«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda Gahryman Arkadagymyzyň tagallasy bilen ähli ugurlarda sanly ulgamy ornaşdyrmak, milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek babatda giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynyň» üstünlikli amala aşyrylmagy ýurdumyzyň mundan beýläk hem gülläp ösmeginde, maýa goýumlarynyň işjeň hereket etmeginde, bank hyzmatlarynyň ähli görnüşlerinde has-da öňdebaryjy usullaryň ýola goýulmagynda möhüm ähmiýete eýedir. Konsepsiýanyň esasynda sanly ykdysadyýetiň durmuşa ornaşdyrylmagy durmuş hajatlary üçin töleg serişdeleriniň ähli görnüşlerini we beýleki hyzmatlaryň raýatlar üçin has elýeterli bolmagyny üpjün edýär. Häzirki wagtda döwrüň talaplaryna laýyklykda ýurduň kuwwaty ylmyň we bilimiň ösüşi bilen şertlendirilýär. Dünýäde ylmyň we tehnologiýanyň kämilleşmegi jemgyýetiň intellektual baýlygynyň artmagyna oňaýly täsirini ýetirýär. Şonuň bilen bir hatarda, biziň döwletimizde hem milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak, sanly ulgamyň mümkinçiliklerini artdyrmak babatynda işler güýçli depginlerde alnyp barylýar.

Gahryman Arkadagymyz geçen ýylyň sentýabr aýynda üstünlikli geçiren Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň mejlisinde: «Häzirki wagtda biz ykdysadyýetimizi sanly ulgama geçirmek boýunça kabul eden maksatnamalarymyza aýratyn üns bermelidiris. Sebäbi, bu diňe bir döwrüň talaby däl-de, eýsem, häzirki zaman dünýäsine giň ýol hem açýar» diýip belledi. Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan öňdengörüjilikli syýasatynyň netijesinde, milli ykdysadyýetimiziň durnukly ösüşi we kämilleşdirilişi günsaýyn belent sepgitlere ýetýär.

Eziz Diýarymyzda aragatnaşyk ulgamynyň maddy-enjamlaýyn binýady yzygiderli kämilleşdirilip, elektron hasaplaşyk görnüşindäki internet arkaly dürli söwda nokatlarynda söwda etmek, demir ýol we howa gatnawlary üçin petekleri satmak we satyn almak has-da kämilleşdirilýär. Şeýle hem, bank ulgamy arkaly berilýän karzlaryň we şol karzdaky ýeňillikleriň raýatlar üçin amatly bolan dürli görnüşleri ýola goýulýar. Muňa mysal hökmünde «Internet-bank» we «Mobil-bank» bank hyzmatlaryny görkezmek bolar. Bu hyzmatlaryň üsti bilen bank kartlaryny saklaýjy müşderiler günüň islendik wagtynda we islendik ýerde bank kart hasabynyň hereketini görmek, bank karty ýitirilen ýagdaýda hereketini togtatmak, IP telewideniýe, AŞTU töleglerini geçirmek hem-de ýurdumyzda howa, awto we demir ýol ýolagçy gatnawlary üçin elektron peteklerini onlaýn satyn almaklyga mümkinçilikler döredildi. Şeýle hem, banklaryň «Altyn asyr» bank kartlaryny saklaýjylara «Owerdraft» bank kartlarynyň üsti bilen amatly karz serişdeleri hödürlenilýär. Ýagny, kart hasabynda pul serişdeleri ýeterlik bolmadyk ýagdaýynda zähmet hakynyň bellenilen çäklerinde karz serişdelerini bermeklik ýola goýuldy.

Goý, halkymyza dünýäniň iň täze tehnologiýalaryndan peýdalanyp, bolelin, asuda, parahat durmuşda ýaşamaga, okamaga, işlemäge ähli mümkinçilikleri döredip berýän hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli tutýan tutumly işleri hemişe rowaçlyklara beslensin!

Alymuhammet ÇERKEZOW,

Türkmenistanyň «Türkmenistan» döwlet täjirçilik bankynyň «Büzmeýin» şahamçasynyň Karzlaşdyryş we hasabat bölüminiň baş hünärmeni.

Dänew etrabynyň «Parahat» daýhan birleşiginiň edara ediş binasynyň ýanynda saklanyp, ulagdan düşen badymyza baharyň jana tenekar howasynyň ýakymly täsirine berlip, paslyň melheminden işdämenlik bilen datdyk. Şondan soň daş-töwerek has hem hoşamaýlaşdy. Binanyň edil öňündäki pelde hoşboý reňkine gelen bugdaý ýaz şemalyna ygşyldaýardy. Şeýle ýakymly görnüşleri biz daýhan birleşiginiň ekerançylyk meýdanlarynyň içinden geçýän ýoluň boýlarynda hem kän synladyk. Daýhan üçin bu görnüşler dünýäniň bar şatlygy bolup görünýär, meýdanlaryň şeýdip görküne geliberdigi daýhanyň bagtynyň getirdigi hasap edilýär. Ine, onsoň, kalbyndaky sowulmaz şatlyk onuň ýüz-gözlerine hem çaýylýar.

Etrabyň bugdaýdan, gowaçadan bol hasyl öndürýän daýhanlary bar. Ýogsa-da, geçen ýyllarda bugdaýyň Russiýadan getirilen «Bagrat», «Ýuka», «Kalym» ýaly görnüşleri hut şu etrabyň ekerançylyk meýdanlarynda ekilip, synagdan şowly geçdi we tutuş welaýatyň hojalyklarynda ekilip gelinýär.

― Nesip bolsa, bu ýyl hem bugdaýymyz bol hasylyny eçiler. Şu ýyl 190 gektar meýdanda bugdaý ekdik. Kärendeçilerimiz geçen ýyldaky ýaly bu ýyl hem bereketli hasyla garaşýarlar — diýip, daýhan birleşiginde gowaça ekişi geçirilip ýören kärendeçiler toparynyň ýolbaşçysy Döwran Penjiýew bize gep goşdy. Topar geçen bugdaý oragyny hem üstünlikli jemläpdir. Geçen ýylda Çemengül Açylowa, Myrat Gurbanow, Merdan Ezizow bugdaý eken meýdanlarynyň her gektaryndan guşgursak bugdaýyň 35-40 sentnere çenli hasylyny ýygnapdyrlar.

Daýhan birleşiginiň başlygy Artur Rozyýew örän edenli görünýän daýhan ýigidiň 20 ýyldan bäri ene topraga ekin ekip, bol hasyl almak üçin her ýyl gujur-gaýratly işleýändigini aýdýar. Şol gün ýadawlyk we çalaja tozan gatyşykly, ýöne öz işlerinden alýan lezzetleri bilen ýüz-gözleri has mähirli görünýän adamlaryň birnäçesi bilen söhbetdeş bolmak miýesser etdi. Daýhanlar üçin möhüm möwsüm başlandy. Bu gün olary öýlerinde däl, meýdanlarda gözläp tapmak aňsat düşýär. Sebäbi geljekki hasylyň ykbaly şu günlerde geçirilýän meýdan işlerine bagly bolup durýar.

Biziň baran günümizde Döwran Penjiýewiň topary 160 gektar meýdanda gowaça ekişine hem başlan eken. Fransiýanyň «Monosem» sekiz hatarly ekijisini «Keýs» traktoryna tirkäp, gowaça ekip ýören Mergen Salurow Türkmenistanyň Agrar partiýasynyň welaýat komitetiniň wekilleriniň «armasyna» ilgezik jogap gaýtarýar. Onuň aýdyşyna görä, gowaça ekişi gije-gündizleýin geçirilýär.

― Ýakyn günlerde ekişi tamamlarys. «Monosemiň» öndürijiligi ýokary, bir günde 100 gektar meýdanyň aňyrsyna çykýar. Ekini birbada hem ekýär, hem dökünini ýetirýär. «Monosemde» ekiş geçirilende her gektar meýdana 30 kilogram çigit harçlanylýar. Bu bolsa beýleki tehnikalar bilen deňeşdireniňde tas 50 kilograma çenli çigidi tygşytlamaga mümkinçilik berýär. Gowaça ekilen hatarlaryň arasyndaky emele gelýän keşler soňy bilen bejergi geçirmek, suwarmak işlerinem ýeňilleşdirýär ― diýip, mehanizator Mergen Salurow hormatly Prezidentimiz tarapyndan alnyp berlen tehnikalaryň aýratynlyklary barada gürrüň berýär.

Şeýle ekijileriň 3-si bilen etrabyň daýhan birleşiklerinde gowaça ekişi geçirildi. Welaýatymyzda olaryň 21-si gowaça ekişine gatnaşdyryldy. Daýhan birleşikleriniň hersinde hem 20-ä golaý öz gowaça ekýän tehnikalary bar. Hut şu daýhan birleşiginde traktorlaryň we ýer ýumşadyjy, tekizleýji tehnikalaryň 21-siniň ekişde ulanylandygyny traktor howlusynyň müdiri Şatlyk Joraýew mälim edýär. Etrap tehniki taýdan hyzmat ediş kärhanasynyň tehnikalarynyň 44-si hem hojalyklarda gowaça ekişinde ulanyldy.

Daýhan birleşiginiň başlygy Artur Rozyýew «Parahada» başlyk bolup gelmezden ozal «Täze ýurt» daýhan birleşigine ýolbaşçylyk edipdir. Zähmet adamlary «Täze ýurduň» gowy görkezijileriniň indi «Parahada» hem mahsus boljakdygyna ynanýarlar. Pagtaçy kärendeçileriň 262-si eýýäm hasylyň ykbaly bilen gyzyklanyp, aýak üstünde. 676 gektar meýdanda geljekki hasylyň binýadynyň berkden goýlandygyny höwes bilen synlaýarsyň. Ekiş geçirýän tehnikalar giň meýdanlara keşde çekip ýörler. Ekiş bilen dahylly adamlaryň hersi öz iş ýerinde. Başlyk jübi telefonyny hem gününe goýman, aldygyna işledýär. Möhüm işleriň bökdelmezligi üçin degişli ýerlere jaň edýär.

Bu hojalyk bilen goňşulykda ýerleşen «Babadaýhan» daýhan birleşiginiň ekerançylyk meýdanlary hem zähmetiň gaýnap-joşýan mekanyna öwrülipdir. Daýhan birleşiginiň başlygy Bagtyýar Hutdyýew hem iş ugrunda. Şonuň üçin biziň onuň bilen ekin meýdanynda gabatlaşmagymyzda hiç hili geňlärlik ýagdaý ýok. Ol 1896 gektar meýdanyň agramly böleginde gowaça ekişiniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda geçirilendigini guwanç bilen mälim edýär. Şol gün daýhan birleşiginiň Muzaffar Haýydowyň 3-nji, Baýram Bäşimowyň 8-nji toparlarynyň kärendeçileri üçin ýatdan çykmajak günleriň biri boldy. Tejribeli mehanizator Allakuly Permanow öz erk edýän «John Deere» kysymly traktoryna tirkelen «Monosem» gowaça ekijisini netijeli işledip toparlaryň ikisinde hem ekişi üstünlikli tamamlady. Türkmenistanyň Agrar partiýasynyň welaýat komitetiniň wagyz-ündew topary arakesmede gowaça ekişini geçirýänleriň arasynda hormatly Prezidentimiziň il-ýurt bähbitli işleri barada täsirli söhbetdeşlik hem gurady. Daýhan birleşiginiň kärendeçileri bu söhbetdeşlikde «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda 5100 tonnadan gowrak «ak altyny» harmana goşant etjekdiklerine ynandyrdylar. Olar häzirki günlerde gowaçanyň tohumlyk çigidiniň gögermesi üçin daş-töwerekdäki gurşawyň, topragyň, howanyň amatly şertleriniň, çyglylygyň kadaly bolmagynyň maksada ýetmeklige gönükdirilen işlere rowaçlyk berýändigini aýdýarlar. Biziň bilen bile ýören hünärmenler toprakdyr howa şertleriniň şu tapda saklanylan ýagdaýynda tohumlyk çigidiň 10-12 günden gögerip çykjakdygyny ylmy esasda çaklaýarlar. Ekişden soň howa gyzdygysaýyn gowaçanyň 6-10 günden gögeriş bermegi-de mümkin eken. Diýmek, meýdanlaryň ýaşyl öwsüp başlajak günleri juda daşda däl.

