleri bilen netijeli hyzmatdaşlygy alyp barmaga itergi berýär. 

Gahryman Arkadagymyz bu ýerde döredilen döwrebap ýaşaýyş binasynyň işgärleriň eşretli durmuşyny üpjün etmek bilen bir hatarda, olaryň öz işlerine bolan yhlasyna güýç-kuwwat berjekdigini, ruhubelentligini artdyrjakdygyny belledi. Hormatly Prezidentimiz alnyp barylýan ähli işleriň düýp özeniniň halkymyzyň şu güni we nurana geljegi babatda möhüm ädimlerdigini bellemek bilen, mundan beýläk-de “Türkmenhowaýollary” agentliginiň maddy-enjamlaýyn binýadynyň ýokarlandyryljakdygyny nygtady.  

Soňra hormatly Prezidentimiz hem-de Gahryman Arkadagymyz ulag ulgamynyň ýolbaşçylaryna alyp barýan işlerinde üstünlikleri arzuw edip, bu ýerden ugradylar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyzyň işewürlik, medeni dynç alyş merkeziniň emele gelýän demirgazyk böleginde gurulýan söwda we dynç alyş merkeziniň ýanyna geldiler. Bu ýerde gurluşygy alnyp barylýan desgalaryň we durky täzelenilmegi meýilleşdirilýän toplumlaryň taslamalarydyr çyzgylary görkezildi. 

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň gurluşyk we senagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary B.Annamämmedow bu ýerde alnyp barylýan işler, gurulýan binalaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşy baradaky hasabatyň çäklerinde paýtagtymyzda gurluşygy dowam edýän binalaryň we durky täzelenilmegi meýilleşdirilýän ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň taslamalaryny, olaryň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylaryny görkezdi. 

Bellenilişi ýaly, bu ýerde köpugurly söwda we dynç alyş merkeziniň gurluşygy dowam edýär. Täze toplumyň çäklerinde bassyrmaly çaýhana, awtoduralga, işewürlik merkezi, buz-oýun meýdançasy, toý mekany ýerleşdiriler. Şeýle hem dükanly ýerasty geçelgeler gurlar. Munuň özi durmuş ulgamyna degişli desgalaryň gurluşygynyň toplumlaýyn görnüşde ýerine ýetirilýändiginiň aýdyň beýanydyr. Bu ýerde görkezilýän taslamalaryň hatarynda paýtagtymyzyň dürli künjeklerinde ozal gurlan we häzirki döwürde durky täzelenilmegi meýilleşdirilýän ýol-ulag düzümine degişli desgalar, ýol ýakalaryna oturdyljak haşamly germewler, köp gatnawly ýol çatryklarynda bina edilmegi göz öňünde tutulýan köp zolakly, aýlawly awtomobil köprüleri we olaryň ýerleşjek ýerleriniň çyzgylary bar. 

Paýtagtymyzda ýokary amatlyklaryň döredilmegi halkymyzyň eşretli durmuşynyň we Aşgabady senagatlaşdyrmak ulgamynyň ýokary derejä eýe bolýandygynyň, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň döwrebaplaşdyrylýandygynyň subutnamasyna öwrülýär. Görkezilýän taslamalar we çyzgylar bilen tanyşlygyň dowamynda hormatly Prezidentimiz hem-de türkmen halkynyň Milli Lideri olara birnäçe bellikleri aýtdylar hem-de degişli düzedişleri girizdiler. Bellenilişi ýaly, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň gurluşygynda alnyp barylýan işleriň ýokary hil derejesine we ähmiýetine aýratyn üns berilmegi möhüm wezipe bolup durýar. 

Şunuň bilen baglylykda, şäher gurluşygynda alnyp barylýan işlerde ekologik meselä aýratyn orun degişli bolmalydyr. Bu baradaky gürrüňi dowam edip, hormatly Prezidentimiz söwda we dynç alyş merkeziniň bina edilýän ýeriniň gurluş aýratynlygyny, ýerasty suwlaryň derejesini we zeý suwlaryny akdyrmagyň aýratynlyklaryny ylmy esasda öwrenmek babatda degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berdi. Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy bu tabşyrygy makullap, bu babatda degişli düzümleriň wekilleriniň bilelikdäki tagallalarynyň ýola goýulmalydygyna ünsi çekdi. Munuň özi ýerasty suwlaryň binalaryň gurluşygyna ýaramaz täsiriniň öňüni almakda aýratyn ähmiýetlidir. Söwda we dynç alyş merkeziniň gurluşygynyň başlanýan ýeriniň topragynyň, onuň ýerasty gatlagynyň ylmy esasda içgin öwrenilmegi häzirki zamanyň möhüm talaplarynyň biri bolup durýar. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň dürli künjeklerinde bolşy ýaly, paýtagtymyzda-da ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň gurluşygyna, olaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylyşyna, desgalaryň durkunyň täzelenilmegine toplumlaýyn esasda çemeleşilýär. Munuň özi degişli binalaryň uzak möhletleýinligini, olaryň şäheriň beýleki desgalary bilen bir bitewi sazlaşygyny üpjün eder. Döwlet Baştutanymyz bu ugurda alnyp barylýan işleriň durmuşa geçirilýän ekologiýa syýasatynyň talaplaryna doly laýyk gelmelidigini, ýol-ulag düzümine degişli desgalaryň taslamalary taýýarlananda, ýerli tebigy aýratynlyklaryň göz öňünde tutulmalydygyny belledi. Munuň özi diňe bir paýtagtymyzda däl, eýsem, ýurdumyzyň ähli ýerlerinde gurluşyk işleri meýilleşdirilende-de esasy talap bolmalydyr. 

Aşgabat şäheriniň ýol-ulag düzüminiň işini kämilleşdirmek, bu ugra degişli desgalaryň ýerleşýän ýerlerine laýyklykda bezeg aýratynlyklaryna, yşyklandyryş ulgamyna möhüm ähmiýet bermek Watanymyzyň baş şäherini toplumlaýyn ösdürmegiň we abadanlaşdyrmagyň möhüm şerti hökmünde kesgitlenildi. Şunuň bilen baglylykda, iri möçberli şähergurluşyk taslamalarynyň durmuşa geçirilmegi halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak boýunça wezipeleri çözmäge ýardam edýär. Bu babatda şäherdäki desgalaryň gurluşygynda milli binagärlik ýörelgeleri bilen häzirki zamanyň ösen tejribesiniň utgaşdyrylmagyna zerur üns berilýär. 

Hormatly Prezidentimiz we Gahryman Arkadagymyz bina edilýän desgalarda ýokary hil derejesiniň üpjün edilmeginiň, olaryň bellenilen möhletlerde ulanmaga tabşyrylmagynyň möhüm talap bolup durýandygyny belläp, bu ugurda alnyp barylýan işleriň yzygiderli gözegçilikde saklanmagynyň wajypdygyna ünsi çekdiler. Halkymyzyň ähli amatlyklaryň hözirini görüp ýaşamagy, netijeli işlemegi we göwnejaý dynç almagy üçin ähli mümkinçilikleriň üpjün edilmegi bilen baglylykda, sanly tehnologiýalaryň ulanylmagyna möhüm orun degişlidir. 

Döwlet Baştutanymyz häzirki döwürde şäher ilatynyň oňaýly durmuşyny üpjün edýän, sanly ulgama daýanýan enjamlar ornaşdyrylan merkezleriň döredilmegine möhüm ähmiýet berilmelidigini bellemek bilen, bu babatda degişli ýolbaşçylara anyk tabşyryklary berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow hemmelere üstünlik arzuw edip, bu ýerden ugradylar.

Bank ulgamynyň depginli ösüşi islendik ýurtda-da ykdysady ösüşiň esasy şerti bolup durýar. «Türkmenistanyň bank ulgamyny ösdürmegiň 2011 — 2030-njy ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna», «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» hem-de «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna» laýyklykda, ýurdumyzda bank işjeňligi yzygiderli ýokarlanýar. Ulgama sanly tehnologiýalar giňden ornaşdyrylýar. 

