Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň önümçilik kuwwatyny artdyrmak we azyk bolçulygyny pugtalandyrmak ugrundaky tagallalaryna hususy pudagyň wekilleri hem saldamly goşant goşýarlar. Telekeçileriň ir-iýmişiň we miwäniň dürli görnüşlerini ýetişdirmek ugrunda alyp barýan tutanýerli işleri bu ugurda bellenilmäge mynasypdyr.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy «Miweli oba» hojalyk jemgyýetiniň Gökdepe etrabynyň çägindäki kömekçi hojalygynda miweli baglary ýetişdirmekde we olardan bol hasyl almakda uly tagallalar edilýär. Kömekçi hojalygyň 36 gektara ýaýylyp gidýän giň meýdanyna alma baglary bezeg berýär. Türkmenistanyň Kärdeşler arkalaşyklarynyň Ahal welaýat we Gökdepe etrap birleşmeleriniň başlangyjy esasynda ol ýerde bolup, bagçylyk işleriniň alnyp barlyşy bilen tanşanymyzda, hususy pudagyň wekilleriniň bu ugurdaky rowaçly gadamlary bizde ýakymly duýgulary döretdi.

Kömekçi hojalygyň alma bagynyň 30 gektary «Ýaňgala» daýhan birleşiginiň, 6 gektary bolsa, «Köpetdag» daýhan birleşiginiň çäginde ýerleşýär. Olarda alma baglarynyň daşary ýurtlardan getirilen ýokary hasylly görnüşleri ýetişdirilýär. Kömekçi hojalygyň hünärmeni Söhbet Annaberdiýewiň aýtmagyna görä, bu ýerde mundan 6 ýyl ozal daşary ýurtlardan getirilen «golden renders», «fuji», «scarlet», «jeromin», «pinklady», «chief red» ýaly görnüşli alma nahallarynyň 93 müň düýbi oturdyldy. Almanyň bu görnüşleri Ýewropa döwletlerinde uly meşhurlyga eýedir. Baglara talabalaýyk ideg edilmegi netijesinde indi birnäçe ýyldan bäri olardan almanyň bol hasyly alnyp gelinýär.

Alma bagynda bolanyňda, işleriň oňat ýola goýlandygyna göz ýetirýärsiň. Bu ýerde baglary ýetişdirmegiň häzirki zaman ylmynyň ýokary gazananlaryndan, döwrebap usullardan ýerlikli peýdalanylýar. Baglary suwarmakda kämil tehnologiýalaryň ulanylyp, suwaryşyň damjalaýyn usulyndan peýdalanylmagy, dökünler bilen iýmitlendirmekde hem öňdebaryjy kämil usullaryň ulanylmagy munuň şeýledigine şaýatlyk edýär. Alma bagynyň üsti tutuşlygyna ýörite örtük bilen basyrylypdyr. Munuň özi baglary amatsyz howa şertlerinden şeýle-de ýiti gün şöhlesiniň täsirinden goramakda uly ähmiýete eýedir.

Hünärmen bize baglaryň iýmitlendirilişi barada hem täsirli gürrüň berdi. Onuň aýdyşy ýaly, baglaryň ideg işleri ýylyň dowamynda yzygiderli ýerine ýetirilýär. Baglar, esasan-da, ýerli dökünler bilen iýmitlendirilýär. Maý aýynda karbamid, kaliý, noýabr-dekabr aýlarynda fosfor bilen gurplandyrylýar. Gyş aýlarynda, howa şertlerine baglylykda, baglarda çyrpym işleri degişli kadalara laýyklykda geçirilýär.

Kömekçi hojalygynda ýetişdirilýän baglaryň boýy 2 — 2,5 metre çenli ýetýär. Bu baglar 25 ýyla çenli hasyl bermäge ukyplydyr. Baglaryň her biri möwsümde 15—20 kilograma çenli hasyl berýär. Her ýylda alma bagyndan 300 tonnadan gowrak hasylyň alynýandygyny bize gürrüň berdiler. Datlydan tagamlylygy bilen tapawutlanýan bu almalar şerbetli içgileriň, mürepbäniň önümçiligi üçin örän bähbitli bolup durýar.

«Miweli oba» hojalyk jemgyýetiniň kömekçi hojalygynyň bagbanlarydyr hünärmenleri häzirki günlerde baglaryň idegini talabalaýyk alyp barmak bilen, mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygynyň uludan toý ediljek şanly ýylymyzda baglardan almanyň bol hasylyny ýetişdirmegi maksat edinýärler.

Aýdo ŞEKEROW,

ýörite habarçymyz.SURATDA: kömekçi hojalygyň alma bagy.Surata düşüren awtor.

Hormatly Prezidentimiziň ykdysady strategiýasynyň netijesinde ýurdumyzyň halk hojalygynyň ähli ulgamlarynda uly ösüşler gazanylýar. Şunda pul dolanyşygynyň sazlaşykly ýagdaýyny üpjün etmek döwletiň öňünde durýan esasy meseleleriň biri bolup, dürli maliýe gurallary ulanmak arkaly döwlet pul dolanyşygynyň has-da kämil ýagdaýynyň döremegi üpjün edilmelidir. Gymmatly kagyzlar pul serişdeleriniň netijeli dolandyrylmagynda esasy orun eýeleýär. Gymmatly kagyzlar dolanyşygy gaznalaryň hereket etmegi bilen şertlendirilýär. Ykdysady ösüşiň barşynda döreýän dürli ykdysady gatnaşyklar pul serişdeleriniň bir tarapdan beýleki tarapa geçmek zerurlygyny ýüze çykarýar. Bir tarapdan öz işini ýokary derejede alyp barmak üçin maliýe serişdelerine zerurlyk çekýän taraplar, ýagny paýdarlar görnüşinde hereket edýän kärhanalar, beýleki tarapdan bolsa öz maliýe serişdelerinden peýda gazanmak isleýän taraplar, olara mysal hökmünde, kärhanalar, şeýle-de şahsy taraplar degişli bolup durýar.

Gymmatly kagyzlar bazar ykdysadyýetinde örän möhüm orunlaryň birini eýeleýär. Gymmatly kagyzlaryň alyş-çalşygy ykdysadyýetiň ähli ugurlaryna oňaýly täsir edýär. Gymmatly kagyzlaryň döremegi bilen alyş-çalşyň has-da ýokary tizliklere eýe bolmagy, pul serişdeleriniň sazlaşygyny ýola goýujy gural hökmünde ulanylmagy gymmatly kagyzlaryň ykdysady zerurlygyny has-da artdyrýar.

Dünýä tejribesinden belli bolşy ýaly, gymmatly kagyzlar paýdarlar görnüşinde hereket edýän kärhanalar üçin zerur maliýe serişdeleri çekmekde iň bir amatly ugur bolmak bilen bir hatarda, goşmaça maliýe çeşmesi bolup çykyş edýär. Şeýle-de, paýdarlar görnüşinde hereket edýän kärhanalaryň maliýe çökgünlige düşme howpy beýleki kärhanalara garanyňda örän pesdir, çünki olaryň guramaçylyk görnüşine laýyklykda paýdarlar geňeşi hereket edýär, şol geňeşde çykarylan çözgütler paýdarlaryň pikirleri esasynda kabul edilýär. Gymmatly kagyzlary satyn alyjy wagtlaýyn ulanylman duran pul serişdelerinden peýda gazanmak ýa-da belli bir işi amala aşyrmak isleýän bolsa, gymmatly kagyzlary satyjylar hem dürli maksatlary, ýagny peýda almak, önüm öndürmek, dürli hyzmatlary amala aşyrmak bilen pul serişdeleri çekmek ýaly işleri göz öňünde tutýar. Bularyň ählisi, milli ykdysadyýetimiziň pugtalandyrylmagynda aýratyn ähmiýete eýedir.

Goý, ata Watanymyzy ykdysady taýdan kuwwatly döwlete öwürýän hormatly Arkadagymyzyň jany sag, ömri uzak bolsun!

Dagdan ÖWEZOW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň uly mugallymy.