Basym Gaýyby şahyryň «Otuz iki tohum kyssasy» poemasynda gowaça sözüni goza görnüşinde ulanyp, ähli ekinlerden ýokarda goýan:

«Hemmesi bildiler Gozany öwla,

«Ulug sen!» diýip, hemme etdi töwella»

diýen setirlerinde waspy ýetirilýän gowaça ýene-de sanlyja günlerden, gögerip çykar. Gowaça tohumynyň ýagşy niýetler bilen sepilýän günleri daýhanlaryň topraga baglanan ykballaryna aýratyn bir many öwüşginini çaýýar. Öýlerinde oturmaga sabyr-karary ýetmän, bagry badaşan topragynda gününi geçirmäge bolan höwesi ömürleri sowulmaz şatlyga besleýär. Hawa, bereketli ýerden gowaça bilen ýagşy umyt-niýetler ganat baglap çykanda bu şeýle bolýar.

Ilmyrat ALLABERDIÝEW,

žurnalist.

Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen häzirki döwürde ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli ulgamlaryny sanlylaşdyrmak, bank we söwda hyzmatlaryny döwrebap talaplara laýyklykda ýola goýmak boýunça toplumlaýyn işler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Sanly ulgama geçmegiň esasy ölçegleriniň biri nagt däl hasaplaşygyň möçberiniň artmagydyr. Häzirki wagtda Türkmenistanda bank kartlarynyň üsti bilen nagt däl hasaplaşygy amala aşyrmak bilen bagly wezipeler çalt depginde amala aşyrylýar.

Dünýäniň ösen ýurtlarynyň ählisinde pul dolanyşygynda nagt däl hasaplaşyk uly orny eýeleýär. Munuň sebäbi bolsa dolanyşygyň çykdajylaryny azaltmak bilen bagly bolup durýar. Nagt däl hasaplaşyk nagt hasaplaşyga garanyňda, könelmeýär, ýitmeýär, saklamaga we daşamaga çykdajylary talap etmeýär. Pul serişdesini hasapdan hasaba geçirmek üçin köp wagt sarp edilmeýär, sanly tehnologiýalaryň ulanylmagy netijesinde olar ýyldyrym çaltlygynda amala aşyrylýar.

Kagyz pullaryň ulanyşa girizilmegi bilen, metal pullaryň dolanyşykdan aýrylyşy ýaly, elektron pullaryň peýda bolmagy-da milli ykdysadyýetimizi düýpli özgerişliklere besleýär. Kompýuter tehnologiýalarynyň ösmegi bilen geljekde durmuşymyzda elektron pullara barha uly ähmiýet beriljekdigine şübhe ýok. Plastik kartlaryň dolanyşyga girizilmegi we nagt däl hasaplaşygyň geriminiň giňeldilmegi milli ykdysadyýetiň subýektlerine maliýe serişdeleriniň gelip gowuşmagyna bank ulgamynyň töleg mümkinçiliklerini ýokarlandyrmaga itergi berýär, şeýle hem pes göterimde bank karzlarynyň berilmegi üçin oňyn şertleri döredýär.

Häzirkizaman jemgyýetinde bank hyzmatlary ýokary depgin bilen ösýän işiň görnüşleriniň biridir. Bankyň netijeli işlemegi we onuň bazarda bäsdeşlige bolan ukyby döwrebap bank hyzmatlarynyň işe girizilmegi bilen baglydyr. Bu bolsa nagt däl hasaplaşyklaryň möçberiniň yzygiderli artdyrylmagyna giň mümkinçilikleri döredýär. Gahryman Arkadagymyzyň tutumly başlangyçlarynyň esasynda ýurdumyzyň banklary tarapyndan töleg ulgamyny kämilleşdirmek we nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini giňeltmek maksady bilen köp işler amala aşyrylýar. Olaryň arasynda milli kartly töleg ulgamy boýunça elektron tölegleri geçirmekligi ýola goýmak aýratyn orny eýeleýär. Bu, öz gezeginde, ýurduň pul-karz ulgamyny kämilleşdirmäge, nagt däl hasaplaşygy ösdürmäge, milli ykdysadyýetimizde pul serişdeleriniň dolanyşygynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga amatly şert döredýär.

Nagt däl töleg ugamy ýurduň global ykdysadyýete integrirlenmeginiň çaltlaşdyrylmagyna ýardam edýär. Şeýle hem bitewi kart ulgamyny ornaşdyrmak bilen nagt däl hasaplaşygyň kämilleşdirilmegi we bitewi bank ulgamynyň döredilmegi sarp edijileriň durmuş ýörelgesiniň özgermegine we banklaryň işiniň kämilleşmegine itergi berer.

Babamyrat TAGANOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.

Aşgabatda halkara ylmy maslahat geçirilýär

AŞGABAT, 3-nji maý (TDH). Şu gün türkmen paýtagtynda Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň we Bilim ministrliginiň guramagynda sanly ulgam arkaly geçirilýän “Innowasion tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmagyň meseleleri” atly halkara ylmy-amaly maslahat öz işine başlady. Eziz Diýarymyzyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna hem-de «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyna bagyşlanan bu forumyň işi berkarar döwletimiziň okgunly innowasiýa ösüşinde ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamynyň gazananlarynyň ähmiýetini beýan etmekden ybaratdyr.

Mälim bolşy ýaly, ylym-bilim ulgamyny ösdürmek, alymlaryň we hünärmenleriň täze işläp taýýarlamalaryny milli ykdysadyýetimiziň ähli pudaklarynda netijeli peýdalanmak meseleleri hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň hemişe üns merkezinde saklanylýar. Ýurdumyzyň tehnologiýa binýadynyň döredilmegi, sanlylaşdyrmak, informatizasiýa, elektron tehnikasy, senagat biotehnologiýasy ýaly ugurlaryň ösdürilmegi döwlet innowasiýa syýasatynyň möhüm wezipeleriniň hatarynda durýar.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, ylym we bilim belent maksatlara ýetmegiň ýolunda jemgyýeti jebisleşdirýän, döwletimiziň kuwwatyny artdyrýan baýlyk bolup durýar. Ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda geçirilýän ylmy barlaglaryň netijeliligini ýokarlandyrmak, sanly ulgamlary ornaşdyrmak, ylmy-barlag edaralarynyň, ýokary okuw mekdepleriniň alymlarynyň mümkinçiliklerini peýdalanmagyň ugurlaryny giňeltmek bu gün ylmy mundan beýläk-de ösdürmegiň möhüm meseleleriniň hatarynda aýratyn ähmiýete eýedir.

Döwlet Baştutanymyz Hökümetiň 30-njy aprelde geçirilen mejlisinde ylym-bilim işlerini ösdürmek, häzirki zaman işläp taýýarlamalary we innowasion tehnologiýalaryny önümçilige ornaşdyrmak, giň halkara hyzmatdaşlygy ýola goýmak maksady bilen, milli bilim ulgamyny kämilleşdirmegiň aýratyn möhümdigini ýene bir gezek belledi.

Bu we beýleki möhüm meseleler şu halkara ylmy-amaly maslahata gatnaşyjylaryň ara alyp maslahatlaşmagyna hödürlenildi.

“Innowasion tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmagyň meseleleri” atly halkara ylmy-amaly maslahatyň açylyşy Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetinde boldy. Şu ýerde bu ýokary okuw mekdebiniň mugallymlarynyň we talyplarynyň bio- hem-de biolukmançylyk tehnologiýalary, nanoelektronika we maddalaryň interneti, ekologiýa we daşky gurşawy goramak, kiberhowpsuzlyk ulgamynda taýýarlan bilelikdäki ylmy işleriniň sergisi guraldy. Onda dürli programmalar we taslamalar, intellektual ulgamlar, tehniki işläp taýýarlamalar, robotlar, dökünlere himiki hem-de biologik goşundylar we önümçilikde ulanylmaga gönükdirlen beýleki innowasiýa ugurly teklipler görkezilýär. Dünýäniň dürli ýurtlaryndan maslahata gatnaşyjylar göni ýaýlymda sergi bilen tanyşmaga mümkinçilik aldylar.

Halkara forum ylym-bilim ulgamynyň ýolbaşçylaryny, alymlary, dürli ulgamlaryň hünärmenlerini, ýokary okuw mekdepleriniň mugallymlaryny we talyplaryny bir ýere jemledi. Sanly ulgam arkaly maslahata dünýäniň ýigrimi ýurdundan iri ylmy merkezleriňdir ýokary okuw mekdepleriniň, ylmy-barlag edaralarynyň ýolbaşçylary we wekilleri gatnaşýarlar. Munuň özi giň hyzmatdaşlygy ýola goýmaga hem-de öňdebaryjy ylmy işläp taýýarlamalary önümçilige ornaşdyrmagyň möhüm meselelerini ara alyp maslahatlaşmaga ýardam berer.

Umumy mejlisde Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň we Bilim ministrliginiň, Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň ýolbaşçylary, şeýle hem Azerbaýjanyň, Koreýa Respublikasynyň, Ýaponiýanyň, Efiopiýanyň, Polşanyň, Hytaýyň, Palestinanyň, Italiýanyň, Russiýanyň görnükli alymlary çykyş etdiler. Çykyşlarda bellenilişi ýaly, Garaşsyzlyk ýyllary içinde Türkmenistan ylmy we tehnologiýalary ösdürmekde ägirt uly ösüş gazandy, türkmen alymlarynyň ylmy gazananlary muňa şaýatlyk edýär, olar ykdysadyýetiň köp ulgamlarynda netijeli peýdalanylýar.

Maslahata gatnaşyjylar ýurdumyzda amatly içerki syýasy ýagdaýyň kemala gelmeginde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň aýratyn ornuny biragyzdan bellediler, munuň özi ylmy barlaglaryň işjeňleşdirilmegine, ýokary hünärli işgärleri taýýarlamaga, halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam berýär.

Ýurdumyzyň ylym ulgamy dünýä derejesinde ösüşe eýe boldy, onuň kanunçylyk we ylmy-enjamlaýyn binýady yzygiderli pugtalandyrylýar, ylmyň ileri tutulýan ugurlary boýunça barlag işlerini geçirmek, ýaş alymlary hem-de ýokary derejeli hünärmenleri taýýarlamak üçin giň mümkinçilikler döredilýär.

Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna laýyklykda, ýokary okuw mekdeplerinde, ylmy-tehnologik, ylmy-kliniki hem-de ylmy-taslama merkezlerinde, synag-önümçilik barlaghanalarynda düýpli barlaglar geçirilýär.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň 2020 — 2025-nji ýyllarda Türkmenistanda ylym ulgamyny sanly ulgama geçirmek boýunça kabul eden Maksatnamasynyň hem-de Türkmenistanda 2021 — 2025-nji ýyllarda himiýa ylmyny we tehnologiýalary toplumlaýyn ösdürmegiň Döwlet maksatnamasynyň ähmiýeti nygtaldy.

Çykyş edenler bilim ulgamy barada aýtmak bilen, Bilim ministrliginiň 2020-nji ýylda döredilen Innowasiýa maglumat merkeziniň ähmiýetini nygtadylar, onuň wezipesi sanly bilim konsepsiýasynyň meselelerini ilerletmekden ybaratdyr. Daşary ýurt dillerini öwretmegi kämilleşdirmek, bilim hem-de terbiýeçilik işine öňdebaryjy ylmy usullary, tehnologiýalary ornaşdyrmak maksady bilen geçirilýän netijeli çäreler hökmünde 12 ýyllyk umumy orta bilime geçmek boýunça Konsepsiýanyň hem-de “Türkmenistanda tebigy we takyk ylmy ugurlara degişli dersleri okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasynyň” orny bellenildi. Hususan-da, elektron resminama dolanyşygy ulgamyny hem-de ugurdaş edaralaryň resmi web-saýtlaryny döretmek barada gürrüň edildi.

Ylymlar akademiýasynyň alymlarynyň, ýokary okuw mekdepleriniň mugallymlarynyň we talyplarynyň ylmy açyşlaryny önümçilikde peýdalanmak meselelerine aýratyn üns berildi. Ykdysady taýdan düşewüntli, ýerli çig mal esasynda işleýän, dünýä bazarlarynda bäsdeşlige ukyply senagat önümçiliklerinde maksatnamalaýyn ylmy barlaglaryň geçirilmegi göz öňünde tutulýar.

Şunuň bilen baglylykda, iň gowy daşary ýurt tejribesini öwrenmegiň, halkara ylmy alyşmalary işjeňleşdirmegiň, beýleki döwletleriň ylmy edaralary, uniwersitetleri hem-de iri bilim merkezleri bilen innowasiýa tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmaga ýardam berýän ýakyn hyzmatdaşlygyň ähmiýeti barada aýdyldy.

