Awaza, 6-njy awgust (TDH). Şu gün «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň Kongresler merkezinde Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumy geçirildi. Onda sebitiň döwletleriniň söwda-ykdysady, maýa goýum, senagat we ulag-kommunikasiýalar ulgamlarynda hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna gabatlanyp geçirilýän foruma Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň, Özbegistanyň we Türkmenistanyň hökümetleriniň agzalary, ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň ýolbaşçylary, maliýe guramalarynyň, hususy işewürligiň, beýleki degişli düzümleriň, şeýle hem köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri gatnaşdylar.

Bu ýere ýygnananlar hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň foruma gatnaşyjylara iberen Gutlagyny uly üns bilen diňlediler.

Gutlagda bellenilişi ýaly, ykdysady we maýa goýum mümkinçiliklerini artdyrmak, sebitdäki her bir ýurduň halklarynyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmak Merkezi Aziýa sebitiniň ileri tutulýan ösüş ugurlarynyň biri bolup durýar. Soňky döwürde sebitiň ýurtlary durnukly we yzygiderli ykdysady ösüşe, innowasiýa senagatyny we ulag üpjünçilik ulgamlaryny emele getirmäge gönükdirilen giň möçberli çäreleri durmuşa geçirýärler.

Şonuň bilen birlikde, häzir sebitiň içinde, şeýle hem beýleki döwletler we halkara ykdysady guramalar bilen özara gatnaşyklarda hyzmatdaşlygyň täze döwrebap görnüşleri we nusgalary zerur bolup durýar. Olar dünýä ykdysadyýetiniň üýtgäp durýan ýagdaýlaryna, täze ykdysady merkezleriň döredilmegine, innowasiýalaryň, sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna kybap gelmelidir. Bularyň hemmesi özara bähbitli hyzmatdaşlygyň häsiýetini gaýtadan kesgitlemegi, täze, geljegi uly bolan ugurlara çykylmagyny talap edýär diýlip, döwlet Baştutanymyzyň Gutlagynda aýdylýar.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary S.Berdimuhamedow foruma gatnaşyjylara Türkmenistanyň Prezidentiniň salamyny hem-de üstünlikli işlemek baradaky arzuwlaryny ýetirmek bilen şu günki duşuşygyň dünýä ykdysadyýetiniň duçar bolan uly wehimleriniň dowam edýän wagtynda geçýändigini belledi. Şol wehimler Merkezi Aziýa döwletleriniň hem duşundan geçmedi. Diňe çökgünligiň ýaramaz täsirlerini azaltmaga däl-de, eýsem, ykdysady ösüşiň durnukly ugruna çykmaga, durmuş taýdan ösüşiň maksatnamalaryny amala aşyrmak üçin şertleriň üpjün edilmegine, sebitiň ýurtlarynyň Baştutanlarynyň gazanan ylalaşyklaryna laýyklykda, özara gatnaşyklaryň meýilnamalaryny ýerine ýetirmäge gönükdirilen bilelikdäki meýilnamalary we anyk wezipeleri işläp taýýarlamagyň zerurlygy has-da artýar. Şunda Türkmenistan esasy ugurlaryň hatarynda ulag we energetika ulgamlaryny ileri tutýar. Hyzmatdaşlygyň bu ugurlaryna garaýyşlaryň we çemeleşmeleriň umumylygy Merkezi Aziýa döwletleri üçin iş ýüzündäki gatnaşyklar babatda degişli şertleri döredýär. Bu ýerde gürrüň bir bitewi maksatlaryň ikisi barada, birinjiden, sebitiň içinde netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmak, ikinjiden, häzirki zaman geoykdysadyýetiň möhüm subýekti hökmünde kontinental we dünýä hojalyk gatnaşyklaryny doly derejede gurmak hakynda barýar.

Biziň ýurtlarymyzda bar bolan bäsdeşlige ukyply artykmaçlyklary — strategik Ýewraziýa ýollarynyň çatryklarynda çäk taýdan ýerleşmegiň amatlyklaryny, uly möçberli serişde — çig mal kuwwatyny, ykdysady ösüşde ölçegleriň birnäçesi boýunça düzüm ylalaşyklygyny doly peýdalanmak gerek diýip, S.Berdimuhamedow belledi.

Bu şertler Merkezi Aziýany uly we uzak möhletleýin daşarky maýa goýumlary üçin özüne çekiji sebite öwrüp, giň halkara hyzmatdaşlyk üçin mümkinçilikleri açýar. Şunda bir zat aýdyň, ol hem agzalan mümkinçilikleri ýakynlaşdyrmak üçin degişli derejedäki itergini sebitiň döwletleriniň özi anyk ädimler, ozaly bilen, giň gerimli düzüm taslamalarynyň başyny başlamak arkaly amal etmelidir.

Soňky ýyllarda Türkmenistan milli, sebit we halkara ulag-logistika we energetika ulgamyny yzygiderli ösdürýär we kämilleşdirýär. Ýurtda döwrebap awtomobil, demir ýollarynyň, deňiz port düzüminiň, howa menzilleriniň gurluşygy batly depginlerde dowam edýär.

Ýurduň gündogarynda gaz ýataklaryny Hazaryň kenary bilen birleşdiren Gündogar — Günbatar gaz geçirijisini gurmagyň milli taslamasy üstünlikli amala aşyryldy. Türkmen tebigy gazyny Hytaý Halk Respublikasyna ibermek boýunça strategik taslamanyň başy başlandy we durmuşa geçirildi.

Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisiniň gurluşygy batly depginlerde dowam edýär. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçiriji we optiki-süýümli aragatnaşyk ulgamlaryny gurmagyň taslamalaryna badalga berildi. Türkmenistandan Owganystana tarap geljekde Pakistanyň ýol-ulag düzümi bilen birleşdirilmegi göz öňünde tutulýan demir ýollar çekilýär.

Bu mysallar biziň sebitimizde we çäkleşýän zolaklarda iri taslamalary amala aşyrmagyň daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň goldaw bermegi we ýardam etmegi bilen amala aşyryp boljak wezipedigini görkezýär diýip S.Berdimuhamedow belledi. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Merkezi Aziýa döwletleriniň şol ugurlar boýunça bilelikde işlemegiň uly mümkinçiliklerini görýär hem-de sebit boýunça goňşularyny döwrebap ulag-logistika we energetika düzümini döretmek boýunça meýilnamalary işläp taýýarlamaga işjeň goşulmagy teklip edýär.

Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary sözüni dowam edip, hut şeýle ugur bilen, bilelikde hereket edip, biziň ýurtlarymyzyň häzirki geoykdysady işlerde mynasyp orun eýeläp, olaryň durnukly we uzak möhletleýin ösmegi, Merkezi Aziýa halklarynyň abadançylygynyň hem-de durmuş derejesiniň ýokarlanmagyny üpjün edip boljakdygyna ynamyň bardygyny belledi.

Nygtalyşy ýaly, sebitde söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy berkitmek we giňeltmek möhüm wezipe bolup durýar. Hoşniýetli goňşuçylygyň bilelikdäki tejribesine we däplerine daýanmak bilen, hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryna täze itergini bermek, biziň ýurtlarymyzyň işewürleriniň arasynda özara gatnaşyklaryň ugurlaryny işjeň peýdalanmak, sebitiň içinde maýa goýumlaryny höweslendirmek, serhetýaka söwda-täjirçilik işine ýardam etmek zerur bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, esassyz we könelen çäklendiriji böwetleri aradan aýyrmak hakynda oýlanmak gerek.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň umumy ykdysady kuwwatynyň doly netijeli ulanylyp, dünýä ösüşiniň häzirki meýillerine we esasy ugurlaryna, ozaly bilen, onuň tehnologik, sanly, ekologiýa düzümlerine tarap gönükdirilmegine ynanýarys diýip, S.Berdimuhamedow belledi.

Merkezi Aziýa döwletleriniň ýolbaşçylarynyň tagallalary, olaryň syýasy erki, öňdengörüjiligi we jogapkärçiligi netijesinde häzir sebitimizde ähli ugurlarda bilelikde işlemek üçin örän amatly şertler döredilýär. Biziň umumy üstünligimiziň, öňde goýlan maksatlary we wezipeleri ýerine ýetirmegiň girewi şundadyr.

Häzirki forum, onuň işiniň barşynda garaljak meseleler biziň ýurtlarymyzyň yzygiderli gatnaşyklaryna badalga bermek, daşary ýurtly hyzmatdaşlaryň Merkezi Aziýadaky ykdysady işlere gatnaşmagyny giňeltmek we işjeňleşdirmek üçin esas bolup, hyzmatdaşlygyň täze mümkinçiliklerini görmäge ýardam eder.

Türkmenistan amal ediljek döredijilikli işlere, ýakyn hyzmatdaşlyga taýýardyr diýip S.Berdimuhamedow foruma gatnaşyjylara netijeli işlemegi, gyzykly we peýdaly ara alyp maslahatlaşmalary geçirmegi arzuw etdi.

Soňra ugurlar boýunça mejlisleriň barşynda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň söwda-ykdysady we maýa goýum mümkinçilikleri, olaryň energetika we himiýa pudaklarynda, şeýle hem ulag-logistika ulgamynda hyzmatdaşlygynyň geljegi uly bolan ugurlara seredildi.

Türkmenistanyň wekilleriniň hem-de daşary ýurtly myhmanlaryň çykyşlarynda bellenilen ugurlarda özara bähbitli hyzmatdaşlygyň meseleleri öz beýanyny tapyp, dürli derejelerdäki ugurdaş gatnaşyklary ösdürmek boýunça möhüm wezipeler kesgitlendi, bilelikdäki täze taslamalary amala aşyrmagyň mümkinçiliklerine garaldy.

Bellenilişi ýaly, Merkezi Aziýa döwletleri ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň dürli ugurlaryna eýe bolup, olar dostluk we hoşniýetli goňşuçylyk, birek-biregiň bähbidini hormatlamak ruhunda ösdürilýär. Köpugurly döwletara gatnaşyklarynyň şertnamalaýyn-hukuk binýadynyň üsti täze resminamalar bilen yzygiderli ýetirilýär we berkidilýär.

Şunuň bilen baglylykda, şu günki forumyň ähmiýeti bellenildi, onuň gün tertibi häzirki wagtda we geljek üçin hyzmatdaşlygyň möhüm wezipelerini şöhlelendirýär. Olaryň hatarynda sebitiň döwletleriniň ykdysady hyzmatdaşlygy, olaryň dünýä hojalyk gatnaşyklary ulgamyna goşulmagy bilen bagly meseleler bar.

Häzirki döwürde ägirt uly ykdysady, energetika we ulag kuwwatyna eýe bolan Merkezi Aziýanyň geosyýasy we geoykdysady gatnaşyklaryň ählumumy ulgamynda eýeleýän orny yzygiderli artýar.

Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmegi ugur edinýän strategik taýdan möhüm ugurlarda hyzmatdaşlygyň okgunly giňeldilmegi bäş ýurduň hemmesiniň syýasy ugruna doly derejede kybap gelýär.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan syýasatynyň esasy ugurlaryna laýyklykda, Türkmenistanyň önümçilik sektoryna döwlet, şeýle hem daşary ýurt maýalaryny goýmak bilen, milli ykdysadyýetini okgunly ösdürmek üçin mäkäm binýady döredýändigi bellenildi.

Ähli pudaklara innowasiýalaryň we öňdebaryjy tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagyna, eksport we import harytlarynyň ornuny tutýan harytlary öndürýän täze önümçilikleriň döredilmegine, ýurdumyzda öndürilýän önümleriň hilini gowulandyrmaga, kiçi we orta telekeçiligi goldamaga, ilatyň iş bilen üpjünçiligini hem-de durmuş ulgamyny ösdürmäge aýratyn üns berilýär.

Netijeli maýa goýum syýasaty ýokary ykdysady ösüşi üpjün edýär. Dünýäniň ençeme ösen döwletlerine täsirini ýetiren ykdysady çökgünlilik şertlerinde hem Türkmenistanyň ykdysadyýeti durnukly bolup, maýa goýumlaryň paýy ýokary derejede saklanýar.

Her ýyl uly möçberdäki pul serişdeleri iri möçberli, halkara ähmiýeti bolan sebit we milli taslamalary amala aşyrmaga gönükdirilýär.

BMG, beýleki iri halkara guramalar, maliýe edaralary tarapyndan Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň energetika we ulag ulgamynda öňe sürýän başlangyçlaryna giň goldawyň berilmegi ýurdumyzyň durnukly ykdysady ösüşini, şol sanda halkara nukdaýnazaryndan ösüşini şertlendirýär. Bu bolsa degişli ugurlarda uzak möhletli, köptaraplaýyn yzygiderli gatnaşyklary ýola goýmak üçin şertleri döredýär.

Tebigy gazynyň gorlary boýunça dünýäde dördünji orny eýeleýän ýurdumyz ekologiýa taýdan arassa ýangyjy dünýä bazarlaryna ugratmagyň köpugurly düzümini yzygiderli kemala getirýär. Türkmenistan — Özbegistan — Gazagystan — Hytaý gaz geçirijisi energetika ulgamynda sebitiň döwletleriniň üstünlikli hyzmatdaşlygynyň aýdyň mysaly bolup durýar. Onda müňýyllyklaryň dowamynda Merkezi Aziýanyň halklaryny birleşdiren Beýik Ýüpek ýoluny täze görnüşde dikeltmek pikiri öz beýanyny tapdy.

Şunuň bilen birlikde, himiýa senagatynyň önümçilik kuwwatlyklaryny artdyrmaga aýratyn üns berilýär. Soňky on ýylyň içinde bu pudagy ösdürmäge goýlan maýa goýumlaryň möçberi ABŞ-nyň 8 milliard dollaryndan gowrak boldy.

Azot dökünlerini öndürýän “Marykarbamid” we “Garabogazkarbamid” zawodlary, Gyýanlydaky polimer zawody, Ahal welaýatyndaky tebigy gazdan sintetik benzin öndürýän zawod, Lebap welaýatyndaky kaliý dökünlerini öndürýän toplum ýaly, çig maly gaýtadan işlemäge ýöriteleşdirilen döwrebap senagat toplumlary guruldy.

“Türkmenhimiýa” döwlet konserniniň köpýyllyk hyzmatdaşlarynyň hatarynda Merkezi Aziýa ýurtlaryndan kompaniýalar, şol sanda Gazagystan Respublikasyndan “Kazfosfat” we “Kazazot”, Özbegistan Respublikasyndan “Uzkimýosanoat”, “Ferganaazot” we “Maksam Çirçik” ýaly kärhanalar bar.

Sebitiň döwletleriniň özara bähbitli hyzmatdaşlygy üçin elektroenergetika, ýod we sulfat senagatynda, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ösdürmekde hem uly mümkinçilikler bar. Hususan-da, “Merkezi we Günorta Aziýanyň arasynda elektroenergiýa bazaryny döretmek boýunça СASA-1000” taslamasynyň çäklerinde elektrik geçiriji ulgamlary gurmagyň taslamasyny amala aşyrmagyň ähmiýeti aýratyn nygtaldy.

Netijeli gatnaşyklary giňeltmegiň mümkinçilikleri barada pikir alyşmalaryň çäklerinde daşary ýurt wekiliýetleriň wekilleri söwda-ykdysady gatnaşyklary pugtalandyrmaga we ösdürmäge özara islegiň bardygyny kanagatlanma bilen bellediler.

Şunuň bilen baglylykda, ulag we logistika ulgamynda özara gatnaşyklara ähmiýetli orun berilýär. Munuň özi dünýä ykdysadyýetiniň globallaşma şertlerinde goşulyşmagyň aýrylmaz şerti bolup durýar.

Merkezi Aziýanyň we Hazar deňziniň üstünden geçýän transkontinental ýollaryň işjeňleşdirilmegi hem-de täze halkara geçelgeleriň döredilmegi goňşy döwletleri durmuş-ykdysady taýdan sazlaşykly ösdürmek üçin şertleri üpjün eder, olaryň maýa goýum özüne çekijiligini artdyryp, sebit we sebitara söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer we syýahatçylyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga ýardam eder.

Hususan-da, Demirgazyk — Günorta döwletara demir ýolunyň (Gazagystan — Türkmenistan — Eýran), Gazagystanyň hem goşulan Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman ulag ýolunyň, şeýle hem Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ulag-üstaşyr geçelgesiniň (“Lapis Lazuli”) ähmiýeti aýratyn bellenildi.

Şonuň bilen birlikde, dürli ulgamlara we pudaklara sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak, telekeçilik düzümleriniň, orta we kiçi işewürligiň ugry boýunça gatnaşyklary giňeltmek, halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň Merkezi Aziýanyň ykdysadyýetleri üçin Ýörite maksatnamasynyň (SPEСA), Merkezi Aziýada sebitleýin ykdysady hyzmatdaşlyk maksatnamasynyň (СAREС) çäklerinde hyzmatdaşlygy giňeltmek babatda tejribe alyşmagyň möhümdigi bellenildi.

Geçirilen çekişmeleriň netijeleri hem-de işlenip taýýarlanylan maslahatlar forumyň Jemleýji resminamasynda beýan edildi.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumyna gatnaşyjylar şu günki duşuşygyň ýokary guramaçylyk derejesi üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň adyna tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, umumy abadançylygyň we ösüşiň bähbitlerine kybap gelýän sebit hyzmatdaşlygyny has-da ösdürmek maksady bilen, netijeli gatnaşyklary dowam etmek ugrunda çykyş etdiler. Şeýle hem Türkmenistanyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, döwlet we hususy kärhanalarynyň hem-de olaryň geljekki hyzmatdaşlarynyň arasynda ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi, olaryň barşynda özara gatnaşyklaryň geljegi uly bolan ugurlar we anyk taslamalar ara alnyp maslahatlaşyldy.

Ýurdumyzyň işewür toparlarynyň wekilleri Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Özbegistanyň we Täjigistanyň kompaniýalary bilen umumy bahasy ABŞ-nyň 131,5 million dollaryna barabar bolan, eksport we import ugurly hem-de hyzmatdaşlyk şertnamalarynyň 74-sini baglaşdylar. Olar oba hojalyk we azyk önümlerini, plastik turbalary, dürli görnüşdäki polimer önümlerini ibermek, ulag hyzmatlaryny ýerine ýetirmek bilen bagly işleri öz içine aldy.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumynyň çäklerinde möhüm pudagara resminamalaryň 11-sine gol çekildi. Olar aýry-aýry taraplaryň birnäçe ugurlarda, şol sanda ulag, halkara konteýner we multimodal ýük daşamalary, senagat, nebitgaz we elektroenergetika ulgamlarynda özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmek pikirini tassykladylar.

Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň, Türkmenistanyň we Özbegistan Respublikasynyň zenanlarynyň wekilleri bolan biz Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlaryna Birleşen Milletler Guramasynyň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň we Ösüş Maksatnamasynyň gatnaşmagynda sebitiň taryhynda ilkinji döredilen — zenanlaryň resmi bolmadyk bileleşiginiň durnukly ösüşi ilerletmekde ähli zenanlaryň ornuny güýçlendirmegi we sebitde parahatçylygy hem-de howpsuzlygy üpjün etmegi maksat edinýän zenanlaryň dialogyny goldaýandyklary üçin hoşallyk bildirýäris.

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň 2021-nji ýylyň 6-njy awgustynda Türkmenbaşy şäherinde geçirilen konsultatiw duşuşygynyň möhüm ähmiýetini bellemek bilen, biziň döwletlerimiziň Garaşsyzlygyň 30 ýyly içinde sebitde parahatçylygy, durnuklylygy we halkara hyzmatdaşlygy üpjün etmek maksatlary bilen, sebit we halkara hyzmatdaşlygy berkitmek işinde gazanan üstünliklerini nygtap;

Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň jemleri boýunça (2018-nji ýylyň 15-nji marty, Nur-Sultan şäheri, 2019-njy ýylyň 29-njy noýabry, Daşkent şäheri) gazanylan üstünlikleriň möhüm ähmiýetini nygtap;

Merkezi Aziýa döwletleriniň howpsuzlyk, daşky gurşawy goramak, durmuş-ykdysady, ylmy-tehniki, medeni-ynsanperwer ösüş babatda möhüm dünýä meselelerini çözmekde, olar tarapyndan öňe sürülýän başlangyçlary amala aşyrmakda bilelikde işjeň gatnaşmaklarynyň möhümdigini belläp;

bütin dünýäde we Merkezi Aziýa sebitinde zenanlaryň edermençilikli zähmeti we täze pikirleri bilen, howanyň üýtgemegi, daşky gurşawyň ýaramazlaşmagy ýaly netijelere getirýän ählumumy howplara garşy göreşmek, şeýle hem wajyp durmuş-ykdysady, medeni-ynsanperwer ösüşiň, saglygy goraýşyň, bilimiň derwaýys meselelerini çözmeklige uly hem-de örän möhüm goşant goşýandyklaryna üns berip;

şonuň bilen birlikde, pandemiýa şertlerinde zenanlaryň garşy durmak ukybynyň aýratyn gowşaklygyny göz öňünde tutup hem-de zenanlary syýasy çözgütleri işläp taýýarlamaga işjeň çekmegiň we olaryň döwletleriň durmuş-ykdysady durmuşyna gatnaşmaklaryny goldamagyň, olaryň ýüzbe-ýüz bolýan meseleleriniň üstünlikli çözülmegine ýardam etjekdigini göz öňünde tutup;

Türkmenistanyň başlangyjy bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 2021-nji ýyly “Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly” diýip yglan etmek hakyndaky Kararnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde geçirilýän çäreleriň wajypdygyny nygtap;

Merkezi Aziýa ýurtlary tarapyndan soňky 30 ýylda gender deňligini gazanmakda we zenanlaryň syýasy, ykdysady hem-de ýaşaýyş-durmuşa gatnaşmaklaryny ýokarlandyrmakda alnyp barylýan syýasaty we gazanylan öňegidişligi mübärekläp;

«Zenanlar, parahatçylyk we howpsuzlyk» gün tertibine, 2030-njy ýyla çenli döwür üçin durnukly ösüş babatda Gün tertibine, Ählumumy maksatlara ýetmek boýunça hereketleriň onýyllygyna, Pekin Jarnamasyna we hereketleriň Platformasyna hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda işlenip düzülen beýleki kadalaşdyryjy düzgünlere öz ygrarlydygymyzy tassyklaýarys;

Merkezi Aziýa döwletleriniň zenanlarynyň döredijilikli we parahatçylyk dörediji mümkinçiliklerini has doly durmuşa geçirmegiň netijeli ýollaryny işläp taýýarlamagyň we onuň bütin sebitde parahatçylygy we durnuklylygy pugtalandyrmak üçin ulanylmagyna ýardam etmegiň zenanlaryň dialogynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýandygyny beýan edýäris;

sebitde ekologiýa we daşky gurşawy goramak meselelerini çözmekde zenanlaryň ornuny güýçlendirmegi we bu babatda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň tagallalaryny utgaşdyrmagy möhüm hasaplaýarys;

soňky ýyllarda Merkezi Aziýa döwletleriniň Liderleriniň zenanlaryň telekeçilik işewürligini goldamak, gender deňligini üpjün etmek, zähmetiň deň şertlerini döretmek boýunça durmuşa geçirýän çärelerini mübärekleýäris;

Merkezi Aziýa döwletleriniň zenanlarynyň döredijilikli, işewür mümkinçiliklerini has doly durmuşa geçirmegiň netijeli ýollaryny işläp düzmek, zenanlaryň we gyzlaryň telekeçilik çygrynda mümkinçiliklerini giňeltmek boýunça tagallalaryny dowam etdirmek ugrunda çykyş edýäris;

Merkezi Aziýanyň zenan telekeçileriniň arasynda hemmetaraplaýyn hyzmatdaşlygy berkitmäge gönükdirilen tagallalary goldaýarys we Owganystanyň zenanlaryny sebitleýin söwda-ykdysady taslamalara çekmek boýunça tagallalary etmegi maksat edinýäris, munuň özi bu ýurtda parahatçylykly işleriň ilerlemegine ýardam berer;

sebitiň zenanlarynyň arasynda ylym, bilim, saglygy goraýyş, aň-bilim, medeniýet, sungat we sport babatda, ýaşlary goldamakda we syýahatçylygy ösdürmekde hyzmatdaşlygyň höweslendirilmegini mübärekleýäris;

zenanlarda pandemiýanyň netijelerini ýeňip geçmäge ýardam edýän usullary işläp düzmek boýunça yzygiderli tagallalary etmegi we sebit hyzmatdaşlygyny güýçlendirmegi teklip edýäris;

Merkezi Aziýa döwletleriniň hemmetaraplaýyn sebit hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de pugtalandyrmak syýasatynyň durmuşa geçirilmegine ýardam etmäge taýýardyrys.

Türkmenistan. Türkmenbaşy şäheri, 2021-nji ýylyň 6-njy awgusty.

Türkmenbaşy, 6-njy awgust (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hem-de belent mertebeli myhmanlar — Gazagystan Respublikasynyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Täjigistan Respublikasynyň we Özbegistan Respublikasynyň Prezidentleri sebitiň ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisine baryp gördüler. Prezidentler Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna gatnaşmak üçin Türkmenistana geldiler.

Türkmenbaşy şäheriniň Halkara deňiz porty biziň döwletimiziň we goňşy ýurtlaryň ykdysady üstünlikleri babatda ähmiýetli wakanyň geçirilýän ýerine öwrüldi.

