Guýy gazmagy, ýol çekmegi, köpri gurmagy pederlerimiz sogaply iş hasaplapdyrlar. Bu döwletli ýörelgeler Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hem üstünlikli dowam etdirilýär. Muňa 12-nji oktýabrda Garagum derýasynyň 316-njy kilometrinde akabanyň üstünden geçýän, Gurbangala — Zähmet demir ýol böleginde täze, döwrebap demir ýol köprüsiniň açylyp, ulanmaga berilmegi hem aýdyň şaýatlyk edýär.

  Demir ýol köprüsiniň açylyş dabarasy şatlyk-şowhuna beslendi. Bu ýerde milli ak öýler dikilip, kejebede gelin getirmek, at çapdyrmak ýaly toý däpleri öz beýanyny tapdy. Zenanlaryň el işlerini, milli senetçiligi şöhlelendirýän ajaýyp pursatlar bu görnüşiň üstüni ýetirdi. Gämiçileriň gämi gatnawyny amala aşyrýan, çarwalaryň çarwa durmuşyny beýan edýän pursatlar hem ýatda galyjy häsiýete eýe boldy. Garagum derýasynyň kenarynda gurnalan ajaýyp sahnada welaýatyň medeniýet, sungat işgärleri joşgunly baýramçylyk çykyşlaryny ýerine ýetirdiler.  

Ýeri gelende bellesek, desgany «Türkmendemirýollary» agentliginiň «Demirýollary» açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň 6-njy şahamçasynyň gurluşykçylary gurdular. Şoňa görä-de, yhlasly zähmeti bilen aýratyn tapawutlanan gurluşykçylara hormatly Prezidentimiziň adyndan gymmat bahaly sowgatlar dabaraly ýagdaýda gowşuryldy. Şeýle hem ýörite bezelen baýramçylyk otly düzüminiň täze köprüden ilkinji bolup geçmegi bu waka aýratyn öwüşgin berdi. Döwrebap demir ýol köprüsiniň Garagum derýasynyň üstünden geçýän böleginiň uzynlygy 250 metre barabardyr. Köpriniň gurluşygynda Russiýa Federasiýasynyň «Týumenstalmost» kärhanasyndan getirilen gurluşyk önümleri, şeýle hem öz ýurdumyzda öndürilen gurluşyk enjamlary peýdalanyldy.  

"Nesil".

Aşgabat — Astana, 14-nji oktýabr (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň nobatdaky mejlisine hem-de “Merkezi Aziýa — Russiýa” sammitine gatnaşmak üçin, şeýle-de doganlyk ýurda döwlet saparyny amala aşyrmak maksady bilen, Gazagystan Respublikasyna ugrady. 

 Paýtagtymyzyň Halkara howa menzilinde döwlet Baştutanymyzy resmi adamlar ugratdylar. 

Ýurdumyz hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyna esaslanýan daşary syýasy ugry yzygiderli durmuşa geçirmek bilen, ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn görnüşde netijeli gatnaşyklary ösdürýär. Türkmenistan ählumumy gün tertibiniň wajyp meselelerini, çözgütlerini işläp taýýarlamakda işjeň orny eýeläp, umumy abadançylygyň bähbidine parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmek, oňyn hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça tagallalary birleşdirmäge ägirt uly goşant goşýar. 

Ýurdumyz Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň assosirlenen agzasy bolmak bilen, Arkalaşygyň çäklerinde däp bolan dostlukly gatnaşyklara ygrarlydygyny görkezýär. Munuň özi hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän daşary syýasatyň ileri tutulýan ugurlaryna laýyk gelýär. Türkmenistan Arkalaşygyň mümkinçiliklerini ösdürmegi hemmetaraplaýyn goldaýar, özara bähbitli gatnaşyklaryň üstüni häzirki döwrüň möhüm talaplaryna laýyklykda, täze many-mazmun bilen baýlaşdyrmaga ýardam edýär. Arkalaşyga gatnaşyjy döwletleriň strategik ykdysady hyzmatdaşlygy hakynda Jarnama geljegi nazara alyp, netijeli gatnaşyklary yzygiderli pugtalandyrmaga mümkiinçilik berýär. Bu resminama Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça işlenip taýýarlanyldy hem-de GDA-nyň 2019-njy ýylyň oktýabrynda Aşgabatda geçirilen sammitiniň jemleri boýunça kabul edildi. 

Türkmenistan netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak ugrunda çykyş edip, döwletara gatnaşyklary ähli taraplaryň bähbitlerini nazara almak, hoşmeýilli erk-islegiň, medeniýetleriň we siwilizasiýalaryň dialogy, iň gowy tejribäni, oňyn pikirleri alyşmak esasynda guraýar. Bu ýörelgeler BMG-niň maksatlaryna hem-de Tertipnamasyna doly laýyk gelmek bilen, dostlugyň, özara düşünişmegiň, ynanyşmagyň berk binýadyny emele getirmäge, ilkinji nobatda, Arkalaşygyň ýurtlary we sebit boýunça goňşular bilen hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga ýardam edýär. 

Şu sammitiň gün tertibi GDA-nyň giňişliginde goşulyşmagyň ähli ugurlaryna degişli möhüm meseleleri öz içine alýar. Şolar boýunça degişli çözgütleriň kabul edilmegi onuň çäklerinde özara gatnaşyklaryň gurallarynyň kämilleşdirilmegini üpjün eder... 

Hormatly Prezidentimiziň uçary Astana çenli uçuşy amala aşyryp, Gazagystan Respublikasynyň paýtagtynyň Nursultan Nazarbaýew adyndaky Halkara howa menziline gondy. Şol ýerde iki ýurduň Döwlet baýdaklary galdyryldy. 

Uçaryň öňünde belent mertebeli myhmany Premýer-ministr Alihan Smailow, Astana şäheriniň häkimi A.Kulginow we beýleki resmi adamlar, şeýle-de ýurdumyzyň Hökümet wekiliýetiniň agzalary mähirli garşyladylar. Haly düşelen ýodajygyň iki tarapynda Hormat garawulynyň esgerleri nyzama düzüldiler. Myhmansöýerligiň asylly däbine görä, döwlet Baştutanymyza gül desseleri gowşuryldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň awtoulag kerweni GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň nobatdaky mejlisiniň geçirilýän ýerine — Kongres merkezine bardy. 

Gazagystan Respublikasynyň Baştutanynyň başlyklygynda geçirilen ýokary derejedäki duşuşyga Azerbaýjan Respublikasynyň Prezidenti Ilham Aliýew, Ermenistan Respublikasynyň Premýer-ministri Nikol Paşinýan, Belarus Respublikasynyň Prezidenti Aleksandr Lukaşenko, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow, Russiýa Federasiýasynyň Prezidenti Wladimir Putin, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew, GDA-nyň Ýerine ýetiriji komitetiniň başlygy — Ýerine ýetiriji sekretary Sergeý Lebedew hem gatnaşdylar. 

Sammitiň resmi banneriniň, Arkalaşyga agza ýurtlaryň Döwlet baýdaklarynyň hem-de GDA-nyň baýdagynyň öňünde bilelikde surata düşmek dabarasy tamamlanandan soňra, foruma gatnaşyjylar “Almaty” zalyna çagyrylýar. Şol ýerde dar düzümdäki duşuşyk geçirildi. 

Prezident Kasym-Žomart Tokaýew GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisini açyk diýip yglan edip, ýygnananlary mübärekledi we şu duşuşyga Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň ilkinji gezek gatnaşýandygyny belledi. Gazagystanyň Lideri Arkalaşygyň ýurtlarynyň Liderleriniň adyndan, şeýle-de hut öz adyndan döwlet Baştutanymyza doganlyk türkmen halkynyň abadançylygynyň bähbidine alyp barýan jogapkärli döwlet işinde üstünlikleri arzuw etdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow özüniň çykyşynda, ilkinji nobatda, GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň şu mejlisiniň guramaçylaryna şeýle möhüm we wekilçilikli duşuşyga gatnaşmaga çakylygy üçin minnetdarlyk bildirdi... 

Döwlet Baştutanymyz Serdar Berdimuhamedow çykyşynda, ilki bilen, Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Kemelewiç Tokaýewe şu mejlisi gurandygy, hoşniýetlilik, myhmansöýerlik hem-de işlemek babatda döredilen ajaýyp şertler üçin minnetdarlyk bildirdi. 

Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň çäklerinde özara gatnaşyklar, obýektiw umumydünýä ýagdaýlaryna we çylşyrymlylyklara garamazdan, meniň pikirimçe, durnuklylygyny hem-de ösüşini saklap galýar diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Biziň özara gatnaşyklarymyzyň şeýle häsiýeti olary mundan beýläk-de ösdürmegiň zerurlygyna we geljegine umumy düşünmegimiz, oňyn, ylalaşykly jogaby talap edýän dünýä hem-de sebit gün tertibiniň täze ýagdaýlaryna oňat düşünmek bilen şertlendirilendir diýip hasaplaýaryn. GDA-nyň çäklerindäki gatnaşyklaryň bize hyzmatdaşlygyň anyk we ileri tutulýan ugurlaryny kesgitläp, onuň güýçli taraplaryndan: hyzmatdaşlygyň tejribesinden, deňhukukly häsiýetinden, ýolbaşçylaryň jogapkärçiliginden, umumy taryhy tejribeden, çuňňur ynsanperwer gatnaşyklardan peýdalanmaga mümkinçilik berýändigine ynanýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. 

Bellenilişi ýaly, bu ýagdaýlar diňe bir Arkalaşygyň döwletleri üçin däl, eýsem, goňşy ýurtlar we sebitler babatda-da özüne çekiji hyzmatdaşlygyň nusgasy bolup, geljekde möhüm, netijeli döwletara gural hökmünde GDA-nyň işjeňliginde oňyn orny eýeläp biler we eýelemelidir. Gürrüň, ilkinji nobatda, ykdysady, söwda, maýa goýum gatnaşyklary barada barýar. Entek biziň bilelikdäki mümkinçiliklerimiziň bu babatda doly derejede ulanylmaýandygyny hakykatyň hatyrasyna aýtmalydyrys diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. 

Mälim bolşy ýaly, 2019-njy ýylyň oktýabrynda Aşgabatda geçirilen Arkalaşygyň döwletleriniň Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy boýunça işlenip taýýarlanylan GDA agza döwletleriň strategik ykdysady hyzmatdaşlygy hakynda Jarnama gol çekildi. Bu resminama biraz soň kabul edilen 2030-njy ýyla çenli ykdysady ösüşiň Strategiýasynyň esasyny düzüp, biziň hyzmatdaşlygymyza we işewür gatnaşyklarymyza täze itergi berdi. 

Ulag, ýangyç-energetika toplumy, aragatnaşyk, kommunikasiýalar, senagat taýdan ýakynlaşmak, söwda, innowasiýalar, tehnologiýalar ýaly ulgamlaryň strategiýanyň ileri tutulýan ugurlarynyň hataryna girendigini kanagatlanma bilen belleýäris diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we GDA-nyň şu günki kuwwatynyň geljegi uly bolan bu pudaklarynda möhüm ähmiýetli taslamalaryň durmuşa geçiriljekdigine, biziň ýurtlarymyzyň çäkleriniň bolsa yklymda Ýewropany we Aziýany birleşdirýän ykdysady hyzmatdaşlygyň esasy ýollaryna öwrüljekdigine ynam bildirdi. Şunuň bilen baglylykda, GDA-nyň ykdysady ugurlaryny we bähbitlerini Arkalaşygyň çäginden daşarda ilerletmegiň, biziň taslamalarymyza, ilkinji nobatda, üstaşyr ulag düzümini döretmäge, energiýa serişdeleriniň iberilmegini giňeltmäge, täze kommunikasiýalary çekmäge degişli taslamalara goňşy sebitleriň goşulmagyny üpjün etmegiň wajypdygy nygtaldy. 

Hususan-da, bu ugurda Hazar sebitinde hyzmatdaşlyk hem-de bu ýerde dünýä ummanyna göni çykalgasy bolmadyk döwletleriň gatnaşmagynda utgaşykly döwrebap logistikany döretmegiň uly mümkinçiliklerini görýäris. Biziň ýurtlarymyzyň köpüsi hut şu topara degişlidir diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we GDA-nyň bähbitlerine Hazar deňzinde port düzümini, şol sanda Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň kuwwatlyklaryny, Türkmenistanyň ösýän söwda flotuny ulanmagyň geljegine garamagy teklip etdi. 

Bellenilişi ýaly, 2019-njy ýylda Türkmenbaşy şäherinde geçirilen birinji Hazar ykdysady forumynyň barşynda, golaýda Moskwada geçirilen ikinji Hazar ykdysady forumynda, şeýle-de BMG-niň howandarlygynda şu ýylyň awgust aýynda Türkmenistanda geçirilen deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan döwletleriň ulag ministrleriniň derejesindäki maslahatda Hazarda köptaraplaýyn söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň düýpli meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Oňa gatnaşmaga köp döwletler, ilkinji nobatda, Arkalaşyga goňşy ýurtlar gyzyklanma bildirýärler. Hazar ugry GDA-nyň geljekki meýilnamalarynda möhüm orun eýelemelidir, ykdysady hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan zolagy hökmünde garalmalydyr diýip pikir edýärin diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. 

Türkmenistan Arkalaşygyň günorta ugrunda ýerleşýän ýurtlara — Owganystana, Eýrana we Pakistana gönükdirilen energetika, ulag, kommunikasiýa taslamalarynyň başyny başlady hem-de olary amala aşyrýar. Hindi ummanyna, Pars aýlagynyň ýurtlaryna, Ýakyn Gündogara çykmak arkaly olary diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça meýilnamalar bar. Şeýle taslamalara Arkalaşygyň döwletleri hem işjeň gatnaşyp bilerdi diýip hasap edýärin diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. 

Munuň özi geljegi örän uly we bähbitli işdir. Şoňa görä-de, hormatly Prezidentimiz geljekki hyzmatdaşlara bu taslamalar boýunça gatnaşyklaryň köptaraplaýyn guralyny işe girizmek baradaky başlangyjy beýan etdi. Şunuň bilen baglylykda, şeýle teklibiň olarda oňyn gyzyklanma we seslenme döretjekdigine ynam bildirildi. Şeýle-de GDA-nyň ugurdaş komitetlerine degişli tabşyryklary, ygtyýarlyklary bermegiň zerurdygy nygtaldy. 

