Mejlisiň ahyrynda Mähriban Watanymyzyň halkara giňişliginde abraý-mertebesiniň belende galmagynda ägirt uly işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, alyp barýan il-ýurt bähbitli umumyadamzat ähmiýetli belent tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.
Türkmenistanyň başlangyjy boýunça BMG-niň nobatdaky Kararnamasy kabul edildi
Milli Liderimiziň oňyn bitaraplygyň ýörelgelerine esaslanýan hem-de ählumumy abadançylygyň we gülläp ösüşiň bähbidine giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen öňdengörüjilikli, täzeçillik syýasaty türkmen döwletiniň dünýädäki abraýyny barha artdyrýar. Birleşen Milletler Guramasy bilen depginli ösdürilýän gatnaşyklar hem-de Türkmenistany ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaş hasaplaýan BMG-niň ýurdumyza bildirýän belent ynamy muňa aýdyň şaýatlyk edýär.
Şu ýylyň 16-njy aprelinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 59-njy mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy esasynda «Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny» atly Kararnamanyň biragyzdan kabul edilmegi munuň nobatdaky subutnamasy boldy. Birleşen Milletler Guramasyna agza döwletleriň 72-si bu Kararnamanyň awtordaşy bolup çykyş etdi.
Bilşimiz ýaly, döwlet Baştutanymyz bu başlangyjy 2020-nji ýylyň sentýabr aýynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji ýubileý sessiýasynyň çäklerinde eden çykyşynda öňe sürüpdi.
Dürli ugurlar boýunça işlemek üçin özboluşly edara bolan Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi döwrüň möhüm meseleleri babatda hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly goşant goşýar. Türkmenistanyň we merkeziň bilelikdäki işi, tutuşlygyna alanyňda, esasy maksatlara — Merkezi Aziýada parahatçylygy, durnuklylygy hem-de howpsuzlygy gazanmaga gönükdirilendir.
BMG-niň Merkezi Aziýa sebitindäki bu edarasynyň işiniň netijeliligi barada BMG-niň Baş Assambleýasynyň Türkmenistan tarapyndan öňe sürlen hem-de bu düzümiň döredilmeginiň 10 ýyllygy mynasybetli 2017-nji ýylyň noýabrynda kabul edilen Kararnamasynda hem nygtalandygyny belläp geçmek wajypdyr.
Merkezi Aziýanyň ýurtlary sebitde parahatçylygy, durnukly ösüşi üpjün etmekde, şonuň ýaly-da, sebit hem-de halkara hyzmatdaşlygy giňeltmekde wajyp orun eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, terrorçylyga garşy göreşmekde we güýç ulanmagyň öňüni almakda hyzmatdaşlyk etmek Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň esasy wezipeleriniň biri hökmünde kesgitlenildi.
Bu gün terrorçylyga garşy wajyp resminamalaryň hereket edýändigini, şolaryň her biriniň öz düzgünleşdiriji ugurlarynyň bardygyny, şol bir wagtyň özünde birek-birek bilen özara baglanyşyklydygyny bellemek gerek. Döwletler BMG-niň terrorçylyga garşy göreş boýunça konwensiýalarynyň binýatlaýyn häsiýetini hem-de halkara hukuk borçnamalaryny gyşarnyksyz ýerine ýetirmegiň möhümdigini ykrar edip, olary üpjün etmek boýunça ýörite maksatnamalary işläp taýýarlaýarlar. Iş ýüzündäki ädimler hökmünde bu ulgamdaky milli kanunçylygyň kabul edilmegini, sebit derejesinde degişli şertnamalaryň taýýarlanylmagyny, iş toparlarynyň döredilmegini, ýöriteleşdirilen düzümler bilen ýakyn gatnaşyklaryň ýola goýulmagyny bellemek bolar.
Kararnamada Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň Merkezi Aziýa döwletleriniň hem-de Owganystanyň arasyndaky hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen tagallalary bellenilýär. Şeýle hem resminamada sebit merkeziniň BMG-niň ýurt boýunça toparlary, gapma-garşylyklaryň öňüni almak meselelerinde Parahatçylyk gurujylyk gaznasy, şonuň ýaly-da, ýaşlaryň, zenanlaryň jemgyýetdäki, syýasatdaky, ykdysadyýetdäki ornuny pugtalandyrmaga gönükdirilen we ýolbaşçy zenanlaryň toparyny okatmak üçin öňüni alyş diplomatiýasynyň akademiýasy bilen hyzmatdaşlykdaky oňyn orny nygtalýar.
Umuman, Bitarap Türkmenistanyň BMG-niň nobatdaky wajyp resminamasynda öz beýanyny tapan, hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda işjeň durmuşa geçirilýän netijeli daşary syýasy strategiýasy ýene-de bir gezek dünýä bileleşiginiň goldawyna eýe boldy. Türkmen döwleti sebit goşulyşmalary boýunça başlangyçlary iş ýüzünde durmuşa geçirip, Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi tarapyndan 2030-njy ýyla çenli Ählumumy gün tertibini durmuşa geçirmek maksady bilen alyp barýan işlerine mundan beýläk-de işjeň gatnaşar.
"Nesil".
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/26284
Geçen hepdede hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda amala aşyrylýan oňyn özgertmeleriň aýdyň netijelerine we ösüşiň, döredijiligiň ýoly bilen ýurdumyzyň ynamly gadam urýandygyna şaýatlyk edýän täze desgalaryň açylyş dabaralary boldy. Bu dabaralar Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň, Aşgabadyň 140 ýyllygynyň hem-de «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen ýylyň hormatyna geçirildi.
Hepdäniň başynda hormatly Prezidentimiz “Türkmenbaşy” döwlet täjirçilik bankynyň hem-de “Senagat” paýdarlar täjirçilik bankynyň dolandyryş edaralarynyň täze binalarynyň açylyş dabarasyna gatnaşdy. “Bouygues Batiment International” meşhur fransuz kompaniýasy tarapyndan gurlan banklaryň täze binalary Aşgabadyň günorta böleginde, soňky ýyllarda paýtagtymyzyň işewürlik merkezi kemala gelen Çandybil şaýolunyň ugrunda peýda boldy.
“Türkmenbaşy” döwlet täjirçilik bankynyň gullugy hem-de onuň 23 sany şahamçasy tutuş ýurdumyz boýunça hereket edýär we 600 müňden gowrak müşderä hyzmat edip, olara amatly goýumlaryň we hyzmatlaryň giň görnüşlerini, kiçi we orta telekeçiligiň ösdürilmegini karzlaşdyrmak bilen birlikde, karz serişdeleriniň dürli görnüşlerini hödürleýär. Mälim bolşy ýaly, “Senagat” paýdarlar täjirçilik banky Türkmenistanyň öňdebaryjy täjirçilik banklarynyň biridir, ýurdumyzda bankyň 13 şahamçasy hem-de bir bank gullugy işjeň hereket edýär.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bankyň tehniki aýratynlyklary, onuň işgärleri üçin döredilen şertler we onlaýn hyzmatlarynyň görnüşleri bilen tanyşdy. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň bank ulgamynyň öňünde durýan wezipelere ünsi çekip, bu maliýe düzümleriniň ähli tagallalaryny milli manadyň hümmetiniň berkidilmegine, pul dolanyşygynyň işjeňleşdirilmegine we netijeli karz syýasatynyň ösdürilmegine ugrukdyrylmalydygyny belledi.
Milli Liderimiz bank işini kämilleşdirmek, aýratyn-da, karzlaşdyrmagy ösdürmegiň möhüm ugurlaryny kesgitlemek, şeýle hem bank işini guramakda häzirki ykdysady ýagdaýy we döwlet ösüşiniň geljek ugruny nazara almak, munuň üçin täzeçil çemeleşmeleri peýdalanmak meseleleriniň wajypdygyny belledi.