Häzirki gözden geçirilişiň Merkezi Aziýa sebitleriniň we Hazar giňişliginiň ähli ýurtlary üçin strategik ähmiýetli desga bolup durýan, tutuş Ýewraziýa giňişliginde ýükleri daşamak üçin täze mümkinçilikleri açyp, söwda-ykdysady döwletara gatnaşyklaryň ösmegine ýardam berýän Türkmenistanyň esasy deňiz portunda guralmagynyň özboluşly manysy bardyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça geçirilýän giň gerimli çäre ykdysady ösüşiň hem-de esasy pudaklaryň kuwwatyny, Merkezi Aziýanyň halklarynyň ýaşaýşynda we ruhy durmuşynda iri özgertmeleri, olaryň ajaýyp medeni mirasynyň baýlyklarynyň artýandygyny aýdyň görkezdi. Şonuň bilen birlikde, sergi mundan beýläkki döwletara hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitlemek, dürli ulgamlarda tejribe alyşmak üçin netijeli çäredir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň halkara sergä gatnaşyjylara iberen Gutlagynda gözbaşyny ruhy-medeni gymmatlyklaryň umumylygyndan alyp gaýdýan özara bähbitli hyzmatdaşlygyň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň gatnaşyklarynyň pugta binýady bolup durýandygy aýratyn nygtalýar.

Döwlet Baştutanymyz giň gerimli serginiň ähmiýetini belläp, işewürleriň özara ykdysady hyzmatdaşlygy has-da pugtalandyrmaga ýardam etjek gepleşikleri geçirmäge we tejribe alyşmaga, gatnaşyklaryň örän möhüm ugurlaryny kesgitlemek boýunça pikir alyşmaga mümkinçilik aljakdyklaryna ynam bildirdi.

Umumy meýdany 2090 inedördül metr bolan giňişlikde Türkmenistanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Täjigistanyň we Özbegistanyň esasy ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, guramalarynyň, işewür düzümleriniň sergileri ýerleşdirildi.

Görkezilýän diwarlyklar milli ykdysadyýetleriň esasy pudaklaryny ösdürmekde, şol sanda ýangyç-energetika toplumynda, gurluşyk, oba hojalyk, ulag we logistika, awtomobil gurluşyk, dokma we azyk senagaty ulgamlarynda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň gazanan üstünliklerini beýan edýär.

Myhmansöýerlik däbine görä, bäş döwletiň Prezidentlerini ýurdumyzyň döredijilik toparlary mähirli garşyladylar. Ajaýyp sahnada aýdymçy sazandalaryň, artistleriň hem-de folklor toparlaryň çykyşlary ýaýbaňlandyrylyp, şolarda türkmen halkynyň däp-dessurlary we ajaýyp özboluşlylygy beýan edildi.

Sergi zalynyň eýwanynda döwlet Baştutanlaryna halkara serginiň açylyşyna bagyşlanan wideoşekiller görkezildi. Gurnalan äpet monitorda belent mertebeli myhmanlara häzirki durmuş-ykdysady ösüşler we Merkezi Aziýa ýurtlarynyň häzirki döwürde gazanan üstünlikleri, şeýle hem Merkezi Aziýa sebitiniň hem-de Hazar giňişliginiň ýurtlarynyň dünýä hojalyk aragatnaşyklary ulgamyna goşulyşmagyna mundan beýläk-de ýakynlaşmagyna, häzirki döwürde täzeden dikeldilýän Beýik Ýüpek ýolunyň ugrundaky möhüm ulag-logistika halkasy hökmünde Hazaryň eýeleýän ornuny pugtalandyrmaga ýardam bermäge gönükdirilen Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portunyň mümkinçilikleri barada ýörite wideoşekiller görkezildi.

Serginiň hormatly myhmanlary Merkezi Aziýa ýurtlarynyň hyzmatdaşlygynyň möhüm ugurlarynyň giňden we toplumlaýyn beýan edilişiniň gerimini belläp, forumyň guralyşyna ýokary baha berdiler. Onuň tapawutly aýratynlygynyň hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan kesgitlenen innowasion taýdan ösüş ýoly bilen ynamly barýan Türkmenistanda ornaşdyrylmagyna aýratyn ähmiýet berilýän döwrebap sanly tehnologiýalaryň giňden ulanylmagyndan ybarat bolandygy bellärliklidir.

Türkmenistanyň milli bölümi sergide esasy orunlaryň birini eýeläp, onda ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli esasy pudaklarynda gazanylanlar beýan edilýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň baştutanlygynda alnyp barylýan işjeň içeri syýasat, amala aşyrylýan düýpli özgertmeler innowasion taýdan ösüşe, kuwwatly senagaty döretmäge, pudaklaýyn düzümleri pugtalandyrmaga we giňeltmäge gönükdirilendir. Ýokary durnukly ösüş depginlerini gazanmaga gönükdirilen döwrebap bazar gatnaşyklary bolan ýokary netijeli ykdysadyýetiň hil derejesinde hem-de tapgyrlaýyn döredilmegi ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda durýar.

Ýokary derejeli myhmanlar türkmen döwletiniň gazanan üstünlikleri bilen tanyşlygyny Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň sergi bölüminden başladylar. Bu ýerde ykdysadyýeti sanly ulgama geçirmegiň şertlerinde ýurdumyzda yzygiderli amala aşyrylýan maliýe ulgamlarynyň özgerdilişini beýan edýän serişdeler ýerleşdirilipdir.

Sanly ykdysadyýete geçmek, Türkmenistanda elektron resminama dolanyşygy ulgamyny we döwlet düzümleriniň Internet web-saýtlar toruny ornaşdyrmak döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hem-de telekeçileriň öňünde goýlan ilkinji nobatdaky wezipelerdir. Häzirki wagtda, diwarlyklarda aýdyň görkezilişi ýaly, sanly ykdysadyýetiň möhüm esaslaryny kemala getirmek boýunça işler işjeň depginler bilen alnyp barylýar.

Şunuň bilen bir hatarda, «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň» hem-de beýleki maksatnamalaryň çäklerinde alnyp barylýan giň gerimli işler, şeýle hem täze obalaryň we şäherleriň, öňdebaryjy tehnologiýalar bilen üpjün edilen iri senagat kärhanalarynyň, medeni-durmuş we düzümleýin maksatly köp sanly desgalaryň, ýokary tizlikli awtoulag ýollarynyň gurluşyklary barada gürrüň berýär.

Medeniýet, ylym, bilim we saglygy goraýyş ulgamlarynda, gurluşyk, senagat, oba hojalyk we nebitgaz pudaklarynda gazanylan üstünlikler bellenilýär.

Äpet monitorda maliýe guramalarynyň alyp barýan işleri, hödürlenilýän elektron hyzmatlar we amallar baradaky saýtlar görkezilýär. Şeýle hem myhmanlara bank hyzmatynyň geriminiň we milli töleg ulgamlarynyň mümkinçilikleriniň giňeldilmegine ýardam berýän karz beriş edaralarynyň döwrebaplaşdyrylyşy baradaky diwarlyklar hödürlenildi. “Altyn asyr”, “Millikart” sanly bank kartlaryny hem-de beýleki töleg serişdelerini ulanýan müşderiler “Internet-bank”, “Mobil bank”, “Galtaşyksyz töleg” ýaly hyzmatlardan barha ýygjam peýdalanýarlar.

“Türkmengaz” we “Türkmennebit” döwlet konsernleriniň, “Türkmengeologiýa” döwlet korporasiýasynyň hem-de Türkmenbaşydaky nebiti gaýtadan işleýän zawodlar toplumynyň sergi bölümlerinde ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň häzirki zaman ösüş derejesi görkezilýär.

Tebigy gazyň subut edilen gorlary boýunça Türkmenistan dünýäde öňdebaryjy orunlaryň birini eýeleýär, häzir ol Merkezi Aziýa sebitinde “mawy ýangyjy” esasy iberijileriň hataryna girýär. Geosyýasy taýdan amatly ýerleşmegi hem-de baý uglewodorod gorlary netijesinde ýurdumyz Ýewropanyň we Aziýanyň bazarlary bilen birlikde dürli ugurlar boýunça gazyň eksportyny artdyrmak üçin ägirt uly kuwwata eýedir.

Türkmenistanyň ykdysadyýeti üçin gazdan peýdalanmagyň mümkinçiligini artdyrmak we energiýa serişdeleriniň dünýä bazarlaryna iberilişini diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek strategik ähmiýete eýedir. Ýangyç-energetika toplumyna degişli ugurda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň alyp barýan syýasaty nebitgaz senagatynyň kuwwatyny netijeli ulanmaga, känleri gaýtadan işlemegiň döwrebaplaşdyrylan tehnologiýalaryny we usullaryny peýdalanmaga, daşary ýurt kompaniýalary bilen hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, Hazaryň türkmen böleginiň hem-de kenarýaka zolagynyň uglewodorod serişdelerini özleşdirmäge gönükdirilendir.

Türkmenistan işewürligi üstünlikli alyp barmak üçin amatly maýa goýum ýagdaýyny, hemme şertleri döredip, energetika ulgamynda uzak möhletleýin, özara bähbitli hyzmatdaşlyk etmäge ymtylýar. Nebitgaz toplumynyň ösdürilmegine örän uly serişdeler gönükdirilýär, şu maksatlar üçin daşary ýurt maýa goýumlary çekilýär, sebit we halkara ähmiýetli taslamalar durmuşa geçirilýär.

Ýurdumyzyň elektroenergetika pudagynyň düzümlerini giňeltmek we kämilleşdirmek boýunça alnyp barylýan giň gerimli işler hem öz beýanyny tapdy. Türkmenistanyň Energetika ministrligi uly ekranda häzirki günde amala aşyrylýan iri taslamalaryň bäşisini görkezdi, şolaryň hatarynda halkalaýyn energoulgamy döretmek boýunça taslama bar. Onuň durmuşa geçirilmegi içerki sarp edijileriň elektrik üpjünçiliginiň ygtybarlylygynyň ýokarlandyrylmagyna hyzmat eder hem-de ýurdumyzda öndürilýän elektrik energiýanyň daşary ýurtlara eksport edilişini artdyrmak üçin täze mümkinçilikeri açar.

Şeýle hem häzir gazturbina gurnamalaryny abatlamak boýunça hyzmat ediş merkeziniň gurluşygy alnyp barylýar, Lebap welaýatynda kuwwatlylygy 432 MWt bolan gazturbina elektrostansiýasynyň gurluşygy tamamlaýjy tapgyrda barýar, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ýokary woltly elektrik geçiriji ulgamyny birinji bölekde çekmek boýunça gurluşyk işleri tamamlanyp barýar. Şeýle hem Balkan welaýatynyň Serdar etrabynda Gün we ýel elektrostansiýasyny gurmaga potratçyny saýlap almak boýunça bäsleşik yglan edildi. Bu desga Türkmenistanda gaýtadan dikeldilýän elektroenergiýa çeşmeleriniň esasynda işleýän ilkinji stansiýa bolar.

Sergide oba hojalyk ulgamynda gazanylan üstünlikler hem görkezildi. Garaşsyzlyk ýyllarynda milli Liderimiziň aladalary netijesinde, ýurdumyzda azyk bolçulygyny üpjün etmekde örän uly üstünlikler gazanyldy.

Önümiň hilini hem-de obasenagat toplumynda milli tejribe bilen utgaşyklylykda serişdeleriň netijeli peýdalanylyşyny dolandyrmagyň ulanylyşa girizilýän öňdebaryjy toplumlaýyn ulgamlary harytlaryň düşewüntliligini artdyrmaga we bäsdeşlige ukyply önümleri dünýä bazarlaryna çykarmaga ýardam edýär.

Önümçilige oba hojalyk ekinleriniň täze, toprak-howa şertlerine durnukly seçgiçilik görnüşlerini döretmek we ornaşdyrmak boýunça ylmy-barlag işleri işjeň alnyp barylýar. Obasenagat toplumynyň sergi bölüminde çörek, un, pagta önümleriniň örän köp dürli görnüşleri görkezilýär. Şeýle hem obasenagat toplumy maldarçylygy, guşçulygy, balçylygy, ekerançylygy, bagçylygy, üzümçiligi we bakjaçylygy ösdürmek bilen baglanyşykly taslamalary durmuşa geçirýär.

Soňra belent mertebeli myhmanlar ulag-kommunikasiýa ulgamynda gazanylan üstünlikler, bu ulgamda hödürlenilýän giň gerimli häzirki zaman hyzmatlar bilen tanyşdylar.

Soňky ýyllarda Türkmenistanda bu toplumy düýpli kämilleşdirmek we ulgamlaýyn ösdürmek boýunça giň gerimli taslamalar durmuşa geçirilýär. Strategik taýdan bu möhüm ulgamda alnyp barylýan işler dürli ugurlar boýunça halkara gatnaşyklary işjeňleşdirmäge uly mümkinçilikleri açýar.

Milli ulag strategiýasynyň esasynda döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanan, köp asyrlaryň dowamynda Merkezi Aziýanyň çäklerinden geçen Beýik Ýüpek ýoluny täzeden dikeltmek pikiriniň goýlandygyny bellemek gerek. Häzirki zaman şertlerinde bu yklymüsti ýol Türkmenistanyň hem-de sebitiň beýleki döwletleriniň ägirt uly ykdysady kuwwatyny olaryň dünýäniň ulag ulgamyna ýakynlaşmagy arkaly durmuşa geçirilmegine ýardam bermäge gönükdirilendir.

BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan ulag meselesi boýunça biragyzdan kabul edilen degişli Kararnamalar milli Liderimiziň halkara jemgyýetçiligi tarapyndan giň goldawa eýe bolan netijeli teklipleriniň wajypdygyna aýdyň şaýatlyk edýär. Şu ýylyň 29-njy iýulynda BMG-niň Baş Assambleýasynyň 75-nji sessiýasynyň 96-njy plenar mejlisinde Türkmenistanyň Prezidentiniň başlangyjy boýunça öňe sürlen “Koronawirus keseliniň (COVID-19) pandemiýasy we ondan soňky döwürde durnukly ösüş üçin üznüksiz we ygtybarly halkara ýük daşamalary üpjün etmek maksady bilen, ulagyň ähli görnüşleriniň arabaglanyşygyny berkitmek” atly Kararnamanyň biragyzdan kabul edilendigi hem bellärliklidir.

Gurluşyk senagatynyň durnukly ösdürilmegi ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň möhüm ugurlarynyň hatarynda durýar. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistanda durmuşa geçirilýän şähergurluşyk syýasaty ilatyň ýaşaýyş-durmuşynyň derejesini we hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilendir.

Inžener-tehniki, hojalyk we durmuş-ykdysady desgalar bilen birlikde, ýurdumyzyň durmuşyň ähli ulgamlaryna, şeýle hem medeniýet we bilim ulgamlaryna yzygiderli ornaşdyrylýan ýokary tehnologiýalar, innowasiýalar we nou-haular häzirki zaman şäheriniň aýrylmaz bölegi bolup durýar. Ýurdumyzda ýyl-ýyldan döwrebap enjamlar bilen enjamlaşdyrylan täze dolandyryş we edara ediş toplumlary, ýokary amatlykly ýaşaýyş jaýlary, söwda we dynç alyş merkezleri bina edilýär.

Bu babatda ýurdumyzyň baş şäheri — çäklerini yzygiderli giňeldýän ak mermerli Aşgabat nusgalykdyr. Täze binalar hem-de dürli maksatly toplumlar onuň sazlaşykly binagärlik keşbiniň üstüni hemişe artdyrýar.

Serginiň myhmanlaryna paýtagtymyzda bina edilýän “Garagum” myhmanhanasynyň we beýleki iri desgalaryň maketleri görkezildi. Bularyň ählisi senagat we gurluşyk önümçiliginiň ösdürilmeginiň, täzeçil tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadynyň pugtalandyrylmagynyň döwletimizde ilkinji wezipeleriň hatarynda durýandygyna aýdyň şaýatlyk edýär.

Diýarymyzyň gurluşyk serişdelerini öndürijileri degişli döwlet maksatnamalaryny üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen, ýurdumyzda bolşy ýaly, daşary ýurtlarda hem uly isleg bildirilýän ýokary hilli önümleriň giň gerimli görnüşleriniň önümçiligini ýyl-ýyldan artdyrýarlar.

Mälim bolşy ýaly, ylym we bilim beýik maksatlara ýetmegiň bähbidine jemgyýeti birleşdirýän, döwletiň kuwwatyny artdyrýan baýlykdyr. Şundan ugur alnyp, häzir Türkmenistanda ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda ylmy barlaglaryň netijeliligini ýokarlandyrmak, sanly ulgamlary ornaşdyrmak, ylmy-barlag edaralarynyň, ýokary okuw mekdepleriniň alymlarynyň mümkinçiliginiň peýdalanylyşyny giňeltmek mundan beýläkki ösüşleri gazanmagyň ilkinji nobatdaky wezipeleriniň hatarynda kesgitlenildi.

Aýratyn sergi bölümi ýurdumyzda ylym-bilim ulgamynda amala aşyrylýan düýpli özgertmelere bagyşlandy. Şu ýerde milli Liderimiz tarapyndan başy başlanan sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň konsepsiýasynyň çäklerinde bilim bermek işine giňden ornaşdyrylýan hem-de bilime ymtylýan häzirki ýaşlar üçin bahasyna ýetip bolmajak iteriji güýç bolup hyzmat edýän döwrebap kompýuter tehnologiýalary we innowasion ulgamlar görkezilýär.

Sanly tehnologiýalar okuw işlerine ymykly ornaşdy. Ählumumy internet tory arkaly ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň talyplary we mugallymlary özleriniň daşary ýurtly kärdeşleri bilen tejribe alyşmaga, onlaýn görnüşde bilelikdäki okuwlary we maslahatlary geçirmäge mümkinçilik aldylar.

Kuboklar, baýraklar hem-de ýadygärlik nyşanlary görkezilýän sergi bölümi türkmen türgenleriniň gazanan üstünliklerini beýan edýär, şolaryň biri 2017-nji ýylda Aşgabatda geçirilen Ýapyk binalarda we söweş sungaty boýunça V Aziýa oýunlarynyň alawydyr.

Ýadygärlik eksponatlarynyň hatarynda möhüm halkara sport çärelerine, hususan-da, “Kazan — Aşgabat 2008” awtorallisine hem-de “Amul — Hazar 2018” awtorallisine hut özi gatnaşan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň sport egin-eşikleri, sambonyň 80 ýyllyk şanly senesiniň hormatyna sambonyň ösdürilmegi ugrunda şahadatnamalar, şeýle hem welosiped sportuny ösdürmäge goşan goşandy üçin Halkara welosipedçiler birleşiginiň prezidenti tarapyndan döwlet Baştutanymyza gowşurylan şahadatnama bar.

Giň gerimli serginiň bölümleriniň biri medeniýet ulgamynda gazanylýan üstünlikler bilen tanyşdyrýar. Sergä gelýänler türkmen halkynyň nesilden-nesle aýawly geçirilip gelinýän milli gymmatlyklarynyň we ruhy däp-dessurlarynyň ajaýyp dünýäsine aralaşyp bilýärler. Bu ýerde halk senetçiliginiň dürli görnüşleriniň – küýzegärçilik, amaly-haşam we zergärçilik sungatlarynyň nusgalaryny, milli egin-eşikleri, bahasyz arheologik tapyndylary görmek bolýar.

Türkmen döwlet neşirýat gullugy tarapyndan çap edilen kitaplaryň we owadan neşirleriň diwarlygy sergä gelenlerde uly gyzyklanma döretdi. Şunda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň gymmatly işleri – ylmy monografiýalary, köp jiltli düýpli ylmy barlaglary, umumydünýä siwilizasiýasynyň ösüşine bahasyna ýetip bolmajak goşant goşan türkmen halkynyň ruhy gymmatlyklary hem-de medeni mirasy baradaky kitaplary esasy üns merkezinde boldy.

Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Liderleri Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň diwarlyklary bilen tanyşlygyny dowam etdiler.

Birleşmäniň hatarynda TSTB-niň düzümleýin bölümleri hem-de welaýat şahamçalary, obasenagat toplumynda, azyk we gaýtadan işleýän senagatda, gurluşykda, gurluşyk serişdelerini we elektrik enjamlary öndürmekde, IT-tehnologiýalarda, şeýle hem söwdada, syýahatçylykda, bilim ulgamynda, hyzmatlar ulgamynda, ulag we logistika ulgamlarynda, halk amaly-haşam hünärmentçiliginde we beýlekilerde ýöriteleşen hususy kärhanalar we hojalyk jemgyýetleri bar.

Häzirki döwürde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň ykdysady strategiýasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegi netijesinde, türkmen telekeçiligine milli ykdysadyýeti senagatlaşdyrmakda, dünýä bazarlarynda bäsleşip bilýän önümleri öndürmekde örän möhüm orun berilýär.

TSTB-niň agzalary daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleriň öndürilişini giňeltmäge hem-de ýurdumyzyň eksport kuwwatyny artdyrmaga, bäsdeşlige ukyply önümçilikleri ösdürmäge saldamly goşant goşýarlar. Kiçi we orta işewürlik innowasion ykdysadyýeti kemala getirmegiň aýrylmaz düzüm bölegi bolup durýar. Döwlet tarapyndan munuň üçin hemme zerur şertler we mümkinçilikler döredilýär.

Türkmen kompaniýalarynyň gatnaşmagynda köp millionlarça pul serişdeleri gönükdirilýän gurluşyk taslamalary durmuşa geçirilýär, ýaşaýyş jaý, kottej toplumlarynyň birnäçe tapgyrlary, seýilgäh zolaklary, dolandyryş-işewür maksatly sebitler, raýat awiasiýasynyň giň gerimli düzümleýin desgalary yzygiderli gurulýar. Döwletiň iri buýurmalarynyň hatarynda Aşgabat — Türkmenabat awtobanynyň, Ahal welaýatynyň täze dolandyryş merkeziniň gurluşyklary bar.

Sergide Türkmenistanyň welaýatlary hem öz önümlerini görkezdiler. Olaryň gazanan üstünlikleri milli Liderimiziň baştutanlygynda giň gerimli özgertmeleriň üstünlige beslenýändigine şaýatlyk edýär. Şol özgertmeler Türkmenistany durmuş-ykdysady taýdan has-da ösdürmäge, ony senagat taýdan ösen döwlete öwürmäge, mähriban halkymyzyň hal-ýagdaýyny yzygiderli ýokarlandyrmaga gönükdirilendir.

Soňra ýokary derejeli myhmanlar ady rowaýata öwrülen, ägirt uly tut agajyna tarap ugradylar. Tut agajy bu ýere ýygnananlara Merkezi Aziýanyň doganlyk halklaryny hemişelik birleşdiren gymmatlyklar hem-de mizemez dostluk barada ses ýazgysyny gönükdirdi.

Gadymy döwürlerde milli saz gurallary taýýarlanylan, asyrlardan bäri ösüp oturan, başy bulutlara beslenen agaç adam sesi bilen seslendi:

“Biziň ata-babalarymyzyň bereketli topragy — çäksiz düzlükler, beýik daglar, joşgunly derýalar we deňiz — mukaddes bolan şu toprakda ýaşaýanlar üçin peşgeşdir. Dutarda özüni tapyp, ýürekleri saz bilen dolduran beýik tut agajy biziň halklarymyzy dostluk bilen baky birleşdirdi. Goý, biziň halklarymyzyň bähbidine ähli pikir-düşünjelerimizi, arzuwlarymyzy we umytlarymyzy geljege gönükdirip, umytlarymyz hasyl bolsun!”.

Agajyň dik baldagyndan ýaşaýşy bagyş edýän nem — diodýagtyly ýaşyl şöhle syrygyp gaýdýar. Meşhur “Şükür bagşy” kinofilminden türkmen dutarynyň jadylaýjy mukamy ýaňlanýar. Şol mukamy Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Özbegistanyň we Täjigistanyň halklarynyň saz gurallary — domra, komuz, rubab we tar alyp göterýärler.

Ägirt uly sergi zalynyň merkezinde duran agajyň töwereginde Günüň şöhleleri ýaly bolup, gözden geçirilişe gatnaşyjy ýurtlaryň sergi bölümleriniň hatarlary ýerleşdirildi.

Aýdym-sazly çeper kompozisiýa ekspoforuma ajaýyp we özboluşly milli öwüşgin berýär.

Gazagystanyň milli diwarlygy dürli kärhanalar, şol sanda älem hemralaryny öndürýän we uçurýan “Kazkosmos” aerokosmos pudagy arkaly görkezildi. Bu ýerde şeýle hem lukmançylyk önümleri, şol sanda СOVID-19-a garşy inaktiwirlenen sanjym — “QazVac” waksinasy hem-de Gazagystanyň önümçiligi bolan IWL enjamlary, häzirki zaman kompýuter tehnikalary, metallurgiýa pudagynyň önümleri, gurluşyk serişdeleri, azyk, dokma we ýeňil senagatynyň harytlary görkezildi.

Gyrgyz Respublikasynyň sergi bölümi dostlukly ýurduň milli we halkara derejelerde gazanan üstünliklerini beýan etdi. Sergä gelýän köp sanly adamlara un önümçiliginiň önümleri, azyk we dokma senagatynyň önümleri, hususan-da, ýüplükler, matalar, egin-eşikler hem-de iş egin-eşikleri görkezildi. Goňşy ýurtda öndürilýän Gün panelleri, hasaba alyş enjamlary, elektrodiodlar, köpkristally paneller uly gyzyklanma döretdi.

Azyk, ýeňil, dag-magdan senagatynyň, oba hojalygynyň gazananlary bilen doganlyk Täjigistanyň wekilleriniň diwarlyklary tanyşdyrdy. Şeýle hem bu ýerde elektrik yşyklandyryjy tehnikalar, halk senetçiliginiň serişdeleri, zergärçilik önümleri we beýlekiler görkezildi.