Ählumumy häsiýete eýe bolan innowasiýa işleri dünýä bileleşigini ösüşiň täze, has ýokary derejesine çykardy. Innowasiýa işleri öz gözbaşyny ylmyň aýry-aýry pudaklaryndan alýar hem-de önümçilikde dowam edip, oňyn özgertmelere getirýär. Biziň günlerimizde innowasiýalar kimdir biriniň islegi bolmak bilen çäklenmän, adamzadyň öňe gitmegi, bäsdeşlige ukyplylygy saklamak hem-de geljekde ösmek üçin zerurlykdyr diýip, çykyş edenler bellediler.

Foruma gatnaşyjylar hormatly Prezidentimiziň başlangyjy boýunça BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmeginiň ähmiýetini nygtadylar. Bularyň ählisi Ýer ýüzünde parahatçylygy we abadançylygy pugtalandyrmak ugrunda ylmy diplomatiýanyň dabaralanýandygynyň aýdyň subutnamasydyr diýip, maslahatyň umumy mejlisiniň barşynda bellenildi.

Ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa maslahaty guramaga döredilen mümkinçilik, ylym-bilim ulgamynyň özgerdilmegine, dünýä giňişligine üstünlikli goşulyşmagyna we bäsdeşlige ukyplylygynyň ýokarlandyrylmagyna ägirt uly üns berýändigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler.

Ertir Halkara ylmy-amaly maslahat öz işini “Innowasion ykdysadyýet — ösüşleriň gözbaşy”, “Nebitgaz pudagynda innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmagyň ähmiýeti”, “Maglumat we telekommunikasiýa tehnologiýalary hem-de halkara hyzmatdaşlyk” diýen ýörite üç bölümde dowam eder. Bölümleriň mejlisleri Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynda, Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde hem-de Telekommunikasiýalar we informatika institutynda dowam eder.

Surata düşüren Ýuriý ŞKURIN.

Heniz oglan mahallarymyz ulularyň okap, aýdyp berýän gyzykly ertekilerini, dessanlaryny soňra özümiz gaýtalap-gaýtalap ondaky wakalara, gahrymanlaryň hereketlerine haýran galardyk. Erteki diýilse-de çaga kalbymyz onda beýan edilýän zatlary hakykydyr öýdüp pikir ederdik. Gahrymançylyga, edermenlige, zähmetsöýerlige çagyrýan gahrymanlar gözümize ýakymly görnerdi. Şol ertekileriň käbirinde uzak-uzak bir ýerlerdäki köşki-eýwanlar, başyny asmana diräp oturan binalar, lagly-göwhere beslenip oturan saraýlar, güri baglyk, ir-iýmişli daragtlar, ser howuzly, gülli-gülälekli mesgenler hakynda okap, şeýle jenneti mekany görmek, onda ýaşaýan bagtyýar adamlaryň işi, durmuşy bilen gyzyklanmak höwesine düşerdik.

Türkmen nusgawy edebiýatynyň görnükli wekili Abdylla Şabendäniň meşhur «Gül-Bilbil» dessanynda Bilbil, hyzmatkäri Zelili, dosty Sala beg üçüsi Bilbiliň atasynyň bagyna seýle gidýärler. Bilbil dostlaryna ýüzlenip: «— Eý Sala we Zelili, atamnyň bu ýerde seýilgäh üçin bina galdyran bir çarbagy bar turur, göýäki behişde meňzär, anda unnap, hurma, alma we nar dünýäde bihasap miweler bar turur. Geliň, bizler ol baga seýr-tomaşa kylyp, ýagşy ýetişgen miweden iýip gaýdalyň! — diýdi.

Üç dost tirkeşip baga seýle gelýärler. Olar derwezäniň gulpuny açyp, bagyň içine girdiler. Görseler güller açylyp, al-elwan miweler bişip, şirin-şerbetler, durnagözli bulaklar her tarapa akyp, bilbiller çah-çah urup, ol agaçdan ol agaja uçup, gonar erdiler».

Ine, şeýle göçgünli, şirin söz bilen beýan edilýän zatlaryň hakykat bolman dessanlarda ýa-da ertekilerdedigine ynanmak bize aňsat düşenokdy. Ulalyp, akylymyz goýalyşansoň hem biz çaga ynanjymyzdan saplanyp bilmän, nirededir bir ýerde şol ertekilerdäki behişdi mekan bar ýaly bolar durardy.

Ykbal, ýaşlyk ynanjy, arzuwdyr hyýallar bizi aldaman eken. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Garaşsyz, baky Bitarap ýurdumyz şol gadymy dessanlardan, ertekilerden çykan ýaly bolup, biziň gözümiziň alnynda peýda boldy. Sanly ýylda eziz Watanymyzyň ähli ýerinde bolup geçen ýakymly, haýran ediji ösüşleri, özgerişleri az wagtda aýdyp çykmak başartmasa gerek. Sebäbi olar barmak büküp sanardan kän. Ýöne indi ep-esli wagt bäri esaslandyrylmagynyň 140 ýyllygyna güýçli taýýarlyk görülýän paýtagtymyz Aşgabat welin, biziň ertekilerde okan gözel şäherlerimize-de gaýra dur diýip duran mermer şähere öwrüldi. Hormatly Prezidentimiziň atalyk aladasy bilen baş şäherimiz, Watanymyzyň ýüregi, ak şäherimiz Aşgabat «Aziýanyň merjen şäheri» diýen ada eýe boldy.

Gojaman Köpetdaga egin deňläp oturan ajaýyp paýtagtymyz Aşgabat bu gün Gahryman Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda öz şanyna tutulýan toýuň toý lybasyny geýdi. Aýna ýaly şaýollar, mermer jähekli köçeler, Erem bagymyka diýdirýän seýilgähler, meýdançalar aýratyn görke geldi. Bu gün eziz Watanymyzyň ähli künjeginde baş şäherimiziň esaslandyrylmagynyň şanyna tutuljak tutumly toýuň dabaralaryna sabyrsyzlyk bilen garaşýarlar. Şanly Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk toýuna badalga berjek şäherimiziň toýy giňden tutulýar.

Şu günler Diýarymyzyň ýüregi, köňül dessanymyz, başymyzyň täji, gözlerimiziň guwanjy ak mermerli Aşgabadymyz has owadan, has ajaýyp, has nowjuwan görünýär. Ony görmäge göz, taryplamaga söz gerek. Milli Liderimiziň parasadyndan nurlanýan, gözel görke, şöhrat-şana beslenýän paýtagtymyz bu gün dünýä ýalkym salýar. Ol bütin dünýäde dost-doganlygyň, agzybirligiň, asudalygyň, gülläp ösüşiň nyşany hökmünde tanalýar.

Aşgabat Türkmenistan bilen sebitiň, älemiň dürli yklymlarynyň döwletleriniň arasyndaky syýasy, ykdysady, medeni gatnaşyklaryň has-da ösmegine we pugtalanmagyna mynasyp goşant goşýar. Aşgabat bagtyýar durmuşyň, döredijilikli zähmetiň gaýnap joşýan mekany hökmünde ykrar edilýär.

Arkadagyň ak şäheri Aşgabat,
Durşy bilen öwrülipdir mermere.
Synladykça onuň gözel keşbini,
Goşgy gelýär,
Aýdym gelýär serlere.

Paýhas siňen,
Gujur siňen,
Aň siňen,
Binalarňy synlamaga göz gerek.
Her menziliň jennetiň bir künjegi,
Öz ýüzüni görkezip dur özgerip.

Bir-birinden gözel
köşgi-eýwanlar,
Tapyp bolmaz gözelligne bäs etjek.
Arkadagyň ganat beren zamany,
Her ynsany iki ömür ýaşatjak.

Gurulýar Aşgabat,
Beýgelýär şäher,
Bilbillerniň ýüki ýetik mukamdan,
Gujagyň gül,
Geljegiň gül,
Ýoluň gül,
Gül dessesi monjuk kimin ýakaňda.

Syýasy taýdan kämil, ykdysady taýdan kuwwatly, medeniýet babatda dünýäniň iň ösen döwletleriniň hataryna goşulan Watanymyzyň paýtagtynda dünýäniň hiç bir ýurdundaka meňzemeýän, özboluşly, milli äheňli, täsin görnüşli desgalary sanasaň sogaby bar. «Älem» dynç alyş merkezi, Ýyldyz myhmanhanasy, Medeniýet şäherçesi, «Ylham» seýilgähi, «Arkadag» binasy, Söwda, dynç alyş, saglyk merkezleri, ençeme tapgyrlaýyn gurlan we gurlup ýören, ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary, garaz, bu sany näçe uzaltsaň uzaldyp oturmaly. Has dogrusy, biziň bu sananlarymyz deňizden bir damja diýen ýaly. Gahryman Arkadagymyzyň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgesiniň ägirt uly hyjuw hem buýsanç bilen amala aşyrylýan pursatynda Arkadagly günleriň ak ýollarynyň diňe öňe alyp barýandygyna buýsanjymyzyň çägi ýok.

Bagtyýarlyk döwri — buýsançly zaman
Arkadagyň paýhasyndan güýç alan.
Pederleriň dowamaty bu dowam,
Arzuw bilen garaşany dideleň.

Onuň köklerinde tükenmez güýç bar,
Ol güýç — taryhymda täze bir ykbal.
Ýalkym saçyp, ol şamçyrag mysaly,
Millete baş bolýar, görkezip ak ýol.

Alyp barýar barha belentliklere,
Durşuna özgeriş, durşuna ösmek.
Bu bir dolmak çäksiz bagtyň gujagna,
Bu — üýtgeşik bagty gujaga gysmak.

Aý geçer, ýyl geçer, ýene beýgeler,
Asyrlara uzap gider taryhyň.
Watan! Arkadagym! Mermer paýtagtym,
Bu gün dünýä doldy adyň, tarypyň.

Hawa,140 ýyl ozal esaslandyrylan şäheriň taryhyna ser salsaň, ondan uzakda bolmadyk çygyrda Änew, Nusaý ýaly gadymy şäherleriň, Parzdepe, Togalak depe ýaly ýaşaýyşyň irki asyrlaryna degişli ýaşaýyş toplumlarynyň bolandygy äşgärdir. Geçmişden diňe bir öz adyny däl-de, dörediji söýginiň ruhuny miras edinen Aşgabat Gadymy Beýik Ýüpek ýolunyň çatrygynda ýerleşýär. Şol çatrykda bolsa dünýä siwilizasiýasynda esasy orunlary eýeleýän gadymy türkmen taryhynyň meşhur ýadygärlikleri ýerleşýär. Hut şu ýerde Köpetdagyň eteklerinde häzirki Aşgabatdan uzak bolmadyk ýerde dünýädäki iki medeni ojak kemala gelipdir. Sekiz müň ýyldan hem artyk döwürde tanalan Jeýtun irki ekerançylyk medeniýeti şol siwilizasiýanyň başyny başlapdyr. Munuň özi oturymly medeniýet bolmak bilen gadymy ata-babalarymyzyň diýseň zähmetsöýer bolandygyny görkezýän subutnamadygyny biz taryhdan bilýäris. Şol döwürlerde topragy dagdan gelýän akar çeşmelerden gandyryp, bol hasyl almagy başaran pederlerimiz bu ýerleri ussatlyk hem mähir bilen özleşdiripdirler.

Aşgabadyň eteginde ýene-de bir gadymy oturymly medeniýetiň ojagy hasaplanylýan Änewde arheologlar tarapyndan geçirilen barlaglaryň netijesinde bugdaý dänesiniň tapylmagy dünýä alymlarynyň ünsüni özüne çekdi. Arheologlar tapylan bugdaý tohumyny dünýädäki ilkinji nusgalaryň biri hasaplaýarlar. Mermer paýtagtymyzyň sanly ýylda ýeten derejesi, gazanylan üstünlikler adamlaryň erkana, eşretli durmuşda ýaşamaklaryna, döredijilikli zähmet çekmeklerine şert döretdi. Indi paýtagtymyzda tutulýan dabaraly toýlarda şatlyk-şowhun bütin töwerege ýaň salýar. Çagalaryň şadyýan sesleri, bagtyýar adamlaryň gülküsi aýratyn joşguna eýe bolýar.