12-nji aprelde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ukrainanyň Türkmenistanda täze bellenen Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi W.Maýkony kabul etdi. Ol döwlet Baştutanymyza ynanç hatyny gowşurdy.
Taraplar syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady hem-de medeni-ynsanperwer ulgamlarda ikitaraplaýyn gatnaşyklary mundan beýläk-de işjeňleşdirmäge gyzyklanma bildirýändiklerini nygtadylar. Şunuň bilen baglylykda, ozal gazanylan ylalaşyklaryň ýerine ýetirilişi we hyzmatdaşlygyň geljekki ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.
14-nji aprelde döwlet Baştutanymyzyň gatnaşmagynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň täze palatasynyň — Halk Maslahatynyň birinji çagyrylyşynyň birinji mejlisi geçirildi. Bu taryhy mejlisiň şol gün ulanylmaga berlen Halk Maslahatynyň Diwanynyň kaşaň binasynda geçirilmegi bellärliklidir.
Milli Liderimiz mejlisde eden çykyşynda Halk Maslahatynyň geçen ýylyň sentýabr aýynda geçirilen mejlisiniň taryhy ähmiýetini belledi, şonda Türkmenistanyň Esasy Kanunyna Konstitusion topar tarapyndan taýýarlanan üýtgetmeler we goşmaçalar makullandy. Konstitusiýa girizilen üýtgetmelere we goşmaçalara laýyklykda, “Türkmenistanyň Milli Geňeşi hakynda” Kanun kabul edildi we ýurdumyzda iki palataly parlament döredildi.
Mejlisiň dowamynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygyny saýlamak boýunça gizlin ses bermek geçirildi. Onuň netijelerine laýyklykda, bu wezipä hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow saýlanyldy.
Döwlet Baştutanymyz ynam üçin minnetdarlyk bildirip, muny halkymyzyň özüne bildiren ýokary hormaty we ýurdumyzyň öňündäki jogapkärçilik hökmünde kabul edýändigini aýtdy. Hormatly Prezidentimiz palatalaryň we umuman parlamentiň doly derejede işlemegi üçin hemmetaraplaýyn goldaw berjekdigini belledi.
Şeýle hem ses bermek arkaly Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary saýlanyldy we bäş sany komitet döredildi. Olar Adam hukuklaryny we azatlyklaryny goramak baradaky komitet; Ykdysadyýet, maliýe we durmuş syýasaty baradaky komitet; Ylym, bilim, sanly ulgam, sport we medeniýet baradaky komitet; Sebitleýin ösüş, daşky gurşawy goramak we agrosenagat syýasaty baradaky komitet; Halkara meseleler baradaky komitet bolup durýar.
Türkmenistanyň Prezidenti, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow iki palataly parlamentiň — Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň bilelikdäki mejlisinde çykyş etmek bilen, häzirki döwürde döwletimiziň giň möçberli özgertmeler ýoly bilen ynamly gadam urýandygyny belledi. Bu bolsa Halk Maslahatynyň agzalarynyň öňünde ägirt uly wezipeleri goýýar.
Milli Liderimiz ýurdumyzyň syýasy, ykdysady we medeni-durmuş taýdan ösüşine gönükdirilen kanunçykaryjylyk işiniň kämilleşdirilmegine goldaw bermegi, “Döwlet adam üçindir!” ýörelgesine esaslanýan we halkymyzyň durmuş derejesiniň yzygiderli gowulandyrylmagyny esasy ugur edinýän ynsanperwer syýasatymyzy netijeli durmuşa geçirmegi, öňde durýan wezipeleriň esasy ugurlarynyň hatarynda kesgitledi.
Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynda kabul edilýän çözgütler häzirki ýagdaýyň kadalaryna laýyk gelmelidir. Olar halkymyzy bir maksada birleşdirip, beýik sepgitlere ruhlandyrýar we ösüşiň täze belentliklerine ugrukdyrýar. Agzybirlikde ýetilmejek menzil, başa barmajak iş ýokdur diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.
15-nji aprelde mähriban Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň hormatyna täze binalaryň açylyş dabaralary dowam etdi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda iki sany iri desganyň — Türkmenistanyň Maslahatlar merkeziniň hem-de Kabul ediş merkeziniň açylyş dabarasy boldy. Maslahatlar merkezinde “Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň parahatçylygyň we ynanyşmagyň hatyrasyna halkara hyzmatdaşlygy” atly halkara maslahatyň dabaraly mejlisi geçirildi.
Milli Liderimiz maslahatyň dabaraly mejlisinde çykyş etmek bilen, durnuklylygy, ynanyşmagy saklamak we parahatçylygyň, howpsuzlygyň binýadynda halkara gatnaşyklary ösdürmegiň Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, Bitaraplygyň gurallaryny işjeň ulanmak, onuň parahatçylyk dörediji mümkinçiliklerini häzirki zamanyň meselelerini syýasy-diplomatik ýol bilen çözmek, sebitleýin we ählumumy wehimleri duýdurmak hem-de oňa öz wagtynda seslenmek teklip edilýär.
Hormatly Prezidentimiz parahatçylyga, hoşniýetli goňşuçylyga, meseleleri gepleşikler arkaly çözmäge, harby güýçleri ulanmazlyga, umumy ykrar edilen halkara hukuk kadalaryna hormat goýmaga ygrarlylygy Bitaraplygyň binýatlaýyn esaslary hökmünde kesgitledi.
Döwlet Baştutanymyz dawalaryň we jedelleriň öňüni almagyň, olary aradan aýyrmagyň wajyp guraly hökmünde öňüni alyş diplomatiýasyna möhüm ornuň degişlidigini, şeýle hem energetika, ulag, suw, azyk, maglumat we kiberhowpsuzlygyny üpjün etmegiň wajypdygyny belledi we koronawirus ýokanjyna garşy göreşde hem-de onuň zyýanly täsirini ýeňip geçmekde tagallalaryň utgaşdyrylmagynyň zerurdygyna ünsi çekdi.
Bitarap ýurt hökmünde biziň ornumyz dünýä hem-de onda eýeleýän ornumyza garaýşymyz ähli halklara, olaryň özygtyýarly ösüş ýoluny saýlap almagyna, syýasy hem-de durmuş-ykdysady nusgasyna, beýleki döwletler bilen özara gatnaşyklarynyň mazmunyna we ugruna hormat goýmak ýörelgesine daýanýar diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady.
16-njy aprelde bolsa BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 59-njy mejlisiniň çäklerinde Türkmenistanyň başlangyjy esasynda Birleşen Milletler Guramasyna agza döwletleriň 72-siniň awtordaşlyk etmeginde “Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny” atly Kararnama biragyzdan kabul edildi.
Bu başlangyjy hormatly Prezidentimiz BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji ýubileý sessiýasynyň çäklerinde eden çykyşynda öňe sürdi.
Işiň örän giň ugurlaryny öz içine alýan BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi 2007-nji ýylda Aşgabatda açylyp, sebitde parahatçylygyň, durnuklylygyň we howpsuzlygyň berkidilmegine ägirt uly goşant goşýar.
Türkmen diplomatiýasynyň esasy ugurlary diňe bir ýurdumyzyň döwlet bähbitlerini esasy ugur edinmän, eýsem, sebitiň we dünýäniň oňyn bähbitlerine laýyk gelýär diýlip, ýokarda agzalan halkara maslahata daşary ýurtlardan onlaýn tertipde gatnaşanlaryň — ÝHHG-niň Baş sekretary Helga Şmidiň, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň Ýerine ýetiriji komitetiniň başlygy — Ýerine ýetiriji sekretary Sergeý Lebedewiň, BMG-niň Baş sekretarynyň orunbasary, Ýewropa ykdysady komissiýasynyň Ýerine ýetiriji sekretary Olga Algaýerowanyň, BMG-niň Aziýa — Ýuwaş umman sebit üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasynyň Ýerine ýetiriji sekretary Armida Salsia Alisjahbananyň çykyşlarynda nygtalýar.