Köpugurly gözden geçirilişe gatnaşýan daşary ýurtlularyň arasynda Özbegistan Respublikasynyň guramalary we kompaniýalary bar. Olar belent mertebeli myhmanlary hem-de sergä gatnaşyjylary bilelikdäki ikitaraplaýyn taslamalaryň we işewür-meýilnamalaryň durmuşa geçirilişi bilen tanyşdyrdylar.

Üstünlikli hyzmatdaşlygyň ajaýyp mysallarynyň biri bilelikdäki “Türkmen-UzAwto” türkmen-özbek kärhanasydyr. Ol Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portunyň daşarky üsti açyk sergi meýdançasynda awtomobil gurluşygy önümlerini görkezdi. Şeýle hem şu ýerde, açyk asmanyň astyndaky meýdançada täjik tarapynyň oba senagatyna degişli tehnikany hem-de döwrebap awtobuslary — tebigy gazda işleýän elektrobusy we awtobusy, şeýle hem iki gatly awtobusy görkezendigini bellemek gerek.

Umuman, bu sergi dostlukly goňşy ýurtlaryň milli ykdysadyýetleriniň dürli pudaklarynyň diňe bir gazanan üstünlikleriniň gözden geçirilişi bolman, eýsem, toplanan tejribeleri alyşmak hem-de haryt öndürijileriniň arasynda göni gatnaşyklary ýola goýmak üçin netijeli meýdança öwrüldi.

Daşary ýurtlaryň wekiliýetleriniň agzalary uzak möhletleýin, özara bähbitli hyzmatdaşlygy ýola goýmaga uly gyzyklanma bildirip, Türkmenistanda döredilýän amatly maýa goýum ýagdaýynyň, işewürligi alyp barmak we söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin amatly şertleriň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň gatnaşyklaryny has-da pugtalandyrmaga giň mümkinçilikleri açýandygyny nygtadylar.

Soňra döwlet Baştutanlary “B” topluma tarap ugradylar, olaryň barýan ýolunyň ugrundaky monitorlarda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň bäşisiniň–— Türkmenistanyň, Gazagystanyň, Gyrgyzystanyň, Özbegistanyň we Täjigistanyň ulag-logistika mümkinçiliklerini beýan edýän wideoşekiller görkezildi. Şeýle hem bu ýerde myhmanlara biziň ýurdumyzda öndürilýän oba hojalyk pudagynyň, dokma we halyçylyk toplumlarynyň, amaly-haşam sungatynyň we senagat ulgamynyň dürli görnüşli önümleri bilen tanyşdyrýan wideoşekiller hödürlenildi.

Sergi bölümleriniň çäkleriniň daşynda ýaýbaňlandyrylan aýdym-sazly çykyşlar halkara serginiň birinji iş gününiň jemlenmesine öwrüldi.

Şu gözden geçirilişiň çäklerinde birža söwdalary geçirildi, oňa ýurdumyzyň önümleri çykaryldy. Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasy tarapyndan geçirilen söwdalarda, Beýik Britaniýanyň, Birleşen Arap Emirlikleriniň, Germaniýanyň, Russiýanyň, Türkiýäniň kompaniýalarynyň wekilleri, Gonkongyň, Owganystanyň, Özbegistanyň, Gyrgyzystanyň we beýlekileriň işewürleri bäsleşdiler.

TDHÇB-de geçirilen birža amallarynyň arasynda nebithimiýa we gurluşyk önümçiliginiň önümleriniň, Diýarymyzda öndürilýän ýeňil senagatyň harytlarynyň, haly önümleriniň söwdalary boldy. 113 geleşikleriň umumy bahasy ABŞ-nyň 108,9 million dollaryna barabar we 3,6 million manada deň boldy.

Ertir Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisi öz işini dowam eder.

Surata düşürenler Hasan MAGADOW, Annanur REJEBOW, Arslan MÜLLIKOW.

(2021-nji ýylyň 6-njy awgusty, Türkmenbaşy şäheri)

2021-nji ýylyň 6-njy awgustynda Türkmenbaşy şäherinde Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy boldy, duşuşyga Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti, Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti, Türkmenistanyň Prezidenti we Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti gatnaşdylar.

Döwletleriň Baştutanlary dostluk we özara hormat goýmak hem-de ynanyşmak, konstruktiwizm we özara düşünişmek ýagdaýynda geçen gepleşikleriň netijeleri boýunça,

taryhy taýdan emele gelen dostlukly we hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklary esasynda sebit hyzmatdaşlygyny ösdürmegiň depginli ýagdaýyny belläp,

Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň düzgünlerine esaslanyp hem-de halkara hukugynyň umumy ykrar edilen kadalaryny berjaý etmäge özleriniň berk eýerýändigini tassyklap,

Merkezi Aziýa sebitini özara hormat goýmak, deňhukuklylyk, birek-biregiň bähbitlerini hasaba almak esasynda gepleşikler we geňeşmeler arkaly ösdürmegiň möhüm meselelerine seretmegiň hem-de olary çözmegiň zerurdygyny belläp,

öz döwletleriniň sebitde parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy üpjün etmegiň bähbitlerine açyk we giňden hyzmatdaşlyk etmäge taýýardygyny nygtap,

özara gyzyklanma bildirilýän ähli ugurlarda, şol sanda syýasy, durnukly ösüş, söwda-ykdysady we maýa goýum-maliýe, ulag-kommunikasiýa, suw-energetika, maglumat-tehnologiýa, ekologiýa we medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlyk boýunça gatnaşyklary mundan beýläk-de giňeltmäge hem-de berkitmäge umumy çalşylýandygyndan ugur alyp,

Merkezi Aziýa döwletleriniň möhüm ählumumy hem-de sebit meselelerini çözmekde bilelikdäki başlangyçlarynyň dünýäde oňat netijeleri berýändigini belläp,

sebitiň döwletleriniň ählumumy howplara hem-de wehimlere, şol sanda koronawirus ýokanjynyň pandemiýasyna garşy ysnyşykly hyzmatdaşlygynyň, şeýle hem onuň ýaramaz netijelerini bilelikde ýeňip geçmegiň möhümdigini nygtap,

Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň yzygiderli konsultatiw duşuşygynyň sebitde köptaraply döwletara hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de berkitmäge ýardam berýän möhüm meseleleri ara alyp maslahatlaşmaga we şol meseleler boýunça teklipleri girizmäge mümkinçilik berýändigini ýene-de tassyklap,

şu aşakdakylary beýan edýärler:

1. Döwletleriň Baştutanlary şu konsultatiw duşuşygyň Merkezi Aziýa döwletleriniň Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygy ýylynda geçýändigini belleýärler.

Şunuň bilen baglylykda, Taraplar şu forumyň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň arasyndaky gatnaşyklary mundan beýläk-de berkitmek we ösdürmek işinde taryhy ähmiýetiniň bardygyny nygtaýarlar.

2. Taraplar Merkezi Aziýa sebitiniň ähli döwletleriniň parahatçylykly ösüşine, gülläp ösmegine we durnuklylygyna ýardam bermek maksady bilen, ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn çäreleri geçirmek, özara saparlary amala aşyrmak arkaly köptaraplaýyn hyzmatdaşlygy toplumlaýyn ösdürmegiň möhümdigini we zerurdygyny tassyklaýarlar.

3. Taraplar Türkmenbaşy şäherindäki konsultatiw duşuşygyň howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmekde, söwda, ykdysady we maýa goýumlary, ulag hem-de üstaşyr gatnawlar, oba hojalygy hem-de azyk howpsuzlygy ulgamlarynda, senagat kooperasiýasy, suw-energetika serişdeleri, daşky gurşawy goramak, syýahatçylyk, ylym, bilim, medeniýet we gender deňligi meselelerinde özara bähbitli sebit hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmegiň geljegi uly bolan ugurlaryna, görnüşlerine we usullaryna hemmetaraplaýyn seretmäge mümkinçilik berendigini belleýärler.

4. Döwletleriň Baştutanlary howpsuz, durnukly, giň we açyk hyzmatdaşlyk etmek üçin sebitde giňişligi emele getirmegiň bähbitlerine öz ýurtlarynyň mümkinçiliklerini ulanmagyň möhümdigini belleýärler.

Şunuň bilen baglylykda, Taraplar Daşary işler ministrlikleriniň, diplomatik wekilhanalarynyň, konsullyk edaralarynyň, şeýle hem Merkezi Aziýa döwletleriniň BMG-niň we beýleki halkara guramalaryň ýanyndaky hemişelik wekilhanalarynyň ugry boýunça geňeşmeleri geçirmegiň hem-de gatnaşyklary berkitmegiň möhümdigini belleýärler.

5. Taraplar BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen şu — 2021-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň adyndan halkara bileleşiginiň kabul eden giň möçberli we uzak möhletli strategiýalaryny, konsepsiýalaryny hem-de maksatnamalaryny durmuşa geçirmekde anyk netijeleri gazanmak maksady bilen, halkara giňişliginde Merkezi Aziýa döwletleriniň bilelikdäki işini güýçlendirmek zerur diýip hasap edýärler.

6. Döwletleriň Baştutanlary Merkezi Aziýada ýadro ýaragyndan azat zolak hakyndaky Şertnamanyň gol çekilen gününiň 15 ýyllygynyň, şeýle hem Semipalatinsk ýadro synag poligonynyň ýapylmagynyň 30 ýyllygynyň 2021-nji ýylda bellenýändigini nygtadylar.

Şunuň bilen baglylykda, Prezidentler Merkezi Aziýada ýadro ýaragyndan azat zolak hakyndaky Şertnamany durmuşa geçirmek boýunça sebitiň döwletleriniň işjeň hyzmatdaşlygy dowam etmäge taýýardyklaryny beýan etdiler we ýadro ýaragsyzlanmagy we ýaýradylmazlygy işinde tagallalary birleşdirmek maksady bilen, beýleki ýadrosyz zolaklar bilen işjeň hyzmatdaşlygyň zerurdygyny bellediler.

7. Taraplar goňşy Owganystandaky ýagdaýyň çalt düzgünleşdirilmeginiň Merkezi Aziýada howpsuzlygy we durnuklylygy saklamagyň hem-de berkitmegiň möhüm şertleriniň biri bolup durýandygyny tassyklaýarlar. Şunuň bilen baglylykda, Taraplar owgan jemgyýetinde raýat parahatçylygyny we ylalaşygyny çalt gazanmaga hemmetaraplaýyn ýardam bermäge taýýardyklaryny beýan etdiler.

Şunuň bilen baglylykda, Taraplar ähli gyzyklanýan döwletleriň we halkara guramalaryň Owganystanda howpsuzlygy hem-de durnuklylygy üpjün etmäge, ýurduň durmuş-ykdysady ulgamlaryny dikeltmäge we ony dünýä hojalyk gatnaşyklaryna çekmäge gönükdirilen tagallalaryny goldaýarlar.

8. Taraplar sebiti ulgamlaýyn we yzygiderli esasda ösdürmegiň möhüm meselelerine seretmek üçin hemişelik hereket edýän konsultatiw platforma hökmünde Merkezi Aziýada howpsuzlyk we hyzmatdaşlyk boýunça dialogy döretmek hakyndaky meseläniň üstünde işlemek barada aýtdylar.

9. Taraplar söwda-ykdysady, maýa goýum, senagat, maliýe, energetika, oba hojalygy, kommunikasiýa, durmuş, ekologiýa ugurlarynda we özara gyzyklanma bildirilýän beýleki ugurlarda gatnaşyklary mundan beýläk-de berkitmek arkaly Merkezi Aziýa sebitini durnukly ösdürmegi üpjün etmegi ilkinji nobatdaky wezipe hasaplaýarlar.

Sebitde maliýe ulgamyny bilelikde ösdürmek we maýa goýumlaryny çekmek maksady bilen, Taraplar Merkezi Aziýa sebitiniň ýurtlaryny, şeýle hem daşary ýurt maýadarlaryny baglanyşdyrýan ykdysady platforma hökmünde Halkara «Astana» maliýe merkezini ulanmagy ylalaşdylar.

10. Taraplar Merkezi Aziýa döwletleriniň arasynda migrasiýa işlerini düzgünleşdirmek babatda ygtyýarly edaralaryň hyzmatdaşlygyny güýçlendirmegiň möhümdigini, şeýle hem zähmet çekýän migrantlaryň hukuklaryny we bähbitlerini üpjün etmegiň, olara hukuk, durmuş, maglumat-geňeşdarlyk kömegini bermegiň zerurdygyny ykrar edýärler.

11. Taraplar özara haryt dolanyşygyny giňeltmegiň möhümdigini we sebitde söwda amallaryny ýönekeýleşdirmek boýunça wezipeleri netijeli çözmek üçin özara bähbitli umumy çemeleşmeleri mundan beýläk-de işläp taýýarlamagyň zerurdygyny belleýärler.

Taraplar özara söwdany artdyrmak, bilelikdäki ykdysady taslamalary durmuşa geçirmek, şol sanda serhetýaka çäklerde söwda-önümçilik merkezlerini, şeýle hem lomaý-paýlaýyş merkezleriniň ulgamyny ösdürmek maksady bilen, Merkezi Aziýa döwletleriniň işewür toparlarynyň hem-de sebitleriniň arasynda hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça işleri güýçlendirmegiň zerurdygyny belleýärler.

12. Taraplar harytlaryň we ýükleriň erkin hem-de päsgelçiliksiz üstaşyr geçirilmegini üpjün etmek, şol sanda howa, awtomobil, demir ýol, derýa we deňiz ulaglary üçin täze halkara ugurlaryny, multimodal ulag geçelgelerini, halkara köpugurly logistika, söwda we syýahatçylyk merkezlerini döretmek we hereket edýänleriniň durkuny täzelemek, innowasion, energiýa tygşytlaýjy we elektron tehnologiýalary ornaşdyrmak, iň gowy halkara tejribesine laýyklykda, serhetüsti amallary ýönekeýleşdirmek hem-de sebitiň üstaşyr geçirmek mümkinçiligini netijeli ulanmagy üpjün edýän beýleki bilelikdäki üpjünçilik taslamalaryny amala aşyrmak maksady bilen, ulag-üstaşyr ulgamda köptaraply hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de çuňlaşdyrmagyň möhümdigini belleýärler.

Taraplar «Demirgazyk — Günorta» we «Gündogar — Günbatar» halkara geçelgelerini bilelikde ösdürmek boýunça doly tagallalary ederler.

Taraplar ulag kommunikasiýalary boýunça sebit maslahatyny döretmegi çaltlandyrmagyň, sebitiň döwletleriniň gatnaşmagynda amatly halkara ulag geçelgelerini döretmek boýunça amala aşyrylýan we geljegi uly bolan taslamalary nazara alyp, Merkezi Aziýada ulag ulgamyny bilelikde ösdürmek baradaky Maksatnamalary we Ylalaşyklary ylalaşmagyň zerurdygyny bellediler.

Taraplar Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda Ulag-kommunikasiýa hyzmatdaşlygyny ösdürmegiň sebit merkezini döretmek hakynda özbek tarapynyň başlangyjyny goldadylar.

Taraplar goşulan bahanyň sebit ulgamyny we bilelikdäki senagat klasterlerini döretmek, sanly ykdysadyýeti ösdürmekde hyzmatdaşlygy ýokarlandyrmak arkaly özara söwdanyň möçberini artdyrmagy maksat edinýärler.

13. Taraplar söwda-ykdysady, energetika, ulag-logistika hem-de innowasion ugurlarda özara hyzmatdaşlyga belli bir maksada gönükdirilen we yzygiderli häsiýet bermek maksady bilen, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Senagatçylarynyň we telekeçileriniň bäştaraplaýyn geňeşini döretmegiň zerurdygyny aýtdylar.

14. Taraplar innowasion maksatnamalary we taslamalary bilelikde durmuşa geçirmek üçin tagallalary birleşdirmegi, şeýle hem ylym, tehnologiýalar we innowasiýalar, ylmy barlaglary bilelikde geçirmek, durmuş hem-de ykdysady ösüşiň täze çeşmelerini gözlemek maksady bilen, ylmy-barlag merkezleriniň arasynda tejribe alyşmak babatda netijeli hyzmatdaşlyk etmäge ýardam bermegi maksat edinýändiklerini beýan edýärler.

15. Taraplar bilim, ylym diplomatiýasy babatda, ýokary okuw mekdepleriniň arasynda we ylmy alyşmalar boýunça sebit Maksatnamasyny işläp taýýarlamak arkaly rektorlaryň forumlarynyň, ylmy-mugallymçylyk we talyplar jemgyýetçiliginiň ylmy maslahatlarynyň hem-de simpoziumlarynyň çäklerinde hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmak barada çykyş edýärler.

Taraplar maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalaryny ösdürmekde we peýdalanmakda öňegidişligi, şeýle hem onuň gündelik durmuşa artýan täsirini belleýärler. Döwletler halkara hukugyň ýörelgelerini we kadalaryny berjaý etmek bilen, maglumat howpsuzlygynyň täze wehimlerine garşy göreşmek maksady bilen, tagallalary birleşdirmegi maksat edinýärler.

16. Merkezi Aziýanyň ähli döwletleri howanyň üýtgemeginiň ýaramaz netijelerini azaltmak we oňa uýgunlaşmak, çölleşmäge garşy göreşmek, suw-energetika serişdelerini rejeli ulanmak, daşky gurşawy goramak we ekologiýa, buzluklary gorap saklamak we uranyň galyndylarynyň saklanýan ýerleriniň rekultiwasiýasy, serişde tygşytlaýjy we ýaşyl tehnologiýalary ornaşdyrmaga, şol sanda energiýanyň dikeldilýän çeşmelerini ösdürmäge gönükdirilen taslamalary we maksatnamalary öňe sürmek babatda sebit hyzmatdaşlygyny berkitmegiň zerurdygyny belleýärler.

Taraplar bu ugurlarda sebitde Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek maksady bilen, uzak möhletli we özara bähbitli hyzmatdaşlygyň usullaryny kämilleşdirmek üçin bilelikdäki tagallalary etmäge taýýar.

Taraplar sebitiň ähli ýurtlarynyň bähbitlerini nazara alyp, Merkezi Aziýada suw-energetika meselelerini çözmäge ýardam etmek üçin bar bolan we gurulýan suw-energetika desgalarynyň möhümdigini bellediler.

Taraplar BMG-niň çäklerinde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 75-nji mejlisiniň «Tebigat serhetleri bilmeýär: serhetüsti hyzmatdaşlyk — biodürlüligi gorap saklamakda, dikeltmekde we durnukly ulanmakda esasy şert», «Birleşen Milletler Guramasynyň «Suw durnukly ösüş üçin» atly hereketleriň halkara onýyllygynyň maksatlaryna ýetmegiň barşynyň 2018 — 2028-nji ýyllar üçin ortaça möhlet boýunça ählumumy synynyň Konferensiýasy», «Aralýaka sebitini ekologiýa innowasiýalary we tehnologiýalary zolagy diýip yglan etmek», «Birleşen Milletler Guramasy bilen Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň arasynda hyzmatdaşlyk», «Gazagystanda Semipalatinsk sebitiniň ilatynyň saglygyny dikeltmek, daşky gurşawyny dikeltmek we ykdysady taýdan ösüşi üçin halkara hyzmatdaşlygy we işleri utgaşdyrmak» atly Rezolýusiýalarynyň kabul edilmegi ýaly halkara we sebit başlangyçlaryna bir bitewi düşünmegi we öňe sürmegi gazanmagyň möhümdigini nygtaýarlar.

Dünýäde we hususan-da, Merkezi Aziýada howanyň ählumumy üýtgemeginiň buzluklara edýän ýaramaz täsirini nazara alyp, döwletleriň Baştutanlary Täjigistan Respublikasynyň Prezidentiniň 2025-nji ýylyň «Buzluklary goramagyň halkara ýyly» diýlip yglan edilmegi we Buzluklary goramagyň Halkara gaznasyny döretmek baradaky başlangyjyny goldadylar.

Döwletleriň Baştutanlary Türkmenistanyň Prezidentiniň BMG-niň pes uglerodly energetikany ösdürmek boýunça çäreleri amala aşyrmaga niýetlenen Strategiýasyny işläp taýýarlamak, şeýle hem BMG-niň howandarlygynda energetikada ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde wodorody ösdürmek boýunça halkara «Ýol kartasyny» döretmek baradaky başlangyjyny goldaýandyklaryny beýan etdiler.

17. Döwletleriň Baştutanlary sebitde, şol sanda Aral deňziniň sebitinde, aýratyn hem ekologiýa heläkçiligine we howanyň üýtgemeginiň ýaramaz täsirine sezewar bolan zolaklarda durmuş-ykdysady we ekologiýa ýagdaýyny gowulandyrmak bilen baglanyşykly meseleleri toplumlaýyn çözmek üçin tagallalary utgaşdyrmagyň möhümdigini ykrar etdiler.

18. Taraplar suwuň, atmosfera howasynyň hapalanmagyny azaltmaga, buzluklary gorap saklamaga, ýerleriň zaýalanmagynyň öňüni almaga, bag nahallarynyň oturdylýan ýerlerini artdyrmaga, tebigy betbagtçylyklaryň töwekgelçiliklerini, şol sanda suw joşmalarynyň, sil akymlarynyň, gurakçylygyň töwekgelçiliklerini azaltmaga, şeýle hem arassa agyz suwy bilen üpjün etmäge we beýleki ugurlara gönükdirilen ylalaşylan çäreleri görmegiň zerurdygyny nygtadylar.

Döwletleriň Baştutanlary Merkezi Aziýa döwletleriniň ählisiniň bähbitlerini nazara alyp we olaryň gatnaşmagynda Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň guramaçylyk düzümini we şertnama-hukuk binýadyny kämilleşdirmek boýunça geçirilýän işleriň möhümdigini nygtadylar.

19. Adamzadyň täze ählumumy wehim — koronawirus ýokanjynyň pandemiýasy bilen ýüzbe-ýüz bolan häzirki döwründe Merkezi Aziýa döwletleri bu ýokanjyň ýaýramagyna garşy göreşmek boýunça toplumlaýyn çäreleri görýärler.

Taraplar bu ugurda öz hereketlerini dünýä bileleşiginiň alyp barýan işleri bilen doly sazlaşdyryp, koronawirusa garşy göreşmekde möhüm halkara başlangyçlary goldaýarlar.

Döwletleriň Baştutanlary Gazagystanyň Prezidentiniň BMG-niň howandarlygynda Kesellere we biohowpsuzlyga gözegçilik etmek boýunça sebit merkezleriniň ulgamyny döretmek, şeýle hem BMG-niň howandarlygynda ýörite köptaraplaýyn edarany – BMG-niň Howpsuzlyk Geňeşine hasabat berýän Halkara biologik howpsuzlyk boýunça agentligi döretmek barada başlangyjyna goldaw bildirdiler.

Şunuň bilen baglylykda, ylym diplomatiýa ugry boýunça özara gatnaşyklary işjeňleşdirmek, alym-lukmanlaryň, bilermenleriň we bilimiň ugurdaş beýleki ugurlaryndaky hünärmenleriň yzygiderli gatnaşyk saklamagy üçin ähli zerur şertleri döretmek barada ylalaşdylar.

Howply ýokanç keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmek işinde Merkezi Aziýanyň döwletleriniň tagallalaryny utgaşdyrmak maksady bilen, Taraplar wiruslaryň we beýleki ýokanç keselleriň, olaryň döredýän keselleriniň ýüze çykyş görnüşleriniň tebigatyny, ýokanç keselleri bejermegiň we öňüni almagyň usullaryny öwrenmek boýunça sebit mehanizmini döretmek baradaky meselä seretmegi zerur hasap edýärler.

20. Azyk ulgamlarynyň durnuklylygyny ýokarlandyrmagyň zerurdygy bilen baglylykda, Taraplar azyk önümleri we ilkinji nobatda zerur bolan harytlar üçin üpjün etmegiň ulgamyny goldamak we «ýaşyl geçelgeler» usullaryny giňden ornaşdyrmak barada ylalaşdylar.

21. Taraplar Merkezi Aziýada ýaşaýan halklaryň bähbidine we BMG tarapyndan yglan edilen Halkara medeniýetleriň ýakynlaşmagynyň 10 ýyllygynyň ruhunda medeniýetara gatnaşyklary ösdürmek, medeniýetleriň köpdürlüligini we milletara sabyrly garaýşy goramak, saklamak we höweslendirmek, sebitiň etnosyýasatyny, maddy we maddy däl medeni we tebigy mirasyny öwrenmek we goramak babatda hyzmatdaşlyk etmek we özara goldaw bermek, edebi gatnaşyklary kämilleşdirmek, halkara festiwallary, forumlary we bäsleşikleri geçirmek, aýdym-saz, teatr, şekillendiriş we senetçilik sungaty, kinematografiýa, teleradioýaýlymlar, arhiw, muzeý we kitaphana işi babatda özara gatnaşyklary çuňlaşdyrmak, şeýle hem raýatlaryň, ilkinji nobatda bolsa, ýaşlaryň arasynda göni gatnaşyklary we syýahatçylary alyşmagy ösdürmek barada ylalaşdylar.

Bu ugurda özara gatnaşyklara ulgamlaýyn we yzygiderli häsiýet bermek maksady bilen, Taraplar medeni-ynsanperwer alyşmagyň bitewi platformasy hökmünde «Merkezi Aziýa: bir geçmiş we bir geljek» diýen at bilen Merkezi Aziýanyň medeni dialogynyň forumyny döretmek barada ylalaşdylar.

22. Döwletleriň Baştutanlary halklaryň arasynda dostlugy berkitmekde sportuň möhüm ornuny nazara alyp, bedenterbiýäni we sporty ösdürmegi dowam etdirmek, Taraplaryň çäklerinde halkara sport-köpçülikleýin çäreleri geçirmegi goldamak, bedenterbiýe we sport guramalarynyň we edaralarynyň arasynda hyzmatdaşlygy höweslendirmek barada ylalaşdylar. Şeýle hem Taraplaryň milli sport görnüşlerini halkara sport giňişliginde öňe sürmek boýunça tagallalary utgaşdyrmagyň zerurdygy barada bellenildi.