Arkalaşygyň içindäki söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek barada aýdylanda bolsa, pandemiýa döwründe biziň işewür gatnaşyklarymyzyň depginini peselden kynçylyklary çalt ýeňip geçmek üçin döredijilikli işler talap edilýär diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow nygtady. Biziň mümkinçiliklerimize anyk göz ýetirmek hem-de geljegi kesgitlemek üçin garaýyşlarymyza täzeden seretmek zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz munuň üçin geljekki hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýmak, söwdany işjeňleşdirmek, dürli pudaklarda goşulyşmak bilen bagly gatnaşyklary pugtalandyrmak üçin meýdança hökmünde GDA ýurtlarynyň köpugurly ykdysady sergi-ýarmarkasyny guramak barada oýlanmagy teklip etdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow daşary syýasy gün tertibi baradaky meselä degip geçip, ýakynda Çolpon-Ata şäherinde geçirilen Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynda Türkmenistanyň howpsuzlyk ulgamynda birnäçe başlangyçlary öňe sürendigini ýatlatdy. Bu başlangyçlar tutuş Arkalaşyk üçin hem wajyp diýip hasaplaýaryn. Gürrüň dürli ýagdaýlarda we görnüşlerde ýüze çykýan açyk, gizlin wehimler barada barýar. GDA-nyň çäklerine ekstremistik we radikal elementleriň aralaşmagy, terrorçylyk howpy, neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygy, bikanun hereketleriň beýleki görnüşleri, GDA-nyň käbir sebitleriniň içinde gapma-garşylykly ýagdaýlaryň döremek mümkinçiligi, maglumat tehnologiýalarynyň ýaramaz maksatlar bilen ulanylmagy, halklarymyzyň taryhy däplerine, binýatlyk gymmatlyklaryna garşy gelýän taglymlaryň daşyndan ornaşdyrylmagy şol howplaryň hataryndadyr diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Sanalyp geçilen wehimler bizden Arkalaşygyň gapma-garşylyklaryň meýdançasyna öwrülmezligini kepillendirýän netijeli goranyş gurallarynyň döredilmegini, berk, uzak möhletleýin, bölünmez howpsuzlyk ulgamyny döretmek boýunça çäreleriň görülmegini talap edýär diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. Şunuň bilen baglylykda, bu ulgamlarda GDA-nyň halkara hukuk we guramaçylyk binýadyny kämilleşdirmek möhümdir diýip, hormatly Prezidentimiz ýurtlarymyzyň Daşary işler ministrliklerine degişli teklipleri taýýarlamaga girişmegi tabşyrmagy, şeýle-de ýörite gulluklaryň ugry boýunça bilelikdäki işi işjeňleşdirmegi teklip etdi. Biz bilelikde GDA-nyň giňişliginiň parahatçylyk we ösüş üçin töwekgelçiliklerden azat, durnuklylyk zolagy bolmagynda galmagyny gazanmalydyrys. 

Pandemiýa döwrüniň kynçylyklaryna garamazdan, biz medeniýet, ylym, bilim ulgamlarynda gatnaşyklary dowam etdirdik diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow kanagatlanma bilen belledi. Ynsanperwer hyzmatdaşlyk, ozalkysy ýaly, GDA-ny jebisleşdiriji şert bolmagynda galýar, ol döwletara gatnaşyklary pugtalandyrýar. Şunuň bilen baglylykda, sport hyzmatdaşlygy möhüm ugurlaryň biridir. Türkmenistan iri halkara sport çärelerini guramak bilen, bu ugra uly üns berýär. Häzir GDA-da sport hyzmatdaşlygyna, hakykatdan-da, giň we yzygiderli häsiýet bermegiň wagty ýetdi diýip hasaplaýarys diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we GDA-nyň Bedenterbiýe we sport boýunça geňeşiniň howandarlygynda halkara sport oýunlaryny geçirmek boýunça Utgaşdyryjy komiteti döretmek baradaky teklibi öňe sürdi. 

Has takygy, diňe bir GDA-dan däl, eýsem, gyzyklanma bildiren beýleki ýurtlaryň türgenleri üçin açyk bolan, yzygiderli esasdaky “Dostluk oýunlaryny” guramak boýunça işe başlamagy teklip edýäris. “Dostluk oýunlary” möwsümleýin, ýagny tomusky we gyşky oýunlar bolup, ýaşlaryň, ýetginjekleriň arasynda sportuň aýry görnüşleri boýunça geçirilip bilner. 

Utgaşdyryjy komitetiň maksatlary, düzümi, guramaçylyk ugurlary jikme-jik beýan edilen Tertipnamanyň taslamasyny işläp taýýarladyk diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi we türkmen tarapynyň bu başlangyjyň goldanylmagyna bil baglaýandygyny nygtady. Şunuň bilen baglylykda, bar bolan tejribäni, degişli düzümleri nazara almak bilen, ilkinji “Dostluk oýunlaryny” Türkmenistanda geçirmäge taýýardyrys diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady. 

Döwlet Baştutanymyz sözüniň ahyrynda ýurdumyzyň GDA-nyň çäklerinde mundan beýläk-de ýakyndan hyzmatdaşlyga pugta ygrarlydygyny tassyklady, bilelikdäki hyzmatdaşlygyň uly geljeginiň bardygyna ynam bildirdi. Hormatly Prezidentimiz 2022-nji ýylda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynda netijeli başlyklyk edendigi üçin Gazagystan Respublikasyna minnetdarlyk bildirdi hem-de şu gezekki mejlisiň üstünlikli geçirilmegine goşan goşandy, işi netijeli utgaşdyrandygy üçin GDA-nyň Ýerine ýetiriji komitetiniň başlygy — Ýerine ýetiriji sekretary Sergeý Lebedewe minnetdarlyk sözlerini aýtdy. 

Mejlisiň barşynda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna gatnaşýan ýurtlaryň Liderleri köptaraplaýyn söwda-ykdysady gatnaşyklary ösdürmek, ynsanperwer ulgamda hyzmatdaşlygy giňeltmek bilen bagly möhüm meseleler boýunça pikir alyşdylar. 

GDA-nyň Ýerine ýetiriji sekretary wezipesini GDA-nyň Baş sekretary wezipesi diýip atlandyrmak ara alnyp maslahatlaşylan meseleleriň biri boldy. Sammite gatnaşyjylar tarapyndan kabul edilen çözgüde laýyklykda, öňümizdäki ýylda GDA-da Gyrgyz Respublikasy başlyklyk eder. 

Soňra Kongres merkeziniň “Astana” zalynda GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň mejlisi giňişleýin düzümde dowam etdi. Onuň barşynda geljekki bilelikdäki hyzmatdaşlygyň derwaýys meseleleri boýunça pikir alşyldy, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyny ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi. 

Arkalaşygy ösdürmekde GDA-nyň Parlamentara Assambleýasynyň orny baradaky mesele hem içgin ara alnyp maslahatlaşyldy. Işlän döwründe Arkalaşyk parlamentleriň derejesinde özara gatnaşyklaryň netijeli guraly hökmünde özüni görkezmegi başardy. Bellenilişi ýaly, geçen döwürde Assambleýanyň işi anyk many-mazmun, täze taslamalar, işjeň tejribe alyşmak bilen baýlaşdyryldy. 

Ynsanperwer meseleleriň çäklerinde Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynda mowzuklaýyn ýyllary yglan etmek baradaky çözgütlere, şeýle-de Russiýa Federasiýasynda 2024-nji ýylda “Arkalaşygyň medeni paýtagtlary” atly döwletara maksatnamany durmuşa geçirmek baradaky meselä garaldy. 

 Sammitde guramaçylyk meselelerine-de seredildi. 

GDA-nyň Ýerine ýetiriji komitetine sammitde beýan edilen, Arkalaşygyň çäklerinde özara gatnaşyklary kämilleşdirmäge gönükdirilen möhüm başlangyçlary seljermek hem-de olary durmuşa geçirmek boýunça anyk çäreleri işläp taýýarlamak teklip edildi. Şeýle-de duşuşykda dürli ugurlarda hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen çözgütleriň birnäçesi kabul edildi. 

 Günüň ikinji ýarymynda Kongres merkeziniň maslahatlar otagynda “Merkezi Aziýa — Russiýa” sammiti geçirildi. 

Şunda Türkmenistanyň, Russiýanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň döwlet Baştutanlarynyň şu günki duşuşygynyň esasynyň Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen şu ýylyň maý aýynda Aşgabatda geçirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň birinji Parlamentara forumynda goýlandygyny bellemek möhümdir. 

 Duşuşygyň öňüsyrasynda dostlukly ýurtlaryň altysynyň Liderleriniň resmi surata düşmek dabarasy boldy. 

 Prezident Kasym-Žomart Tokaýew sammiti açyp, belent mertebeli myhmanlara söz berdi. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow çykyşynda, ilki bilen, Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýewe myhmansöýerlik we netijeli işlemäge döredilen ajaýyp şertler üçin minnetdarlyk bildirdi. 

Şu günki duşuşyk Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Russiýanyň dünýä hem-de sebit gün tertibiniň esasy ugurlary boýunça ysnyşykly, köpugurly hyzmatdaşlygynyň dowam etdirilýändigini alamatlandyrýar diýip, döwlet Baştutanymyz belledi. Şolaryň hatarynda döwletlerimiziň üstünlikli ösmeginiň, ykdysady, söwda gatnaşyklarynyň giňeldilmeginiň hem-de çuňlaşdyrylmagynyň, durmuş, ynsanperwer wezipeleri çözmegiň esasy şerti hökmünde parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy üpjün etmek möhüm ähmiýete eýe bolýar. 

Soňky wagtlarda dünýä geosyýasatyndaky ýagdaýlaryň tamalary ödemeýändigini gynanmak bilen aýtmaly bolýarys. Munuň özi BMG-niň we beýleki esasy institutlaryň netijeliligine täsirini ýetirýär. Döwletara gatnaşyklaryň many-mazmuny üýtgeýär. Gapma-garşylyklaryň, terrorçylygyň, ekstremizmiň we radikalizmiň howplarynyň çäkleri giňeýär. 

Nygtalyşy ýaly, şeýle şertlerde Merkezi Aziýanyň döwletleriniň we Russiýanyň ysnyşykly, netijeli gatnaşyklary aýgytlaýjy ähmiýete eýe bolýar. Häzirki wagtda takyk, utgaşykly syýasy-diplomatik iş, ýörite gulluklaryň ugry boýunça sazlaşykly hyzmatdaşlyk, biziň ýurtlarymyza we raýatlarymyza parahatçylygy, asudalygy, döwlet esaslarynyň berkligine ynamy üpjün etmäge ukyply ygtybarly, uzak möhletleýin gorag gurallaryny döretmek üçin maglumat serişdelerini, jemgyýetçilik institutlaryny herekete getirmek talap edilýär. Şol bir wagtyň özünde bu ugurda halkara guramalarda bilelikdäki işi işjeňleşdirmek, halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryna hormat goýmak, olary netijeli durmuşa geçirmek işinde jebisligi we bitewüligi gazanmak zerur bolup durýar. 

Sebit babatda öňüni alyş çärelerini, bolup biläýjek gapma-garşylyklaryň öňüni almagyň gurallaryny, munuň üçin bar bolan serişdeleri we tejribäni doly derejede ulanmagy zerur hasaplaýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz sözüni dowam etdi hem-de anyk ugurlara ünsi gönükdirmegi teklip etdi: 

Birinjiden, biziň döwletlerimizde ýagdaýy durnuksyzlaşdyrmaga synaglara garşy durmak; ikinjiden, terrorçylyk, ekstremizm wehimlerinden, kiber we biologik howplardan goranmagyň kepilliklerini üpjün etmek; üçünjiden, jemgyýetçilik aňyna ýalan düşünjeleriň we ahlak ýörelgeleriň emeli ornaşdyrylmagyna garşy göreşmek; dördünjiden, dünýädäki ýagdaýlaryň umumy çylşyrymlaşmagynyň bolup biläýjek ýaramaz täsirleriniň öňüni almak. 

Ýokarda agzalan ugurlarda bilelikdäki işi işjeňleşdirmek maksady bilen, Daşary işler ministrlikleriniň arasynda altytaraplaýyn geňeşmeleriň iş tertibini kadalaşdyrmagy maksadalaýyk hasaplaýarys diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we munuň ýörite gulluklaryň, beýleki düzümleriň işine-de degişlidigini nygtap, ministrliklere, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylaryna ýokarda sanalyp geçilen wezipelerden ugur alyp, geňeşmeleriň algoritmini we mowzugyny işläp taýýarlamagy tabşyrmagy teklip etdi. 

Bellenilişi ýaly, Owganystandaky ýagdaý halkara gün tertibiniň aýratyn meselesidir. Şunuň bilen baglylykda, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň we Russiýanyň Owganystandaky ýagdaýlaryň durnuklylygyna deň derejede gyzyklanma bildirýändiklerine ynam bildirildi. Parahatçylykly, durnukly, sazlaşykly ösýän Owganystan biziň serhetlerimiziň, raýatlarymyzyň howpsuzlygynyň kepillikleriniň biridir. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Owganystandaky ýagdaýy syýasy taýdan kadalaşdyrmak boýunça halkara gurallary, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň, Russiýanyň, Eýranyň, Hytaýyň, BMG-niň edaralarynyň owgan ugrundaky tagallalaryny goldaýandygy nygtaldy. 

Owganystanyň halkara we sebit ykdysady gatnaşyklaryna goşulyşmagy möhüm meseledir. Soňky ýyllaryň dowamynda Türkmenistan Owganystanyň gatnaşmagynda iri düzümleýin taslamalaryň birnäçesiniň başyny başlady. Şolaryň hatarynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisi, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ýokary woltly elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlary, Türkmenistandan owgan ugry boýunça çekilen demir ýollar bar. 

Şeýle taslamalaryň amala aşyrylmagy arkaly Owganystan ykdysady we durmuş taýdan ösüşiň strategik mümkinçiliklerine eýe bolýar, yklymda baglanyşdyryjy merkez hökmünde özüniň geografik artykmaçlyklaryndan peýdalanyp biler diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy. 

Altytaraplaýyn hyzmatdaşlygyň çäklerinde ykdysadyýet ileri tutulýan möhüm ugur bolup durýar. Biz bu babatda uly mümkinçilikleri görýäris. Munuň özi, ilkinji nobatda, energetika, senagat kooperasiýasy, dokma önümçiligi, obasenagat toplumy, logistika, täze tehnologiýalar, sebit söwdasy ýaly ugurlar bilen baglanyşyklydyr diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady. 

Şeýle-de ýurtlarymyzyň işewürlerini has ysnyşykly hyzmatdaşlyga höweslendirmegiň zerurdygy, hemişelik hereket edýän «Merkezi Aziýa — Russiýa» işewürler düzüminiň döredilmeginiň başyny başlamak mümkinçiligi bu ulgamlarda esasy teklipleriň hatarynda görkezildi. Onuň barşynda söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň dürli meselelerine garalyp bilnerdi. 

Ýurtlarymyzyň çäklerinde ulag gatnawlarynyň we üstaşyr geçirmegiň köpşahaly düzümini gurmak arkaly döwrebap, üstaşyr ulag, kommunikasiýa ulgamlaryny döretmek aýratyn ähmiýete eýe bolýar. Şol ulgamlar dünýä ummanyna çykmak arkaly kontinental Ýewraziýanyň giňişligini öz içine alar diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow belledi. 

Türkmenistan Ýewraziýa giňişliginde ulag gatnawlaryny kadalaşdyrmak babatda Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýanyň öňünde açylýan mümkinçiliklerden has doly peýdalanmaga tagallalary gönükdirmegi zerur hasaplaýar. Şunuň bilen baglylykda, Russiýadan Merkezi Aziýanyň üsti bilen Hindi ummanyndaky deňiz menzillerine çenli Demirgazyk — Günorta ulag geçelgesiniň işini işjeňleşdirmek meselesine garamak zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi we Türkmenistanyň öz çäginden Pars aýlagyna, Eýranyň portlaryna, şol ýerden Hindistana gysga ýoly üpjün edýän ýurt hökmünde bu taslamany durmuşa geçirmäge girişmäge taýýardygyny tassyklady. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ynsanperwer ulgamdaky hyzmatdaşlyk barada aýdyp, Türkmenistanyň ýurtlarymyzyň arasyndaky medeni, ynsanperwer, ylym, bilim, sport, syýahatçylyk ugurly gatnaşyklary ösdürmek we çuňlaşdyrmak ugrunda çykyş edýändigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, geljek ýylda Merkezi Aziýanyň hem-de Russiýanyň halklarynyň medeniýet we sungat festiwalyny guramak barada oýlanmak teklip edildi. 

GDA-nyň döwlet Baştutanlarynyň Geňeşiniň şu gün geçirilen mejlisinde GDA-nyň Parlamentara Assambleýasynyň işi baradaky maglumat diňlenildi. Onda bu möhüm guramanyň işi bilen baglanyşykly esasy ýagdaýlar bellenildi diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy. Şeýle-de Merkezi Aziýa döwletleriniň we Russiýanyň Baştutanlarynyň sammiti bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow şu ýylyň maý aýynda Aşgabatda Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça ýokary derejede birinji “Merkezi Aziýa — Russiýa” Parlamentara forumynyň hem-de biziň ýurtlarymyzyň zenanlarynyň dialogynyň geçirilendigini nygtady. 

Parlamentara forum şu duşuşygy guramak üçin esas boldy diýip, döwlet Baştutanymyz ýöne, gynansak-da, şu gün bu wakalar barada aýdylmandygyny belledi. Şunda şeýle forumlaryň geçirilmeginiň, ilkinji nobatda, bilelikdäki hyzmatdaşlygy hem-de özara gatnaşyklary ösdürmek nukdaýnazaryndan örän wajyp bolup durýandygyna aýratyn üns çekildi. 

Sözüniň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Türkmenistanyň ýurtlarymyzyň arasyndaky doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk, deňhukuklylyk ýörelgelerine esaslanýan gatnaşyklaryň ösdürilmegine pugta ygrarlydygyny, mundan beýläk-de döredijilikli gatnaşyklara taýýardygyny tassyklady we şu duşuşyga gatnaşýan döwlet Baştutanlarynyň her birine bu işe uly şahsy goşandy üçin minnetdarlyk bildirdi. 

Duşuşygyň barşynda Russiýa Federasiýasynyň we Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri boýunça gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Şunuň bilen birlikde, ozal gazanylan döwletara ylalaşyklaryň ýerine ýetirilişine seljerme hem-de syn berildi, geljekki bilelikdäki işleriň ileri tutulýan ugurlary kesgitlenildi. 

Ykdysady ulgamdaky gatnaşyklary ösdürmek bilen baglanyşykly meseleleri ara alyp maslahatlaşmagyň çäklerinde bu ugurda hyzmatdaşlygyň täze nusgasyny işläp taýýarlamagyň, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek boýunça çäreleriň durmuşa geçirilmeginiň, energetikada, senagatda, ulag-logistika ulgamynda, obasenagat toplumynda we beýleki ugurlarda bilelikdäki taslamalary amala aşyrmagyň zerurdygy bellenildi. Köpasyrlyk dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny, strategik hyzmatdaşlygy saklamak we hemmetaraplaýyn pugtalandyrmak üçin bilelikdäki tagallalaryň wajypdygy aýdyldy. 

Duşuşyga gatnaşyjylaryň pikirine görä, hyzmatdaşlygyň täze görnüşi Merkezi Aziýada gatnaşyklara itergi berer, gazanylan ylalaşyklar bolsa sebit döwletleriniň we Russiýa Federasiýasynyň arasyndaky hyzmatdaşlygyň binýadyny berkider. 

Sammitiň jemleri boýunça döwlet Baştutanlarynyň Bilelikdäki Beýannamasy kabul edildi. Ol Ýewraziýa giňişliginde sebit hyzmatdaşlygynyň möhüm meselelerini öz içine aldy. Bu möhüm resminamada syýasat, howpsuzlyk, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda mundan beýläkki gatnaşyklaryň geljegi hem beýan edildi. 

 Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Gazagystan Respublikasyna sapary dowam edýär.

Telekeçilige giň ýol 

Ähli ugurlarda okgunly ösüşleri gazanýan berkarar Diýarymyzda halkymyzyň bagtyýar durmuşyny berkidip, hil derejesini yzygiderli ýokarlandyrmakda üstünlikli dowam etdirilýän giň möçberli özgertmelerde hususy işewürleriň mynasyp paýy bar. Hormatly Prezidentimiz Döwlet Maslahatyndaky taryhy çykyşynda bu barada aýratyn nygtamak bilen, şeýle diýdi: «Häzirki wagtda kiçi hem-de orta telekeçiligiň sazlaşykly we netijeli ösmegi, hususy başlangyçlaryň goldanylmagy üçin has amatly hukuk, ykdysady, maliýe, durmuş şertleri döredildi. Ýokary hilli, bäsdeşlige ukyply önümleri öndürmek, azyk bolçulygyny döretmek, senagat kärhanalaryny, häzirki zaman söwda merkezlerini, döwrebap obalary gurmak boýunça öňümizde goýan wezipelerimizi amala aşyrmakda hususy pudaga uly orun degişlidir». 

  Arkadagly Serdarymyzyň hususy ulgamyň durmuşa geçirýän giň gerimli işlerine ýokary baha bermegi ýurdumyzyň telekeçilerini täze üstünliklere ruhlandyrýar. Welaýatymyzyň Türkmenbaşy etrabynyň çäginde ýerleşýän hem-de Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Senagat plastik» hojalyk jemgyýeti şeýle ruhubelentligi hemra edinip, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň ýokary talaplaryna abraý bilen hötde gelmekde netijeli işleri alyp barýan hususy kärhanalaryň biridir.  

«Senagat plastik» hojalyk jemgyýeti ummasyz gorlara daýanýan uglewodorod çig mal serişdesini senagat taýdan gaýtadan işlemek arkaly alynýan polietilendir polipropilenden sarp edijileriň durnukly artýan isleglerinden peýdalanýan önümleri öndürmegi üstünlikli ýola goýmagy başaran hususy kärhanalaryň ilkinjileriniň biridir. Indi dört ýyldan gowrak wagt bäri hereket edip gelýän bu kärhanada plastmassa ýükasty tekjeler öndürilýär. Olar toplumlaýyn gaplanylýan dürli önümleri we harytlary ýükläp, düşürmekde giňden peýdalanylýar.  

Ýükasty tekjeler harytlaryň ammarlarda talabalaýyk ýerleşdirilip, uzak wagtlap saklanylmagynda hem wajyp ähmiýetlidir. Hususy kärhananyň öndürýän önümleri agaç tekjeler bilen deňeşdireniňde, howply we ýiti himiki serişdeleriň täsirlerine durnuklydyr. Sowuk we gyzgyn howa şertleri babatda hem şuny aýdyp bolar. Gyzgyn bug bilen ýuwup bolýan plastmassa tekjeler hapalardan aňsat arassalanýar. Ýakymsyz yslary özüne siňdirmeýändigi, çyglylyk saklamaýandygy olaryň ýene-de bir artykmaç taraplarynyň biridir. Munuň özi ýükasty tekjeleriň bu görnüşini önümleriň ähli görnüşlerini daşamakda netijeli ulanyp bolýandygyna şaýatlyk edýär. Şonuň üçin kärhananyň bu önümine isleg bildirýän müşderiler barha artýar. Öndürilýän ýükasty tekjeleriň diňe bir möçberleriniň däl, eýsem, görnüşleriniň hem artmagy şeýle islegleriň netijesidir. Ilkibada kärhanada plastmassa tekjeleriň ýylda 240 müňüsini öndürmek ýola goýlan bolsa, soňlugy bilen onuň möçberi iki esse artdy. Sarp edijileriň islegleri nazarda tutulyp, ýükasty tekjeleriň kiçi ölçegdäki görnüşini öndürmek hem ýola goýuldy. Ýene-de bir bellenilmeli zat, ýükasty tekjeler birnäçe gezek ulanmak mümkinçiligine eýe bolmak bilen birlikde, olary hatardan çykan ýagdaýynda senagat taýdan gaýtadan işläp bolýar. Bu bolsa daşky gurşawyň arassalygyny gorap saklamakda möhüm ähmiýete eýedir. 

«Senagat palstik» hojalyk jemgyýetiniň ýerli çig maldan öndürýän islegli önümleriniň netijeli taraplary başga-da köp. Şonuň üçin täze taryhy eýýamyň ýokary talaplaryna hötde gelmegi maksat edinýän hususy kärhananyň müşderileriniň hatary yzygiderli artýar. 

Nurmämmet HYDYROW,

«Balkan».

Şu ýylyň 9 aýynyň netijelerine bagyşlanyp geçirilen giňişleýin Hökümet mejlisinde ýurdumyzda jemi öndürilen önümiň, 2021-nji ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,9 göterim artandygy bellenildi. Bu netijeler hormatly Prezidentimiz tarapyndan işlenip taýýarlanan maksatnamalaryň, şeýle-de dünýä ykdysadyýetindäki çökgünlik hadysalarynyň Türkmenistana edip biljek oňaýsyz täsirleriniň öňüni almaga gönükdirilen çäreleriň netijesinde milli ykdysadyýetimiziň ýokary ösüş depginleriniň birjik-de gowşamandygynyň aýdyň subutnamasydyr. 

Häzirki döwürde ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşinde gazanylan oňyn netijeler, ykdysadyýeti döwrebaplaşdyrmak hem-de diwersifikasiýalaşdyrmak syýasatynyň döredýän mümkinçilikleri ösüşiň ykdysady we durmuş şertlerini özara baglanyşdyrmagyň möhüm mehanizmi bolup durýar. Aslynda, ykdysady ulgamyň ösüşi birnäçe makroykdysady görkezijiler arkaly kesgitlenilýär. Şunda öndürilen jemi içerki önümiň ýurdumyzyň çäklerinde ýerine ýetirilen hyzmatlaryň we döredilen, goşulan gymmatyň möçberleriniň aňlatmasy bolup durýar. Milli ykdysadyýetimiziň häzirki ýagdaýyna baha bermekde Döwlet býujetiniň orny uludyr. Ol ykdysadyýetiň maliýe ýagdaýyny häsiýetlendirýän görkezijidir. Hususan-da, býujetiň çykdajylar bölegi häzirki wagtda alnyp barylýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryna göz ýetirmäge mümkinçilik berýär. Şu ýylyň geçen 9 aýynda maliýe çykdajylar böleginiň 80,3 göteriminiň durmuş ulgamyny maliýeleşdirmäge gönükdirilmegi bolsa, ilatyň hal-ýagdaýyny gowulandyrmagy, durmuş-ýaşaýyş şertlerini ýokarlandyrmagy baş maksady hökmünde kesgitlenen durmuş syýasatynyň üstünlikli amala aşyrylýandygyny alamatlandyrýar.  

Milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşini maýa goýum serişdelerinden üzňe üpjün etmek mümkin däldir. Häzirki döwürde Türkmenistanda iri maýa goýum serişdeleriniň diňe bir önümçilik kuwwatlyklarynyň döredilmegine däl-de, eýsem, durmuş ulgamyna hem uly möçberlerde gönükdirilmegi umumy ösüşiň ýokary derejesiniň gazanylmagyna hem-de ilatyň mynasyp ýaşaýyş durmuşynyň üpjün edilmegine şert döredýär. Maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberiniň, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 12,6 göterim artmagy ýurdumyzda maýa goýum syýasatynyň maksatnamalaýyn esasda amala aşyrylýandygyny, şol bir wagtda onuň işjeň häsiýete eýe bolýandygyny görkezýär. Maýa goýumlar ykdysady ösüşiň iteriji güýji bolup durýar. Bu serişdeler täze önümçilik kuwwatlyklaryny döretmekde we bar bolanlarynyň durkuny täzelemekde, adam maýasyny ösdürmekde we kämilleşdirmekde uly orun eýeleýän ylym-bilim, saglygy goraýyş, medeniýet ulgamlaryny ösdürmegiň maliýe çeşmesi bolup durýar. Mejlisde “Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň” çäklerinde hasabat döwründe göz öňünde tutulan desgalaryň birnäçesinde gurluşyk-gurnama işleriniň alnyp barylýandygy bellenildi. Bu, bir tarapdan, häzirki wagtda ýurdumyzda işjeň maýa goýum syýasatynyň durmuşa geçirilýändigine şaýatlyk edýän bolsa, beýleki tarapdan, ýene-de birnäçe ýyldan bu gurluşyklaryň tamamlanmagy bilen täze önümçilikleriň, medeni-durmuş maksatly binalaryň işe giriziljekdigini, netijede, müňlerçe täze iş orunlarynyň dörediljekdigini aňladýar.  

Türkmenistan bu gün gurujylyk kuwwaty bilen tapawutlanýan ýurtlaryň biridir. Şu ýylyň 1-nji oktýabry ýagdaýyna görä, Oba milli maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde 4 sany hassahananyň, 5 sany çagalar bagynyň, 6 sany umumybilim berýän edaralaryň, 179,2 kilometr inženerçilik ulgamlarynyň we desgalaryň, 415,8 müň inedördül metr ýaşaýyş jaýlarynyň, 594,6 kilometr aragatnaşyk ulgamynyň gurluşygynyň tamamlanmagy, şeýle-de häzirki wagtda medeni-durmuş, önümçilik we düzümleýin maksatly desgalarda işleriň dowam etdirilmegi oba ýerlerini döwrebaplaşdyrmak, oba ilatynyň durmuş-ýaşaýyş şertlerini gowulandyrmak babatynda giň möçberli işleriň amala aşyrylýandygynyň aýdyň beýanydyr.  

Eksporta gönükdirilen we importyň ornuny tutýan syýasaty oýlanyşykly durmuşa geçirmek ýurduň şu günki we ertirki ösüşini üpjün etmekde wajyp bolup durýar. Şundan ugur alyp, milli ykdysadyýetimiziň senagat pudagyny ösdürmekde täzeçil çemeleşmelere uly orun berilýär. Senagat düzüminiň pudaklaýyn kuwwatlyklaryny, dokma pudagynda serişdeleriň ýokary hilli önümçilik möçberlerini ýokarlandyrmak, dokma senagatyny köpugurly ösdürmek bu pudagyň sazlaşykly ösüşiniň häsiýetli aýratynlygyny emele getirýär. Hormatly Prezidentimiziň taýýar dokma önümleriniň eksportyny artdyrmak, daşary ýurt bazarlarynda türkmen nyşanlary bolan dokma önümlerini giňden ýaýratmagy üpjün etmek babatynda beren tabşyryklary ýurdumyzyň eksport kuwwatyny ýokarlandyrmakda bu pudaga aýratyn ornuň degişlidigini ýene-de bir gezek tassyklaýar.  

Ýurdumyzda alnyp barylýan ykdysady özgertmeleriň esasy maksatlarynyň biri hem ykdysadyýetimiziň kesgitleýji pudaklarynda öndürilýän önümleriň hilini düýpgöter ýokarlandyrmakdan ybaratdyr. Şonuň esasynda dünýä bazarynda olaryň mynasyp ornuny eýelemegi üçin zerur bolan şertleri döretmek häzirki döwrüň wajyp meseleleriniň biridir. Hususan-da, ýokary hilli pagtanyň, ýüpegiň, saryja goýunlaryň ýüňüniň köp mukdarda bolmagy dokma senagatynyň kuwwatynyň artmagyna ýardam edýär. Çig mallaryň senagat taýdan täzeden işlenilmegi netijesinde goşulan gymmaty ýokary bolan, halkara ülňülerine laýyk gelýän dokma önümleriniň köp mukdarda daşarky bazarlara ýerlenilmegini gazanmak alnyp barylýan eksport syýasatynyň möhüm ugrudyr.  

Ýurduň ykdysady özbaşdaklygyny üpjün etmekde daşary ýurtlardan getirilýän önümleriň ornuny tutýan harytlaryň önümçiligine wajyp orun degişlidir. Häzirki döwürde bu ugurda ýörite işlenip taýýarlanan maksatnamanyň hereket edýändigi aýratyn nygtalmaga mynasypdyr. Şunlukda bu maksatnamada öňde goýlan wezipeleriň aglabasynyň ykdysadyýetiň hususy bölegine degişlidigini bellemek gerek. Hasabat döwründe Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi boýunça oba hojalyk we azyk önümlerini öndürmegiň ösüş depgininiň 169,5 göterime, senagat önümleriniň ösüş depgininiň bolsa 109,2 göterime deň bolmagy munuň şeýlediginiň aýdyň subutnamasydyr.  

Ýurdumyzda durmuşa geçirilýän agrar syýasatyň esasy aýratynlygy döwletiň azyk garaşsyzlygyny ýerli önümçiligiň hasabyna üpjün etmek, şeýle-de oba ilatynyň ýaşaýyş-durmuşyny gowulandyrmak we hojalyk işini alyp barmagy üçin amatly şertleri döretmek boýunça kanunlaryň kabul edilýändigi, ykdysady çäreleriň bolsa yzygider amala aşyrylýandygy bilen baglanyşyklydyr. Şunuň bilen baglylykda, geçirilen giňişleýin mejlisde Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi tarapyndan senagat we azyk harytlarynyň möçberlerini ýokarlandyrmak, oba hojalyk önümleriniň eksportyny has-da giňeltmek boýunça zerur işleri geçirmek, şeýle-de daşary ýurtlardan getirilýän oba hojalyk harytlarynyň, miweleriň ornuny tutýan ýerli önümleri öndürmäge aýratyn üns bermek ileri tutulýan wezipeleriň hatarynda kesgitlendi.  

Köp ýurtlarda bolşy ýaly, ýurdumyzda hem azyk bolçulygyny döretmekde ileri tutulýan ugurlar oba hojalyk pudagyny ösdürmekden ybaratdyr. Ýurduň durnukly ykdysady we durmuş taýdan ösüşi üçin zerur bolan möçberlerde ilaty azyk bilen, senagaty bolsa oba hojalyk çig maly bilen üpjün etmek maksadyndan ugur alyp, netijeli agrosenagat önümçiligini döretmek döwletiň agrar syýasatynyň esasy wezipeleriniň biri bolup durýar.  

Bu gün döwlet Baştutanymyz tarapyndan azyk bolçulygyny üpjün etmek ugrunda amala aşyrylýan çäreler geljekde oba hojalyk ulgamynyň durmuşa gönükdirilen, döwletiň azyk garaşsyzlygyny üpjün edýän we sarp ediş isleglerini kanagatlandyrýan pudak bolman, eýsem, halkara zähmet bölünişigine mynasyp goşulyşmaga, önümçilik kuwwatynyň mundan beýläk-de artdyrylmagy üçin zerur maýa goýumlary çekmäge ukyply düzüm boljakdygyny hem alamatlandyrýar.  

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Ýangyç-energetika toplumy milli ykdysadyýetimiziň binýatlaýyn pudagydyr. Ol hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýurdumyzy innowasion esasda senagatlaşdyrmak, halk hojalyk toplumyny sanly ulgama geçirmek, daşyndan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümçilikleri döretmek boýunça wezipeleri çözmek, döwletimiziň eksport mümkinçiliklerini artdyrmak boýunça durmuşa geçirýän strategiýasynda aýratyn orny eýeleýär. 

Türkmenistanyň energetika syýasaty ýangyç-energetika toplumynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagyna, dünýä bazarynda onuň ornunyň pugtalandyrylmagyna, täze düzümleýin taslamalaryň durmuşa geçirilmegine gönükdirilendir. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz pudaga öňdebaryjy tehnologiýalaryň işjeň ornaşdyrylmagynyň, daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagynyň möhümdigine ünsi çekýär hem-de ýokary hilli, ekologik taýdan arassa önümleriň uly islege eýedigini nygtaýar. 

Biziň ýurdumyz iri nebitgaz ýataklaryna baýdyr. Şoňa görä-de, iň gowy dünýä tejribesiniň çekilmegine, gazyp alýan hem-de gaýtadan işleýän pudaklaryň giňeldilmegine, diwersifikasiýalaşdyrylan turbageçiriji düzümleriň kemala gelmegine, innowasion häsiýetli, içerki we daşarky bazarlarda uly islege eýe bolan, bäsdeşlige ukyply önümleri çykarýan önümçilikleriň döredilmegine gönükdirilen ýangyç-energetika toplumyny mundan beýläk-de döwrebaplaşdyrmak üçin ähli şertler döredilýär. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň “Türkmennebit” we “Türkmengaz” döwlet konsernlerine, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasyna maliýe goldawyny bermek hakynda Kararyna laýyklykda, geljek iki ýylyň dowamynda nebitiň goşmaça möçberleriniň çykarylyşyny maliýeleşdirmek üçin zerur çäreler durmuşa geçirilýär. Täze nebitgaz ýataklaryny gözlemegiň we özleşdirmegiň hasabyna ýakyn ýyllarda tebigy gazyň, nebitiň möçberlerini artdyrmak boýunça işleriň meýilnamasyna laýyklykda, birnäçe nebitgaz ýataklarynda ulanyş-baha beriş guýularyny burawlamak, gaz geçirijileri çekmek işleri alnyp barylýar, Bagajadaky gazy gaýtadan işleýän desgany doly kuwwatynda ulanmak babatda degişli tagallalar edilýär. 

Döwlet Baştutanymyz pudagy diwersifikasiýalaşdyrmak, maýa goýumlary çekmek, ýurdumyzda amala aşyrylýan pudaklaýyn taslamalara gatnaşmaga gyzyklanma bildirýän iri ugurdaş kompaniýalar bilen netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmek arkaly ýangyç-energetika toplumynyň ösdürilmeginiň, bu ugurda toplumlaýyn işleri dowam etmegiň zerurdygyny nygtaýar. Amatly maýa goýum ýagdaýy, işewürligi üstünlikli alyp barmak üçin ähli şertler döredilen Türkmenistan nebitgaz ulgamynda uzak möhletleýin, özara bähbitli hyzmatdaşlygy ugur edinýär. Häzirki güne çenli biziň ýurdumyz dünýäniň onlarça döwleti, öňdebaryjy tehnologiýalara eýe bolan iri daşary ýurt kompaniýalary, maliýe düzümleri we halkara guramalar bilen oňyn gatnaşyklary ýola goýdy. Bilelikdäki taslamalaryň ykdysady taýdan netijeliligi, durmuş taýdan ähmiýetliligi hem-de ekologik taýdan howpsuzlygy esasy talap bolup durýar. 

Deňhukuklylyk, uzak möhletleýinlik ýörelgelerine daýanýan, iki dostlukly ýurduň we halklaryň milli bähbitlerine, ileri tutulýan ugurlaryna laýyk gelýän Türkmenistan bilen Hytaýyň arasyndaky gatnaşyklar ýangyç-energetika toplumynda netijeli halkara hyzmatdaşlygyň aýdyň mysalydyr. “Bagtyýarlyk” şertnamalaýyn çäginiň uglewodorod känlerini, dünýäde iň iri gaz ýataklarynyň biri bolan hem-de ýurdumyzyň öňdebaryjy energetika döwleti hökmündäki derejesini has-da pugtalandyran “Galkynyş” gaz känini özleşdirmäge hytaý kompaniýalarynyň işjeň gatnaşmagy netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmegiň ýolunda möhüm ädim boldy. Häzirki wagtda türkmen “mawy ýangyjy” Hytaýa iberilýän gaz geçirijiniň gurluşygy boýunça bilelikdäki taslamanyň durmuşa geçirilmegi köpýyllyk hyzmatdaşlygyň aýdyň netijesidir. 

Gatnaşyjylaryň ählisiniň — öndürijileriň, üstaşyr geçirijileriň hem-de sarp edijileriň bähbitleriniň deňeçerligine esaslanýan XXI asyryň ägirt uly bu taslamasyny ählumumy durnukly ösüşiň aýrylmaz şerti bolan sebit we dünýä energetika howpsuzlygynyň berkidilmegine uly goşant diýip hasaplap bileris. Häzirki wagtda “Galkynyş” gaz ýatagynyň ikinji nobatdakysyny özleşdirmek hem-de gaz geçirijiniň dördünji (D) şahasyny çekmek boýunça ýokary derejede ylalaşyklar gazanyldy. Bu gaz geçiriji ulanmaga berlenden soňra türkmen tebigy gazynyň HHR-e iberilýän möçberi ýylda 65 milliard kub metre çenli ýokarlanar. 

Tebigy gazyň tassyklanan gorlary babatda Türkmenistan dünýäde öňdäki orunlaryň birini eýeleýär hem-de Merkezi Aziýa sebitinde gazy daşary ýurtlara iberýän esasy ýurtlaryň hataryna girýär. Ýurdumyzyň geosyýasy taýdan amatly ýerleşmegi, uglewodorod serişdeleriniň örän baý gorlary olary dürli ugurlar boýunça eksport etmegiň möçberini artdyrmak, gyzyklanma bildirýän ähli daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara bähbitli gatnaşyklary giňeltmek üçin uly mümkinçilikleri açýar. 

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan (TOPH) gaz geçirijisiniň taslamasy ägirt uly geoykdysady ähmiýete eýedir. Bu energetika desgasy diňe bir türkmen gazynyň Günorta Aziýanyň iri döwletlerine uzak möhletleýin esasda iberilmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, tutuş sebitiň durmuş-ykdysady ösüşi, sebitde parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmak üçin kuwwatly binýat bolar. TOPH taslamasynyň durmuşa geçirilmegi aýratyn-da, Owganystanda parahatçylygyň gaýtadan dikeldilmegi, täze iş orunlaryny döretmek ýaly möhüm meseleleriň çözülmeginde uly ähmiýete eýedir. Bu bolsa, öz nobatynda, ilatyň durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna ýardam berer. 

“Dragon Oil” (BAE), “Petronas” (Malaýziýa), “Eni” (Italiýa) ýaly dünýä belli kompaniýalaryň Hazar deňziniň türkmen böleginde hem-de kenarýaka zolagynda önümi paýlaşmak hakynda ylalaşyklaryň esasynda üstünlikli iş alyp barmaklary ýurdumyzyň nebitgaz toplumyny ösdürmekde, daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmekde, uglewodorod serişdelerini özleşdirmekde möhüm ähmiýete eýe boldy. Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda gol çekilen özara düşünişmek hakynda Ähtnama esasynda Hazardaky “Dostluk” ýatagynyň uglewodorod serişdeleri özleşdirilýär. 

“Tatneft” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti (Tatarystan Respublikasy) bilen hyzmatdaşlyk işjeň ösdürilýär, özüni ygtybarly hyzmatdaş hökmünde görkezen bu kompaniýa bilen netijeli tehnologiýalary ulanmak arkaly ýurdumyzda nebitiň we gazyň çykarylyşynyň derejesini saklap galmak maksady bilen, “Goturdepe” ýatagynda nebit çykarylyşyny artdyrmak we guýulary düýpli abatlamak boýunça serwis hyzmatlarynyň berilmegini öz içine alýan goşmaça Ylalaşyk baglaşyldy. 

Şeýle-de ýurdumyzyň we daşary döwletleriň pudaklaýyn edaralarynyň bilelikdäki oňyn işlerini bellemek gerek. Şol hyzmatdaşlygyň netijesinde birnäçe resminamalara gol çekildi. Olaryň hatarynda “Türkmengaz” döwlet konserni bilen Daniýa Patyşalygynyň “Haldor Topsoe” kompaniýasynyň arasynda tebigy gazy monetizasiýa etmek arkaly ammiak we metanol önümçiligi boýunça özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Günbatar Türkmenistanyň Balkanýaka zolagynyň Goturdepe nebitgaz ýatagynyň gündogar böleginde we Günorta Burun künjeginde 3D we 2D ölçegli gözleg-barlag işlerini geçirmek maksady bilen, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasy bilen Singapur Respublikasynyň “Ýug-Neftegaz Private Limited” kompaniýasynyň arasynda Şertnama; Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumy bilen Beýik Britaniýanyň “Petro Gas LLP” kompaniýasynyň arasynda TNGIZT-niň “Kenar” toplaýjy-ýükleýji nebit kärhanasynda nebit we nebit önümleri guýulýan 3-nji gämi duralgasynyň taslamasyny düzmek we ony gurmak boýunça Şertnama; birnäçe deňiz ýataklary boýunça “Buried Hill” (Kipr), “ARETI” (baş edara binasy Ženewada ýerleşýär) kompaniýalary bilen önümi paýlaşmak hakynda Ylalaşyk bar. “Hazar” konsorsiumynyň düzüminde Gündogar Çeleken ýatagyny işläp taýýarlamaga gatnaşýan “Mitro International” kompaniýasy bilen hem netijeli gatnaşyklar ýola goýuldy. 

Energiýa serişdelerine barha artýan içerki talaby kanagatlandyrmak ýangyç-energetika toplumynyň öňünde durýan möhüm wezipeleriň biridir. Türkmenistanyň ýurtda öndürilýän önümleriň möçberlerini we görnüşlerini artdyrmaga gönükdirilen ykdysady strategiýasyna laýyklykda, soňky ýyllarda nebitgaz, nebithimiýa we himiýa pudaklaryna, elektroenergetika, gurluşyk senagatyna degişli iri döwrebap kärhanalar, şol sanda uglewodorod çig malyny gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen kärhanalar ulanmaga berildi. Ýokary dykyzlykly polietilen hem-de dürli kysymly polipropilen öndürýän Gyýanlydaky polimer zawodynyň, Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň, Ýaponiýanyň we Koreýa Respublikasynyň öňdebaryjy kompaniýalarynyň hem-de banklarynyň gatnaşmagynda gurlan Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan benzin öndürýän dünýädäki ilkinji zawodyň nebit önümlerine isleg barha artýar. 

Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň döwrebaplaşdyrylmagy we tehniki taýdan täzeden enjamlaşdyrylmagy netijesinde ýurdumyzda öndürilýän senagat önümleriniň dörtden bir bölegi bu toplumyň paýyna düşýär. Toplumda ýokary oktanly etillenmedik awtomobil we uçar ýangyjy, yşyk we tehniki kerosin, suwuklandyrylan nebitgaz önümi, dizel ýangyçlarynyň birnäçe görnüşleri, çalgy ýaglary, polipropilen we elektrodly taplanan koks, ýol we gurluşyk bitumy öndürilýär. 20 — 25 we 30 mikrometr galyňlygy bolan gaplama plýonkalarynyň, süýji-köke gaplanýan dürli galyňlykdaky polipropilen plýonkalaryň önümçiligi ýola goýuldy. 

Türkmenistanyň nebitgaz senagatyny 2030-njy ýyla çenli döwür üçin ösdürmegiň Maksatnamasyna laýyklykda, ýakyn wagtda ýurdumyzyň dürli künjeklerinde täze gazhimiýa toplumlaryny, şol sanda izobutan, metanol, poliwinilasetat, suwuk hlor, natriý sulfaty ýaly önümleri öndürmek boýunça toplumlary gurmak meýilleşdirilýär. Dünýäniň ösen ýurtlarynda geljegiň ýangyjy hökmünde işlenilýän wodorodyň önümçiligini ýola goýmagyň mümkinçilikleriniň öwrenilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Munuň özi ykdysadyýetiň innowasion bölegini ösdürmäge, eksportda ýokary goşulan bahaly önümleriň paýyny artdyrmaga mümkinçilik berer. 

Türkmenistan tebigy gazyň has çuň we toplumlaýyn gaýtadan işlenilmegine uly ähmiýet bermek bilen, energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna iberýän döwletleriň biri hökmünde ornuny pugtalandyrmak bilen çäklenmän, eksportyň haryt düzümini diwersifikasiýalaşdyrmagyň, halkara energetika işewürliginiň täze görnüşlerini ösdürmegiň hasabyna bu ugurdaky işiň netijeliliginiň has-da ýokarlanmagyny gazandy. 

Pudagyň önümçilik kuwwatlyklaryny mundan beýläk-de artdyrmaga gönükdirilen çäreler ýurdumyzyň energetika howpsuzlygyny üpjün etmek bilen berk baglanyşyklydyr. Şunuň bilen baglylykda, energiýanyň ekologik taýdan has arassa çeşmesi hökmünde tebigy gazyň ähmiýeti barha artýar. Biziň döwletimiz BMG-niň tebigaty goramak babatda binýatlaýyn resminamalaryny, şol sanda howanyň üýtgemegi bilen bagly Pariž ylalaşygyny tassyklamak bilen, öz üstüne alan borçnamalaryny yzygiderli ýerine ýetirýär. Ekologik talaplar ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynda özgertmeleri amala aşyrmagyň kesgitleýji şertidir. 

Şulardan ugur alyp, soňky ýyllarda Türkmenistan energetika howpsuzlygy meselesine dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni çekip, öňdebaryjy energetiki döwletleriň biri hökmünde maksada gönükdirilen halkara hyzmatdaşlygy amala aşyrýar. Her ýyl geçirilýän duşuşyklar we maslahatlar ýurdumyza bildirilýän uly gyzyklanma şaýatlyk edip, hyzmatdaşlygy ýola goýmak üçin täze mümkinçilikleri açýar. Türkmenistanyň nebitgaz pudagyna daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça şu ýylyň mart aýynda geçirilen halkara forum munuň subutnamasydyr. Forumy “Türkmengaz”, “Türkmennebit” we “Türkmenhimiýa” döwlet konsernleri, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasy “Türkmen Forum” hojalyk jemgyýeti bilen hyzmatdaşlykda, “Gaffney Cline” britan kompaniýasynyň goldaw bermeginde guradylar. 

Utgaşykly görnüşde geçirilen forumyň işine ýurdumyzyň degişli döwlet edaralarynyň, daşary ýurtlaryň meşhur işewür düzümleriniň, maliýe edaralarynyň, abraýly halkara guramalaryň we Türkmenistanda işleýän diplomatik wekilhanalaryň ýolbaşçylarydyr wekilleri, bu ugurda ýöriteleşen öňdebaryjy kompaniýalaryň bilermenleri gatnaşdylar. Umuman, bu forum dünýäniň 32 döwletinden kompaniýalaryň 90-synyň wekillerini bir meýdança jemledi. Foruma gatnaşanlaryň wekilçilikli düzümi ýurdumyza maýa serişdelerini gönükdirmäge gyzyklanma bildirýänleriň sanynyň artýandygyny görkezýär. Dünýäniň işewür toparlarynyň Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygy ösdürmäge çalyşmaklary ýurdumyzyň alyp barýan “Açyk gapylar” syýasaty, deňhukukly we özara bähbitli döwletara gatnaşyklary hem-de energetika ulgamyndaky netijeli başlangyçlary bilen şertlendirilendir. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň foruma gatnaşyjylara iberen Gutlagynda milli ykdysadyýetimiziň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolan ýangyç-energetika toplumyny ösdürmek boýunça eziz Diýarymyzda giň möçberli taslamalaryň amala aşyrylýandygy nygtaldy. Bu halkara maslahatyň daşary ýurt işewürlerine ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumyny ösdürmegiň strategiýasy, döwrebap tehnologiýalary işjeň çekmegiň tejribesi, hyzmatlary amala aşyrmagyň ýollary bilen tanyşmaga mümkinçilik berjekdigi aýratyn bellenildi. 

Duşuşykda “Täze energetika eýýamynda maýa goýum taslamalarynyň mümkinçilikleri”, “Durnukly energetikany goldamakda maliýe institutlarynyň orny”, “Uglewodorodlary çykarmakda we ugurdaş gazlaryň zyňyndylaryny azaltmakda innowasion tehnologiýalar we nou-haular”, “Uglewodorod serişdelerini gaýtadan işlemek we ugratmak ulgamynda halkara hyzmatdaşlygyň tejribesi, mümkinçilikleri we geljegi” ýaly mowzuklar boýunça möhüm meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. 

Forumdaky çykyşlarda tebigy serişdeleri özleşdirmekde Türkmenistanyň olary rejeli peýdalanmaga, daşky gurşawy goramaga, energetika howpsuzlygy meseleleri boýunça möhüm halkara başlangyçlary durmuşa geçirmäge jogapkärçilikli çemeleşýändigi nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, daşary ýurtly wekilleriň çykyşlarynda döwletimiziň döredijilikli teklipleriniň ähmiýetine üns berildi. Şol teklipler dünýä bileleşiginiň doly goldawyna mynasyp boldy, BMG-niň ählumumy energetika howpsuzlygyny üpjün etmek ulgamyndaky degişli Kararnamalary bilen berkidildi. 

Aşgabatda geçirilen forumyň “Sebitde energetika howpsuzlygyny üpjün etmekde Türkmenistanyň orny” atly mejlisi şol bir wagtyň özünde Dubaýda geçirilen “EKSPO — 2020” Bütindünýä sergisindäki ýurdumyzyň sergi bölüminde onlaýn tertipde görkezildi. “Ýaşyl” tehnologiýalaryň sazlaşykly ösdürilmegi we ýangyç-energetika toplumynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagy forumda garalan aýratyn mesele boldy. Şunuň bilen baglylykda, pudaga innowasiýalaryň we soňky işläp taýýarlamalaryň ornaşdyrylmagynyň, bu ugurda amala aşyrylan tejribe-synag taslamalarynyň, şol sanda energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleri ulgamyndaky taslamalaryň bu möhüm meseläni çözmäge ýardam berýändigi bellenildi. Iri nebitgaz kompaniýalarynyň bilermenleri bu ulgamdaky täze işläp taýýarlamalarynyň tanyşdyrylyşlary bilen çykyş edip, tejribelerini paýlaşdylar hem-de pudakda özara gatnaşyklaryň täze ugurlaryny kesgitlemek bilen, onuň mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirdiler. 

Umuman, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda yzygiderli amala aşyrylýan daşary syýasatyň anyk häsiýete eýe bolmagy, ýurdumyzyň baý tebigy serişdeleri we amatly maýa goýum ýagdaýy nebitgaz pudagynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin giň mümkinçilikleri açýar. Bu bolsa ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň pugtalandyrylmagyna, halkymyzyň abadançylygynyň ýokarlanmagyna ýardam berýär. 

(TDH)

Ykdysady ösüşleriň aýdyň ýoly bilen geljege barýan ýurdumyzyň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmen jemgyýetine mahsus bolan oňyn ösüşleriniň aýdyň mysallarynyň köpdügini buýsanç bilen bellemek bolar. Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen ýörelgesini mynasyp dowam edýän Arkadagly Serdarymyzyň halkymyzyň bähbidini nazarlap kabul edýän ähli resminamalarynyň, amala aşyrýan işleriniň özenini ykdysady öňegidişlik düzýär.  

Hormatly Prezidentimiziň häzirki döwürde il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli başlangyçlary öňe sürmegi we döwrebap işleri amala aşyrmagy türkmen halkymyzy, Türkmenistan döwletimizi dünýä meşhur edýär.  

Hormatly Prezidentimiz: «Dürli pudaklarda bar bolan uly mümkinçilikleri netijeli peýdalanyp, ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi dowam etdirmek, ýurdumyzda öndürilýän harytlaryň sanawyny we eksport edilýän ugurlaryny giňeltmek wajypdyr» diýip aýratyn belleýär. 2022-nji ýylyň geçen aýlaryna ser salanyňda ýurdumyzda jemi içerki önümiň ösüşi ýokary derejede durnukly saklanýar. Ýurdumyzyň ykdysadyýetine uly möçberlerde maýa goýumlary gönükdirilýär. Prezident Maksatnamasynyň amala aşyrylmagy, şeýle hem ýurdumyzyň ykdysadyýetini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek boýunça geçirilýän özgertmeler häzirki döwürde özüniň oňat netijelerini berýär. Ýurdumyzda jemi içerki önümiň umumy möçberinde senagatyň paýy ep-esli artdy. Eksporta niýetlenen önümleri öndürýän beýleki pudaklaryň hem jemi içerki önümdäki paýy ýokarlandy. Bu bolsa döwletimiziň gaznasyna daşary ýurt pulundaky serişdeleriň durnukly gelip gowuşmagyna şert döredýär.  

Amala aşyrylýan il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli beýik işleriň netijesinde häzirki wagtda eziz Diýarymyz ykdysady we medeni taýdan örän kuwwatly döwlete öwrüldi. Ol dünýäniň sazlaşykly ösýän ýurtlarynyň hatarynda öz mynasyp ornuny eýeledi. Häzirki döwürde ata Watanymyz halkymyzyň ýaşaýyş-durmuşynyň hilini we derejesini özgertmäge oňyn täsir edýän örän uly gurluşyk meýdanyny ýada salýar. Paýtagtymyzda we welaýatlarda köp sanly döwrebap iri önümçilik desgalary çalt depginler bilen gurlup ulanmaga berilýär. Bu kärhanalar sazlaşykly ösýän ykdysadyýetimiziň has-da kuwwatlanmagyna, döwletimiziň rowaçlanmagyna uly goşant goşýar.  

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bizi üstünlikden-üstünlige alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli alyp barýan tutumly işleri hemişe rowaç alsyn! 

Oguljennet JUMABAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň   uly mugallymy.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Arkadagly Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň batly depginler bilen ösýän ähli pudagynda sanly ulgama, innowasion tehnologiýalara uly orun degişlidir. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ulgamy ösdürmegiň Konsepsiýasynda» kesgitlenen wezipelerden ugur alnyp, döwletimizde sanly ykdysadyýeti ösdürmek işleri, tehnologiýalardan peýdalanmak mümkinçilikleri barha giň gerime eýe bolýar.  

Sanly tehnologiýalar bize birnäçe wagtlyk işimizi az salymda ýokary hil derejede ýerine ýetirmäge mümkinçilik berýär. Sanly ykdysadyýetiň esasy görkezijileri bolan döwrebap tehnologiýalar durmuşymyza mäkäm ornaşýar. Gündelik durmuşda ulanýan serişdelerimiziň, enjamlarymyzyň, iň bärkisi, öýjükli el telefonlarymyzyň hem haýsy döwletde öndürilendigi ählimize gyzykly bolsa gerek. Muny bilmek üçin uly bir zähmet sarp etmezden harytlarda ulanylýan, gelip çykýan ýerinden habar berýän ştrih koduny ýa-da QR koduny ulanmak ýeterlik. Ştrih kodundan tapawutlykda QR kody sanlary, harplary we haryda degişli beýleki maglumatlary birleşdirýän, özünde 4000-den gowrak görkezijiniň sanawyna mümkinçilik berýän «kwadratlar» toplumydyr. 

QR kody — tehniki serişdeleriň kömegi bilen okalmagy we bilinmegi üçin kodlanylýan maglumaty özünde saklaýan dessin tassyklanylýan iki ölçegli ştrih kodudyr. Taryhy çeşmelere salgylansak, QR kody ilkinji gezek 1994-nji ýylda harytlary hasaba almak ýa-da onuň bahasyny anyklamak üçin ulanylýar. Ol ştrih kodundan 10 esse çalt işlemek bilen, ýuwaş-ýuwaşdan önümçilikde we söwdada giňden ýaýrap başlaýar. Bu kod iňlis dilinden terjime edilende «dessin jogap» diýmekligi aňladýar. Iki ölçegli ştrih kod görnüşi bolup, gara  we ak nagyşlara meňzeýän inedördül gözenegiň içinde maglumatlary saklaýan kod iki tarapdan, ýagny keseligine we dikligine okamaga mümkinçilik berýär. Köp maglumatlary ýadynda saklaýan QR kody skanirlenende ulanyja dessin hyzmat etmek bilen sanly enjam tarapyndan aňsatlyk bilen okalýar. 

Sanly ykdysadyýetiň durmuşymyza ornaşýan döwründe QR kodlary faýllary göçürip almakda, web sahypalaryny taýýarlamakda, elektron biletleri satyn almakda, saýta çalt girmekde, täze maglumatlar bilen tanyşmakda, önümi kodlamakda  we beýleki hyzmatlaryň görnüşlerinde giňden ulanylýar.  

QR kody harytlaryň nirede öndürilendigini we önümiň hakykylygyny ýüze çykarmak üçin-de zerur bolup durýar. Käbir näsazlyklara görä, önüm çalşylyp hem bilinýär. Ýagny önümiň gabynda «Hytaýda öndürildi» diýip ýazylandygyna garamazdan, ol önüm ştrih kody ýa-da QR kody arkaly barlanan ýagdaýynda, başga ýurduň önümi bolup çykýar. Bu ýagdaý her bir ýurduň öz milli ştrih kody arkaly-da anyklanylyp bilinýär. 

Soňky öndürilýän smartfonlarda kamerada ýerleşýän içki QR kod okaýjysy bar. Maglumaty okamak üçin kody islendik burçdan kamera görkezmek ýeterlik. Telefonyňyzda QR kody okaýjy programma gurnalmadyk bolsa, onda onlaýn dükanlaryndan ýa-da beýleki smartfonlardan göçürip alyp bilersiňiz.  

Häzirki döwürde dünýäde ýüze çykan çylşyrymly ýagdaýlarda QR koduny ulanýanlaryň sany has-da artdy. Çünki bu hyzmat arkaly raýatlar birek-birege geçip biljek ýokanç kesellerden goranmaga hem mümkinçilik alýarlar. Indi her bir maksat üçin QR kodlarynyň birnäçe görnüşleri hereket edýär. Öňler çalt we aňsat okalýan QR kody surat, tekst, şekil, haryt, hyzmat we beýleki ugurlarda ulanylan bolsa, soňky wagtda binagärlik we taryhy ýadygärliklerde syýahatçylaryň maglumat almagynda hem giňden ulanylyp başlandy.  

Bu ugurda iş alyp barýan halkara guramalarynyň maglumatlaryna laýyklykda, sanly tehnologiýalar gündelik durmuşymyzda ýüze çykýan köpsanly meseläni çözmekde we ýurduň ykdysady ösüşiniň çaltlandyrylmagyna hem mümkinçilik döreder. QR kody näsaglara lukmanlar bilen duşuşmaga, kärhanalaryň önümlerini gerekli wagtda we gerekli ýerde hödürlemäge ýardam berýär. Eýýäm käbir ykdysady taýdan ösen ýurtlaryň metro stansiýalarynda wirtual dükanlary döredilip, QR kody arkaly dükanyň önüm programmasyndaky sebede goşulyp, eltip bermek hyzmatyndan peýdalanmak arkaly dürli görnüşli söwda etmäge mümkinçilik döredilýär. 

Söwda merkezlerinde ýa-da bölek-söwda dükanlarda müşderilere tiz we döwrebap hyzmat etmek maksady bilen ýöriteleşdirilen enjamlar ulanylýar. Bu usul diňe bir müşderiler bilen işlenende ulanylman, eýsem, getirilýän harytlary ammarlara ýerleşdirmekde, olary hasaba almakda, hasabatyny ýöretmekde we degişli ýagdaýlarda hasapdan aýyrmakda hem ýeňillikleri döredýär. Şeýle-de, QR kodunyň ýene bir amatly tarapy, ol dürli sebäplere görä 30 göterime çenli pozulan halatynda hem okamaga mümkinçilik berýär.  

Harytlaryň hakykylygyny barlamak üçin hem QR koduny ulanyp bolýar. Onuň üçin degişli programmany açmak we ykjam enjamyňyzyň kamerasyna önümiň QR koduny görkezmek ýeterlikdir. Önüm hakyky bolsa ony tassyklaýjy belgi peýda bolar. Mahlasy, sanly ykdysadyýetiň eşretleri adamzadyň wagtyny tygşytlap, bir wagtda birnäçe işleri etmegine şert döretmek bilen birlikde, onuň jan saglygynyň goralmagynda hem uly hemaýaty bardyr. 

Sanly ykdysadyýetiň görkezijileri bolup çykyş edýän hyzmatlaryň bu görnüşlerini döwletimizde pudaklara ornaşdyrmak meseleleri Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň konsepsiýasynda we «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasynda» hem özüniň aýdyň beýanyny tapýar.  

Goý, ýurdumyzda sanly ulgamy ösdürmek babatda beýik işleri durmuşa geçirýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun! 

Serdar GARLYÝEW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň mugallymy.

Türkmenistanda halkara festiwal geçirilýär 

 Türkmenabat, 12-nji oktýabr (TDH). Şu gün Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherinde «Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly halkara festiwalyň dabaraly açylyşy boldy. 

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň başlangyjy bilen geçirilýän giň gerimli döredijilik çäresi köpöwüşginli milli medeniýetimiziň özboluşlylygyny, onuň döwletimiziň we jemgyýetimiziň ösüşindäki ornuny, ägirt uly parahatçylyk döredijilik kuwwatyny açyp görkezmäge gönükdirilendir. 

Döwlet Baştutanymyz pederlerimizden miras galan däp-dessurlaryň we ynsanperwer ýörelgeleriň, türkmen halkynyň döredijilik kuwwatynyň döwrebap derejede ösdürilmegine uly üns berýär. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Garaşsyz, Bitarap Türkmenistan beýleki döwletler bilen parahatçylyk, dostluk we raýdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýup, Durnukly ösüş maksatlarynyň durmuşa geçirilmegine saldamly goşant goşýar. Şunda dünýä halklarynyň özara düşünişmegine ýardam berýän medeni hyzmatdaşlyga aýratyn orun degişlidir. 

Ýurdumyz sebitiň ykrar edilen parahatçylyk dörediji we iri medeni merkezi bolmak bilen, giň gerimli ynsanperwer hyzmatdaşlyga taýýardygyny görkezýär, medeniýetleriň özara baýlaşdyrylmagyna çagyrýar. Türkmenistanyň Medeniýet ministrligi tarapyndan guralan «Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly halkara festiwal hem munuň nobatdaky subutnamasydyr. Şunda ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna türkmen milli halyçylyk sungatynyň, dutar ýasamak senetçiliginiň, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungatynyň girizilendigini bellemek ýerlikli bolar. Şeýle-de bu abraýly sanawa türkmen keşdeçilik, keçe sungatyny we türkmen demirçilik senedini girizmek göz öňünde tutulýar. 

Döredijilik forumynyň geçirilýän ýeri bolan Lebap welaýatynyň çäginde türkmen halkynyň gadymy taryhyna we medeniýetine şaýatlyk edýän dürli döwürlere degişli 200-den gowrak binagärlik ýadygärligi ýerleşýär. Ady belli gadymy ilatly ýerleriň we iri söwda şäherleriniň çäklerinde geçirilen arheologik gazuw-barlag işleri ýönekeý öý önümçiliginiň çäginden has alyslara çykýan türkmen senetçiliginiň taryhyň jümmüşine uzap gidýän däpleriniň bardygyny ýüze çykardy. Senetçilik önümleri, şol sanda ajaýyp türkmen halylary, şaý-sepleri, küýzegärlik önümleri halkara bazarlarda uly islegden peýdalanyp, Türkmenistandan daşary ýurtlara äkidilipdir, şeýlelikde, adamzat medeniýetine saldamly goşant goşupdyr. 

Myhmanlar üçin Türkmenabadyň häzirki zaman binagärligi hem gyzyklydyr. Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýiniň, welaýat kitaphanasynyň, Seýitnazar Seýdi adyndaky döwlet sazly drama teatrynyň, Ruhyýet köşgüniň we “Bagt köşgüniň”, Halkara howa menziliniň, Lebap welaýat baş metjidiniň, 2021-nji ýylda Medeniýet hepdeliginiň geçirilen döwründe açylyp, milli we halkara ähmiýetli iri çäreler üçin niýetlenen “Türkmeniň ak öýi” binalary onuň ajaýyp nusgalarydyr. 

“Türkmeniň ak öýi” binasynyň öňündäki meýdançany baýramçylyk ruhy gurşap aldy. Onda ýurdumyzyň gündogar sebitiniň döredijilik toparlarynyň çykyşlary ýaýbaňlandyryldy. Artistler hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň milli medeniýetimiziň ösdürilmegine berýän ünsi üçin çäksiz hoşallyklaryny beýan edip, ata Watanymyzyň abadançylygynyň bähbidine alyp barýan işlerinde täze üstünlikleri arzuw etdiler. 

Binanyň eýwanynda festiwala gatnaşyjylary we myhmanlary ýaşajyk sazandalar özboluşly çykyşy bilen garşyladylar. Olar ussatlyk bilen käsede saz çalýarlar. Şeýle-de bu ýerde muzeý gymmatlyklarynyň sergisi ýaýbaňlandyrylypdyr. Sergi türkmen halkynyň köptaraply döredijilik zehininiň aýdyň subutnamasy bolup, onda milli amaly-haşam sungatynyň we halk senetçiliginiň görnüşleri görkezilýär. 

Myhmanlar “Türkmeniň ak öýi” binasynyň sergiler zalynda ýerleşýän, milli şekillendiriş we amaly-haşam sungatynyň häzirki zaman ösüşi barada gürrüň berýän hemişelik sergi bilen uly gyzyklanma bildirip tanyşdylar.  

Halkara festiwalyň dabaraly açylyşy ajaýyp konsert zalynda boldy. Bu ýere ýurdumyzyň Hökümet agzalary, medeniýet ulgamynyň, şäher hem-de welaýat häkimlikleriniň, jemgyýetçilik guramalarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylarydyr wekilleri, hormatly ýaşulular, Türkmenabat şäheriniň ýaşaýjylary we myhmanlary ýygnandylar. Foruma daşary ýurtlardan gatnaşyjylaryň hatarynda Gazagystandan, Özbegistandan, Eýrandan, Türkiýeden, Koreýa Respublikasyndan, Latwiýadan medeniýet ulgamynyň wekilleri, suratkeşler, senetçiler bar. 

Ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň festiwala gatnaşyjylara iberen Gutlagyny uly üns bilen diňlediler. Gutlagda halkara festiwalyň dürli halklaryň arasynda parahatçylygy pugtalandyrmakdaky, dost-doganlygy kemala getirmekdäki orny aýratyn nygtalýar. 

«Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly halkara festiwal dünýä halklary bilen dostlukly gatnaşyklaryň barha pugtalanýandygynyň, medeni hyzmatdaşlygyň täze derejelere göterilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Bu festiwal türkmen halkynyň sungat derejesine göterilen senetçiligini, milliligi we özboluşlylygy bilen meşhur bolan amaly-haşam sungatyny dünýä çykarmaga täze badalga berer” diýlip, döwlet Baştutanymyzyň Gutlagynda bellenilýär. 

Medeni forumyň dabaraly açylyşy Seýitnazar Seýdi adyndaky döwlet sazly drama teatrynyň artistleriniň hem-de ýurdumyzyň welaýatlarynyň döredijilik toparlarynyň ýerine ýetiren “Türkmenistan — dost-doganlygyň mekany” atly aýdym-sazly edebi kompozisiýasy bilen dowam etdi. Bu sahna oýnunda döredijilik çäresiniň baş taglymy — häzirki zaman türkmen sungatynyň köpugurlylygy, onuň adamzadyň taryhy-medeni mirasy bilen aýrylmaz arabaglanyşygy, dünýäniň halklaryny ýakynlaşdyrmakdaky orny öz beýanyny tapdy. 

Soňra sahnada estrada aýdymçylarynyň we döredijilik toparlarynyň ýerine ýetirmeginde aýdym-sazly, tansly çykyşlar görkezildi. Olar öz çykyşlarynda Garaşsyz Watanymyzy, milli medeni gymmatlyklarymyzyň saklanylmagyna hem-de artdyrylmagyna aýratyn üns berýän Arkadagly Serdarymyzyň beýik işlerini wasp etdiler. 

Çagalar döredijilik toparlarynyň “Bagtyýar çagalar” atly çykyşynda milli medeniýetimiziň iň gowy däpleriniň dowamatlylygy öz beýanyny tapdy. Konsertde halk we nusgawy sazlar, döwrebap estrada aýdymlary ýaňlandy. Döredijilik toparlarynyň aýry-aýry çykyşlary türkmen halkynyň özboluşly däp-dessurlaryna bagyşlandy. 

Türkmen aýdymçylarynyň hem-de Lebap welaýatynyň sazandalar toparynyň festiwala gatnaşyjy ýurtlaryň — Gazagystanyň, Eýranyň, Latwiýanyň, Türkiýäniň, Özbegistanyň meşhur aýdymdyr sazlaryny, tans kompozisiýalaryny şol ýurtlaryň dillerinde ýerine ýetirmegi daşary ýurtly myhmanlar we tomaşaçylar üçin hakyky baýramçylyk sowgady boldy. 

“Gel, Türkmenistana!” atly türkmen, rus we iňlis dillerinde ýaňlanan aýdym parahatçylygyň, halklaryň dostlugynyň ýurdy bolan Garaşsyz, Bitarap Türkmenistana çakylyk boldy. 

“Dost-dogany jem edip, toý toýlaýar Diýarym” atly joşgunly kompozisiýany ýerine ýetiren welaýatlaryň döredijilik toparlarynyň birleşen aýdym-sazly çykyşy konsert maksatnamasynyň jemleýji bölegine öwrüldi. Konsertiň ahyrynda oňa gatnaşyjylaryň ählisiniň bilelikde ýerine ýetiren “Alkyş Arkadagly Serdara!” atly aýdymy türkmen döwletiniň täze eýýamynyň senasy, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň adyna waspnama bolup ýaňlandy. 

Festiwalyň çäreleri günüň ikinji ýarymynda Lebap welaýatynyň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýinde dowam etdi. Bu ýerde amaly-haşam sungatynyň eserleriniň, senetçilik işleriniň sergisi açyldy. 

Welaýatyň Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýinde 35 müňden gowrak sergi önümleri saklanyp, şolaryň köp bölegi ýurdumyzyň bahasyna ýetip bolmajak gymmatlyklary bolup durýar. Olaryň hatarynda amaly-haşam sungatynyň hem-de olara deňelen hünärmentçilik işleriniň gadymy nusgalary bar. Diňe soňky ýyllarda köp sanly etnografik tapyndylar, gadymy Amul şäherçesinde geçirilen möwsümleýin gazuw-agtaryş işleriniň dowamynda ýüze çykarylan arheologik tapyndylaryň 100-den gowragy muzeýiň gaznasynyň üstüni ýetirdi. 

Häzirki wagtda muzeý şäheriň iri ülkäni öwreniş merkezine öwrülip, bu ýerde milli baýramçylyklar mynasybetli çäreler, gyzyklanma döredýän şahsyýetler bilen duşuşyklar, häzirki zaman sungat sergileri, okuw maslahatlary we ylmy maslahatlar geçirilýär. Onuň işgärleri iri ylmy-barlag, usulyýet işlerini alyp barýarlar. 

Festiwala gatnaşyjylar muzeýde ýaýbaňlandyrylan sergi bilen tanyşdylar. Bu ýerde amaly-haşam sungatynyň eserleri, gap-gaçlar we heýkeller, şekillendiriş sungatynyň, halk senetçiliginiň ussatlarynyň işleri, şol sanda halylar, keçeler, palaslar, gobelen önümleri, gaýyşdan we deriden taýýarlanan önümler, milli egin-eşikler, tikin işleri, owadan kümüş şaý-sepler, saz gurallary, türkmenleriň durmuşynda ulanylan beýleki adaty serişdeler köpdürlüligi bilen görkezildi. Senetçiler haly we küýzegärlik önümleriniň, milli saz gurallarynyň ýasalyşy, türkmen gelin-gyzlarynyň el işleri barada gyzykly gürrüň berdiler. 

Şeýlelikde, döwürleriň, ruhy mirasyň, özboluşly däpleriň dowamatlylygynyň hakyky arabaglanyşygy ýüze çykarylyp, olaryň aýawly saklanmagy bilen birlikde, halk senetçileri tarapyndan ösdürilýändigi hem doly äşgär boldy. 

Festiwala daşary ýurtlardan gatnaşyjylaryň sergi önümleri: agaçdan we galaýydan ussatlarça ýasalan önümler, aýnadan taýýarlanan ýazuw önümleri, gelşikli gutujyklar, matadan taýýarlanan we matanyň ýüzüne çekilen özboluşly işler, bezegler, “ebru” usulynda ýerine ýetirilen suratlar amaly-haşam sungatynyň köp sanly janköýerleriniň ünsüni çekdi. Myhmanlar festiwala milli lybaslaryň nusgalaryny, gündogaryň ýurtlary üçin däp bolan kalligrafiýa hem-de daşy elde işlemek sungatynyň eserlerini, çeper işleri, köpdürli sowgatlyk önümleri we taryhy asyrlaryň jümmüşine uzap gidýän halk döredijiligini emele getirýän beýleki önümleri getiripdirler. 

Ýurdumyzyň dürli welaýatlaryndan, şeýle-de Eýrandan, Türkiýeden, Gazagystandan, Özbegistandan, Koreýa Respublikasyndan, Latwiýadan sergide görkezilýän gymmatlyklar aýratyn reňk öwüşgini, nagyşlarynyň we gölleriniň özboluşlylygy bilen tapawutlanýarlar. Dünýäniň halklarynyň asyrlaryň hem-de häzirki döwrüň hakydasyny özünde jemleýän medeniýetleriniň doly akabaly derýasy şunuň ýaly çeşmelerden emele gelýär. Türkmenabatdaky häzirki festiwal kalbyňda hut şeýle duýgulary galdyrýar. 

Serginiň açylyş dabarasynyň dowamynda oňa gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa festiwalyň ýokary guramaçylyk derejesi üçin hoşallyklaryny bildirip, şeýle halkara forumyň geçirilmeginiň amaly-haşam sungatynyň gadymy nusgalaryny çuňňur öwrenmekde, dünýä halklary bilen dostlukly gatnaşyklary ösdürmekde uly ähmiýetiniň bardygyny nygtadylar. 

Agşam myhmanlar Seýitnazar Seýdi adyndaky döwlet sazly drama teatrynda «Gyzyl kürte» atly çeper filmi görmäge çagyryldy. Çeper filmdäki wakalar 1941 — 1945-nji ýyllaryň Beýik Watançylyk urşy döwrüniň anyk pursatlaryna esaslanypdyr. 

Türkmen durmuşynyň aýdyň tapgyrlaryny beýan edýän bu film şu ýyl halk köpçüligine ýetirildi. Ol iýun aýynda — Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet gününiň baýram edilýän günlerinde ilkinji gezek görkezildi. Türkmen kinematografiýaçylarynyň işi diňe bir biziň ýurdumyzyň tomaşaçylarynyň arasynda däl, eýsem, daşary ýurtlarda-da uly meşhurlyga eýe bolup, ol eýýäm halkara kinofestiwallaryň birnäçesine gatnaşdy. 

Ertir «Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly halkara festiwalyň çäklerinde Lebap welaýat kitaphanasynda «Adaty senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly ylmy-amaly maslahat geçiriler. Onuň barşynda milli mirasy gorap saklamagyň, öwrenmegiň hem-de wagyz etmegiň möhüm wezipeleri ara alnyp maslahatlaşylar. Şol mirasyň aýrylmaz bölegi senetçilik we amaly-haşam sungatydyr. 

Şeýle-de maslahata gatnaşyjylara tejribe alyşmak, şol sanda halkara sergileri guramakda tejribe alyşmak üçin mümkinçilik dörediler. Köpçülikleýin çäreleri geçirmäge niýetlenen “Türkmeniň ak öýi” binasynyň ýanyndaky desgada milli lybaslaryň tanyşdyrylyş dabarasy geçiriler. 

Daşary ýurtly myhmanlar Amyderýanyň kenar ýakasyndaky şäheriň gözellikleri bilen tanyşmagyny dowam ederler. Festiwalyň maksatnamasynyň çäklerinde döredijilik duşuşyklary we ussatlyk sapaklary meýilleşdirilýär. 

 14-nji oktýabrda Lebap welaýat Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýinde festiwalyň ýapylyş dabarasy geçiriler.

Täze taryhy eýýamyň ak ýollaryndan röwşen geljegine barýan mähriban Watanymyzda ägirt uly tebigy baýlyklary ählumumy bähbitlere gönükdirmekde belent sepgitler nazarlanýar. Bu bolsa, öz nobatynda, ýurdumyzyň energiýa serişdelerini öndüriji ýurt hem-de ygtybarly hyzmatdaş hökmünde dünýä dolan abraý-mertebesini belende göterýär. Geljekde hem tebigy baýlyklarymyzy diňe bir halkymyzyň däl, eýsem, bütin adamzadyň abadan durmuşynyň, ýagty geljeginiň hatyrasyna gönükdirmek Arkadagly Serdarymyzyň döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir.  

Dünýä jemgyýetçiliginiň uly goldawyna eýe bolýan şeýle döwletli tutumlaryň rowaçlygyna mynasyp goşant goşmak welaýatymyzyň nebit-gazçylarynyň hem asylly maksatlarynyň biridir. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen döwründe «Türkmennebit» döwlet konserniniň önümçilik düzümleri tarapyndan gaz kondensaty bilen bilelikde ýer astyndan çykarylan «gara altynyň» umumy möçberi 2 million 731 müň 111 tonnadan geçip, meýilnama 100,7 göterim hötde gelindi. Şeýle zähmet üstünligine ýetmekde döwlet konserniniň «Gumdagnebit», «Keýmir», «Galkynyşnebit», «Ýaşyldepe» nebitgaz çykaryş müdirlikleriniň hem-de «Körpeje» gaz çykaryş müdirliginiň işgärleri göreldeli zähmetiň nusgasyny görkezmegi başardylar.  

 Çykarylýan uglewodorod çig maly ýurdumyzyň nebiti gaýtadan işleýjilerine bökdençsiz ugradylýar.  

 Ýokary hilli tikin we aýakgap önümleri 

Magtymguly etrabyndaky tikin we aýakgap fabrikler toplumynda öndürilýän önümleriň möçberiniň durnukly ýokarlanmagy sarp edijileriň arasynda bu önümlere bolan isleg bilen berk baglanyşyklydyr. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň öňdebaryjy senagat kärhanalarynyň arasyndaky mynasyp ornuny has-da berkidýän kärhanada «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň geçen döwründe ýetilen sepgitler munuň aýdyň kepilidir. Gürrüňi edilýän döwürde fabrikler toplumy boýunça öndürilen taýýar tikin we örme önümleriniň umumy möçberi 10 million 145 müň manatlykdan geçdi. Aýakgap önümleri babatda bu zähmet görkezijisi 5 million 949 müň manatlyga barabar boldy. Munuň özi ýylyň başyndan bäri 25 müň 803 jübüt aýakgap önümleriniň öndürilendigini aňladýar. Şeýlelikde, toplum boýunça tikin we aýakgap önümlerini öndürmekde meýilnama 179 göterim hötde gelindi. 

Fabrikler toplumy tarapyndan ýylyň başyndan bäri sarp edijilere ýetirilen tikin we örme, şeýle-de aýakgap önümleriniň umumy mukdary 16 million 551 müň manatlykdan gowrakdyr. Bu babatda gazanylan ösüş bolsa 119 göterime deň boldy. Kärhananyň agzybir işgärleriniň eýeleýän sepgitleri olaryň Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň ilkinji ýylyny mynasyp iş netijelerine beslejekdiklerine güwä geçýär. 

Nury MÄMMEDOW.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň «Halkyň Arkadagly zamanasy» diýlip yglan edilen 2022-nji ýylynda mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 31 ýyllyk baýramy uludan bellenip geçildi. Bütin ýurt derejesinde şatlyk-şagalaňa beslenip bellenen ol baýramyň ruhuňy ganatlandyryjy täsiri entek-entekler halkymyzy täze üstünliklere höweslendirer. Arkadagly Serdarymyzyň daşyna bir göwre dek mäkäm jebisleşen watandaşlarymyz döwlet durmuşynyň ähli ugurlarynda dünýä nusgalyk işleri bitirip, Garaşsyzlyk binýadymyzy barha berkiderler. Çünki Garaşsyzlyk tutuş il bolup gadyry bilinmeli, goralmaly hem guwanmaly mukaddesligimizdir. Şoňa görä, türkmeni berkarar döwlete ýetiren Garaşsyzlygymyz hakynda biz hemişe buýsanyp gürrüň edýäris. Garaşsyzlygyň tarypy soňsuzdyr, ol geljekki nesillerimiziň hem dilleriniň senasyna öwrülip, hemişe belentden ýaňlanar. 

Garaşsyzlyk ata-babalarymyzyň özbaşdak döwletli bolmak baradaky ençe asyrlyk arzuwlarynyň amala aşmagyna, köpasyrlyk milli we ruhy gymmatlyklarymyzy, şeýle hem arzyly ynsanperwer däplerimizi dikeltmäge mümkinçilik berdi. Özbaşdak döwlet bolup, turuwbaşdan, pederlerimiziň ruhuna mahsus milli ösüş ýoluny işläp düzen Garaşsyz Türkmenistan ykdysadyýetde, medeniýetde, bilimde, ylymda, saglygy goraýyşda, sportda, syýahatçylykda... taryhy ösüşleri üpjün edýän bedew bady bilen öňe barýar. 

Garaşsyzlyk biziň ýurdumyza Birleşen Milletler Guramasynyň doly hukukly agzasy hökmünde öz syýasy garaýşyny beýan etmäge mümkinçilik berdi. Türkmenistanyň ählumumy parahatçylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmaga, Durnukly ösüş maksatnamalaryny netijeli durmuşa geçirmäge gönükdirilen anyk ädimleri dünýä jemgyýetçiliginde giň goldawa eýe bolýar. Halkara giňişliginde uly abraýdan peýdalanýan Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 77-nji mejlisine wise-başlyklyga saýlanmagy hem aýratyn buýsançlydyr. 

Garaşsyzlyk ýyllarynda içeri syýasatda ösüşlere beslenen Türkmenistan baý tebigy serişdelerinden aýawly peýdalanyp, belent sepgitlere ýetdi. Ýurdumyz ykdysady ösüşiniň netijelerini durmuş ulgamyny ösdürmäge, ýurduň geljekki gülläp ösüşini üpjün etmäge ukyply ýokary intellektual we berk bedenli adam maýasyny kemala getirmäge gönükdirýär. 

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 31 ýyllygyny uludan bellän 2022-nji ýylymyz Türkmenistanyň taryhynda Arkadagly Serdarymyzyň sesleriň aglaba köplügini alyp, döwletimiziň Prezidenti wezipesine saýlanmagy bilen dabaralandy. Hormatly Prezidentimiziň wezipä girişmek dabarasynda Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanda asudalygy, howpsuzlygy üpjün etmek, dünýäde parahatçylygyň, özara ynanyşmagyň, ata Watanymyzyň gülläp ösmeginiň hem-de mähriban halkymyzyň abadan, bagtyýar durmuşda ýaşamagynyň hatyrasyna gujur-gaýratyny gaýgyrmajakdygy barada aýdanlary watandaşlarymyzyň buýsanç bulagyny joşdurdy. 

Biziň Watanymyzyň çäklerinde ata-babalarymyzdan gelip ýeten taryhy, medeni, tebigy ýadygärlikler barmak büküp sanardan köp. Olaryň ählisiniň taryhyny dikeltmek, ýaş nesilleriň arasynda wagyz etmek ugrunda netijeli işler alnyp barylýar. Çünki biziň nesillerimize nusga bolarlyk şöhratly geçmişimiz bar. Taryhy şöhratly halkyň bolsa, şu güni-de, geljegi-de nurludyr. Taryhyň şuglazar nury bu günki nesillerimiziň mert pederlerimize, Watanymyza bolan söýgüsini berkidýär. Olar şol şöhratly taryhy dowam etdirmek ruhunda ýaşaýarlar. Munuň özi Garaşsyzlygyň türkmen halkyna beren iň esasy gymmatlyklarynyň biridir. 

Garaşsyzlyk baýramymyzyň öňüsyrasy paýtagtymyzdaky Ruhyýet köşgünde Arkadagly Serdarymyzyň başlyklyk etmeginde ýokary derejede hem-de netijeli geçen Döwlet Maslahaty hem Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzy has-da gülledip ösdürmekde, öňde goýlan belent wezipeleri üstünlikli durmuşa geçirmekde tutuş halkymyzy täze sepgitlere ruhlandyran çäre boldy. Çünki hormatly Prezidentimiziň şol Maslahatda eden taryhy çykyşy ähli watandaşlarymyzda uly ruhy galkynyş döretdi. 

Ähli üstünliklerimiziň sakasynda duran Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Serdarymyzyň — hormatly Prezidentimiziň tutumly işleriniň mundan beýläk-de rowaçlyklara beslenmegini, ýurdumyzyň asuda bolmagyny, halkymyzyň abadan durmuşda ýaşamagyny arzuw edýäris. Goý, bizi berkarar döwlete, bagtyýar döwre ýetiren Gahryman Arkadagymyzyň, peder ýoluny üstünlikli dowam etdirýän  Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun! 

Myrat ÖWEZOW,

«Medeniýet we syýahat» žurnalynyň jogapkär kätibi.

Hormatly halkara festiwala gatnaşyjylar!
Gadyrly dostlar! 

Sizi «Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly halkara festiwalyň açylmagy mynasybetli tüýs ýürekden gutlaýaryn. Siziň ähliňize berk jan saglyk, uzak ömür, döredijilik üstünliklerini arzuw edýärin. 

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan bilen dünýä döwletleriniň arasynda dost-doganlyk gatnaşyklary yzygiderli ösdürilýär. Häzirki wagtda parahatçylyga we ynanyşmaga esaslanýan halkara hyzmatdaşlykda özara medeni gatnaşyklar aýratyn orny eýeleýär. Türkmenistanda halkara derejede festiwallar, sergiler, maslahatlar, konsertler we beýleki medeni çäreler yzygiderli geçirilýär. Dünýäde ählumumy parahatçylygy pugtalandyrmakda, halklaryň arasynda agzybirligi, dost-doganlygy kemala getirmekde şeýle çäreleriň ähmiýeti örän uludyr. Türkmen halkynyň asyrlar aşyp gelen baý medeni mirasyny, gadymy gymmatlyklaryny, milli sungatyny Ýer ýüzüne giňden wagyz etmekde, dünýä halklarynyň medeniýetinde we sungatynda gazanylan üstünlikler bilen tanyşdyrmakda halkara derejeli festiwallara möhüm orun degişlidir. 

Bitarap Türkmenistanyň medeniýet ulgamyndaky döwlet syýasaty türkmen jemgyýetiniň ruhy kuwwatyny berkitmäge, aň-bilim derejesini artdyrmaga, medeni-ahlak gymmatlyklaryny we ruhy bitewüligini aýawly saklamaga gönükdirilendir. Medeniýet ulgamynyň şu günki gazanan üstünlikleri sungatyň dürli görnüşlerini gaýtadan dikeltmäge we ösdürmäge, giň halkara medeni gatnaşyklary ýola goýmaga ýardam edýär. Häzirki wagtda ýurdumyzda milli mirasymyzy, senetçilik, ussaçylyk däplerimizi, amaly-haşam sungatymyzy ösdürmäge aýratyn ähmiýet berlip, halkara derejedäki medeni çäreleriň yzygiderli geçirilmegi üçin döwletimiz tarapyndan ähli şertler döredilýär. 

 Hormatly senetçiler, amaly-haşam sungatynyň ussatlary!
Gadyrly dostlar! 

Çeper döredijilik we sungat ynsan kalbynyň paýhasydyr, gudratydyr. Sungatyň güýji adamlary parahatçylyga, dostluga çagyrýar. Sungat derejesine göterilen çeper döredijilik işlerine adamzat nesli hemişe tagzym edip gelýär. Dünýä halklarynyň senetçilikde, amaly-haşam sungatynda gazanan üstünlikleri umumadamzat gymmatlyklarynyň baýlygydyr, şöhratydyr. Halk senetçiliginiň, amaly-haşam sungatynyň dürdäne nusgalary häzirki wagtda parahatçylyk söýüjiligiň, hoşniýetliligiň we dost-doganlygyň nyşany bolup, älem-jahana ýalkym saçýar. «Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly halkara festiwal hem dünýä halklary bilen dostlukly gatnaşyklaryň barha pugtalanýandygynyň, medeni hyzmatdaşlygyň täze derejelere göterilýändiginiň aýdyň subutnamasydyr. Bu festiwal türkmen halkynyň sungat derejesine göterilen senetçiligini, milliligi we özboluşlylygy bilen meşhur bolan amaly-haşam sungatyny dünýä çykarmaga täze badalga berer. 

Gadymy türkmen topragy deňi-taýy bolmadyk meşhur halylaryň, şaý-sepleriň, zergärçilik, külalçylyk sungatynyň, senetçiligiň, ussaçylygyň mekanydyr. Dünýä ýaň salan Jeýtunda, Altyndepede, Goňurdepede, Nusaýda, Merwde, Köneürgençde, Amulda, Dehistanda senetçiligiň, ussaçylygyň, amaly-haşam sungatynyň gaýtalanmajak nusgalary, kämil görnüşleri ýüze çykypdyr, adamzadyň medeni ösüşine saldamly goşant goşupdyr. Biz şöhratly taryhymyzda orun alan senetçiligimiziň we milli mirasymyzyň nusgalyk görnüşleriniň dünýäde giňden meşhurdygyna örän buýsanýarys. Şöhratly ata-babalarymyzdan miras galan senetçilik hem-de amaly-haşam sungatymyzyň görnükli nusgalary dünýä gymmatlyklarynyň genji-hazynasynda mynasyp orny eýeleýär. Türkmen milli halyçylyk sungatynyň, dutar ýasamak senetçiliginiň, dutarda saz çalmak we bagşyçylyk sungatynyň ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl medeni mirasynyň sanawyna girizilmegi muňa aýdyň mysaldyr. 

«Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly festiwalyň dowamynda geçiriljek sergileriň, ylmy-amaly maslahatyň, milli lybaslaryň görkezilişiniň, daşary ýurtly senetçileriň türkmen kärdeşleri bilen döredijilik duşuşygynyň we ussatlyk sapaklarynyň bu halkara çäräniň many-mazmunyny baýlaşdyrjakdygyna, ähmiýetini has-da ýokarlandyrjakdygyna pugta ynanýaryn. 

 Hormatly halkara festiwala gatnaşyjylar! 

Sizi «Senetçilik we amaly-haşam sungaty dünýä halklarynyň mirasynda» atly halkara festiwalyň dabaraly açylmagy mynasybetli ýene-de bir gezek tüýs ýürekden gutlaýaryn. Siziň ähliňize berk jan saglyk, uzak ömür, senetçilikde we amaly-haşam sungatynda uly üstünlikleri arzuw edýärin. 

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar BERDIMUHAMEDOW.

«Türkmenistanda öndürildi» diýen nyşanly ýokary hilli senagat önümleri häzir hiç kimi geň galdyrmaýar. Garaşsyzlygymyzy gazanmazymyzdan ozal bolsa şeýle harytlary diňe daşary ýurtlarda öndürip bolýandyr öýdýärdik. Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan hem-de hormatly Prezidentimiziň üstünlikli dowam etdirýän özgertmeler syýasaty eziz Watanymyzyň ähli babatda tanalmaz derejede ösmegini şertlendirýär. Bedew batly ösüşlerimizde döwrüň ruhundan ylham alýan türkmen telekeçileriniň hem mynasyp paýynyň bardygy ikuçsyz hakykatdyr. 

Hormatly Prezidentimiziň döredýän giň şert-mümkinçilikleriniň, berýän goldawlarynyň esasynda önümçilik depginlerini barha ýokarlandyrýan hususy düzümleriň biri-de Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Türkmen Senagat» hojalyk jemgyýetidir. 2008-nji ýylda esaslandyrylan hojalyk jemgyýeti indi ençeme ýyldan bäri ýokary hilli turba önümlerini öndürip gelýär we önümçiligiň innowasion usullaryny peýdalanyp, işiniň gerimini giňeldýär.  

«Türkmen Senagat» hojalyk jemgyýetiniň döwrebap önümçilik kärhanasy Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň çägindäki senagat zolagynda ýerleşýär. Bu ýerde gurluşyk işlerinde ýerlagym suw geçirijileriniň gurnalmagynda, elektrik geçiriji torlarynyň ýerleşdirilmeginde, oba hojalygynyň suwaryş ulgamlarynda peýdalanylýan tekiz we gasynly polietilen hem-de polipropilen turbalar, şeýle-de gaz we suw geçirmek üçin niýetlenen ýokary basyşly polietilen turbalar öndürilýär. 

Önümçilik kärhanasynda işçi-hünärmenleriň 75-si zähmet çekýär. Ol iki sehden ybarat bolup, birinjisinde diametrleriniň ölçegleri 16 millimetrden 250 millimetre çenli bolan turbalar, ikinjisinde bolsa diametrleriniň ölçegleri 110 — 630 millimetr aralygyndaky polietilen we polipropilen turbalar öndürilýär. Turbalar Germaniýanyň öňdebaryjy «KraussMaffei» hem-de «Unicor» kompaniýalarynyň enjamlary arkaly öndürilýär. Önümçilikde ýerli çig mal peýdalanylýar. Ýagny çig mal Balkan welaýatynyň Gyýanly şäherindäki polimer zawodyndan getirilip, gaýtadan işlenilýär. 

«Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynyň başynda «Türkmen Senagat» hojalyk jemgyýeti polietilen haltajyklaryň önümçiligini ýola goýdy. Olar Hytaý Halk Respublikasynda öndürilen enjamlar arkaly ýerli polimerden taýýarlanylýar. Häzirki wagtda hojalyk jemgyýeti buýurmalar esasynda islendik ölçegdäki we dürli şekiller bilen bezelen polietilen haltajyklary öndürýär. 

Innowasion tehnologiýalary peýdalanyp, iş ugurlaryny barha giňeldýän «Türkmen Senagat» hojalyk jemgyýeti häzirki wagtda kaliý sulfatyny, natriý sulfatyny we duz kislotasyny öndürýän iri döwrebap kärhananyň gurluşygyny alyp barýar. Bu kärhana Balkan welaýatynyň Jebel şäherinde gurlup, ýurdumyzyň senagat kuwwatlyklarynyň üstüni ýetirer. 

— Hojalyk jemgyýetimiz önümleriniň ýokary hilli bolmagy üçin ýerli çig mallary, döwrebap tehnologiýalary we innowasion iş usullaryny peýdalanýar. Häzirki wagtda biz önümçiligiň täze ugurlaryny özleşdirmegi maksat edinýäris. Daşky gurşawyň abadançylygy döwrüň derwaýys meselesi bolup durýar. Suwdan aýawly peýdalanmak döwlet syýasatynda möhüm orny eýeleýär. Bizem şundan ugur alyp, ýakyn wagtda damjalaýyn suwaryş ulgamlary üçin gerekli serişdeleri öndürip başlamagy maksat edinýäris. Munuň üçin eýýäm Türkiýe Respublikasyndan gerekli tehnologik serişdeler sargyt edildi we degişli ugurda önümçiligiň öňdebaryjy tejribesi öwrenilýär. Şeýle hem suw desgalarynyň we suwaryş ulgamlarynyň gurluşygynda ulanylýan geomembrana materialyny öndürmek esasy maksatlarymyzyň hatarynda durýar. Bu material suwuň topraga siňmeginiň öňüni alyp, tebigatyň gymmatly baýlygyndan aýawly peýdalanmaga kömek edýär — diýip, «Türkmen Senagat» hojalyk jemgyýetiniň marketing bölüminiň müdiri Jalaý Jalaýew gürrüň berýär. 

«Türkmen Senagat» hojalyk jemgyýeti önümleriň hilini yzygiderli ýokarlandyrmak, import harytlaryň ornuny tutýan we eksporta niýetlenen önümleri öndürmek, iş usullaryny yzygiderli kämilleşdirmek, täze iş orunlaryny döretmek, ekologiýa abadançylygynyň üpjün edilmegine goşant goşmak ýörelgelerinden ugur alýar. Hojalyk jemgyýetiniň öndürýän önümleriniň Özbegistan, Azerbaýjan, Gruziýa we Türkiýe ýaly ýurtlara eksport edilmegi hem-de olara halkara hil ülňülerine laýyk gelýändigini tassyklaýan ISO şahadatnamalarynyň berilmegi bolsa türkmen telekeçileriniň işleriniň ilerleýänliginden habar berýär. 

Arkadagly Serdarymyzyň tagallalary bilen döredilýän ýeňillikler we şertler hususyýetçilere täze mümkinçiliklere ýol açyp, olary has uly üstünliklere ruhlandyrýar. Türkmen telekeçileri ýurdumyzyň bedew batly ösüşlerine mynasyp goşant goşmak ugrunda mundan beýläk hem yhlas-başarnyklaryny aýaman zähmet çekjekdiklerine ynandyrýarlar. 

Ahmet GELDIÝEW,

«Watan».