Hormatly Prezidentimiz, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy, goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow harby we hukuk goraýjy edaralaryň degişli düzümleriniň kömekçi hojalyklary bilen yzygiderli gyzyklanýar. Sebäbi bar bolan serişdeleri we mümkinçilikleri doly peýdalanmagyň hasabyna azyk bolçulygyny üpjün etmek hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda durýar. Harby we hukuk goraýjy edaralarda ýokary düşewüntli kömekçi hojalyklaryň döredilmegi bu meseläniň üstünlikli çözülmegine ýardam edýär. Diňe goranmak häsiýetli Harby doktrinasyna daýanýan döwletimiz öz Ýaragly Güýçleriniň maddy-enjamlaýyn binýadyny kämilleşdirmek maksady bilen, yzygiderli serişdeler goýberýär. Şeýlelikde, Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň hojalyk hasaplaşygyndaky we býujetden daşary hasaplaşygyndaky edara-kärhanalarynda hem-de kömekçi hojalyklarynda alnyp barylýan işleriň netijesi-de ýylsaýyn ýokarlanýar. Şolaryň her biriniň kuwwatlylygy, öndürilýän önümleriň möçberiniň artdyrylmagy harby we hukuk goraýjy edaralarynyň şahsy düzümini azyk önümleri bilen doly üpjün etmäge we şol bir wagtda ýurdumyzyň azyk howpsuzlygyny berkitmekde öz goşantlaryny goşmaga mümkinçilik berýär.

Hormatly Belent Serkerdebaşymyz harby we hukuk goraýjy edaralaryň degişli düzümlerinde maldarçylygy we ekerançylygy has-da giňeltmegiň zerurdygyna ünsi çekýär. Häzirki wagtda ministrligiň tabynlygyndaky harby bölümleriň ençemesiniň kömekçi hojalyklarynda iri şahly mallar, dowarlar, düýeler, guşlar, gulluk atlary, gulluk itleri we balarylary idedilýär. Idedilýän mallara ot-iýmlik serişdeleri ministrligiň öz hasabyna, ýagny ot-iýmlik ekinleri ekmek arkaly üpjün edilýär. Mallar ýörite baka goýlup soýulýar we alnan et önümleri şahsy düzümiň azyk üpjünçiligine goýberilip, býujetiň maliýe serişdeleri tygşytlanylýar. Ondan artan et önümleri harby gullukçylara we gullukçylara elýeterli bahadan berilýär. Bulardan başga-da, idedilýän sygyrlardan, düýelerden hem süýt we süýt önümleri alynýar. Süýt we süýt önümlerini almakda sygyrlary we düýeleri sagmagyň tehnologik işiniň guralyşy hem bildirilýän talaplara kybap gelýär. Kömekçi hojalyklaryň weterinar gullugynyň işi ýokary derejede ýola goýlup, ol sygyrlaryň we düýeleriň sagdynlygynyň saklanmagyna, olardan alynýan süýdüň, çalyň ýokumlylygynyň artdyrylmagyna jogap berýär. Şonuň bilen birlikde, mallar üçin bol ot-iým gorunyň üstüni ýetirip durmak üçin anyk çäreler görülýär, munuň üçin bolsa, ýer böleklerinde oba hojalyk ekinleriniň arpa, ýorunja we mekgejöwen ýaly ýörite görnüşleri ösdürilip ýetişdirilýär.

Şahsy düzümiň azyk üpjünçiligini has-da gowulandyrmak maksady bilen, kömekçi hojalygynda balarylary ýetişdirmek arkaly bal önümçiligi ýola goýlup, meýilnamalaýyn esasda harby uçarmanlara berilýär we goşmaça esasda bolsa harby okuwçylara, ministrligiň çagalar baglaryndaky körpelere, harby hassahanadaky näsaglara berilýär, harby türgenleşiklere gatnaşýan şahsy düzümiň iýmit üpjünçiligine hem goýberilýär.

Üpjünçiligiň hilini has-da gowulandyrmak, tygşytlylygy gazanmak hem-de azyk bolçulygyny döretmek boýunça harby bölümleriň kömekçi hojalyklaryndaky ýyladyşhanalarda we ekin meýdanlarynda gök we bakja önümlerinden ýeralma, sogan, kädi, pomidor, hyýar, şaly, limon we beýleki önümler yzygiderli ösdürilip ýetişdirilýär. Kömekçi hojalyklarynda ekerançylygy ösdürmek maksady bilen, ministrlige üzümçilik, ekerançylyk we miweli baglar üçin ýerler bölünip berildi. Bu ugurlarda alnyp barylýan işler diňe ykdysady taýdan bähbitli bolmak bilen çäklenmän, eýsem, degişli düzümleri gerekli önümler bilen üpjün etmäge hem mümkinçilik berýär.

Şu edilýän işleriň ählisi Gahryman Arkadagymyzyň ýurt goragçylary hakdaky aladalarynyň aýdyň beýanydyr. Çünki hormatly Prezidentimiz «Watan goragy mukaddesdir» atly eserinde «Watan goragçysy hiç zatda kemçilik çekmeli däldir, onuň azygy bol, egin-eşigi ýyly, tehnikasy — ýaragy gurat bolmalydyr» diýip belläp geçýär. Biz — Watan goragçylary hem edilýän çäksiz aladalara mukaddes borjumyzy mynasyp haklamak bilen jogap bereris! Çünki bolelinlige saldamly goşant goşmak harby ulgamdaky kömekçi hojalyklaryň baş maksadydyr.

Batyr DURDYGULYÝEW,

maýor.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda, ýurdumyzda milli ykdysadyýetimiziň ähli ugurlaryny sanlylaşdyrmak, hyzmatlary döwrebap talaplara laýyklykda ýola goýmak boýunça ägirt uly işler alnyp barylýar. Şonuň bilen bir hatarda bank ulgamynyň kanunçylyk-hukuk binýady hem yzygiderli kämilleşdirilýär. Ilata hödürlenilýän bank hyzmatlarynyň hili has-da ýokarlandyrylýar, elýeterliligi üpjün edilýär.

«Türkmenistanyň ykdysady, maliýe we bank ulgamlaryny ösdürmegiň 2019 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyna» hem-de «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda, milli bank ulgamyna sanly tehnologiýalaryň işjeň ornaşdyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýär. Sanly tehnologiýalaryň giňden peýdalanylmagy ýurdumyzyň karz edaralarynyň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmaga we müşderilere bökdençsiz bank hyzmatlaryny hödürlemäge mümkinçilik berýär.

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan «Goýum bank kartynyň» görnüşi bellenen tertipde ylalaşylyp, bu görnüşli kart hyzmaty raýatlarymyza hödürlenildi. Şeýle hem, «Türkmentelekom» elektrik aragatnaşyk kompaniýasynyň raýatlara hödürleýän internet hyzmatlary üçin hasaplaşyklary ýurdumyzyň islendik künjeginden bankomatlaryň, «Internet-bank» we «Mobil-bank» ulgamlarynyň üsti bilen nagt däl görnüşinde, «online» tertibinde amala aşyrmak mümkinçiligi ýola goýuldy. Nagt däl görnüşli tölegler barada ähli maglumatlar töleg geçirijiniň ykjam telefonyna SMS habary arkaly gelip gowuşýar. «Internet-bank» ýa-da «Mobil-bank» hyzmaty bilen müşderi islendik wagtda öz tölegleri barada maglumat bilen tanşyp bilýär. 2020-nji ýylda bank kart ulgamynda «Internet-bank» arkaly geçirilen nagt däl hasaplaşyklaryň pul möçberi 69 müň manada çenli ýetip, meýilnama 5 esse artygy bilen ýerine ýetirildi.

Mälim bolşy ýaly, ýurdumyzyň karz edaralary tarapyndan ýurduň pul aýlanyşygyny kämilleşdirmek we nagt däl hasaplaşyklaryň gerimini has-da giňeltmek maksady bilen, yzygiderli işler amala aşyrylýar. Olaryň hatarynda milli kartly töleg ulgamy boýunça elektron tölegleri geçirmegi ýola goýmak aýratyn orny eýeleýär. Bu bolsa öz gezeginde ýurduň pul-karz ulgamyny kämilleşdirmäge, nagt däl hasaplaşygy ösdürmäge, milli ykdysadyýetimizde pul serişdeleriniň dolanyşygynyň netijeliligini ýokarlandyrmaga amatly şertleri döredýär.

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik banky tarapyndan raýatlarymyza döwrebap bank hyzmatlaryny hödürlemek boýunça işleriň çäklerinde «Maşgala» bank karty taýýarlanylyp, işe goýberildi. Dolanyşyga girizilen «Maşgala» bank karty raýatlaryň «Altyn asyr» bank karty hasabyna birikdirilýän, bank kartyň goşmaça nusgasydyr we raýat bilen bilelikde onuň maşgala agzalarynyň şol bir wagtda peýdalanmagydyr. Onuň maksady hasaplaşyk dolanyşygyny tizleşdirmek, töleg iberijiniň bankyndan tölegi kabul edijiniň bankyna geçirmek üçin sarp edilýän wagty tygşytlamakdan ybaratdyr.

Türkmenistanda sanly ykdysadyýetiň kemala gelmegi jemgyýetçilik durmuşynda we maliýe işinde maglumat we sanly serişdeleriň ähmiýetiniň güýçlenmegi bilen häsiýetlendirilýär. Munuň esasy sebäbini ykdysadyýetiň sanly görnüşinde jemlenen mümkinçilikleriniň ykdysady ösüşi üpjün etmek bilen bir hatarda ynsan durmuşynyň özgermegine hem giň şertleri döredýänligi bilen düşündirmek bolar.

Milli ykdysadyýetimizi durnukly ösdürmek, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini has-da ýokarlandyrmak ugrunda ýadawsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň jany sag, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli işleri rowaç bolsun!

Hojamämmet ALÇEKOW,

Türkmen-türk paýdarlar täjirçilik bankynyň Maglumat tehnologiýalary bölüminiň müdiri.

Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzyň senagatyny ösdürmek wezipesine uly üns bermek bilen, dünýä hojalyk gatnaşyklar ulgamyna üstünlikli goşulyşmagy üçin ähli şertleriň döredilmegini döwlet ähmiýetli derwaýys wezipeleriň hatarynda goýýar. Milli ykdysadyýetimiziň ýokary depginlerde ösýän pudaklarynyň biri bolan himiýa senagaty ägirt uly kuwwatlyklara eýedir. Bu ugruň uly eksport mümkinçilikleri bar. HormatlyPrezidentimiziň baştutanlygynda himiýa toplumyny ösdürmek boýunça badalga berlen giň gerimli işler milli ykdysadyýetimizi dünýä derejesine çykarmak, ýurdumyzyň ägirt uly serişdeler kuwwatyny netijeli peýdalanmak, eksport ugurly senagat önümleriniň möçberini artdyrmak maksadyndan ugur alýar.

Häzirki döwürde himiýa pudagyny ösdürmek boýunça birnäçe wezipeler öňde goýlup, olaryň durmuşa geçirilmegi milli senagaty ösdürmäge täze itergi berer. Bu ugurda ýokary düzümli etana baý bolan gaz känleriniň binýadynda gazhimiýa toplumyny gurmaga aýratyn üns bermek ilkinji wezipeleriň hatarynda görkezilýär. Şeýle önümçilikler gysga wagtyň içinde polietilen bilen polipropileniň önümçiligini giňden ýola goýmaga, rezin-tehniki we kauçuk önümçiligi üçin çig mal binýady bolup hyzmat edýän önümleri öndürmäge mümkinçilik berýär. Şu önümçilikleriň utgaşmagynyň senagat önümleriniň ýüzlerçe görnüşlerini öndürmek üçin serişde hökmünde ulanylýan polimerleriň dürli görnüşlerini çykarmaga şert döredýär.

Türkmenistanyň himiýa senagatynyň ägirt uly serişde mümkinçiligi bar. Iri gazhimiýa we nebithimiýa pudaklaryny döretmek boýunça yzygiderli işler geçirilýär. Şeýle kuwwatlyklaryň döredilmegi, elbetde, geljekde hem milli ykdysadyýetiň yzygiderli ösdürilmegine, täze iş orunlarynyň döredilmegine, çig maly gaýtadan işlemek arkaly gymmatly önümleriň öndürilmeginiň möçberleriniň ykdysadyýetiň eksport kuwwatynyň artdyrylmagyna mümkinçilikleri döreder.

Himiýa senagaty milli ykdysadyýetiň çalt depginler bilen ösýän pudagy bolup, bu pudagyň öndürýän önümleriniň görnüşleri yzygiderli artýar. Ýurduň çig mal, gor serişdeleri oba hojalygynyň içerki islegini doly kanagatlandyryp biljek möçberlerinde mineral dökünleriniň ähli görnüşini öndürmäge mümkinçilik berýär. Himiýa pudagynyň çig mal we önümçilik mümkinçilikleriniň doly herekete girizilmegi ýerli bazary ýokary hilli harytlar bilen doldurmak, milli senagatyň eksport kuwwatyny artdyrmak wezipeleriniň oňyn çözülmegine mümkinçilik berer. Ýurdumyzy ösdürmekde tutumly başlangyçlara badalga berýän hormatly Prezidentimiziň il-ýurt bähbitli işleriniň hemişe rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris.

Aýnur AKMYRADOWA,

S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň talyby

Türkmen halkynyň her bir güni uly üstünliklere, taryhy wakalara beslenýär. Häzirki bagtyýarlyk döwründe gazanylýan üstünlikler, ýetilýän belent sepgitler munuň aýdyň nyşanydyr. Esasan hem ýurdumyzyň ösüşi, dünýädäki belent abraýy aýratyn bellenmäge mynasypdyr. Şu ýyl eziz Diýarymyzda şanly wakalar, ösüşler sanardan kän bolup, bularyň her biri buýsançly söhbetlere mynasypdyr. Berkarar Watanymyzda gazanylýan uly üstünlikler, ýetilýän täze sepgitler hormatly Prezidentimiziň beýik işleriniň, durmuşa geçirýän belent maksatlarynyň rowaçlanýandygyny aýdyň beýan edýär. Gazanylýan beýik ösüşler ýurdumyzyň aýdyň ýollardan barýandygyny we röwşen geljeginiň has-da ösüşlidigini dünýä aýan etdi. Döwür öňe barýar, durmuş ösýär, özgerýär. Şu şanly ýylymyzda gazanylan iň beýik ösüşler halkymyzyň durmuşyndaky belent üstünlikler bolup kalba dolýar.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip yglan edilen ýylymyz milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda gazanylýan üstünliklere beslenýär. Şolaryň hatarynda Owganystan Yslam Respublikasyndaky Akina — Andhoý menzilleriniň arasyndaky 30 kilometrlik demir ýoluň ulanmaga berilmegi, Kerki (Türkmenistan) — Şibirgan (Owganystan) ugry boýunça güýjenmesi 500 kilowolt bolan 153 kilometrlik elektrik geçiriji ulgamyň, Ymamnazar (Türkmenistan) — Akina (Owganystan) hem-de Serhetabat (Türkmenistan) — Turgundy (Owganystan) optiki-süýümli halkara ulgamyň, Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda ýerleşýän “Malaý” gaz känindäki täze gaz gysyjy desganyň işe girizilmegi ýaly halkara ähmiýetli taslamalar bar.

Hazar deňzindäki «Dostluk» ýatagynyň uglewodorod serişdelerini bilelikde gözlemek, işläp geçmek we özleşdirmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Azerbaýjan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda özara düşünişmek hakyndaky Ähtnama gol çekilmegine bagyşlanan çäre her birimizi buýsanja besledi. Hut şu pursat hem Gahryman Arkadagymyzyň «Parahatçylyk sazy — dostluk, doganlyk sazy» atly eserinde «Taryhy tejribäniň düýpli medeni we aň-düşünje gorlarynyň we häzirki zaman garaýyşlarynyň öňüni alyş diplomatiýasynyň türkmen nusgasynda jemlenmegi Türkmenistanyň içerki ösüşinde-de, dünýä giňişliginde-de üstünlik gazanmagyna ýardam berýär. Milli bitewülige we hoşniýetli goňşuçylyga, beýleki halklar bilen parahatçylyk söýüjilikli we dostlukly gatnaşyklara gadyr goýmagy türkmen halkyna taryhyň özi öwretdi» diýip aýdanlaryny ýatladym.

Türkmenistanyň Prezidenti, Milli Olimpiýa komitetiniň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda paýtagtymyzdaky Olimpiýa şäherçesinde türkmen türgeni Ýulduz Jumabaýewanyň Agyr atletika boýunça dünýä çempionatynda eýe bolan ýokary sylagyny gowşurmak mynasybetli guralan dabara hem örän buýsandyryjydyr. Türkmen türgeniniň gazanan bu uly üstünligi mynasybetli guralan dabara Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllyk, Aşgabadyň esaslandyrylmagynyň 140 ýyllyk baýramynyň belleniljek ýylyny mynasyp mazmun bilen baýlaşdyrdy.

Hawa, milli Liderimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyzyň içeri we daşary syýasaty üstünlikli durmuşa geçirilýär, Watanymyzyň halkara abraýy artýar. Parahatçylyk ugrunda tagallalaryň birleşdirilmegi bilen ösüş üpjün edilýär. Parahatçylygyň we ynanyşmagyň ähmiýetine ýokary baha berilýändigini BMG-niň Baş Assambleýasynyň 2021-nji ýyly «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýip yglan etmegi-de tassyklaýar.

Hemişelik Bitaraplyk ýörelgelerimiziň esasynda parahatçylygyň üpjün edilmegi barada taýsyz tagalla edýän milli Liderimiziň jany sag, belent başy aman bolsun, il-ýurt bähbitli, umumadamzat ähmiýetli beýik işleri rowaçlyklara beslensin!

Maýsa ANNAÝEWA,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Şeýle bir halatlar, hadysalar bolýar. Göwnüňe bolmasa, olar biziň güýjümizden has daşary gelýän ýaly bolup görünýär. Ýaly däldir-de, daşarydyr. Ony täsin waka diýibem bilýärler. Ol beýle däl. Düýbünden başga zat. Takygyny aýtsaň, Gudratdan gelýän güýç, adatylykdan ýokary göterilýän başarnyk, başgalyk. Şaglap inende, bada gelende, adam bulaň ählisine ukyplydyr. Aslynda, ynsan güýjüne gelýän zat barmy?! Ýokdur. Ony dünýe boýun alýar. Aldyrýan ägirtler, ärler bardyr. Şolaryň güýji bilen dünýe bakylygyny-müdimiligini saklaýar. Dürli taraply ussatlara baş egýäň, tär-tilsimini ele alanyna haýran galýaň. Men bu ýerde nämäni ýaňzytjak bolýan?! Sözümiz, söhbedimiz bedewe ugrugýar.

Gahryman Arkadagymyzyň at çapmakdaky ussatlygyna aperin diýýän. Bu uly aýratynlyk hem artykmaçlyk. Men bu barada ýazan uly göwrümli goşgymy ýatlaýyn.

Hormatly Prezidentimiz, Gahryman Arkadagymyz ýurt başyna Döwlet guşy bolup gonan mahallarydy.

Giň sähraýa salam berip ugradyň,
Ajaýyp görnüşiň çekdim suratyn.
Ýylgyryşyň, nepisligi sungatyň,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Undup bilmez bu pursady synlan göz,
Ejiz gelýär tarypyňa sözlän söz.
Gaýratyňda Oguz hanmy, ýa Öwez.
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Gudrat güýji göreçlerde galýandyr,
Erteki bi, şony ýada salýandyr.
Goç ýigitler şeýdip bagta barýandyr,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Jümle-jahan bilen alýarsyň demi,
Atyň toýnagynda dünýäniň heňi,
Görünýär gülşenli günleriň reňi,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Saňa güýç gelýändir pederleriňden,
Senden güýç barýandyr ýüpek seriňden,
Aýlanaýyn ganatyňdan, periňden,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Asman giňdir, giňdir onuň gujagy,
Garşy alar, alar göwni açygy.
Göter Dünýäm, Özüň bilen uçaly,
Sen ak atda, Sen gyr atda, ganatda.

Şoldur, türkmen Söwer Ogly bilen, Akhan aty bilen asman sary uçandyr. Döwrüň özgerişini, ösüşini başga hiç zat bilen deňäp bolmaz. Şu getirilen mysal laýykdyr.

Gahryman Arkadagymyzyň her bir meselede hiç kimsäge meňzemeýän çuňdan oňyn oýlanmasy hemem ondan çykarýan aýdyň çözgüdi bar.

Ýakynda, uly toýlaryň öňüsyrasynda mähriban Arkadagymyzyň hut özüniň seýisläp ýetişdiren Akhan atynyň dowamy, at taýy-taýçanagy dünýä indi.

Hormatly Prezidentimiz aňyrdan gelýän asylly ýoly yzarlap, ak şäherimiziň, mermer şäherimiziň ady bilen sazlaşdyryp, oňa Aşgabat ismini dakdy. Şahyr eser ýazanda, gözüniň öňüne getirmesi esasynda döredýändir.

Gahryman Arkadagymyzyň bu buşlugy, hoşlugy pajarlap ösýän döwrümiziň ösüşi bilen baglanyşdyryp alandygyna haýran galýaň.

Söwer Ogluň kalbynyň toýdugyny, şatlykdygyny-şagalaňdygyny bir gezek däl, müňläp gezek gaýtalaýandyryn.

Mähriban Arkadagymyzyň merkezi şäherimiziň 140 ýyllygynyň hormatyna “Aşgabat” atly kitabyny ýazýandygyny, “Ak şäherim Aşgabat” şygryny oňa girizýändigini eşidenimde, diýseň guwandym, buýsandym. Şahyr kalbynyň bardygy bize joşgunly derýa.

Her bir üstünligňi belleýändirin,
Aýry däldir, Akhan, senden ykbalym.
Ýeňişe ýarlygňa begenýändirin,
Setirleri bagyşlandyr yhlasym.

Nesibäm ekeni nesliňi görmek,
Özüň deý şöhrata, şana dolsun ol.
Arkadag ýöreýen ýollarda ýörmek,
Aşgabat ismine eýe bolsun ol.

Aýlawlarda çapdyň Arkadag bilen,
Sen türkmeni belentlige ýetirdiň.
Döwür-döwran bilen, eşret çag bilen,
Hemem meni şahyrlyga getirdiň.

Sendedir erjellik, tutanýerlilik,
Ýöne ýere tanymallyk gelmeýär.
Gazanan mertebäň ömrüňe bellik,
Türkmeni göterşiň nämä degmeýär?!

Barmaklarym üstünligňi sanaýar,
Entekler güýç bardyr, ganatyňy ýaý!
Adyganym, seni dünýä tanaýar,
Ol abraýdan ýetdi maňa-da serpaý.

Arkadag ajaýyp eser döredýär,
Dessanyny ýazdy gözel şäherňe.
Seniň bilen baky ýolun ýöredýär,
Gözellik, gönezlik sergin säherňe.

At taýa alaja dakandyr Ene,
Gözlerden, dillerden ol sizi gorar.
Çapyber, üzülmez ömür bar ýene,
Asyrlar geçse-de, wagt sizi sorar.

Bu bir eýýam, indi gaýtalanmajak,
Arkadagly günler bagtymyzadyr.
Ser salýan sährama, gül gujak-gujak,
Alnymda Gün dogýar, ýagtymyzadyr.

Gözel ŞAGULYÝEWA,

Türkmenistanyň Gahrymany.

Gahryman Arkadagymyzyň eserleri halkymyzy beýik işlere ruhlandyrýar
...Ady Ginnesiň Rekordlar kitabyna girizilen Akhan Gurply we Ruhubelent atly bedewleriň nesli. Akhan Gyrsakaryň nesil ugruna degişli bolup, bu ugurda Kerwen, Garader, Gökleň ýaly ýyndamlykda aýlawlary baglan atlaryň bolandygyny aýratyn bellemelidir. Gyrsakar hem Boýnowyň nesil ugrundan gaýdýar. Gyrsakar 1936-njy ýylda doglan, onuň kaddy-kamaty boýunça-da saýlantgy derejededigi ykrar edilendir.
Çeper döredijilik — bu öz-özüňdäki açyş, ylmy döredijilik — töwerek bilen gönüden-göni gatnaşykda döreýär. Adam öz-özüni, öz duýgularyny, durmuş hakyndaky düýpli pikirlerini, duýup hem görüp bileninde, düýpli eser döredýär. Bedewlere söýgi türkmen medeniýetiniň buýsançly sahypalarynyň biridir. Dünýäniň iň iri habar beriş çeşmesi bolan Internet saýtlarynda ahalteke bedewleri baradaky ýazylanlar köpler üçin täzelikdir. Dünýäniň dürli ýurtlarynda türkmen bedewlerini köpeltmek we ösdürip ýetişdirmek bilen meşgullanýan atşynaslaryň bardygy guwanmaly ýagdaýdyr. Ýöne öz Watanyndan uzakda ýaşaýan ahalteke bedewleriniň asylky tebigatyny saklamak ukybyny ýitirýändigini olaryň eýeleri hem inkär etmezler diýip pikir edýärin. Ahalteke bedewleri öz eýesini unutmaýar. Şuňa ykbalyň emri bilen ýat ülkä düşen Meleguşuň ykbaly bilen bagly döredilen goşgy hem şaýatlyk edýär. Goşguda şeýle setirler bardy:

Gözleň Babarabyň çaýryn küýsedi,
Gözleň Aşgabadyň baýryn küýsedi.
Gözleň diýdi: «Häzir türkmen asmany
Gümmürdäp üstümden çabga guýsady.

Garagumda ösýän gyzgyn şemala
Kükrek gerip, alyslara çapsadym.
Aryp gelip, maňlaýymy sypaýan
Goja seýsiň ýyly mährin tapsadym».

Bu gün, häzirki döwrümiz il-halkymyzyň rahat hem-de erkana ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleriň döredilýän döwri. Ahalteke bedewi, türkmen halysy, saryja goýny, alabaý iti, türkmen gawuny ýaly gymmatlyklarymyz halkymyzyň adyny ebedi ýaşadýarlar. Şulary döreden halk taryhyň çylşyrymly pursatlarynda hem öz adynyň ykrar edilmegini gazanýar. Sebäbi ol sungaty özleşdirýär, adamlary haýran edýän jadyly täsinlikleri döredýär. Sungat bolsa, päkligiň asylky nusgasydyr. Men sungaty arassalygyň sözüň doly manysyndaky nusgasy diýip häsiýetlendirýärin. Şonda hem ony hakyky bolşy ýaly göz öňüme getirip bilýärin. Onuň barlygyny we çaksyz ýakymlylygyny duýýaryn. Ata-babalarymyzyň isleg-arzuwy Magtymguly akyldaryň «Berkarar döwlet istärin» diýen setirinde ýaşaýar. Halkyň ykbalynda ahmyra öwrülen ýyllar hem türkmenler özüni dünýä taýsyz üýtgeşik bedewi beren halk hökmünde tanatdy. Hawa, şol ýyllarda hem şalardyr begzadalar üçin iň arzyly sowgat ahalteke bedewleridi. Olaryň düşbüligi, üşükliligi, akyllylygy görenleri bedewleriň hakyky muşdagyna öwürýärdi. Türkmen halylary kaşaň köşklere laýyk hasap edilýän bolsa, bedewler hem asylly begzadalaryň göwnüni göterýän ajaýyp dostlarydy. Ýöne şeýle bedewi, jan-dilden ýüregiňe düşünýän bedewi edinmek her kişä başardybam durmaýardy. Hawa, türkmeniň dabarasy dag aşýardy, illeri aşyp ýaşaýardy. Sebäbi ol özüne müdimi bahasyna ýetip bolmajak baýlygy, aýdyşlary ýaly, asyrlaryň tümlüginden gelip, Zeminde Gün bolup lowurdan ahalteke bedewini seýisläp ýetişdiripdi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginde 2021-nji ýylyň 23-nji martynda Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Aziýanyň we Ýuwaş Umman sebiti boýunça Ykdysady we durmuş komissiýasynyň (UNESCAP) Aziýa we Ýuwaş Umman sebiti üçin Durnukly ösüş boýunça 8-nji Forumy sanly wideoaragatnaşyk arkaly duşuşygy geçirildi.

Bu Foruma Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministriniň orunbasary R.Nurýagdyýew, Döwlet maliýesini jemleýji we ykdysady syýasaty müdirliginiň başlygy G.I.Romanowa, Strategik we durnukly ösüş müdirliginiň başlygy A.Ataýew we Durmuş-medeni ulgamynyň ösüşi we maliýeleşdirilişi bölüminiň başlygy G.Şyhyýewa gatnaşdylar.

Bu Forumyň maksady 2030-njy ýyla çenli döwür üçin Gün tertibi we Durnukly Ösüş Maksatlary boýunça alnyp barylýan işler barada hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Aziýanyň we Ýuwaş Umman sebiti boýunça Ykdysady we durmuş komissiýasynyň (UNESCAP) Durnukly ösüş boýunça sebitleýin edilen işleri we bu ugurda gazanan üstünlikleri.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministriniň orunbasary R.Nurýagdyýew Forumda çykyş etdi. Ministrlik tarapyndan Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanda ornaşdyrylmagy boýunça uly ähmiýetli işleri alyp barylýandygy barada aýdyp geçdi.

Durnukly ösüş maksatlaryny millileşdirmegiň barşynda Durnukly Ösüş Maksatlarynyň Türkmenistanyň ösüşini has ýokary derejede häsiýetlendirýän we milli ileri tutulýan ugurlary görkezýän maksatlary, wezipeleri we görkezijleri kesgitlenendigi we ylalaşylandygy barada beýan etdi. Şeýle hem, Durnukly ösüş maksatlaryny millileşdirmek boýunça geçirilen işleriň jemleri boýunça 17 maksatdan, 136 wezipeden we 180 indikatordan durýan millileşdirilen sanawy tassyklanandygy barada aýdyp geçdi.

Şunuň bilen baglylykda, 2019-njy ýylda Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Nýu-Ýork şäherinde Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Ykdysady we durmuş geňeşiniň (ECOSOC) howandarlygynda geçirilen Ýokary derejeli syýasy Forumynda Birleşen Milletler Guramasynyň Durnukly Ösüş Maksatlarynyň ýurdumyzda amala aşyrylmagy boýunça Türkmenistanyň Meýletin Milli Synynyň bu Guramanyň agza ýurtlarynyň dykgatyna ýetirildi. Meýletin Milli Syny taýýarlamak boýunça geçirilen işiň Türkmenistanda gazanylan ösüşe baha bermäge, Durnukly Ösüş Maksatlaryny durmuşa ornaşdyrmak boýunça geljekki çäreleri bellemäge mümkinçilik berendigi barada ministriniň orunbasary R.Nurýagdyýew belläp geçdi.

Häzirki wagtda global pandemiýanyň ýaýramagy sebäpli emele gelen ýagdaý bilen baglanyşykly dünýäde ykdysady çökgünlik bolup geçýändigi barada belläp geçdi. Şeýle hem, global pandemiýanyň ýüze çykan pursatyndan başlap, ýurdumyzyň Hökümeti global pandemiýanyň ykdysadyýetiň önümçilik sektorlaryna täsirini ýeňilleşdirmek, iş ýerlerini saklap galmak we döwletimiziň raýatlaryny goramak boýunça işjeň çäreleri görülýändigi barada Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministriniň orunbasary R.Nurýagdyýew belläp geçdi.

Şunuň bilen baglylykda, Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Aziýanyň we Ýuwaş Umman sebiti boýunça Ykdysady we durmuş komissiýasynyň (UNESCAP) Aziýa we Ýuwaş Umman sebiti üçin Durnukly ösüş boýunça 8-nji Forumyna gatnaşýan wekilleriň arasynda sorag-jogap geçirildi we berjek netijeleri barada özara pikir alyşyldy. Şeýle hem, Foruma gatnaşýan wekilleriň işlerinde üstünlik arzuw edilip duşuşyk jemlendi.

Wideoşekilli forumyň ahyrynda ýurdumyzyň halkara giňişliginde abraý-mertebesiniň belende galmagynda, mähriban watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň artmagynda bimöçber işleri amala aşyrýan Hormatly Prezidentimiziň janynyň sag, ömrüniň uzak, alyp barýan il-ýurt bähbitli, umumyadamzat ähmiýetli tutumly işleriniň mundan beýlägem rowaç almagy arzuw edildi.

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi

Aşgabat, 22-nji mart (TDH). Şu gün — baýramçylyk güni ir bilen özüniň boş wagtlaryny sport bilen meşgullanmaga hem-de döredijilik işlerine sarp etmegi ýola goýan milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Prezidentiniň Ahalteke atçylyk toplumyna gelip, behişdi bedewler bilen didarlaşdy hem-de döredijilik bilen meşgullandy.

Bu ýerde hormatly Prezidentimize ady rowaýata öwrülen Akhan atly bedewiň ilkinji at taýynyň dünýä inendigi barada buşluk habary ýetirildi. Milli Liderimiz öz seýisläp ýetişdiren Akhan atly bedewiniň ilkinji at taýynyň doglandygy baradaky buşluga ruhlandy we bu habary uly şatlyk bilen garşylady.

Baharyň nurana günleriniň birinde at taýyň dogulmagy ýurdumyzyň durmuşynda möhüm şanly seneleriň ajaýyp pursatlar bilen utgaşýandygynyň nobatdaky subutnamasydyr.

Döwlet Baştutanymyz kalbyňa joşgun berýän bu habara begenip, täze doglan taýçanagyň boýnuna käbesi Ogulabat ejäniň taýýarlan alajasyny daňdy. Munuň özi asyrlar aşyp gelýän dünýä nusgalyk milli ýörelgeleriň döwrebap derejede dowam etdirilýändiginiň aýdyň nyşanydyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow täze doglan taýyň eziz Diýarymyzyň mukaddes Garaşsyzlygynyň şanly 30 ýyllygynyň we Aşgabat şäheriniň 140 ýyllygynyň giňden dabaralandyrylýan ýylynda dünýä inmeginiň buýsançly wakadygyny belledi.

Taýçanagyň dünýä inmegi türkmen atşynaslarynyň şatlygyny hem-de behişdi bedewlere bolan buýsanjyny artdyrdy. Bu görnüşler ynsan bilen bedewiň özara baglanyşygynyň aýdyň nyşanyna öwrüldi.

Milli atşynaslyk ulgamynda täze doglan at taýa at dakylanda, onuň atasynyň ady bilen utgaşdyrmak däbiniň bardygyny bellemek gerek. Şu nukdaýnazardan, hormatly Prezidentimiz Akhanyň adynyň birinji harpyna laýyklykda we ak mermerli paýtagtymyzyň 140 ýyllygynyň hormatyna bu taýçanaga Aşgabat diýip at goýdy.

Munuň özi uly zähmet ýeňişlerine, şanly senelere beslenip gelen ýylda ak mermerli paýtagtymyzyň 140 ýyllygynyň şanyna bildirilen hormatdyr. Şeýlelikde, Akhan bilen Lälegyzyň taýyna Aşgabat ady dakyldy.

Mälim bolşy ýaly, şöhratly Gyrsakaryň ugruna degişli Akhan 2006-njy ýylda doguldy. Arkadag Prezidentimiziň seýisläp ýetişdiren bu bedewi ýyndamlygy, gözelligi bilen ahalteke bedewleriniň şöhratyna şöhrat goşdy.

Şeýle hem döwlet Baştutanymyz Akhan bedewi bilen ýurdumyzyň birnäçe toý-baýramlaryna gatnaşdy. Aýratyn-da, Türkmen bedewiniň milli baýramy mynasybetli guralan dabaralarda şöhratly Akhana möhüm orun degişli boldy.

Taryhyň dowamynda at çapyşyklary türkmen halkynyň durmuşynda möhüm orun eýeleýän baýramçylyk dabaralarynyň, şanly toýlaryň esasy ýaraşygydyr. Toýlaryň bezegi bolan ganatly bedewler bolsa halkymyzyň ýakyn hemrasyna, syrdaşyna öwrüldi.

Bu gün pederlerimizden miras galan asylly atşynaslyk ýörelgeleri hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen döwrebap derejede ösdürilýär.

Mälim bolşy ýaly, 2017-nji ýylda Akhanyň çarpaýa galmagy bilen, paýtagtymyzda geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň alawy ýakyldy.

2018-nji ýylda bolsa Akhan çarpaýa galyp, artky aýaklarynda ýöremekde 10 metr aralygy 4,19 sekuntda geçip, bäsleşigiň bu görnüşi boýunça dünýä rekordyny täzeledi. Munuň özi ahalteke bedewleriniň dünýädäki şöhratynyň has-da belende galmagyny we Akhanyň gazanýan ýeňişleriniň halkara derejede ykrar edilmegini şertlendirdi.

Baharyň şu ajaýyp wakasy dünýä gymmatlyklaryna uly goşant goşan halkymyzyň atşynaslyk däpleriniň mundan beýläk-de belende göterilmegi ugrunda zerur tagallalaryň edilýändiginiň aýdyň görkezijisidir.

Soňra döwlet Baştutanymyz Şapolat atly mele bedewi athanadan çykardy we onuň bilen birsellem gezim etdi.

Türkmen tebigatynyň gözelligi hem-de ajaýyplygy baharyň ilkinji günleri has-da äşgär duýulýar. Muny sungat eseri bilen deňeşdirmek bolar. Gök begrese beslenýän jülgeler, pyntyklaýan agaçlar — bularyň hemmesi amatly ekologiýa gurşawyny döredýär.

Dag etekleriniň ajaýyplygy bahar paslynyň ýakymly howasy bilen utgaşyp, ynsan kalbyna oňyn täsirini ýetirýär.

Asyrlaryň dowamynda türkmen seýisleri ahalteke bedewlerini kämillik derejesine ýetiripdirler we olaryň ajaýyp häsiýetlerini saklapdyrlar.

Türkmen bedewleriniň ýüpek ýallary, gelşikli beden gurluşy, ýeňil hereketleri we güýç-kuwwaty yhlasly seýisleriň, halk seçgiçileriniň öz hünärlerini belent derejä ýetirendikleriniň aýdyň netijesidir.

Soňra Şapolat öňatdy hereketine geçdi. Bu gün at seýislemegiň milli ýörelgeleri döwrebap derejede ösdürilýär. Ahalteke bedewleriniň gözelligi, paýhasy hem-de özboluşlylygy dünýä atşynaslaryny özüne bendi edýär.

Soňra ynsan gylykly ajaýyp Şapolat öňürdikledi.

Bu pursatlarda ýüzýyllyklaryň dowamynda ynsan bilen bedewiň arasynda emele gelen ruhy arabaglanyşygy ýüze çykýar, häzirki wagtda munuň özi türkmen atşynaslygynyň hem-de atçylyk sportunyň ösüşiniň täze tapgyrynyň binýadynyň döredilýändigini görkezdi.

Hormatly Prezidentimiz türkmen atlarynyň taryhynyň we özboluşly gylyk-häsiýetleriniň düýpli öwrenilmelidigini hem-de gadymy seýisçilik ýörelgeleriniň döwrebap ösdürilip, geljek nesillere ýetirilmelidigini aýratyn nygtaýar.

Türkmen seýisleri we atşynaslary behişdi bedewleriň arassa ganly tohumyny saklamak, ady rowaýata öwrülen atlary seýislemek işini kämilleşdirmek boýunça döredilen giň mümkinçiliklerden peýdalanyp, netijeli işleri durmuşa geçirýärler.

Bu gün tutuş dünýäde meşhur bolan ýelden ýüwrük ahalteke bedewleriniň şöhraty belende galdy. Ata-babalarymyz köp asyrlaryň dowamynda tutanýerli zähmeti, zehini arkaly dünýäniň dürli künjeklerinde meşhur bedewleri kemala getiripdirler hem-de arassa ganlylygyny saklap gelipdirler.

Behişdi bedewler okgunly ösýän Garaşsyz Watanymyzyň özboluşly nyşanydyr. Ahalteke bedewleriniň dünýä atçylyk sportunda geçen şöhratly ýoluny mynasyp dowam etmek hem-de başarnyklaryny doly açmak üçin täze mümkinçilikler döredilýär. Bedewleriň tebigy gözelligi, çalasynlygy, wepadarlygy, düşbüligi hem-de aýratyn başarnyklary köp asyrlaryň dowamynda şahyrlar we suratkeşler üçin ylham çeşmesi boldy.

Milli Liderimiziň başlangyjy bilen her ýylyň aprel aýynyň soňky ýekşenbesinde Türkmen bedewiniň milli baýramynyň bellenilmegi, “Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany” şygary astynda geçýän şu ýylda Türkmen alabaýynyň baýramynyň hem bu milli baýram bilen bilelikde geçiriljekdigi şöhratly pederlerimiziň dünýä beren milli gymmatlyklarynyň ähmiýetiniň ýokarydygyny we oňa ýurdumyzda uly üns berilýändigini alamatlandyrýar.

Soňra döwlet Baştutanymyz bu ýerdäki iş otagynda döredijilik bilen meşgullandy. Hormatly Prezidentimiz ak mermerli paýtagtymyzyň taryhyna hem-de häzirki döwürde ýeten derejesine, berkarar bolmagyna bagyşlanan “Aşgabat” atly kitabynyň soňky babyny ýazmaga girişdi.

Döwlet Baştutanymyz täze kitabynda Aşgabadyň taryhyna, şäherde asyrlar aşyp gelýän milli ýörelgeleriň ösdürilýändigi, paýhasly pederlerimiziň döreden gymmatlyklaryna hem-de halkymyzyň asylly däp-dessurlaryna aýratyn ähmiýet berilýändigi bilen bagly maglumatlary bir ýere jemledi.

Mälim bolşy ýaly, milli Liderimiziň yzygiderli tagallasy netijesinde, eziz Diýarymyzyň baş şäherinde şähergurluşyk-binagärlik maksatnamasynyň durmuşa geçirilmegine örän jogapkärçilikli we hemmetaraplaýyn esasda çemeleşilýär. Bu bolsa ak mermerli Aşgabadyň birnäçe binalarynyň, şol sanda paýtagtymyzyň özüniň Ginnesiň rekordlar kitabyna girizilmegine ýardam etdi.

Munuň özi hormatly Prezidentimiziň köp ýüzýyllyklaryň dowamynda şöhratly ata-babalarymyzyň döreden milli gymmatlyklaryna, halkymyzyň binagärlik-şähergurluşyk tejribesine belent sarpa goýýandygynyň aýdyň subutnamasydyr.

Döwlet Baştutanymyz Aşgabada bagyşlanan eseri döredýän wagtynda ylmy maglumatlara we ygtybarly edebi çeşmelere esaslanyp, türkmen halkynyň baý taryhyny, il arasynda ýörgünli rowaýatlary, halk döredijiliginiň eserlerini içgin öwrenýär. Bu bolsa täze işiň gymmatyny hem-de ähmiýetini artdyrýar.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, çeper döredijilik bilen meşgullanmak adama ägirt uly ruhy lezzet, ylham joşgunyny berýär.

Diňe bir ýurdumyzyň däl, eýsem, birnäçe daşary döwletleriň senenamasynda möhüm orun eýeleýän Halkara Nowruz gününiň bellenilýän hem-de Aşgabadyň 140 ýyllyk baýramyna taýýarlyk görülýän günlerde täze taýçanagyň dünýä inmegi hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ylhamyny joşdurdy. Bu bolsa göwnejaý derejede fotosuratlar bilen bezelen “Aşgabat” atly täze kitaba bu baradaky maglumatlary girizmek höwesini oýardy.

Döwlet Baştutanymyzyň şatlykly pursatlara ylhamy joşup, “Ak şäherim Aşgabat” atly goşgyny döretdi we ony hem täze kitapda ýerleşdirmegi makul bildi.

Aziýaň dür-merjeni,
Ak şäherim Aşgabat!
Dost-doganlyk merkezi,
Ak şäherim Aşgabat!

...Galkyp ganat gerdigim,
Sap söýgüden gurdugym,
Ýüregi sen ýurdumyň,
Ak şäherim Aşgabat!

Şeýlelikde, milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň yzygiderli tagallalary netijesinde, asyrlaryň we nesilleriň arabaglanyşygyny özünde jemleýän milli ýörelgeler giňden wagyz edilýär. Munuň özi nusgalyk derejä göterilen milli ýörelgelerimiziň dowamata atarylmagyna giň ýol açýar.

Biziň ýurdumyz häzirki zamanyň derwaýys meselelerini çözmekde halkara hyzmatdaşlygyny ösdürmäge aýratyn üns berýär we dünýä döwletleri hem-de iri halkara we sebit guramalary bilen ýakyndan hyzmatdaşlyk edýär. Bu ählumumy bähbitlere gönükdirilen netijeli hyzmatdaşlygy has-da ilerletmek Türkmenistanyň parahatçylyk söýüjilik, oňyn bitaraplyk we gyzyklanma bildirilýän daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň ählisi bilen netijeli hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasy strategiýasynyň möhüm ugurlarynyň biri hökmünde kesgitlenildi. Parahatçylygy we durnukly ösüşi üpjün etmäge ägirt uly goşant goşmak bilen Türkmenistan dünýä jemgyýetçiliginiň giň goldawyna eýe bolýar.

Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy 1985-nji ýylda ykdysady we söwda ulgamlarynda has ysnyşykly hyzmatdaşlyk etmek maksady bilen döredildi. Eýran Yslam Respublikasy, Pakistan hem-de Türkiýe Respublikasy guramany esaslandyryjy döwletlerdir. EKO-nyň düzümi 1992-nji ýylda Türkmenistan, Azerbaýjan, Owganystan Yslam Respublikasy, Gazagystan, Gyrgyz Respublikasy, Täjigistan, Özbegistan ýaly ýurtlaryň girmegi bilen giňedi we onuň alyp barýan işleri hil taýdan täze ösüşlere eýe boldy. 28-nji noýabr EKO-nyň güni hökmünde bellenilýär. 1995-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 50-nji mejlisinde EKO BMG-de synçy derejesini bermek hakynda Kararnama kabul edildi.

EKO-nyň esasy maksatlary degişli düzümleriň, sebit we sebitara gatnaşyklary ösdürmegiň häzirki döwrüň ýagdaýlaryna laýyk gelýän gurallarynyň döredilmegi, hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynda bilelikdäki taslamalaryň durmuşa geçirilmegi bilen baglanyşyklydyr. Şol maksatlara ýetilmegi wajyp durmuş meselelerini çözmäge, halklaryň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir. Häzirki döwürde EKO dünýäde ykrar edilen iri we abraýly halkara düzümdir. Bu gurama agza ýurtlarynyň arasynda döwletara hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan meseleleri boýunça dürli ylalaşyklar baglaşyldy we degişli çözgütler kabul edildi.

Geçen döwürde Türkmenistan we EKO tarapyndan bilelikde işlemegiň uly tejribesi toplanyldy. Mälim bolşy ýaly, degişli çözgüde laýyklykda, 2021-nji ýylda EKO-da başlyklyk etmek Türkmenistana geçdi. Şunuň bilen baglylykda, sebitde durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen degişli Konsepsiýa işlenip taýýarlanyldy. Ozal habar berlişi ýaly, biziň ýurdumyz 2017 — 2019-njy ýyllarda Araly halas etmegiň Halkara gaznasyna başlyklyk etdi. Bu döwürde hormatly Prezidentimiziň parasatly ýolbaşçylygynda Aral deňziniň ekologiki, sosial-ykdysady we beýleki meselelerini çözmäge gönükdirilen birnäçe wajyp başlangyçlar durmuşa geçirildi. Şeýle hem, ýurdumyz 2019-njy ýylda Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna başlyklyk etdi. Bu jogapkärli wezipäniň esasy, möhüm ugurlary Türkmenistanyň Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygyna başlyklyk etmeginiň Konsepsiýasynda kesgitlenip, ýurdumyz bu ugurda ägirt uly işleri bitirdi.

Döwletimiziň ýokarda agzalan we beýleki ýokary derejedäki jogapkärli wezipeleri, belent ynamy abraý bilen amal etmegi ýurdumyzyň Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasynda başlyklyk etmeginiň netijeli boljakdygyna hem-de onuň çäklerinde amala aşyryljak başlangyçlaryň tutuş sebitiň abadançylygyna hyzmat etjekdigine aýdyň şaýatlyk edýär.

Hormatly Prezidentimiz EKO-nyň XIV Sammitine gatnaşyp, EKO-da başlyklyk etmeginiň çäklerinde Türkmenistanyň öňde goýan maksatlaryny beýan etdi. Hormatly Prezidentimiz özüniň taryhy çykyşynda ýurtlarymyzyň arasynda söwda-ykdysady gatnaşyklary has-da işjeňleşdirmek üçin şertleri döretmegiň üstünde hyzmatdaşlarymyz bilen anyk işleri alyp barmagy göz öňünde tutýarys, haryt dolanyşygynyň möçberlerini artdyrmagy we ony diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmegi maksat edinýäris diýip belläp geçdi. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz sebitde durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmäge gönükdirilen işleriň toplumyny amala aşyrmagy göz öňünde tutýar.

Türkmenistan EKO-da başlyklyk ediji hökmünde medeni, sport, bilim, ýaşlar syýasatyny, syýahatçylyk gatnaşyklaryny giňeltmäge işjeň ýardam bermegi maksat edinýär. Dost-doganlyk ruhunda halklarymyzy we döwletlerimizi birleşdirýän umumy ahlak gymmatlyklaryna eýermegi göz öňünde tutýar.

EKO agza ýurtlaryň ykdysady taýdan ilerlemeginde energetika, ulag we kommunikasiýa ulgamlarynyň aýratyn möhüm ähmiýeti bardyr. Bu ugurlarda ýurdumyz birnäçe halkara ähmiýetli taslamalary üstünlikli amala aşyrdy we amala aşyrmagyny dowam edýär. Muňa mysal edip, şu ýylyň ýanwarynda Kerki (Türkmenistan) — Şibirgan (Owganystan) ugry boýunça elektrik geçiriji ulgamyň işe girizilmegini, Owganystanda Akina — Andhoý beketleriniň arasyndaky 30 kilometrlik demir ýol böleginiň açylmagyny, Ymamnazar (Türkmenistan) — Akina (Owganystan), şeýle hem, Serhetabat (Türkmenistan) — Turgundy (Owganystan) ugry boýunça halkara optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamynyň işe girizilmegini, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisini, multimodal ulag-üstaşyr geçelgelerini döretmek, sebitara we halkara ähmiýetli logistik düzümleriň ösdürilmegi boýunça we beýleki ählumumy bähbitlere gönükdirilen halkara taslamalary görkezmek bolar.

Türkmenistan Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy bilen hyzmatdaşlygynyň çäklerinde sebit boýunça we ähli goňşy döwletler bilen syýasy, ykdysady we medeni gatnaşyklary mundan beýläk hem işjeň ösdürer. Ýurdumyz özüne bildirilen jogapkärli, belent ynamy abraý bilen iş ýüzünde amala aşyryp, parahatçylygyň we gülläp ösüşiň bähbidine giň netijeli hyzmatdaşlyk üçin ähli mümkinçilikleri döreder.

Gapbar HALLYÝEW,

Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynyň mugallymy.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda kabul edilýän milli maksatnamalar, esasan, ýurduň durnukly ösüşine, ykdysadyýeti dolandyrmagyň bazar gatnaşyklaryna, önümçilige öňdebaryjy innowasion tehnologiýany ornaşdyrmaga, eýeçiligiň dürli görnüşlerini ösdürmäge we dünýäniň döwletleri bilen köpugurly işjeň gatnaşyklary ýola goýmaga gönükdirilendir. Bu meseleleri üstünlikli çözmekde aýratyn orun ýurdumyzyň pul-karz syýasatyna degişlidir. Şonuň üçin hem Türkmenistanyň Merkezi banky tarapyndan döwrüň talabyna laýyk gelýän pul-karz syýasatyny işläp düzmäge we ony üstünlikli amala aşyrmaga zerur bolan ähli amatlyklar döredilýär.

Pul-karz syýasatynyň esasy maksady ýurduň ykdysadyýetini zerur bolan möçberde pul-karz serişdeleri bilen üpjün etmekden we olaryň maksadalaýyk ýokary netijeli ulanylmagyny gazanmakdan ybaratdyr.

Pul syýasaty barasynda aýdylanda bolsa, öňi bilen, onuň durnuklylygynyň, hümmetliliginiň we kadaly dolanyşygynyň ýola goýulmagyny üpjün etmeli. Bu meseläniň üstünlikli çözülmegi üçin, ilkinji nobatda, milli pulumyzyň ýerli serişdelerden ybarat bolan haryt üpjünçiligini artdyrmaly, ilata hödürlenýän tölegli hyzmatlaryň görnüşlerini köpeltmeli we hilini ýokarlandyrmaly.

Soňky ýyllarda pul toplumynyň düzüminiň kämilleşdirilmegine, onuň nagt däl görnüşiniň paýynyň köpeldilmegine degişli çäreler yzygiderli geçirilýär. Bank ulgamyny sanly ykdysadyýete geçirmek olaryň arasynda aýratyn orny eýeleýär. Bank amallarynyň sanlylaşdyrylmagy, elektron töleg ulgamynyň bank önümçiligine giňden ornaşdyrylmagy bilen nagt däl pul hasaplaşyklarynyň gerimi barha giňeýär we nagt pula bolan isleg peselýär. Şeýlelikde, pul aýlanyşygynyň kadaly hereketi ýola goýulýar, pul toplumynyň düzüminiň ykdysady gözegçiligi ýokarlanýar. Netijede, banklar bilen ykdysadyýetiň pudaklarynyň arasynda gatnaşyklar täzeçe ýola goýulýar we durnukly ösüş üpjün edilýär.

Ýurtda hereket edýän puluň durnuklylygyny üpjün etmek we onuň satyn alyjylyk ukybyny ýokarlandyrmak, öz gezeginde, dünýä döwletleri bilen eksport, import amallaryny amatly şertlerde ýola goýmaga we ýurduň töleg balansynyň deňeçerligini üpjün etmäge mümkinçilik berýär. Şol bir wagtda hem hümmetli puluň hereketiniň ýola goýulmagy nyrh emele getirmekde aýratyn orun eýeleýär.

Nyrhlaryň derejesiniň durnukly bolmagy ilatyň harytlara we hyzmatlara bolan ösen isleglerini öz wagtynda, doly derejede kanagatlandyrmaga we býujet meýilnamalarynyň üstünlikli amal edilmegine ähli amatlyklary döredýär.

Karz syýasaty barasynda aýdylanda, onuň esasy wezipesi hökmünde karza mahsus bolan yzyna gaýtarylmak, möhletlilik we töleglilik ýörelgeleriniň ýurtda hereket edýän kada-kanuna laýyklykda berjaý edilmeginden ybaratdyr. Şu talaplaryň berjaý edilmegi, öz gezeginde, karzyna alnan serişdeleriň maksadalaýyk, rejeli-tygşytly we ýokary netijeli ulanylmagyna baglydyr.

Ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna geçirilmegi bilen, banklar tarapyndan müşderilere hödürlenilýän karzyň görnüşleri köpelýär, onuň möçberleri artýar, möhleti uzalýar. Şeýle amatlyklaryň döredilmegi ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerine oňaýly täsir etmek bilen birlikde, kärhanalara esasy önümçilik gaznalaryny täzelemäge, ýokary hilli önüm öndürmäge, önümiň özüne düşýän gymmatyny peseltmäge, ýurduň eksport mümkinçiliklerini doly ulanmaga zerur bolan amatlyklary döredýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli ykdysadyýetimiziň ýokary ösüş depgini ýurdumyza iri möçberli maýa goýumlaryň üstünlikli çekilmegini we olaryň netijeli özleşdirilmegini talap edýär. Maýa goýumlaryň netijeliligini ýokarlandyrmakda aýratyn orun banklar tarapyndan berilýän uzak möhletleýin karzyň ulanyş derejesine degişlidir. Şondan ugur alyp, ösüşiň häzirki tapgyrynda banklaryň maýa goýum işini maliýeleşdirmäge işjeň gatnaşmagyny üpjün etmek möhüm talap bolup durýar.

Giň möçberde alnyp barylýan maýa goýum syýasatynyň çygrynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan okgunly ösdürmäge gönükdirilen maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmekde Türkmenistanyň Merkezi bankynyň aýratyn orny bardyr.

Merkezi bankyň alyp barýan pul-karz syýasatynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi köpugurly ykdysady özgertmeleriň ýokary netijeliligini gazanmaga mümkinçilik berýär. Bu pul-karz syýasatynyň esasy maksady döwlet, hususy we beýleki eýeçilikdäki taraplaryň telekeçilik we önümçilik bähbitli maksatnamalarynyň üstünlikli durmuşa geçirmegine, maşgala ojaklarynyň ykdysady taýdan pugtalanmagyna, bilim-ylym ugrundaky maksatlaryň barha rowaçlanmagyna gönükdirilendir. Munuň özi ýurdumyzyň maliýe kuwwatyny artdyrmaga, ýokary ykdysady ösüşi üpjün etmäge, milli manadyň hümmetini has-da pugtalandyrmaga, halkymyzyň eşretli zamananyň hözirini görüp ýaşamagyna kuwwatly itergi berýär.

Bagtyýarlyk döwründe dünýäniň ösen banklary bilen işjeň gatnaşyklaryň ýola goýulmagy hem pul-karz syýasatynda dünýä tejribeleriniň — karzyň täze görnüşleriniň bank işine ornaşdyrylmagyna mümkinçilik berdi. Karzyň täze görnüşleriniň bank tejribesine ornaşdyrylmagy, bir tarapdan, ilatyň maliýe sowatlylygynyň ýokarlanmagyna oňyn täsir eden bolsa, beýleki tarapdan, kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge, onuň ýaýrawyny giňeltmäge, kämilleşdirmäge mümkinçilik berýär. Bank karz amallarynyň ykdysady taýdan netijeliligine, şeýle hem müşderileriň bähbidine gönükdirilen göterim syýasatyny yzygiderli esasda durmuşa geçirýär we karzlaryň elýeterliligini üpjün edýär.

Hormatly Prezidentimiziň adalatly belleýşi ýaly, biziň baş wezipämiz Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan nusgawy derejelere götermekden ybarat bolup, halkymyzyň ýaşaýyş derejesini ösen ýurtlaryň ilatynyň bu babatdaky derejesine ýetirmelidiris.

Baş maksada ýetmekde ýurduň bank ulgamynyň ähmiýeti hem uludyr. Bank ulgamy bazar ykdysadyýetiniň wajyp düzüm bölegi bolmak bilen, onuň işiniň netijesinde uly möçberlerde pul serişdeleri dolanyşykda bolýar, wagtlaýynça ulanylmaýan pul serişdelerini dolanyşyga girizmek arkaly, giňeldilen, üznüksiz önümçiligi alyp barmak üçin maýa goýumlaryň çeşmeleri emele gelýär. Şunda banklar serişdeleriň pes netijeli işleýän pudaklardan bäsdeşlige has ukyply pudaklara geçmegine mümkinçilik berýärler.

Bank önümçiligine täze, sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy, ilata töleg-hasaplaşyk, karz, goýum we beýleki hyzmatlaryň menzilara tertipde ýerine ýetirilmegi müşderiler üçin amatly ýagdaýy döredip, olaryň bu hyzmatlardan peýdalanmaklaryna isleglerini artdyrýar we banklaryň girdejili işlemegini üpjün edýär.

Umuman, ýokarda getirilen maglumatlardan mälim bolşy ýaly, Türkmenistanyň Merkezi banky hormatly Prezidentimiziň tabşyryklaryndan ugur alyp, döwrebap pul-karz syýasatyny işläp düzýär we ony döwrüň talabyna laýyklykda kämilleşdirýär. Munuň özi bolsa ýurdumyzyň ýokary depginli, durnukly ösüşini üpjün edýär we ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertlerini dünýäniň ösen döwletleriniň derejesine ýetirmäge ähli amatlyklary döredýär.

Watanymyzyň gülläp ösmegi we ilatymyzyň eşretli şu güni, röwşen geljegi üçin ýadawsyz zähmet çekýän Arkadag Prezidentimiziň jany sag, belent başy aman, ömri uzak bolsun we ähli başlangyçlary rowaçlyga beslensin!

Baýramdurdy TAÝHAROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň professory, ykdysady ylymlaryň kandidaty.