Bu gün bagtdan paýly halkymyz abat ojagynda, bereketden doly desterhanynyň daşynda agzybirlik bilen Watanymyzyň ösüşlerine guwanýarlar. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň eçilen datly miwesi onuň göwnüni ganatlandyrýar. Onsoň dili bagt hakynda sözleýär, dutary bagtyýarlyk hakynda saýraýar, galamy köňül kelamyny şygra salyp, il-güne ýaýýar. Şonda ak mermerli paýtagtymyzda, Gahryman Arkadagynyň saýasynda bagtly günleriniň hatarynyň barha uzaýandygyna, şu günki nesilleriniň eýe bolan mukaddesligine ertirki dowamatynyň hem dahylly boljakdygyna bolan ynamy oňa güýç-kuwwat berýär. Bir gapdaly kerem-keramatly dag, beýleki tarapyny Hydyr gören sähra jähekläp oturan Aşgabadymyz hakykatdan hem, jennetiň bir parçasy ýaly bolup, gadymy ertekilerden çykyp, biziň gözümiziň alnynda tylla Günüň şöhlesine şöhle goşup lowurdaýar. Adam zähmetiniň gudratyndan, adam paýhasyndan, yhlasyndan hem söýgüsinden bina bolan, sebitiň iň gözel şäheri Aşgabadyň adynda mähir bar, mylakat bar, yşk bar, söýgi bar. Abatlyk bar, adyllyk bar, halallyk bar. Ine, olaryň üstüne indi goşulan parahatlyk hem ynanyşmak bar.

Goý, Gahryman Arkadagymyzyň yhlasyndan gün-günden gülläp ösýän paýtagtymyz Aşgabadyň şan-şöhraty Arşa göterilsin! Şeýle bagta ýetiren milli Liderimiziň jany sag, döwletli işleri rowaç bolsun!

Nowruz GURBANMYRADOW,

žurnalist.

Golaýda oba hojalyk toplumynyň edara binasynyň mejlisler zalynda Aral deňziniň sebitinde hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça köptaraplaýyn gepleşik geçirildi. Onda hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen Aralýaka sebitiň ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmakda durmuşa geçirilýän giň gerimli işler we geljekki meýilnamalar barada pikir alşyldy.

Köptaraplaýyn gepleşigiň çäklerinde halkara guramalaryň, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň, Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrliginiň, Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň, Tebigaty goramak jemgyýetiniň, «Türkmensuwylmytaslama» institutynyň, S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň, Türkmen oba hojalyk institutynyň wekilleriniň çykyşlary diňlenildi. Olarda, hususan-da, Merkezi Aziýa sebitiniň ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmakda «Altyn asyr» Türkmen kölüniň ähmiýeti, ýurdumyzda daşky gurşawy goramak boýunça kanunçylygyň kämilleşdirilişi, Araly halas etmegiň halkara gaznasyna Türkmenistanyň başlyklyk eden döwründe ýerine ýetirilen işler, tebigaty goramak işlerine jemgyýetçilik birleşikleriniň gatnaşmagy, şeýle-de suw diplomatiýasynyň esasy ugurlary dogrusynda pikir alyşmalara giň orun berildi.

Mälim bolşy ýaly, geçen asyryň 60-njy ýyllaryndan başlap, Merkezi Aziýa sebitinde täze ýerleriň güýçli depgin bilen özleşdirilmegi sebäpli Amyderýanyň we Syrderýanyň Arala guýýan suwy azalyp başlady. Netijede, deňziň meýdany, göwrümi, duzlulygy üýtgedi. Ol iki bölege — Uly we Kiçi Arala bölünip, deňziň kenarlary käbir ýerlerde 100 — 150 kilometre çenli yza çekildi. Aral deňziniň suw aýtymynyň kiçelmegi bilen, häzirki wagtda Aralgum emele geldi. Çöl, esasan, ownuk duz we çäge bölejiklerinden düzülendir. Şol duzuň düzüminde bolsa oba hojalygynda ulanylan zäherli himiki serişdeleriň, dökünleriň hem-de senagat we durmuşda ulanylan hapa suwlaryň getiren zyýanly maddalary, aerozollar görnüşindäki külke jisimler agdyklyk edýär. Häzirki wagtda bu ýerden duzly tozanlar ýel arkaly çar tarapa ýaýraýar. Şol tozan Aralgumdan ýüzlerçe kilometr aralyga ýaýrap, tebigy ekoulgamlardyr öri meýdanlaryna, oba hojalyk ekinlerine, şäherdir obalaryň üstüne ýagýar.

Ekologiýa ýagdaýynyň ýaramazlaşmagy ekinleriň hasyllylygynyň we öri meýdanlarynyň önümliliginiň peselmegine getirdi. Amyderýanyň hem-de Syrderýanyň suwunyň azalmagy, suw joşgunlarynyň bolmazlygy, derýalaryň suw basýan kenarlaryndaky jeňňellikleriň meýdanynyň kiçelmegine, ösümliklerdir haýwanlaryň dürli görnüşleriniň ýitip gitmegine getirýär. Olaryň ýerini ýylgyn ýaly gurakçylyga çydamly çöl ösümlikleri eýeleýär.

Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurdumyzy bagy-bossanlyga öwürmek, tokaý zolaklaryny döretmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Tokaý agaçlary bolsa amatly mikroklimaty döredýär. Sebitiň ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmakda Garagumuň jümmüşinde gurlan «Altyn asyr» Türkmen kölüniň ähmiýeti hem diýseň uludyr. Ol ýere ekerançylykda ulanylan zeý suwlar toplanýar. Munuň özi çöl ekoulgamlarynyň önümliligini ýokarlandyrmakda bahasyna ýetip bolmajak çäredir.

Hormatly Prezidentimiziň BMG-niň Baş Assambleýasynyň mejlislerinde, durnukly ösüş boýunça «Rio+20» sammitinde we beýleki iri halkara forumlarda öňe süren başlangyçlary dünýä bileleşiginiň giň goldawyna eýe boldy. Olaryň hatarynda BMG-niň Araly halas etmek boýunça Ýörite maksatnamasyny işläp taýýarlamak hakynda teklip hem bar. Tutuş adamzady biynjalyk edýän wezipeleri çözmekde daşky gurşawy goramak ulgamynda halkara hyzmatdaşlyk uly orun eýeleýär. Ýurdumyzyň BMG-niň çölleşmä garşy göreşmek, howanyň üýtgemegi, ozon gatlagyny goramak, serhetüsti suwlary, halkara kölleri goramak hem-de peýdalanmak ýaly biologik köpdürlülik hakynda Konwensiýalaryny tassyklamagy, milli we sebit derejelerde ekologiýa maksatnamalarynyňdyr taslamalarynyň amala aşyrylmagy munuň aýdyň subutnamasydyr. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2018-nji hem-de 2019-njy ýyllarda «Birleşen Milletler Guramasy bilen Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň arasynda hyzmatdaşlyk» atly Kararnamalarynyň biragyzdan kabul edilmegi hem bu syýasatyň miwesidir.

Aralýaka sebitde halkyň sagdyn, abadan durmuşyna gönükdirilen çärelere aýratyn ähmiýet berilýär. Hormatly Prezidentimiz 12-nji fewralda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde bu babatda ýene-de birnäçe teklipleri öňe sürüp, geljekde ýurdumyzyň welaýatlarynda täze ylmy-kliniki merkezli hassahanalaryň gurluşygyny göz öňünde tutmagy tabşyrdy. Bu saglygy goraýyş desgalary keselleriň öňüni almak we bejermek üçin giň mümkinçilikleri açyp, Aralyň adam saglygyna edýän ýaramaz täsirini öwrenmäge, okuwlarydyr ylmy we barlaghana işlerini geçirmäge şert döreder. Döwlet Baştutanymyzyň oba hojalyk toplumyny ösdürmek boýunça şu ýylyň 3-nji fewralynda sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçiren iş maslahatynda Aral deňziniň meseleleri boýunça ylmy-amaly işleri geçirmek babatda beren tabşyrygyny ýerine ýetirmek maksady bilen, S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň hem-de Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymlarynyň gatnaşmagynda Daşoguz welaýatynyň Aralýaka zolagyny öwrenmek üçin mart aýynda welaýatyň Saparmyrat Türkmenbaşy etrabyna, onuň çägindäki Bötendag belentligine ekspedisiýa guraldy.

Öňde durýan wezipelerden ugur alnyp, Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymlary-da «Altyn asyr» Türkmen kölüniň akaba suwlaryny ulanyp, duza durnukly ot-iýmlik ekinleri ösdürip ýetişdirmek», «Duza çydamly ösümlikleri (galofitleri) we süýji buýany ösdürip ýetişdirmek arkaly, şorlaşan ýerleri özleşdirmek» hem-de «Zeýkeş suwlaryny ulanmak arkaly, şorlaşan ýerlerde şalyny ösdürip ýetişdirmek» mowzuklary boýunça ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar. Aralyň guramagy netijesinde emele gelýän ýaramaz ýagdaýlary aradan aýyrmak babatda işleri yzygiderli dowam etmek üçin ýurdumyzyň degişli ministrlikleri we pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen bilelikde, Türkmenistanyň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Aral Milli maksatnamasynyň Konsepsiýasy taýýarlanyldy. Onda sebitiň durmuş-ykdysady we ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça milli derejedäki çäreleriň esasy ugurlary kesgitlenildi.

Aral deňziniň suwy çekilip, guran böleginden galýan duzly tozanlar bu sebitde ýaşaýan ilata we ekin meýdanlaryna ýaramaz täsirini ýetirýär. Sebitde gurakçylygyň gaýtalanyp durmagy, toprak-howa şertleriniň agyr bolmagy tebigy çöl we gyrymsy agaçlaryň, otjumak köpýyllyk we birýyllyk ösümlikleriň tohumyndan köpelip ýaýramagyna, boý almagyna päsgelçilik döredýär, çöl ösümliklerine mahsus bolan fenologik ösüşiň yzygiderliliginiň bozulmagyna getirýär. Bu hadysanyň zyýanly täsiri Sarygamyş kölüniň gündogarynda ýerleşýän Bötendag belentliginiň töweregindäki düzlüklerde topragyň şorlaşmagynda, çölleşmek hadysasynyň güýçlenmeginde, biologik köpdürlüligiň azalmagynda has hem ýiti duýulýar.

Şeýle hadysalaryň öňüni almakda tokaý melioratiw çäreleriniň örän netijelidiginden ugur alnyp, Bötendag belentliginiň töwereginde tokaýlaşdyrmak işlerini geçirmek bellenildi. Türkmenistanyň Milli tokaý maksatnamasyna laýyklykda, bu ýerlerde 2013-nji ýyldan bäri 20 müň gektar meýdany tokaýlaşdyrmak boýunça çäreler amala aşyrylýar. Munuň özi ýurdumyzyň Aralýaka sebitinde ekologiýa ýagdaýynyň gowulanmagyna, çölleşme hadysasynyň öňüniň alynmagyna, biodürlüligiň baýlaşmagyna, öri meýdanlarynyň giňelmegine amatly şertleri döredýär. Şunlukda, bu ýerde howa ýagdaýynyň belli bir derejede üýtgemegi netijesinde, oňaýly mikroklimat emele geler we sagdyn daşky gurşaw dörär. Ösümliklerdir haýwanat dünýäsiniň, guşlaryň ýerli we göçýän görnüşleriniň düzümi baýlaşar. Bu bolsa sebitde ekologiýa abadançylygynyň üpjün edilmegine asylly goşantdyr.

Babageldi KURBANOW,

Türkmen oba hojalyk institutynyň oba hojalygynyň meliorasiýasy kafedrasynyň müdiri.

Ýerli çig mal serişdeleriniň rejeli we netijeli ulanylmagy ýurdumyzda-da, onuň çäklerinden daşarda-da uly islegden peýdalanýan himiýa önümleriniň dürli görnüşlerini öndürmäge mümkinçilik berýär. Häzirki wagtda bu pudakda uly möçberli maýa goýum taslamalarynyň birnäçesi amala aşyrylýar. Bu taslamalar oba hojalyk ekinleriniň hasyllylygyny ýokarlandyrmak üçin zerur bolan mineral dökünleriň möçberlerini we görnüşlerini artdyrmaga şert döreder.

Halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş goraglylygyny, azyk howpsuzlygyny gazanmakda oba hojalyk pudagy aýratyn ähmiýete eýedir. Pudagy ylmy esasda ösdürmek hormatly Prezidentimiziň oba hojalygyny özgertmek syýasatynyň özenini emele getirýär. Yssy howa şertlerinde ýer-suw baýlyklaryndan rejeli peýdalanmagyň ýollaryny öwrenmek we oba hojalygyny ylmy esasda ösdürmek häzirki döwrüň esasy talaplarynyň biri hasaplanýar.