Şeýle hem maslahatda BMG-niň Aşgabatdaky wagtlaýyn utgaşdyryjysy, ÝUNISEF-niň wekili Kristina Weýgand, Russiýanyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Aleksandr Blohin, ABŞ-nyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Mettýu Stiwen Klimow, ÝHHG-niň Aşgabatdaky merkeziniň ýolbaşçysy, ilçi Natalýa Drozd we Ýewropa Bileleşiginiň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Diýego Ruiz Alonso çykyş etdiler.
Soňra Maslahatlar merkezinde halkara resminamalara gol çekmek dabarasy boldy.
Gol çekilen resminamalaryň hatarynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň arasynda 2021 — 2023-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlyk baradaky Ähtnama; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Halkara Energetika Agentliginiň arasynda energetika pudagynda hyzmatdaşlyk etmek barada özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama; Türkmenistanyň Bilim ministrligi bilen Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Milli azlyklaryň işleri boýunça Ýokary komissarynyň edarasynyň arasynda dil we medeniýet köpdürlüligi boýunça hyzmatdaşlyk hakyndaky Ähtnama; iýmit çygrynda mümkinçilikleri we hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça sebitleýin platformany ýerleşdirmek we işletmek arkaly Merkezi Aziýa we Kawkaz sebitlerinde eneleriň we çagalaryň iýmitlenmegini gowulandyrmaga ýardam etmek barada Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrligi bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Çagalar gaznasynyň (ÝUNISEF) arasynda özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama bar.
Soňra halkara maslahat umumy mejlisler görnüşinde “Parahatçylyk we howpsuzlyk ugrunda hyzmatdaşlyk”, “Söwda-ykdysady hyzmatdaşlykda ekologiýanyň ähmiýeti”, “Ynsanperwer ugur boýunça halkara hyzmatdaşlyk” mowzuklary boýunça dowam etdirildi.
Halkara gatnaşyklaryň giň meselelerini ara alyp maslahatlaşmak üçin açyk meýdança öwrülen forumyň jemleri boýunça “tegelek stoluň” başyndaky söhbetdeşlik guraldy. Onuň çäklerinde sebit we ählumumy derejedäki netijeli işleri ilerletmekde, umumy abadançylygyň hem-de ösüşiň maksatlaryna laýyk gelýän oňyn hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda döredijilikli daşary syýasy ugry amala aşyrýan Bitarap Türkmenistanyň saldamly goşandy nygtaldy.
Şol gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Maslahatlar merkeziniň golaýynda ýerleşýän Türkmenistanyň Kabul ediş merkeziniň täze binasynyň toý bagyny kesip, bu ýerde halkara maslahata gatnaşyjylar üçin resmi kabul edişlik gurady.
Döwlet Baştutanymyz resmi kabul edişlikde çykyş edip, Türkmenistanyň häzirki döwürde ösüşleriň belentliklerine tarap ynamly gadam urýandygyny belledi. Ýurdumyzda giň gerimli özgertmeler amala aşyrylýar. Milli ykdysadyýetimiziň ähli ulgamlarynda uly ösüşler gazanylýar. Şunuň bilen baglylykda, ähli gyzyklanma bildirilýän daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen dostlukly hem-de özara bähbitli gatnaşyklary ösdürmäge möhüm ähmiýet berilýär.
15-nji aprelde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Sýan Naýçen bilen geçiren duşuşygynyň çäklerinde maslahatyň jemleriniň tutuş adamzadyň abadançylygyna gönükdirilen umumy maksatlaryň amala aşyrylmagynda dünýä döwletleriniň arasynda özara düşünişmek we hormat goýmak gatnaşyklarynyň ösdürilmegini üpjün etjekdigine ynam bildirildi.
Hormatly Prezidentimiz we hytaýly diplomat ýangyç-energetika toplumynda, söwda-ykdysady we ynsanperwer ulgamdaky netijeli tagallalary işjeňleşdirmek üçin türkmen-hytaý hyzmatdaşlygynyň ägirt uly mümkinçilikleriniň bardygyny bellediler.
Milli Liderimiziň 16-njy aprelde Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly geçiren nobatdaky mejlisinde döwlet syýasatynyň möhüm ugurlaryna garaldy. Olaryň hatarynda ykdysadyýetiň düzüminde hususy eýeçiligiň paýyny artdyrmak, ýangyç-energetika toplumyndaky iri maýa goýum taslamalaryny ilerletmek, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy, ulag pudagyna internet hyzmatlaryny girizmek, intellektual eýeçiligiň goraglylygyny kämilleşdirmek, giň möçberli özgertmeler maksatnamalarynyň hukuk esaslaryny berkitmek ýaly ugurlar boldy.
Mundan başga-da, medeniýet pudagynyň edaralarynyň işini sanlylaşdyrmak we olaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak, şeýle hem Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň hormatyna meýilleşdirilen çäreleriň maksatnamasyny amala aşyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada maglumatlar aýdyldy.
Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowa Döwlet haryt-çig mal biržasynyň bahalarynyň elektron maglumat binýadyny döretmek we onuň elýeterliligini üpjün etmek boýunça durmuşa geçirilýän çäreler barada hasabat berildi.
Bellenilişi ýaly, maglumatlaryň elektron binýadyny işläp taýýarlamak tapgyrlaýyn esasda alnyp barylýar. Onda birža şertnamalaryny hasaba almak hakyndaky degişli maglumatlar, olaryň seljerilişi, müşderileriň “şahsy otaglaryny” döretmek hakyndaky maglumatlar we beýlekiler ýerleşdiriler. Ol ýerde biržada hasaba alnan daşary ýurt şertnamalary hakyndaky maglumatlary almak, şeýle hem daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň sanawy we bahalary, ýurdumyzyň eksport ugurly önümleriniň görnüşleri bilen tanyşmak mümkinçiligi dörediler.
Birinji tapgyrda bu maglumatlar ähli gyzyklanma bildirilýän taraplar üçin elýeterli bolar. Halkara bazarlarda ulanylýan dünýä tejribesine daýanmak arkaly saýtyň hyzmatlaryndan yzygiderli peýdalanýan müşderileriň sanynyň artmagy bilen, ulanyjylara tölegli esasdaky hyzmatlary ýola goýmak meýilleşdirilýär.
Müşderileriň islegleri boýunça harytlaryň birnäçe görnüşlerine bolan bahalary anyklamak üçin biržada broker bölümlerini açmak we elektron görnüşdäki tölegleri geçirmek hem-de beýleki hyzmatlar göz öňünde tutulýar. Maglumatlaryň teklip edilýän elektron binýadynyň döredilmegi birža hyzmatlaryny dessin ýerine ýetirmäge, daşary ýurtlardan täze müşderileri çekmäge, daşary söwda işlerini ýönekeýleşdirmäge we üç ýylyň dowamynda ähli maglumatlary saklamaga mümkinçilik berer.
Döwlet Baştutanymyz biržanyň Türkmenistanyň daşary ykdysady gatnaşyklarynyň möhüm binýady, maglumatlaryň kuwwatly habar beriş-syn çeşmesi milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň önümlere bolan islegleri aýdyň görkezýän gural hökmünde gulluk edýändigini belledi we birža söwdalaryny mundan beýläk-de ösdürmek we onuň möçberlerini artdyrmak boýunça birnäçe anyk tabşyryklary berdi.