23. Döwletleriň Baştutanlary syýahatçylyk ulgamynda ysnyşykly özara hyzmatdaşlygyň, şol sanda bu ulgamy pandemiýadan soňra çalt depginde dikeltmek we sebitiň ýurtlarynyň arasynda syýahatçylary alyşmagy täzeden ýola goýmak maksady bilen, ýakyndan özara hyzmatdaşlygyň zerurdygyny bellediler.

Şeýle hem, Taraplar serhetüsti çäklerde syýahatçylyk zolaklaryny we klasterleri döretmek, Merkezi Aziýada bitewi giňişligi döretmek maksady bilen, syýahatçylyk önümlerini we ugurlaryny bilelikde öňe sürmek boýunça işleri işjeňleşdirmek barada ylalaşdylar.

Taraplar syýahatçylygy we syýahatçylyk kompaniýalaryny döwlet dolandyryş edaralarynyň arasynda, şeýle hem halkara we içerki syýahatçylygy ösdürmäge gatnaşýan beýleki guramalaryň arasynda ysnyşykly hyzmatdaşlygy goldap çykyş edýärler.

Taraplar syýahatçylyk işini ösdürmek baradaky maglumatlary, neşir materiallaryny, filmleri alyşmaga mundan beýläk-de ýardam ederler, mahabat çärelerini, maslahatlary we seminarlary geçirmekde, sergileri we ýarmarkalary guramakda hyzmatdaşlyk ederler.

24. Döwletleriň Baştutanlary daşary syýasat edaralaryna Sebit hyzmatdaşlygyny ösdürmek boýunça «Ýol kartasynyň» taslamasyny (Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşyklarynyň netijeleri boýunça) ylalaşmak boýunça işi ýakyn wagtlarda tamamlamagy tabşyrdylar.

25. Döwletleriň Baştutanlary daşary syýasat edaralaryna XXI asyrda Merkezi Aziýany ösdürmek maksady bilen, «Dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk we hyzmatdaşlyk hakyndaky» Şertnamany Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň geljekki konsultatiw duşuşygynda gol çekmäge taýýarlamagy tabşyrdylar.

26. Prezidentler Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşyklarynyň ýeke-täk nyşanyny ulanmak barada çözgüt kabul etdiler we nyşan hakyndaky Düzgünnamany makulladylar.

27. Prezidentler Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Hormat nyşanyny döretmek barada çözgüt kabul etdiler we Hormat nyşany hakyndaky Düzgünnamany we nyşanyň Beýanyny makulladylar.

28. Döwletleriň Baştutanlary Türkmenbaşy şäherinde geçirilýän Merkezi Aziýanyň ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogynyň forumyna, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumyna, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň halkara sergisine, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli tagamlarynyň halkara festiwalyna we Merkezi Aziýa ýurtlarynyň medeniýet we sungat ussatlarynyň baýramçylyk konsertine ýokary baha berdiler.

Döwlet Baştutanlary daşary işler ministrlerine Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň dördünji konsultatiw duşuşygyny geçirmegiň möhletlerini hem-de ýerini kesgitlemek boýunça teklipleri hem-de konsultatiw duşuşyklaryň gün tertibini taýýarlamagy tabşyrdylar.

Konsultatiw duşuşyk däp bolan dostluk, hoşniýetlilik we ynanyşmak ýagdaýynda geçdi.

Döwletleriň Baştutanlary Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Mälikgulyýewiç Berdimuhamedowa myhmansöýerligi we konsultatiw duşuşygyň ýokary derejede guralandygy üçin hoşallyk bildirdiler.

Türkmenbaşy şäheri, 2021-nji ýylyň 6-njy awgusty.

Ine, žurnalistleriň köpden bäri: «Taryhy gün bolar” diýip atlandyran güni — 6-njy awgust hem gelip ýetdi. Bu gün dünýäniň ýüzi Ýewraziýa giňişligindäki gojaman Hazaryň türkmen kenaryna gönükdi. Dünýäniň iri tele-radio ýaýlymlarynyň kameralary hem mikrofonlary Türkmenistanyň “Awaza” milli syýahatçylyk zolagynda boljak wakalary gyzgyny bilen alyp görkezmäge we eşitdirmäge taýýar bolup durlar. Bu gün bu ýerde Merkezi Aziýa sebitiniň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy we onuň bilen utgaşyklylykda bellenilen çäreler geçiriler. Ol çäreler, atlaryndan hem belli bolşy ýaly, Merkezi Aziýa ýurtlaryny nazarlaýar. Hut şu sebäpli-de, ýagny Merkezi Aziýany nazarlaýandygy üçin hem şu günüň wakalary dünýäniň ünsüni özüne çekýär. Bu, biziň pikirimizçe, juda üns berilmeli ýagdaýdyr. Sebäbimi?! Sebäbi şu günki wakalaryň bir günde, toplumlaýyn, özi-de sebitiň döwlet Baştutanlarynyň gatnaşmagynda geçirilmegi Merkezi Aziýa döwletleriniň ösüşiň täze basgançagyna aýak goýýandyklaryny, bu gadamyň hem biziň döwletlerimiziň her birine şowlulyk getirjekdigini, sebit üçin örän ähmiýetli boljakdygyny aýdyp bolar.

Basgançak bilen ýokary galdygyňça, uzaklary görüp bolýar... hem-de özüňi görkezip bolýar. Biziň ýaşaýan sebitimiz bolsa şeýledir: bu ýerde ýaşaýan halklaryň-milletleriň meňzeş taraplary örän kändir. Biziň bilimimiz, işbaşarjaňlygymyz, zähmetsöýerligimiz, Watana, halka, maşgalamyza wepadarlygymyz, durmuşda ileri tutýan ahlak gymmatlyklarymyz, taryhymyz, medeniýetimiz... umuman meňzeşdir, hatda birdir, bitewüdir. Ösüş basgançagyndakak, daşymyzdan synlaýan başga döwletler, halklar bizi hut şeýle şekilde kabul edýärler. Biz — Merkezi Aziýa sebitiniň halklary birek-birekden milliligimiz boýunça tapawutlanýandygymyzy bilýänem bolsak, beýleki döwletleriň, halklaryň bizi bitewülikde kabul edýändiklerinden ýerlikli peýdalanmagy başarmalydyrys. Has öňe gidip aýdanyňda, bu biziň halklarymyz üçin ajaýyp bir mümkinçilikdir.

Eýsem-de bolsa, ozal, aýdaly, bäş-on ýyl mundan öň biziň döwletlerimiziň, diýmek, halklarymyzyň gatnaşyklary, näme, gowy dälmidi?! Gowudy, elbetde, gowudy. Ýöne şol gatnaşyklary öňkülerden has gowy etmäge täze mümkinçilikler açylýar, gürrüň şol mümkinçilikleri başarnykly peýdalanmalydygymyz, halklarymyzyň bähbidine döwletara hyzmatdaşlygy giňişleýin, hormatly Prezidentimiziň iş usulyna görä aýdanymyzda, toplumlaýyn ösdürmelidigimiz baradadyr.

Aslynda, sebitiň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy ýaly forum halkara syýasatda täzeçillikdir, ol indi üçünji gezek geçirilýär. Hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen, oňa sebitiň döwlet ýolbaşçylarynyň isleg bildirip gatnaýandyklary we onuň gapdaly bilen sebit ähmiýetli başga çäreleriň utgaşykly geçirilmegi juda gutlarlyklydyr. Hut şu ýagdaý hem biziň sözbaşyda nygtaýan pikirimiz dogrusynda buýsanç bilen gürrüň etmäge esas berýär. Ýurt Garaşsyzlygyna eýe bolanymyzdan soň, Türkmenistanda işläp ýören türkiýeli kärdeşimden soradym: “Aziýa diýýäris, Ýewropa diýýäris, eýsem-de, aýt, aziýaly bilen ýewropalynyň tapawudy barmy, bar bolsa, ol tapawut nämede ýüze çykýar?”. Bu sowaly hut türk kärdeşime bermegimiň sebäbi bardy: ol birküç ýyllap Ýewropa ýurtlarynyň birinde işläp, ýaşap gelipdir. Meniň pikirimçe, bu babatda onuň garaýşyna bil baglasaň boljakdy. Az-kem oýlanyp oturandan soň, ol şeýle jogap beripdi: “Aziýaly nämede bolsa bir zady (wakany) ýüregi-kalby bilen, ýagny duýgusy esasynda kabul edýär, ýewropaly bolsa aňy-pikiri esasynda kabul edýär”. Bu jogaby her kim, elbetde, özüçe kabul eder, kimsi oňlar, kimsi oňlamaz. Ýöne meniň maksadym, şu jogaby ýatlamak bilen, Merkezi Aziýa sebitiniň halklarynyň nähili aýratynlygynyň, has dogrusy, nähili umumylygynyň bardygy hakynda okyjylaryň hem oýlanmagyny gazanmak boldy. Dünýäniň halklarynyň hemmesine mahsus bolan häsiýetleriň biziň sebitimizdäki halklara-da mahsusdygyny aýtmak bilen, gazaklara-da, gyrgyzlara-da, özbeklere-de, täjiklere-de we elbetde, türkmenlere-de, ilki bilen, rehimlilik, geçirimlilik, raýdaşlyk, ýürekdeşlik we adalatlylyk häsiýetleriniň has mahsusdygyny aýtmakçy bolýaryn. Elbetde, bu biziň öz şahsy pikirimiz, ýöne onuň talyplyk ýyllarymda, mundan kyrk ýyl öň M.W.Lomonosow adyndaky Moskwa döwlet uniwersitetinde okan döwrümizde gören, eşiden, synlan zatlarymyza esaslanýandygyny aýtmalydyrys. Şular hem, biziňçe, merkezi aziýalylaryň bir siwilizasiýanyň perzentleridigini, olaryň medeniýetleriniň birdigini, bitewüdigini görkezýän aýratynlykdyr. Içgin oýlanyberseň, munuň özi biziň halklarymyzyň bahasyna ýetip bolmajak baýlygydyr. Bu bize durmuşda gabat gelýän islendik çylşyrymly meselelerden abraý bilen çykalga tapyp biljekdigimizi we hut şeýle-de etmelidigimizi salgy berip duran ajaýyp bir mümkinçilikdir.

Şulary göz öňünde tutup, biziň halklarymyza bir umumy taglymat esasynda ýaşamaga hiç hili päsgelçiligiň ýokdugyna göz ýetirmek kyn däldir. Merkezi Aziýa sammitiniň gezekleşikli usulda geçirilip durulmagyny hem-de onuň şu gezek edilişi ýaly, dürli çäreler bilen baýlaşdyrylmagyny diňe gowulykdan nyşan hökmünde görkezmek bolar.

Taglymat birligi — agzybirlik, agzybirlik bolsa bagtly geljekdir. Ol hakynda buýsanç bilen oýlanmagy her kimiň özüne goýup, şu gün öz işine başlaýan Awaza çärelerine üstünlik arzuw edýäris.

Seýitguly GELDIÝEW,

Türkmenistanyň at gazanan žurnalisti.

Aşgabat — Türkmenbaşy, 5-nji awgust (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň 6-njy awgustda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçiriljek konsultatiw duşuşygyna gatnaşmak üçin Balkan welaýatyna iş sapary bilen ugrady.

Milli Liderimiz ir bilen paýtagtymyzyň Halkara howa menziline geldi. Biraz wagtdan soň, bu ýere ýurdumyzda döwlet sapary bilen bolýan Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon hem geldi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belent mertebeli myhmany mähirli garşylady.

Iki doganlyk döwletiň Baştutanlary Aşgabadyň Halkara howa menziliniň belent mertebeli myhmanlar üçin niýetlenen zalyna bardylar. Bu ýerde iki dostlukly ýurduň Prezidentleriniň çaý başynda söhbetdeşligi boldy. Onuň dowamynda ösüşiň täze derejesine çykan türkmen-täjik gatnaşyklarynyň mundan beýläk-de ösdürilmeginiň meseleleri, düýn paýtagtymyzda ýokary derejede geçirilen duşuşyklaryň jemleri boýunça gazanylan ylalaşyklary iş ýüzünde durmuşa geçirmegiň ugurlary boýunça pikir alyşmalar boldy.

Mälim bolşy ýaly, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bilen Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň arasynda bolan gepleşikler üstünlikli geçdi. Onda iki ýurduň netijeli hyzmatdaşlygy bar bolan ägirt uly mümkinçiliklere laýyk derejede ösdürmäge gyzyklanma bildirýändigi bellenildi.

Gol çekilen resminamalar toplumy ikitaraplaýyn söwda-ykdysady hem-de medeni-ynsanperwer ulgamlardaky hyzmatdaşlygy giňeltmäge gönükdirilendir. Şol bir wagtyň özünde geçirilen gepleşiklerde söwda-ykdysady, energetika, ulag-aragatnaşyk, ýükleri we ýolagçylary üstaşyr geçirmek, gurluşyk, oba we suw hojalygy, ýaşlar syýasaty, syýahatçylyk, medeniýet we sungat ýaly ugurlar, iki ýurduň işewür düzümleriniň gatnaşyklary hyzmatdaşlygyň möhüm ugurlary hökmünde görkezildi.

Söhbetdeşlik tamamlanandan soň, hormatly Prezidentimiz täjik kärdeşini uçara münmäge çagyrdy. Iki ýurduň döwlet Baştutanlary Arkadag Prezidentimiziň uçarynda Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna we beýleki halkara ähmiýetli çärelere gatnaşmak üçin Balkan welaýatyna tarap ugradylar.

Howa giňişligine aralaşan uçarda iki dostlukly döwletiň Prezidentleriniň özara söhbetdeşligi dowam etdi. Söhbetdeşligiň barşynda täze taryhy eýýamda iki döwletiň durmuş-ykdysady ösüşini nazara alyp, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Şeýle hem hormatly Prezidentimiz we belent mertebeli myhman gazanylan ylalaşyklary amala aşyrmagyň ugurlaryny kesgitlediler.

Özara hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň çäklerinde iki döwletiň sebitleriniň mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanmak maksady bilen, welaýatlaryň arasynda ýygjam gatnaşyklaryň ähmiýetine garaldy.

Bellenilişi ýaly, ýokary derejede geçirilen gepleşikleriň netijeleri boýunça iki ýurduň daşary işler ministrlikleriniň arasynda 2021 — 2023-nji ýyllar üçin Hyzmatdaşlyk maksatnamasy kabul edildi we Türkmenistanyň hem-de Täjigistan Respublikasynyň Hökümetleriniň arasynda raýatlaryň özara saparlary hakynda Ylalaşyga üýtgetmeler girizmek hakyndaky Teswirnama gol çekildi. Munuň özi iki ýurduň arasynda ikitaraplaýyn, köptaraplaýyn, şeýle hem abraýly halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň degişli düzümleriniň çäklerinde gatnaşyklary işjeňleşdirmäge giň ýol açar diýip, iki ýurduň Liderleri geçirilen gepleşikleriň netijelerine kanagatlanma bildirdiler.

Hazaryň kenarynda Türkmenistanyň başlangyjy boýunça geçirilýän halkara çäreleriň ähmiýeti bellenildi we bu forumlaryň, halkara sergileriň sebitiň ýurtlarynyň arasyndaky gatnaşyklaryň birek-birege ynanyşmak, özara bähbitli esasda ösdürilmegine ýardam berjekdigine ynam bildirildi.

...Biraz wagtdan soň, hormatly Prezidentimiziň uçary Türkmenbaşy şäheriniň Halkara howa menziline geldi. Bu ýerde döwlet Baştutanlary mähirli garşylandy.

Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow we Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon ähli ugurlar boýunça ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy ösdürmäge berýän goldawy üçin birek-birege minnetdarlyk bildirdiler.

Soňra Täjigistanyň Baştutany Halkara deňiz portuna baryp gördi, ol ýerde deňiz portunyň işi we ony ösdürmegiň geljegi bilen tanyşdy.

Häzirki wagtda Türkmenistan sebitiň örän möhüm ulag çatrygyna, özüniň geografik taýdan amatly ýerleşmegi hem-de daşary ýurtlar bilen hyzmatdaşlyk boýunça möhüm başlangyçlary öňe sürýän we şeýle gatnaşyklary durmuşa geçirmek ugrunda yzygiderli işleri alyp barýan hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň oňyn daşary syýasaty netijesinde, iri halkara logistika merkezine öwrülýär.

2018-nji ýylyň maý aýynda Türkmenbaşy şäherinde häzirki zaman Halkara deňiz portunyň ulanylmaga berilmegi Merkezi Aziýanyň we Hazar sebitiniň ýurtlarynyň ählisi üçin uly ähmiýetli waka boldy. Bu toplum iri halkara düzümleriň birnäçesiniň sertifikatlaryna mynasyp boldy.

Häzirki wagtda Türkmenbaşynyň Halkara deňiz porty Aziýa bilen Ýewropany birleşdirýän ulag-üstaşyr söwda geçelgesiniň möhüm bölegi, şeýle hem Gündogar — Günbatar hem-de Demirgazyk — Günorta ugry boýunça ýük gatnawlaryny üpjün edýän iri logistika merkezi bolup durýar.

Portuň umumy meýdany 1 million 358 müň inedördül metrden gowrakdyr. Gämiler duralgasynyň uzynlygy 3 müň 500 metre deňdir, bu ýerde birbada birnäçe ýük we ýolagçy gämileriniň durmagy üçin zerur şertler döredilipdir.

Iň häzirki zaman enjamlar bilen üpjün edilen Halkara deňiz portunda Ýewropa ýurtlarynyň, Ýakyn we Orta Gündogaryň haryt we çig mal bazarlaryna hem-de Hindi ummany sebitiniň döwletlerine çykmak üçin ähli şertler bar.

Deňiz porty düzümlerine degişli iň gowy işläp taýýarlamalar ulanylan bu Halkara deňiz porty ýurdumyzyň eksport mümkinçiliklerini artdyrmakda möhüm orun eýeleýär. Ol uly ähmiýetli halkara ulag merkezi hökmünde ýurdumyzyň önümlerini dünýä bazarlaryna bökdençsiz çykarmak üçin ähli mümkinçiliklere eýedir.

Hazaryň deňiz portunyň üstünden geçirilýän ýükleriň möçberleri ýyl-ýyldan artýar. Onuň üsti bilen Türkmenistana senagat we oba hojalyk enjamlary, awtoulag serişdeleri, demir we agaç önümleri, mineral dökünler getirilýär, daşary ýurtlara bolsa polipropilen, koks hem-de beýleki nebit önümleri, himiýa we gurluşyk serişdeleri iberilýär.

Türkmenistanyň hem, beýleki Hazarýaka ýurtlary ýaly, halkara söwda-ykdysady gatnaşyklary giňeltmek hem-de söwda ýollaryny diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça işleriň çäklerinde milli gämi gatnawlarynyň mümkinçilikleriniň güýçlendirilmegine uly üns berýändigini bellemek gerek. Soňky ýyllarda türkmen tarapynyň buýurmasy boýunça söwda flotunda häzirki zaman tankerler we beýleki gämiler guruldy hem-de ulanylmaga berildi, olaryň tehniki häsiýetnamalary hem-de innowasion görkezijileri deňiz gatnawlary bazarynda bildirilýän iň ýokary talaplara laýyk gelýär.

Türkmenbaşy şäheriniň Halkara deňiz portunyň häzirki zaman düzümleri özüniň ýokary derejeli hyzmatlar ulgamyndaky mümkinçilikleri bilen diňe bir häzirki wagtyň talaplaryny däl-de, geljekki döwrüň talaplaryny hem kanagatlandyrmaga ukyplydyr. Bu ýerde alnyp barylýan işler wagtyň geçmegi bilen yklymara ýük gatnawlarynyň logistika zynjyrynda düýpli özgertmelere getirip biler, iň gysga we amatly ugurlar hökmünde Türkmenistanyň ýük terminallary bu zynjyryň möhüm halkasy bolar.

Portuň düzümleri bilen tanyşlygyň barşynda Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti parom, ýolagçy we konteýner terminallaryna baryp gördi.

Ortaça ýyllyk kuwwaty 400 müň TEU bolan konteýner terminaly 249 müň inedördül metr meýdany eýeleýär. Bu strategik häsiýetli desga Türkmenistany sebitiň eksport-import logistika ulgamynda öňdäki orunlara çykarar. Multimodal logoparkda konteýner ýüklerini saklamak we utgaşykly işlemek boýunça hyzmatlar toplumy ýerine ýetiriler, ol ýükler howa, awtomobil we demir ýol ulaglary bilen getiriler, olary suw ulagyna ýüklemek we düşürmek işleri üpjün ediler. Mysal üçin, demir ýol duralga meýdançasy 450 wagona niýetlenendir hem-de onda gije-gündiziň dowamynda ýüklemek-düşürmek işlerini geçirmek mümkindir.

Konteýner terminalynyň duralgasynyň uzynlygy 480 metre deň bolup, ol birbada ýük göterijiligi jemi 5 müň tonna bolan birnäçe gämide ýüklemek-düşürmek işlerini geçirmäge mümkinçilik berýär.

Portuň täze enjamlary hem-de ýükleri işlemek üçin göteriş-ulag tehnikalary bar. Mysal üçin, konteýner terminalynda öndürijiligi sagatda 25 TEU bolan “gämi-kenar” (STS) görnüşli duralga ýük ýükleýjileri işleýär. Şeýle ýük ýükleýjileriň her biri 12 sagadyň dowamynda 300 konteýnerli bir gäminiň ýüküni düşürip bilýär.

Gündelik maglumatlary operatorlaryň monitorlaryna çykarýan gözegçilik hemra ulgamy bilen üpjün edilen konteýner terminaly CTQI (Container Terminal Quality Indicator — konteýner terminallarynyň hil görkezijisi) ölçegine laýyklykda taslandy. Soňky birnäçe ýylyň dowamynda tutuş dünýäde konteýnerleriň dolanyşygy tiz artýar, bu bolsa konteýner terminallarynyň sanynyň artmagyna täsirini ýetirdi. CTQI ölçeginiň ornaşdyrylmagy hyzmatlaryň bu görnüşinde bir bitewi hil gözegçiligini döretmäge mümkinçilik berdi.

Ýurdumyzyň esasy “deňiz derwezesinde” geçirilýän düýpli döwrebaplaşdyrmak hem-de gaýtadan enjamlaşdyrmak işleri netijesinde deňiz ulaglary bilen amala aşyrylýan ýük gatnawlarynyň möçberleri ýyl-ýyldan artýar, şeýle hem bu porta girýän daşary ýurt gämileriniň sany köpelýär.

Portuň deňiz giňişligindäki gämileriň hereketine awtomatlaşdyrylan ulgamlar we elektron tehnologiýalar arkaly hakyky wagt tertibinde gözegçilik edilýär, ähli meýdançalardaky ýüklemek-düşürmek işleri hem şol tertipde dolandyrylýar. Hazar deňziniň ekologiýa abadançylygyny gorap saklamak maksady bilen, bu taslama “Ýaşyl port” (Green port) halkara standartyna laýyklykda işlenip düzüldi.

Ýolagçy terminalynyň binasy 600 orunlykdyr. Bu ýerde migrasiýa we pasport gözegçiligi, beýleki zerur bolan düzgün-kadalar häzirki zaman derejesinde guralypdyr. Şeýle hem portda myhmanhana, söwda we dynç alyş merkezleri göz öňünde tutuldy.

Umuman, awtomobil we ýolagçy parom terminalynyň umumy meýdany 230 müň inedördül metr bolup, onuň duralgasynda birbada iki gämi labyryny taşlap bilýär. Ol bir ýylda 300 müň ýolagça we 75 müň treýlere hyzmat etmäge ukyplydyr.

Täjik Lideri Emomali Rahmon Halkara deňiz porty bilen tanyşmagynyň barşynda Türkmenistanyň “deňiz derwezesiniň” tehniki we tehnologiýa babatda enjamlaşdyrylyş derejesine ýokary baha berdi hem-de daşary ýurtlar bilen özara bähbitlere laýyk gelýän hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny ýola goýmak üçin oňat mümkinçilikleriň bardygyny belledi.

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlary konsultatiw duşuşyga gatnaşmak üçin ýurdumyza geldiler

Şu gün — 6-njy awgustda Türkmenistanda, Hazaryň kenarynda ýerleşýän «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy geçirilýär. Ol köpugurly sebit hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmäge, ony häzirki döwrüň talaplaryna hem-de bar bolan mümkinçiliklerine laýyk gelýän täze belentliklere çykarmaga gönükdirilendir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň nygtaýşy ýaly, sebit boýunça goňşular bilen dostluk gatnaşyklaryny hem-de netijeli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak Bitarap Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Ýurdumyzda Merkezi Aziýanyň döwletleri bilen hyzmatdaşlygy giňeltmäge, ikitaraplaýyn, şonuň ýaly-da köpugurly görnüşde deňhukukly we ynanyşmak ýagdaýyndaky gatnaşyklary ählitaraplaýyn ösdürmäge gönükdirilen syýasat üstünlikli durmuşa geçirilýär.

Çäräniň öň ýanynda belent mertebeli myhmanlar — Gazagystan Respublikasynyň Prezidenti Kasym-Žomart Tokaýew, Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparow, Özbegistan Respublikasynyň Prezidenti Şawkat Mirziýoýew hem-de Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon «Awaza» milli syýahatçylyk zolagyna geldiler. Täjik Lideriniň bu gezekki konsultatiw duşuşyga gatnaşmagy onuň Türkmenistana döwlet sapary bilen gabat geldi.