Soňky ýyllarda Türkmenistanyň himiýa senagatynyň ösüş strategiýasy ýerli çig mallary has işjeň ulanmaga, ykdysadyýetiň beýleki pudaklarynyň talaplaryny kanagatlandyrmaga, pudagyň eksport mümkinçiliklerini artdyrmaga, oba hojalygynyň durnukly ösüşini gazanmaga gönükdirilendir.

Ýurduň bar bolan çig mal gorlary mineral dökünleriň dürli görnüşlerini içerki bazaryň isleglerini doly kanagatlandyryp biljek derejede öndürmäge, şeýle-de olaryň eksportyny artdyrmaga mümkinçilik berýär. Häzirki wagtda ekinleriň hasyllylygynyň ep-esli ýokarlandyrylmagyna, olaryň zyýanly mör-möjeklere we dürli kesellere garşy çydamlylygyna aýratyn üns berilýär. Tebigy kaliý duzlary önümçilik üçin esasy çig mal bolup durýar. Şeýle duzlaryň ägirt uly gorlary Türkmenistanyň Garlyk, Garabil ýataklarynda ýüze çykaryldy.

Düýpli özgertmeleri başdan geçirýän ýurdumyzyň oba hojalygy üçin niýetlenen ýokary hilli döküniň öndürilişini artdyrmak «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň işiniň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. «Maryazot» önümçilik birleşigi, Tejen we Mary şäherlerindäki karbamid öndürýän zawodlar, Türkmenabadyň azot we fosfor dökünlerini taýýarlaýan himiýa kärhanasy, Garlyk şäherçesindäki kaliý dökünlerini öndürýän dag-magdan toplumy hasyllylygyň artdyrylmagyna ýardam berýän dökünleri uly möçberde öndürýärler.

Hormatly Prezidentimiziň tagallasy netijesinde, innowasion tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan zawodlaryň önümleri dünýä ülňülerine laýyk gelýär we olar bäsdeşlige ukyplydyr. Şeýlelikde, döwletimiziň ykdysady kuwwatynyň berkemegi onuň ösen döwletleriň hataryna goşulmagyna ýardam berer.

Kadyr AMANOW.

S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersiteti.

Aşgabat, 30-njy aprel (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşyna degişli wajyp meseleleriň birnäçesi ara alnyp maslahatlaşyldy, milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklaryny has-da ösdürmäge gönükdirilen resminamalaryň birnäçesiniň taslamalaryna garaldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly mejlisine, ilki bilen, Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Mejlisiniň Başlygy G.Mämmedowany we Türkmenistanyň Milli Geňeşiniň Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary K.Babaýewi göni wideoaragatnaşyga çagyryp, mähriban halkymyzyň gadymdan gelýän däp-dessurlaryny ösdürmek we ýaşlaryň arasynda wagyz etmek boýunça alnyp barylýan işler barada pikir alyşdy.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Özbegistanda “Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi” kitabynyň özbek dilinde neşir edilmeginiň halkymyz üçin uly hormatdygyny belledi. Munuň özi, ilkinji nobatda, iki ýurduň we doganlyk halklaryň arasyndaky dostlukly gatnaşyklary pugtalandyrmak üçin uly ähmiýete eýedir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow özbek halkynyň mähriban halkymyzyň milli däp-dessurlaryna çuňňur hormat-sarpa goýýandygyny we munuň bizi — ähli türkmenistanlylary buýsandyrýandygyny nygtady.

Türkmenistanda özbek halkynyň we Özbegistanda türkmen halkynyň agzybirlikde ýaşap gelýändikleri toý günüňde şatlygyňy paýlaşmak, ýas günüňde hasratyňy çekişmek ýaly asylly ýörelgeleri aýratyn bellenilmäge mynasypdyr. Hut şunuň özi hem iki halkyň özara ynanyşmaga we hormat goýmaga daýanýan gatnaşyklaryna güwä geçýär.

Milli Liderimiz ýaşlarda belent ynsanperwerlik duýgularyny terbiýelemegiň zerurdygyny belläp, şol duýgulary nesilden-nesle geçirip, wagyz etmegiň wajypdygyny nygtady.

Döwlet Baştutanymyz goňşy ýurtlaryň ýaşlarynyň arasynda ruhy-ahlak esaslarynyň many-mazmunyny düşündirmek boýunça birnäçe teklipleri aýdyp, milli däp-dessurlarymyzyň täze many-mazmun bilen yzygiderli baýlaşdyrylyp durulmalydygyny belledi.

Soňra geçirilen Hökümetiň mejlisiniň barşynda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow, ilki bilen, Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary G.Müşşikowy göni aragatnaşyga çagyrdy. Wise-premýer gözegçilik edýän düzümleriniň alyp barýan işleri, býujet-salgyt ulgamynyň işini halkara tejribelere laýyklykda kämilleşdirmek, maliýe hasabatlylygynyň milli we halkara standartlaryny ýurdumyzda ornaşdyrmak hem-de salgytlardyr hökmany tölegler boýunça kanunçylyk namalaryny döwrebaplaşdyrmakda yzygiderli durmuşa geçirilýän işler barada hasabat berdi.

Şunuň bilen baglylykda, wise-premýer hereket edýän kadalaşdyryjy hukuk namalaryny, hususan-da, “Buhgalterçilik hasaba alnyşy we maliýe hasabatlylygy hakynda” Türkmenistanyň Kanunyny hem-de Türkmenistanyň Prezidentiniň 2012-nji ýylyň 10-njy fewralyndaky degişli Kararyny seljermegiň we olary amala aşyrmagyň netijeleri barada habar berdi. Geçirilen işleriň jemleri boýunça milli Liderimiziň garamagyna Türkmenistanyň Salgyt kodeksine goşmaçalary we üýtgetmeleri girizmek hakynda teklip hödürlenildi.

Salgyt maksatlary üçin esasy serişdelere hasaplanýan ulanyş tutumlarynyň anyk möçberleriniň bellenilmegi edara-kärhanalarda çykdajylaryň we peýdanyň ýoýulmazlygyna, şunuň bilen birlikde, salgyt özeniniň artmagyna mümkinçilikleri döreder.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, döwrüň talaplaryna hem-de umumy kabul edilen halkara standartlara kybap gelýän hukuk binýadynyň türkmen ykdysadyýetinde oňyn görkezijileri gazanmagyň esasy şertidigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, maliýe ulgamynyň, salgyt-býujet we nyrh strategiýasynyň ösüşini düzgünleşdirýän kanunçylygyň kämilleşdirilmegine uly üns berilýär.

Döwrebap ulgamy döretmäge gönükdirilen salgyt syýasaty milli baýlyklarymyzy toplamagy we netijeli ulanmagy höweslendirmäge gönükdirilendir diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi. Şunuň bilen baglylykda, soňky birnäçe ýylyň dowamynda ýurdumyzda ykdysady konsepsiýanyň guraly hökmünde salgyt salmagyň orny ep-esli giňeldi. Munuň özi öňdebaryjy tejribäni we halkara ölçegleri nazara almak bilen, kadalaşdyryjy hukuk namalaryny yzygiderli kämilleşdirmegi talap edýär.

Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow degişli düzümler bilen bu ugurda bilelikde işleri dowam etmegiň möhümdigine ünsi çekip, wise-premýere birnäçe anyk görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Abdrahmanow gözegçilik edýän ulgamynda işleriň ýagdaýy, ýurdumyzyň nebitgaz senagatyny ösdürmegiň 2030-njy ýyla çenli döwür üçin maksatnamasyny amala aşyrmagyň barşy barada hasabat berdi.

Hasabatyň çäklerinde Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň kuwwatlylygyny doly ulanmak arkaly nebiti gaýtadan işlemegiň möçberini artdyrmak, toplum tarapyndan daşary ýurt kompaniýalaryndan çig nebiti satyn alyp, gaýtadan işlemek we daşarky bazarlara ibermek bilen bagly meseleleriň birnäçesi beýan edildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, Türkmenistanyň energetika strategiýasyny durmuşa geçirmegiň esasy ugurlaryna ünsi çekdi. Bu strategiýa öňdebaryjy innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmagyň esasynda ýurdumyzyň nebitgaz pudagyny ösdürmäge we döwrebaplaşdyrmaga, ygtybarly daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmäge gönükdirilendir.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, ilkinji nobatda, pudagyň edara-kärhanalarynyň önümçilik meýilnamalaryny gyşarnyksyz ýerine ýetirmegine, maliýe-ykdysady görkezijileriniň okgunly ösüşiniň hem-de önümleriň ýokary düşewüntliliginiň üpjün edilmegine üns bermek zerurdyr.

Döwlet Baştutanymyz bu ugurda öňde goýlan ähli wezipeleri çözmäge oýlanyşykly, toplumlaýyn çemeleşmegiň möhümdigini belläp, bu babatda wise-premýere degişli tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ş.Durdylyýew ýurdumyzyň energiýa ulgamynyň kuwwatlyklaryny artdyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda içerki sarp edijileriň elektrik energiýasy bilen üpjünçiligini gowulandyrmak hem-de türkmen elektrik energiýasynyň daşary ýurtlara iberilýän mukdaryny yzygiderli artdyrmak boýunça uly işler alnyp barylýar.

Döwletimizde gaz turbinaly elektrik beketleriniň gurulmagy ýurdumyzyň energoulgamynyň bellenen kuwwatyny artdyrmaga, sarp edijileriniň elektrik üpjünçiliginiň hilini düýpgöter gowulandyrmaga, daşary ýurtlara, şol sanda Owganystan Yslam Respublikasyna iberilýän elektrik energiýasynyň mukdaryny we ugurlaryny köpeltmäge mümkinçilik berer.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň elektrik energetikasy pudagynyň kuwwatyny artdyrmak, içerki sarp edijileriň elektrik energiýasy bilen ygtybarly we bökdençsiz üpjün edilmegini gazanmak hem-de öndürilýän elektrik energiýasynyň eksportynyň mukdaryny artdyrmak boýunça amala aşyrylýan işleriň örän wajypdygyny nygtady.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow elektrik energetikasy pudagynyň düzümini giňeltmegiň we döwrebaplaşdyrmagyň tutuş ýurdumyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösdürilmegi babatda göz öňünde tutulan meýilnamalaryň we maksatnamalaryň ählisiniň üstünlikli durmuşa geçirilmegine ýardam etjekdigini belläp, wise-premýere bu ugurda alnyp barylýan işleriň berk gözegçilikde saklanylmagyny üpjün etmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary E.Orazgeldiýew ýurdumyzda azyk üpjünçiligini pugtalandyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna şu ýyl gant şugundyrynyň 224 müň tonnasyny öndürmek boýunça kararyň taslamasy hödürlenildi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistanyň Oba hojalyk we daşky gurşawy goramak ministrligi tarapyndan gant şugundyryny öndürijiler bilen bellenilen tertipde şertnamalaryň baglaşylmagyny hem-de hasylyň şertnamalaýyn nyrhlardan satyn alynmagyny, daýhanlary gant şugundyrynyň ýokary hilli tohumlary, suwaryş suwy we dökünler bilen üpjün etmek, onuň ekiljek ýerlerini ekişe taýýarlamak boýunça möwsümleýin işleri bellenilen möhletlerde geçirmek meýilleşdirilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, halkymyzy özümizde öndürilen dürli oba hojalyk önümleri bilen üpjün etmegiň obasenagat toplumynyň esasy wezipeleriniň biridigini belledi. Döwlet Baştutanymyz wise-premýere ýazky ekin işlerinde, ozaly bilen, bugdaýa ideg etmekde, gowaça ekişini ýokary hilli we öz wagtynda geçirmekde, galla oragyna taýýarlyk görmekde agrotehnikanyň kadalarynyň berk berjaý edilmegi babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Ekerançylykda zerur agrotehniki kadalaryň berjaý edilmegine, suw serişdeleriniň rejeli peýdalanylmagyna, tehnikalaryň netijeli ulanylmagyna gözegçilik etmegiň täsirli ulgamyny ýola goýmak meseleleri babatda anyk görkezmeler berildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow «Türkmenistanda 2021-nji ýylda gant şugundyryny öndürmek hakynda» Karara gol çekip, ony sanly ulgam arkaly wise-premýere iberdi hem-de bu babatda degişli görkezmeleri berdi.