Milli Liderimiziň garamagyna Türkmenistanyň Keselleriň ýaýramagyna garşy göreşýän adatdan daşary topary tarapyndan “Awaza” milli syýahatçylyk zolagyndaky dynç alyş-sagaldyş merkezlerinde, ýurdumyzyň şypahanalarynda hem-de çagalaryň sagaldyş we dynç alyş merkezlerinde işleri guramak boýunça birnäçe teklipler hödürlenildi.
Mysal üçin, tomus möwsüminde Hazaryň kenarynda dynç alyşlary guramak meýilleşdirilýär. Dynç alyş möwsüminde ýüze çykýan meseleleri dessin çözmek üçin Dolandyryş merkezini döretmek, Hazar deňziniň türkmen kenarynyň bellenen nokatlarynda suwuň, howanyň we topragyň toplumlaýyn barlaglaryny geçirmek göz öňünde tutulýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyndaky sagaldyş toplumlaryny tomusky dynç alyş möwsümine doly taýýarlamagyň möhümdigini belledi.
Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň ýiti ýokanç kesele garşy taýýarlygyny we dessin çäreleriň görülmegini üpjün etmegiň Meýilnamasyny, şonuň ýaly-da, Türkmenistanda adam hukuklary boýunça 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Hereketleriň milli Meýilnamasyny tassyklady.
Milli Liderimiz Türkmenistanyň halkara guramalar bilen hyzmatdaşlyk etmek boýunça 2021 — 2023-nji ýyllar üçin Meýilnamasynyň taslamasyny tassyklap, bu netijeli hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi ýurdumyzyň daşary syýasatynyň möhüm ugry bolup durýar, diýip nygtady. Bellenilişi ýaly, bu gatnaşyklar örän köp ugurlary öz içine alýar. Şolaryň hatarynda ählumumy parahatçylygy we howpsuzlygy üpjün etmek, ykdysadyýet, durmuş, ynsanperwer-medeni hem-de hukuk ulgamlary, energetika, ulag, ekologiýa we daşky gurşawy goramak ugurlary bar.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mejlisiň dowamynda “Ahal welaýatynyň täze, döwrebap edara ediş merkezinde Ahal welaýat çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezini gurmak hakynda” Karara gol çekdi hem-de Türkmenistanyň Bilim, Sport we ýaşlar syýasaty ministrlikleriniň Düzgünnamalaryna we Ylymlar akademiýasynyň Tertipnamasyna girizilen üýtgetmeleri hem-de goşmaçalary, Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň kämilleşdirilen Düzgünnamasyny, şeýle hem olaryň merkezi edaralarynyň gurluşyny tassyklady.
Ministrler Kabinetiniň mejlisi tamamlanandan soň, milli Liderimiz wise-premýerler bilen bilelikde paýtagtymyza täze gelip gowşan häzirki zaman ýolagçy awtobusyna münüp, “Oguzkent” myhmanhanasyna geldi. Bu ýerde döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň XI mejlisi geçirildi.
Foruma gatnaşyjylar assosiasiýanyň çäklerindäki bilelikdäki işleriň jemini jemlediler hem-de 2010-njy ýylda döredilip, häzirki wagtda Türkmenistandan we dünýäniň 36 ýurdundan ýuridik taraplaryň we fiziki şahslaryň 190-dan gowragyny özünde birleşdirýän bu guramanyň möhüm wezipelerini ara alyp maslahatlaşdylar. Assosiasiýanyň ýurdumyzda, şonuň ýaly-da, daşary ýurtlarda ahalteke atçylyk sungatyny ösdürmäge işjeň goşant goşýan agzalarynyň çykyşlary diňlenildi, guramaçylyk meselelerine seredildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň XI mejlisiniň çäklerinde ahalteke bedewleriniň şan-şöhratyny dikeltmekde, dünýä ýaýmakda, atçylyk sportuny we atçylyk pudagyny ösdürmekde bitiren aýratyn uly hyzmatlary üçin dabaraly ýagdaýda “Türkmenistanyň ussat halypa seýsi” hormatly ady dakyldy. Bu çözgüt “Türkmen atlary” döwlet birleşigi hem-de ýurdumyzyň giň jemgyýetçiligi tarapyndan goldanyldy.
Milli Liderimiziň nygtaýşy ýaly, atşynaslyk sungatynyň mekany bolan güneşli Diýarymyzda bu ugruň ösdürilmegi, bedewleriň gadymy nesil ugurlarynyň dikeldilmegi, halkymyzyň bahasyna ýetip bolmajak baýlygy bolan behişdi bedewleriň tohum arassalygyny gorap saklamak we köpeltmek möhüm we esasy wezipelerdir. Şulardan ugur alnyp, daşary ýurtly atşynaslar bilen bu pudagy ösdürmek hem-de kämilleşdirmek babatyndaky özara bähbitli hyzmatdaşlyk giňeldilýär.
Hormatly Prezidentimiz assosiasiýanyň mejlisinde ýurdumyzyň tapawutlanan atşynaslaryny we itşynaslaryny döwlet sylaglary bilen sylaglamak hakynda Permanlara gol çekdi.
Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň has işjeň daşary ýurtly agzalaryna “Türkmenistanyň at gazanan atşynasy” hormatly ady dakyldy. Olaryň hatarynda ahalteke bedewlerini köpeltmäge ýöriteleşdirilen atçylyk hojalyklarynyň ýolbaşçylary Tito Pontekorwo (ABŞ) we Mariýa Mosar (Russiýa) bar. Olar mejlisde wideoaragatnaşyk ulgamy arkaly çykyş etdiler.
Hormatly Prezidentimiziň garamagyna “Türkmen atlary” döwlet birleşiginiň garamagyndaky “Goýumly oýunlar, hyzmatlar we üpjünçilik” döwlet kärhanasynyň guramaçylyk-hukuk görnüşini üýtgedip, ony “Altyn bedew” ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetine öwürmek hakynda Kararyň taslamasy hödürlenildi.
Şonuň ýaly-da, mejlisde Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň täze Prezidenti saýlanyldy. Ýurdumyzyň tejribeli meşhur atşynaslary bu wezipä Serdar Berdimuhamedowy hödürlediler. Teklibi assosiasiýanyň türkmenistanly we daşary ýurtly agzalary biragyzdan goldadylar.
S.Berdimuhamedow foruma gatnaşyjylaryň öňünde çykyş edip, bildirilen ynam üçin hoşallygyny beýan etdi hem-de Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň mundan beýläkki işi, onuň maksatlary hem-de meýilnamalary barada aýtdy. Hormatly Prezidentimiziň ahalteke bedewlerini ulgamlaýyn esasda köpeltmek, halk seçgiçilik usullaryny hem-de dünýä ylmynyň häzirki zaman gazananlaryny ulanmak barada öňde goýan wezipeleri bilen baglylykda, milli atçylyk mekdebiniň iň gowy däplerini saklamagyň hem-de artdyrmagyň ilkinji nobatdaky wezipeleriň biridigi aýratyn nygtaldy.
Şonuň ýaly-da, assosiasiýanyň wise-prezidenti wezipesine dalaşgärler tassyklanyldy, Halkara ahalteke atçylyk assosiasiýasynyň täze dolandyryş müdiriýetiniň hem-de derňew toparynyň agzalary saýlanyldy.
Şenbe güni paýtagtymyzda we ýurdumyzyň ähli sebitlerinde şanly wakalara — Watanymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna we Aşgabadyň 140 ýyllygyna bagyşlanyp, ählihalk ýowary geçirildi. Oňa hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hem gatnaşdy.
Hepdäniň beýleki wakalarynyň hatarynda Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň wekilleriniň Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygynyň agza döwletleriň Parlamentara Assambleýasynyň onlaýn görnüşde geçirilen 52-nji maslahatyna gatnaşmagyny görkezmek bolar.