Döwlet Baştutanymyz sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyndan gelip çykýan wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilýändigini belläp, bu ugurda alnyp barylýan işleriň bank ulgamynyň işini kämilleşdirmekde möhüm ähmiýete eýedigine ünsi çekýär we bu babatda ýerine ýetirilýän işleri üstünlikli dowam etdirmegi degişli ýolbaşçylara tabşyrýar. 

Pul dolanyşygynyň netijeliligini has-da kämilleşdirmek üçin bank ulgamynda dünýäniň öňdebaryjy tilsimatlaryna esaslanýan nagt däl hasaplaşyklary ýaýbaňlandyrmak boýunça degişli işler geçirilýär. Ýurdumyzyň banklary tarapyndan iri söwda merkezlerinde hem-de ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň binalarynda bankomatlar, töleg terminallary oturdylýar. Zähmet haklaryny bank kartlary arkaly bermek tejribesi netijeli durmuşa ornaşdyrylýar. Durnukly sanly bank ulgamynyň emele gelmeginiň we dolandyryşyň kem-kemden elektron görnüşe geçmeginiň möhüm şerti hasaplanýan bank kartlary esasy töleg guraly hökmünde köpçülikleýin ulanylýar. 2023-nji ýylyň 1-nji maýy ýagdaýyna görä, ýurdumyzda bank kartlarynyň umumy sanynda «Daýhanbank» DTB-niň we «Türkmenistan» DTB-niň bank kartlarynyň paýy 54,9 göterime barabardyr. Şu ýerde «Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň işini-de aýratyn bellemek gerek. Onuň işläp taýýarlan QR-kodlarynyň kömegi bilen töleg usuly ykjam telefonlaryň eýelerine optiki nyşanlary göçürip, nagt däl görnüşde hem-de bank kartlary arkaly islendik harytlar we hyzmatlar üçin hasaplaşyklary geçirmäge mümkinçilik berýär. 

Sanly ulgama geçmekde söwda toplumyna möhüm orun degişlidir. Häzir ýurdumyzda elektron söwdany ösdürmäge, ýerli önüm öndürijileriň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga gönükdirilen toplumlaýyn işler amala aşyrylýar. Ykdysadyýetiň beýleki pudaklarynda bolşy ýaly, bu ulgamyň hem netijeli hukuk binýady döredilýär we yzygiderli kämilleşdirilýär. «Alyjylaryň hukuklary hakynda», «Söwda işi hakynda», «Internet ulgamyny ösdürmegi hukuk taýdan düzgünleşdirmek we Türkmenistanda internet hyzmatlaryny etmek hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryna laýyklykda, Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi tarapyndan Harytlary uzaklykdan (distansion usul bilen) satmagyň Düzgünleri işlenip düzüldi we işe girizildi. Ol elektron söwdanyň işini düzgünleşdirmäge gönükdirilendir. 

Sanlylaşdyrmak bank ulgamyny ösdürmegiň möhüm ugrudyr. Çünki munuň özi hyzmatlary kämilleşdirmek hem-de olaryň görnüşini giňeltmek arkaly ulgamy özgertmäge ýardam edýär. Bu ugurda amala aşyrylýan işler maýa goýum syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine, işewürlik işjeňliginiň höweslendirilmegine, durnukly ykdysady ösüşiň üpjün edilmegine gönükdirilendir. Türkmenistanyň karz edaralarynda müşderiler bilen özara gatnaşyklary ösdürmekde döwrebap sanly mümkinçiliklerden yzygiderli peýdalanylýar. Bu edaralar müşderilere toplumlaýyn hyzmat etmegiň döwrebap usullaryny ulanmak arkaly bank işini döwrüň ösýän talaplaryna laýyklykda guraýar. Täze tehnologiýalary bank işewürligine girizmekde maglumatlary goramagyň usullaryny kämilleşdirmek aýratyn ähmiýete eýedir. Şeýle tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy dürli amallar geçirilende harajatlary azaltmaga, müşderilere hyzmat etmegiň usullaryny has-da kämilleşdirmäge we bank ulgamynyň ykdysadyýetde tutýan ornuny berkitmäge mümkinçilik berýär.  

Maliýeleşdirmegiň sanly tehnologiýalaryny ornaşdyrmak, maýalary dolandyryş we töwekgelçilikleri öňünden duýduryş ulgamynyň netijeliligini ýokarlandyrmak, korporatiw dolandyryş ulgamyny kemala getirmek, telekeçilik ulgamyny kämilleşdirmek, banklaryň girdejisini we düşewündini artdyrmak möhüm ugurlar hasaplanýar. Ýeri gelende bellesek, ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi sazlaşykly ösdürmek, hususy başlangyçlary goldamak üçin amatly hukuk, ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredildi. Bu işler 2018 — 2024-nji ýyllarda kiçi we orta telekeçiligi goldamak boýunça Döwlet maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde amala aşyrylýar. Ol telekeçilik düzüminiň, salgyt ulgamynyň esaslarynyň kämilleşdirilmeginde, eksport-import amallarynyň geçirilmeginiň, ýer böleklerini bermegiň tertibiniň, ýeňillikli karzlaryň ýönekeýleşdirilmeginde, telekeçiler üçin karzlary, gümrük we söwda amallaryny resmileşdirmegiň kadalarynyň ýeňilleşdirilmeginde öz beýanyny tapýar. Ykdysadyýetiň hususy pudagyny döwrebaplaşdyrmak üçin oňa maýa goýum serişdeleriniň barha giňden çekilmegi oňyn netije berýär.  

Ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmakda we depginli ösüşini üpjün etmekde, onuň dünýä hojalyk gatnaşyklary ulgamyna üstünlikli goşulyşmagyny gazanmakda bank ulgamynyň durnuklylygy örän wajypdyr. Ýurtda ykdysadyýetiň sazlaşykly hem-de yzygiderli ösüş depginleri ilatyň umumy iş bilen üpjünçiligini, girdejilerini ýokarlandyrmaga, nyrhlary emele getirmegiň durnuklylygyny makroykdysady taýdan deňleşdirmäge gönükdirilendir. «Elektron banking» düzüminiň ösmegi, nagt däl hasaplaşyklaryň mukdarynyň artmagy, banklaryň maýa serişdeleriniň köpelmegi, orta we kiçi telekeçiligi karzlaşdyrmagyň ýokarlanmagy hem-de bank serişdeleriniň täze görnüşleriniň hödürlenmegi aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Soňky döwürde «Altyn asyr», «Milli kart», «Maşgala», «Goýum bank karty» ýaly kartlar dolanyşyga girizildi. «Internet-bank», «Mobil-bank», «Galtaşyksyz töleg» ulgamlary arkaly nagt däl hasaplaşyklaryň sany artdy. Häzirki wagtda karz edaralarynda nagt däl hasaplaşyklary has-da ösdürmek, pul dolanyşygynyň netijeliligini ýokarlandyrmak, hödürlenýän hyzmatlary onlaýn tertipde amala aşyrmak, bank kartlary arkaly tölegleri geçirmek işleriniň gerimi giňeldilýär. Hususan-da, «Internet-bank» we «Mobil-bank» hyzmatlarynyň üsti bilen müşderiler banka barmazdan, dünýäniň islendik künjeginden tölegleri amala aşyryp bilýärler. Mundan başga-da, olara internet arkaly menzilara bank hyzmatlary, bölek satuw we hyzmat ulgamynda QR-kod arkaly hasaplaşyklar hödürlenýär. Ýörite terminallaryň üsti bilen söwda we hyzmat ediş merkezlerinde satyn alnan harytlar, ýerine ýetirilen hyzmatlar, jemagat hyzmatlary (gaz, suw, elektrik energiýasy), Polisiýanyň ýol gözegçiligi gullugynyň degişli hyzmatlary we beýlekiler üçin tölegler geçirilýär. Ilatyň «Visa» we «MasterCard» halkara töleg ulgamlaryndan peýdalanmagy pul dolanyşygynyň ösüşinde nobatdaky möhüm tapgyr boldy.  

Şeýlelikde, hödürlenýän hyzmatlaryň tiz ýerine ýetirilmegi we elýeterli bolmagy bank bilen müşderiniň arasyndaky gatnaşygy hil taýdan täze derejä çykardy. Iň esasysy bolsa, makroykdysady görkezijilere laýyklykda, milli manadymyzyň daşary ýurt pullaryna gatnaşygynyň durnukly bolmagynda galýandygydyr.  