Soňra wise-premýer ýurdumyzda suw üpjünçiligini gowulandyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat bermek bilen, “Düýeboýun” suw howdanynyň Soltan Sanjar bendini berkitmek boýunça işlere degişli Buýrugyň taslamasyny döwlet Baştutanymyzyň garamagyna hödürledi. Şeýle hem Türkmenistanyň Suw hojalygy baradaky döwlet komitetiniň başlygy G.Baýjanowa “Türkmenistanyň Hökümeti bilen Özbegistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasyndaky ýerden muzdly peýdalanmak hakyndaky Ylalaşyga” Goşmaça Ylalaşyga türkmen tarapyndan gol çekmäge ygtyýar bermek hakyndaky Buýrugyň taslamasy hödürlenildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, halkymyzyň “Suw damjasy — altyn dänesi” diýen parasatly jümlesinden ugur alyp, ýurdumyzda azyk bolçulygyny döretmegiň gözbaşy bolan, ekerançylykdan bol hasyl almagyň girewi hasaplanýan suwdan rejeli peýdalanmagyň möhümdigine hem-de oba hojalygyna suw tygşytlaýjy döwrebap tehnologiýalary işjeň ornaşdyrmagyň wajypdygyna ünsi çekdi.

Milli Liderimiz hödürlenen resminamalary makullap, olara gol çekdi hem-de sanly ulgam arkaly wise-premýere iberip, bu resminamalardan gelip çykýan wezipeleriň ýerine ýetirilişine berk gözegçilik etmek barada görkezmeleri berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary B.Öwezow demir ýol ulaglary pudagynda edilýän hyzmatlary sanly ulgama geçirmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Wise-premýer “Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyny” durmuşa geçirmek maksady bilen, “Türkmendemirýollary” agentligi tarapyndan ýolagçylara edilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak üçin “elektron petekler” programma üpjünçiliginiň işe girizilendigini, munuň bolsa internet saýtynyň ýa-da mobil goşundysynyň üsti bilen petekleriň satuwyny nagt däl hasaplaşyk arkaly guramaga mümkinçilik berýändigini habar berdi.

Ýurdumyzyň demirýol ulaglary pudagynyň ulag-logistika düzümini döwrebaplaşdyrmak, pudagyň işinde elektron hyzmatlaryň sanyny artdyrmak maksady bilen, ýükleri daşamak işlerini sanly ulgam arkaly dolandyrmak üçin täze, döwrebap programma üpjünçiliginiň taslamasy işlenilip taýýarlanyldy we onuň synag işleri geçirildi.

Demir ýollaryň ýük gatnawlaryndan peýdalanýan müşderiler hem-de Türkmenistanyň çäklerinde eksport-import söwda gatnaşyklaryny we üstaşyr ýükleriň daşalmagyny guraýan kärhanalar onlaýn usulda, “şahsy otaglaryň” üsti bilen, dünýäniň islendik künjeginden ýüztutma arzalaryny berip bilerler.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, häzir ýurdumyzda halk hojalygynyň ähli toplumlaryny, şol sanda ulag ulgamyny sanlylaşdyrmak boýunça maksatlaýyn işleriň alnyp barylýandygyny, munuň bolsa pudagyň işlerini döwrüň talabyna laýyklykda döwrebaplaşdyrmakda aýratyn ähmiýete eýedigini nygtady.

Ýurdumyzyň ulag-üstaşyr geçirmek mümkinçiliklerini ösdürmek üçin demir ýol düzüminiň häzirki zaman desgalarynyň kuwwatyny doly derejede peýdalanmak hem-de demir ýollar arkaly ýük daşalyşynyň mukdarynyň mundan beýläk-de artdyrylmagyny gazanmak zerurdyr.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz kanunçylyk namalarynyň birnäçesine hem-de döwlet edaralarynyň işiniň tertibine degişli üýtgeşmeleri girizmegiň zerurdygyny nygtady. Şolar öz nobatynda, ýük daşamak ulgamynda işleriň sanly ulgam arkaly dolandyrylmagyna üýtgedilmegine taýýar bolmalydyr.

Demir ýol ulaglary arkaly gatnawlary artdyrmak we hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak maksady bilen, internet hyzmatlaryny giňden ornaşdyrmak boýunça işleri dowam etmek zerurdyr. Şunuň bilen baglylykda, “Türkmendemirýollary” agentliginiň işlerine ünsi çekip hem-de hödürlenen programma üpjünçiliginiň taslamasy bilen tanşyp, döwlet Baştutanymyz birnäçe tekliplerini aýtdy we bu ugurda alnyp barylýan işleri dowam etmegi tabşyrdy.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary Ç.Gylyjow hususy önüm öndürijilere goldaw bermek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Wise-premýeriň habar berşi ýaly, döwlet Baştutanymyzyň yzygiderli goldaw bermegi netijesinde, ýurdumyzda Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň önümçilik desgalarynyň sany barha artýar.

Diýarymyzyň telekeçileri towuk etini we ýumurtga, süýji-köke, et hem-de şöhlat önümlerini, şireli içgileri, ösümlik ýagyny, çörek, gök-bakja, süýt we beýleki azyk önümleri öndürýärler hem-de içerki bazary doly üpjün edýärler. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň garamagyna bu ugurda alnyp barylýan işleriň netijeliligini ýokarlandyrmak barada birnäçe teklipler hödürlenildi.

Milli Liderimiz hasabaty diňläp, wise-premýerler Ç.Gylyjowa we G.Müşşikowa halkyň sarp edýän harytlarynyň öndürilişini artdyrmak, özümiziň öndürip biljek harytlarymyzyň daşary ýurtlardan getirilişini azaltmak boýunça işleri dowam etmegi tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz Dokma senagaty ministrliginiň işi bilen baglylykda, döwrebap, ýylyň dürli möwsümlerine laýyk gelýän aýakgaplary hem-de egin-eşikleri öndürmek maksady bilen, alyjylaryň isleglerini içgin öwrenmegiň zerurdygyna ünsi çekdi.

Ýurdumyzyň telekeçilik ulgamyny ösdürmegi höweslendirmek maksady bilen, ykdysadyýetiň hususy pudagyna döwlet goldawyny bermek boýunça teklipler taýýarlanylmalydyr. Kiçi we orta telekeçilige maliýe hem-de maddy-enjamlaýyn taýdan kömek berilmelidir diýip, döwlet Baştutanymyz munuň ýurdumyzyň eksport kuwwatyny hem, ilatymyzyň hal-ýagdaýyny hem ýokarlandyrmaga mümkinçilik berjekdigini belledi.

Bu çäreler, ilki bilen, telekeçileriň we raýatlaryň işewürligini höweslendirmek arkaly bar bolan iş ýerlerini saklap galmaga we täze iş orunlaryny döretmäge gönükdirilmelidir.

Hormatly Prezidentimiz dünýä ykdysadyýetinde emele gelen ýagdaýlar bilen baglylykda, azyk harytlarynyň özümizde öndürilişini artdyrmagyň dowam etdirilmelidigini, içerki bazarlarymyzyň azyk önümleri hem-de, ilkinji nobatda, zerur bolan harytlar bilen üpjünçiliginiň gowulandyrmalydygyny aýdyp, wise-premýerler Ç.Gylyjowa we E.Orazgeldiýewe degişli görkezmeleri berdi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz ýurdumyzyň bazarlarynda azyk bolçulygyny döretmek boýunça zerur işleriň geçirilmeginiň berk gözegçilikde saklanylmalydygyny aýtdy.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz ilata edilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak hem-de görnüşlerini giňeltmek arkaly, pudaga sanly ulgamy ornaşdyrmak bilen, ähli ýerde elektron söwda we alyjylara harytlary eltip bermek işiniň ýola goýulmalydygyna ünsi çekip, wise-premýerler Ç.Gylyjowa we B.Öwezowa birnäçe tabşyryklary berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Mämmedowa şu ýylyň maý aýynda geçiriljek esasy çäreleriň we medeni-durmuş maksatly binalary açyp, ulanmaga bermegiň tertibi barada hasabat berdi.

Döwletimiziň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygy, 2021-nji ýylyň “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” diýlip yglan edilmegi, Aşgabadyň 140 ýyllygy mynasybetli medeni çäreleriň ençemesi guralar. Maý aýynyň dowamynda 1941 — 1945-nji ýyllaryň Beýik Watançylyk urşunda Ýeňiş güni, Türkmenistanyň Konstitusiýasynyň we Döwlet baýdagynyň güni, Türkmen halysynyň baýramy, Aşgabat şäheriniň güni mynasybetli dürli konsertleri, “tegelek stoluň” başyndaky söhbetdeşlikleri, sergileri, döredijilik duşuşyklaryny, şygryýet çeper okaýyşlaryny hem-de wagyz-nesihat çärelerini geçirmek meýilleşdirilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, meýilleşdirilen çäreleriň ählisiniň ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilmegini üpjün etmegi tabşyrdy. Şol çäreleriň her biri Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň dabaralaryna mahsus derejede milli däplere laýyklykda, hakyky türkmen toýy görnüşinde giňden hem-de ruhubelentlik bilen guralmalydyr.

Döwlet Baştutanymyz Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygyna we Aşgabadyň 140 ýyllygyna hem-de maý aýynda bellenilýän döwlet baýramçylyklaryna ykjam taýýarlyk görmegiň zerurdygyny nygtady. Möhüm taryhy wakalara we senelere bagyşlanan çäreleriň ählisi ýokary guramaçylyk derejesinde geçirilip, Türkmen döwletiniň amala aşyrýan, umumadamzat ynsanperwerlik ýörelgelerine esaslanýan parahatçylyk döredijilikli syýasatynyň many-mazmunyny beýan etmelidir diýip, milli Liderimiz nygtady we bu babatda wise-premýere anyk görkezmeleri berdi.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary M.Geldinyýazow gözegçilik edýän ulgamynda ýerine ýetirilýän işler barada hasabat berip, döwlet Baştutanymyzyň garamagyna ýurdumyzyň käbir ýokary okuw mekdeplerini hojalyk hasaplaşygyna geçirmek baradaky teklibi hödürledi.

Döwlet Baştutanymyzyň tölegli esasda okadylýan ýokary okuw mekdepleriniň maliýe-ykdysady ýagdaýyny mundan beýläk-de gowulandyrmak, bilim ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy has-da ösdürmek we giňeltmek üçin, olary doly hojalyk hasaplaşygyna tapgyrlaýyn geçirmek barada beren tabşyrygyna laýyklykda, şeýle hem ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerini 2024-nji ýyla çenli halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň sanawyna goşmak boýunça geçirilmeli çäreleriň meýilnamasyny ýerine ýetirmek maksady bilen, Bilim hem-de Maliýe we ykdysadyýet ministrlikleri tarapyndan degişli işleriň geçirilýändigi bellenildi.

Milli ykdysadyýetiň dürli pudaklaryna ylmyň gazananlaryny ornaşdyrmak, innowasion täzelikleri girizmek we dürli tejribeleriň esasynda ylmy-barlag işlerini ýerine ýetirmek bilen baglanyşykly amala aşyrylýan işler bilim ulgamynda täze mümkinçilikleri döredýär.

Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna 2021-2022-nji okuw ýylyndan başlap, Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetini, Telekommunikasiýalar we informatika institutyny doly hojalyk hasaplaşygyna geçirmek baradaky teklip hödürlenildi. Şeýle hem dürli ulgamlara, şol sanda saglygy goraýyş ulgamyna täze, zerur hünärleri girizmek boýunça alnyp barylýan işler barada hem hasabat berildi.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, ylym-bilim işini ösdürmek hem-de işjeňleşdirmek, döwrebap işläp taýýarlamalary we innowasion tehnologiýalary tejribä ornaşdyrmak, ählumumy bähbitlere laýyklykda, giň halkara hyzmatdaşlygy ýola goýmak maksady bilen, milli bilim ulgamyny kämilleşdirmegiň wajypdygyny nygtady.

Milli Liderimiz bilimli, ýokary derejede aň-paýhasly hem-de hemmetaraplaýyn ösen, giň gözýetimli ýaş nesli terbiýelemegiň döwlet ösüşiniň esasy wezipeleriniň biridigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, ýaş türkmenistanlylara mümkinçiliklerini has doly açyp görkezmekleri üçin ähli şertler döredilmelidir.