Duşuşygyň barşynda pandemiýa döwründe migrasiýa hereketlerini kanuny taýdan düzgünleşdirmäge, GDA döwletleri üçin Migrasiýa kodeksine degişli meselelere garaldy, “GDA gatnaşyjy döwletlerde çagalaryň saglygyny goramaga bolan hukuklaryny üpjün etmek”, “Raýatlara ruhy taýdan kömek bermek we kömek berlende raýatlaryň hukuklarynyň kepillikleri hakynda”, “Sebitleýin maýa goýum taslamalary hakynda” we beýleki kanunlaryň taslamalary ara alnyp maslahatlaşyldy.
Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna gatnaşyjy döwletleriň Parlamentara Assambleýasynyň 52-nji mejlisiniň çäklerinde türkmen wekiliýeti “COVID-19 pandemiýa şertlerinde ählumumy howplar we wehimler. Terrorçylyk we zorlukly ekstremizm” atly halkara maslahata hem gatnaşdy.
Mahlasy, geçen hepde möhüm wakalara baý boldy. Olar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan öňde goýlan, «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýyly şygary astynda geçýän 2021-nji ýylda milletiň ruhy baýlyklaryny, ýurdumyzyň ykdysady kywwatyny artdyrmaga, türkmen halkynyň abadançylygyny ýokarlandyrmaga, Watanymyzyň halkara abraýyny pugtalandyrmaga gönükdirilen wezipeleriň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň subutnamasyna öwrüldi.
(TDH).
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/26302
BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oňyn bitaraplygyň ýörelgelerine esaslanýan hem-de ählumumy abadançylygyň we gülläp ösüşiň bähbidine giň halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen öňdengörüjilikli, täzeçillik syýasaty türkmen döwletiniň dünýädäki abraýyny barha artdyrýar. Birleşen Milletler Guramasy bilen depginli ösdürilýän gatnaşyklar hem-de Türkmenistany ygtybarly we jogapkärli hyzmatdaş hasaplaýan BMG-niň ýurdumyza bildirýän belent ynamy muňa aýdyň şaýatlyk edýär.
Şu ýylyň 16-njy aprelinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 59-njy mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy esasynda “Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň orny” atly Kararnamanyň biragyzdan kabul edilmegi munuň nobatdaky subutnamasy boldy. Birleşen Milletler Guramasyna agza döwletleriň 72-si bu Kararnamanyň awtordaşy bolup çykyş etdi.
Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu başlangyjy 2020-nji ýylyň sentýabr aýynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji ýubileý sessiýasynyň çäklerinde eden çykyşynda öňe sürüpdi.
Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlyk biziň ýurdumyz üçin ileri tutulýan daşary syýasy ugur bolup durýar. BMG-niň esasy hyzmatdaş hökmünde saýlanyp alynmagy kanunalaýykdyr hem-de düýpli dünýägaraýyş esaslaryna eýedir. Şolaryň esasynda Türkmenistanyň uzak möhletleýin maksatlarynyň BMG-niň wezipeleri, ilkinji nobatda, Merkezi Aziýada sazlaşykly hem-de durnukly döwletara gatnaşyklary ýola goýmak, sebitde parahatçylygy we howpsuzlygy goldamagyň mäkäm gurallaryny döretmäge degişli wezipeleri bilen gabat gelmegi durýar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, hut BMG-ä, onuň ygtyýaryndaky syýasy-diplomatik gurallara daýanmak bilen, halkara bileleşigiň, ilkinji nobatda bolsa, sebitiň döwletleriniň bu maksatlara ýetmäge gönükdirilen işleri ýola goýulmalydyr.
Dürli ugurlar boýunça işlemek üçin özboluşly edara bolan Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi döwrüň möhüm meseleleri babatda hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly goşant goşýar. Türkmenistanyň we merkeziň bilelikdäki işi, tutuşlygyna alanyňda, esasy maksatlara — Merkezi Aziýada parahatçylygy, durnuklylygy hem-de howpsuzlygy gazanmaga gönükdirilendir.
BMG-niň Merkezi Aziýa sebitindäki bu edarasynyň işiniň netijeliligi barada BMG-niň Baş Assambleýasynyň Türkmenistan tarapyndan öňe sürlen hem-de bu düzümiň döredilmeginiň 10 ýyllygy mynasybetli, 2017-nji ýylyň noýabrynda kabul edilen Kararnamasynda hem nygtalandygyny belläp geçmek wajypdyr.
Merkezi Aziýanyň ýurtlary sebitde parahatçylygy, durnukly ösüşi üpjün etmekde, şonuň ýaly-da, sebit hem-de halkara hyzmatdaşlygy giňeltmekde wajyp orun eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, terrorçylyga garşy göreşmekde we güýç ulanmagyň öňüni almakda hyzmatdaşlyk etmek Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň esasy wezipeleriniň biri hökmünde kesgitlenildi.
Bu gün terrorçylyga garşy wajyp resminamalaryň hereket edýändigini, şolaryň her biriniň öz düzgünleşdiriji ugurlarynyň bardygyny, şol bir wagtyň özünde birek-birek bilen özara baglanyşyklydygyny bellemek gerek. Döwletler BMG-niň terrorçylyga garşy göreş boýunça konwensiýalarynyň binýatlaýyn häsiýetini hem-de halkara hukuk borçnamalaryny gyşarnyksyz ýerine ýetirmegiň möhümdigini ykrar edip, olary üpjün etmek boýunça ýörite maksatnamalary işläp taýýarlaýarlar. Iş ýüzündäki ädimler hökmünde bu ulgamdaky milli kanunçylygyň kabul edilmegini, sebit derejesinde degişli şertnamalaryň taýýarlanylmagyny, iş toparlarynyň döredilmegini, ýöriteleşdirilen düzümler bilen ýakyn gatnaşyklaryň ýola goýulmagyny bellemek bolar.
Kararnamada Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň Merkezi Aziýa döwletleriniň hem-de Owganystanyň arasyndaky hyzmatdaşlygy pugtalandyrmaga gönükdirilen tagallalary bellenilýär.
Ýurdumyz parahatçylyk söýüjilik hem-de özara goldaw bermek ýörelgelerine yzygiderli eýermek bilen, Owganystanyň durmuş-ykdysady düzümlerini ösdürmäge uly goşant goşýar, dostlukly döwlete döredijilikli durmuşyň binýatlaryny pugtalandyrmakda hemişe kömek berýär.
Şu ýylyň 6-njy fewralynda Aşgabatda, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde “Taliban” hereketiniň Syýasy edarasynyň wekiliýeti bilen duşuşyk boldy. Gepleşikleriň barşynda owgan wekiliýeti goňşy halkyň rowaçlygyna hem-de abadançylygyna gönükdirilen iri taslamalaryň birnäçesiniň durmuşa geçirilmegine doly goldawyny beýan etdi. Şolaryň hatarynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisi, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisi we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamy, şonuň ýaly-da, Türkmenistan bilen Owganystany birleşdirýän demir ýollar bar.
Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Owganystanda parahatçylygyň we durnuklylygyň üpjün edilmeginiň diňe bir Merkezi Aziýa sebiti üçin däl, eýsem, bütin dünýä üçin hem tutuş howpsuzlyk ulgamy hem-de durnukly ösüş babatynda wajypdygyny nygtaýar.
Resminamada sebit merkeziniň BMG-niň ýurt boýunça toparlary, gapma-garşylyklaryň öňüni almak meselelerinde Parahatçylyk gurujylyk gaznasy, şonuň ýaly-da, ýaşlaryň we zenanlaryň jemgyýetdäki, syýasatdaky hem-de ykdysadyýetdäki ornuny pugtalandyrmaga gönükdirilen we ýolbaşçy zenanlaryň toparyny okatmak üçin öňüni alyş diplomatiýasynyň akademiýasy bilen hyzmatdaşlykdaky oňyn orny bellenilýär.