Türkmenbaşy şäheriniň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň Döwlet baýdaklary bilen bezelen Halkara howa menzilinde belent mertebeli myhmanlary, asylly däbe görä, duz-çörek bilen garşyladylar.

Türkmenistanyň forumy guramaga uly jogapkärçilik bilen çemeleşendigini bellemek gerek. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu halkara çärä taýýarlyk görmek işleriniň ähli tapgyrlaryny hemişe üns merkezinde saklady. Milli Liderimiziň Kararyna laýyklykda, degişli Guramaçylyk topary döredilip, onuň öňünde döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyny, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogyny we olar bilen bagly halkara ähmiýetli çäreleri ýokary guramaçylyk derejesinde geçirmegi üpjün etmek wezipesi goýuldy.

Şu gezekki forumyň gün tertibine döwletara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, şonuň ýaly-da möhüm sebit we halkara ugurlara degişli meseleleriň giň topary girizildi. Ol Merkezi Aziýa ýurtlarynyň hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynda, özara gatnaşyklaryň netijeli, uzak möhletleýin gurallaryny döretmekde, sebitiň durnukly ösüşi, onuň dünýä gatnaşyklaryna çalt depginlerde goşulyşmagy üçin zerur şertleri döretmekde nobatdaky möhüm ädim bolar.

Türkmenistan Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ählisi bilen doganlyk, hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryna ygrarly bolmak bilen, sebitde köpugurly hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge, bilelikdäki geljegi uly taslamalary durmuşa geçirmäge ýardam edýän anyk başlangyçlary öňe sürýär.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow 2019-njy ýylda Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň Daşkentde geçirilen ikinji konsultatiw duşuşygynda çykyş edip, söwda-ykdysady, energetika, ulag-logistika, maýa goýum hem-de innowasiýa ulgamlarynda sebit hyzmatdaşlygyny yzygiderli dowam etmek bilen baglylykda, bäştaraplaýyn Işewürler geňeşini döretmek boýunça başlangyjy öňe sürdi. Şonda döwlet Baştutanymyz Merkezi Aziýanyň medeni gatnaşyklarynyň forumyny yzygiderli esasda ýola goýmak üçin mümkinçiliklere garamagy teklip etdi.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, biziň ýurtlarymyz sebiti gülläp ösýän künjege öwürmek, netijeli hyzmatdaşlyk üçin ygtybarly binýady döretmek boýunça umumy maksatlara ýetmekde ägirt uly ykdysady, serişde, adam hem-de ynsanperwer mümkinçiliklerine eýedir.

Şeýlelikde, Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilýän konsultatiw duşuşygy doly möçberli sebit hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmek, oňa çalt depginlerde ösýän, strategik kuwwaty bermek üçin uly ähmiýete eýedir. Bu bolsa köpasyrlyk hoşniýetli goňşuçylyk ýörelgelerine we doganlyk ýurtlaryň hem-de halklaryň bähbitlerine laýyk gelýär.

***

Awaza, 5-nji awgust (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidentiniň çakylygy boýunça Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlary Hazar deňzi boýunça gämide bilelikde gezelenç etdiler. Gezelenjiň dowamynda sebitiň ýurtlarynyň Liderleri ozal gazanylan ylalaşyklary durmuşa geçirmek hem-de uly mümkinçilikleri hasaba almak bilen, özara bähbitli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmek barada pikir alyşdylar.

Belent mertebeli myhmanlar türkmen Lideriniň başlangyjy bilen, Hazaryň kenarynda geçirilýän halkara çäreleriň sebit gatnaşyklaryny işjeňleşdirmekde ähmiýetini nygtadylar.

Dostlukly döwletleriň Baştutanlary Awazanyň gözelliklerini synlap, ekologiýa ugrunyň Türkmenistanda, şol sanda ýurduň bu ajaýyp künjeginde amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeleriň aýrylmaz bölegi bolup durýandygyny nygtadylar.

Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, ekologiýa abadançylygynyň üpjün edilmegi ýurdumyzda durmuşa geçirilýän düzümleýin taslamalaryň hem-de maksatnamalaryň üýtgewsiz talaby bolup çykyş edýär. Hazaryň kenarynda gurluşyk işleri geçirilende, tebigaty, ýerli ösümlik we haýwanat dünýäsini, şeýle hem deňziň köpdürlüligini gorap saklamaga aýratyn üns berilýär.

Belent mertebeli myhmanlar bu künjekde amatly howa şertlerini üpjün etmek üçin tokaý-seýilgäh zolaklarynyň döredilmegini hem öz içine alýan işleriň ähmiýetini-de bellediler, munuň özi halkara ölçeglere laýyk gelýän şypahana-dynç alyş zolagy hökmünde Awazanyň derejesini beýgeldýär.

Goňşy ýurtlaryň Liderleri türkmen topragynda bildirilen myhmansöýerlik üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa hoşallyklaryny beýan edip, bu ýerde geçirilýän halkara çäreleriň sebitde doly derejeli hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine hem-de anyk netijelere ýetilmegine ýardam etjekdigine ynam bildirdiler.

Soňra döwlet Baştutanymyz we belent mertebeli myhmanlar bilelikde awtobusda köpugurly “Awaza” sport toplumyna tarap ugradylar, ýüzugra milli syýahatçylyk zolagynyň tebigy aýratynlyklaryny hem-de kaşaň desgalaryny synladylar.

Soňky ýyllarda bu künjekde amatly dynç almak we saglygy berkitmek üçin ähli şertlere eýe bolan häzirki zaman şypahana-dynç alyş düzümi emele geldi.

Türkmenistanyň Prezidenti we belent mertebeli myhmanlar köpugurly “Awaza” sport toplumynda bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmak üçin döredilen mümkinçilikler bilen tanyşdylar.

Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlary türkmen Lideri tarapyndan amala aşyrylýan, halkyň saglygyny goramaga, jemgyýetde sagdyn we işjeň durmuş ýörelgesiniň berkidilmegine, ýurtda bedenterbiýe we sport hereketiniň ösdürilmegine häzirki zaman ugurdaş düzümleriň döredilmegine gönükdirilen strategiýanyň ähmiýetini bellediler.

Şanly wakalary bilen Merkezi Aziýa sebitiniň taryhyna girjek günüň — 6-njy awgustyň gün tertibinde sebitiň ýurtlarynyň ykdysady forumy hem bar. Döwletara derejede guralýan bu forum Türkmenistanyň ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça sebitleriň çäklerinde alyp barýan netijeli işleriniň ykrarnamasy bolup, ol Merkezi Aziýa sebitinde parahatçylygy, howpsuzlygy we ösüşi üpjün etmekde bilelikdäki tagallalaryň zerurdygyny äşgär edýär. Bu halkara çärede garaljak meseleler we onuň jemi boýunça kabul ediljek resminamalar sebitiň ýurtlarynyň arasyndaky köpugurly hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna ýardam etjekdigine ynam döredýär.

Häzirki döwürde halkara ykdysady giňişlikde islendik ýurduň tutýan ornuny pugtalandyrmak üçin halkara gatnaşyklary dürli ugurlarda we dürli görnüşde ösdürmek zerur bolup durýar. Şunda sebitleýin hyzmatdaşlygy ösdürmegiň köp ýurtlaryň daşary syýasat strategiýasynda ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde kesgitlenmegi syýasy we ykdysady nukdaýnazardan bähbitli hasaplanýar. Çünki ykdysady meseleler boýunça döwletara gepleşikleriň geçirilmegi, halkara derejede forumlaryň we duşuşyklaryň guralmagy dünýä tejribesinde milli bähbitleri sazlaşdyrmakda öz oňyn netijelerini görkezen gurallaryň biridir.

Aslynda, ykdysady forum halkara derejede guralýan çäreleriň bir görnüşi bolup, oňa gatnaşýan ýurtlaryň ykdysady ösüşi üçin ähmiýetli meseleleri ara alyp maslahatlaşmak üçin möhüm meýdançany emele getirýär. Bu forumyň gurşap alýan meseleleri Merkezi Aziýa sebitiniň giňişliginde döwletara gatnaşyklaryň täze görnüşiniň döreýändigini äşgär edýär. Merkezi Aziýa ýurtlarynyň ykdysady forumynyň ilkinji gezek geçirilýändigi aýratyn bellärliklidir. Oňa dünýä jemgyýetçiliginiň, hususan-da, bu sebite girýän döwletleriň uly gyzyklanma bildirmegi şol ýurtlaryň tebigy baýlyklarynyň we uly mümkinçilikleriniň tutuş dünýäniň, şol sanda sebitiň bähbitleri üçin ulanylmaga taýýardygyny aýan edýär. Şeýle forumlaryň geçirilmegi sebitiň şu gününi we geljegini nazarlaýan halkara taslamalaryň bilelikde işlenip taýýarlanmagyna badalga berýär. Sebitara infrastrukturanyň häzirki zaman giň ulag we aragatnaşyk ulgamynyň döredilmeginiň giňişlige girýän döwletleriň mundan beýläk-de global ykdysady ösüşe netijeli goşulyşmagyna güýçli itergi berjekdigini alamatlandyrýar. Mundan başga-da, bu ýurtlarda maýa goýumlaryň artmagyna we netijeli hyzmatdaşlygy amala aşyrmak üçin şertleri üpjün etmäge ýardam berjekdigi gümansyzdyr. Foruma gatnaşjak döwletler tarapyndan ulag, syýahatçylyk, maýa goýum, energetika meseleleri boýunça kabul ediljek çözgütleriň halkara geoykdysady giňişligiň täze keşbiniň kemala gelmegine ýardam berjekdigine ynamy güýçlendirýär.

Dünýä tejribesinde sebitleýin ykdysady forumlaryň birnäçe görnüşi bolup, onda şol giňişligiň şu günki we geljekki ösüşini üpjün etjek ugurlar boýunça pikir alyşmaga mümkinçilik döredilýär. Mundan başga-da, bu gün dünýä jemgyýetçiliginiň nazary ýurdumyzyň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçiriljek Merkezi Aziýanyň döwlet Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygyna gönükdirilen.

Şu ýerde Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň birinji sammitiniň 2018-nji ýylda Gazagystan Respublikasynyň Nur-Sultan şäherinde, 2019-njy ýylda Özbegistan Respublikasynyň Daşkent şäherinde geçirilendigini bellesek ýerlikli bolar. Nobatdaky sammiti Türkmenistanda geçirmek barada hormatly Prezidentimiziň beren teklibiniň goldanylmagy ýurdumyzyň halkara abraýynyň ýokarydygynyň ýene-de bir tassyknamasydyr. Bu sammitiň uzak taryhy bolmasa-da, bu gün onda ara alnyp maslahatlaşylýan meseleleriň çuňlugy we möçberi halkara çäräni sebitde hyzmatdaşlygy ösdürmegiň netijeli we ygtybarly guraly hökmünde häsiýetlendirmäge esas döredýär.

Türkmenistan bu gün dünýä bileleşigine ygtybarly ykdysady hyzmatdaşlygyň oňyn nusgasyny görkezýär. Bagtyýarlyk döwründe ýurdumyzyň dünýäniň 100-den gowrak döwleti bilen ýola goýan söwda-ykdysady gatnaşyklary hormatly Prezidentimiz tarapyndan amala aşyrylýan daşary ykdysady syýasatyň netijeliliginden nyşan. Şol bir wagtda bu ýagdaý halkara ykdysady giňişlikde ýurdumyzyň tutýan ornunyň pugtalanýandygyny alamatlandyrýan möhüm ölçegdir. «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesini daşary ykdysady strategiýasynyň ýol-ýörelgesine öwürmegi başaran Türkmenistanyň häzirki döwürde öňe sürýän milli bähbitleri köp babatda ählumumy ösüşe degişli iri taslamalary amala aşyrmaga gönükdirilendigi bilen tapawutlanýar.

Sebitleýin hyzmatdaşlygy ösdürmek ýurdumyzyň daşary strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolupdy we häzirki döwürde hem şeýle bolmagynda galýar. Sebäbi islendik ýurduň ösüşi we howpsuzlygy köp derejede ony gurşap alýan geosyýasy we geoykdysady ýagdaýlara bagly bolýar. Umumy geografik giňişlikde ýerleşýän ýurtlar bilen syýasy, ykdysady we medeni ugurlarda ösdürilýän hyzmatdaşlyk olaryň arasynda özara düşünişmek ýörelgelerine eýerilýän gatnaşyklaryň ýola goýulmagyna şert döredýär. Şunuň bilen baglylykda, ýurdumyz köptaraplaýyn sebit we sebitara hyzmatdaşlygyň alnyp barylmagynyň tarapdary bolup çykyş edýär. Ykdysady çygyrda amala aşyrylýan sebitleýin hyzmatdaşlyk dünýä tejribesinde döwletara gatnaşyklary ösdürmegiň netijeli görnüşleriniň biri hökmünde özüni görkezdi. Hususan-da, Türkmenistan özüniň daşary ykdysady strategiýasynyň çäklerinde doly möçberli we oňyn hyzmatdaşlygy alyp barmak bilen, ykdysadyýet, söwda, energetika, ulag-aragatnaşyk, syýahatçylyk çygyrlarynda hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin dünýä bileleşiginiň dykgatyna täze çemeleşmeleri we teklipleri hödürleýär.

Maýa goýum bazarynda halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek, daşary ýurt maýa serişdelerini ýurdumyza çekmek bilen bagly meseleler häzirki döwrüň ykdysady gatnaşyklarynda uly ähmiýet berilýän meselelerdir. Hususan-da, türkmen ykdysadyýetiniň bazar gatnaşyklaryna geçýän döwründe daşary ýurt maýadarlary üçin ähmiýetli zerur durmuş-ykdysady, syýasy şertleriň bolmagy ýurdumyza uly gyzyklanma döredýär. Netijede, maýadarlary howatyrlandyrýan töwekgelçilikleriň derejesiniň pes bolmagy ýurdumyzyň düýpli goýumlar syýasatynyň geljeginiň uludygyny alamatlandyrýar.

Geografik taýdan Ýewraziýa ýollarynyň çatrygynda ýerleşmek bilen Türkmenistan ägirt uly amatlyklardan peýdalanýar. Garaşsyzlyk ýyllarynda ýurtda döwrebap ulag we aragatnaşyk infrastrukturasynyň döredilmegi düýpli maýa goýumlary milli ykdysadyýete çekmek işini ýeňilleşdirýän şert hökmünde çykyş edýär. Şol bir wagtda halkara söwda-ykdysady gatnaşyklaryň möhüm düzüm bölegini emele getirmek bilen bir hatarda, Türkmenistan bütin Merkezi Aziýa sebitinde uly möçberde maýa goýmaga amatlyklary bolan ýurtlaryň biri hasap edilýär.

Halkara çäreleriň çäklerinde Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna degişli 9620 inedördül metr meýdanda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň milli önümleriniň sergisini guramak hem göz öňünde tutulýar. Onda milli pawilýonlaryň, ýurdumyzyň ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hem-de Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzalarynyň sergileriniň ýerleşdirilmegi Garaşsyzlyk ýyllarynda türkmen öndürijileriniň gazanan üstünliklerini we ýeten sepgitlerini dünýä jemgyýetçiligine äşgär etmäge, ileri tutulýan ugurlar boýunça halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge mümkinçilik berýär.

Häzirki döwürde sebitde işjeň ösdürilýän halkara hyzmatdaşlygy milli Liderimiziň parahatçylygy, howpsuzlygy we ösüşi üpjün etmek boýunça öňe sürýän başlangyçlarynyň barha rowaçlanýandygyny, «Ösüş arkaly parahatçylyk» ýörelgesiniň diňe bir sebitde däl, eýsem, global derejede oňyn netijeleri görkezýändigini alamatlandyrýar.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň başlygynyň orunbasary, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Prezident Emomali Rahmonyň arasyndaky gepleşikler

Aşgabat, 4-nji awgust (TDH). Şu gün paýtagtymyzda Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň we düýn ýurdumyza döwlet sapary bilen gelen Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň arasynda gepleşikler geçirildi.

Ir bilen dostlukly ýurduň Baştutanynyň awtoulag kerweni motosikletçiler toparynyň ugratmagynda paýtagtymyzyň merkezinde ýerleşýän Garaşsyzlyk meýdanyna geldi, bu ýerde belent mertebeli myhmany resmi kabul etmek dabarasy boldy.

Milli Liderimiz Täjigistanyň Prezidentini mähirli garşylaýar.

Iki doganlyk döwletiň Baştutanlary özleri üçin ýörite gurnalan ýere geçýärler.

Hormat garawulynyň toparynyň serkerdesi dabaraly hasabat berýär.

Täjigistan Respublikasynyň we Türkmenistanyň Döwlet senalary ýaňlanýar.

Prezidentler Gurbanguly Berdimuhamedow we Emomali Rahmon Hormat garawulynyň hatarynyň öňünden geçýärler hem-de Türkmenistanyň Döwlet baýdagyna sarpa goýýarlar.

Milli Liderimiz belent mertebeli myhmany Türkmenistanyň resmi wekiliýeti bilen tanyşdyrýar. Öz nobatynda, goňşy döwletiň Baştutany hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy Täjigistan Respublikasynyň Hökümet wekiliýetiniň agzalary bilen tanyşdyrýar.

Resmi garşylamak dabarasy tamamlanandan soňra Hormat garawulynyň esgerleri Garaşsyzlyk meýdany boýunça dabaraly ýörişi geçýärler.

Soňra Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň awtoulag kerweni atlylar toparynyň ugratmagynda Türkmenistanyň Prezidentiniň “Oguzhan” Köşkler toplumynyň merkezi girelgesine gelýär, bu ýerde ony Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow garşylaýar.

Iki ýurduň Döwlet baýdaklarynyň öňünde resmi surata düşmek dabarasy tamamlanandan soňra, milli Liderimiz öz kärdeşini ikitaraplaýyn duşuşyklary geçirmek üçin zala çagyrýar. Bu ýerde ýüzbe-ýüz görnüşinde ýokary derejedäki gepleşikler geçirildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Prezident Emomali Rahmony türkmen topragynda mähirli mübärekläp, täjik Liderine döwlet sapary bilen Türkmenistana gelip görmek baradaky çakylygy kabul edendigi üçin minnetdarlyk bildirdi.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistan Täjigistan bilen hemmetaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmäge uly ähmiýet berýär, ýokary derejedäki şu günki ikitaraplaýyn taryhy duşuşygyň döwletara gatnaşyklaryny ösdürmäge täze itergi berjekdigine ynam bildirildi. Şol gatnaşyklar iki doganlyk halkyň dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk däplerine, umumy taryhy köklerine hem-de ruhy-medeni gymmatlyklaryna esaslanandyr.

Koronawirusyň pandemiýasy dünýäniň ykdysady ýagdaýyna, şeýle hem sebit we ikitaraplaýyn gatnaşyklara ýaramaz täsirini ýetirdi, şonuň üçin döwletara gatnaşyklarynyň geljeginiň gün tertibini ara alyp maslahatlaşmak isleýäris diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Şunuň bilen baglylykda, ähli ugurlarda, ilkinji nobatda, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamlarda däbe öwrülen türkmen-täjik hyzmatdaşlygyny giňeltmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygy bellenildi. Şol ugurlarda özara gatnaşyklar ara alnyp maslahatlaşyljak esasy meseleleriň biri bolar.

Hormatly Prezidentimiz kyblasy Mälikguly Berdimuhamedowyň aradan çykandygy zerarly gynanç hatyny iberendigi üçin Täjigistanyň Prezidentine minnetdarlyk bildirip, öz tarapyndan dostlukly döwletiň Baştutanyna öwezini dolup bolmajak ýitgi — aýal doganynyň aradan çykandygy zerarly gynanç sözlerini beýan etdi.

Bu zatlar adamyň ýüregine we kalbyna öçmejek ýara salýar, emma wagt diýeniň geçip dur. Biz watançylar hökmünde halklarymyzyň bähbidine işlemelidiris diýip, döwlet Baştutanymyz belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow täjik Lideriniň saparynyň «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçiriljek Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygy bilen gabat gelendigini aýdyp, Türkmenistanyň hem-de Täjigistanyň sebit we dünýä syýasatynyň esasy meseleleri boýunça garaýyşlarynyň meňzeşdigini, ählumumy parahatçylygy, howpsuzlygy hem-de durnuklylygy üpjün etmek işinde tagallalaryny birleşdirýändigini belledi. Bu duşuşygyň gün tertibine sebiti ösdürmek, hususan-da, häzir hemmeleri biynjalyk edýän Owganystandaky ýagdaý bilen bagly meseleler girizildi.

Döwlet Baştutanymyz türkmen we täjik halklarynyň arasyndaky dostlukly gatnaşyklary berkitmäge goşan şahsy goşandy üçin Prezident Emomali Rahmona minnetdarlyk bildirip, oňa berk jan saglyk, Täjigistanyň doganlyk halkyna bolsa parahatçylyk, abadançylyk hem-de rowaçlyk arzuw etdi.

Prezident Emomali Rahmon Türkmenistana döwlet sapary bilen gelmäge iberen çakylygy hem-de mähirli kabul edilendigi, şeýle hem duýgudaşlyk we goldaw sözleri üçin türkmen kärdeşine tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Aşgabat şäherine nobatdaky gezek gelip görmäge mümkinçiligiň döredilendigine şatdygyny belledi.

Belent mertebeli myhman Türkmenistan bilen dostlukly gatnaşyklary we hyzmatdaşlygy ösdürmegiň Täjigistanyň daşary syýasatynda möhüm orny eýeleýändigini nygtady. Biziň ýurtlarymyzyň arasyndaky Strategik hyzmatdaşlyk hakyndaky şertnama aýratyn ähmiýet berilýär.

Täjik Lideri Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygyň soňky ýyllarda uzak möhletleýin, strategik häsiýete eýe bolandygyny belläp, şu saparynyň çäklerinde geçirilýän ikitaraplaýyn gepleşikleriň ähli ugurlar boýunça döwletara hyzmatdaşlygyny has-da giňeltmäge täze itergi berjekdigine ynam bildirdi.

Prezident Emomali Rahmon abraýly halkara hem-de sebit guramalarynyň çäklerinde Türkmenistanyň we Täjigistanyň özara gatnaşyklary baradaky meselelere degip geçmek bilen, häzirki döwrüň möhüm meselelerini çözmäge täze çemeleşmeleri görkezýän Türkmenistanyň möhüm başlangyçlaryny hemmetaraplaýyn goldaýandygyny aýtdy.

Belent mertebeli myhman döwrebap, sazlaşykly ösýän Türkmenistanyň, Merkezi Aziýa sebitiniň merjeni diýlip ykrar edilen, tanalmaz derejede özgeren türkmen paýtagtynyň hem-de iri şäherleriniň, hususan-da, Mary şäheriniň ösüşine haýran galandygyny aýdyp, täjik halkynyň türkmen doganlarynyň gazanýan üstünliklerine, Türkmenistanyň ykdysady taýdan ösüşine, ençeme durmuş meseleleriniň oňyn çözülmegine buýsanýandygyny nygtady.

Söhbetdeşler dostlukly, ynanyşmak ýagdaýynda geçen gepleşikleriň barşynda iki ýurduň eýe bolan mümkinçilikleriniň hem-de durmuş-ykdysady taýdan ösüşiniň esasy ugurlaryny nazara almak bilen, ýola goýlan netijeli hyzmatdaşlygy has-da giňeltmäge ygrarlydyklaryny tassykladylar.

Iki döwletiň Baştutanlary özara bähbitlere hem-de tutuş sebitiň durnukly ösüşiniň maksatlaryna kybap gelýän syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer gatnaşyklar üçin uly kuwwatyň bardygyny bellemek bilen, türkmen-täjik gatnaşyklaryna mahsus bolan özara düşünişmegiň hem-de ynanyşmagyň geljekde hem ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda netijeli gatnaşyklaryň üstünlikli ösdürilmeginiň ygtybarly kepili bolup hyzmat etjekdigine ynam bildirdiler.

Türkmenistanyň hem-de Täjigistanyň Prezidentleri özara gyzyklanma döredýän sebit we halkara syýasatynyň möhüm meseleleri boýunça hem pikir alyşdylar.

Soňra gepleşikler iki ýurduň resmi wekiliýetleriniň agzalarynyň gatnaşmagynda giňişleýin düzümde dowam etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Prezident Emomali Rahmony hem-de onuň wekiliýetiniň ähli agzalaryny ýene-de bir gezek mähirli mübärekläp, duşuşmak hem-de iki ýurduň arasyndaky hoşniýetli hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny mundan beýläk-de giňeltmäge we berkitmäge degişli möhüm meseleleri ara alyp maslahatlaşmak baradaky çakylygy kabul edendigi üçin täjik Liderine minnetdarlyk bildirdi.

Täjigistanyň Prezidentiniň sapary däp bolan dostlukly döwletara gatnaşyklaryň aýdyň subutnamasydyr. Şol gatnaşyklar hoşniýetli goňşuçylyk we özara düşünişmek ýörelgelerine hem-de ikitaraplaýyn gyzyklanmalara we gatnaşyklaryň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna özara gyzyklanmalara esaslanandyr. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz şu günki gepleşikleriň dowamynda döwletara gatnaşyklarynyň häzirki ýagdaýyna giňişleýin baha beriljekdigine, ozal gazanylan ylalaşyklaryň ýerine ýetirilişiniň barşynyň ara alnyp maslahatlaşyljakdygyna, türkmen-täjik hyzmatdaşlygyny bar bolan mümkinçiliklere laýyklykda täze derejä çykarmak üçin geljekki ýagdaýlara garap, öňdäki işleriň kesgitlenip bilinjekdigine ynam bildirdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk meselelerini ara alyp maslahatlaşmaga geçmezden öňürti, ýokary derejeli myhmany 2020-nji ýylyň noýabrynda geçirilen Prezident saýlawlarynda gazanan ynamly ýeňşi bilen ýene-de bir gezek gutlap, Emomali Rahmonyň şu saparynyň Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti wezipesine gaýtadan saýlananyndan soň, biziň ýurdumyza ilkinji döwlet sapary bolmagynyň özboluşly manysynyň bardygyny belledi.