Döwlet Baştutanymyz ýokarda aýdylanlary jemläp, wise-premýere birnäçe anyk tabşyryklary berdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, daşary işler ministri R.Meredow Türkmenistanyň ekologiýa diplomatiýasyny durmuşa geçirmegiň meseleleri barada hasabat berdi.

Şunuň bilen baglylykda, howanyň üýtgemegi, daşky gurşawy goramak, tebigy serişdelerden rejeli peýdalanmak, ekologiýa howpsuzlygy ýaly ulgamlarda dünýäniň ýurtlary hem-de halkara guramalar bilen netijeli hyzmatdaşlygy giňeltmegiň Bitarap Watanymyzyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigi bellenildi. Milli Liderimiziň baştutanlygynda bu ugurda giň gerimli işler yzygiderli geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiziň bu ulgamda öňde goýlan möhüm wezipeleri çözmäge ýardam etmäge gönükdirilen oňyn başlangyçlary dünýä bileleşiginiň giň goldawyna mynasyp bolýar. Olary durmuşa geçirmek bilen baglylykda, sebit we ählumumy derejelerde degişli işler amala aşyrylýar.

Häzirki wagtda Türkmenistan ekologiýa ugry boýunça halkara konwensiýalaryň we köptaraplaýyn resminamalaryň 23-siniň agzasy bolup durýar.

Sebitiň daşky gurşawyny goramak babatda alnyp barylýan işleriň çäklerinde Hazaryň tebigy baýlyklaryny gorap saklamak, şol sanda täze Hazar ekologiýa maksatnamasyny (HEM) döretmek boýunça ýurdumyz tarapyndan anyk çäreler görülýär.

Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň (AHHG) çäklerinde hem toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Türkmenistan 2017 — 2019-njy ýyllarda bu gaznada üstünlikli başlyklyk etdi. Şunda AHHG-ny esaslandyryjy döwletleriň Baştutanlarynyň sammiti möhüm waka boldy.

Bu sammit hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde 2018-nji ýylyň 29-njy awgustynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirildi.

Türkmenistanyň başlangyjy boýunça, 2018-nji ýylyň 12-nji aprelinde hem-de 2019-njy ýylyň 28-nji maýynda BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan «Birleşen Milletler Guramasynyň we Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň arasyndaky hyzmatdaşlyk» atly Kararnamalar biragyzdan kabul edildi.

Sebit derejesinde ekologiýa diplomatiýasyny durmuşa geçirmek maksady bilen, ýurdumyz ugurdaş halkara guramalar bilen netijeli hyzmatdaşlyk edýär. Häzirki wagtda Türkmenistanda döwlet tebigy goraghanalarynyň 9-sy hem-de döwlet tebigy çäkli goraghanalarynyň 16-sy hereket edýär.

Şeýle hem milli Liderimiziň başlangyjy boýunça we baştutanlygynda “Altyn köl” zolagynyň ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmak boýunça giň gerimli çäreleriň görülýändigi bellenildi. Bu ugurda amala aşyrylýan işler Türkmenistanyň 2008-nji ýylda goşulan Suwda ýüzýän guşlaryň ýaşaýan ýerleri hökmünde goralýan halkara ähmiýetli suwly-batgalyk ýerler baradaky Konwensiýasynyň, ýagny 1971-nji ýylda kabul edilen Ramsar Konwensiýasynyň esasy wezipelerini çözmek üçin möhümdir. Hazar deňziniň Türkmenbaşy aýlagy bu Konwensiýada görkezilen tebigy ýerleriň Sanawyna girýär. Şunuň bilen baglylykda, “Altyn köli” hem ýokarda agzalan sanawa girizmek boýunça degişli işleri geçirmek teklip edilýär. Bu mesele ýurdumyzyň Daşky gurşawy goramak meseleleri boýunça Pudagara toparynyň şu ýylyň 28-nji aprelinde geçirilen mejlisinde ara alnyp maslahatlaşyldy.

Hasabatyň çäklerinde wise-premýer, daşary işler ministri döwlet Baştutanymyzyň garamagyna “Türkmenistanyň halkara guramalar bilen hyzmatdaşlyk etmek boýunça 2021 — 2023-nji ýyllar üçin Meýilnamasyny tassyklamak hakyndaky” Kararyň taslamasyny hem hödürledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, ekologiýa diplomatiýasynyň Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegiň, adamlaryň abadançylygynyň we ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmagyň möhüm şerti hökmünde tebigaty goramak ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak ugrunda çykyş edýän Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini belledi.

Ýurdumyz bu ulgamda öňde durýan wajyp wezipeleriň sazlaşykly çözgütlerini işläp taýýarlamakda işjeň orny eýelemek bilen, netijeli sebit we halkara gatnaşyklary, şol sanda BMG-niň hem-de onuň ýöriteleşdirilen edaralarynyň, beýleki abraýly ugurdaş düzümleriň çäklerinde hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen anyk başlangyçlary öňe sürýär.

Ekologiýa meselesi Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek strategiýasynyň möhüm ugrudyr. Onda tebigata aýawly garamaga hem-de onuň baýlyklaryny rejeli ulanmaga aýratyn ähmiýet berilýär diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy.

“Ýaşyl” we serişdeleri tygşytlaýjy tehnologiýalary netijeli ornaşdyrmak dürli pudaklarda giň gerimli milli özgertmeler maksatnamalaryny, düzümleýin taslamalary işläp taýýarlamakda we durmuşa geçirmekde möhüm talap bolup durýar.

Ýurdumyzda ählihalk bag ekmek dabaralary yzygiderli geçirilýär. Şonuň netijesinde, paýtagtymyzda hem-de welaýatlarda seýilgähleriň we seýilbaglaryň sany barha artýar, tokaý zolaklarynyň meýdanlary giňelýär. Munuň özi bolsa ekologiýa abadançylygyny üpjün etmäge ýardam berýär. Hazaryň täsin ekologiýa ulgamyny hem-de biologik köpdürlüligini aýawly saklamaga, onuň baý serişdelerini rejeli ulanmaga, Aral meselelerine uly üns berilýär.

Ýurdumyz BMG-niň tebigaty goramak babatda esasy konwensiýalarynyň birnäçesini tassyklap, öz üstüne alan borçnamalaryny ýerine ýetirmäge örän jogapkärli çemeleşýär diýip, milli Liderimiz nygtady. Şu maksat bilen, degişli kadalaşdyryjy hukuk binýady yzygiderli kämilleşdirilýär.

Soňky ýyllaryň dowamynda kabul edilen BMG-niň möhüm resminamalaryndan gelip çykýan borçnamalary nazara almak bilen, 2019-njy ýylda Howanyň üýtgemegi boýunça milli strategiýanyň rejelenen görnüşi tassyklanyldy. Bu resminama ýurdumyzyň dünýä bileleşiginiň adamzadyň geljegi bilen gönüden-göni bagly meseleleri çözmek boýunça tagallalaryny utgaşdyrmaga anyk goşandy boldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýdylanlary jemläp, beýan edilen teklibi makullady we halkara giňişlikde ýurdumyzyň ekologiýa başlangyçlaryny ilerletmek boýunça işleri yzygiderli dowam etmegi tabşyrdy.

Döwlet Baştutanymyz “Türkmenistanyň halkara guramalar bilen hyzmatdaşlyk etmek boýunça 2021 — 2023-nji ýyllar üçin Meýilnamasyny tassyklamak hakynda” Karara gol çekip, ony wise-premýere, daşary işler ministrine sanly ulgam arkaly iberdi we bu Meýilnamanyň ýerine ýetirilişine berk gözegçiligi üpjün etmegi tabşyrdy.

Hökümetiň mejlisinde döwlet durmuşyna degişli başga-da birnäçe möhüm meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ministrler Kabinetiniň sanly ulgam arkaly mejlisini jemläp, oňa gatnaşanlaryň ählisine berk jan saglygyny, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.

Aşgabat, 30-njy aprel (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bilen Bahreýniň Patyşasy Hamad bin Isa Al Halifanyň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy.

Söhbetdeşligiň başynda dostlukly ýurduň Baştutany döwlet Baştutanymyza kakasy Mälikguly Berdimuhamedowyň aradan çykandygy zerarly, çuňňur gynanç bildirip, tüýs ýürekden duýgudaşlyk sözlerini ýene-de bir gezek beýan etdi hem-de şu agyr günlerde milli Liderimize, maşgala agzalaryna güýç-kuwwat we durnuklylyk arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow duýgudaşlyk sözleri we hoşniýetli arzuwlary üçin Bahreýniň Patyşasyna minnetdarlyk bildirip, agyr ýitgi zerarly, şu kyn günlerde ýakyn dostuň bildirýän uly goldawynyň möhümdigini belledi.

Söhbetdeşler telefon arkaly gürrüňdeşligiň dowamynda özara bähbitlilik we uzak möhletleýinlik esasynda ýola goýulýan türkmen-bahreýn hyzmatdaşlygynyň wajyp meselelerini ara alyp maslahatlaşdylar. Taraplar döwletara gatnaşyklaryň häzirki derejesine kanagatlanma bildirip, ähli ugurlar boýunça netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de berkitmäge taýýardyklaryny tassykladylar.

Iki dostlukly ýurduň Liderleri pursatdan peýdalanyp, bütin musulman dünýäsi üçin mukaddes bolan Oraza aýy mynasybetli ýene-de bir gezek birek-birege gutlaglaryny we iň oňat arzuwlaryny aýtdylar.

Söhbetdeşligiň ahyrynda Türkmenistanyň Baştutany goldaw beriji mähirli sözleri üçin Patyşa Hamad bin Isa Al Halifa ýene-de bir gezek minnetdarlyk bildirip, berk jan saglygyny, abadançylyk hem-de uly üstünlikleri, Bahreýniň halkyna bolsa parahatçylyk we gülläp ösüş arzuw etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň “Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi” kitabynyň özbek dilinde çapdan çykmagy Türkmenistan bilen Özbegistan Respublikasynyň arasyndaky däp bolan dost-doganlyk gatnaşyklarynyň täze alamaty boldy. Bu neşir iki goňşy halky birleşdirýän, asyrlaryň dowamynda taryhy we medeni taýdan ýola goýlan özara hoşniýetli erke esaslanan netijeli döwletara gatnaşyklaryň özboluşly nyşanyna öwrüldi.

Häzirki döwürde türkmen-özbek hyzmatdaşlygy giň gerimli ugurlary özünde jemläp, many taýdan has-da baýlaşdy. Şunda Türkmenistanyň we Özbegistanyň Prezidentleriniň arasynda emele gelen ikitaraplaýyn tagallalara we şahsy ynanyşmak gatnaşyklaryna aýratyn orun degişlidir.

Dostlugy pugtalandyrmagyň, ýurtlaryň we halklaryň arasynda özara düşünişmegiň, hormat goýmagyň, umumy abadançylygyň hem-de gülläp ösüşiň maksatlaryna kybap gelýän doly derejeli hyzmatdaşlyk üçin has oňaýly şertleri kemala getirmekde ynsanperwer gatnaşyklara möhüm orun degişlidir.

Türkmenleriň milli däp-dessurlaryndaky belent ynsanperwer umumadamzat ýörelgeleri hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň köptaraply edebi döredijiliginde beýanyny tapýar. Döwlet Baştutanymyzyň dünýäniň dürli dillerine terjime edilen eserleri halkara jemgyýetçilikde örän uly gyzyklanma döredýär.

Bu gün birnäçe ýüzýyllyklar ozal bolşy ýaly, türkmen we özbek halklary ruhy-ahlak gymmatlyklarynyň hem-de özara doganlyk goldawyny bermek däpleriniň umumylygyna, ata-babalaryň parasatly wesýetlerine ygrarlydygyny görkezýärler.

Munuň şeýledigine hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň 29-njy aprelde, mukaddes Oraza aýynda Gypjakdaky Türkmenistanyň Baş metjidinde beren agzaçar sadakasyna Prezident Şawkat Mirziýoýewiň ýolbaşçylygyndaky Özbegistan Respublikasynyň wekiliýetiniň gatnaşmagy şaýatlyk etdi. Bu sadaka milli Liderimiziň çuňňur hormatlanylýan kakasynyň aradan çykmagynyň ýedisinden soň birinji anna agşamy sadakasy boldy.