Kakageldi HÜMMÄÝEW,

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynyň prorektory.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda dokma senagatynyň okgunly ösdürilmegi hem-de pudagyň işgärleriniň, şol sanda pile öndürijileriň yhlasly we netijeli zähmet çekmegi üçin ähli şertler döredilýär. Şu ýyl Türkmenistanyň ýüpekçileri pile taýýarlamak boýunça şertnamalaýyn borçnamalaryny üstünlikli ýerine ýetirdiler. Bu barada hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa 2-nji iýunda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde hasabat berildi. 

Ýurdumyzyň pileçileri Watan harmanyna dokma senagaty üçin gymmatly çig malyň 2 müň 300 tonnadan gowragyny tabşyrdylar. Bu ajaýyp zähmet üstünligi döwlet Baştutanymyzyň oba zähmetkeşleri baradaky edýän hemmetaraplaýyn aladasynyň, obasenagat toplumyny depginli ösdürmäge gönükdirilen özgertmeleriň aýdyň netijesidir. 

Mälim bolşy ýaly, türkmen topragynda ýüpekçiligiň taryhy asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýar. Ýüpekçiligiň milli däpleri, ajaýyp ýüpek matalary we halylary dokamagyň usullary nesilden-nesle geçirilip, biziň günlerimize ýetip gelipdir. Beýik Ýüpek ýoly Gündogardan Günbatara tarap ýaýylyp ýatan düzlükleriň, daglyklardyr çöllükleriň üstünden geçipdir. Bu söwda ýolunyň ady şol wagtlar onda daşalan örän gymmat bahaly harydyň — ýüpegiň ady bilen baglanyşyklydyr. Gadymy Merw dünýäniň ýüpekçilikde ykrar edilen merkezleriniň biri bolupdyr. Bu ýerde eýýäm XII asyrda pile taýýarlamak boýunça kärhanalar hereket edipdir. 

Ata-babalarymyz pile öndürmekde ýokary ussatlyga ýetipdirler. Bu iş sungat derejesine ýetirilip, ýüpekden haly we mata dokamagyň ygtybarly usullary döredilipdir. Türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowyň “Türkmenistan — Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi” atly eserinde ýüpekçiligiň taryhy barada gymmatly maglumatlar getirilýär. Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, Merwiň ýüpekçilik kärhanalarynda hytaýly senetçilerden bu sungatyň tilsimlerini kemsiz ele alan ussatlar işläpdirler. Şäheri suw bilen üpjün edýän Majan we Razik ýaplarynyň boýunda tut agaçlary ösdürilipdir. 

“Pileden çöşlenip alynýan ýüpek sapajyklar näzik, şeýle-de ýokary hilli syk, digir-digir zolakly ýa-da tutuk matanyň ýüzüne çekilen nagyşly ýüpek parçalary, köşgüň, soltanyň ýatýan otagynyň bezeginde peýdalanylýan owadan matalary dokamaga harçlanypdyr. Merwiň ýüpek matalary zer goşulyp dokalan hytaý, hindi parçalary, Wizantiýanyň gyrmyzy matalary bilen bäsleşipdir” diýip, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow öz eserinde belleýär. 

Häzirki döwürde ýüpekçilik ýurdumyzyň dokma senagatynyň geljegi uly pudaklarynyň biri hasaplanýar. Onuň önümlerine içerki we dünýä bazarlarynda uly isleg bildirilýär. Obasenagat toplumynda ýaýbaňlandyrylan özgertmeler we sebitleri durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça kabul edilen toplumlaýyn maksatnamalar bu senediň galkynmagyna itergi berdi. Bu özgertmeler obalarda hil taýdan täze durmuş-ykdysady gatnaşyklary kemala getirmäge, oba hojalyk önümlerini öndürijileri höweslendirmäge, ildeşlerimiziň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak üçin ähli şertleri döretmäge gönükdirilendir. Ýüpek gurçugynyň iň gowy görnüşleriniň ýetişdirilmegi, pudagyň ygtybarly iým binýadynyň döredilmegi ýylsaýyn özüniň oňyn netijelerini berýär. Ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda tut agaçlarynyň ekilýän meýdanlary giňeldilýär. 

Dokma senagatynyň toplumlaýyn döwrebaplaşdyrylmagy daşary ýurtlardan gelýän harytlaryň ornuny tutýan we eksport ugurly önümleriň önümçiligini artdyrmak boýunça strategik wezipeleri çözmäge gönükdirilendir. Ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda 70-e golaý kärhanany özünde jemleýän dokma senagatynyň ýokary tehnologik kuwwaty we ygtybarly çig mal binýady bar. Pudagyň önümçilik düzümleriniň düýpli döwrebaplaşdyrylmagy möhüm ähmiýete eýedir. Aşgabadyň ýüpek fabrigi we Türkmenabadyň ýüpek önümçilik birleşigi ýokary hilli ýüpek sapagyny öndürýär. Bu kärhanalarda ýüpek halylary, keteni we ýüpekden beýleki matalary öndürýän täze önümhanalar açyldy. Diýarymyzda öndürilýän ýüpek süýüminiň hasabyna Ruhabadyň panbarhat fabriginiň bökdençsiz işi üpjün edilýär. 

Şeýlelikde, şertnamalaýyn borçnamalaryny berjaý eden ýurdumyzyň ýüpekçileriniň bu üstünligi olaryň zähmetsöýerliginiň we ussatlygynyň, bu pudagy täzeden dikeltmek boýunça durmuşa geçirilýän giň möçberli çäreleriň aýdyň netijesidir. Döredijilikli döwlet syýasaty ajaýyp zamananyň binýadyny goýdy we bu döwürde pederlerimiziň wesýetleri, halkymyzyň milli däpleri häzirki zamanyň ruhy bilen sazlaşykly utgaşýar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýurdumyzyň edermen pileçilerine we ussat ýüpekçilerine iberen Gutlagynda belleýşi ýaly, ýurdumyzyň oba ýerlerinde telekeçilige goldaw bermek we ony höweslendirmek maksady bilen, ýüpekçiligi ösdürmäge aýratyn üns berilýär. 

«Ýörite nahalhanalarda, birnäçe daýhan birleşiklerinde ýüpek gurçuklarynyň iýmit gory bolan tut agaçlarynyň her ýylda müňlerçe düýp nahaly ösdürilip ýetişdirilýär. Bu bolsa ýüpek gurçuklary üçin esasy iýmit bolan tut ýapraklarynyň möçberini ep-esli artdyrmaga mümkinçilik berýär. Tut agaçlarynyň ekin meýdanlarynyň töwereginde oturdylmagy gowaçany we beýleki oba hojalyk ekinlerini gyzgyn ýellerden goramaga, suwaryş akabalarynyň kenarlaryny berkitmäge, daşky gurşawyň ekologik abadançylygyny gowulandyrmaga hem ýardam berýär. Munuň özi ýüpekçiligi pagtaçylyk bilen utgaşdyrmaga, şol bir ýerden goşmaça önüm we girdeji almaga mümkinçilik berýär» diýip, döwlet Baştutanymyz Gutlagynda belleýär. 

Häzirki wagtda ýüpek çig maly ýurdumyzyň eksportynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Daşary ýurtly kompaniýalar ýokary hilli ýüpek süýümine, lukmançylykda, awiasiýa senagatynda we ykdysadyýetiň beýleki pudaklarynda ulanylýan tehniki ýüpek önümlerine uly isleg bildirýärler. Ýüpegi gaýtadan işleýän kärhanalaryň önümleri diňe bir ýurdumyzyň dokma pudagynda däl, eýsem, beýleki pudaklarda-da uly islegden peýdalanýar. Soňky ýyllarda hususy kärhanalarda ýüpek el halylarynyň, amaly-haşam sungatynyň, şol sanda milli keşdeçilik sungatynyň önümleriniň önümçiligi barha ýokarlanýar. Bu bolsa, öz gezeginde, ýüpek ýüplüginiň we sapagynyň öndürilýän möçberiniň artdyrylmagyny şertlendirýär. 