Milli Liderimiz türkmen-täjik gatnaşyklarynyň esaslary barada aýtmak bilen, şol gatnaşyklaryň döwletara hyzmatdaşlygynyň esasy ugurlaryna we geljegine bolan garaýyşlar babatda bolşy ýaly, sebit we halkara ösüşleriniň ýagdaýy babatda hem özara düşünişmek bilen şertlendirilendigini nygtady.

Biziň ýurtlarymyz ählumumy gün tertibiniň bütin dünýäde parahatçylygy we durnuklylygy gorap saklamak hem-de goldamak, halkara terrorçylygyň wehimlerine garşy hereket etmek, Owganystandaky ýagdaýlary düzgünleşdirmek, durnukly energetikany we ulag ulgamyny üpjün etmek, daşky gurşawy goramak hem-de howanyň üýtgemegi ýaly möhüm meseleler boýunça umumy ýörelgeler bilen çykyş edýärler diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

Türkmen-täjik syýasy gepleşiklerinde Birleşen Milletler Guramasy, Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy, Garaşsyz Döwletleriň Arkalaşygy, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy ýaly abraýly halkara hem-de sebit düzümleriniň çäklerinde ýygjam hyzmatdaşlyk etmek möhüm ähmiýete eýedir. Biz möhüm halkara meseleleri boýunça ýakyn garaýyşda bolup, halkara derejede hereketlerimizi utgaşdyrýarys, birek-biregi goldaýarys, bu bolsa sebitde hem-de dünýäde anyk netijeleri gazanmaga we işleriň barşyna oňyn täsir edýär diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow gatnaşyklary has-da pugtalandyrmak üçin sebit görnüşindäki gurama hökmünde şu ýyl Türkmenistanyň başlyklyk edýän Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasyny (YHG) belläp geçip, Täjigistanyň ýylyň dowamynda meýilleşdirilen çärelere, şol sanda şu ýylyň noýabr aýynda Aşgabatda geçirilmegi göz öňünde tutulýan YHG-niň 15-nji nobatdaky sammitine işjeň gatnaşjakdygyna ynam bildirdi.

Häzir Türkmenistanyň we Täjigistanyň gatnaşyklary Merkezi Aziýa giňişliginde durnuklylygy saklamak hem-de netijeli ösüş ýagdaýlar babatda esasy ugry emele getirýär diýip, milli Liderimiz aýtdy hem-de iki ýurduň ýörelgeleriniň üýtgewsizdigini we yzygiderlidigini belledi.

Türkmenistan hem-de Täjigistan Respublikasy Merkezi Aziýanyň parahat we durnukly ösüşini, jedelli ýagdaýlara ýol berilmezligini, bar bolan hemme meseleleriň syýasy-diplomatik ýollar bilen çözülmegini, hoşniýetli goňşuçylygyň pugtalandyrylmagyny, özara bähbitleriň halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryna hem-de BMG-niň Tertipnamasyna daýanmak arkaly berjaý edilmegini we nazara alynmagyny üpjün edip biljek berk hem-de oňyn gurallaryň döredilmegi ugrunda pugta çykyş edýärler.

Diňe şeýle esasda, Merkezi Aziýa döwletleriniň depginli ykdysady ösüşiniň hem-de kämilleşmeginiň, biziň sebitimiziň köpugurly derejede halkara hyzmatdaşlyk etmäge öwrülmek mümkinçiliginiň boljakdygyna ynanýaryn diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

Şu maksatlar bilen, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işine ýardam bermek, dawaly ýagdaýlaryň öňüni almak boýunça netijeli gurallary döretmek, syýasy geňeşmeler görnüşinde sebit gatnaşyklaryny giňeltmek boýunça başlangyçlary goldamak möhüm wezipe hökmünde görülýär.

Milli Liderimiz Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşyklarynyň netijelidigine aýratyn ünsi çekip, syýasy gepleşikleriň şeýle görnüşiniň bäş döwletiň köptaraplaýyn hyzmatdaşlygynda täze tapgyry alamatlandyrýandygyny nygtady. Ol durnukly ösüş, köptaraply gatnaşyklaryň netijeli usullaryny ýola goýmak, syýasy, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda giň halkara hyzmatdaşlyk üçin özüne çekiji sebit hökmünde Merkezi Aziýanyň dünýä möçberindäki ýagdaýlara goşulyşmagynyň örän möhüm we ähmiýetli usullaryny kemala getirmek üçin zerur şertleri üpjün etmäge gönükdirilendir.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Prezident Emomali Rahmonyň Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň geçiriljek nobatdaky konsultatiw duşuşygyna gatnaşmagynyň şeýle görnüşde gatnaşyklaryň mundan beýläk-de üstünlikli öňe ilerlemegine has-da uly itergi berjekdigine ynam bildirdi.

Döwlet Baştutanymyz Owganystandaky ýagdaýlaryň häzirki gepleşikleriň aýratyn meselesidigine ünsi çekdi. Häzir daşary ýurtlaryň harby bölümleriniň Owganystandan çykarylmagy bilen baglylykda, abraýly halkara guramalaryň, ilkinji nobatda bolsa, Birleşen Milletler Guramasynyň, onuň ýöriteleşdirilen edaralarynyň gatnaşmagynda netijeli syýasy-diplomatik gurallary döretmek baradaky mesele aýratyn möhümdir.

Şu işlerde Türkmenistanyň hem-de Täjigistanyň eýeleýän orny örän ähmiýetlidir we gymmatlydyr. Biziň ýurtlarymyzyň owgan meselesi ugrundaky özara hereketleri Owganystandaky syýasy ýagdaýlary kadalaşdyrmak boýunça halkara tagallalary, onuň ykdysady we durmuş ulgamyny täzeden dikeltmek, Owganystany sebit we dünýä hojalyk aragatnaşyklary ulgamyna giňden goşmak babatda uly peýda getirip biler diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady hem-de owgan meselesi boýunça ulgamlaýyn syýasy gepleşikleri alyp barmak maksady bilen, iki ýurduň daşary syýasat edaralarynyň arasynda yzygiderli gatnaşyklary ýola goýmagyň maksadalaýykdygyny belledi.

Munuň özi häzirki wagtda, Owganystanda harby-syýasy ýagdaýlar ýitileşen döwründe aýratyn möhümdir.

Umuman, biz Owganystan bilen bagly meseleleriň çözülmeginde sebitdäki ýagdaýlaryň güýçlendirilmeginiň, ýagny Owganystanyň gönüden-göni goňşy ýurtlar bilen gatnaşyklarynyň zerurdygyna ynanýarys. Türkmenistan sebitde örän wajyp durmuş-ykdysady taslamalaryň amala aşyrylmagyna uly ähmiýet berýär. Ýurtlarymyzyň bar bolan mümkinçiliklerini hem-de çäk taýdan amatly ýerleşişini nazarda tutup, şol işlere Türkmenistanyň we Täjigistanyň has işjeň hem-de anyk gatnaşmagyny zerur hasaplaýarys diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.

Türkmenistanyň hem-de Täjigistanyň ekologiýa we tebigaty goramak meselesi boýunça gatnaşyklary ikitaraplaýyn derejede bolşy ýaly, halkara derejede hem hyzmatdaşlyk etmek babatda aýratyn möhüm ähmiýete eýedir.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow howanyň üýtgemeginiň ýaramaz täsirlerine garşy hereket etmek, Merkezi Aziýa sebitiniň suw serişdelerini aýawly we oýlanyşykly peýdalanmak, Aral meselelerini çözmek boýunça bilelikdäki işleri has-da işjeňleşdirmegiň zerurdygy barada aýtdy. Şu babatda iki ýurduň degişli düzümlerine 2018-nji ýylyň 24-nji awgustynda Awazada geçirilen Araly halas etmegiň halkara gaznasyny esaslandyryjy döwletleriň Baştutanlarynyň sammitiniň barşynda gazanylan ylalaşyklary iş ýüzünde durmuşa geçirmek hem-de hyzmatdaşlyk etmegiň maksatnamasyny işläp düzmek boýunça işleri dowam etmegi tabşyrmak teklip edildi.

Mundan beýläk hereketi dowam etmek, bilelikde kabul edilen çözgütleri durmuşa geçirmek, halkara jemgyýetçiligiň, ilkinji nobatda, BMG-niň, onuň ýöriteleşdirilen guramalarynyň mümkinçiligini doly peýdalanmak zerurdyr.

Döwlet Baştutanymyz Gurbanguly Berdimuhamedow Türkmenistanyň Täjigistan bilen söwda-ykdysady gatnaşyklarynyň giňeldilmegine hem-de hil taýdan ösdürilmegine uly ähmiýet berýändigini nygtady. Täjigistana möhüm hem-de geljegi uly hyzmatdaş hökmünde garalýar. Şonuň bilen birlikde, milli Liderimiz şu ýyl ikitaraplaýyn haryt dolanyşygynyň belli bir derejede ösendigine garamazdan, umuman, biziň ýurtlarymyzyň söwda-ykdysady mümkinçiliginiň islenilýän derejä laýyk gelmeýändigini nygtady.

Soňky wagtlarda ikitaraplaýyn haryt dolanyşygynyň depginleriniň peselmegine uly sebäpleriň, anyk häsiýetli kynçylyklaryň, häzirki döwürde dünýädäki maliýe-ykdysady meseleleriň, şeýle hem koronawirus pandemiýasynyň sebitdäki ykdysady ýagdaýlara, şol sanda biziň ýurtlarymyzyň arasyndaky söwda-ykdysady we üstaşyr ulag gatnaşyklaryna ýaramaz täsiriniň bolandygy aýdyňdyr diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi.

Şu babatda döwlet Baştutanymyz işleriň emele gelen ýagdaýlaryna bilelikde düýpli we anyk seljerme geçirmegiň, doly derejeli hereket etmäge zyýan berýän päsgelçilikleri ýüze çykarmagyň hem-de aradan aýyrmagyň, mümkinçilikleriň doly derejede peýdalanylyp bilinjek anyk ugurlaryny kesgitlemegiň zerurdygyny nygtady.

Şunda Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki türkmen-täjik hökümetara toparynyň işine uly orun berilýär. Onuň işi iki ýurduň arasyndaky daşary ykdysady gatnaşyklaryň depginini artdyrmaga ýardam bermäge gönükdirilendir.

Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow toparyň şu ýylyň 28-29-njy iýulynda Duşenbe şäherinde geçirilen 10-njy mejlisiniň netijeleriniň ikitaraplaýyn söwda-ykdysady gatnaşyklary has-da işjeňleşdirmekde möhüm ädim bolup hyzmat etjekdigine, geçirilen gepleşikleriň bolsa tiz wagtda aýdyň netijelerini berjekdigine berk ynam bildirdi.

Şeýle hem işewür jemgyýetçiligiň ugry boýunça hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň derejesini ep-esli ýokarlandyrmagyň, telekeçileriň arasynda yzygiderli gatnaşyklary guramagyň, haryt öndürijileriň bilelikdäki sergilerini, ykdysady forumlary hem-de ykdysady häsiýetli beýleki bilelikdäki çäreleri geçirmegiň zerurdygy beýan edildi.

Biziň ýurtlarymyzyň ykdysadyýetleri depginli ösýär, önümçilige hem-de hyzmatlar ulgamyna bazar gurallary yzygiderli ornaşdyrylýar. Biz goňşulardyrys, şu babatda iki halkyň öňden gelýän we üstünlikli däpleri bar, adamlarymyz biri-birine örän oňat düşünýärler hem-de ynanýarlar. Şu mümkinçilikleri peýdalanmak, bilelikdäki taslamalary amala aşyrmak, giňden gatnaşyklary alyp barmak gerek diýip, hormatly Prezidentimiz nygtady.

Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz birnäçe anyk başlangyçlary beýan edip, türkmen we täjik kompaniýalarynyň iki ýurduň çäklerinde amala aşyrylýan bilelikdäki maýa goýum taslamalaryna gatnaşmagyna döwlet tarapyndan goldaw bermek, iki ýurduň hojalyk edaralaryny özara bähbitli söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek işine has giňden çekmek maksady bilen, Türkmenistanyň hem-de Täjigistan Respublikasynyň Söwda-senagat edaralarynyň arasynda hyzmatdaşlyk boýunça Işewürler geňeşini döretmek mümkinçiligini öwrenmegi teklip etdi.

Döwlet Baştutanymyz mundan beýläk-de bilelikde işlemegiň geljegi uly ugurlaryny kesgitläp, Türkmenistanyň ýangyç-energetika toplumynyň, gurluşyk we himiýa senagatynyň, azyk, dokma, derman senagaty hem-de oba hojalyk ulgamynyň önümleriniň, beýleki harytlaryň söwdasy babatda Täjigistan bilen hyzmatdaşlygy ep-esli derejede giňeltmäge taýýardygyny aýtdy.

Oba hojalyk pudagynda gatnaşyklar üçin uly mümkinçiligi göz öňünde tutup hem-de özara bähbitli söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň depginlerini artdyrmak maksady bilen, oba hojalyk önümleriniň geljekde özara iberilmeginiň gurallaryny, şol sanda bu ugurda türkmen we täjik hünärmenleriniň arasynda tejribe alyşmagyň usullaryny işläp taýýarlamagyň mümkinçiliklerine garamagyň maksadalaýyk boljakdygy bellenildi.

Ulag we energetika ulgamlary hem, gürrüňsiz, häzir Türkmenistanyň we Täjigistanyň hyzmatdaşlygynyň ileri tutulýan ugurlarydyr. Şu babatda bilelikdäki taslama — Türkmenistan — Owganystan — Täjigistan halkara demir ýol ulag geçelgesi nusga alarlykdyr. Bu ýoluň ugry boýunça hem ýokary woltly elektrik geçiriji ulgamy gurulýar.

Biziň ýurtlarymyzyň tagallalary baş maksada ýetilmegine gönükdirilip bilner we şoňa gönükdirilmelidir, şol maksat bolsa, Aziýanyň, Ýewropanyň, Ýakyn Gündogaryň ulag ulgamlarynyň birleşdirilmegini üpjün edip biljek kuwwatly hem-de döwrebap düzümi döretmekden ybaratdyr diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.

Bu ulgamda hyzmatdaşlygy ösdürmek we Gündogar — Günbatar hem-de Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça ýerleşen iki ýurduň çäk taýdan ýerleşişini amatly peýdalanmak maksady bilen, Türkmenistanyň iki ýurdy birleşdirip biljek Hazar deňzine çykalgasy boljak ulag geçelgesi boýunça bilelikdäki işe taýýardygy bellenildi.

Mälim bolşy ýaly, 2019-njy ýylyň awgustynda Türkmenbaşy şäherinde geçirilen birinji Hazar ykdysady forumynda Gündogar — Günbatar ugry boýunça ulag-üstaşyr hyzmatdaşlygynyň strategik guşagyny döretmekde Hazar sebitiniň hem-de serhetdeş zolaklaryň, ilkinji nobatda, Merkezi Aziýanyň eýeleýän möhüm orny bellenildi. Dünýä ummanyna göni çykalgasy bolmadyk biziň sebitimiziň döwletlerine Ýewropanyň, Russiýanyň, Zakawkaziýanyň, Ýakyn we Orta Gündogaryň bazarlaryna öz önümlerini eksport etmek üçin Gündogar Hazaryň port düzümleriniň kuwwatyny has doly peýdalanmagy zerur hasaplaýaryn. Türkmenistan amatly şertlerde Türkmenbaşy şäheriniň täze Halkara deňiz portunyň kuwwatlyklaryny Täjigistanyň bähbitlerine peýdalanmagy ara alyp maslahatlaşmaga taýýardyr diýip, milli Liderimiz nygtady.

Içerki sebit ulag gatnawlarynyň mümkinçilikleri hem doly peýdalanylmaýar. Bu ulgamda bilelikde birnäçe taslamalaryň amala aşyrylan mysallaryna garamazdan, Merkezi Aziýany döwrebap, utgaşykly, ýokary netijeli ulag halkasyna öwürmek boýunça alnyp barlan ulgamlaýyn işler barada aýtmak heniz ir. Bu taslamalar bilen ýakyndan meşgullanmak, ulag-üstaşyr geçelgelerini hem-de logistikany ösdürmek boýunça tagallalary birleşdirmek zerurdyr.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýollary has doly peýdalanmak üçin Türkmenistanyň çäklerini ulanmak arkaly Täjigistana hem-de Täjigistandan ýükleri ýerüsti ugratmak boýunça ýeňilleşdirmeleri girizmek baradaky meseläni jogapkär edaralara öwrenmegi tabşyrmagyň maksada laýykdygy barada hem aýtdy. Mundan başga-da, täjirçilik bähbitlerini nazarda tutup, iki döwletiň arasynda göni ýa-da üstaşyr howa gatnawlaryny ýola goýmak boýunça gepleşikleri täzeden dikeltmegiň mümkinçiliklerine hem garamak teklip edildi.

Milli Liderimiz gatnaşyklary iki dostlukly halkyň taryhy arabaglanyşygyna esaslanýan medeni we ylmy ulgamlardaky türkmen-täjik hyzmatdaşlygyna degip geçip, iki halkyň sungatyna we edebiýatyna örän uly özara gyzyklanmanyň bardygyny belledi hem-de däp bolan hyzmatdaşlygy çuňlaşdyrmak üçin şertleri döretmegiň wajypdygyny nygtady.

Özara festiwallary hem-de Medeniýet günlerini guramak boýunça gatnaşyklary pugtalandyrmagy we giňeltmegi dowam etmek, iki ýurduň döredijilik hem-de ylmy intelligensiýasynyň arasynda yzygiderli gatnaşyklary ýola goýmak zerurdyr. Şunuň bilen baglylykda, amatly şertler bolanda, 2022-nji ýylda Türkmenistanda Täjigistan Respublikasynyň Medeniýet günlerini guramagyň mümkinçiligine garamak teklip edildi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bilim ulgamynda yzygiderli amala aşyrylýan hyzmatdaşlyk barada aýdyp, Türkmenistanyň hem-de Täjigistanyň esasy ýokary okuw mekdepleriniň we ylmy merkezleriniň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda ylalaşyklara gol çekmek derejesine ýetmek bilen, göni aragatnaşyklary işjeňleşdirmegi, arheologiýa hem-de etnografiýa ulgamynda, Türkmenistanyň we Täjigistanyň çäklerinde ýerleşýän taryhy ýadygärlikleri wagyz etmek boýunça hyzmatdaşlyk etmegiň mümkin bolan bilelikdäki maksatnamalary barada oýlanyşmagy teklip etdi.

Umuman, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bilelikdäki tagallalar netijesinde, Türkmenistan bilen Täjigistan Respublikasynyň arasyndaky gatnaşyklaryň ýokarlanýan ugur boýunça yzygiderli ösýändigini kanagatlanma bilen nygtady.

Biz öz gatnaşyklarymyzda hoşniýetli goňşuçylygyň asyrlardan bäri gelýän däplerine, taryhyň, medeniýetiň, däp-dessurlaryň, ruhy we durmuş gymmatlyklarynyň umumylygyna, täze wehimlere öz wagtynda we degişli jogap bermek üçin ysnyşykly gatnaşyklary hem-de tagallalary utgaşdyrmagy talap edýän häzirki döwrüň anyk ýagdaýlaryna düşünilmegine daýanýarys diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady hem-de şu günki duşuşygyň we üstünlikli gepleşikleriň türkmen-täjik gatnaşyklarynyň hoşniýetli goňşuçylygyň, özara düşünişmegiň, deňhukuklylygyň hem-de özara hormat goýmagyň berk binýadynda guralýandygyny aýdyň görkezýändigini belledi.

Ýurtlarymyzyň arasyndaky gatnaşyklar anyk, düşnükli ýörelgelerde, parahatçylygy we howpsuzlygy saklamak, söwda-ykdysady, maýa goýum, medeni-ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmek işinde bilelikdäki mümkinçiliklere düşünilmeginde ösýär diýip, milli Liderimiz aýtdy hem-de munuň şeýledigine ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň möhüm meseleleri boýunça gol çekmäge taýýarlanylan resminamalaryň uly toplumynyň hem şaýatlyk edýändigini belledi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow mümkinçilikden peýdalanyp, Täjigistanyň halkyna parahatçylyk we abadançylyk baradaky arzuwlaryny aýtdy hem-de özara düşünişmegi, iki döwletiň we olaryň halklarynyň arasyndaky özara bähbitli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak işine goşýan uly şahsy goşandy üçin Prezident Emomali Rahmona minnetdarlyk bildirdi.

Soňra Täjigistan Respublikasynyň Prezidentine söz berilýär.

Täjik Lideri Emomali Rahmon dostlukly Türkmenistana gelip görmek baradaky çakylyk hem-de bildirilen mähirli kabul edişlik üçin çuňňur hoşallyk bildirip, bu saparyň geçen ýyl Täjigistanyň Prezidenti wezipesine gaýtadan saýlanmagyndan soň, ýurdumyza özüniň ilkinji döwlet saparydygyny belledi hem-de gutlaglar we goldaw sözleri üçin sagbolsun aýtdy.

Prezident Emomali Rahmon milli Liderimiziň täjik-türkmen dostluk we hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny hemmetaraplaýyn ösdürmegiň wajypdygy barada aýdan sözlerini goldap, öz tarapyndan hyzmatdaşlygyň ähli ugurlary boýunça döwletara gatnaşyklaryň giňeldilmegine tüýs ýürekden gyzyklanma bildirýändigini aýtdy hem-de hut şeýle çemeleşmäniň iki doganlyk halkyň anyk maksatlaryny beýan edýändigini we olaryň düýpli bähbitlerine kybap gelýändigini nygtady.

Biziň häzirki duşuşygymyz iki ýurduň döwlet Garaşsyzlygynyň 30 ýyllygynyň öň ýanynda geçýändigi bilen ähmiýetlidir. Türkmenistan geçen ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösüşinde uly üstünlikleri gazandy, doganlyk türkmen halkynyň hal-ýagdaýy ýokarlanýar, Aşgabadyň keşbi düýpgöter özgerdi. Bu ähli gazanylanlar köp babatda Siziň parasatly baştutanlygyňyz we öňdengörüjilikli syýasatyňyz bilen baglanyşyklydyr diýip, täjik Lideri hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa ýüzlenip aýtdy.

Prezident Emomali Rahmon döwlet Garaşsyzlygynyň öňde boljak şanly senesi mynasybetli Türkmenistanyň Baştutanyny we ähli doganlyk türkmen halkyny gutlap, garaşsyz ösüş ýolunda täze üstünlikleri gazanmagy arzuw etdi.

Garaşsyzlyk ýyllarynda Täjigistan bilen Türkmenistanyň arasynda syýasy, söwda-ykdysady we medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygyň ygtybarly binýady guruldy. Şu gazanylanlara esaslanyp, ikitaraplaýyn hyzmatdaşlyk strategik hyzmatdaşlyk derejesine ýetirildi.

Taraplaryň tagallalary we umumy erki netijesinde, häzirki wagtda bize ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň birnäçe wajyp meseleleri boýunça hil taýdan öňe ilerlemek başartdy diýip, täjik Lideri nygtady hem-de ýokary derejedäki häzirki duşuşygyň taryhy ähmiýetini belledi.

Biz täjik-türkmen hyzmatdaşlygynyň yzygiderli pugtalandyrylmagyna şunuň ýaly çemeleşmäni mundan beýläk-de goldarys diýip, Prezident Emomali Rahmon aýtdy hem-de iki ýurduň arasyndaky dostluk we özara bähbitli hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň doganlyk halklarymyzyň bähbidine mundan beýläk-de işjeň ösdüriljekdigine ynam bildirdi.

Belent mertebeli myhman beýan eden netijeli teklipleri üçin milli Liderimize hoşallyk bildirip, Täjigistanyň hem Türkmenistan bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygynyň geljegine ruhubelentlik bilen garaýandygyny belledi.

Daşary syýasatyň bu ugry biziň ýurdumyz üçin möhüm ähmiýetlidir diýip, Emomali Rahmon nygtady hem-de häzir ýokary derejedäki syýasy gepleşikleriň yzygiderli öňe ilerleýändigini, daşary syýasat edaralarynyň işjeň gatnaşyk edýändigini, iki ýurduň hökümetleriniň söwda-ykdysady gatnaşyklary öňe ilerletmegiň üstünde işleýändigini belledi.

Biz sebit boýunça beýleki goňşular ýaly, Türkmenistanyň hem ýakyn geljekde biziň ýurdumyzyň esasy daşary ykdysady hyzmatdaşlarynyň hataryna girmegini çynlakaý maksat edinýäris diýip, täjik Lideri nygtady.

2021 — 2023-nji ýyllar üçin söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň hökümetara maksatnamasyny, şeýle hem ýakyn iki ýyl üçin haryt dolanyşygyny artdyrmak boýunça «Ýol kartasyny» durmuşa geçirmek babatda işleri örän çynlakaý guramak gerek, bu bolsa söwda-ykdysady gatnaşyklaryň ösüşiniň hiline ýardam berer.

Dostlukly döwletiň Baştutany golaýda Täjigistanyň paýtagtynda täjik-türkmen hökümetara toparynyň nobatdaky mejlisiniň geçirilendigini ýatlady. Şol toparyň işiniň netijeliliginiň ýokarlandyrylmagyna aýratyn üns berilmelidir.