Ikitaraplaýyn medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyk baradaky gürrüňi dowam edip, häzir onuň döredijilik intelligensiýasynyň wekilleriniň yzygiderli gatnaşyklarynda, dürli çäreleriň, özara Medeniýet günleriniň geçirilmeginde ýüze çykýandygyny bellemek gerek. Şonuň bilen birlikde, däp bolan bilim we ylym gatnaşyklary ösdürilýär, beýik türkmen we özbek alymlarynyň, akyldarlarynyň, şahyrlarynyň mirasyny öwrenmek hem-de wagyz etmek boýunça bilelikdäki işler alnyp barylýar.

Täze neşiriň çapdan çykmagy ýyl-ýyldan berkeýän türkmen-özbek hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklarynyň taryhynda ähmiýetli waka, Türkmenistanyň Baştutanyna goýulýan çuňňur hormat, täze taryhy eýýamda döwletara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine milli Liderimiziň goşýan uly goşandynyň ykrar edilmegi bolup durýar.

(TDH).

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň bank ulgamyna sanly tehnologiýalaryň işjeň ornaşdyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. Milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýalaşdyryp ösdürmekde, ilatyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmakda bank hyzmatlarynyň hiline wajyp orun degişlidir.

Ykdysadyýeti sanly ulgam arkaly ösdürmekde söwda, ykdysady, maliýe, bank ulgamlary we döwlet dolandyryşy aýratyn orny eýeleýär. Ýurdumyzyň ykdysady syýasatynyň kemala gelmeginde we ykdysady maksatnamalaryň durmuşa geçirilmeginde bank hyzmatlarynyň häzirki zaman tehnologiýalar arkaly ýerine ýetirilmegi möhüm ugurlaryň biridir. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda, sanly bank hyzmatlary durmuşymyza giňden ornaşýar. Ýurdumyzyň ähli künjeklerinde karz edaralary tarapyndan nagt däl hasaplaşyklar boýunça edilýän hyzmatlaryň ýaýrawyny giňeltmek we hilini has-da ýokarlandyrmak ugrunda degişli işler dowam etdirilýär. Bu işleriň netijesinde geçirilýän amallaryň jeminde nagt däl hasaplaşyklaryň paýy barha artýar.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň bank ulgamynda döwrebap, sanly tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy, ilatymyza ýokary hilli bank hyzmatlaryny hödürlemäge, hasaplaşyklary gysga wagtda, tiz we amatly usulda geçirmäge, nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini has-da giňeltmäge amatly mümkinçilik döredýär. Bank ulgamynda milli pul birliginiň hümmetini durnukly saklamagyň esasy ugurlarynyň biri hem ykdysadyýetde pul serişdeleriniň üpjün edilişiniň düzümini kämilleşdirmek bilen, nagt pullaryň paýyny tapgyrlaýyn azaltmak bolup durýar. Nagt däl hasaplaşyklar kagyz pullary çykarmak, saklamak, daşamak, nagt pullar bilen hasaplaşylanda geçirmeli bolýan köp möçberdäki puly gaýtadan sanamak üçin goşmaça harajatlar görnüşindäki dolanyşyk çykdajylaryny azaltmaga, şol bir wagtyň özünde-de, töleg dolanyşygyny we tölegleriň amala aşyrylyşyny çaltlandyrmaga mümkinçilik berýär.

Hormatly Prezidentimiziň «Döwlet adam üçindir!» diýen baş ýörelgäniň durmuşa geçirilmegi netijesinde karz edaralary tarapyndan hödürlenýän hyzmatlaryň hatarynda kämil we döwrebap tehnologiýalaryň orny barha ýokarlanýar. Häzirki wagtda bank kartlary arkaly töleg terminallarynyň üsti bilen geçirilýän tölegleriň köpsanly görnüşlerini ýerine ýetirmek üçin giň mümkinçilikler döredildi. Şolardan söwda we hyzmat ediş nokatlaryndaky hasaplaşyklary, «Aşgabat şäher telefon ulgamy» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň hödürleýän internet, öý telefon we IP-TV hyzmatlary, ýaşaýyş jaýlary, saglygy goraýyş we ätiýaçlandyryş, raýatlaryň peýdalanan elektrik energiýasy, agyz suwy, jemagat hyzmatlary üçin tölegleri, ýokary okuw we orta hünär mekdepleriniň okuw töleglerini tölemek, karzyň esasy bergisini, oňa hasaplanan göterimleri gaýtarmak we beýleki dürli görnüşli hyzmatlary görkezmek bolar.

Hormatly Prezidentimiziň tabşyryklaryndan ugur alyp, raýatlarymyza amatly mümkinçilikleri döretmek maksady bilen amala aşyrylýan işleriň çäklerinde bank kartlary arkaly hakyky wagt tertibinde hasaplaşyklary geçirmek üçin «Internet-bank» we «Mobil-bank» ulgamlary hem hereket edýär. Her bir raýat degişli karz edarasyna baryp şahsy bank hasabyny «Internet-bank» hem-de «Mobil-bank» hyzmatlaryna birikdirmek arkaly sanly hyzmatlardan peýdalanyp hem-de degişli karz edarasyna barmazdan şahsy hasabyny internet ulgamynyň üsti bilen özbaşdak dolandyryp biler. Häzirki wagtda nagt däl hasaplaşyklaryň amatlyklaryndan peýdalanýan raýatlaryň sany günsaýyn artýar.

Milli ykdysadyýetimiziň dürli pudaklaryna sanly tehnologiýalary ornaşdyrmagyň netijesinde ýurdumyzyň karz edaralary «Türkmendemirýollary», «Türkmenawtoulaglary» hem-de «Türkmenhowaýollary» agentlikleri bilen howa we demir ýol ulaglarynyň peteklerini hem-de şäherara ugurlarda gatnaýan awtobuslar üçin petekleri internet ulgamy arkaly nagt däl görnüşinde satyn almak mümkinçiligini döretdi. Mundan başga-da, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan raýatlarymyza döwrebap «Cash back» bank hyzmaty hem ýerine ýetirilýär. Bu hyzmatda banklar tarapyndan bank kartlary arkaly tölegler amala aşyrylanda, kartyň eýesine berilýän göterimiň möçberini banklar özleriniň alyp barýan göterim syýasatyna laýyklykda ýerine ýetirýärler. «Cash back» döwrebap bank hyzmaty ýurdumyzyň bazar ykdysadyýeti şertlerinde söwda we hyzmatlar ulgamynda bäsdeşligiň artmagyna uly itergi berýär hem-de alyjylaryň we satyjylaryň arasyndaky hyzmatdaşlygyň, müşderilere edilýän döwrebap hyzmatlaryň hiliniň ýokarlanmagyny we olaryň barha kämilleşmegini üpjün edýär.

Döwrebap bank hyzmatlary raýatlarymyz üçin täze amatly mümkinçilikleri döredýär. Şeýle mümkinçilikler milli ykdysadyýetimiziň sazlaşykly ösmegine oňaýly täsir edýär. Bank ulgamynyň işgärleri hormatly Prezidentimiziň özlerine döredip berýän mümkinçiliklerinden we bildirýän belent ynamyndan ruhlanyp, ildeşlerimize ýokary hilli hyzmatlary hödürlemek ugrunda yhlas-başarnyklaryny gaýgyrman zähmet çekýärler.

Milli ykdysadyýetimizi sazlaşykly ösdürmäge we halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk hem ýokarlandyrmaga gönükdirilen asylly işleri amal aşyrýan Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Bahar NURYÝEWA,

Türkmenistanyň Döwlet ösüş bankynyň amallar bölüminiň esasy hünärmeni.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmak, ýokary tehnologiýalaryň, kiçi hem-de orta telekeçiligiň mümkinçiliklerini peýdalanmagyň hasabyna ýurdumyzy özgertmäge we döwrebaplaşdyrmaga aýratyn ähmiýet berýär. Ata Watanymyzyň her bir künjeginde täsin binagärlik toplumlary peýda bolýar. Hormatly Prezidentimiziň şähergurluşyk-binagärlik maksatnamasynyň üstünlikli berjaý edilmeginiň netijesinde, ýurdumyzyň ähli künjeklerinde bolşy ýaly, halkymyzyň guwanjyna öwrülen Aşgabat şäherinde gurlan giň şaýollar, bagy-bossanlyga örtülen seýilgähler, medeni-dynç alyş merkezleri, teatrlar paýtagtymyzyň gözelligine gözellik goşýar. Aşgabat abadançylygyň şäheri. Halkara hyzmatdaşlygyň, ynsanperwerligiň, myhmansöýerligiň mekanyna öwrülen paýtagtymyzda sanlyja ýylyň içinde täsin desgalarynyň ençemesi guruldy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň taýsyz tagallalary netijesinde paýtagtymyzda ençeme täze döwrebap ýaşaýyş toplumlary peýda boldy. Aşgabady ösdürmegiň 16-njy nobatdaky tapgyrynyň çäklerinde Magtymguly şaýolunyň ugrunda, ýagny Taslama we Tähran köçeleriniň aralygynda täze ajaýyp ýaşaýyş jaýlarynyň 16 sanysyndan, söwda-dynç alyş merkezleriniň 2-sinden ybarat bolan binalar toplumynyň peýda bolmagy oňa şaýatlyk edýär.

Çandybil şaýolunyň ugrunda «Senagat» paýdarlar täjirçilik bankynyň hem-de «Türkmenbaşy» döwlet täjirçilik bankynyň döwrebap enjamlar bilen üpjün edilen täze edara binalary guruldy. Olar bu ýerde kemala gelýän ägirt uly binagärlik toplumy bilen sazlaşyk döredýär.

Paýtagtymyzda golaýda hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda Halk Maslahatynyň Diwanynyň ajaýyp binasynyň dabaraly ýagdaýda açylmagy Aşgabadyň günorta böleginde täze dolandyryş-işewürlik merkeziniň kemala gelýändiginiň aýdyň subutnamasy bolup, milli senenamamyzyň şanly senesine — Türkmenistanyň mukaddes Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygyna ajaýyp sowgat boldy. Köpetdag şaýolunyň ugrundaky täze Hökümet münberi Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllyk toýuna ýene-de bir sowgat bolar. Köpetdagyň etegindäki gözel künjekleriň birinde görnükli türkmen şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň keşbini ebedileşdirýän ýadygärlik hem geljekde paýtagtymyzyň özboluşly nyşanyna öwrüler.

Hormatly Prezidentimiziň başlangyjy bilen ýurdumyzyň baş şäherinde bina edilýän täze desgalaryň ýanaşyk ýerleriniň abadanlaşdyrylmagy, ýaşyl bossanlar, gülzarlyklar, suw çüwdürimler toplumlary howanyň tämizligine, tebigat üçin ýaramly şertleriň döremegine ýardam edýär.

Hormatly Arkadagymyzyň parasatly baştutanlygynda alnyp barylýan beýik işler ösüp gelýän ýaş nesli watansöýüji, ynsanperwer, ata-babalarymyzyň milli däp-dessurlaryna, asylly ýörelgelerine wepalylyk ruhunda terbiýelemekde uly ähmiýete eýedir.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň şäherlerimizi we obalarymyzy özgertmek, ösdürmek babatdaky maksatnamalarynyň çäklerinde ýurdumyzda uly depginler bilen alnyp barylýan gurluşyk-binagärlik işleriniň ösmegine ýokary we orta hünär okuw mekdebiniň talyplary hem özleriniň mynasyp goşandyny goşýarlar. Ýurdumyzyň keşbini bütinleý özgertmäge ýardam edýän dürli maksatly gurluşyklaryň, desgalaryň ýerli hünärmenler tarapyndan ýerine ýetirilmegi aýratyn guwandyryjydyr. Olaryň hatarynda «Ajaýyp bina», «Nusaý ýollary», «Beýik bina», «Ussat inžener», «Rysgally zähmet», «Hyzmat merkezi», «Täze jaý», «Altyn nesil» ýaly birnäçe hususy kärhanalary görkezmek bolar.

Olar bilen bir hatarda, ýurdumyzyň gurluşyk ulgamynda daşary ýurt hyzmatdaşlary binagärlik desgalary bilen bir hatarda, suw üpjünçilik we yşyklandyryş, ýollaryň gurluşygy, işjeň dynç alyş ulgamy ýaly ugurlarda hem işleri alyp barýarlar.

Goý, gözel paýtagtymyzy ajaýyp gözelligiň, dost-doganlygyň, parahatçylyk söýüjiligiň, hyzmatdaşlygyň, ynsanperwerligiň, myhmansöýerligiň mekanyna, Aziýanyň merjen şäherine öwürýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Kakageldi ESENMYRADOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.