Pudagyň ösdürilmegine ägirt uly maýa goýum serişdeleriniň gönükdirilmegi, kärhanalaryň kämil enjamlar bilen üpjün edilmegi netijesinde, ýurdumyzda öndürilýän ýüpek önümleriniň hili ýokarlanýar, görnüşleri artdyrylýar. Bu önümleriň daşary ýurt bazarlaryndaky bäsdeşlige ukyplylygy artýar. 

Ýüpege haly önümçiliginde hem uly isleg bildirilýär. Häzirki wagtda “Türkmenhaly” döwlet birleşiginiň kärhanalary ajaýyp ýüň we ýüpek halylary öndürip, halkymyzyň baý ruhy mirasynyň gaýtalanmajak nusgalaryny täzeden dikeldýärler. Bu kärhanalar ýurdumyzyň eksport kuwwatynyň artmagyna mynasyp goşant goşýarlar we el halylarynyň dokalýan möçberini artdyrmak bilen, daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň olara bolan isleglerini kanagatlandyrýarlar. 

Ýurdumyzda guralýan ýöriteleşdirilen halkara sergiler dokma senagatynyň, şol sanda ýüpekçilik pudagynyň ýeten belent sepgitlerini görkezýär. Bu pudagyň önümleri ýokary dünýä ölçeglerine laýyk gelýär. Bu forumlar hyzmatdaşlyk etmäge gyzyklanma bildirýän, dokma senagatynda we täze tehnologiýalar ulgamynda ýöriteleşen daşary ýurt kompaniýalarynyň ünsüni çekýär. Mundan başga-da, dünýä bazarynda ýurdumyzyň dokma we haly önümleriniň söwdasyny giňden ilerletmek maksady bilen, olar dürli halkara sergilerde görkezilýär. Bu ugurda işleýän kärhanalarda täze önümçilikler döredilip, öndürilýän önümleriň hiline hem uly üns berilýär. Bu önümler ýurdumyzda bildirilýän ekologik talaplara doly laýyk gelýär. 

Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda türkmen ýüpekçileriniň gazanan zähmet üstünligi pudagyň önümçilik kuwwatyny artdyrmaga hem-de Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny has-da pugtalandyrmaga ýardam berer. 

(TDH)

Gadyrly Medeniýet hepdeligine gatnaşyjylar!
Eziz watandaşlar! 

Sizi Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan döwletimiziň paýtagty Aşgabat şäherinde geçirilýän Medeniýet hepdeliginiň dabaraly açylmagy bilen tüýs ýürekden gutlaýaryn. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ähli ulgamlarynda uly üstünlikler gazanylýar, agzybir halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleri yzygiderli ýokarlanýar. Garaşsyz Watanymyzda durmuşa geçirilýän iri möçberli taslamalar netijesinde eziz Diýarymyz tanalmaz derejede özgerýär. Türkmenistanyň dünýäde ählumumy parahatçylygy pugtalandyrmaga, dost-doganlyk gatnaşyklaryny ösdürmäge gönükdirilen asylly başlangyçlary halkara bileleşikde giň goldawa eýe bolýar. 

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz tarapyndan başy başlanan iri möçberli döwlet maksatnamalary häzirki wagtda üstünlikli dowam etdirilip, taryhy ösüşlerimiz bagtyýar watandaşlarymyzy il-ýurt bähbitli beýik işlere ruhlandyrýar. Häzirki döwürde ýurdumyzyň medeniýet ulgamynda uly üstünlikleriň gazanylýandygy biziň üçin has-da buýsançlydyr. Medeni ösüşler jemgyýetimiziň bitewüligini berkitmäge, raýatlaryň kalbynda watansöýüjiligi artdyrmaga uly ýardam berýär. 

Türkmenistanyň dostlukly ýurtlar bilen bilelikde hödürlemeginde türkmen keşdeçilik sungatynyň, ýüpekçilik we dokmaçylykda ýüpek önümçiliginiň däpleriniň hem-de molla Ependiniň şorta sözlerini gürrüň berijilik däbiniň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň görnükli nusgalarynyň sanawyna girizilmegi Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda eziz Watanymyzyň halkara abraýyny has-da belende göterdi. Bu ajaýyp waka berkarar döwletimiziň ähli raýatlaryny buýsandyryp, halkymyzyň milli gymmatlyklaryna bolan söýgüsini artdyrdy. 

 Gadyrly medeniýet we sungat işgärleri! 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwri milli medeniýetimiziň, sungatymyzyň hem-de edebiýatymyzyň barha kämilleşýän döwrüdir. Şu ýyl ýurdumyzyň teatr artistleriniň, suratkeşleriniň, bagşy-sazandalarynyň, ýazyjy-şahyrlarynyň halkara bäsleşiklerde gazanan üstünlikleri medeniýet ulgamynyň ösüşleriniň dünýä derejesinde rowaçlanýandygynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Ýurdumyzyň paýtagtynda hem-de welaýatlarynda yzygiderli geçirilýän Medeniýet hepdeligi türkmen medeniýetiniň we sungatynyň özboluşly baýramydyr. Medeniýet we sungat ussatlarynyň, döredijilik işgärleriniň Medeniýet hepdeliginde guralýan joşgunly çykyşlary bagtyýar durmuşymyzyň belent waspyna öwrülýär. 

Paýtagtymyzda geçirilýän Medeniýet hepdeligine medeniýet ulgamynyň işgärleriniň işjeň gatnaşmagy bagtyýar ildeşlerimiziň öz medeni gymmatlyklaryna, baý mirasyna söýgüsini has-da artdyrar. Medeniýet hepdeliginiň çäginde geçiriljek konsertler, sergiler, döredijilik maslahatlary, şygryýet çeper okaýyşlary, sahna oýunlarynyň we kinofilmleriň görkezilişleri häzirki döwürde milli medeniýetimizde, sungatymyzda, edebiýatymyzda ýetilen sepgitleri giňden wagyz etmekde, döredijilik işgärleriniň hünär ussatlygyny artdyrmakda möhüm ähmiýete eýe bolar. Aşgabat şäherinde geçirilýän Medeniýet hepdeligi bilen utgaşyklylykda Türki döwletleriň Medeniýet hepdeliginiň geçirilmegi bolsa bu iri medeni çäreleriň ähmiýetini has-da artdyrýar. 

 Hormatly medeniýet we sungat işgärleri! 

Gündogaryň beýik akyldary we nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli ýurdumyzda we daşary ýurtlarda geçirilýän medeni çäreler akyldar şahyrymyzyň baý edebi mirasyny çuňňur öwrenmäge, dünýä ýüzünde giňden wagyz etmäge uly ýardam berýär. Aşgabat şäherinde geçirilýän Medeniýet hepdeliginiň dowamyndaky medeni çäreleriň Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny has-da şöhratlandyrmakda aýratyn ähmiýetli boljakdygyna berk ynanýaryn. 

 Gadyrly Medeniýet hepdeligine gatnaşyjylar! 

Sizi Aşgabat şäherinde Medeniýet hepdeliginiň dabaraly açylmagy bilen ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlaýaryn. Bu sungat baýramyna gatnaşyjylara berk jan saglyk, uzak ömür we döredijilik üstünliklerini arzuw edýärin. 

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar BERDIMUHAMEDOW.

Ýurdumyzda sanly ulgamyň, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň giňden ornaşdyrylmagy milli ykdysadyýetimiziň ösüş depginini barha ýokarlandyrýar. Bu ugurda «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» kabul edilmegi eziz Watanymyzyň pajarlap ösýän döwründe innowasion tehnologiýalaryň önümçiligiň ähli pudaklaryna ornaşdyrylmagyna, optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamynyň ösmegine, ýokary tizlikli internet-aragatnaşyk hyzmatlarynyň artmagyna getirýär. Sanly ulgamyň ösüşi internet bilen berk baglanyşykly bolup, ýurdumyzda bu ulgam dünýäniň ösen döwletleriniň derejesine çykýar. 

Häzirki wagtda islendik raýatyň howa we demir ýol peteklerini onlaýn görnüşde almaga, degişli tölegleri we ýygymlary bank plastik kartyndan, öýjükli el telefonlaryndan geçirmäge, dürli hyzmatlary öýden çykmazdan amala aşyrmaga mümkinçilikleri bar. Teleradioýaýlymlaryň, metbugat ulgamynyň mümkinçilikleriniň ählisinden internet arkaly peýdalanmak bolýar. Sanly ulgamyň ösdürilmegi önümçiligiň ähli görnüşleriniň awtomatlaşdyrylmagyna, täze iş orunlarynyň döredilmegine, halkymyzyň bilim derejesiniň ýokarlanmagyna ýardam berýär. Sanly ykdysadyýet önümçiligiň ähli ugurlaryna özüniň oňyn täsirini ýetirmek bilen, işewürlere, raýatlara döwlet hyzmatlaryndan ýeňil hem-de elýeterli peýdalanmaga ähli şertleri döredýär. Şonuň bilen bir hatarda, jemgyýetçilik gatnaşyklarynyň döwrebap ösdürilmegine-de öz täsirini ýetirýär. 

Sanly ykdysadyýet innowasion tehnologiýalaryň esasynda guralan ykdysady gatnaşyklaryň ulgamy bolmak bilen, şol bir wagtyň özünde harajatlaryň tygşytlanylmagynyň, girdejileriň täze çeşmeleriniň ýüze çykmagynyň, ykdysady netijeliligiň we ösüşiň möhüm şerti bolup çykyş edýär. Ol harytlaryň we pul serişdeleriniň dolanyşygynyň täze tizligi, harytlaryň hem-de hyzmatlaryň ýokary hili, sarp edijiler üçin döredilýän amatlylygyň derejesi bilen tapawutlanýar. 

Häzirki wagtda dünýäniň aglaba ýurtlarynda internet ulgamynyň mümkinçiliklerinden giňden peýdalanylýar. Ony ulanyjylaryň sanynyň ýyl-ýyldan artmagy sanly ykdysadyýetiň kämilleşmegi üçin amatly ýagdaýy emele getirýär. Bu bolsa ykdysady ösüşe itergi berýän güýç hasaplanyp, onuň jemgyýetçilik durmuşynda tutýan orny barha pugtalanýar.  

Sanly ulgama geçilmegi milli ykdysadyýetde täze mümkinçilikleriň açylmagyna getirdi. Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ösüş depginini tizleşdirmekde, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmakda möhüm ähmiýete eýe bolýan sanly ykdysadyýetiň kanunçylyk binýady yzygiderli kämilleşdirilýär. Bu ugurda birnäçe kanunlar kabul edilýär. Ulgamda amala aşyrylýan özgertmeler, durmuşa geçirilýän işler halkymyzyň abadan ýaşaýşyny üpjün edýär. 

Ýurdumyzda senagat ulgamyny innowasion esasda ösdürmek, ýokary tehnologiýaly, bäsdeşlige ukyply sanly ykdysadyýeti döretmek ýaly ugurlara uly üns berilýär. Bu bolsa sanly ulgamyň diňe şu gününiň däl-de, eýsem geljeginiň hem ösüşli bolmagyny üpjün edýär. Önümçilige ösen tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna, täze mümkinçilikleriň peýda bolmagyna getirýär. Ýurdumyzda raýatlaryň her biriniň sanly ulgamyň ýeňilliklerinden peýdalanmagyna ähli şertleri döredýär. 

Saparmyrat HALBAÝEW,

Görogly etrap kazyýetiniň kazyýet ýerine ýetirijisi

 Şu günler ýurdumyzyň ministrliklerinde we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda, welaýatlaryň häkimliklerinde golaýda neşir edilen «Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy» atly kitabyň tanyşdyrylyş dabaralary geçirilýär. Şeýle dabaralar düýn Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde, Oba hojalyk toplumynda, ýurdumyzyň welaýatlarynyň häkimliklerinde ýokary guramaçylykly geçirilip, olara degişli düzümleriň ýolbaşçylarydyr işgärleri, ýaşuly nesliň we köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri hem-de ýaşlar gatnaşdylar. 

Tanyşdyrylyş dabaralarynda edilen çykyşlarda 2021-nji ýylda Milli Liderimiziň başlangyjy bilen bu gaznanyň döredilmeginiň ýurduň her bir raýatynyň haýyr-sahawat etmegine hem mümkinçilik döredýändigi, şeýle işleriň türkmen jemgyýetinde adalatyň ýazylmadyk kada-kanunlarynyň biridigi aýratyn bellenildi. Çykyş edenler bu asylly başlangyjyň ähli ildeşlerimiz üçin ynsanperwerlige, asylly ýörelgelere çagyryş bolandygyny nygtadylar. Netijede, häzirki wagta çenli gaznanyň hasabyna haýyr-sahawat serişdelerini geçirýänleriň sanynyň barha köpelýändigi has-da buýsançlydyr. Çykyşlarda bu haýyr-sahawat düzüminiň serişdelerine sanlyja ýylyň içinde onlarça çagalarda çylşyrymly operasiýalaryň geçirilmeginiň maliýeleşdirilmeginiň, ene-atasyndan ir jyda düşen ýa-da goldawa mätäç ýaş türkmenistanlylara durmuş, saglygy goraýyş, ruhy kömekleriň berilmeginiň, daşary ýurtlarda dürli sebäplere görä ejir çeken ýaş nesliň wekillerine kömek golunyň uzadylmagynyň Gahryman Arkadagymyzyň bu ynsanperwer başlangyjynyň ajaýyp miwesi bolup, kalplary nurlandyrýandygy hakyndaky gürrüňler öz beýanyny tapdy. 

Täze kitabyň tanyşdyrylyş çärelerinde çykyş edenler, şeýle-de onuň içinde ýerleşdirilen suratlara üns çekip, olarda geçen ýyllaryň dowamynda Milli Liderimiziň başda durmagy bilen gaznanyň işleriniň ýola goýluşynyň, ýurdumyzyň saglygy goraýyş edaralarynda, hususan-da, Arkadag şäherindäki Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezinde döredilen amatly şertleriň ýokary derejede açylyp görkezilýändigini bellediler. Nygtalyşy ýaly, türkmen, rus, iňlis dillerinde giň okyjylar köpçüligine niýetlenen, «Gurplulygyň öz şertleri bar», «Beren eliň berekedi artar», «Durmuşyň gymmaty — saglyk», «Hossarlyk — öçmez umyt», «Howandarlyk jebisligi döredýär» atly bölümlerden ybarat bolan neşiriň diliniň çeperçiliginiň, bezelişiniň özboluşlylyklara eýe bolmagy, onda pikirler, maglumatlar bilen birlikde halk aýtgylarynyň, nakyldyr atalar sözleriniň, taryhy şahsyýetleriň durmuşyndan mysallaryň getirilmegi jüpüne düşüpdir. 

Kitapda «Hemaýat etmek özüňden özgelere mähribanlygy eçilmekdir, olaryň depesini göge ýetirjek sowgatlaryny bermek bilen, arzuwlaryny hakykat ýüzünde amala aşyrmakdyr» diýen ýaly ganatly jümleleriň getirilmegi raýatlaryň ýagşylyk etmäge bolan ymtylyşlaryny artdyrmakda, ejize howandarlyk etmegiň nähili belent ynsanperwerlik, ruhy beýiklik bolup durýandygyny düşündirmekde örän ähmiýetlidir. Ýaş nesliň bagtyýarlygy ugrunda iş alyp barýan gaznanyň ýagşy amallarynyň netijesinde derdine şypa tapan çagalaryň hossarlarynyň ýürek sözleriniň kitapda ýerleşdirilmegi bada-bat okyjylaryň ünsüni özüne çekip, olarda şeýle uly möçberli düzümiň işine bolan buýsanjy artdyrýar. Şonuň ýaly-da, Arkadag şäheriniň Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezi barada bu neşirde töwerekleýin maglumat berilmegi, onuň köptaraplaýyn mümkinçilikleriniň tanyşdyrylmagy ýurdumyzda ýaş nesilleriň bagtyýar durmuşy ugrunda uly aladalaryň edilýändigini aýdyň görkezýär. 