Häzirki wagtda Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi sebitiň hökümetleri bilen gatnaşyk saklaýar hem-de dünýäde koronawirus ýokanjynyň zyýanly täsirleriniň öňüni almak üçin öňüni alyş diplomatiýasy ulgamynda degişli taraplar bilen hyzmatdaşlyk edýär.
Türkmenistan täze wehim bilen göreşmekde uly tejribe toplan hem-de pandemiýanyň zyýanly täsirlerini ýeňip geçmekdäki gymmatly tejribelerini paýlaşýan beýleki ýurtlara uly hormat bilen garaýar. Biziň döwletimiz beýleki ýurtlar hem-de halkara guramalar bilen bilelikdäki tagallalaryň ýokary netijeliligini gazanmak üçin öz tejribelerini paýlaşmaga taýýardyr.
BMG-niň agentlikleri bilen ýakyndan hyzmatdaşlykda Türkmenistanyň ýiti ýokanç kesele garşy taýýarlygyny we dessin çäreleriň görülmegini üpjün etmegiň Meýilnamasynyň taýýarlanylandygyny agzamak bolar. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2020-nji ýylyň maýynda bu meýilnamany tassyklamak hakyndaky Karara gol çekdi.
Golaýda, 16-njy aprelde Türkmenistanyň Prezidentiniň “Saglyk” Döwlet maksatnamasyna laýyklykda, aýratyn howply ýokanç keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmekde alnyp barylýan işleri toplumlaýyn esasda guramak, şeýle hem Türkmenistanyň Birleşen Milletler Guramasy, onuň ýöriteleşdirilen edaralary hem-de Bütindünýä Saglygy Goraýyş Guramasy bilen hyzmatdaşlygyny has-da giňeltmek maksady bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Karara gol çekip, ýurdumyzyň ýiti ýokanç kesele garşy taýýarlygyny we dessin çäreleriň görülmegini üpjün etmegiň Meýilnamasyny tassyklady.
“Açyk gapylar” syýasatyny durmuşa geçirýän hem-de Bitaraplyk derejesine ählitaraplaýyn ygrarly Türkmenistan sebitde parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de ösüşi üpjün etmek boýunça anyk çäreleri amala aşyrýar.
Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz halkara bileleşigiň jogapkärli agzasy bolmak bilen, durnukly ösüşi, parahatçylygy hem-de howpsuzlygy gazanmak üçin halkara işlerinde syýasy-diplomatik gurallarynyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň mümkinçiliklerini elmydama netijeli ulanýar.
Türkmenistanyň başlangyjy boýunça kabul edilen Kararnamada Merkezi Aziýa ýurtlarynyň sebitde suw hem-de energetika serişdelerini toplumlaýyn ulanmagyň meseleleri boýunça özara bähbitli ylalaşyklary gazanmak üçin tagallalary birleşdirmäge taýýardygy hem bellenilýär.
Şeýlelikde, Bitarap Türkmenistanyň BMG-niň nobatdaky wajyp resminamasynda öz beýanyny tapan, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda işjeň durmuşa geçirilýän netijeli daşary syýasy strategiýasy ýene-de bir gezek dünýä bileleşiginiň goldawyna eýe boldy. Türkmen döwleti sebit goşulyşmalary boýunça başlangyçlary iş ýüzünde durmuşa geçirip, Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkezi tarapyndan 2030-njy ýyla çenli Ählumumy gün tertibini durmuşa geçirmek maksady bilen alyp barýan işlerine mundan beýläk-de işjeň gatnaşar.
(TDH).
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/26189?type=feed
18-nji aprelde mübärek Remezan aýynyň keremli pursatlarynda Arkadag Prezidentimiziň kyblasy Mälikguly Berdimuhamedow 89 ýaşynyň içinde aradan çykdy. Bu ajy habar tutuş türkmen halky tarapyndan uly gynanç bilen kabul edildi.
Özüniň manyly ömrüni halkyna, mähriban topragyna bagyş eden Mälikguly aga watansöýüjiligiň, ynsanperwerligiň we belent adamkärçiligiň mizemez nusgasyny görkezdi. Taryhy maglumatlardan belli bolşy ýaly, Mälikguly Berdimuhamedowyň çagalyk döwri geçen asyryň gazaply uruş ýyllaryna gabat geldi. Onuň durmuşy tutuş halkymyz, aýratyn-da, ýaşlar üçin görelde mekdebine öwrüldi.
Mälikguly Berdimuhamedow 1932-nji ýylyň 12-nji awgustynda Gökdepe etrabynyň 1-nji Birleşik obasynda doguldy.
Ol şu obadaky mekdebiň soňky ýyllarynda okaýan döwründe kakasynyň hünärini dowam edip, 1950-nji ýyldan başlap, mekdepde ilki kitaphanaçy, soňra başlangyç synp mugallymy bolup işleýär.
Urşuň gazaply ýyllarynda kakasyny fronta ugradan Mälikguly şol döwürde halkyň ruhuny götermek maksady bilen goşgy ýazýar. Ol on iki ýaşyndaka «Ýeňiş biziňki bolar» atly goşgyny döredýär. Soňra ol «Uruş bolmasyn!», «Ýaşasyn», «Köp ekeliň dänäni!» ýaly goşgulary ýazýar. “Köp ekeliň dänäni!” atly goşgusy 1944-nji ýylda şol wagtky Kirow etrabynyň «Ýagty ýol» gazetinde çap edilýär. Şeýle hem Mälikguly Berdimuhamedow «Är ýigitler gaýrat üçin dogulýar», «Ýürek mydam mähribanlyk küýseýär» ýaly goşgulary döredýär.
Adamyň başyna düşen kynçylyklar ony gahrymana öwürýär. Türkmenistanyň Prezidentiniň mähriban kakasynyň başyna düşen şol agyr ýyllardaky kynçylyklar, onuň uly hyzmatlary, gaýduwsyzlygy belent gahrymançylykdyr. «Şeýle agyr şatylara merdi-merdanalyk bilen döz gelip, oba adamlaryna goldaw-hemaýat beren, beýik gahrymançylyk görkezen kakama men çäksiz guwanýaryn, buýsanýaryn» diýip, milli Liderimiz belleýär.
Mälikguly Berdimuhamedow öz obasyndaky mekdebi tamamlandan soň, etrapdaky 7-nji mekdepde türkmen dili we edebiýaty dersi boýunça sapak berýär.
Ol 1952-nji ýylda harby gulluga çagyrylýar. Gulluk döwründe Mälikguly Berdimuhamedow Özbegistanyň Çyrçyk şäherindäki kiçi serkerdeleri taýýarlaýan mekdepde okap, 1954-nji ýylda kiçi leýtenant çini bilen Gyrgyzystanyň Oş şäherinde ýerleşýän Dag atyjylyk harby bölüminde wzwod serkerdesi bolup gulluk edýär.
Bu harby bölüm ýapylandan soň, ol Gökdepe etrabynyň Babarap obasyndaky 13-nji mekdepde ýaşlara bedenterbiýe we harby taýýarlyk boýunça sapak berýär.
Şondan bir ýyl geçenden soň, Mälikguly Berdimuhamedow Ýaşlar guramasynyň Gökdepe etrap geňeşinde mekdep okuwçylary bilen iş alyp barýan bölümiň müdiri wezipesinde işleýär.
1956-njy ýylda Mälikguly Berdimuhamedow Babarap obasynda mekdepde işleýär.
1958-nji ýylyň iýun aýyndan Mälikguly Berdimuhamedowyň durmuşynyň täze tapgyry başlanýar. Şu döwürden 1982-nji ýyla çenli ol Içeri işler ministrliginiň goşunlarynda we edaralarynda dürli wezipelerde gulluk edýär.
1959-njy ýylda Mälikguly Berdimuhamedow Russiýanyň Rýazan şäherinde harby kämilleşdiriş okuwyny geçýär.
1966-njy ýylda bolsa Türkmen döwlet uniwersitetiniň taryh-hukuk bölümini tamamlaýar.
1968-nji ýylda Orjonikidze şäherindäki harby uçilişşäniň doly kursuny tamamlap, motoatyjylyk goşunlarynyň serkerdesi hünärine eýe bolýar. Şeýle hem 1969-njy ýylda paýtagtymyzdaky Serkerdeler öýüniň Aşgabat garnizonynyň ýanyndaky ýörite okuw mekdebiniň umumy bölüminiň okuwyny geçýär. Alnan bilimler oňa öz işini dürs guramaga, Içeri işler ministrliginiň bölümleriniň şahsy düzümleriniň arasynda syýasy-terbiýeçilik, wagyz-nesihat işlerini geçirmäge, işgärleriň tertibini we jogapkärçiligini pugtalandyrmak işine goldaw bermäge ýardam edýär. Ol bu işleri gulluk borjy hökmünde däl-de, eýsem, jemgyýetçilik başlangyçlary esasynda ýerine ýetirýär.
1976-njy ýylda syýasy edaralaryň başlygy maksatnamasy boýunça Kiýewdäki ýokary mekdepde okap, hünärini ýokarlandyrdy.
Mälikguly Berdimuhamedow Içeri işler ministrliginiň Daşoguz, Mary we Aşgabat şäher bölümlerinde toparyň serkerdesi, otrýadyň başlygy, nobatçylyk bölüminiň we işgärler bölüminiň ýolbaşçysy, ştabyň başlygy wezipelerinde işleýär. Mälikguly Berdimuhamedow işlän döwründe özüni işine ussat, tertip-düzgünli, ýokary ahlakly, özüne we golastyndakylara örän talapediji serkerde hökmünde tanadýar. Ol özüne ynanylan bölümde jenaýatçylygyň öňüni almak, onuň üstüni açmak boýunça öňüni alyş çäreleriniň geçirilmegine aýratyn üns berýär.
Mälikguly Berdimuhamedow gulluk döwründe jenaýatçylygyň öňüni almak, jemgyýetçilik tertibini üpjün etmek ugrunda birkemsiz işleri bitirendigi üçin, Içeri işler ministrliginiň ýolbaşçy düzüminiň birnäçe Hormat hatlaryna, pul baýraklaryna, döşe dakylýan nyşanlara we köp sanly medallara mynasyp bolýar. Bu sylaglar Mälikguly Berdimuhamedowyň Içeri işler ministrliginiň düzüminde birkemsiz gullugynyň aýdyň nyşanyna öwrüldi.
Ol öz gullugyny halal, harby kasama wepaly alyp bardy we maksadyna ýetmek üçin örän yhlasly çemeleşdi. Bu bolsa ýaş harby gullukçylar üçin uly görelde mekdebidir.
1982-nji ýylda podpolkownik harby derejesi bilen hormatly dynç alşa çykandan soň, Mälikguly Berdimuhamedow köp ýyllaryň dowamynda ýaşlara bilim-terbiýe bermek işinde zähmet çekýär. Häzirki Milli bilim institutynda, Pedagogik ylymlarynyň ylmy-barlag institutynda, Aşgabat şäheriniň Baş bilim müdirliginde we beýleki ugurlarda zähmet çekip, örän döredijilikli we kesgitlenen wezipäni birkemsiz ýerine ýetirýän işgär hökmünde ykrar edildi. Ol jemgyýetçilik durmuşyna we terbiýeçilik ugruna degişli çärelere işjeň gatnaşyp, belent abraýa mynasyp boldy. Mälikguly Berdimuhamedowyň işdeşleri onuň belent adamkärçilikli häsiýetine, adalatlylygyna we sowatlylygyna uly hormat goýýarlar.
Arkadag Prezidentimiz özüniň «Döwlet guşy» atly kitabynyň girişinde şeýle ýazýar: «Eliňizdäki «Döwlet guşy» atly romanyň wakalary, ondaky gahrymanlaryň bitirýän nusgalyk işleri, olaryň ajaýyp ahlak sypatlary — çagalyk ýyllaryndan bäri Watanyňy, halkyňy, ata-eneňi ezizlemegiň, söýmegiň, maksada okgunlylygyň, ruhubelentligiň beýik nusgasy bolup, kalbymy heýjana salyp gelýän simfoniýadyr».
2012-nji ýylyň fewral aýynda Türkmenistanyň Mejlisiniň karary bilen paýtagtymyzdaky 1001-nji harby bölüme bu ugurda nusgalyk işleri bitiren we görelde mekdebine öwrülen Mälikguly Berdimuhamedowyň ady dakyldy.
2020-nji ýylyň noýabr aýynda bolsa Türkmenistanyň Mejlisiniň karary bilen ilhalar ynsan, Türkmenistanyň içeri işler edaralarynyň hormatly weterany Mälikguly Berdimuhamedowyň zähmet we durmuş ýolunyň diňe bir harby gullukçylar üçin däl, eýsem, bütin türkmen halky üçin görelde mekdebi bolup durýandygy, il-halka wepaly hyzmat etmegiň ajaýyp nusgasyny görkezendigi hem-de Çoganly ýaşaýyş toplumyndaky Içeri işler ministrliginiň ýaşaýyş jaý toplumynyň ýaşaýjylarynyň, içeri işler edaralarynyň şahsy düzümleriniň ýüztutmalaryny we Içeri işler ministrliginiň towakganamasyny nazara alyp, Aşgabadyň Bagtyýarlyk etrabynyň Çoganly ýaşaýyş toplumyndaky Içeri işler ministrliginiň ýaşaýyş jaý toplumyna Mälikguly Berdimuhamedowyň ady dakyldy. Munuň özi manyly ömrüni il-halkyna, mähriban Watanyna bagyş eden beýik ynsana bildirilen hormatyň aýdyň nyşanyna öwrüldi.
Ömür salyny tutuş yslam dünýäsi üçin mukaddes saýylýan mübärek Oraza aýynda tamamlan Mälikguly Berdimuhamedow hakyndaky ýatlama ýazgyny Arkadag Prezidentimiziň ganatly jümlesi bilen tamamlamak maksadalaýyk bolar: «Mähriban kyblamyň ömür ýoly — maňa nusgalyk ýol, onuň asylly, beýik ahlak sypatlary meniň idealym, meniň durmuş uniwersitetim».
Watanyň wepaly ogly Mälikguly Berdimuhamedow hakyndaky ýatlamalar biziň kalplarymyzda ebedilik saklanar. Merhumyň jaýy jennet bolsun, Allatagala oňa iman baýlygyny bersin!
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/26187
Oguzlar! Agzybirligi baýdak edinip, batyrlygy, gaýraty, edermenligi bilen dünýä ýaň salan ata-babalarymyz! Oguz handan gözbaş alyp gaýdýan nesil-neberelerimiz gojaman Zeminde özleriniň öçmejek yzlaryny goýupdyrlar.
Oguz durmuşy öz köküni taryhyň çuňluklaryndan alyp gaýdýar. Olar garaňky dünýäde ýakan yşyklary bilen kemala gelip, goja Zemine örküni baglapdyrlar, il bolupdyrlar, ösüp-örňäpdirler. Bu barada hormatly Prezidentimiz «Älem içre at gezer» atly romanynda şeýle ýazýar: «Bu ýerde aýratyn bir gudratly güýjüň nämälim täsiri bar ýalydy. Ol hem Yzgant diýen at göterýän obady. Yzgant — munuň özi türkmeniň mukaddes ojagynda ilkinji bolup ot ýakan obasydy. Bu obanyň mukaddes ojagynda tutaşan ýalyn bütin oguz iline nur çaýdy».
Bilşimiz ýaly, hormatly Prezidentimiz 2016-njy ýylyň 19-njy martynda ýurdumyzda giňden ýaýbaňlandyrylan köpçülikleýin bag ekmek dabarasyna gatnaşanda, Ahal welaýatynyň çägindäki Paryzdepe ýadygärligine baryp, bu künjegiň orta asyrlarda ösen, kuwwatly şäher bolandygyny ýatlapdy. Şonda oguzlaryň şäheri hakynda söz açylyp, Yzgandyň «yz» böleginiň «oguz» sözünden gelip çykandygy, «gant» sözüniň bolsa türkmenleriň «Kent — şäher» sözündendigi, şoňa görä-de, alymlaryň pikiri boýunça, «Yzgant» sözüniň «Oguzlaryň şäheri» diýmegi aňladýandygy beýan edildi.
Gahryman Arkadagymyz ol ýerde bolanda, gadymdan galan bir rowaýaty ýatlap, nesilbaşymyzyň öz ogullaryny dolup akýan derýanyň ugry bilen onuň durjak ýerine çenli gitmegi we şol ýerde mesgen tutmagy pent edendigini, «Yzgant» adynyň «süýji suw» diýen manysynyň hem bardygyny aýtdy.
Gahryman Arkadagymyzyň pikirlerini asyrlaryň dowamynda oguzlaryň durmuşy hakynda döredilip, edebiýatda «Oguznamaçylyk däbi» atly ýörite ugruň döremegine getiren «Oguznama» eserleri doly tassyk edýär.
Mysallara ýüzleneliň.
Garaşsyzlygymyza eýe bolanymyzdan soňra, «Oguznamalaryň» birnäçesi döwrebap nusgada çap edilip, okyjylara ýetirildi. Şeýle eserleriň biri XV asyryň taryhçysy Ýazyjy ogly Alynyň «Seljuk türkmenleriniň taryhy» ady bilen belli bolan oguznamasydyr. Oguz durmuşy hakynda gymmatly maglumatlary özünde jemleýän bu eseriň «Ogzuň wesýet edip, töre gurdugy, ahlagy we häsiýeti, mübärek dilinden çykan hem-de onuň aýdan tymsallary we hikmetli sözleri» atly bölümi ünsüňi özüne çekýär. Onda nesilbaşymyzyň öz nesillerine eden pentleri beýan edilýär.
Bu ýagdaý hormatly Prezidentimiziň mysal getiren gadymy rowaýatlarynda nesilbaşymyzyň perzentlerine derýanyň akýan ugry bilen durjak ýerine çenli gitmek we şol ýerde mesgen tutmak hakyndaky pikirleri bilen utgaşyp gidýär.
Nesilbaşymyz her demde nesillere agzybir bolmak bilen bir hatarda, topraga ýakyn durmagy, rysgal-döwleti ene ýerden agtarmagy wesýet edýär.
Hormatly Prezidentimiz «Yzgant» adynyň «süýji suw» diýen manysynyň bardygyny beýan edýär. Bu pikiri gadymy «oguznamalar» hem tassyk edýär. Mysal hökmünde asly Nusaýdan bolan XVI asyryň alymy Salar baba Gulaly ogly Harydarynyň «Oguznamasyndaky» setirlere ýüzleneliň. Bu eserde hereket edýän pähim-parasatly Buýşy hoja nesilbaşymyzyň pendini nesillere ýetirmegi maksat edinip şeýle diýýär: «Birnäçe sygry biri-birine baglap, köp ýüwürdip, soňra ugruna goýberiň. Sygyrlar nirede durup, aýaklaryny ýere ursalar, şol ýeri gazyň, suw çykar».
Oguz nesilleri Buýşy hojanyň aýdanlaryny dykgat bilen diňleýärler. Soňra gujur-gaýratly Garasülük olara baş bolup, gara ýerden suw çykarýar. Bu ýagdaý eserde şeýle beýan edilýär: «Barça halaýyk şat boldular. Oguz ol işi görüp, oňa köp sowgatlar berip, ony il ýurtçusy etdi».
Şol döwürde il ýurtçusy bolmak — belli bir çäge eýelik etmekden, ony dolandyrmakdan ybarat bolupdyr. Bu meselede Oguz han erjel kişileri gözden salmandyr we olara degişli çägi dolandyrmaga ygtyýar beripdir.
Oguz nesilleri dogup-döräp, daş-töwereginde, tebigatda bolup geçýän hadysalara üns berip başlapdyrlar. Olar tebigatdaky özgerişleri özleriniň synçylygy, üşükliligi bilen duýupdyrlar. Muny oguz durmuşyndan söhbet açýan «Gorkut ata» şadessanynda beýan edilýän wakalar hem aýdyň tassyklaýar.
Şadessanyň «Salyr Gazanyň öýüniň ýagmalandygy boýy» bölüminde ynsan ýaşaýşy üçin tebigatyň eçilen suw baýlygynyň ähmiýeti inçelik bilen suratlandyrylýar. Bölümde Gazan beg: «Suw Hakyň didaryny görendir, men suw bilen habarlaşaýyn» diýip, akar suwa ýüzlenip şeýle diýýär:
Çagnam-çagnam gaýalardan çykan suw,
Agaç gämileri oýnadan suw,
Hasan bilen Huseýiniň hesreti suw,
Bag we bossanyň zynaty suw,
Äşe bilen Patmanyň nikasy suw,
Şabaz atlar içdigi suw,
Gyzyl düýeler gelip geçdigi suw,
Ak goýunlar gelip, çöwresinde ýatdygy suw,
Ordamyň habaryn bilermi sen, diýgil maňa,
Gara başym gurban olsun, suwum, saňa!
«Gorkut ata» şadessanynda oguz ojagynyň ody gübürdäp ýanyp dur. Oguz nesilleri onuň baky ýanyp durmagy üçin zerur ýerinde gylyç syryp, bedew ata atlanýarlar. Gaýratly zenanlar hem bu ýagdaýda çetde durmaýar.
...Täze döwrüň güneşi bilen nur saçýan Oguzkent — oguzlaryň ömür örküniň başlanýan ýeri, Yzgant obasy. Bu oba Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallasy bilen şäher görnüşine eýe boldy. Häzirki döwürde şaglap ýatan oklaw ýaly ak ýollar oba sary alyp barýar. Hatar-hatar jaýlar, köşgi-eýwana kybapdaş ymaratlar ertekileri ýadyňa salýar. Her ojakda, her öýde oguz ojagynyň ody alawlap dur. Süňňümizi ene mähri deýin ýyladyp, ruhy dünýämizi ýagtyldýan ol ot oguz nesilleriniň goýan ýol-ýörelgeleriniň dowamata eýedigini görkezýär.
Durmuşda sazlaşykly ýagdaýlar bolýar. Elimizde eziz Arkadagymyzyň milli Garaşsyzlygymyzyň şanly 29 ýyllyk baýramynyň öňüsyrasynda halkymyza serpaý eden «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitaby. Eseriň süňňünde oguz ýörelgesi beýanyny tapýar. Kitapda pederlerimiziň kalbynyň mähir ýylysy bilen Zeminde ýakan odunyň içki sazlaşygy duýulýar.
Atamyrat ŞAGULYÝEW,
mirasgär. Surata düşüren Aýdo ŞEKEROW.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/newspapers/2/articles/26170