Biziň pikirimize görä, bilelikdäki senagat ulgamynda söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek üçin uly mümkinçilik bar. Biz ýeňil senagat ulgamynda tejribe alyşmak işini ýola goýmak ugrunda çykyş edýäris, türkmen işewürliginiň Täjigistanda hereket edýän pudaklaýyn kärhanalaryň binýadynda, şeýle hem erkin ykdysady zolaklaryň çäklerinde senagat we beýleki bilelikdäki kärhanalary döretmäge gatnaşmagy üçin olara hemme zerur şertleri döretmäge taýýardyrys diýip, täjik Lideri belledi.

Prezident Emomali Rahmonyň pikirine görä, ulag hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegi hem ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň möhüm düzüm bölegi bolup durýar.

Iki ýurduň çäk taýdan ýerleşişi we ýakynlygy bu ugurda gatnaşyklary giňeltmegiň tebigy ýagdaýlaryny talap edýär. Biz dostlukly Türkmenistanyň çäklerinden awtomobil we demir ýol ulaglary arkaly halkara ýük daşalyşyny täzeden dikeltmäge hem-de onuň möçberini artdyrmaga gyzyklanma bildirýäris.

Biz iki döwletiň howa giňişligini we çäklerini peýdalanmak bilen, göni hem-de üstaşyr howa uçuşlaryny täzeden dikeltmek barada ylalaşyga gelendigimize şatdyrys.

Täjigistanyň Prezidenti oba hojalyk pudagynda hyzmatdaşlyk etmek üçin uly mümkinçiligiň bardygyny belläp, oba hojalyk kärhanalarynyň, şol sanda ekerançylyk we maldarçylyk ulgamynda hyzmatdaşlyk gatnaşyklarynyň giňeldilmegini goldap çykyş etdi.

Döwletara gatnaşyklarynyň möhüm düzüm bölegi hökmünde medeni-ynsanperwer ulgamda hyzmatdaşlyk edilmegi ykrar edildi. Munuň şeýledigine medeniýet we sungat ulgamynda hyzmatdaşlyk etmegiň şu günki gol çekilýän hökümetara maksatnamasy şaýatlyk edýär. Nobat boýunça tertipde geljek ýyl Täjigistanda Türkmenistanyň Medeniýet günlerini geçirmek teklip edildi. Şonda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň jogap sapary meýilleşdirilýär.

Täjik tarapy iki ýurduň bilim ulgamyny ösdürmäge möhüm ähmiýet berýändigini nazarda tutup, geljek ýyldan başlap, talyplary okatmak üçin Prezident derejesinde ýerleri özara bölüp bermek işini dikeltmäge taýýardygyny beýan etdi.

Saglygy goraýyş ulgamy hem hyzmatdaşlygyň möhüm ugry hökmünde ykrar edildi, şunuň bilen baglylykda, lukmançylyk bilim edaralarynyň arasynda ýakyn gatnaşyklary ýola goýmagyň zerurdygy nygtaldy.

Täjigistanyň Prezidenti şeýle hem bilelikdäki taslamalary, senagat we obasenagat toplumyndaky bilelikdäki işleri amala aşyrmak üçin uly mümkinçiliklere eýe bolan käbir sebitleriň kuwwatyny has işjeň peýdalanmalydygyny belledi. Şu gün gol çekilýän Türkmenistanyň Ahal welaýat häkimligi bilen Täjigistan Respublikasynyň Sugt oblastynyň döwlet häkimiýetiniň ýerine ýetiriji edarasynyň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyk munuň subutnamasy bolup biler.

Dostlukly döwletiň Baştutany soňky ýyllarda ýiti derejä ýeten sebit howpsuzlygy baradaky meselä degip geçip, ýagdaýlary seljermegiň sebitimizde esasy wehimleriň halkara terrorçylyk, ekstremizm, dini radikalizm we neşe serişdeleriniň bikanun dolanyşygyny goşmak bilen, transmilli guramaçylykly jenaýatçylyk bolup durýandygyny belledi.

Täjigistanyň Baştutanynyň belleýşi ýaly, halkara guramalaryň çäklerinde hyzmatdaşlyk etmek döwletara gatnaşyklarynyň möhüm bölegidir. Halkara giňişliginde, ilkinji nobatda, BMG-niň, GDA-nyň, Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň, ÝHHG-niň hem-de beýleki abraýly düzümleriň çäklerinde gatnaşyklar ösdürilýär.

Biz köptaraplaýyn çäklerde, ilkinji nobatda, BMG-de özara başlangyçlary hem-de dalaşgärligi goldamak işini dowam etmek ugrunda çykyş edýäris diýip, Täjigistanyň Prezidenti nygtady hem-de BMG-niň Howpsuzlyk geňeşiniň hemişelik däl agzalygyna saýlanmak üçin biziň ýurtlarymyzyň dalaşgärligini özara goldamak baradaky şu günki ylalaşyklaryň munuň aýdyň mysalydygyny belledi.

Şeýle hem täjik tarapy Täjigistanyň Araly halas etmegiň halkara gaznasyna başlyklyk etmeginiň çäklerinde türkmen dostlary bilen ýakyndan gatnaşyk etmäge umyt bildirýär. Bellenilişi ýaly, başlyklyk etmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň biri sebitiň ähli ýurtlarynyň bähbitlerini nazarda tutup, Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň guramaçylyk düzümini we şertnama-hukuk binýadyny kämilleşdirmekden ybaratdyr.

Şeýle hem Emomali Rahmon 2025-nji ýyly Buzluklary goramagyň halkara ýyly diýip yglan etmek hem-de Buzluklary goramak boýunça ýörite Halkara gaznasyny döretmek baradaky Täjigistanyň başlangyjyny goldandygy üçin türkmen tarapyna tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.

Pursatdan peýdalanyp, Täjigistanyň Prezidenti hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy Başlygyň hormatly myhmany hökmünde Şanhaý Hyzmatdaşlyk Guramasyna agza döwletleriň Liderleri bilen bilelikde bu abraýly guramanyň döredilmeginiň 20 ýyllygyna bagyşlanyp, 16-17-nji sentýabrda Duşenbede geçiriljek sammite gatnaşmaga çagyrdy.

Prezident Emomali Rahmon çykyşynyň ahyrynda häzir täjik-türkmen gatnaşyklarynyň, hakykatdan-da, mundan beýläk-de çuňlaşdyrylmagy we giňeldilmegi üçin giň mümkinçiliklere eýedigini belledi.

Biz ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygymyzyň öňden gelýän dostluk gatnaşyklaryna daýanyp, işjeň ösdürip, hemişe anyk ugurlara eýe bolmagyny maksat edinýäris diýip, täjik Lideri nygtady.

Prezident Emomali Rahmon bildirilen mähirli kabul edişlik we myhmansöýerlik üçin hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa hem-de ähli türkmen halkyna ýene-de bir gezek tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Türkmenistanyň Baştutanyny özi üçin islendik amatly wagtda Täjigistana sapar bilen gelip görmäge çagyrdy.

Giňeldilen düzümdäki türkmen-täjik gepleşikleri tamamlanandan soň, ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasy boldy.

Döwlet Baştutanlarynyň gatnaşmagynda:

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrligi bilen Täjigistan Respublikasynyň Ykdysady ösüş we söwda ministrliginiň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda 2021 — 2023-nji ýyllar üçin söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň Maksatnamasyna; Türkmenistanyň Söwda we daşary ykdysady aragatnaşyklar ministrligi bilen Täjigistan Respublikasynyň Söwda ministrliginiň arasynda Türkmenistanda we Täjigistan Respublikasynda söwda öýlerini döretmek hakynda Ylalaşyga;

Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda 2022-2023-nji ýyllarda haryt dolanyşygyny köpeltmek barada «Ýol kartasyna»; Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasy bilen Täjigistan Respublikasynyň Söwda-senagat edarasynyň arasynda işewürler geňeşini döretmek hakynda Ylalaşyga; Önümçilik kooperasiýasy hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşyga; Syýahatçylyk babatda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşyga; Medeniýet we sungat babatda 2022 — 2024-nji ýyllarda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda hyzmatdaşlyk etmegiň Maksatnamasyna; Demir ýol ulagy babatda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşyga; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda ýolagçylaryň we ýükleriň üstaşyr daşalmagy hakynda Ylalaşyga; Nebit önümlerini we suwuklandyrylan uglewodorod gazyny ibermek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşyga; Gurluşyk işini amala aşyrmak üçin ygtyýarnamalary özara ykrar etmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasyndaky Ylalaşygy durmuşa geçirmek boýunça bilelikdäki çäreleriň Meýilnamasyna; Türkmenistanyň Içeri işler ministrligi bilen Täjigistan Respublikasynyň Prezidentiniň ýanyndaky neşe serişdelerine gözegçilik Agentliginiň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakyndaky Ylalaşyga; Ahal welaýat häkimligi bilen Täjigistan Respublikasynyň Sugt oblastynyň döwlet häkimiýetiniň ýerine ýetiriji edarasynyň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyga; Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasy bilen Täjigistan Respublikasynyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet dolandyryş akademiýasynyň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyga; Ýaşlar syýasaty babatda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda Ylalaşyga; 1999-njy ýylyň 30-njy dekabryndaky Türkmenistanyň Hökümeti bilen Täjigistan Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda raýatlaryň birek-birege gitmekleri hakyndaky Ylalaşyga üýtgeşmeleri we goşmaçalary girizmek hakyndaky Teswirnama; Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Täjigistan Respublikasynyň Daşary işler ministrliginiň arasynda 2021 — 2023-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlyk etmegiň Maksatnamasyna; Türkmenistanyň Suw hojalygy baradaky döwlet komiteti bilen Täjigistan Respublikasynyň Energetika we suw serişdeleri ministrliginiň arasynda hyzmatdaşlyk etmek hakyndaky Ähtnama gol çekildi.

Ýygnananlaryň el çarpyşmalary astynda Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow we Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon Bilelikdäki Beýannama öz gollaryny goýýarlar.

Resminamalara gol çekmek dabarasy tamamlanandan soň, iki döwletiň Baştutanlary köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekillerine ýüzlenme bilen çykyş etdiler.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ýokary derejedäki duşuşygyň netijelerini teswirlemek bilen, gepleşikleriň iki ýurduň gatnaşyklaryna mahsus bolan özara ynanyşmak we açyklyk ýagdaýynda geçendigini aýratyn belledi.

Geçirilen duşuşyklaryň barşynda Türkmenistanyň we Täjigistanyň iki döwletiň bähbitlerine kybap gelýän ýakyn ikitaraplaýyn gatnaşyklara üýtgewsiz ygrarlydygy tassyklanyldy, dürli ugurlarda türkmen-täjik gatnaşyklaryny has-da giňeltmek üçin zerur mümkinçilikleriň bardygy bellenildi, şeýle hem geljekde hyzmatdaşlygyň anyk ugurlary kesgitlenildi.

Hormatly Prezidentimiz tutuş dünýäde parahatçylygy, durnuklylygy we howpsuzlygy pugtalandyrmak meselelerine uly üns berlendigini aýdyp, ýurtlaryň ikisiniň hem ähli halkara hem-de içerki dawalaryň diňe parahatçylykly ýol bilen, gepleşikler arkaly, halkara hukugyň hem-de Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasynyň kadalaryna laýyklykda çözülmelidir diýen bir pikire uýýandygyny belledi.

Ýaragsyzlanmak, halkara terrorçylyga, serhetüsti guramaçylykly jenaýata garşy göreşmek ýaly möhüm meseleleri çözmekde ikitaraplaýyn görnüşde hem-de halkara guramalaryň çäklerinde özara gatnaşyklary dowam etmegiň zerurdygy nygtaldy.

Türkmenistanyň Baştutany gepleşiklerde Merkezi Aziýadaky ýagdaýlara, sebit gatnaşyklaryny giňeltmek üçin amatly şertleri döretmek boýunça bilelikdäki tagallalara aýratyn ünsüň berlendigini belledi.

Şunda biziň ýurtlarymyzyň garaýyşlary aýdyň, üýtgewsiz we düýplüdir. Biz Merkezi Aziýada parahatçylygy hem-de howpsuzlygy üpjün etjek mäkäm we netijeli gurallaryň döredilmegi, sebitiň döwletleriniň arasynda hoşniýetli goňşuçylygyň, dostlugyň hem-de hyzmatdaşlygyň berkidilmegi, dünýäniň hojalyk gatnaşyklaryna netijeli goşulyşmagy ugrunda çykyş edýäris diýip, milli Liderimiz belledi.

Şunuň bilen baglylykda, sebit gatnaşyklarynyň täze görnüşiniň — Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň konsultatiw duşuşygynyň ähmiýeti aýratyn nygtaldy.

Goňşy Owganystandaky ýagdaýy ara alyp maslahatlaşdyk diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow türkmen we täjik taraplarynyň owgan meseleleriniň çözgüdine çemeleşmeleriniň meňzeşdigini aýtdy.

Biziň ýurtlarymyzyň owgan babatdaky gatnaşyklary Owganystanda syýasy ýagdaýy kadalaşdyrmak, onuň ykdysadyýetini hem-de durmuş ulgamyny dikeltmek, goňşy ýurdy sebitiň we dünýäniň hojalyk gatnaşyklaryna giňden çekmek boýunça halkara tagallalara uly peýda getirmäge ukyplydyr. Halkara bileleşiginiň, ozaly bilen, Birleşen Milletler Guramasynyň ylalaşdyryjylyk kuwwaty Owganystanda has işjeň we giňden ulanylmalydyr diýip, milli Liderimiz belledi.

Döwlet Baştutanymyz köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleriniň öňünde çykyş edip, taraplaryň parahatçylyk we howpsuzlyk meselelerinden başga-da, durnukly ösüş hem-de onuň esasy bölegi — energetika howpsuzlygy, halkara ulag-üstaşyr gatnawlaryny ösdürmek, ekologiýa hem-de daşky gurşawy goramak ýaly dünýäniň gün tertibiniň möhüm ugry boýunça tagallalary dowam etmek barada ylalaşandygyny habar berdi.

Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan energetika hem-de ulag-üstaşyr ulgamlarda Täjigistan bilen hyzmatdaşlygy ösdürmäge gönükdirilen netijeli başlangyçlara we tekliplere seretmäge taýýardyr.

Hususan-da, biziň ýurtlarymyz Gündogar — Günbatar ugry boýunça ulag-üstaşyr hem-de logistika hyzmatdaşlygynyň strategik merkezini döretmek, sebit we dünýä meýdançalarynda, ýöriteleşdirilen halkara guramalarda, maliýe edaralarynda geljekki hyzmatdaşlar bilen işlemek boýunça tagallalaryny birleşdirerler diýip, milli Liderimiz belledi.

Gepleşiklerde ekologiýa meselelerine, hususan-da, Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň işini has-da berkitmek we kämilleşdirmek meselelerine aýratyn üns berildi. Ol sebitiň möhüm düzümi bolup, Aral ýakasynda ekologiýa we durmuş-ykdysady ýagdaýy gowulandyrmak babatda hyzmatdaşlygyň üpjün edilmegini ugur edinýär.

Bulardan başga-da, gepleşikleriň barşynda söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Biziň ýurtlarymyz haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmak, hyzmatdaşlygyň täze geljegi uly ugurlaryna çykmak üçin ähli mümkinçiliklere eýe bolup durýar. Biz iki döwletiň eýe bolan şol mümkinçiliklerine laýyklykda, degişli ugurda özara gatnaşyklary giňeltmegiň möhümdigi barada bir pikire geldik diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça türkmen-täjik hökümetara toparynyň bu ugurda bilelikdäki tagallalaryň möhüm bölegi boljakdygyny aýtdy.

Taraplaryň özara söwdany giňeltmek hem-de diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmek, senagat, hyzmatlar we oba hojalyk pudaklarynda bilelikdäki taslamalary amala aşyrmak üçin maýa goýum syýasatyny işjeňleşdirmek boýunça çärelere seretmek barada ylalaşandyklary habar berildi. Şunuň bilen baglylykda, iki ýurduň işewürlik birleşmeleriniň ugry boýunça hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryny giňeltmek möhüm ähmiýete eýe bolýar. Bu ugurda Türkmenistanyň we Täjigistan Respublikasynyň Söwda-senagat edaralarynyň arasynda hyzmatdaşlyk boýunça bilelikdäki Işewürler geňeşini döretmegiň mümkinçiligi öwreniler. Şeýle hem bilelikdäki işewürler maslahatlaryna, haryt öndürijileriň söwda-sergisini guramak boýunça meselelere seretmek barada ylalaşyldy.

Duşuşygyň barşynda taraplar medeni-ynsanperwer ulgamda ikitaraplaýyn gatnaşyklary ýokary derejede dowam etmegiň möhümdigini tassykladylar hem-de degişli ugurda hyzmatdaşlygy dowam etmegiň, döwletleriň ikisinde hem edebiýat, kinematografiýa işgärleriniň, aýdym-saz toparlarynyň gatnaşmagynda çäreleri yzygiderli geçirmek, sport ýaryşlaryny guramak üçin zerur şertleri üpjün etmegiň möhümdigini ylalaşdylar. Olaryň baş maksady ata-babalarymyzyň taryhy, ruhy we medeni mirasyny aýawly saklamak we artdyrmak bolup durýar.

Biziň ýurtlarymyzyň baý medeni mirasyna bolan özara gyzyklanmany nazara almak bilen, 2022-nji ýylda Türkmenistanda Täjigistan Respublikasynyň Medeniýet günlerini geçirmegiň mümkinçiligini öwrenmek teklip edildi. Şeýle hem ylym we bilim ulgamlarynda iki halkyň baý taryhy-medeni mirasyny dikeltmek işinde uly mümkinçilikleriň bardygy bellenildi.

Biz Täjigistan bilen gatnaşyklara aýratyn ähmiýet berýäris. Biziň ýurtlarymyzy we halklarymyzy asyrlarboýy dowam edýän hoşniýetli goňşuçylygyň däpleri, taryhyň, medeniýetiň, ruhy-gymmatlyklaryň umumylygy birleşdirýär.

Täjigistan Respublikasy Türkmenistan üçin möhüm we ygtybarly hyzmatdaş bolup, onuň bilen gatnaşyklary biz uzak möhletleýin esasda guraýarys diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Taraplaryň ikisinde hem iki döwletiň halklarynyň bähbidine alyp barýan köpugurly hyzmatdaşlygynyň olaryň bähbidine kybap gelip, sebit we halkara işleriň durnuklylygyna we ösdürilmegine ýardam edýär diýen düşünjäniň we ynamyň bardygy bellenildi.

Hormatly Prezidentimiz geçirilen gepleşikleriň netijelerine kanagatlanma bildirip, olaryň jemleri boýunça ikitaraplaýyn resminamalaryň ençemesine gol çekilendigini aýtdy hem-de Täjigistan Respublikasynyň Prezidentine hem-de onuň wekiliýetiniň agzalaryna geçirilen uly işler üçin çuňňur hoşallyk bildirdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sözüniň ahyrynda Täjigistanyň doganlyk halkyna parahatçylyk, abadançylyk we rowaçlyk barada iň gowy arzuwlaryny beýan etdi.

Prezident Emomali Rahmon gepleşikleriň jemlerini teswirlemek bilen, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa Türkmenistana döwlet sapary bilen gelip görmek baradaky çakylygy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi. Bu sapar ýurtlaryň ikisi üçin hem möhüm wakanyň, Garaşsyzlygyň 30 ýyllygynyň öň ýanynda amala aşyrylýar.

Täjigistanyň Baştutany Garaşsyzlyk ýyllarynda Türkmenistanyň batly depginler bilen ösüşiniň, Aşgabadyň keşbiniň özgermeginiň gözli şaýadydygyny aýtdy. Ýurtda obasenagat toplumynyň, ýeňil we nebitgaz senagatynyň, beýleki durmuş-ykdysady ulgamlaryň kuwwaty artdy. Elbetde, şunda türkmen Lideriniň uly hyzmaty bardyr, ol öz halkynyň bähbidine ähli tagallalary edýär diýip, belent mertebeli myhman belledi.

Prezident Emomali Rahmon pursatdan peýdalanyp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowy hem-de Türkmenistanyň dostlukly halkyny ýetip gelýän şanly sene bilen gutlady. Garaşsyzlygyň 30 ýylynda biziň ýurtlarymyz döredijilikli döwletara gatnaşyklarynda uly tejribe topladylar. Biz bu tejribä daýanmak bilen, strategik häsiýete eýe bolan täjik-türkmen gatnaşyklaryny has-da ilerletmegi maksat edinýäris diýip, Täjigistanyň Baştutany nygtady.

Şu gün geçirilen gepleşikleriň barşynda Strategik hyzmatdaşlyk hakynda şertnamanyň çäklerinde ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ýagdaýyna we ony ösdürmegiň mümkinçiligine seredildi. Şunuň bilen baglylykda, Prezident Emomali Rahmon döwletara gatnaşyklarynyň, aýratyn-da, söwda-ykdysady gatnaşyklarynyň şertnamalaýyn-hukuk binýadynyň üstüni ýetirýän resminamalaryň ähmiýetini belledi.

Taraplar ykdysadyýetiň dürli pudaklarynda hyzmatdaşlygy giňeltmek barada ylalaşyk gazandylar. Biz söwda-ykdysady hem-de ulag-kommunikasiýalar pudaklarynyň ähli meseleleri boýunça ylalaşdyk.

Mümkinçilikleri nazara almak bilen, özara söwdanyň möçberini we görnüşlerini artdyrmak meselesine aýratyn üns berildi. Taraplar senagat pudagynda işlemek boýunça uly tejribäniň bardygyny belläp, ýeňil senagatda, hususan-da, dokma senagatynda, pagtany düýpli gaýtadan işlemek ugry boýunça tejribe alyşmak babatda ylalaşdylar.

Biz ykdysadyýetiň energetika we oba hojalygy ýaly esasy pudaklarynda gatnaşyklary giňeltmek barada pikirimizi beýan etdik diýip, Prezident Emomali Rahmon sözüni dowam etdi. Ulag-kommunikasiýalar pudagynda özara gatnaşyklar üçin uly kuwwatyň bardygy bellenildi, ol üstaşyr ýük daşamalaryny artdyrmak üçin mümkinçilikleri şertlendirýär.

Täjik tarapy degişli ugurlarda hyzmatdaşlygyň täze görnüşleriniň ýola goýulmagynyň döwletara söwda-ykdysady gatnaşyklaryny ösdürmegiň şerti bolup biljekdigine ynanýar diýip, dostlukly ýurduň Baştutany belledi.

Gepleşikleriň barşynda medeni-ynsanperwer ulgamda özara gatnaşyklara aýratyn üns berildi, ol iki halkyň arasyndaky ruhy hem-de medeni gatnaşyklary aýawly saklamaga we pugtalandyrmaga ýardam edýär. Ylym we tehniki, bilim, medeniýet we sungat ulgamlarynda gatnaşyklary giňeltmek, syýahatçylyk, sport hem-de ýaşlar syýasaty ugry boýunça ýakyndan hyzmatdaşlyk etmek hakynda ylalaşyk gazanyldy.

Saglygy goraýyş ulgamynda hem netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmagyň möhümdigi bellenildi. Iki ýurduň saglygy goraýyş we bilim edaralarynyň özara gatnaşyklary giňeldiler. Iki ýurduň hünärmenleri ýokanç keselleri anyklaýyş, öňüni alyş hem-de bejeriş babatda tejribe alyşmaga gönükdirilen taslamalary amala aşyrmaga girişerler diýip, Prezident Emomali Rahmon belledi.

Şeýle hem iki döwletiň sebitleriniň kuwwaty işjeň ulanylar. Şu gün Sugt oblastynyň we Ahal welaýatynyň arasynda hyzmatdaşlyk hakynda resminama gol çekildi.

Täjigistan hem-de Türkmenistan möhüm sebit we halkara işlerine gatnaşýar. Şunuň bilen baglylykda, bu ugurda möhüm meseleler boýunça düýpli pikir alşyldy. Iki ýurduň agza bolup durýan halkara hem-de sebit guramalarynyň çäklerinde özara gatnaşyklary has-da berkitmegiň we tagallalary birleşdirmegiň möhümdigi bellenildi diýip, belent mertebeli myhman belledi.

Şeýle hem ählumumy meseleleri çözmekde, durnukly ösüşi üpjün etmekde, howpsuzlygy we durnuklylygy pugtalandyrmakda BMG-niň hem-de onuň edaralarynyň eýeleýän ornuny berkitmegiň möhümdigi bellenildi. Täjigistan we Türkmenistan abraýly guramalaryň, ozaly bilen, BMG-niň çäklerinde biri-biriniň başlangyçlaryny goldamagy dowam etmek ugrunda çykyş edýärler.

Gepleşiklerde howanyň üýtgemegi hem-de buzluklaryň tiz eremegi bilen bagly meselä hem üns berildi. Şunuň bilen baglylykda, Prezident Emomali Rahmon 2025-nji ýyly «Buzluklary goramagyň halkara ýyly» diýip yglan etmek hem-de Buzluklary goramak boýunça ýörite Halkara gaznasyny döretmek hakynda täjik başlangyçlaryny goldandygy üçin türkmen hyzmatdaşlaryna hoşallyk sözlerini beýan etdi.

Taraplar howpsuzlygy üpjün etmek bilen bagly meselelere aýratyn üns bermek bilen, halkara terrorçylygyna, ekstremizme, neşeleriň we ýaraglaryň bikanun dolanyşygyna, bikanun migrasiýa hem-de halkara guramaçylykly jenaýatçylygyň beýleki görnüşlerine garşy göreşmekde hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak barada pikirlerini beýan etdiler.

Owgan meseleleri içgin ara alnyp maslahatlaşylyp, bu ugurda ýurtlar umumy garaýyşlardan ugur alýarlar. Täjigistan hem-de Türkmenistan Owganystanda parahatçylygy we durnuklylygy dikeltmäge ýardam etmek boýunça bilelikde hereket etmek ugrunda çykyş edýärler.