Tanyşdyrylyş dabaralarynda şeýle ynsanperwer, haýyr-sahawatly işleriň ýola goýulmagyna hemmetaraplaýyn berk binýat döreden we bu ýagşy amallaryň dowam bolmagy üçin ähli zerur şertleri döredýän Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Serdarymyzyň janlarynyň sag, ömürleriniň uzak, döwletli tutumlarynyň hemişe rowaç bolmagy arzuw edildi. 

Aşgabat, 19-njy iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradowyň hem-de ýurdumyzyň welaýatlarynyň häkimleriniň gatnaşmagynda sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda oba hojalyk toplumynda we sebitlerde alnyp barylýan işleriň barşy bilen bagly meselelere garaldy. 

Ilki bilen, Ahal welaýatynyň häkimi Ý.Gurbanowa söz berildi. Ol welaýatda möwsümleýin oba hojalyk işleriniň alnyp barlyşy barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, şu günler welaýatda galla oragy dowam edýär. Şunda degişli düzümler sazlaşykly işledilýär, orakdan boşan meýdanlarda sürüm işleri geçirilýär. Şu ýylyň pagta hasyly üçin welaýatyň gowaça ekilen meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň talaplaryny berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilýär. 

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän galla oragy möwsüminiň ýokary guramaçylykly geçirilmeginiň möhüm talap bolup durýandygyna ünsi çekdi we bu ugurdaky işleriň depginlerini ýokarlandyrmak hem-de jogapkärçilikli çemeleşmek babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Şeýle-de hormatly Prezidentimiz galla oragyndan boşan meýdanlary sürmek, welaýatyň gowaça meýdanlarynda alnyp barylýan ideg işleriniň agrotehniki möhletlerde geçirilmegi babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. 

Soňra Balkan welaýatynyň häkimi T.Atahallyýew welaýatda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Häzirki wagtda galla oragyny guramaçylykly geçirmek boýunça ähli zerur tagallalar edilýär. Şunda bugdaý orýan kombaýnlar, awtoulaglar we galla kabul ediş bölümleri bökdençsiz işledilýär. Bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm işleri alnyp barylýar. Şunuň bilen birlikde, sebitiň gowaça meýdanlarynda ideg işleri geçirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, şu günler oba hojalygynda möhüm möwsümiň — galla oragynyň dowam edýändigini belledi hem-de onuň ýokary hilli geçirilmegini berk gözegçilikde saklamak babatda häkime birnäçe tabşyryklary berdi. Şeýle hem döwlet Baştutanymyz welaýatyň gowaça ekilen meýdanlarynda ýerine ýetirilýän ideg işleriniň, bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm işleriniň agrotehniki möhletlerde alnyp barylmagy babatda häkime birnäçe anyk tabşyryklary berdi. 

Sanly ulgam arkaly geçirilýän iş maslahaty Daşoguz welaýatynyň häkimi N.Nazarmyradowyň welaýatda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleri baradaky hasabaty bilen dowam etdi. 

Bellenilişi ýaly, welaýatda galla oragy dowam edip, bu işde oba hojalyk tehnikalaryndan netijeli peýdalanylýar. Şunuň bilen birlikde, bugdaý oragyndan boşan meýdanlarda sürüm işlerini talabalaýyk geçirmek boýunça zerur çäreler görülýär. Gowaça meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň möhüm ähmiýetine ünsi çekdi we galla oragyny ýokary hilli, gysga wagtda tamamlamak, bu işleriň depginlerini güýçlendirmek babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. Döwlet Baştutanymyz orakdan boşan meýdanlary sürüp, möwsüme taýýarlamak üçin ähli zerur tagallalaryň edilmelidigini belledi hem-de bu babatda häkime birnäçe görkezmeleri berdi. Şeýle-de welaýatyň gowaça meýdanlaryndaky ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilmegini üpjün etmek häkime tabşyryldy. 

Soňra Lebap welaýatynyň häkimi Ş.Amangeldiýew şu günler welaýatda dowam edýän oba hojalyk işleriniň ýagdaýy barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatyň bugdaý meýdanlarynda galla oragy guramaçylykly dowam edýär, orakda ulanylýan kombaýnlaryň, bugdaý daşaýan awtoulaglaryň, galla kabul ediş bölümleriniň sazlaşykly işini üpjün etmek boýunça zerur tagallalar edilýär. Bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm işleri geçirilýär. Gowaça meýdanlarynda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg işleri alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, şu günler dowam edýän oba hojalyk işleriniň talabalaýyk ýerine ýetirilmeginiň möhüm wezipe bolup durýandygyny we bu wezipäni üstünlikli ýerine ýetirmäge örän jogapkärli çemeleşmegiň zerurdygyny belledi, galla oragynyň ýokary hilli we guramaçylykly geçirilmegi, bu ugurdaky işleriň depginleriniň güýçlendirilmegi, ähli düzümleriň bökdençsiz işledilmegi babatda häkime birnäçe anyk görkezmeleri berdi. Şeýle hem döwlet Baştutanymyz bugdaýdan boşan meýdanlarda sürüm işleriniň öz wagtynda geçirilmegini, welaýatyň gowaça meýdanlarynda alnyp barylýan ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilmegini üpjün etmegi häkime tabşyrdy. 

 Soňra Mary welaýatynyň häkimi D.Annaberdiýew welaýatda ýerine ýetirilýän oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, sebitde galla oragy gowşamaýan depginlerde dowam edýär. Şunda oba hojalyk tehnikalaryndan netijeli peýdalanylýar. Orakdan boşan meýdanlarda sürüm işleri geçirilýär. Welaýatyň gowaça meýdanlarynda ideg işleri agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ýokary hilli geçirilmeginiň zerur talap bolup durýandygyna ünsi çekdi hem-de galla oragynyň guramaçylykly geçirilmegi we gysga wagtda tamamlanmagy, bu işleriň depginleriniň güýçlendirilmegi, bugdaý hasylynyň ýitgisiz ýygnalyp alynmagy babatda häkime anyk tabşyryklary berdi. Şeýle-de döwlet Baştutanymyz orakdan boşan meýdanlarda sürümiň talabalaýyk ýerine ýetirilmegini, welaýatyň gowaça meýdanlaryndaky ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylmagyny üpjün etmegi häkime tabşyrdy. 

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradow ýurdumyzda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berdi. 

Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda welaýatlarda ýetişdirilen galla hasylyny gysga möhletde we ýitgisiz ýygnap almak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Bugdaý oragyndan boşan meýdanlarda samany ýygnap, sürüm işlerini öz wagtynda geçirmek we ýerleri ekiş möwsümine taýýarlamak, bu ugurda ulanylýan oba hojalyk tehnikalaryny, gurallaryny netijeli işletmek boýunça zerur çäreler görülýär. Bu işler bilen bir hatarda, gowaça ekilen meýdanlarda hatarara bejergi, mineral dökünler bilen iýmitlendirmek hem-de ösüş suwuny tutmak işleri utgaşykly alnyp barylýar. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hasabaty diňläp, häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň talabalaýyk alnyp barlyşyna jogapkärçilikli çemeleşmegiň möhümdigini belledi we galla oragynyň ýokary hilli, bökdençsiz geçirilmegini, bugdaýdan boşan meýdanlaryň sürlüp, möwsüme taýýar edilmegini, gowaça ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryny berk berjaý etmek arkaly ýerine ýetirilmegini gözegçilikde saklamagy wise-premýere tabşyrdy. 

Soňra döwlet Baştutanymyz iş maslahatyna gatnaşyjylara ýüzlenip, oba hojalygyndaky bu möhüm möwsümi ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmegiň zerur talap bolup durýandygyna ünsi çekdi we bu ugurda alnyp barylýan işlere gatnaşýan ähli düzümleriň sazlaşykly işledilmegini üpjün etmegi tabşyrdy. Mundan başga-da, ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýatlarda şu ýyl açylyp ulanmaga berilmegi göz öňünde tutulýan dürli maksatly desgalardaky gurluşyk işleriniň ýokary hilli ýerine ýetirilmegini gözegçilikde saklamak babatda birnäçe tabşyryklar berildi. 

Döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly geçirilen iş maslahatyny jemläp, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, berkarar Watanymyzyň rowaçlygynyň hem-de mähriban halkymyzyň abadan durmuşynyň üpjün edilmegine gönükdirilen giň gerimli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

 Dünýä ykdysadyýetiniň ösüşiniň ylmy-tehniki öňegidişlik hem-de ylym-bilime daýanýan täze ykdysady nusgalaryň döredilmegi bilen berk baglanyşyklydygy aýdyň hakykatdyr. Şunuň bilen birlikde, häzirki döwürde intellektual eýeçiligiň obýektleri dünýä ykdysadyýetiniň ösüşiniň hereketlendiriji güýjüne öwrülýär we ylmy işjeňligiň netijesinde döreýän önümleriňdir hyzmatlaryň täze bazarlarynyň kemala gelmegine gönümel täsirini ýetirýär. 

Adam aňynyň döredijilikli zähmetiniň netijesinde edilýän açyşlara we oýlap tapyşlara «intellektual eýeçilik» diýilýär. Sungat eserleri, kompýuter maksatnamalary, täze tehnologiýalar, haryt nyşanlary we täjirçilik maksatly döredilen beýleki serişdeler intellektual eýeçiligiň obýektleriniň mysallarydyr. Intellektual eýeçiligiň ösdürilmegi bazarda mynasyp ornuňy tapmagyň we onda agalyk etmegiň guraly, öňdebaryjy tehnologiýalara esaslanýan önümçiligi ýola goýmak arkaly içerki hem-de dünýä bazarlarynda uly islegden peýdalanýan, bäsdeşlige ukyply, ýokary tehnologik harytlary öndürmegiň we hyzmatlary ýola goýmagyň möhüm şerti bolup durýar.  

Häzirki döwrüň ykdysady hadysalary dünýä bazarynda bäsdeşlige ukyplylygyňy ýokarlandyrmagyň täze şertlerini döretdi. Intellektual maýa şol şertleriň iň esasylarynyň biri hökmünde çykyş edýär. Ykdysady hyzmatdaşlyk we ösüş guramasynyň bilermenleri tarapyndan geçirilen barlaglar ösen ýurtlarda ylmy-tehniki öňegidişligiň netijeleriniň jemi içerki önümiň 80 göterimine çenli döredilmegine täsirini ýetirip, ykdysady ösüşiň esasy hereketlendiriji güýjüne öwrülendigini tassyklaýar. Bu hakykat häzirki zaman önümçilik gatnaşyklarynda intellektual maýanyň zähmetden, ýerden ýa-da maliýe üpjünçiliginden-de uly ähmiýete eýe bolýandygyny görkezýär. Şeýle hem dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalarynda intellektual maýanyň paýynyň 30-dan 60 göterime çenli ýetip, bu görkezijilere yzygiderli ýokarlanmak häsiýetiniň mahsusdygy bellenilýär. 

Ykdysadyýetiň globallaşma hadysasy, bir tarapdan, söwda-ykdysady gatnaşyklara intellektual eýeçiligiň täze obýektlerini girizýän bolsa, beýleki tarapdan, innowasion tehnologiýalary işläp taýýarlamagyň kuwwatly guralyna öwrülýän täze bilimleriň döremegini şertlendirýär. Innowasion ykdysadyýetiň ösdürilmegi aň-paýhas işiniň netijelerini durmuşa geçirmek arkaly halk hojalygynyň ylmy-senagat binýadyny düýpli berkitmäge mümkinçilik berýär. Şeýle çemeleşmede intellektual işjeňlik uzak geljekde hojalygy ýöretmegiň oýlanyşykly usullary bilen sazlaşýar. Çünki bu hadysalaryň ikisi-de tebigy baýlyklardan rejeli we oýlanyşykly peýdalanmaga, ykdysady işi kämil derejä çykarmaga hem-de innowasion önümiň durmuşa ornaşdyrylmagyndan mümkingadar ýokary netije almaga gönükdirilendir. Munuň özi bazarda okgunlylygy we işjeňligi artdyryp, oňaýly ykdysady şertleri döredýär. 

Islendik döwletiň dünýäniň ykdysady ulgamyna üstünlikli goşulyşmagy intellektual gorlaryň netijeli peýdalanylmagy bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Jemgyýetiň umumy intellektual maýasy ýurduň innowasion ykdysady ösüş ýolundaky esasy güýçdür. Şu hakykatdan ugur alnyp, Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiziň tagallalary esasynda ýurdumyzda intellektual eýeçiligiň kanunçylyk binýadyny berkitmek, ylmy oýlap tapyşlary önümçilige ornaşdyrmak, täze açyşlaryň edilmegini höweslendirmek wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirilýär. Türkmenistanda intellektual eýeçilik hukugy Konstitusiýa esaslanyp, ýurdumyzyň kanunçylygyna laýyklykda, esasan-da, Türkmenistanyň Raýat kodeksiniň degişli bölegindäki hukuk namalary arkaly düzgünleşdirilýär. Türkmenistanyň Raýat kodeksi, «Oýlap tapyşlary hukuk taýdan goramak hakynda», «Senagat nusgalaryny hukuk taýdan goramak hakynda», «Harytlyk nyşanlar, hyzmat nyşanlary we harytlaryň ýerleşýän ýerleriniň atlary hakynda», «Elektron hasaplaýyş maşynlary, integral mikroshemalaryň maglumat binýatlary we tehnologiýalary üçin programmalary, algoritmleri hukuk taýdan goramak hakynda», «Tohumçylygyň ýeten derejesini hukuk taýdan goramak hakynda», «Awtorlyk hukugy we garyşyk hukuklar hakynda» Kanunlar we beýleki kadalaşdyryş namalary ýurdumyzda intellektual eýeçiligi goramagyň kanunçylyk binýadyny emele getirýär. 

Türkmenistanda intellektual eýeçiligiň milli ulgamy otuz ýyldan bäri hereket edip gelýär. Häzirki döwürde ýurdumyzda intellektual eýeçiligiň obýektlerini goramak işi bilen baglanyşykly döwlet kadalaşdyrylyşy Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň düzüminde döredilen Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy tarapyndan alnyp barylýar. Gullugyň hünärmenleri intellektual eýeçiligiň obýektleriniň hukuk goraglylygy bilen baglanyşykly işleri amala aşyrýar. 

Ýurdumyzda ykdysadyýetiň dürli pudaklarynyň ösüşine goşant goşjak oýlap tapyşlar, açyşlar döwlet tarapyndan goldanylýar. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyna», «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, düýpli amaly-ylmy barlaglaryň we önümçiligiň özara baglanyşygyny has-da işjeňleşdirmek maksat edinilýär. Şunuň bilen baglylykda, akademiki, pudaklaýyn we ýokary hünär bilimi edaralarynda milli ykdysadyýetiň innowasion ösüşini üpjün etmäge gönükdirilen ylmy barlaglar alnyp barylýar. Hormatly Prezidentimiz: «Şu günüň ylmy geljegiň tehnologiýalarydyr. Şoňa görä-de, ýurdumyzyň ylmy jemgyýetçiliginiň wekilleriniň ylmy açyşlaryna, senagat-innowasion tejribelerine, ylmy-inženerçilik garaýyşlaryna, maglumat-tehnologik barlaglaryna milli ykdysadyýetimiziň sanly düzümlerini ösdürmek hem-de geljegiň tehnologiýalaryny döretmek ugrundaky örän ähmiýetli mümkinçilikler hökmünde garaýarys» diýip belleýär. 

Bazar ykdysadyýetine geçiş şertlerinde ýurdumyzda oýlap tapyşlaryň, edebi we çeper döredijiligiň, şeýle hem täjirçilik maksatly nusgalaryň döredilmeginiň gerimi giňeýär. Türkmenistanyň ýaşlarynyň arasynda her ýylda geçirilýän ylmy işler boýunça ýakynda jemi jemlenen bäsleşigine ýurdumyzyň orta we ýokary okuw mekdeplerinde bilim alýan hem-de dürli pudaklarda zähmet çekýän ýaşlaryň müňlerçesiniň gatnaşmagy munuň aýdyň güwäsidir. 

Ýurdumyzda intellektual eýeçiligiň goralmagy internet ulgamyndan saglygy goraýşa çenli köp ugurlary öz içine alýan giň gerimli ylmy-döredijilik işiniň kämilleşmegine itergi berýär. Intellektual kuwwatyň durmuşa geçirilmegi we ylmy innowasiýalaryň halk hojalygynyň pudaklaryna üstünlikli ornaşdyrylmagy milli ykdysadyýetiň bäsdeşlige ukyplylygynyň artmagynyň we halkyň ýaşaýyş şertleriniň yzygiderli ýokarlanmagynyň esasy şertleriniň biri hökmünde geljekki ösüşlerimiziň binýadyny pugtalandyrýar. 

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary

Türkmenistanyň nebitgaz senagaty milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň biri bolup, ol nebitgaz toplumyny hemmetaraplaýyn ösdürmäge, dünýäniň energetika ulgamyna sazlaşykly goşulyşmaga, tebigy baýlyklary oýlanyşykly peýdalanmak maksady bilen, täze bir ugry — nebitgaz-himiýa senagatyny döretmäge gönükdirilendir. Bu ulgamda amala aşyrylýan giň möçberli maýa goýum taslamalary diňe ykdysady taýdan bähbitli bolman, eýsem, sebit we ählumumy energetika howpsuzlygyny pugtalandyrmakda hem möhüm ähmiýete eýedir. 

Nebitgaz-himiýa senagatyny ösdürmekde halkara maliýe guramalary bilen hyzmatdaşlyk saklamak Türkmenistanyň ykdysady syýasatyny durmuşa geçirmekde strategik ugur bolup durýar. Önümçilik pudagyna döwlet we daşary ýurt maýalaryny çekmekde yzygiderli işler alnyp barylýar. Şol bir wagtyň özünde, nebitgaz pudagynda ileri tutulýan magdan we gaýtadan işleýän pudaklary ösdürmäge uly möçberde maýa goýumlar gönükdirildi. Gazhimiýa pudagynyň ösdürilmegi bilen, sebitde deňi-taýy bolmadyk zawodlaryň ikisi gurlup ulanyşa berildi. 

2018-nji ýylyň oktýabrynda Gyýanly şäherçesinde polietilen we polipropilen önümçiligi boýunça iri gazhimiýa toplumy açyldy. Bu maýa goýum taslamasy koreý we ýapon kompaniýalarynyň gatnaşmagynda «Türkmengaz» döwlet konserni tarapyndan amala aşyryldy. Toplumyň önümçilik kuwwaty ýylda 5 milliard kub metr tebigy gazy gaýtadan işlemäge mümkinçilik berýär. Iň kämil tehnologiýalar ornaşdyrylan bu kärhanada her ýyl 300 müň tonnadan gowrak polietilen, 70 müň tonnadan gowrak hem polipropilen öndürilýär. Şu önümleri öndürmek üçin tebigy gazyň düzüminden zerur bolan etan, propan ýaly maddalar alynýar. Gazyň galan arassa 4,5 milliard kub metri ýangyç hökmünde gaz geçiriji ulgamlara akdyrylýar. 

Ahal welaýatynyň çäginde 2019-njy ýylyň iýunynda açylan tebigy gazdan benzin öndürýän zawod dünýäde bu ugurda ilkinji zawod hökmünde «Ginnesiň rekordlar kitabyna» girizildi. Şeýle hem bu iri kärhana ABŞ-nyň daşky gurşawy goramak gaznasy tarapyndan «Ekologiýa taýdan arassa» diýen şahadatnama, Şweýsariýanyň Federal tehnologiýa instituty tarapyndan «Innowasion tehnologiýa» ugry boýunça şahadatnama we nyşana eýe boldy. Zawod ýylda 1 milliard 785 million kub metr gazy gaýtadan işläp, ECO-93 kysymly awtomobil ýangyjynyň 600 müň tonnasyny, şeýle hem arassalanan dizel ýangyjynyň 12 müň tonnasyny we suwuklandyrylan gazyň 115 müň tonnasyny öndürmäge ukyplydyr. 

Ýurdumyzyň nebithimiýa pudagynyň ösdürilmegi ykdysadyýetiň diwersifikasiýa ýoly bilen ýokarlanmagyna oňyn täsirini ýetirýär. Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy nebiti, gaz kondensatyny gaýtadan işläp, dürli nebit we nebithimiýa önümlerini öndürmek hem-de olary içerki we daşarky bazarlara ýerlemek işlerini alyp barýar. Zawodlar toplumynyň önümçilik desgalarynyň düzümine nebiti ilkinji we ikinji gezek gaýtadan işleýän desgalaryň birnäçesi girýär. Toplumyň ýokary hilli nebit we nebithimiýa önümleri Ýewropa, Aziýa, Ýakyn Gündogar döwletlerine eksport edilýär. Şeýle hem gurluşyk materiallaryny, senagat we durmuş maksatly täze önümleri öndürmek üçin çig mal, ýarym çig mal we gündelik işlerde taýýar önüm hökmünde ulanylýar. Mysal üçin, «Türkmenturba» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti diametri 20 millimetrden 500 millimetre çenli polietilen we polipropilen turbalar öndürýär. Önümçilik üçin çig mal Türkmenbaşynyň nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumyndan, şeýle hem polietileniň birnäçe görnüşi, şol sanda ýokary basyşlara çydamly turbalary öndürmekde ulanylýan has dykyz polietilen Gyýanlydaky gazhimiýa kärhanasyndan getirilýär. 

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynda «Türkmenistanda himiýa ylmyny we tehnologiýalaryny toplumlaýyn ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny» ýerine ýetirmegiň Meýilnamasynyň çäginde ýurdumyzyň nebitgaz-himiýa pudagyny ylmy taýdan kämilleşdirmek babatda uly işler alnyp barylýar. Bellenip geçilen zawodlardyr kärhanalaryň kadalaşdyryjy resminamalaryny, önümçilikleriniň tehnologik reglamentlerini, ekologik pasportlaryny, önümçilik galyndylaryny gaýtadan işlemegiň ylmy esaslaryny işläp düzmekde, täze tehnologiýalar boýunça ulanylýan çig mallaryň fiziki-himiki häsiýetlerini öwrenmekde we başga-da dürli ylmy-barlag işlerini geçirmekde maksatnamalaýyn işler ýerine ýetirilýär. Nebitgaz-himiýa senagatynyň önümçilikleriniň doly ylmy esaslary öwrenilip, bu ugurda ýaş hünärmenleri taýýarlamak boýunça hem işler ýola goýuldy. 

Himiýa institutynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary esasynda tassyklanan «Türkmenistanda kiçi we orta telekeçiligi goldamagyň 2018 — 2024-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny» ýerine ýetirmek maksady bilen, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalary bolan işewürleriň hem-de telekeçileriň islegleridir buýurmalary esasynda ýerli çig mallaryň hasabyna täze önümçilikleri döretmek, olaryň tehnologiýalaryny işläp düzmek, hereket edýän önümçilikleri döwrebaplaşdyrmak, olarda ulanylýan, daşary ýurtlardan getirilýän çig mallara derek ýerli çig mallary ulanmak boýunça ylmy-barlag, seljerme işleriniň alnyp barylýandygyny hem bellemelidiris. 

Ýurdumyzda ylym ulgamyny ösdürmek boýunça maksatnamalaýyn işler durmuşa geçirilýär. Himiýa institutynyň alymlary we tejribeli hünärmenleri her ýylyň 12-nji iýunynda bellenilip geçilýän Ylymlar gününe zähmet üstünlikleri bilen barýarlar. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň ylmy-barlag edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny yzygiderli pugtalandyrmak we kämilleşdirmek maksady bilen hormatly Prezidentimiz tarapyndan döredilýän mümkinçilikler iňňän uludyr. Ýokary hilli enjamlar ornaşdyrylan barlaghana otaglary döwrüň we ylmyň talabyny doly kanagatlandyrýar. Ylmyň we tehnikanyň soňky gazananlaryny durmuşa ornaşdyrmakda Himiýa institutynyň alymlary tarapyndan ýerine ýetirilýän ylmy-barlag işleriniň ýurdumyzyň nebitgaz-himiýa senagatyny ösdürmäge goşant goşýandygy buýsandyrýar we täze üstünliklere ruhlandyrýar. 

Hallymyrat ATAÝEW,

Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynyň direktory, himiýa ylymlarynyň kandidaty.