Şu günki gepleşikleriň jemleri döwletara hyzmatdaşlygynyň ýakyn geljegine ruhubelentlik hem-de ýagşy umyt-arzuwlar bilen seretmäge mümkinçilik berýär.

Belent mertebeli myhman Türkmenistanyň Prezidentini özi üçin amatly wagtda Täjigistana sapar bilen gelmäge hem-de geljek aýda Duşenbe şäherinde geçiriljek ŞHG-niň sammitine hormaty myhman hökmünde gatnaşmaga çagyrdy.

Prezident Emomali Rahmon türkmen Liderini täjik topragynda garşylamaga şat boljakdygyny aýdyp, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowa hem-de Türkmenistanyň halkyna mähirli kabul edilendigi we däbe öwrülen myhmansöýerlik üçin ýene bir gezek hoşallyk bildirdi.

Günüň ikinji ýarymynda Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Gypjak obasyna bardy hem-de bu ýerdäki Aramgähe gül goýdy we Türkmenbaşynyň Ruhy metjidine bardy.

Soňra belent mertebeli myhmanyň awtoulag kerweni “Halk hakydasy” ýadygärlikler toplumyna tarap ugrady.

Milli gahrymanlarymyzyň — merdana Watan goragçylarynyň ýagty ýadygärligini ebedileşdiren “Baky şöhrat” ýadygärligine gül dessesini goýmak dabarasy tamamlanandan soňra, dostlukly ýurduň Baştutany ýadygärlikler toplumynyň çäginde ýerleşýän “Watan mukaddesligi” muzeýiniň gymmatlyklary bilen tanyşdy hem-de Hormatly myhmanlaryň kitabynda ýadygärlik ýazgy galdyrdy.

Agşam Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow belent mertebeli myhmanyň hormatyna resmi agşamlyk naharyny berdi, onda iki ýurduň Liderleri söz sözlediler.

Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmonyň Türkmenistana döwlet sapary dowam edýär.

Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe bedew bady bilen ösýän ýurdumyz Garaşsyzlygyň 30 ýylynyň içinde söwda ulgamynda örän belent sepgitlere ýetdi. Ýurdumyzyň çäginde ilata hödürlenilýän harytlaryň görnüşleri düýpli artyp, bazar bolçulygy döredildi. Hormatly Prezidentimiziň ykdysadyýetimizi ösdürmekdäki alyp barýan işlerine laýyklykda, daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň möçberini azaldyp, hususy pudagyň ýokary hem-de netijeli önümleri öndürmegi üçin döwlet tarapyndan goldaw-hemaýat berilmegi bilen, bu günki gün harytlarymyzdaky «Türkmenistanda öndürilen» diýen ýazgyly türkmen önümlerimiz häzirki döwrümizde bazarlarymyzyň naýbaşy önümleri bolup durýar. Ýurdumyzyň welaýatlarynda we şol sanda Aşgabat şäheri boýunça bazarlar birleşigi tarapyndan wajyp işler durmuşa geçirilýär. Bazarlar birleşigine degişli söwda nokatlarynda azyk we hojalyk harytlaryň, miwedir gök-bakja önümleriniň dürli görnüşleri halkymyza elýeter bahadan ýetirilýär.

Bazar ykdysadyýetine tapgyrlaýyn geçýän ýurdumyzda hususy telekeçiligiň işini ilerletmegiň esasy wezipesi ýokary durmuş we ykdysady ösüşi üpjün etmäge gönükdirilendir. Häzirki wagtda hususy önüm öndürijilere hukuk, ykdysady, maliýe we durmuş şertleri döredilip, bu günki gün olar ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň oba senagat toplumynda, syýahatçylyk, söwda, dokma we azyk senagaty, ulag, hyzmatlar hem-de gurluşyk senagaty ýaly ugurlarynda iş alyp barmak bilen, elektron senagatyny ösdürmekde, innowasion tehnologiýalara daýanýan önümçilikleri döretmekde hem aýratyn işjeňlik görkezýärler.

Hormatly Prezidentimiziň 2020-nji ýylyň 9-njy oktýabryndaky Karary esasynda ýurdumyzyň gymmatly kagyzlar bazaryny ösdürmek hem-de maliýe ulgamyny kämilleşdirmek maksady bilen Türkmenistanda gazna bazarynyň herekete getirilmegi häzirki döwürde, ýagny eýeçiligiň dürli görnüşiniň we telekeçilik işiniň kämilleşýän döwründe örän wajyp gurallaryň biri hökmünde öňe çykdy. Çünki gymmatly kagyzlaryň kömegi arkaly şahsy we edara görnüşli taraplaryň pul süýşürintgileri hakyky maddy obýektlere, enjamlara we tehnologiýalara öwrülýär. Milli ykdysadyýeti pugtalandyrmagyň häzirki zaman tapgyrynda esasy meseleleriň biri maliýe gurallary arkaly artýan pul serişdeleriniň paýlanylmagyny amala aşyrýan gymmatly kagyzlar bazaryny emele getirmek we kämilleşdirmekdir.

«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna» laýyklykda, döwlet Baştutanymyzyň «Döwlet tarapyndan telekeçiligi maliýe taýdan goldamak hakynda» Karara gol çekmegi, ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi ösdürmek, telekeçilik işini höweslendirmek, işewürlige döwlet goldawyny kämilleşdirmek hem-de täze iş orunlaryny döretmek ýaly meseleleri öz içine alyp, olara maliýe taýdan goldaw bermek hem göz öňünde tutulýar. Gol çekilen resminama geljekde halk hojalygynyň dürli pudaklarynda telekeçilik işiniň höweslendirilmegine, milli ykdysadyýetimizde işewürligiň ornunyň ýokarlandyrylmagyna we hususy pudakda täze iş orunlarynyň döredilmegine gönükdirilendir.

«Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda abadan ýurdumyzda Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk baýramynyň bosagasynda «Döwlet-hususy hyzmatdaşlygy hakynda» Türkmenistanyň Kanunynyň kabul edilendigini hem aýtmak gerek. Täze Kanun döwlet-hususy hyzmatdaşlygy çygryndaky gatnaşyklary düzgünleşdirmäge, şeýle-de, maddy, maliýe, intellektual, ylmy-tehniki we gaýry ugurdaş serişdeleriň jemlenmegi üçin hukuk şertlerini döretmäge gönükdirilip, hyzmatdaşlygyň hukuk esaslaryny hem-de amala aşyrylyş usullaryny kesgitleýär. Bu bolsa telekeçilik pudagyny hemmetaraplaýyn goldamak, bazar ykdysadyýeti boýunça öňdebaryjy dünýä tejribesini giňden ornaşdyrmak bilen bir hatarda, milli ykdysadyýetiň ösüşinde döwlete dahylsyz bölegiň eýeleýän ornuny has-da pugtalandyrmakda amatly mümkinçilikdir.

Hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary netijesinde, aýlyk haklarynyň, pensiýalaryň, döwlet kömek pullarynyň we talyp haklarynyň yzygiderli ýokarlandyrylmagynyň hem-de hususy başlangyçlara goldaw bermegiň we beýleki oňyn çäreleriň hasabyna ilatyň girdejileriniň artmagy durmuş ulgamyny nazarlaýan strategiýanyň oňyn netije berýändiginiň subutnamasydyr.

Türkmen hususyýetçileriniň döredijilikli işlemegi üçin ähli şertleri döredip berýän Gahryman Arkadagymyzyň döwletli tutumlarynyň mundan beýläk-de rowaçlyklara beslenmegini arzuw edýäris! Goý, hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak bolsun!

Baýmyrat MUSAÝEW,

«Esger».

Aşgabat, 3-nji awgust (TDH). Şu gün agşam Täjigistan Respublikasynyň Prezidenti Emomali Rahmon Türkmenistana döwlet sapary bilen geldi.

Iki dostlukly ýurduň Döwlet baýdaklary bilen bezelen Aşgabadyň Halkara howa menzilinde Täjigistanyň döwlet Baştutanyny ýurdumyzyň resmi wekilleri garşyladylar. Uçaryň ýanynda düşelen haly ýodasynyň bir tarapynda Hormat garawulynyň esgerleri nyzama düzüldi.

Asylly däbe görä, täjik Liderine duz-çörek hödür edildi we gül çemeni gowşuryldy.

Täjigistan Respublikasynyň Prezidentiniň awtoulag kerweni howa menzilinden paýtagtymyzyň gözel künjeginde ýerleşýän kaşaň “Oguzkent” myhmanhanasyna tarap ugrady.

Şu gün — 4-nji awgustda Aşgabatda geçiriljek ýokary derejedäki türkmen-täjik duşuşygy köpasyrlyk dostluk, hoşniýetli goňşuçylyk we özara bähbitli hyzmatdaşlyga esaslanýan ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň taryhynda täze wajyp tapgyry açar.

Iki dostlukly döwletiň Baştutanlary taraplaryň netijeli syýasy gatnaşyklarynyň hemmetaraplaýyn pugtalandyrylmagyna, ykdysady we medeni-ynsanperwer hyzmatdaşlygyň berkidilmegine taýýardyklaryny tassyklaýarlar. Şunuň bilen baglylykda, özara bähbitli esasda möhüm ugurlarda ýola goýulýan gatnaşyklary yzygiderli ösdürmek boýunça zerur tagallalar edilýär.

Ikitaraplaýyn tagallalaryň netijesinde, soňky ýyllarda Türkmenistan bilen Täjigistan Respublikasynyň arasynda ýola goýulýan gatnaşyklar uzak möhletleýin we strategik häsiýete eýe bolýar. Döwlet, hökümetara we pudagara derejelerinde gol çekilen köp sanly resminamalary özünde jemleýän kadalaşdyryjy-hukuk binýady, şeýle hem hökümet we pudak derejelerinde yzygiderli esasda geçirilýän syýasy geňeşmeler hem-de gatnaşyklar munuň aýdyň subutnamasydyr.

2007-nji ýylda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyjy boýunça döredilen Söwda-ykdysady we ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk boýunça Hökümetara türkmen-täjik toparynyň işine möhüm ähmiýet berilýär. Geçen hepdede — täjik Lideriniň Türkmenistana saparynyň öňüsyrasynda Duşenbe şäherinde bu Hökümetara toparynyň nobatdaky, onunjy mejlisi geçirildi. Onda taraplar ynanyşmak esasynda ýokary derejede ýola goýulýan syýasy gatnaşyklaryň netijesinde ösdürilýän döwletara gatnaşyklarynyň möhüm ähmiýete eýedigini kanagatlanma bilen nygtadylar.

Iki ýurduň Liderleriniň — Gurbanguly Berdimuhamedowyň we Emomali Rahmonyň yzygiderli duşuşyklary, özara mähirli hem-de ynanyşmak esasynda ýola goýulýan gatnaşyklary ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn esasda, ilkinji nobatda bolsa, iri halkara guramalarynyň çäklerinde ýola goýulýan türkmen-täjik hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmäge we köptaraplaýyn esasda ösdürmäge bolan gyzyklanmalaryň aýdyň beýanydyr.

Iki ýurdy diňe bir häzirki döwürde birnäçe ugurlar boýunça sazlaşykly ösdürilýän ykdysady gatnaşyklar däl, eýsem, türkmen we täjik halklarynyň köpasyrlyk taryhy kökleri, medeni we ruhy gymmatlyklaryň umumylygy baglanyşdyrýar. Şu nukdaýnazardan döwletara hyzmatdaşlygynda medeni-ynsanperwer gatnaşyklara möhüm orun degişlidir.

Garaşylyşy ýaly, Aşgabatda ýokary derejede geçiriljek gepleşikleriň çäklerinde özara gyzyklanma bildirilýän meseleleriň giň toplumy ara alnyp maslahatlaşylar hem-de köpugurly gatnaşyklaryň işjeň ösdürilmegine, iki dostlukly halkyň we döwletiň arasynda özara ynanyşmak hem-de düşünişmek esasynda ýola goýulýan hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna gönükdirilen birnäçe wajyp, ikitaraplaýyn resminamalara gol çekiler.

Aşgabat, 3-nji awgust (TDH). Şu gün Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň giňişleýin mejlisini geçirdi.

Mejlisde harby we hukuk goraýjy edaralarynda şu ýylyň ýedi aýynda ýerine ýetirilen işleriň jemlerine, bu düzümleriň öňünde durýan wajyp wezipelere garaldy. Şeýle hem harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny döwrebaplaşdyrmak, onuň düzümlerine sanly ulgamy ornaşdyrmak meseleleri, şeýle hem beýleki wezipeleri ýerine ýetirmegiň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.

Ilki bilen goranmak ministri B.Gündogdyýew ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde ýanwar — iýul aýlarynda ýerine ýetirilen işler, ýurdumyzyň goranyş ukybyny mundan beýläk-de pugtalandyrmaga, harby gullukçylaryň gullugy we ýaşaýşy üçin degişli şertleri döretmäge gönükdirilen harby özgertmeleri üstünlikli durmuşa geçirmek maksady bilen amala aşyrylan işler barada hasabat berdi.

Goranmak ministriniň habar berşi ýaly, hormatly Prezidentimiziň Balkan welaýatynda iş saparynda bolmagynyň çäklerinde täze gelip gowşan harby-söweşjeň uçary synagdan geçiren pursadynda geýen uçarman lybasynyň Berdimuhamet Annaýew adyndaky ýöriteleşdirilen harby mekdebiň täze guruljak binasynyň muzeýinde goýulmagynyň ýaşlaryň watansöýüjilik duýgusyny pugtalandyrmakda, olary beýik maksatlara ruhlandyrmakda ähmiýetli bolar.

Şeýle hem hasabatyň çäklerinde mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllygy mynasybetli geçiriljek dabaraly harby ýörişe görülýän taýýarlyk barada habar berildi.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy degişli düzümleriň häzirki zaman harby tehnikalar bilen üpjün edilmeginiň goranyş häsiýetine eýe bolan Harby doktrinadan gelip çykýan wezipeleri ýerine ýetirmegiň baş şerti bolup durýandygyny belläp, bu meseleleri yzygiderli gözegçilikde saklamagy tabşyrdy.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň ähli düzümleriniň harby gullukçylary şöhratly pederlerimiziň gahrymançylykly ýoluny mynasyp dowam etdirmelidirler, olaryň watansöýüjilik ruhunyň belende galmagy ugrunda zerur tagallalar edilmelidir diýip belledi. Döwlet Baştutanymyz şeýle hem ýurdumyzyň durmuşynda möhüm ähmiýetli şanly sene mynasybetli geçiriljek dabaraly harby ýörişiň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegiň möhümdigine ünsi çekdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow ugurdaş ýokary okuw mekdeplerinde ýokary hünärli harby gullukçylary taýýarlamak ulgamyny kämilleşdirmegi möhüm wezipe hökmünde kesgitledi. Harby we hukuk goraýjy edaralarda gulluk edýän ýaş esgerlerde mähriban Watanymyza bolan çuňňur söýgini pugtalandyrmak wajypdyr diýip, milli Liderimiz belledi we bu babatda ministre anyk tabşyryklary berdi.

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň barşynda polkownik S.Ýalkabowy Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Harby-deňiz institutynyň rektory wezipesinden boşatmak hem-de bu wezipä 2-nji derejeli kapitan M.Bäşimowy bellemek hakynda Permanlara gol çekdi.

Soňra içeri işler ministri Ö.Hojanyýazow 2021-nji ýylyň geçen ýedi aýynda IIM-niň düzümlerinde alnyp barlan işleriň jemleri, jemgyýetçilik tertibini saklamak, düzgün bozmalaryň, ýol-ulag hadysalarynyň öňüni almak boýunça amala aşyrylan giň möçberli işler barada hasabat berdi. Şeýle hem IIM-niň ýolbaşçysy ýangyn howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça görülýän çäreler barada aýtdy.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, bu düzümiň öňünde durýan wezipeleri netijeli durmuşa geçirmek maksady bilen, onuň işine häzirki zaman usullaryny ornaşdyrmagyň we öňdebaryjy tehnologiýalary peýdalanmagyň wajypdygyna ünsi çekdi. Ilat arasynda sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmek, awtoulaglaryň sazlaşykly hereketini ýola goýmak, ýangyn howpsuzlygynyň düzgünlerini berjaý etmek bu gullugyň işiniň esasy ugurlarydyr diýip, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy aýtdy we bu babatda ministre anyk görkezmeleri berdi.

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň dowamynda polisiýanyň podpolkownigi M.Babagulyýewi Türkmenistanyň içeri işler ministriniň orunbasary wezipesine we polisiýanyň maýory B.Ataşowy Ahal welaýatynyň Polisiýa müdirliginiň müdiri wezipesine bellemek hakyndaky Kararlara gol çekdi.

Baş prokuror B.Atdaýew garalýan döwürde ýurdumyzda kanunçylygyň berjaý edilişine gözegçilik etmek, degişli düzümiň işine öňdebaryjy tehnologiýalary, sanly ulgamy ornaşdyrmak arkaly kämilleşdirmek boýunça durmuşa geçirilen toplumlaýyn çäreler barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, özygtyýarly döwletimizde kanunçylygy we hukuk tertibini berkitmegiň, raýatlaryň hukuklaryny we azatlyklaryny goramagyň prokuratura edaralarynyň möhüm borjy bolup durýandygyny belledi hem-de degişli tabşyryklary berdi.

Baş prokuror mejlisiň dowamynda Goranmak ministrliginiň düzümlerinde alnyp barylýan işlere geçirilen prokuror barlaglarynyň netijeleri hem-de onuň barşynda ýüze çykarylan kemçilikler barada hasabat berdi.

Milli Liderimiz goranmak ministri B.Gündogdyýewe ýüzlenip, bu düzümiň ýolbaşçysy hökmünde alyp barýan guramaçylyk işleriniň derejesine nägilelik bildirdi we ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde ýol berlen kemçilikleri gysga wagtda düzetmegi ondan talap etdi.

Döwlet Baştutanymyz wezipe borçlaryny talabalaýyk ýerine ýetirmän, garamagyndaky şahsy düzüme gözegçiligi gowşadandygy we işde goýberen kemçilikleri üçin goranmak ministriniň orunbasary — Türkmenistanyň Goranmak ministrliginiň Baş ýaraglanyş müdirliginiň serkerdesi Ş.Babanazarowa berk käýinç yglan etdi hem-de ýol berlen kemçilikleri gysga wagtda düzetmegi oňa soňky gezek duýdurdy.

Ýokary kazyýetiň başlygy G.Ussanepesow şu ýylyň ýedi aýynda milli kazyýet ulgamynyň işini özgertmegiň çäklerinde ýerine ýetirilen işler, şeýle hem hormatly Prezidentimiziň ozal beren görkezmeleriniň berjaý edilişi barada hasabat berdi.

Ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy hasabaty diňläp, bu düzümiň işgärlerine ägirt uly jogapkärçiligiň degişlidigini belledi. Milli Liderimiz kazyýet edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de berkitmegiň, kazylaryň hünär derejesini ýokarlandyrmagyň möhüm wezipeleriň hatarynda durýandygyny belläp, Ýokary kazyýetiň ýolbaşçysyna degişli tabşyryklary berdi.

Milli howpsuzlyk ministri G.Annaýew ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde geçen ýedi aýda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, ýurdumyzda howpsuzlygy, jemgyýetimizde abadançylygy we hukuk tertibini üpjün etmek boýunça durmuşa geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Döwlet Baştutanymyz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň mundan beýläk-de sazlaşykly ösüşini üpjün etmek, häzirki döwrüň wehimlerine we howplaryna garşy durmak üçin oňaýly jemgyýetçilik-syýasy ýagdaýy döretmegiň Milli howpsuzlyk ministrliginiň öňünde durýan möhüm wezipelerdigini belledi. Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow bu düzüme degişli wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň onuň işgärleriniň hünär taýdan taýýarlyk derejesine baglydygyny belledi we bu babatda ministre anyk tabşyryklary berdi.

Döwlet serhet gullugynyň başlygy Ý.Nuryýew şu ýylyň ýedi aýynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, ýurdumyzyň mukaddes çäkleriniň eldegrilmesizligini üpjün etmek boýunça amala aşyrylýan toplumlaýyn çäreler barada hasabat berdi.

Milli Liderimiz hasabaty diňläp, serhet galalarynyň döwrebaplaşdyrylmagyny wajyp wezipeler hökmünde kesgitledi we olarda Watan goragçylarynyň netijeli gullugy üçin zerur şertleriň döredilmelidigini belledi. Döwlet Baştutanymyz serhediň ähli goňşy ýurtlar we hoşniýetli goňşuçylygyň, hyzmatdaşlygyň köpasyrlyk gatnaşyklary arkaly baglaşýan halklar bilen dostluk serhedine öwrülmelidigini belläp, bu babatda gullugyň ýolbaşçysyna degişli tabşyryklary berdi.

Adalat ministri B.Muhamedow 2021-nji ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, şeýle hem ýurdumyzyň milli kanunçylyk binýadyny hemmetaraplaýyn kämilleşdirmek babatda durmuşa geçirilýän çäreler barada hasabat berdi.

Türkmenistanyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy hasabaty diňläp, ýurdumyzda hereket edýän kadalaşdyryjy-hukuk namalaryna yzygiderli seljerme geçirmegiň, olary kämilleşdirmegiň, häzirki döwrüň ýagdaýyna laýyk gelýän degişli kanunlary işläp taýýarlamagyň häzirki döwrüň möhüm talaplarynyň biridigine ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, milli Liderimiz halkara hukuk kadalaryny yzygiderli öwrenmegiň wajypdygyny belledi we bu babatda ministre anyk görkezmeleri berdi.

Soňra Döwlet gümrük gullugynyň başlygy M.Hudaýkulyýew şu ýylyň başyndan bäri düzümiň işiniň netijeliligini ýokarlandyrmak boýunça amala aşyrylan çäreler barada hasabat berdi. Şeýle hem hormatly Prezidentimiziň bu ulgamyň edaralaryna döwletimiziň serhedinden geçýän ýüklere berk gözegçiligi amala aşyrmaga mümkinçilik berýän sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça tabşyryklarynyň ýerine ýetirilişi barada hasabat berildi.

Milli Liderimiz hasabaty diňläp, ýurdumyzyň Ýewraziýa yklymynda ulag-üstaşyr geçelgesi hökmünde eýeleýän ornunyň yzygiderli ýokarlanýandygyny belläp, şunuň bilen baglylykda, bu gullugyň alyp barýan işleriniň möçberiniň artýandygyna ünsi çekdi. Döwlet Baştutanymyz munuň işgärleriň hünär derejesiniň ýokarlandyrylmagyny talap edýändigini belledi we ýurdumyza getirilýän önümlere berk gözegçiligi ýola goýmak babatda birnäçe tabşyryklary berdi.

Soňra Döwlet migrasiýa gullugynyň başlygy B.Öwezow şu ýylyň ýedi aýynda durmuşa geçirilen işleriň netijeleri hem-de öňde durýan wezipeleri ýerine ýetirmekde sanly ulgamy peýdalanmagyň beren netijeleri barada hasabat berdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, bu düzümiň migrasiýa syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirmeginiň Türkmenistanyň abraýynyň mundan beýläk-de belende galmagyny şertlendirýändigini belledi. Şunuň bilen baglylykda, halkara hyzmatdaşlygyny giňeltmek maksady bilen, dünýä tejribesiniň öňdebaryjy gazananlarynyň, sanly ulgamyň işjeň ornaşdyrylmagynyň wajypdygy nygtaldy. Milli Liderimiz oňyn tejribeleriň işjeň öwrenilmegi we ýokary hünärli ýaş işgärleriň taýýarlanylmagy barada tabşyryk berdi.

Döwlet Baştutanymyz mejlisiň dowamynda maýor H.Muhammedowy Döwlet migrasiýa gullugynyň Aşgabat şäheri boýunça müdirliginiň müdiri wezipesinden boşatmak hem-de bu wezipä maýor M.Rejepowy bellemek hakyndaky Kararlara gol çekdi.

Soňra Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň orunbasary, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretary Ç.Amanow gözegçilik edýän düzümlerinde 2021-nji ýylyň ýanwar — iýul aýlarynda ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysynyň başlangyjy bilen ýaýbaňlandyrylan harby özgertmeleri durmuşa geçirmegiň çäklerinde amala aşyrylan işleriň jemleri, şeýle hem harby gullukçylaryň hem-de harby we hukuk goraýjy edaralarynyň işgärleriniň durmuş meselelerini üstünlikli çözmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berdi.

Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk baýramyna görülýän taýýarlyk işleri baradaky maglumatlar hasabatyň özenini düzdi.

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow hasabaty diňläp, öňde durýan işleriň möhüm ugurlaryna ünsi çekdi. Döwlet Baştutanymyz goranyş häsiýetli Harby doktrinanyň wezipelerini üstünlikli ýerine ýetirmek üçin harby we hukuk goraýjy düzümleriň sazlaşykly işini üpjün etmegiň hem-de Ýaragly Güýçleri mundan beýläk-de ösdürmegiň meýilnamalarynyň wajypdygyny belläp, wise-premýere, Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň sekretaryna garamagyndaky düzümlerde tabşyryklarynyň öz wagtynda hem-de birkemsiz ýerine ýetirilmegine yzygiderli gözegçilik etmegi tabşyrdy.

Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň giňişleýin mejlisinde başga-da birnäçe meselelere garaldy we olar boýunça degişli çözgütler kabul edildi.

Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Gurbanguly Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň giňişleýin mejlisini tamamlap, oňa gatnaşanlara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmeginiň hem-de mähriban halkymyzyň bagtyýarlygynyň bähbidine alyp barýan jogapkärli işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi.