Ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça oňyn başlangyçlar maksatnamalaýyn esasda üstünlikli durmuşa geçirilýär. Şunda «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasy» möhüm ähmiýete eýe bolmak bilen, ykdysadyýetiň ähli pudaklaryny we durmuş gurşawyny sanlylaşdyrmagy öz içine alýar.

Sanly ykdysadyýetiň ösmeginde sanly bilim wajyp orun eýeleýär. Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda, sanly jemgyýetiň we sanly ykdysadyýetiň bildirýän talaplaryndan ugur alnyp, her bir adamy durmuşa hem-de hünär işine taýýarlamak üçin bilimiň ähli basgançaklary yzygiderli özgerdilýär.

Häzirki wagtda «sanlylaşdyrma», «bilimiň sanly özgermegi», «sanly bilim gurşawy» diýen düşünjeler bilim işini dolandyrmagyň nazaryýetine we amaly tejribesine berk ornaşdy. Sanly bilim sanly tehnologiýalary bilim edaralarynda giňden peýdalanmagy göz öňünde tutýar. Olar maglumatlary toplamagy, gaýtadan işlemegi, geçirmegi, saklamagy we bermegi üpjün edýär. Bilimiň sanly özgermegi çalt özgerýän sanly bilim gurşawynda bilimiň mazmunynyň, usullarynyň, guramaçylyk görnüşleriniň, netijeleriniň we olary bahalandyrmagyň ulgamlaýyn täzelenmeginiň, şeýle hem okuw işiniň netijeliligini ýokarlandyrmak üçin sanly tehnologiýalaryň mümkinçiliklerinden doly peýdalanmagyň hasabyna gazanylýar. Sanly bilim gurşawy bilim edaralarynyň işini üpjün etmek, okuwda ýüze çykýan meseleleri çözmek üçin döredilýän hem-de ösdürilýän sanly enjamlaryň, maglumat ulgamlarynyň, çeşmeleriniň, gurallarynyň we hyzmatlarynyň toplumydyr.

Sanly tehnologiýalar adamlaryň öwrenmek, bilim almak, işlemek we aragatnaşyk saklamak usullaryny üýtgetdi. 2000-nji ýyldan soňra doglanlar kompýuterler, mobil telefonlar, planşetler we internet bilen has ýakyn aragatnaşykda bolmak bilen, häzirki wagtda olar «sanly nesil» diýlip atlandyrylýar. Sanly tehnologiýalar bilim işine täzeçillik berýär, okatmagy we öwrenmegi has täsirli edýär. Bu tehnologiýalar bilimiň özbaşdak bolmagyna, okuw materialyny öwrenmegiň iň amatly usulyny saýlamaga şert döredýär. Internet okuw materiallaryny özbaşdak özleşdirip, bilimi artdyrmak üçin gije-gündiziň dowamynda çäksiz mümkinçilikleri berýär.

Soňky ýyllarda maglumatlary ibermegiň we almagyň tehnologiýalary düýpli özgerişleri başdan geçirdi. Häzirki zaman dünýäsinde sanly tehnologiýalar gündelik durmuşyň aýrylmaz bölegine öwrüldi. Bilim edaralary-da bu işden çetde durmaýarlar. Sanly tehnologiýalar diňe dolandyryş wezipelerini çözmekde däl, eýsem, okaýanlara özbaşdak ýumuşlary tabşyrmakda, meseleleri onlaýn çözmekde hem giňden peýdalanylýar.

Ýurdumyzda bilim edaralarynyň sanly mümkinçiliklerini ýokarlandyrmaga köp möçberde maliýe serişdeleri gönükdirilýär. Sanly bilim gurşawynyň netijeli hereket etmegi üçin bilim edaralary internete birikdirilip, degişli serwerler, kompýuterler, interaktiw tagtalar, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary, programmalar we beýleki enjamlar bilen üpjün edilýär. Bu infrastrukturany yzygiderli kämilleşdirmek wezipesi milli bilim syýasatynda ileri tutulýan möhüm ugurlara degişlidir. Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň garamagynda döredilen Innowasiýa maglumat merkezi, Maglumatlar tehnologiýalarynyň türkmen-hindi merkezi, Sanly ulgam we maglumat howpsuzlygy bölümi hem sanly bilim ulgamynyň netijeli işlemegine gönükdirilendir.

Diýarymyzyň çagalar baglarynda degişli programma üpjünçilikli interaktiw tagtalaryň we stollaryň, planşetleriň, elektron gollanmalaryň, dürli mazmunly öwrediji oýunlaryň, surat çekmek üçin mobil goşundylaryň peýdalanylmagy ösüp gelýän körpe nesilleri hemmetaraplaýyn terbiýelemegiň, olaryň zehinini açmagyň we ösdürmegiň esasy serişdeleri bolup hyzmat edýär. «Mekdep» (mekdep.edu.tm) onlaýn ulgamy bolsa orta mekdepler üçin döredilip, onuň esasy maksady maglumat we aragatnaşyk tehnologiýalaryndan peýdalanmagyň esasynda bilim işiniň hilini gowulandyrmakdan ybaratdyr. Ulgam elektron usulda okuwçylaryň gündeliklerini we mugallymlaryň synp žurnallaryny ýöretmäge, okuwçylaryň gatnaşygy we ýetişigi baradaky maglumatlary ene-atalara ýetirmäge, habarlaşmak üçin hyzmatlary hödürlemäge, mugallymlara hem-de dolandyryş işgärlerine hasabatlary döretmäge, sapaklaryň meýilnamasyny görmäge, mugallymlar üçin okuwçylara öý işlerini tabşyrmaga, onuň ýerine ýetirilişine gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär.

Mekdep okuwçylarynyň sanly başarnyklaryny emele getirmek we ösdürmek maksady bilen, umumybilim edaralarynyň ähli synplarynda informatika dersi, şeýle hem tebigy we takyk ylymlary çuňlaşdyryp öwredýän orta mekdepleriň ýokary synplarynda modelirleme we grafika, maglumat-aragatnaşyk we innowasiýa tehnologiýalary dersleri boýunça bilim berilýär. Mekdep okuwçylary programmirleme dillerini hem ürç edip özleşdirmäge ýykgyn edýärler. Bilim ministrliginiň Innowasiýa maglumat merkeziniň çäklerinde esaslandyrylan Koreýanyň Maglumat elýeterlilik merkezinde alty ýaşdan ýokary diňleýjilere «SCRATCH», «Python» we «Java» programmirlemeleriniň esaslary, emeli aň barada zerur bilimler berilýär, web saýtlary we söhbetdeşlik botlaryny döretmegiň usullary öwredilýär.

Ýurdumyzyň ýokary hünär biliminiň taýýarlygynyň ugurlarynyň we hünärleriniň Döwlet klassifikatoryna laýyklykda, aýry-aýry ýokary okuw mekdeplerinde bakalawr, magistr hem-de hünärmen maksatnamalary esasynda kompýuter we maglumat ylymlary; informatika we hasaplaýyş tehnikasy; maglumat howpsuzlygy; elektronika, radiotehnika we aragatnaşyk ulgamlary ulaldylan toparlaryň düzümine girýän köp sanly ýöriteleşmeler boýunça talyp ýaşlara düýpli bilim berilýär. Talyplaryň döwrebap programmalar bilen işlemek başarnyklary ösdürilýär, şeýle hem olar programmirlemegiň dillerini özleşdirýärler. IT ugurlar boýunça ýokary bilimli bakalawrlaryň, magistrleriň we hünärmenleriň taýýarlanylmagy ýurdumyzda güýçli depginde ösdürilýän sanly ykdysadyýetiň işgärler üpjünçiligini ýokarlandyrmaga oňyn täsir edýär.

Okuw ýyllary döwründe talyplar tarapyndan işlenip taýýarlanylan dürli maksatly programma üpjünçilikleri üçin alynýan patentleriň sany ýyl geçdigiçe artýar. Her ýylda «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň guramagynda geçirilýän «Sanly çözgüt» atly innowasion taslamalaryň bäsleşiginde seçilip alnan talyplaryň programma önümleri milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň işlerini awtomatlaşdyrmak üçin ornaşdyrylýar.

Bilim edaralarynyň mugallymlarynyň sanly başarnyklaryny kämilleşdirmek işine aýratyn ähmiýet berilýär. Sanly ulgam arkaly mugallymlar üçin onlaýn bilim bermek, emeli aň, wirtual we goşulan hakykat, uly göwrümli maglumat tehnologiýalaryny ulanmak, sanly ykdysadyýet, elektron resminama dolanyşygy, talyp maglumat dolanyşygy ulgamy, innowasion tehnologiýalar, Moodle platformasynyň esaslary, kiberhowpsuzlygyň esaslary boýunça okuw maslahatlary yzygiderli guralýar.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda sanly bilim ulgamyny ösdürmek boýunça durmuşa geçirilýän toplumlaýyn işler bilim edaralarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny berkitmäge, bilimiň hilini ýokarlandyrmaga, zähmet bazarynyň zerurlyklary üçin ussat hünärmenleri taýýarlamaga mümkinçilik berýär. Bu çäreler mundan beýläk-de milli ykdysadyýetimiziň pudaklarynyň durnukly ösüşini, halkymyzyň bagtyýar durmuşyny üpjün etmäge gönükdirilendir.

Gulbeşer BABAÝEW,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň ylmy işler boýunça prorektory, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň ýurdumyzy toplumlaýyn ösdürmäge gönükdirilen milli maksatnamalary üstünlikli durmuşa geçirmek, Watanymyzyň halkara abraýyny has-da belende galdyrmak, ykdysady kuwwatyny mundan beýläk-de pugtalandyrmak, halkymyzyň bagtyýar we abadan durmuşyny üpjün etmek boýunça syýasatynyň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň güwäsi boldy.

4-nji martda döwlet Baştutanymyz sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzda alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň barşy bilen baglanyşykly meselelere garaldy. Hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda dowam edýän möwsümleýin oba hojalyk işleriniň ähmiýetine ünsi çekip, bu işleriň guramaçylykly geçirilmeginiň bol hasyl almakda möhüm şert bolup durýandygyny belledi. Şunuň bilen baglylykda, döwlet Baştutanymyz gowaça ekiljek meýdanlaryň ekişe doly taýýar edilmegini, pagtaçy daýhanlaryň ýokary hilli gowaça tohumlary bilen üpjün edilmegini, bugdaý meýdanlaryndaky ideg işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ýerine ýetirilmegini berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Şunuň bilen birlikde, hormatly Prezidentimiz ýeralmanyň, soganyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişini guramaçylykly geçirmegiň, oba hojalyk tehnikalaryny we gurallary möwsüme doly taýýar etmegiň zerurdygyny aýdyp, bu babatda degişli görkezmeleri berdi. Ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyna hem-de Oba milli maksatnamasyna laýyklykda, welaýatlarda şu ýyl meýilleşdirilen işleriň ýerine ýetirilişini berk gözegçilikde saklamak boýunça birnäçe tabşyryklar berildi.

5-nji martda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary hanym Helga Şmidi kabul etdi. Hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri boýunça pikir alyşmalaryň barşynda energetika ulgamy geljegi uly ugurlaryň biri hökmünde görkezildi. Hormatly Prezidentimiz energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna çykarmak, üstaşyr geçirmek üçin syýasy, maliýe, ekologiýa ugurlary boýunça ÝHHG-niň çäklerinde anyk işleri durmuşa geçirmegiň maksadalaýyk boljakdygyny nygtady. Şunuň bilen birlikde, ulag ulgamynda netijeli gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň zerurdygy bellenildi. Şunda Türkmenistanyň ileri tutulýan ugurlar boýunça bu gurama bilen hyzmatdaşlygy giňeltmäge taýýardygy tassyklanyldy.

6-njy martda Türkmenistanyň Prezidenti, ýurdumyzyň Ýaragly Güýçleriniň Belent Serkerdebaşysy goşun generaly Serdar Berdimuhamedow Döwlet howpsuzlyk geňeşiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onuň gün tertibine ýurdumyzyň harby we hukuk goraýjy edaralarynyň 2024-nji ýylyň ilkinji iki aýynda ýerine ýetiren işleriniň netijeleri, Garaşsyz Watanymyzda howpsuzlygy, asudalygy üpjün etmek, harby we hukuk goraýjy edaralaryň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak, olaryň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmek bilen baglanyşykly meseleler girizildi. Mejlisiň dowamynda döwlet Baştutanymyz “Türkmenistanyň kazyýetleriniň kazylaryny wezipä bellemek we wezipeden boşatmak hem-de olara hünär derejelerini bermek hakynda” Permana gol çekdi.

7-nji martda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda döwlet durmuşynyň ileri tutulýan meselelerine garaldy. Hususan-da, milli hukuk binýadyny döwrebaplaşdyrmak, azyk önümlerini öndürýän açyk görnüşli paýdarlar jemgyýetleriniň işini kämilleşdirmek, nebitgaz pudagyny nebitgazly känlerde çuňlugy 7 müň metrden geçýän guýularda degişli işleri geçirmäge mümkinçilik berýän täze enjamlar we serişdeler bilen üpjün etmek boýunça çäreleri durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Şeýle hem Aşgabat şäherinde täze awtomobil köprüsiniň gurluşygy boýunça halkara bäsleşigi geçirmek, “Türkmendemirýollary” agentliginiň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak, suw serişdelerinden rejeli peýdalanmak üçin görülýän çäreler, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy barada hasabat berildi. Ýakyn wagtda meýilleşdirilen möhüm dabaralara taýýarlyk görlüşi barada hem aýdyldy. Şolaryň hatarynda 16-njy martda ýurdumyzda, şol sanda Aşgabat we Arkadag şäherlerinde geçiriljek ählihalk bag ekmek dabarasy bar.

Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň döredilmeginiň 16 ýyllygy mynasybetli sergini we maslahaty şu ýylyň 17 — 19-njy marty aralygynda geçirmek meýilleşdirilýär. 21-nji martda Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň çägindäki “Nowruz ýaýlasynda”, Balkan, Daşoguz, Lebap we Mary welaýatlaryndaky “Türkmeniň ak öýi” binalarynyň öňündäki meýdançalarda, şeýle hem Arkadag şäherindäki baýramçylyk meýdançasynda Milli bahar baýramy — Halkara Nowruz güni mynasybetli dabaralar guralar. “Beýik Ýüpek ýoly: Zerewşan — Garagum geçelgesiniň” çägindäki Amul galasynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizilmegi mynasybetli “Gadymy Amul galasy: geçmişiň syrlarynyň goragçysy” atly halkara ylmy-amaly maslahaty geçirmek üçin taýýarlyk görülýär.

Döwlet Baştutanymyzyň garamagyna Watanymyzyň milli maksatnamalaryny we halkara başlangyçlaryny döwrüň täzeçil talaplaryna laýyk getirmek, BMG-niň ähli düzüm birlikleri bilen durmuşa geçirilýän taslamalaryň çäklerindäki hyzmatdaşlygy ulgamlaýyn esasda alyp barmak üçin «Türkmenistan — Birleşen Milletler Guramasy» strategik maslahat beriş geňeşini döretmek baradaky teklip hödürlenildi. Bu geňeşiň işi degişli wezipeleri çözmäge gönükdiriler. Şolaryň hatarynda BMG-niň ýöriteleşdirilen edaralary bilen taslamalary taýýarlamak, seçip almak, tassyklamak bilen bagly işleri utgaşdyrmak we Türkmenistanyň Hökümetine bu babatda teklipleri taýýarlamak wezipesi bar. Şeýle hem guramanyň çäklerinde halkara başlangyçlary öwrenmek, türkmen tarapy üçin maksadalaýyklygyna görä, olara goşulmak we goldamak babatda teklipleri taýýarlamak göz öňünde tutulýar. Şunuň bilen birlikde, “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasyndan” we kabul edilen hereketleriň milli meýilnamalaryndan gelip çykýan wezipeleriň ýerine ýetirilişine syn etmek, olary iş ýüzünde amala aşyrmagyň ýollaryny maslahatlaşmak teklip edilýär.

Mejlisde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow mähriban enelerimizi, gelin-gyzlarymyzy Halkara zenanlar güni bilen tüýs ýürekden gutlap, olara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny arzuw etdi. Baýramçylygyň öňüsyrasynda ýurdumyzyň ähli gelin-gyzlaryna, şol sanda edara-kärhanalarda zähmet çekýän, hormatly dynç alyşdaky zenanlara, mekdeplerde okaýan, çagalar baglarynda terbiýelenýän gyzlara Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan pul sowgatlaryny dabaraly ýagdaýda gowşurmak çäreleri geçirildi. Türkmenistanyň Prezidentiniň Permanyna laýyklykda, “Ene mähri” diýen hormatly ada eýe bolan, sekiz we şondan köp çagany dünýä inderen eneleri sarpalamagyň çäklerinde, olara ýokary amatlykly täze öýleriň açarlaryny gowşurmak dabaralary boldy.

“Ýyldyz” myhmanhanasynyň mejlisler zalynda geçirilen Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretarynyň hem-de Merkezi Aziýa döwletleriniň daşky gurşawy goramak ministrleriniň ýokary derejeli duşuşygy geçen hepdäniň beýleki wakalarynyň hatarynda boldy. ÝHHG-niň Baş sekretary Helga Şmid öz çykyşynda häzirki döwrüň ekologik wehimlerine, durnukly ösüşi, energetika we azyk howpsuzlygyny, sebitde ählumumy abadançylygy, durnuklylygy üpjün etmek bilen gönüden-göni baglanyşykly howa meseleleriniň esasy ugurlaryna ünsi çekmäge mümkinçilik berýän duşuşygyň ähmiýetini belledi. Duşuşygyň dowamynda suw serişdelerini durnukly dolandyrmagyň, suw diplomatiýasyny ösdürmegiň, bu işe zenanlary işjeň çekmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Howanyň üýtgemegine uýgunlaşmak, tebigy betbagtçylyklaryň töwekgelçiligini azaltmak, bu meseleler boýunça habarlylygy artdyrmak üçin utgaşdyrylan çäreleri işläp taýýarlamagyň zerurdygyna üns çekildi. Şeýle hem daşky gurşawy goramak, ekologik abadançylygy üpjün etmek we daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça ýurdumyzyň ileri tutýan garaýyşlary beýan edildi.

Türkmenistanyň Mejlisinde ÝHHG-niň Baş sekretary Helga Şmid bilen geçirilen duşuşygyň barşynda parlamentara gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň, kanun çykaryjylyk ulgamynda hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Geçen hepdede Söwda-senagat edarasynda owgan harytlarynyň sergisi hem-de iki ýurduň işewür toparlarynyň maslahaty geçirildi. Bu çärelere gatnaşmak üçin ýurdumyz bilen netijeli hyzmatdaşlygy yzygiderli ösdürmäge gyzyklanma bildirýän Owganystanyň döwlet düzümleriniň wekillerinden, 230-dan gowrak kompaniýanyň we kärhananyň ýolbaşçylaryndan hem-de hünärmenlerinden ybarat uly wekilçilikli topar Aşgabada geldi. Sergide azyk we ýeňil senagat, gurluşyk, hojalyk we senagat himiýasy, saglygy goraýyş, derman senagaty, oba hojalygy ýaly ugurlarda önüm öndürijiler öz diwarlyklaryny ýaýbaňlandyrdylar. Plastik önümleri öndürýän kärhanalar, metallurgiýa zawodlary, nebitgaz pudagyna ýöriteleşen, ulag-logistika ulgamyna degişli kompaniýalar senagat hem-de beýleki pudaklarda gazanylan üstünlikler bilen tanyşdyrdylar. Owgan banklarynyň işi bilen ýakyndan tanyşmak mümkinçiligi hem döredi. Halk senetçiligine, amaly-haşam sungatyna bagyşlanan pawilýonlar sergä gelenleriň ünsüni çekdi.

Türkmen-owgan işewürlik maslahatynyň gün tertibine iki ýurduň söwda-ykdysady, eksport, maýa goýum mümkinçiliklerini netijeli ulanmak bilen bagly meseleleriň giň toplumy girizildi. Ýurdumyzyň degişli ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň wekilleriniň owgan kärdeşleri bilen geçiren ikitaraplaýyn duşuşyklarynyň barşynda bilelikdäki taslamalar hem-de hyzmatdaşlygyň geljekki ugurlary giňişleýin ara alnyp maslahatlaşyldy. Olaryň jemleri boýunça degişli resminamalara gol çekildi.

Türkmenistan bilen Owganystanyň zenan telekeçileriniň arasynda geçirilen duşuşygyň dowamynda özara bähbitli işewürlik hyzmatdaşlygyny ösdürmek hem-de mundan beýläk-de pugtalandyrmak boýunça ylalaşyk gazanyldy. Serginiň çäklerinde ýurdumyzyň döwlet we telekeçilik düzümleriniň wekilleriniň, Owganystanyň, Azerbaýjanyň, Gyrgyz Respublikasynyň, Özbegistanyň, Birleşen Arap Emirlikleriniň, Türkiýäniň, Beýik Britaniýanyň işewürleriniň gatnaşmaklarynda Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň göçme birža söwdalary geçirildi. Söwdalaryň dowamynda jemi 70-den gowrak geleşik baglaşyldy. Geleşikleriň jemi bahasy daşary ýurt pulunda ABŞ-nyň 107 milliondan gowrak dollaryna, milli pulda 33 million manatdan gowraga barabar boldy.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow owgan harytlarynyň sergisine baryp gördi. Bu ýerde Gahryman Arkadagymyz döwletara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de toplumlaýyn esasda ösdürmegiň meselelerine bagyşlanan duşuşyk geçirdi. Ýangyç-energetika, söwda-ykdysady, ulag ulgamy hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda görkezildi. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisi, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisi we demir ýol ulgamlary ýaly iri taslamalary durmuşa geçirmegiň ähmiýeti bellenildi. Duşuşygyň dowamynda iki goňşy ýurduň serhet ýakalarynda däne ammarlaryny, söwda toplumlaryny we zerur bolan beýleki desgalary gurmak bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Geçen hepdede Mejlisde Awstriýanyň Parlamentiniň agzasy, “Awstriýa — Türkmenistan” parlamentara dostluk toparynyň ýolbaşçysy Ewa Ernst-Dziedziç bilen duşuşyk boldy. Taraplar türkmen-awstriýa gatnaşyklarynyň häzirki ýagdaýyny we geljegini ara alyp maslahatlaşyp, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny bellediler.

Şeýle hem Mejlisde Türkmen-awstriýa dostluk toparynyň agzalarynyň nobatdaky duşuşygy boldy. Duşuşykda kanun çykaryjylyk işinde tejribe alyşmak, daşky gurşawy goramakda täze çemeleşmeler, gender deňligini üpjün etmek, ýaşlaryň we zenan parlamentarileriň syýasy derejesini ýokarlandyrmak boýunça alnyp barylýan işler barada durlup geçildi. Şeýle-de yzygiderli esasda geçirilýän ikitaraplaýyn duşuşyklaryň hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmekdäki ähmiýeti beýan edildi.

Halkara zenanlar güni mynasybetli Türkmenistanyň Suratkeşler birleşiginiň sergi merkezinde däp bolan “Gözellik döredýän zenanlar” atly sergi-bäsleşik guraldy. Onda tejribeli suratkeşleriň, sungat we senetçilik höwesjeňleriniň, çeper döredijilik gurnaklarynyň okuwçylarynyň dürli görnüşlerde we usullarda ýerine ýetiren işleri öz beýanyny tapdy. Bäsleşigiň ýeňijileri Kärdeşler arkalaşyklarynyň Milli merkeziniň, Zenanlar birleşiginiň we Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşleriniň ýadygärlik sowgatlary bilen sylaglanyldy.

Türkmenistanyň milli ýygyndy topary Malaýziýanyň Kuala-Lumpur şäherinde geçirilen taekwondo (ITF) boýunça halkara ýaryşda üstünlikli çykyş etdiler. Ýaryşa ýurdumyzdan 23 türgen gatnaşdy. Ildeşlerimiz 11 döwletden 1500-e golaý türgeni bir ýere jemlän bu iri ýaryşda 19 altyn, 9 kümüş we 6 bürünç medal gazandylar.

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň uzak möhletleýin özgertmeler maksatnamalaryny üstünlikli durmuşa geçirmäge, döredijilik ýoly bilen ynamly öňe barýan Watanymyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmäge gönükdirilen döwlet syýasatynyň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň beýany boldy.

(TDH)

Uly Balkan dagynyň alkymynda ýokary hil ülňülerine laýyk gurlup işe girizilen «Balkan» sement zawody bilen içgin tanşanyňda, ýurdumyzyň günbatar sebitini senagatlaşdyrmakda alnyp barylýan işlere guwanjyň artýar.

— Sebitde milli ykdysadyýetiň ileri tutulýan ugurlary boýunça aýgytly ösüşler gazanylýar. Bu künjegiň baý serişdeleri senagaty täze belentliklere götermäge, tutuş ýurtdaky gurluşyk işleriniň maddy-tehniki binýadyny dowamly berkitmäge ygtybarly binýat bolup durýar. Kämil enjamlardyr tehnologiýalar bilen birkemsiz üpjün edilen kärhanada halal zähmet çekip, ýurduň ykdysady kuwwatynyň artmagyna önjeýli goşant goşmak uly bagtdyr. Geçen ýyl kärhanamyza «Z-50» kysymly kuwwatly ýük ýükleýjileriň birnäçesiniň Hytaý Halk Respublikasyndan satyn alnyp berilmegi iş depginini has-da ýokarlandyrmaga mümkinçilik berdi — diýip, zawodyň baş inženeri Nurmämmet Durdyýew gürrüň berýär.

Kärhananyň derwezesiniň öňündäki suw çüwdürimli ajaýyp howuz, daş-töweregi halkalap oturan müňlerçe düýp arça tokaýlygy, ähli tarapyňda höküm sürýän arassaçylyk bu ýere gadamy düşen her bir adamyň bada-bat nazaryny egleýär. Umumy meýdany 50 gektar ýeri tutýan zawodda sement önümçiligi karýer hojalygyndan başlanýar. Kuwwatly awtoulaglarda bökdençsiz daşalýan çig mal döwüji, üweýji, bişiriji sehlerden geçensoň, sement degirmenine gönükdirilýär. Olardaky, şeýle hem zawodyň awtoulag, mehanika, energetika, awtomatika bölümlerindäki önümçilik işleriniň ählisi kompýuterlerdir kämil tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan dolandyryş merkezinden takyk amala aşyrylýar. Mähnet desgalardan gurnalan bölümleriň her biri özbaşdak bir önümçiligi ýatladýar. Özara sepleşip gidýän desgalar täsin görnüşi döredýär. Zawodyň häzirki zaman enjamlary bilen üpjün edilen barlaghanasy zerur tehnologik we himiki seljermeleri geçirmäge, netijede, gelip gowuşýan çig malyňdyr taýýar önümleriň hil derejesini kepillendirmäge mümkinçilik berýär. Barlaghanada ýokary hilli sement taýýarlamagyň möhüm şerti bolan çig mallaryň — toýnuň, hek daşynyň, fariniň, garyndynyň, klinkeriň himiki barlaglary ýerine ýetirilýär. Zawodyň ýokary hil ülňülerine doly laýyk gelýän önümleriniň «Türkmenstandartlary» döwlet gullugy tarapyndan güwänamalaşdyrylandygyny hem bellemelidiris.

Uzaklardan howalanyp görünýän ägirt uly önümçilik desgalaryndan başga-da, dolandyryş merkezi üçin edara binasy, kuwwatly transformator stansiýasy, suw basyjy desga, içimlik hem-de tehniki suw üçin göwrümler, garaž, ussahana, ammarlar zawodyň düzümine girýär. Kärhanada işgärleriň öndürijilikli zähmet çekmekleri we mynasyp dynç almaklary üçin amatly şertler — 350 orunlyk naharhana, sport meýdançasy, awtoulaglar üçin duralga bar. Sement önümçiliginiň üznüksiz ýola goýulmagyny üpjün etmek üçin häli-şindi zerurlygy ýüze çykaýjak esasy hünärmenlere niýetlenen, her biri 4 gatly, jemi 48 öýli 3 sany ýaşaýyş jaýy, olaryň töwereginde dynç almak, gezelenç etmek üçin döredilen amatlyklar, saýaly agaçlar kärhanany has-da juwan görkezýär. Açyk sport toplumy sagdyn durmuş ýörelgesiniň bu ýerde-de rowaç tapýandygyndan habar berýär.

— Kärhanamyzda sementiň dürli görnüşini öndürmek üçin gerekli çig mallaryň 90 göterimden gowragynyň ata Watanymyzyň hut öz çäklerinde ýeterlikdigi guwandyryjydyr. Ähli işlerimiz işine ökde hünärmenlerimiz tarapyndan başarjaňlyk bilen dolandyrylýar. Zähmet çekýän 900-den gowrak hünärmeniň ortaça ýaşy 35-den geçenok. Olaryň hünär başarnyklary yzygiderli ýokarlandyrylýar. Iş orunlarynyň her birinde tehniki howpsuzlyk we zähmet düzgünleriniň pugta berjaý edilmegi esasy şert bolup durýar. Zawodda zähmet çekýänler ýörite buýurmalar esasynda tikilen iş egin-eşikleri bilen hem birkemsiz üpjün edilýär. Şeýle ýokary kuwwatly kärhanada gelin-gyzlarymyzyň hem 180-den gowragy göreldeli zähmet çekýär. Işçileriň, inžener-tehniki işgärleriň we olaryň maşgala agzalarynyň ýurdumyzyň sagaldyş-dynç alyş merkezlerinde, şypahanalarda bolup, saglygyny berkitmeklerine we sapaly dynç almaklaryna-da ýakyndan hemaýat berýäris — diýip, zawodyň tehniki howpsuzlyk bölüminiň başlygy Ýunus Geldiýew aýdýar.

«Balkan» sement kärhanasynda geçen ýylda 908 müň tonnadan gowrak ýokary hilli sement öndürildi. 170 million manatlyga derek 179,3 million manatlyga golaý iş ýerine ýetirildi. Gazanylan netijeler bu ýyl has-da berkidilýär. Diňe ýanwar aýynda 65 müň tonna sement öndürmegiň meýilnamasy 118,4 göterim, taýýar önümi ýerleşdirmegiň tabşyrygy 134 göterim amal edildi. Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, ýanwarda önümçiligiň ösüş depgininiň 161 göterime golaý ýokarlandyrylandygyny nygtamak gerek.

Gysga wagtda milli ykdysadyýetiň üstünlikli işleýän kärhanalarynyň hatarynda özüne mynasyp orun tapmagy başaran zawodda taýýar önümler görnüşleri boýunça haltalara gaplanylyp, ýörite awtoulaglara we wagonlara ürgün görnüşinde guýulýar hem-de ýurdumyzda alnyp barylýan gurluşyklara gündelik ugradylýar. Ýokary hilli sementiň Arkadag şäherinde we paýtagtymyzda alnyp barylýan gurluşyklarda-da giňden ulanylýandygy hünärmenleri örän buýsandyrýar. Kärhananyň önümçilik düzümlerindäki zähmet joşguny bu ýerde şu ýyl jemi 910 müň tonna sement öndürmek baradaky meýilnamanyň artygy bilen berjaý ediljekdigine ynam döredýär.

Hojaberdi BAÝRAMOW.

«Türkmenistan». Surata düşüren Andreý PAKULOW.

Ministrler Kabinetiniň şu ýylyň ýanwar-fewral aýlarynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen mejlisinde ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda ykdysady ösüşiň gazanylandygy bellenildi. Şu ýylyň ilkinji iki aýynda jemi içerki önümiň ösüş depgininiň 6,3 göterim derejede saklanmagy hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda maksatnamalaýyn esasda amala aşyrylýan ykdysady syýasatyň oňyn netijesidir. Ykdysady strategiýanyň esasy aýratynlygy ýurduň önümçilik kuwwatyny artdyrmagyň hasabyna milli ykdysadyýeti yzygiderli pugtalandyrmakdan ybaratdyr. Şunda diwersifikasiýa möhüm üns berilmegi, oýlanyşykly durmuş syýasatynyň alnyp barylmagy makroykdysady görkezijileriň ýokary derejesiniň üpjün edilmegine ýardam berýän şertlerdir.

Geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, jemi öndürilen önüm 7,9 göterime deň boldy. Bu makroykdysady görkeziji ýurdumyzda diwersifikasiýa syýasatynyň oýlanyşykly alnyp barylýandygyny aýdyň görkezýär. Ykdysady strategiýada diwersifikasiýa syýasaty dünýä ykdysadyýetiniň ösüşiniň häzirki çylşyrymly şertlerinde ýurduň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň we uzak geljekde onuň ösüşe ukyplylygyny üpjün etmegiň netijeli ugry hökmünde kesgitlenildi. Häzirki döwürde bu ugur ýurdy ösdürmegiň uzak möhletleýin maksatnamalarynda mynasyp orun eýeleýär. «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy: Türkmenistany 2022 — 2052-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Milli maksatnamasy» hem ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmaga gönükdirilendir.

Häzirki döwürde Türkmenistan uzak möhletleýin we durnukly ykdysady ösüşi üpjün etmek üçin diwersifikasiýa syýasatyny oýlanyşykly durmuşa geçirýän döwletleriň biri bolup, ol birnäçe ugurda amala aşyrylýar. Hususan-da, gaýtadan işleýän senagaty we hyzmatlar bazaryny ösdürmegiň hasabyna ykdysadyýetiň diwersifisirlenen ösüşini gazanmak ileri tutulýan ugur bolup durýar. Şunda milli ykdysadyýetiň ýangyç-energetika pudagyna garaşlylygyny azaltmagyň ygtybarly ýoly hökmünde telekeçilik ulgamynyň ösdürilmegine aýratyn ähmiýet berilýär. Hasabat döwründe senagatda ösüş depgininiň 5,6 göterim derejede saklanmagy milli ykdysadyýetiň köpugurly ösdürilýändiginiň aýdyň güwäsidir. Bu görkezijiniň söwdada 8,1 göterime, ulag we aragatnaşykda 6,6 göterime, oba hojalygynda 3,9 göterime deň bolmagy ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda ýokary netijeliligiň gazanylýandygyna şaýatlyk edýär.

Hökümet mejlisinde bölek-satuw haryt dolanyşygynyň, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 10,5 göterim, daşary söwda dolanyşygynyň 1,1 göterim ýokarlanandygy bellenildi. Şunda bölek-satuw haryt dolanyşygy ilatyň pul girdejilerini harytlara çalyşmak arkaly, ýüze çykýan ykdysady gatnaşyklary aňlatmak bilen, satylan harytlaryň umumy mukdaryny görkezýän bolsa, onda daşary söwda dolanyşygy ýurda getirilýän we beýleki ýurtlara iberilýän harytlaryň mukdaryny häsiýetlendirýär. Umuman aýdylanda, soňky görkeziji dünýä ykdysadyýetinde ýurduň tutýan ornundan habar berýär.

Dünýä ykdysadyýetiniň depginli ösýän häzirki şertlerinde döwlet syýasatynda daşary söwda ulgamynyň ösdürilmegine aýratyn üns berilmegi, ilkinji nobatda, onuň ösüşiniň esasy makroykdysady görkezijilerine özüniň uly täsirini ýetirýändigi bilen baglanyşyklydyr. Mysal üçin, eksport edilýän önümleriň möçberiniň artmagy diňe bir ýurda altyn pul akymlarynyň gelmegini üpjün etmek bilen çäklenmän, eýsem, türkmen önümleriniň daşarky bazarlara çykarylmagy ýerli öndürijilerimiz tarapyndan bäsdeşlige ukyply önümleriň has-da köp öndürilmegini höweslendirýär. Netijede, jemi içerki önümiň, şol sanda ýokary hillisiniň möçberi artýar. Mundan başga-da, söwda gatnaşyklarynyň oňyn netijeleri, öz gezeginde, önümçiligiň yzygiderli döwrebaplaşdyrylmagynda, işgärleriň hünär başarnygynyň ýokarlanmagynda, täze iş orunlarynyň döredilmeginde öz aýdyň beýanyny tapýar. Bu aýratynlyklar daşary söwda ulgamynyň netijeli guralan, işiň oýlanyşykly ýola goýlan ýagdaýynda ýurduň ykdysady we durmuş taýdan ösüşine oňyn täsirini ýetirýändiginiň aýdyň subutnamasydyr.

Daşary söwda gatnaşyklaryny täze derejä çykarmak üçin, ilkinji nobatda, ýurtda öndürilýän harytlaryň köpgörnüşliligini we hiliniň ýokarylygyny üpjün etmek zerur bolup durýar. Munuň üçin milli ykdysadyýete maýa goýumlaryň köp möçberde çekilmegi, şeýle-de türkmen işewürleriniň eksporta gönükdirilen we importyň ornuny tutýan önümleri öndürmäge çalyşmagy täze mümkinçilikleri açýar. Milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşini üpjün etmekde eksport bilen birlikde, importy çalyşýan syýasaty oýlanyşykly alyp barmak ygtybarly ýollaryň biri bolup durýar. Bu syýasatyň ykdysady, jemgyýetçilik-durmuş we strategik netijeliliginiň ýokary bolmagy ýurtlary özüne çekiji edýär. Onuň ykdysady ähmiýeti ýurduň içindäki çig mallaryň, zähmet gorlarynyň we maliýe serişdeleriniň netijeli ulanylmagynda, önümçilik kuwwatyny ösdürmegiň esasynda barha artýan islegleri kanagatlandyrmakda öz beýanyny tapýar. Hususan-da, importyň ornuny tutýan syýasatyň ýurtda maýa goýum syýasatynyň has-da işjeňleşmegine itergi berýändigi aýratyn bellärliklidir. Mejlisde habar berlişi ýaly, ýanwar-fewral aýlarynda maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna özleşdirilen düýpli maýa goýumlaryň möçberiniň, geçen ýylyň degişli döwri bilen deňeşdirilende, 24,6 göterim artmagy munuň şeýledigini aňryýany bilen tassyklaýar. Işjeň häsiýetli maýa goýum syýasatynyň amala aşyrylmagy netijesinde ýurdumyzda täze önümçilikleriň işe girizilmegi we bar bolanlarynyň durkunyň täzelenmegi diňe bir importyň ornuny tutýan önümleriň mukdarynyň artmagyna däl, eýsem, täze iş orunlarynyň döredilmegine, netijede, ilatyň iş bilen meşgullygynyň ösmegine, döwletiň ykdysady howpsuzlygynyň pugtalanmagyna-da ýardam berýär. Ilatyň ýaşaýyş derejesiniň gowulanmagy, ylmy-tehniki ösüşiň işjeňleşmegi we ilatyň bilime isleginiň artmagy bu syýasatyň jemgyýetçilik-durmuş ähmiýetli netijeleriniň ýokarydygyny görkezýär.

Importyň ornuny tutýan önümleriň diňe içerki bazara däl, daşarky bazarlara-da gönükdirilýändigini nazara alsak, onda önümiň bäsdeşlige ukyplylygynyň derejesiniň ýokary bolmagy möhüm şertleriň biri hasaplanýar. Munuň üçin diňe bir önümçilikleriň döredilmegi ýeterlik bolman, tutuş ykdysadyýetiň, degişli infrastrukturanyň we durmuş ulgamynyň hilini ýokarlandyrmak zerurlygy-da ýüze çykýar. Şunuň bilen baglylykda, milli önüm öndürijileri höweslendirmek çäreleriniň we goldaw bermegiň dürli mehanizmleriniň işlenip taýýarlanylmagy hem-de durmuşa ornaşdyrylmagy bu syýasatyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine ýardam berýär. Häzirki döwürde bu ugurda döwlet tarapyndan amala aşyrylýan saldamly işler eksporta gönükdirilen we importyň ornuny tutýan önümçilikleriň geriminiň giňemegine, netijede, ykdysady kuwwatyň mundan beýläk-de pugtalanmagyna oňyn täsirini ýetirýär.

Maýagözel BABAÝEWA,

Türkmenistanyň Zähmet we ilaty durmuş taýdan goramak ministrliginiň Zähmet gory we iş üpjünçilik müdirliginiň baş hünärmeni, ykdysady ylymlaryň kandidaty.

Halkara zenanlar güni mynasybetli dabaralar

Aşgabat, 8-nji mart (TDH). Şu gün Halkara zenanlar güni mynasybetli hem-de ýurdumyzyň ähli zenanlarynyň şanyna Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynda aýdym-sazly dabara geçirildi.

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda bu ajaýyp bahar baýramy beýik türkmen şahyry Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli guralýan çäreleriň çäklerinde geçirilýär. Akyldar şahyryň eserlerinde türkmen zenanlarynyň dünýäsine mahsus ruhy päklik, näziklik we gözellik ussatlyk bilen wasp edilýär. Gelin-gyzlarymyza goýulýan hormat-sarpa edebiýatymyzda, sungatymyzda öz beýanyny tapmak bilen, häzirki wagtda köpasyrlyk medeni-ahlak ýörelgeleriniň esasynda eneleri, uýalary, gelin-gyzlary üns-alada bilen gurşap almagyň ygtybarly binýady döredildi. Şu günki geçirilen baýramçylyk konserti hem bu ýörelgeleriň mynasyp dowam edýändiginiň nobatdaky güwäsidir. Oňa Diýarymyzyň dürli künjeklerinden gelin-gyzlar tomaşaçy hökmünde gatnaşdylar.

Baýramçylyk konsertine ýurdumyzyň ýolbaşçy düzümi, dürli ministrlikleriň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri hem çagyryldy. Hormatly myhmanlaryň hatarynda köp çagaly eneler, zähmet weteranlary, önümçiligiň öňdebaryjylary we jemgyýetçilik guramalarynyň işjeň agzalary, alymlar, medeniýet işgärleri, dürli pudaklaryň zähmetkeşleri bar. Şeýle hem dabara daşary ýurtlaryň Türkmenistandaky diplomatik wekilhanalarynyň, halkara düzümleriň zenan işgärleri gatnaşdylar.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň enelerine we ähli gelin-gyzlaryna iberen baýramçylyk Gutlagynda türkmen halkynyň şan-şöhratynyň dünýä ýaýylmagynda, mertebesiniň beýgelmeginde, gözbaşyny müňýyllyklaryň jümmüşinden alyp gaýdýan medeni mirasymyzyň, ajaýyp däp-dessurlarymyzyň asyrlar aşyp, biziň günlerimize gelip ýetmeginde eziz enelerimiziň, mährem gelin-gyzlarymyzyň hyzmatynyň uludygy bellenilýär. “Belent ruhly, kämil nesli kemala getirmekde enelerimiz, gelin-gyzlarymyz tarapyndan döredilen hüwdüler, läleler, monjugatdylar ýaly halk döredijiliginiň nusgalary ýaşlarda lebzihalallygy, watansöýüjiligi, zähmetsöýerligi, ululary sylamagy, il-güne wepalylygy, belent ahlaklylygy terbiýeleýän, türkmeniň ähli ýagşy gylyk-häsiýetlerini özünde jemleýän edep mekdebidir” diýip, döwlet Baştutanymyz Gutlagynda nygtaýar.

Müňýyllyklaryň dowamynda bolşy ýaly, halkymyz maşgala gymmatlyklarynyň mukaddesligini saklap gelýär. Ol nesillerde ynsaplylyk, pespällik we zähmetsöýerlik, enelere hormat goýmak ýaly asylly häsiýetleri terbiýeleýär. Ähli döwürlerde hem türkmen jemgyýetinde enelere aýratyn sarpa goýlupdyr. Zenanlar maşgala ojagyny, jemgyýetiň ahlak esaslaryny, ruhy we ynsanperwer gymmatlyklary goraýan beýik ynsanlardyr.

Häzirki wagtda Türkmenistanyň zenanlary ykdysadyýetiň ähli pudaklarynda yhlasly zähmet çekýärler. Olaryň hatarynda başarjaň ýolbaşçylar, alymlar, mugallymlardyr lukmanlar, telekeçiler, deputatlar hem-de diplomatlar bar. Şol bir wagtyň özünde, olar mähriban ene, wepaly ýanýoldaş, maşgala ojaklarynyň eýeleridir. Täze taryhy döwrüň döredilmegine işjeň gatnaşýan zenanlaryň sebit we ählumumy gün tertibiniň möhüm meseleleriniň çözülmeginde eýeleýän orny hem barha artýar.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow gelin-gyzlarymyzyň ruhy, zehin we ahlak mümkinçiliklerine ýokary baha berip, olaryň jemgyýetçilik bähbitli başlangyçlara, oňyn özgertmeleriň durmuşa geçirilmegine, jemgyýetde demokratik, sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berkarar edilmegine, medeni däp-dessurlaryň goralyp saklanylmagyna hem-de ösdürilmegine goşýan goşantlaryny aýratyn belleýär. Jemgyýetimiziň durnukly ösüşiniň möhüm şerti hökmünde bu gün döwletimiz tarapyndan zenanlaryň mynasyp durmuşy we döredijilikli zähmet çekmekleri üçin zerur şertler döredilýär, gender deňligi kanun esasynda üpjün edilýär. Olaryň hukuklaryny, bähbitlerini üpjün etmek, maşgalany, eneligi we çagalygy goramak babatda hem yzygiderli işler alnyp barylýar. Bularyň ählisi zenanlarymyzyň buýsanjyny has-da artdyryp, “Döwlet adam üçindir!”, «Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!» diýen ýörelgeleriň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň güwäsine öwrülýär.

Döwlet Baştutanymyzyň we türkmen halkynyň Milli Lideriniň tagallalary zenanlaryň aň-paýhas, durmuş mümkinçiliklerini ösdürmek üçin amatly şertleriň döredilmegine, olaryň hukuklaryny goramakda kanunçylyk ulgamynyň kämilleşdirilmegine, enäniň we çaganyň saglygynyň goralmagyna, köp çagaly maşgalalara goldaw berilmegine gönükdirilen maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmeginde öz aýdyň beýanyny tapýar.

Zenanlar dessanlaryň, rowaýatlaryň, gahrymançylykly eposlaryň we söýgi hakdaky şygyrlaryň, kalplarda orun alan halk aýdymlarynyň gahrymanlarydyr. Ussat zergärler hem gymmat bahaly metallardan we daşlardan şaý-seplerini zenanlara bagyşlapdyrlar. Türkmen zenanlary milli halyçylyk, keşdeçilik ýaly deňi-taýy bolmadyk sungatymyzda şöhratly taryhymyzy aýdyň we hemmetaraplaýyn esasda beýan etmegi başarýarlar. Munuň özi milli döredijilik mekdebiniň esasyny düzýän ýörelgelerdir. Bu ýörelgeler häzirki zaman türkmen medeniýetinde mynasyp dowam etdirilip, öz ösüşinde täze galkynyşa eýe boldy.

Her ýyl ýurdumyzda gelin-gyzlaryň şanyna söýginiň, näzikligiň, gözelligiň we wepalylygyň baýramy bolan Halkara zenanlar güni bellenilýär. Baýramçylyk dabaralarynyň iň ýatda galyjy wakalarynyň biri hem Türkmenistanyň Prezidentiniň Permanyna laýyklykda, köp çagaly enelere «Ene mähri» diýen hormatly adyň dakylmagydyr. Mälim bolşy ýaly, bu hormatly at sekiz we şondan köp çagany dünýä inderen hem-de terbiýeläp ýetişdiren enelere berilýär. Şu ýylda-da zenanlaryň ýüzlerçesi bu hormatly ada mynasyp boldular. Köp çagaly eneleriň uly toparyna ýokary amatlyklary bolan täze, döwrebap ýaşaýyş jaýlarynyň açarlary hem gowşuryldy. Ýurdumyzda ak gyňaçly enelere, önümçilikde işleýän gelin-gyzlara, talyp we okuwçy gyzlara, çagalar baglarynda terbiýelenýän gyzjagazlara Türkmenistanyň Prezidentiniň adyndan pul sowgatlaryny gowşurmak asylly däbe öwrüldi.

Köp çagalylyk türkmen halkynyň hemişe maşgala gymmatlygy hem-de asylly däbi bolup gelýär. Bu ýörelgeleri dowam etdirmek, eneleriň we ýaş nesliň saglygyny goramak üçin Diýarymyzyň dürli künjeklerinde lukmançylyk, öňüni alyş, anyklaýyş edaralary, saglyk merkezleri, şypahana toplumlarynyň döwrebap ulgamy döredilýär. Bu giň gerimli işleriň çäklerinde Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş merkezleriniň işi bellenilmäge mynasypdyr.

Döwletimiz tarapyndan edilýän yzygiderli aladany duýýan zenanlar hemmetaraplaýyn goldaw, maşgala ojaklarynyň abadançylygy, saýlan ugurlarynda öz mümkinçiliklerini durmuşa geçirmekleri, ýaş nesilleriň kämil bilim almaklary, olaryň sazlaşykly ösüşi, hünär derejesini ýokarlandyrmak we mynasyp durmuşda ýaşamak babatda döredilýän şertler üçin hormatly Prezidentimize, Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden hoşallyklaryny beýan edýärler.

Zenanlaryň hukuklaryny we bähbitlerini üpjün etmek, maşgala hem-de enelige goldaw bermek jemgyýetiň ösüş derejesiniň iň möhüm görkezijileridir. Türkmenistanda bu meseleler döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary derejesine çykarylyp, ol anyk çärelerde öz beýanyny tapýar. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, ýurdumyzda zenanlaryň durmuş derejesini gowulandyrmak, olaryň zehinini we başarnyklaryny has doly durmuşa geçirmekleri üçin şertleri döretmek babatda geljekde-de ähli çäreler görler. Şu gezekki ajaýyp bahar baýramy we Halkara zenanlar güni häzirki döwrüň ruhy bilen has sazlaşyp, güýjümizi, ynamymyzy, iň gowy umytlarymyzy artdyrýan döredijiligiň hem-de täze durmuşyň şatlygyny, ruhubelentligi, asylly başlangyçlary özünde jemleýär.

...Söwda-senagat edarasynyň dabaralar zalynda gelin-gyzlaryň şanyna Halkara zenanlar güni mynasybetli tüýs ýürekden gutlaglar we iň gowy arzuwlar beýan edildi. Eneleriň mähribanlygy, aladasy, ruhy jomartlygy üçin hoşallyk sözleri aýdyldy.

Dabara gatnaşyjylaryň çykyşlarynda häzirki zaman türkmen döwletiniň we jemgyýetiniň durmuşynda zenanlaryň eýeleýän ornunyň barha artýandygy aýratyn nygtaldy. Bellenilişi ýaly, Türkmenistanyň Konstitusiýasy, milli kanunçylygymyzyň degişli namalary, şeýle-de aýal-gyzlaryň bilimi, saglygy, olaryň durmuş-jemgyýetçilik derejesi bilen baglanyşykly ýurdumyzda üstünlikli durmuşa geçirilýän maksatnamalar zenanlaryň hukuklaryny üpjün etmegiň hem-de goramagyň ygtybarly kepili bolup çykyş edýär.

Sungat ussatlarynyň, ýaş ýerine ýetirijileriň, höwesjeň döredijilik toparlarynyň çykyşlary gözelligiň, söýginiň, baharyň, durmuşyň we türkmen zenanynyň keşbini alamatlandyrýan gymmatlyklaryň senasyna öwrüldi. «Zenan kalbynyň gözelligi» atly aýdym-sazly kompozisiýa baýramçylyk maksatnamasynyň bezegi boldy. Oňa Türkmen döwlet medeniýet institutynyň döredijilik topary gatnaşdy. Dabara gatnaşyjylar çykyşa ünsli tomaşa etdiler. Bu ajaýyp sahna oýnunda gözellik, zenan bagty, wepalylyk, egsilmez ene söýgüsi hem-de mähribanlyk wasp edilýär. Zenanlaryň keşbi hut şu duýgular bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr.

Baýramçylyk konsertinde ýerine ýetirilen “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” atly aýdym Gündogaryň nusgawy şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygynyň bellenilýän ýylynda özboluşly sena bolup ýaňlandy. Beýik söz ussadynyň bahasyna ýetip bolmajak edebi mirasyny gorap saklamak hem-de wagyz etmek boýunça alnyp barylýan işler hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli amala aşyrylýan medeni diplomatiýanyň gazananlaryny aýdyňlygy bilen görkezýär.

Zenanlaryň hormatyna aýdymçylar halkymyzyň söýgüsini gazanan häzirki zaman aýdymlary ýerine ýetirdiler. Baýramçylyk çykyşlarynda söýgi we mähir, gelin-gyzlar, tebigatyň gözelligi baradaky aýdymlar italýan, rus, fransuz dillerinde ýaňlandy. Watançylyk aýdymlary söýgi mukamlary we gadymy äheňler, halk döredijilik çykyşlary boýunça kompozisiýalar estrada çykyşlary hem-de halk sazlarynyň döwrebap derejede täzeden işlenen nusgalary bilen utgaşdyryldy. Konsert maksatnamasyna meşhur şahyrlaryň sözlerine döredilen eserler hem girizildi. Ýüreklere ýakym paýlan aýdym-saz eserleri şowhunly çykyşlar bilen utgaşyp, dabara gatnaşyjylary tans meýdançasyna çagyrdy. Kalbyňy tolgundyrýan çykyşlar, joşgunly tanslar şowhunly el çarpyşmalara, baýramçylyk gutlaglaryna ulaşdy. Aýdym-sazly şüweleň şahyrlara, kompozitorlara we aýdymçylara joşgunly ylham berýän türkmen baharynyň gülleýşini, zenan gözelligini beýan etdi.

Türkmenistanyň halk artisti A.Myratdurdyýewiň Gahryman Arkadagymyzyň “Kalbymda sen” atly aýdymyny ýerine ýetirmegi dabara gatnaşyjylar üçin ajaýyp sowgat boldy. Tomaşaçylar zenan bagty we wepadarlygy, ene söýgüsi, Watanymyzyň baky gözelligi baradaky ajaýyp aýdymy uly ruhubelentlik bilen diňlediler. Dabara gatnaşyjylar türkmen baharynyň köpöwüşginliligini özünde jemleýän çykyşlaryň ählisini şowhunly el çarpyşmalar bilen garşyladylar.

Sungat ussatlarynyň çykyşlary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanda eneligi we çagalygy döwlet tarapyndan goldamak, gelin-gyzlaryň hukuklaryny goramak, olaryň hünär, zehin mümkinçiliklerini durmuşa geçirmekleri, döredijilik ukyplaryny açmaklary üçin ähli şertleri döretmek boýunça alnyp barylýan asylly işleri beýan edýän wideoşekiller bilen utgaşdyryldy. Baýramçylyk konserti dünýäniň bezegi, sazlaşygyň gözbaşy bolan, şatlyk we ruhubelentlik paýlaýan enelere, uýalara, gyzlara, mährem zenanlara tüýs ýürekden arzuwlar beýan edilýän “Bagtyýar zenanlar, bagtly sonalar” atly aýdym bilen tamamlandy.

Dabara gatnaşyjylar abadan durmuşda ýaşamak, döredijilikli zähmet çekmek üçin ähli şertleri döredýän hormatly Prezidentimize we Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden hoşallyklaryny beýan etdiler.

***

Şu gün — Halkara zenanlar gününde ýurdumyzyň dürli künjeklerinde täze ýaşaýyş jaýlarynyň açylyş dabaralary geçirildi.

Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň başlangyçlary esasynda ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalarynyň çäklerinde paýtagtymyzda we welaýatlarda ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygy giňden ýaýbaňlandyryldy. Baýramçylyklar mynasybetli ýaşaýyş jaýlaryny ulanmaga bermek däbi Türkmenistanyň ägirt uly ykdysady mümkinçilikleriniň, durmuşyň ähli ugurlarynda amala aşyrylýan giň gerimli özgertmeleriň netijeliliginiň aýdyň güwäsidir.

Şeýlelikde, Ahal welaýatynyň Ak bugdaý etrabynyň Änew şäherinde bir sany 4 gatly, 64 öýli täze ýaşaýyş jaýynda öý eýelerine açarlary gowşurmak dabarasy boldy. Balkan welaýatynyň Balkanabat şäherinde iki sany 4 gatly, 40 öýli ýaşaýyş jaýy ulanmaga berildi. Daşoguz welaýatynyň edara ediş merkezindäki A.Nyýazow şaýolunyň ugrunda dört sany 4 gatly, 16 öýli ýaşaýyş jaýynyň açylmagy mynasybetli baýramçylyk dabarasy guraldy. Şeýle dabaralar Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäheriniň Zelili köçesiniň ugrunda we Mary welaýatynyň Baýramaly şäheriniň Şypaly şaýolunyň ugrunda-da geçirildi. Bu ýerlerde, degişlilikde, üç sany 4 gatly, 24 öýli we bir sany 4 gatly, 32 öýli, bir sany 4 gatly, 24 öýli ýaşaýyş jaýlarynyň açylyşy boldy.

Ýurdumyzyň welaýatlarynda yzygiderli ulanmaga berilýän şeýle döwrebap ýaşaýyş jaýlarynyň taslamasy düzülende we gurlanda, rahat ýaşamak hem-de dynç almak üçin amatly şertler göz öňünde tutulýar. Täze ýaşaýyş toplumlaryny ösdürmegiň meýilnamasy döwrebap durmuş infrastrukturasyny, ýaşaýjylaryň işjeň we netijeli dynç almagy üçin ähli mümkinçilikleri üpjün edýär.

Dabaraly çärä ýygnananlar Türkmenistanyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmak, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak ugrunda edýän aladalary üçin hormatly Prezidentimize hoşallyk bildirdiler hem-de döwlet Baştutanymyza berk jan saglyk, bagtyýarlyk, Watanymyzy gülledip ösdürmegiň bähbidine alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdiler.

Baýramçylyk görnüşinde bezelen täze binalaryň ýanyndaky meýdançalarda Garaşsyz Watanymyzyň gazananlaryny wasp edýän aýdym-sazlar ýaňlandy.

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda üstünlikli alnyp barylýan öňdengörüjilikli ykdysady syýasat ýurdumyzy innowasiýa taýdan ösdürmäge, senagat kuwwatyny pugtalandyrmaga we onuň pudaklaýyn düzümini giňeltmäge gönükdirilendigi bilen tapawutlanýar. 9-njy fewralda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde habar berlişi ýaly, geçen ýyl toplumlaýyn çäreleriň netijesinde, ýurdumyzyň ulag we aragatnaşyk ulgamynda 8,4 göterim ösüş gazanyldy. Bu ösüşiň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda hem dowam etdirilýändigi ýurdumyzda ulag-kommunikasiýa pudagynda döwrebap özgertmeleriň yzygiderli durmuşa geçirilýändiginiň aýdyň güwäsidir.

«Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasy» esasynda alnyp baryljak giň gerimli işler, amala aşyryljak özgertmeler, ilkinji nobatda, halkymyzyň ýaşaýyş derejesini has-da gowulandyrmaga gönükdirilendir. Şu babatda 22-nji fewralda Gahryman Arkadagymyzyň başlyklygynda geçirilen Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisi taryhy ähmiýete eýe boldy. Onuň dowamynda seredilen meseleleriň hatarynda ýurdumyzyň ulag-kommunikasiýa toplumyny yzygiderli döwrebaplaşdyrmak, ösdürmek meselesine-de aýratyn üns çekildi. Ykdysadyýetiň pudaklaryna sanly tehnologiýalary ornaşdyrmak we şonuň netijesinde ösüşi tizleşdirmek, ilata edilýän hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmak we görnüşlerini artdyrmak boýunça işler hem şu ýylda göz öňünde tutulýan çäreleriň hatarynda görkezildi.

Soňky ýyllarda Türkmenistanyň intellektual eýeçilik ugrunda halkara ulgama goşulyşmagy boýunça uly işler ýerine ýetirildi. Geljekde adam maýasyny ösdürmek, onuň intellektual derejesini ýokarlandyrmak ugrunda degişli işleri geçirmek esasy strategik wezipe hasaplanýar. Munuň üçin maglumat-aragatnaşyk, şol sanda internet ulgamynyň hyzmatlarynyň hilini, elýeterliligini ösen döwletleriň derejesine ýetirmek, adam maýasyny we onuň intellektual derejesini ösüşiň öňde goýlan maksatlaryna laýyk getirmegi has-da kämilleşdirmek boýunça döwrebap çäreler dowam etdiriler. Bu ugurdaky işler pudagyň dürli düzümlerinde zähmet çekjek hünärmenleriň kämil bilim almagy bilen gönüden-göni baglydyr. Şunda ýurdumyzda ýaşlaryň döwrebap bilim almagynda, saýlan hünärleri boýunça ukyp-başarnyklaryny artdyrmagynda, ylmy-döredijilik işlerine höweslenmeginde, dünýägaraýşynyň giňelmeginde hem-de özlerini kämilleşdirmeginde, bedenterbiýe we sport bilen meşgullanmagynda hemmetaraplaýyn goldaw bermek ýaly wezipeleriň taryhy mejlisde has-da örboýuna galmagy guwandyryjy ýagdaýdyr.

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň nygtaýşy ýaly, sanly bilim ulgamyna doly geçmek milli ykdysadyýetimize ornaşdyrylýan innowasiýalaryň geriminiň has giňelmegine oňyn täsirini ýetirýär. Çünki geljekde ýurdumyzy syýasy-ykdysady, medeni, saglygy goraýyş, bilim we beýleki pudaklar babatda ösüşlere alyp gitjek ýaş hünärmenlerimiziň dünýäniň tehnologik ösüşleriniň iň täze gazananlaryndan baş çykarýan adamlar bolup ýetişmegi möhümdir. Bu babatda Milli Liderimiziň we hormatly Prezidentimiziň öňde goýan wezipelerini durmuşa geçirmekde, ýurdumyzyň ulag we aragatnaşyk düzümlerinde zähmet çekjek ýokary bilimli hünärmenleri taýýarlamakda ukyp-başarnygymyzy, yhlasymyzy gaýgyrmarys.

Jahan ANNAORAZOWA,

Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.

Aşgabat, 4-nji mart (TDH). Şu gün türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow paýtagtymyzda ýaýbaňlandyrylan owgan harytlarynyň sergisine baryp gördi we bu ýerde owgan tarapy bilen ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de toplumlaýyn esasda ösdürmegiň meseleleri boýunça duşuşyk geçirdi.

Gahryman Arkadagymyz sergide görkezilýän harytlary synlamak maksady bilen, giň möçberli serginiň guralýan ýeri bolan Söwda-senagat edarasyna geldi. Bu ýerde Milli Liderimiz mähirli garşylanyldy.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow sergi bilen tanyşlygy Owganystanyň gurluşykda we bezeg işlerinde ulanylýan daşlary gazyp alýan kompaniýasyna degişli diwarlyklary synlamakdan başlady.

Bu ýerde hünärmen kompaniýanyň alyp barýan işleri, onuň çykarýan daşlarynyň görnüşleri, aýratynlyklary barada gürrüň berdi.

Milli Liderimiz ýurdumyzyň gözel künjekleriniň birinde häzirki zamanyň ýokary halkara görkezijileri esasynda Arkadag şäheriniň bina edilendigini we täze şäheriň gurluşygynyň ikinji tapgyrynda döwrebap önümçilik enjamlaryna, gurluşyk serişdelerine uly gyzyklanma bildirilýändigini belläp, türkmen tarapynyň owgan kompaniýalarynyň bu işe gatnaşmagy we olaryň hödürleýän teklipleriniň öwrenilmegi bilen baglanyşykly meselelere garamaga taýýardygyny aýtdy.

Gahryman Arkadagymyz dürli ugurlar boýunça görkezilýän harytlar bilen tanyşlygyň dowamynda goňşy ýurtda öndürilen önümler, halylar, şaý-sepler, gurluşyk harytlary, hojalyk we senagat himiýasy ýaly ugurlaryň mümkinçiliklerini synlady. Şeýle-de bu ýerde Owganystanda ösdürilip ýetişdirilýän gök, miwe we azyk önümleri görkezilýär. Sergide ýaýbaňlandyrylan önümleriň görnüşleri, goňşy ýurduň gaýtadan işleýän senagatynyň mümkinçilikleri, Owganystanyň durmuş düzümine, söwda toplumyna degişli önümçilik kuwwatlyklary baradaky gymmatlyklar degişli ugurlaryň ösüşini görkezýär.

Iki ýurduň arasynda ýangyç-energetika we üstaşyr ulag ugurlaryna degişli hyzmatdaşlygyň üstünlikli ösdürilýändigini bellemeli. Gahryman Arkadagymyz goňşy ýurduň önümçilik kuwwatlyklaryna, dürli görnüşli harytlaryň önümçiligine we degişli ugurlardaky gatnaşyklary ösdürmegiň mümkinçiliklerine bagyşlanan serginiň halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmekde möhüm orun eýeleýändigini belläp, şeýle çäreleriň yzygiderli geçirilmeginiň oňa gatnaşýan ýurtlar üçin ähmiýetlidigine ünsi çekdi.

Owganystanyň önüm öndürijileri we goňşy ýurduň söwda-ykdysady toplumyna degişli düzümleriň wekilleri türkmen halkynyň Milli Lideriniň sergä gelip görmeginiň, bu ýerde görkezilýän önümler, söwda toplumyna degişli önümçilikler bilen tanyşmagynyň özleri üçin uly hormatdygyny nygtadylar we Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden hoşallyk sözlerini beýan etdiler.

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow bu ýerde owgan tarapynyň wekilleri bilen duşuşyk geçirdi. Duşuşygyň dowamynda Türkmenistan bilen Owganystanyň arasynda ýangyç-energetika düzümlerine, söwda-ykdysady ugurlara bagyşlanan we beýleki ähmiýetli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Oňa “Çalyk Holding” kompaniýalar toparynyň dolandyryjylar geňeşiniň başlygy Ahmet Çalyk hem gatnaşdy.

Owganystanyň senagat we söwda ministriniň wezipesini ýerine ýetiriji Alhaj Nuruddin Azizi, ilki bilen, türkmen topragynda bildirilen myhmansöýerlik hem-de owgan harytlarynyň sergisini guramaga döwlet tarapyndan berlen ýardam üçin hormatly Prezidentimize, Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi. Şeýle hem myhman türkmen-owgan hyzmatdaşlygynyň ösdürilmegine, sebitde parahatçylygyň, durnukly ösüşiň üpjün edilmegine ähmiýet berýändikleri üçin hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa we türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyza owgan halkynyň adyndan hoşallyk bildirip, öz halkynyň salamyny ýetirdi.

Alhaj Nuruddin Azizi Türkmenistanyň halkara derejedäki çäreleri geçirmekde baý tejribe toplandygyny we özleriniň goňşy ýurduň tejribesini öwrenmäge, bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmäge uly gyzyklanma bildirýändiklerini aýratyn nygtady.

Gahryman Arkadagymyz türkmen we owgan halklaryny gadymdan gelýän dostluk, özara hormat goýmak däpleriniň, umumy ruhy, taryhy gymmatlyklaryň baglanyşdyrýandygyny belläp, Türkmenistanyň hemişelik Bitaraplyk hukuk ýagdaýyndan ugur alyp, goňşy Owganystanyň içerki ýagdaýlarynyň kadalaşdyrylmagynda diňe syýasy-diplomatik tagallalaryň tarapdarydygyny aýtdy. Şunuň bilen birlikde ykdysadyýetiň ösmegi we halkyň hal-ýagdaýynyň gowulanmagy ýurduň içerki ýagdaýyna oňyn täsirini ýetirýär. Bu ugurda ýurdumyz anyk işleri durmuşa geçirýär. Ençeme ýyllaryň dowamynda türkmen tarapy Owganystanda köp sanly durmuş desgalaryny, ýagny saglyk öýlerini, mekdepleri gurdy.

Söwda-ykdysady, ýangyç-energetika, ulag ulgamlary boýunça durmuşa geçirilýän iri taslamalaryň wajypdygyny hem bellemek zerur. Şolaryň hatarynda Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan gaz geçirijisi, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan elektrik geçirijisi we demir ýol ulgamlary aýratyn orun eýeleýär diýip, Milli Liderimiz sözüni dowam etdi.

Möhüm taslamalaryň üstünlikli amala aşyrylmagy diňe biziň ýurtlarymyzyň we halklarymyzyň bähbitlerine däl-de, eýsem, sebitdäki beýleki goňşy döwletleriň, halklaryň durmuş-ykdysady ulgamynyň ösmegine-de goşant bolar. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça elektrik geçirijisiniň gurulmagy, Owganystanyň çäginde türkmen tarapynyň gatnaşmagynda elektrik beketleriniň işe girizilmegi bu ugurdaky gatnaşyklaryň ilerledilmegine kuwwatly itergi berer. Bu baradaky gürrüňi dowam edip, Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzda halkara ähmiýetli demir ýol geçelgeleriniň gurulýandygyny belledi. Şunda Kerki — Ymamnazar — Akina — Andhoý ugry boýunça demir ýol şahasy iki ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň ösdürilmeginde möhüm ähmiýete eýedir. Şunda halkara ulag geçelgesiniň wajyp bölegi bolan Serhetabat — Turgundy şahasynyň ulanmaga berilmeginiň ähmiýetine üns çekildi.

Duşuşygyň barşynda myhman üstaşyr ulag geçelgelerini ösdürmekde Türkmenistanyň sebitde möhüm orun eýeleýändigini belläp, owgan tarapynyň Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň üstaşyr mümkinçiliklerini peýdalanmaga uly gyzyklanma bildirýändigini nygtady. Şeýle hem Owganystanyň, Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň, Gruziýanyň we Türkiýäniň arasynda gol çekilen Ylalaşyga laýyklykda, Beýik Ýüpek ýolunyň ugruny dikeldýän häzirki zaman multimodal üstaşyr ulag geçelgesiniň ähmiýeti barada aýdyldy.

Hormatly Arkadagymyz öňe sürlen teklipleriň öwreniljekdigini belläp, ýurdumyzyň Owganystanyň durmuş-ykdysady we medeni taýdan galkynmagyna ýakyndan goldaw bermegini dowam etdirjekdigini aýtdy.

Söwda-ykdysady ulgam iki ýurduň arasyndaky gatnaşyklaryň esasy ugry bolup durýar. Şunda dürli görnüşli azyk harytlarynyň, gaýtadan işleýän senagatyň önümleriniň eksport edilýän möçberiniň artdyrylmagyna möhüm üns berilýär. Aýratyn-da, halkara bazarlarda uly isleg bildirilýän we ekologik taýdan arassa önümleriň eksportyny sazlaşykly ýola goýmak wajyp meseleleriň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, ikitaraplaýyn söwda-ykdysady hyzmatdaşlygyň hemmetaraplaýyn ösdürilmegine möhüm ähmiýet berilýär.

Häzirki döwürde amatly çäkde ýerleşen ýurdumyzda üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerini artdyrmak, ulag-logistika ulgamyna degişli desgalary, ýokary tizlikli awtomobil ýollaryny gurmak boýunça kesgitlenen wezipeler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Bu bolsa sebitiň ýurtlarynyň Türkmenistanyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerini peýdalanmaga gyzyklanma bildirýän ýurtlaryň sanynyň artmagyny şertlendirýär. Şeýle hem duşuşygyň dowamynda iki goňşy ýurduň serhet ýakalarynda däne ammarlaryny, söwda toplumlaryny we iki ýurt üçin hem ähmiýeti bolan beýleki desgalary gurmak bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzda halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmegiň döwlet ösüşiniň möhüm ugruna öwrülendigini belläp, bu babatda alnyp barylýan toplumlaýyn işleriň netijeli häsiýete eýe bolmalydygyna ünsi çekdi. Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň dünýäniň we sebitiň gyzyklanma bildirýän islendik ýurdy, abraýly halkara guramalar bilen birek-birege hormat goýmak, düşünişmek esasynda ýola goýulýan gatnaşyklar üçin hemişe açykdygyny belledi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri owgan tarapynyň wekillerini ýetip gelýän mübärek Remezan aýy bilen gutlady hem-de mukaddes aýda ediljek doga-dilegleriň, beriljek sadakalaryň Beýik Biribaryň dergähinde kabul bolmagyny dileg etdi we hemmelere alyp barýan işlerinde üstünlik arzuw etdi.

Aşgabat, 5-nji mart (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary hanym Helga Şmidi kabul etdi.

Abraýly halkara guramanyň ýolbaşçysy döwlet Baştutanymyza duşuşmaga wagt tapandygy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, ÝHHG-niň ýurdumyz bilen dürli ugurlary öz içine alýan köpýyllyk netijeli hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de pugtalandyrmaga uly gyzyklanma bildirýändigini belledi.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow myhmany mähirli mübärekläp, Türkmenistanyň oňyn Bitaraplyk ýörelgelerine esaslanýan daşary syýasy ugry durmuşa geçirmek bilen, dünýäde parahatçylygy, howpsuzlygy, durnukly ösüşi üpjün etmekde tagallalary utgaşdyrmaga aýratyn ähmiýet berýändigini nygtady. Şunuň bilen baglylykda, daşary ýurtly hyzmatdaşlar, şol sanda Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasy ýaly iri halkara düzüm bilen gatnaşyklary ösdürmek ileri tutulýan ugurlaryň biri bolup durýar. Ýurdumyzyň bu gurama bilen gatnaşyklary okgunly häsiýete eýedir.

Döwlet Baştutanymyz şular barada aýtmak bilen, ÝHHG-niň Baş sekretarynyň we Merkezi Aziýa döwletleriniň daşky gurşawy goramak ministrleriniň 4-nji martda Aşgabatda bolan duşuşygynyň bu ulgamda netijeli dialogy işjeňleşdirmäge ýardam etjekdigine ynam bildirdi. Şol duşuşykda ekologiýa ýaly möhüm ugurda hyzmatdaşlygyň derwaýys meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Söhbetdeşligiň dowamynda Türkmenistanda daşky gurşawy goramak boýunça toplumlaýyn işleriň alnyp barylýandygy nygtaldy. Mälim bolşy ýaly, geçen ýylyň dekabrynda BAE-niň Dubaý şäherinde BMG-niň Howanyň üýtgemegi baradaky Çarçuwaly konwensiýasyna gatnaşyjy taraplaryň 28-nji maslahaty geçirildi. Bu giň gerimli forumda ýurdumyz Ählumumy metan borçnamasyna goşulýandygyny yglan etdi. Hormatly Prezidentimiz Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda ýurdumyzda bu guramanyň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmek baradaky başlangyç bilen çykyş etdi. Munuň özi Türkmenistanyň ekologiýa we daşky gurşawy goramak babatda köptaraply hyzmatdaşlygy alyp barmaga ygrarlydygyny aýdyň görkezýär.

Hyzmatdaşlygyň möhüm meseleleri boýunça pikir alyşmalaryň barşynda sebit we dünýä derejesinde parahatçylygy, howpsuzlygy, durnukly ösüşi üpjün etmek maksady bilen, Türkmenistanyň işjeň gatnaşyklar ugrunda çykyş edýändigi bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, Bitarap döwletimiziň häzirki döwrüň wehimlerine hem-de howplaryna garşy durmakda ÝHHG bilen ysnyşykly hyzmatdaşlyga berk ygrarlydygy tassyklanyldy. Energetika hem geljegi uly ugurlaryň biri hökmünde görkezildi. Döwlet Baştutanymyz ýurdumyzyň energiýa serişdelerine baý bolmak bilen, energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna çykarmak, olary üstaşyr geçirmek üçin syýasy, maliýe, ekologiýa ugurlary boýunça ÝHHG-niň çäklerinde anyk işleri durmuşa geçirmeginiň maksadalaýyk boljakdygyny nygtady. Şunuň bilen birlikde, ulag ulgamynda netijeli gatnaşyklaryň ýola goýulmagynyň zerurdygy bellenildi. Şunda Türkmenistanyň anyk ugurlar boýunça bu gurama bilen hyzmatdaşlygy giňeltmäge taýýardygy tassyklanyldy.

Duşuşygyň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow we Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary Helga Şmid ýurdumyz bilen ÝHHG-niň arasyndaky däp bolan hyzmatdaşlygyň ählumumy parahatçylygyň hem-de abadançylygyň bähbidine mundan beýläk-de üstünlikli ösdüriljekdigine ynam bildirdiler.

Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedow:
— Ata Watanymyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmek biziň baş maksadymyzdyr.

Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň taýsyz tagallalary bilen ylym-bilim ulgamy häzirki wagtda dünýä derejesine çykaryldy. Munuň özi, ilkinji nobatda, halkara derejeli bilim ojaklarynyň döredilmegi, döwrebap enjamlar bilen üpjün edilen ýokary okuw mekdepleriniň we beýleki okuw-terbiýeçilik edaralarynyň täze binalarynyň gurulmagy, olaryň işine iň täze maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalarynyň ornaşdyrylmagy, halkara derejeli ýokary okuw mekdepleriniň döredilmegi bilen pugta baglydyr.

Bilim ulgamyndaky işleriň toplumlaýyn ösdürilmegi, dünýä we milli tejribäniň giňden peýdalanylmagy bu ugurda möhüm wezipeleriň çözgüdini, uly öňegidişlikleriň gazanylmagyny şertlendirdi. Şunda bilim ulgamynyň hemmetaraplaýyn ösdürilmegi hem-de maddy-enjamlaýyn binýadynyň berkidilmegi, ulgamyň hil taýdan täze derejä çykarylmagy türkmen halkynyň Milli Lideri tarapyndan başy başlanan, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň üstünlikli dowam etdirýän döwlet syýasatynyň ileri tutulýan möhüm ugrudyr. Geçen «Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda» ýurdumyzda orta mekdepleriň hem-de çagalar baglarynyň 40-a golaýynyň, şol sanda Ahal welaýatynda 11 sany bilim edarasynyň we beýleki ýokary okuw mekdepleriniň täze binalarynyň gurluşygyna badalga berildi.

Elbetde, munuň özi milli ykdysadyýetimiziň dürli pudaklary üçin ýokary hünärli işgärleriň kemala gelmegine gönükdirilen ýokary bilim ulgamynyň kämilleşdirilmegine aýratyn ähmiýet berilýändiginiň nobatdaky subutnamasydyr. Halkara hyzmatdaşlygyň çäklerinde ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň we ýokary okuw mekdepleriniň bilelikde gatnaşmagynda ýurdumyzyň bilim ojaklarynda «Parahatçylygyň dilleri», «Parahatçylygyň medeniýeti» we «Durnukly ösüş üçin ekologiýa bilimi» atly ÝUNESKO klublarynyň, şeýle hem ýokary okuw mekdeplerimizde ÝUNESKO kafedralarynyň döredilmegi bu ugurda uly öňegidişlikleriň gazanylmagyny şertlendirdi. Ýurdumyzyň we birnäçe daşary ýurtlaryň bilim edaralarynyň arasynda okuw maslahatlaryny, okuw-usulyýet sapaklaryny, leksiýalary we beýleki bilelikdäki çäreleri guramak asylly däbe öwrüldi. Ýokary we orta hünär bilim edaralarynda elektron bilim portallary işe girizilip, olarda elektron okuw-usuly maglumatlar, sapaklaryň wideoýazgylary, testleri we synaglary geçirmek üçin ulgamlary, gatnaşyk žurnallary, hasap-synaglaryň žurnallary ornaşdyryldy.

Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň taýsyz tagallalary bilen sanlyja ýylyň içinde halk hojalygynyň ähli pudaklarynyň durnukly ösüşini üpjün edýän şertler emele getirildi, ylym-bilim ulgamy kämil derejä ýetirildi, ýangyç-energetika we beýleki birnäçe ulgamlaryň işleri dünýä derejesine çykaryldy. Bu döwürde ýurdumyzda döwlet durmuşynyň ähli ulgamlarynyň ösüşini öz içine alýan giň möçberli maksatnamalaryň ençemesi kabul edilip, olar üstünlikli berjaý edilýär. Şeýlelikde, ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty yzygiderli ýokarlandy, halk hojalygynyň ähli ulgamlarynda durnukly ösüş depginleri gazanyldy, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş şertleri barha ýokarlandyryldy.

Häzirki wagtda dünýäde bazar gatnaşyklarynyň çylşyrymlaşýan we ösýän döwründe öňde durýan wezipeleri anyk kesgitläp, üstünlikli berjaý etmek ykdysadyýetiň ösüşinde ilkinji zerurlyklaryň hatarynda durýar. Golaýda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklygynda Maslahatlar merkezinde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Prezidiumynyň mejlisi geçirildi. «Türkmenistany 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň we maýa goýum Maksatnamasyny» üstünlikli durmuşa geçirmek boýunça gaýragoýulmasyz wezipeler mejlisiň esasy meselesi boldy. Mejlisde ýurdumyzyň ösüşindäki öňde durýan wezipeler, gazanylan ykdysady netijeler barada hem giňişleýin durlup geçildi.

Mejlisde Gahryman Arkadagymyz: «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň ykdysady kuwwaty barha artýar. Dünýäde bolup geçen ykdysady çökgünliklere garamazdan, jemi içerki önümiň ösüş depgini durnukly saklandy. 2009-njy ýyldan bäri ortaça 6 göterimden ýokary ösüş emele geldi. Soňky 15 ýylyň dowamynda jemi içerki önümiň möçberi 3,7 esse artdy» diýip belledi. Gahryman Arkadagymyzyň nygtaýşy ýaly, geçen ýyllar bilen deňeşdirilende, 2023-nji ýylda öndürilen senagat önümleriniň möçberi 3 esseden gowrak köpeldi. Bölek satuw haryt dolanyşygynyň möçberi 2008-nji ýylda 16 million manat bolan bolsa, 2023-nji ýylda bu görkeziji 8,5 esse artyp, 140 million manada barabar boldy.

Hormatly Prezidentimiz ýurduň ykdysadyýetiniň durnukly ösüşini üpjün etmek üçin ähli çäreleri görmegi, halk hojalygynyň ähli ulgamlarynda, şol sanda ýangyç-energetika pudagynda giň möçberli özgertmeleriň, ylmyň we tehnikanyň iň soňky gazananlarynyň ornaşdyrylmagyna degişli ýolbaşçylaryň ünsüni çekýär. Golaýda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň geçen ýylyň jemlerine bagyşlanylyp geçiren Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde hem bular babatda aýratyn bellenilip geçildi. Mejlisde berlen maglumatlardan mälim bolşy ýaly, geçen ýyl energetika ministrligi tarapyndan önümleri öndürmegiň, işleri ýerine ýetirmegiň meýilnamasy 113,3 göterim berjaý edildi. Elektrik energiýasyny öndürmegiň ösüş depgini 101,9 göterime barabar boldy. Döwlet Baştutanymyz mejlisde ýurdumyzyň energetika syýasatyna laýyklykda, içerki sarp edijileri elektrik energiýasy bilen üpjün etmek üçin elektrik energiýasynyň öndürilişini artdyrmak, täze elektrik stansiýalaryny gurmak, paýlaýjy ulgamlaryň tehniki ýagdaýlaryny gowulandyrmak, hereket edýän bitewi energiýa ulgamyny halkalaýyn birleşdirmek boýunça işleri dowam etdirmegiň zerurdygyna degişli ýolbaşçylaryň ünsüni çekdi. Ýurdumyzyň Ahal, Balkan, Daşoguz we Lebap welaýatlarynda ýerleşýän döwlet elektrik stansiýalarynyň gaz turbina desgalaryny utgaşykly dolanyşyga geçirmek işlerini netijeli alyp barmak, «ýaşyl» energetikany ösdürip, Gün elektrik stansiýalaryny gurmak işlerini netijeli dowam etdirmegi tabşyrdy. Halk hojalygynyň ähli pudaklarynyň ösdürilmegi, şeýle hem ýangyç-energetika gorlarynyň netijeli peýdalanylmagy, ýagny önümçilige aýratyn depgin berilmegi ýurtda daşary söwdanyň, döwletara ykdysady hyzmatdaşlygyň gerimini has-da giňeltmäge uly mümkinçilikleri döredýär.

Berkarar Diýarymyz hormatly Prezidentimiziň döwlet syýasatynyň netijesinde özüniň baý energiýa serişdelerini parahatçylygyň, abadançylygyň we ählumumy ösüşiň, energiýa howpsuzlygyň hatyrasyna ulanmak bilen, olaryň dünýä bazarlaryna ygtybarly ýetirilmegi halkara hyzmatdaşlygyny has-da işjeňleşdirýär. Bu gün türkmen topragy hereket hem-de bereket çeşmesine öwrüldi. Gurmak, döretmek, ösdürmek rysgal-bereketden, belent mertebeden nyşan. Halkymyzyň Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň amala aşyrýan beýik işlerine buýsanjy we guwanjy çäksizdir. Türkmenistan ykdysady we ruhy-medeni taýdan uly kuwwata eýe bolmak bilen, durnukly ösýän ýurtlaryň hataryndaky ornuny has-da pugtalandyrdy.

Berkarar Diýarymyz ilatyň ýaşaýşynyň hilini we derejesini özgerdýän, ösdürýän uly özgertmeleriň ýurduna öwrüldi. Welaýatlarda we paýtagtymyzda köpsanly döwrebap fabrikler we zawodlar, iri önümçilikler, ýaşaýyş jaýlary, durmuş maksatly binalar köpelýär, bular kuwwatly ösýän senagat düzümine hem sazlaşykly goşulýar. Ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň her bir pudagy döwrebaplaşdyrylyp, tehniki taýdan täzeden üpjün edilýär, innowasion tehnologiýalar ornaşdyrylýar.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň ähli künjegi täzeden gurulýar. Ýurdumyzda gurulýan il-ýurt bähbitli, sebit ähmiýetli ägirt uly desgalary, döwrebap ýollary, ýaşaýyş we durmuş maksatly binalary, zawoddyr fabrikleri göreniňde, ýaşaýşa we bagtyýar durmuşa, ata Watanyň beýik ösüşlerine bolan buýsanjyň artýar. Ýurdumyzyň ösüşleri, eşretli durmuşa gönükdirilen belent maksatlar halkymyzda bu bitirilýän beýik işlere goşant goşmaga bolan hyjuwy, höwesi artdyrdy.

Goý, berkarar Diýarymyzy dünýäniň ösen döwletleriniň hataryna çykarýan, mähriban halkymyzy gurmagyň röwşen ýoly bilen öňe alyp barýan Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun!

Serdar NAZAROW,

Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň rektory, tehniki ylymlaryň kandidaty.

Gahryman Arkadagymyzyň Türkiýe Respublikasyna iş sapary

1-2-nji martda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow üçünji Antalýa diplomatiýa forumyna gatnaşmak maksady bilen, Türkiýe Respublikasyna iş saparyny amala aşyrdy.

Antalýanyň Halkara howa menzilinde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygyny resmi adamlar, Türkiýäniň işewür toparlarynyň wekilleri garşyladylar. Asylly däbe görä, türkmen milli lybasyndaky oglanjyk we gyzjagaz Gahryman Arkadagymyza gül desselerini gowşurdylar. Howa menzilinden Milli Liderimiz Gurbanguly Berdimuhamedow sapar wagty özi üçin niýetlenen kabulhana tarap ugrady.

Günüň birinji ýarymynda Gahryman Arkadagymyzyň Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogan bilen duşuşygy boldy.

Duşuşygyň öňüsyrasynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy hem-de Türkiýäniň Baştutany iki ýurduň Döwlet baýdaklarynyň öňünde surata düşdüler.

Prezident Rejep Taýyp Ärdogan Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowy mähirli mübärekläp, Türkiýä gelip görmäge we üçünji Antalýa diplomatiýa forumyna gatnaşmaga çakylygy kabul edendigi üçin hoşallyk bildirip, bilelikdäki tagallalar esasynda ýylsaýyn täze many-mazmun bilen baýlaşdyrylýan döwletara gatnaşyklaryň ynanyşykly we netijeli häsiýetini nygtady.

Türkmen halkynyň Milli Lideri hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, Türkiýe Respublikasy bilen strategik hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagynyň Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridigini belledi. Gahryman Arkadagymyz Antalýa diplomatiýa forumyna gatnaşmaga çakylygy üçin Prezident Rejep Taýyp Ärdogana minnetdarlyk bildirdi we mümkinçilikden peýdalanyp, Türkiýäniň Prezidentini 70 ýaş ýubileýi bilen tüýs ýürekden gutlady, şeýle hem hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň mähirli salamyny, iň gowy arzuwlaryny ýetirdi.

Bellenilişi ýaly, iki ýurduň we olaryň halklarynyň arasynda dostlukly gatnaşyklary pugtalandyrmakda bitiren aýratyn hyzmatlary, köpýyllyk döwletara hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine goşan uly şahsy goşandy üçin, Türkmenistanyň Prezidentiniň Permany bilen, türk Liderine Türkmenistanyň “Hormatly il ýaşulusy” diýen ady dakyldy. Türkmen halkynyň Milli Lideri Prezident Rejep Taýyp Ärdogany bu ýokary adyň dakylmagy bilen gutlap, oňa berk jan saglyk, uzak ömür, ýokary döwlet wezipesinde alyp barýan jogapkärli işinde üstünlikleri arzuw etdi.

Halkymyzyň asylly däbine görä, Gahryman Arkadagymyz 70 ýaş ýubileýi mynasybetli türk Liderine türkmen milli içmegini sowgat berdi. Içmek sary reňkli ýokary hilli deriden taýýarlanyp, nagyşlar bilen bezelipdir. Däp bolşy ýaly, içmek il içinde uly abraýdan peýdalanýan adamlara aýratyn hormatyň nyşany hökmünde gowşurylýar. Şeýle hem türkmen içmegi rahatlygy, ýylyň islendik paslynda geýmek üçin amatlydygy bilen tapawutlanýar.

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, içmegi boýamak üçin nar gabygyndan taýýarlanylan tebigy boýag ulanylypdyr. Ony bezeýän goçak nagşy hem gözden-dilden gorasyn diýen ynanç bilen salnypdyr. Içmegiň reňklerinde türkmen tebigatynyň, onuň giň sähralarynyň öz beýanyny tapýandygyny nygtamak gerek. Gahryman Arkadagymyz milli lybasyň bu görnüşiniň bezeg aýratynlyklary barada aýtmak bilen, olaryň her biriniň belli bir manyny aňladýandygyny belledi. Meselem, üçburçluk şekilindäki nagyşlar asmany, Zemini we suwy aňladyp, gözbaşyny Oguz han döwründen alyp gaýdýar. Şeýlelikde, türkmen ussatlarynyň, halyçylarynyň, keşdeçileriniň, zergärleriniň we beýleki halk senetçiliginiň wekilleriniň özboluşly däpleri asyrlaryň jümmüşine uzap gidýär.

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedow Prezident Rejep Taýyp Ärdogany ýene-de bir gezek ýubileý ýaş toýy bilen gutlap, iň gowy arzuwlaryny beýan etdi. Soňra Gahryman Arkadagymyz we Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti ýadygärlik surata düşdüler.

Prezident Rejep Taýyp Ärdogan türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedowa we hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa gutlaglar, hoşniýetli arzuwlar, ajaýyp sowgat üçin tüýs ýürekden hoşallygyny bildirdi. Şeýle hem ol Türkmenistanyň “Hormatly il ýaşulusy” diýen adynyň dakylmagynyň özi üçin uly hormatdygyny we muňa ýurtlarymyzyňdyr halklarymyzyň arasyndaky dost-doganlyk gatnaşyklarynyň mizemezliginiň nyşany hökmünde garaýandygyny nygtady. Bellenilişi ýaly, Türkiýede Türkmenistan bilen giň gerimli hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine möhüm ähmiýet berýärler, onuň saýlap alan döredijilikli ýolundaky gazanýan üstünliklerini uly ruhubelentlik bilen kabul edýärler.

Duşuşygyň dowamynda Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow hem-de Prezident Rejep Taýyp Ärdogan türkmen-türk hyzmatdaşlygynyň ýokary derejesine kanagatlanma bildirdiler. Halklarymyzyň taryhyň dowamynda emele gelen umumylygyna esaslanýan ikitaraplaýyn gatnaşyklaryň syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda üstünlikli ösdürilýändigi nygtaldy. Türkmenistan we Türkiýe köpugurly hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak bilen, “Bir millet — iki döwlet” ýörelgesinden ugur alýarlar. Bu bolsa ikitaraplaýyn hem-de köptaraplaýyn esasdaky netijeli gatnaşyklar üçin berk binýat bolup hyzmat edýär.

Ykdysady hyzmatdaşlyk barada aýdylanda, türkmen halkynyň Milli Lideri ikitaraplaýyn söwda dolanyşygynyň okgunly ösdürilýändigini we onuň 2,5 milliard amerikan dollaryndan gowrakdygyny nygtady. Bar bolan kuwwatlyklar bu görkezijini 5 milliard amerikan dollaryna çenli ýetirmäge mümkinçilik berýär. Şunuň bilen birlikde, türkmen bazarynda türk kompaniýalarynyň iş alyp barýandyklary we özlerini ýurdumyzyň ygtybarly hyzmatdaşlary hökmünde görkezendikleri bellenildi.

Şeýle-de duşuşykda Türkiýä türkmen elektrik energiýasyny eksport etmek, dostlukly ýurda türkmen tebigy gazyny “swap” usuly arkaly ibermek bilen baglanyşykly meselelere seredildi. Ulag-kommunikasiýa ulgamynda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri hem ara alnyp maslahatlaşyldy.

Duşuşygyň dowamynda Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Türkmenistanda Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen döredilen Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň halkara giňişlikde uly meşhurlyga eýe bolýandygyny belledi. Gaznanyň dünýäniň dürli künjeklerinde ejir çekýän çagalara iberen ynsanperwerlik kömekleri haýyr-sahawat işleriniň rowaçlanýandygynyň nobatdaky beýanyna öwrüldi diýip, Prezident Rejep Taýyp Ärdogan aýtdy we munuň üçin Gahryman Arkadagymyza, hormatly Prezidentimize hoşallygyny beýan etdi.

Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy türk Liderini Türkmenistana sapar bilen gelmäge hem-de Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllyk ýubileýi mynasybetli halkara çärelere gatnaşmaga çagyrdy.

Prezident Rejep Taýyp Ärdogan çakylyk üçin hoşallyk bildirip, eserleri dünýä medeniýetiniň genji-hazynasynyň aýrylmaz bölegi bolan beýik türkmen şahyrynyň we akyldarynyň döredijiligine Türkiýede ýokary baha berilýändigini, Magtymgulynyň goşgularynyň türk diline terjime edilendigini we doganlyk ýurtda uly meşhurlyga eýedigini belledi.

Duşuşygyň ahyrynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow hem-de Prezident Rejep Taýyp Ärdogan däp bolan döwletara gatnaşyklaryň mundan beýläk-de yzygiderli ösdüriljekdigine ynam bildirip, birek-birege, iki ýurduň doganlyk halklaryna iň gowy arzuwlaryny beýan etdiler.

Duşuşyk tamamlanandan soňra, Gahryman Arkadagymyzyň we Türkiýe Respublikasynyň Prezidentiniň gatnaşmagynda ikitaraplaýyn resminamalara gol çekmek dabarasy boldy. Hususan-da, Türkmenistan bilen Türkiýe Respublikasynyň arasynda uglewodorod serişdeleri babatda hyzmatdaşlyk etmek boýunça meýiller hakynda Jarnama; “Türkmengaz” döwlet konserni bilen Türkiýe Respublikasynyň Energetika we tebigy serişdeler ministrliginiň arasynda tebigy gaz ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmek meselesi babatda özara hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ähtnama; “Türkmenistan” awiakompaniýasy” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti bilen Türk aeronawtika birleşigi uniwersitetiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama gol çekildi.

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow sapar wagty özi üçin niýetlenen kabulhana ugrady.

Şol gün Gahryman Arkadagymyz “Çalyk Holding” kompaniýalar toparynyň dolandyryjylar geňeşiniň başlygy Ahmet Çalyk bilen duşuşdy.

Işewür wagt tapyp kabul edendigi üçin tüýs ýürekden hoşallygyny bildirip, türkmen halkynyň Milli Lideriniň Türkiýe Respublikasyna şu gezekki saparynyň we üçünji Antalýa diplomatiýa forumyna gatnaşmagynyň döwletara dialogyň taryhynda möhüm waka bolup durýandygyny belledi. Şunda “Çalyk Holding” kompaniýasynyň ýurdumyz bilen köpýyllyk hyzmatdaşlyga tüýs ýürekden buýsanýandygy nygtaldy.

Hormatly Arkadagymyz asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan türkmen-türk gatnaşyklarynyň häzirki wagtda okgunly ösdürilýändigini kanagatlanma bilen belläp, ýurtlarymyzyň özara hyzmatdaşlygynyň dürli ugurlary, şol sanda energetika, dokma senagaty, gurluşyk we beýleki pudaklary öz içine alýandygyny nygtady. Türkmenistanda durmuşa geçirilýän giň möçberli toplumlaýyn maksatnamalar daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen netijeli gatnaşyklary giňeltmek, bilelikdäki taslamalary amala aşyrmak üçin amatly şertleri döredýär. Şunda ylmy taýdan esaslandyrylan çemeleşmeleriň, innowasion çözgütleriň we ekologik taýdan arassa öňdebaryjy tehnologiýalaryň ulanylmagy üýtgewsiz talap bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, türk kompaniýalarynyň ýurdumyzyň durmuş-ykdysady ösüşine goşýan uly goşandy bellenildi.

“Çalyk Holding” kompaniýasy tarapyndan gurlan we iň täze tehnologiýalar bilen enjamlaşdyrylan saglygy goraýyş, önümçilik, energetika desgalary Türkmenistan üçin uly ähmiýete eýedir. Hazar deňziniň kenarýakasynda gurulýan, kuwwaty 1574 megawat bolup, utgaşykly dolanyşykda işlejek elektrik stansiýasy bolsa türkmen elektrik energiýasynyň goňşy döwletlere eksportyny artdyrmaga, ony doganlyk Türkiýe Respublikasyna we beýleki ugurlara ibermäge mümkinçilik berer.

Işewür bildirilýän ynam üçin çuňňur hoşallygyny beýan edip, ýurdumyzda durmuşa geçirilýän iri infrastruktura taslamalaryna gatnaşmagynyň türk kompaniýasy üçin uly hormatdygyny nygtady.

Duşuşygyň ahyrynda “Çalyk Holding” kompaniýalar toparynyň ýolbaşçysy Ahmet Çalyk türk hyzmatdaşlaryň öz üstüne alan borçnamalaryny ýerine ýetirmäge mundan beýläk-de jogapkärçilikli çemeleşjekdiklerine hem-de özlerine ynanylan desgalardaky ähli işleri bellenen möhletlerde, ýokary hilli ýerine ýetirjekdiklerine ynandyrdy.

Iş saparynyň çäklerinde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow “Rönesans Holding” kompaniýasynyň müdiriýetiniň başlygy Erman Ylyjak bilen hem duşuşdy.

Işewür ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň geljegini ara alyp maslahatlaşmaga döredilen mümkinçilik üçin Gahryman Arkadagymyza tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, Türkiýäniň işewür toparlarynyň uly ykdysady kuwwaty bolan Türkmenistan bilen özara bähbitli gatnaşyklary ösdürmäge aýratyn gyzyklanma bildirýändiklerini tassyklady.

Türkmen halkynyň Milli Lideri biziň ýurdumyzyň hem Türkiýe Respublikasy bilen hyzmatdaşlygy ösdürmäge uly ähmiýet berýändigini belläp, iki halkyň arasynda asyrlaryň dowamynda ýola goýlan taryhy-medeni gatnaşyklaryň däp bolan döwletara hyzmatdaşlygy pugtalandyrmagyň möhüm şerti bolup hyzmat edýändigini aýtdy.

Duşuşygyň dowamynda hususy pudak boýunça köpýyllyk netijeli hyzmatdaşlygyň söwda-ykdysady gatnaşyklaryň giňeldilmegine, onuň mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmegine uly goşant goşýandygy bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, “Rönesans Holding” kompaniýasynyň köp ýyllaryň dowamynda türkmen bazarynda üstünlikli işläp gelýändigi, şähergurluşyk, nebitgaz we himiýa senagaty ulgamlaryndaky ähmiýetli taslamalaryň amala aşyrylmagyna işjeň gatnaşýandygy bellenildi.

Erman Ylyjak “Rönesans Holdingiň” Türkmenistan bilen hyzmatdaşlygy ösdürmegi maksat edinýändigini we munuň üçin bar bolan mümkinçiliklerini, tejribesini ulanmaga taýýardygyny aýdyp, ýolbaşçylyk edýän kompaniýasynyň özüne bildirilen ynama tüýs ýürekden buýsanýandygyny aýratyn belledi.

Duşuşygyň ahyrynda işewür türkmen-türk hyzmatdaşlygynyň meselelerine üns berýändigi üçin Gahryman Arkadagymyza çuňňur hoşallygyny bildirip, “Rönesans Holding” kompaniýasynyň öz üstüne alan borçnamalaryny ýerine ýetirmek üçin ähli tagallalary etjekdigine ynandyrdy.

Günüň ikinji ýarymynda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow üçünji Antalýa diplomatiýa forumynyň geçirilýän ýeri bolan “Nest” kongresler merkezine ugrady. Bu ýerde Gahryman Arkadagymyzy resmi adamlar garşyladylar.

Mälim bolşy ýaly, Antalýa diplomatiýa forumy (ADF) möhüm ählumumy we sebit meseleleri boýunça pikir alyşmak, häzirki zamanyň wehimleriniň çözgütlerini tapmak, hyzmatdaşlygyň täze, netijeli ugurlaryny işläp taýýarlamak üçin giň dialog meýdançasyny döretmäge gönükdirilen başlangyçdyr.

“Nest” kongresler merkezinde bu köptaraplaýyn duşuşyga gatnaşýan wekiliýetleriň ýolbaşçylaryny Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogan mähirli mübärekledi.

Soňra üçünji Antalýa diplomatiýa forumynyň resmi açylyş dabarasy boldy.

Prezident Rejep Taýyp Ärdogan ýygnananlara ýüzlenip, belent mertebeli myhmanlary hem-de wekiliýet agzalaryny ýene-de bir gezek mähirli mübärekledi we şu gezekki foruma gatnaşýandyklary üçin hemmelere hoşallyk bildirip, bu duşuşygyň ählumumy parahatçylygyň, abadançylygyň bähbitlerine laýyk gelýän netijeli hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de pugtalandyrylmagyna ýardam berjekdigine ynam bildirdi.

Üçünji Antalýa diplomatiýa forumynyň resmi açylyş dabarasy tamamlanandan soňra, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Türkiýäniň ýokary wezipeli wekili bilen bilelikde “Nest” kongresler merkeziniň “Amfiteatr” mejlisler zalyna bardy. Bu ýerde Gahryman Arkadagymyz foruma gatnaşyjylaryň öňünde çykyş etdi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri wekiliýetleriň ýolbaşçylaryny we agzalaryny mübärekläp, Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogana şu günki möhüm çärä gatnaşmaga çakylygy hem-de görkezilen myhmansöýerlik üçin minnetdarlyk bildirdi.

Hormatly Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow çykyşynyň esasy meselesine geçip, halkara gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy biziň öňümizde birnäçe düýpli soraglary, özi-de diňe bir syýasy, ykdysady, hukuk babatda däl-de, eýsem, ahlak, adalatlylyk we abraý-mertebe gatnaşyklaryna degişli soraglary hem goýýar diýip nygtady. Häzirki döwürde bu düşünjeler bitewüdir diýip hasap edýärin. Şoňa görä-de, syýasy howpsuzlygy, durnuklylygy, ykdysady ösüşi goldamak üçin taryhy ornuna, ilatynyň sanyna, jemi içerki önüminiň möçberine, harby mümkinçiligine ýa-da tehnologik derejesine garamazdan, ähli halklary hem-de döwletleri bu işe doly çekmek zerur. Olaryň şu günki we geljekki dünýä gurluşynyň deňhukukly agzalarydyr subýektleri bolmaga kanuny hukuklaryny ykrar etmek gerek diýip, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy sözüni dowam etdi. Bu babatda Türkmenistanyň garaýşy berk we aýdyňdyr: häzirki çylşyrymly döwürde bu sorag diňe ählumumy tagallalar arkaly, halkara hukugyň ykrar edilen kadalary, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasy esasynda çözülip bilner we çözülmelidir.

Dünýä bileleşiginiň jogapkärli agzasy hökmünde ýurdumyz şu maksada ýetmekde öz üstüne borçnamalary alýar.

Mälim bolşy ýaly, 2023-nji ýylyň sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda biziň ýurdumyz bu guramanyň howandarlygynda Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky teklip bilen çykyş etdi. Biz muny XXI asyrda döwletara we halkara gatnaşyklaryň gurluşy babatda garaýyşlaryň hem-de kadalaryň ulgamy, ony gazanmagyň guraly hökmünde görýäris diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow nygtady we Türkmenistanyň teklip edýän başlangyçlary barada jikme-jik durup geçdi.

Ilki bilen, biz Ählumumy howpsuzlyk strategiýasynda syýasy orny we ähmiýeti barha artýan, ösüp barýan ýurtlaryň örän aýdyň, abraýly ornuny görýäris. Bu bolsa yzygiderli hem-de oňyn meýildir. Bu ýagdaý üns berilmegini we Birleşen Milletler Guramasynyň strategik meýilnamalarynda degişli derejede berkidilmegini talap edýär diýip, Gahryman Arkadagymyz aýtdy. Şunuň bilen birlikde, Türkmenistanyň ählumumy howpsuzlygy üpjün etmekde sebit guramalarynyň we döwletara birleşikleriň üsti bilen, özi-de diňe bir syýasy däl, eýsem, ykdysady, ynsanperwer ugurlar boýunça hem işleri güýçlendirmegi maksadalaýyk hasaplaýandygy nygtaldy. Bu meselede ýöriteleşdirilen düzümleriňdir institutlaryň-da pikirlerini diňläp, olary dünýä syýasatynyň esasy soraglaryny çözmäge çekmeli.

Birleşen Milletler Guramasyna ony esaslandyryjylar tarapyndan goýlan baş wezipesini — ählumumy parahatçylygy, deňhukukly hyzmatdaşlygy we ösüşi üpjün etmekde ýardam bermeli. Bu biziň diňe ahlak borjumyz bolman, eýsem, häzirki dünýäde ýüze çykýan töwekgelçiliklerdir howplara hakyky we obýektiw baha bermek babatda jogapkärçiligimiz bilen hem gönüden-göni baglydyr diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri belledi. Şonuň ýaly-da, beýleki halkara düzümleriň we birleşikleriň Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmegiň, Ýer ýüzünde parahatçylygy üpjün etmek we dünýä gurluşy meseleleriniň çözgüdinde onuň sebit wekilhanalarynyň hem-de edaralarynyň ornuny, wezipesini ýokarlandyrmagyň zerurdygy nygtaldy.

Bitaraplygyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň mümkinçilikleri bu wezipeleri ýerine ýetirmegiň esasy guraly bolup hyzmat etmelidir. Munuň özi ähli gatnaşyjylaryň bähbitlerini göz öňünde tutýan, howpsuz, durnukly ählumumy gurluşy kemala getirmäge gönükdirilen bitewi dialogy ýola goýmak üçin şertleri üpjün etmegiň aýrylmaz bölegidir diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri belledi.

Birleşen Milletler Guramasynyň Howpsuzlyk geňeşiniň agzalarynyň biragyzdan çözgüdi we sebitiň ähli döwletleriniň goldamagy esasynda döredilen, ştab-kwartirasy Bitarap Türkmenistanyň paýtagty Aşgabatda ýerleşýän BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işi muňa aýdyň subutnamadyr. Biziň pikirimizçe, bu merkez bar bolan we bolup biljek gapma-garşylyklary çözmäge hem-de çylşyrymly ýagdaýlardan baş alyp çykmaga ulgamlaýyn çemeleşmegiň mysaly bolup biler.

Şunuň bilen baglylykda, Bitaraplygyň, onuň kadalarynyň, iş ýüzündäki usullarynyň halkara bileleşigiň häzirki döwürde ulanýan mümkinçiliklerinden has işjeň hem-de giň bolmalydygyna ynam bildirildi.

Bellenilişi ýaly, Bitaraplyk derejesi toparlanyşyklara gatnaşmazlygy we harby güýji ulanmazlygy göz öňünde tutýar. Bu ýörelgelere näçe köp döwlet eýerse, şeýle çemeleşmäniň tarapdarlary şonça köp, gapma-garşylyklaryň döremek ähtimallygy bolsa şonça az bolar. Şu soragda bitaraplyk sagdyn we jogapkärli güýçler, aýry-aýry döwletler ýa-da ýurtlaryň topary üçin ugur alyş nokady bolup biler. Munuň özi gapma-garşylykly ýagdaýlary aradan aýyrmaga mümkinçilik berýär, ýüze çykýan dawalar nähili kyn hem dowamly bolsa-da, olary parahatçylykly usullar, gepleşikler arkaly çözüp boljakdygyny görkezýär diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri sözüni dowam etdi.

Şu garaýşa eýermek bilen, Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň meýdançasynda Bitaraplygyň dostlary toparyny döretmek başlangyjyny öňe sürdi. Bu pikire eýýäm onlarça döwlet goşuldy diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy belledi we munuň oýlanyşykly çözgütdigine ynam bildirdi.

Häzirki dünýä mundan birnäçe onýyllyklardan öňki bolşuna meňzemeýär. Ol örän çylşyrymly, köpölçegli boldy, onda ençeme ugurdaş meýiller ýüze çykdy. Şolaryň biri-de geçiş döwrüniň ykdysadyýeti bolan ýurtlaryň ähmiýetiniň artmagydyr. Bu ýurtlar düýpli demografik, ylmy, önümçilik we serişde mümkinçiligine, köplenç bolsa geografik taýdan kesgitleýji mümkinçilige eýedir. Şu we beýleki şertler sebäpli, olara dünýä ykdysadyýetiniň öňdebaryjylarynyň, syýasy, durmuş, ynsanperwer ösüşi üpjün edijileriň biri hökmünde uly orun degişlidir. Geçiş ykdysadyýetli ýurtlar köp babatda durnukly, ýöne gaýtadan gurulmagy talap edilýän dünýä gurluşyna itergi bermeli, täze garaýyşlary, wezipeleri girizmeli diýip pikir edýärin diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri nygtady.

Gürrüň, ilkinji nobatda, Durnukly ösüş maksatlary hakynda barýar. Biziň pikirimizçe, häzirki zaman dünýä gurluşynyň esasy işlerine diňe geçiş ykdysadyýetiniň doly derejede gatnaşmak şertleri üpjün edilende, bu maksada ýetip bolar. Geljegiň ykdysady nusgasy hökmünde bu işlerde baýlyklaryň paýlanylyşyna olary ibermek we ulanmak ulgamyna aýratyn üns bermek zerurdyr. Täze çemeleşmeleri tapawutlandyrmazdan, syýasylaşdyrma, kemsitmelere ýol berilmeli däldir diýip, Gahryman Arkadagymyz sözüni dowam etdi. Şunda esasy ornuň iki ugra, hususan-da, energiýa birikmesine we ulaglaryň baglanyşygyna degişlidigi bellenildi.

Türkmenistan pes uglerodly energetika geçmek arkaly energiýa birikmesini amala aşyrmak ýaly strategik ugra eýerýär. Biz bu işde hem şeýle çemeleşmeler gerek diýip hasap edýäris. Munuň özi şeýle ýol bilen gitmäge çalyşýan döwletler üçin deň we birmeňzeş amatly şertleri kepillendirýär diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri aýtdy. Bu olara energiýa tygşytlaýjy tehnologiýalara elýeterlilik almak, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ulanmakda öz howa we geografik artykmaçlyklaryny herekete getirmek üçin şertleri döreder. Häzirki döwür energiýanyň däp bolan çeşmeleriniň täze, «ýaşyl» gün tertibine esaslanýan görnüşleri bilen utgaşdyrylmagyny we sazlaşykly bolmagyny talap edýär.

Bu ugurda biz «ýaşyl» diplomatiýa hem-de dünýäde hyzmatdaşlyk etmegiň şeýle nusgasyny ileri tutmaga aýratyn orun berýäris. Munuň özi bilelikdäki jogapkärçilige, köpçülikleýin we toparlaýyn bähbitleri ýeňip geçmäge, geljege hyzmat etmäge esaslanmalydyr diýip, Gahryman Arkadagymyz belledi.

Ulag baglanyşygy babatda hem Türkmenistan düşnükli we adalatly garaýşy kemala getirmegiň zerurdygyndan ugur alýar. Bu ulgamda hyzmatdaşlyk ozal bar bolanlarynyň üstüni ýetirýän täze, çalşyp bolmajak çemeleşmelere gönükdirilip bilner. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Hazar we Gara deňizleriniň üstünden geçýän, Ýewropa, Ýakyn Gündogar, Aziýa — Ýuwaş umman sebitlerini bir bitewi ulag ulgamyna birleşdirýän Ýewraziýa multimodal üstaşyr ulag taslamalaryny durmuşa geçirmegiň üstünde işleýär. Elbetde, bu tagallalar düýpli syýasy-diplomatik ýardamy, Birleşen Milletler Guramasy derejesinde goldanylmagyny we çözgütleriň kabul edilmegini talap edýär. Bularyň ählisi Türkmenistanyň ulag durnuklylygy hem-de bu ugurda özara gatnaşyklar meseleleri boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň çäginde öňe sürlüp, biragyzdan goldaw tapýan başlangyçlarynda beýan edilendir. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri agza döwletleri diňe bir goldaw bermek bilen çäklenmän, degişli Kararnamalaryň düzgünleriniň kanunlaşdyrylmagyny gazanmaga, olarda görkezilen täzeçe pikirleriň we hyzmatdaşlygyň ugurlarynyň iş ýüzünde ulanylmagyny ilerletmäge çagyrdy.

Inklýuziw ulag ulgamynyň kemala getirilmeginiň halkara söwdanyň, maýa goýum işjeňliginiň artmagyna görnetin täsir etjekdigi düşnüklidir diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow belledi hem-de halkara maliýe we ykdysady institutlara, sebit düzümlerine halkara ulag taslamalaryna ýeterlik goldaw bermegi, strategik çözgütleriň kabul edilmegine gatnaşmagy teklip etdi. Şunda Türkmenistanyň bu ugurlar boýunça gepleşiklere açykdygy, olaryň milli we halkara taslamalary amala aşyrmaga gatnaşmaklary üçin ähli amatly şertleri döretmäge taýýardygy aýdyldy.

Ynsanperwer ölçeg hem ulag hyzmatdaşlygynda ähmiýeti barha artýan ýene bir möhüm ýagdaýdyr. Häzirki zaman dünýäsinde täze desgalar, gysga ugurlar arkaly adamlaryň ykjam, çalt hereketini üpjün etmek üçin şertler bar. Şunlukda, olaryň täze ýurtlara baryp görmek isleglerini kanagatlandyrmak, beýleki halklaryň wekilleri bilen gatnaşyk saklamaklary babatda goşmaça mümkinçilikler açylýar. Bu bolsa, öz gezeginde, Ýer ýüzüniň halklarynyň ýakynlaşmagyna we özara düşünişmegine ýardam berýän ynsanperwer ugurly gatnaşyklary ösdürmäge oňat itergi berýär.

Umuman, ykdysadyýetiň we durnukly ösüşiň binýatlyk nusgasyny döretmek boýunça bilelikdäki işlerimiz barada aýdylanda, Türkmenistan ony şu esasy ugurlary hökman öz içine alýan geçiş döwri diýip kesgitleýär: döwletleriň ylmy-tehniki ösüşiniň, sanlylaşdyrmagyň we innowasion standartlarynyň derejesini deňleşdirmeli; ykdysadyýetde, söwdada, ulagda, senagatda, çig maly çykarmakda we gaýtadan işlemekde hem-de beýleki ugurlarda ekologik ölçegler hökman ileri tutulmaly; ilatyň ekologiýa babatda sowatlylygyny, bilimini, habarlylygyny artdyrmaly; adamlar, aýratyn-da, ýaşlar üçin ykdysady işjeňlik, durmuşa höweslilik, toparlaýyn başlangyçlar, döredijilik, täzeçil garaýyşlar üçin şertleri döretmeli; dürli pudaklarda halkara derejede bilimdir tejribe alşylmagyna ulgamlaýyn we hemişelik esasda üns bermeli, ylmy hem-de ýaşlar diplomatiýalaryny höweslendirmeli diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri belledi.

Şunda Türkmenistan halkara guramalaryň, Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen agentlikleriniň wezipeleriniň işjeň ýerine ýetirilmegini zerur hasaplaýar, Hökümetler bilen göni gepleşikleri geçirmek, halkara hyzmatdaşlyk maksatnamalaryny ornaşdyrmak we ilerletmek ýaly ugurlarda araçyllyk işini ýerine ýetirmekde olaryň mümkinçiliklerinden peýdalanmagyň wajypdygyny belleýär.

Howa gün tertibi barada hem gysgaça durup geçmek isleýärin. Onuň ileri tutulýan ugur bolup galýandygy, häzirki ýüzýyllykda adamzadyň saýlap alan ýoluny kesgitleýändigi aýdyňdyr we munuň özi möhüm şertdir diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy aýratyn belledi. Nygtalyşy ýaly, howa görkezijileri arassa tebigy ýagdaýlaryň çäginden çykyp, döwletleriň ösüşine, halklaryň abadançylygyna, azyk howpsuzlygyna, suwa, arassa howa, durmuş maksatnamalarynyň amala aşyrylmagyna, tutuş sebitlere we yklymlara täsirini ýetirýär. Mundan başga-da, olar ýurtlaryň häzirki dünýäniň gowulyklarynyň hem-de nygmatlarynyň adalatly paýlaýjysy, ylmy-tehniki ösüşlere gatnaşyjy, deňhukukly we ähmiýetli hyzmatdaş, arzan çig malyň, işçi güýjüniň çeşmesi hökmünde öz borçlaryna düşünmegine ägirt uly täsir edýär.

Şunuň bilen birlikde, howa gün tertibi şu günki günde ählumumy howpsuzlygyň we bilelikde parahat ýaşamagyň aýgytlaýjy çagyryşy hökmünde ilerledilýär. Türkmenistan howpsuzlygy üpjün etmäge düýpli çemeleşmegiň düzüm bölegi hökmünde howa meselesine ulgamlaýyn gözegçilik etmegiň, köptaraplaýyn gözegçilik usulyny döretmegiň hem-de howa, ekologik we tehnogen weýrançylyklaryň täsirini azaltmagyň tarapdary bolup çykyş edýär. Galyberse-de, bu soraglary Ýer ýüzüniň dürli sebitlerinde Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen merkezlerini döretmek arkaly hem çözüp bolar diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri belledi.

Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzyň indi birnäçe ýyl bäri BMG-niň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkeziniň döredilmegi ugrunda çykyş edýändigini nygtap, bu başlangyjyň Milletler Bileleşiginde, halkara hyzmatdaşlarymyzyň arasynda goldaw tapjakdygyna ynam bildirdi.

Çykyşymyň başynda men ahlaklylyk, adalatlylyk we mertebe hakynda aýdypdym. Meniň pikirimçe, bu kadalar halkara gatnaşyklaryň ösüşini ynsanperwerleşdirmek hem-de adamlar hakdaky gündelik alada esaslanýar diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy aýtdy. Bellenilişi ýaly, şu babatda häzirki zaman diplomatiýasy-da ýokary ynsanperwer ugra eýermelidir. Şahsyýetara gatnaşyklary, ýaşlaryň, çagalaryň özara hereketlerini, zenanlar guramalarynyň ugry boýunça, parlamentara, medeni, sport hyzmatdaşlygyny utgaşdyryjynyň wezipesini öz üstüne almalydyr. Çünki häzirki wagtda bu ugurlar halkara işlerde syýasy düşünişmezligiň, özara ynamyň pese gaçmagynyň derejesini azaltmakda aýratyn ähmiýete eýedir.

Diplomatiýanyň wezipesi we manysy gepleşikleri geçirmekden, ylalaşygy gözlemekden, özara gatnaşyklaryň mäkäm köprülerini gurmakdan ybaratdyr. Türkmenistanyň tagallalary, ine, hut şu ugurlara gönükdirilendir diýip, türkmen halkynyň Milli Lideri nygtady we ýurdumyzyň bitaraplygy hem-de parahatçylyk dörediji döwlet hökmünde toplan tejribesini parahatçylygyň, adamzadyň sazlaşykly ösüşiniň bähbidine gönükdirip, bu işe öz goşandyny goşmaga hemişe taýýardygyny tassyklady.

Soňra türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow žurnalistleriň sowallaryna jogap berdi.

Gahryman Arkadagymyz Türkiýäniň döwlet teleradiokompaniýasynyň “TRT World” teleýaýlymynyň habarçysy Ýusuf Erimiň energiýa serişdelerini ibermegiň ugurlaryny diwersifikasiýalaşdyrmak nukdaýnazaryndan, energetika ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmäge degişli sowalyna jogap berip, tebigy gazyň gorlary boýunça Türkmenistanyň dünýäde dördünji orny eýeleýändigini belledi. Şunda iri “Galkynyş” gaz känini aýdyň mysal hökmünde görkezmek bolar. Geçirilen soňky audite görä, bu gaz käniniň gory 27 trillion kub metrden hem gowrakdyr.

Türkmen halkynyň Milli Lideri bu baradaky gürrüňi dowam edip, BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan ýurdumyzyň başlangyjy esasynda birnäçe Kararnamalaryň kabul edilendigini nygtady. Türkmenistan öz tebigy gazyny köp döwletlere iberýär. Şunda önüm öndürijileriň, sarp edijileriň we üstaşyr geçirijileriň arasyndaky sazlaşygyň energetika hyzmatdaşlygynda möhüm görkeziji bolup durýandygy bellenildi.

Türkmenistan “Açyk gapylar” ýörelgesine esaslanýan daşary syýasy ugry durmuşa geçirmek bilen, mawy ýangyjy dürli ugurlar boýunça ibermek üçin ägirt uly mümkinçiliklere eýedir. Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyz şu saparyň çäklerinde degişli resminamalara gol çekilendigini habar berdi. Şeýle hem tebigy gazy gaýtadan işlemek we eksport etmek üçin ýurdumyzyň mümkinçilikleriniň bardygy bellenildi. Mineral dökünleriň, ekologik taýdan arassa ýangyjyň, polipropilenden öndürilýän önümleriň önümçiligi ýola goýuldy. Milli ýangyç-energetika pudagynyň ösüşi diwersifikasiýa ýoly bilen amala aşyrylýar.

Türkmen halkynyň Milli Lideri energiýa serişdelerini eksport etmegiň hukuk meselesine degip geçip, 2018-nji ýylda Hazar deňziniň hukuk derejesi hakynda Konwensiýanyň kabul edilendigini aýtdy. Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyz türkmen mawy ýangyjyny Hazaryň we Azerbaýjanyň üsti bilen Türkiýä ibermek üçin mümkinçilikleriň bardygyny belledi.

Soňra Türkiýäniň “Anadolu” agentliginiň habarçysy Dilara Hamit türkmen halkynyň Milli Lideri, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa ulag-kommunikasiýa ulgamynyň dünýä hojalyk gatnaşyklaryndaky ähmiýetini nazara almak bilen, bu ulgamda halkara hyzmatdaşlygyň mundan beýläk-de giňeldilmegi baradaky sowal bilen ýüzlendi.

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly, türki dilli döwletler Owganystanyň doganlyk halkyna uly kömek edýärler. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan, Owganystan, Azerbaýjan, Gruziýa we Türkiýe degişli taslamalary durmuşa geçirmek barada ylalaşdy.

Türkmenistan gadymy Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýär. Häzirki wagtda biz döwrebap awtomobil, demir ýollary gurýarys, deňiz we howa ugurlaryny ösdürýäris, sebit, halkara ähmiýetli taslamalary durmuşa geçirýäris diýip, Gahryman Arkadagymyz Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman — Katar hem-de Gazagystan — Türkmenistan — Eýran üstaşyr ulag geçelgesiniň taslamalaryny mysal hökmünde getirdi. Şunuň bilen baglylykda, Demirgazyk — Günorta ugruna ünsi çekdi. Şeýle hem Türkmenbaşy we Baku portlarynyň arasynda gatnawlaryň alnyp barylýandygy bellenildi. Şunda Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň iri möçberli ýük daşamalary amala aşyrmak üçin ägirt uly kuwwatynyň bardygy nygtaldy.

Mälim bolşy ýaly, BMG-niň Baş Assambleýasy ulag boýunça ýurdumyz tarapyndan teklip edilen birnäçe Kararnamalary kabul etdi. Ýol gurmak diňe bir özara bähbitli hyzmatdaşlygy ösdürmäge ýardam bermän, eýsem, döwletleriň we halklaryň arasyndaky dostlukly gatnaşyklary hem pugtalandyrmaga goşant goşýar. Bu bolsa örän möhümdir we Türkmenistan şuny maksat edinýär diýip, Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Türki medeniýetiň halkara guramasynyň “TÜRKSOÝ” halkara žurnalynyň baş redaktory Salim Ezer häzirki wagtda Türkmenistanyň Türki Döwletleriň Guramasynda synçy derejesine eýedigini we onuň çäklerinde işjeň iş alyp barýandygyny belläp, türkmen halkynyň Milli Lideri, Halk Maslahatynyň Başlygyna ýurdumyzyň haçan bu guramanyň doly hukukly agzasy boljakdygy baradaky sowal bilen ýüzlendi.

Gahryman Arkadagymyz nesli oguzlardan gaýdýan türki halklaryň köküniň birdigini belläp, şu ýylyň biz üçin şanly ýyldygyny nygtady. “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýyly şygary astynda geçýän bu ýylda biz beýik türkmen şahyry we akyldary Magtymgulynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny baýram edýäris. Şanly sene mynasybetli uly dabaralar guralar. Magtymguly Pyraga bagyşlanyp, sammit geçiriler. Bu sammite Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogan hem gatnaşmak isleýändigini aýtdy. Şular barada aýtmak bilen, türkmen halkynyň Milli Lideri, Halk Maslahatynyň Başlygy şol sammitde Türkmenistanyň Türki Döwletleriň Guramasynyň doly hukukly agzasy bolmagynyň mümkindigini belledi.

Soňra üçünji Antalýa diplomatiýa forumyna gatnaşyjylara — Türkiýe Respublikasynyň wise-prezidenti Jewdet Ýylmaza hem-de Türki medeniýetiň halkara guramasynyň Baş sekretary Sultan Raýewe söz berildi. Olar türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa çuň manyly çykyşy üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirip, Gahryman Arkadagymyzyň beýan eden, häzirki döwrüň derwaýys meseleleriniň sazlaşykly çözgütlerini işläp taýýarlamak, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek boýunça tagallalary birleşdirmäge gönükdirilen başlangyçlarynyň ähmiýetini we örän wajypdygyny nygtadylar. Bellenilişi ýaly, bu başlangyçlaryň durmuşa geçirilmegi bar bolan kuwwatdan hem-de döwrüň talaplaryndan ugur almak bilen, özara bähbitli sebitleýin we halkara söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy, energetika, ulag ulgamlaryndaky, beýleki pudaklardaky gatnaşyklary ösdürmäge ýardam berer.

Şeýle hem çykyş edenler Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowa türkmen-türk işewürlik gatnaşyklaryny ösdürmek meselelerine hemişe uly üns berýändigi üçin tüýs ýürekden hoşallyk bildirdiler. Bellenilişi ýaly, Türkiýäniň işewür toparlary amatly maýa goýum ýagdaýy we üstünlikli işlemek üçin ähli şertler döredilen geljegi uly türkmen bazarynda eýeleýän orunlaryny pugtalandyrmaga aýratyn gyzyklanma bildirýärler.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygynyň ikitaraplaýyn, köptaraplaýyn görnüşde, sebitleýin we halkara guramalaryň, şol sanda TÜRKSOÝ-nyň çäklerinde netijeli medeni-ynsanperwer gatnaşyklary ösdürmäge goşýan saldamly goşandy nygtaldy. Gündogaryň beýik şahyry we akyldary Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyna gabatlanan çäreleriň ähmiýeti bellenildi. Şunda Türkiýe Respublikasynyň wekilleriniň bu şanly sene mynasybetli geçiriljek halkara çärelere işjeň gatnaşjakdyklary aýdyldy.

Iş saparynyň maksatnamasy tamamlanandan soňra, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Antalýanyň Halkara howa menziline bardy we bu ýerden Watanymyza ugrady.

Aşgabadyň Halkara howa menzilinde Gahryman Arkadagymyzy resmi adamlar, şeýle hem Türkiýe Respublikasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçisi Ahmet Demirok garşyladylar. Diplomat türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowy saparynyň üstünlikli geçmegi bilen gutlap, bu saparyň özara bähbitli türkmen-türk hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de ösdürmäge, iki döwletiň we olaryň halklarynyň arasyndaky dost-doganlyk gatnaşyklaryny pugtalandyrmaga ýardam etjekdigine ynam bildirdi.

Gahryman Arkadagymyz hoşniýetli sözler üçin minnetdarlyk bildirip, Türkmenistanyň Türkiýe Respublikasy bilen netijeli hyzmatdaşlyga, şol sanda köptaraplaýyn görnüşdäki gatnaşyklara ygrarlydygyny we onuň çäklerinde ýurtlarymyzyň ählumumy parahatçylygyň hem-de howpsuzlygyň üpjün edilmegine, Durnukly ösüş maksatlarynyň gazanylmagyna gönükdirilen özara başlangyçlaryny hemişe goldaýandyklaryny nygtady.

(TDH)

Geçen hepdäniň wakalarynda Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmak, halk hojalyk toplumyny diwersifikasiýalaşdyrmak, önümçilik, eksport kuwwatyny pugtalandyrmak, maýa goýum işjeňligini we halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek maksady bilen, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň üstünliklere beslenýändigi öz beýanyny tapdy.

26-njy fewralda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzda alnyp barylýan möwsümleýin oba hojalyk işleriniň barşy bilen bagly meselelere garaldy. Bellenilişi ýaly, häzirki wagtda bugdaý ekilen meýdanlarda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg işleri alnyp barylýar. Ýazky ekiş möwsümine ekin meýdanlaryny, ekişde ulanyljak oba hojalyk tehnikalaryny we gurallary, pagtaçy daýhanlar üçin toprak-howa şertlerine laýyk gelýän ýokary hilli gowaça tohumlaryny doly taýýarlamak boýunça zerur çäreler görülýär. Şunuň bilen birlikde, ýeralmanyň, soganyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekişi dowam edýär. Ýazky bag ekmek möwsümini guramaçylykly geçirmek maksady bilen, baglaryň ekiljek ýerleri kesgitlenilýär, bag nahallary taýýarlanylýar.

Şeýle hem ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynyň we Oba milli maksatnamasynyň çäklerinde welaýatlarda şu ýyl meýilleşdirilen işleriň ýerine ýetirilişi barada habar berildi.

Hormatly Prezidentimiz oba hojalyk ekinleriniň bol hasylyny almak boýunça öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmegine toplumlaýyn çemeleşmegiň zerurdygyna ünsi çekdi. Şunuň bilen baglylykda, welaýatlaryň häkimlerine ähli meýilleşdirilen işleriň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda, ýokary hilli ýerine ýetirilmegini berk gözegçilikde saklamak tabşyryldy. Ählihalk bag ekmek dabarasyny guramaçylykly geçirmek bilen bagly birnäçe tabşyryklar berildi.

1-nji martda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda 2024-nji ýylyň ilkinji iki aýynda ykdysadyýetiň pudaklarynda alnyp barlan işleriň jemleri jemlenildi, degişli hasabatlar diňlenildi, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň möhüm wezipeleri ara alnyp maslahatlaşyldy.

Kanunçylygy döwrüň talaplaryna laýyklykda mundan beýläk-de kämilleşdirmek, bilim edaralarynyň işini ösdürmek, innowasion tehnologiýalary döretmek işine ýaşlary işjeň çekmek, elektron neşirleriň sanyny artdyrmak, sporty, Olimpiýa hereketini ösdürmek boýunça alnyp barylýan işler barada hasabat berildi. Ekologik abadançylygy üpjün etmek, ýurdumyzyň tebigy aýratynlyklary, taryhy ýadygärlikleri we medeni gymmatlyklary bilen tanyşdyrýan syýahatçylyk ulgamyny ösdürmek bilen bagly meselelere garaldy.

Änew şäheriniň 2024-nji ýylda “Türki dünýäsiniň medeni paýtagty” diýlip yglan edilmegi mynasybetli geçiriljek dabaralara, Germaniýanyň paýtagty Berlin şäheriniň Täze muzeýinde Parfiýa imperiýasynyň taryhy tapyndylarynyň we Seljuk imperiýasynyň mirasynyň sergisini guramaga görülýän taýýarlyk işleri barada aýdyldy.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň belleýşi ýaly, geçen iki aýda alnyp barlan işleriň netijeleri Garaşsyz döwletimiziň okgunly ösýändigine şaýatlyk edýär. Ýurdumyzyň ykdysadyýetinde jemi içerki önümiň görkezijileri, ýylyň başyndaky ýaly, 6,3 göterim möçberde saklanýar. Hasabat döwründe senagatda ösüş depgini 5,6 göterime, söwda ulgamynda 8,1 göterime, ulag we aragatnaşyk ulgamynda 6,6 göterime, oba hojalyk pudagynda bolsa 3,9 göterime deň boldy. Häzirki döwürde dünýä ykdysadyýetinde emele gelen ýagdaýy göz öňünde tutup, gazanan ösüş depginimizi saklap galmak üçin degişli işleri geçirmek zerurdyr diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady.

Mejlisde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow mukaddes maşgala ojagyny gorap saklamakda, ogul-gyzlaryna mynasyp edep-terbiýe bermekde, jemgyýetimiziň jebisligini has-da berkitmekde mähriban enelerimiziň möhüm ornuny belläp, köp çagaly enelere «Ene mähri» diýen hormatly ady dakmak hakynda Permana gol çekdi.

Döwlet Baştutanymyz birnäçe beýleki resminamalara hem gol çekdi. Olar Aşgabat şäherinde owgan harytlarynyň sergisini we Türkmen-owgan işewürlik maslahatyny guramaçylykly geçirmek, şu ýylyň 16-njy martynda ählihalk bag ekmek dabarasyny geçirmek, Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersiteti tarapyndan uniwersitetiň garamagynda hojalyk hasaplaşygynda işleýän “Oguz han” ylmy-tehnologiýalar merkezini döretmek hem-de 2024-nji ýylyň 15 — 20-nji apreli aralygynda Aşgabat şäherindäki Gyşky oýunlar sport toplumynda hokkeý boýunça halkara ýaryşy geçirmek hakyndaky Kararlardan ybaratdyr.

1-2-nji martda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow üçünji Antalýa diplomatiýa forumyna gatnaşmak maksady bilen, Türkiýe Respublikasyna iş saparyny amala aşyrdy.

Saparyň çäklerinde Gahryman Arkadagymyzyň Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti Rejep Taýyp Ärdogan bilen duşuşygy boldy. Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Türkiýäniň Baştutanyny 70 ýaş ýubileýi bilen tüýs ýürekden gutlap, oňa hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň mähirli salamyny, gutlaglaryny, iň gowy arzuwlaryny ýetirdi.

Iki ýurduň we halkyň arasynda dostlukly gatnaşyklary pugtalandyrmakda bitiren aýratyn hyzmatlary, köpýyllyk döwletara hyzmatdaşlygyň giňeldilmegine goşan uly şahsy goşandy üçin, Türkmenistanyň Prezidentiniň Permany bilen, türk Liderine Türkmenistanyň “Hormatly il ýaşulusy” diýen ady dakyldy. Halkymyzyň asylly ýörelgelerine laýyklykda, Gahryman Arkadagymyz türk Liderine türkmen milli içmegini sowgat berdi. Gadymy däbe görä, içmek il içinde uly abraýdan peýdalanýan adamlara aýratyn hormatyň nyşany hökmünde gowşurylýar.

Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti gutlaglar we bildirilen hormat üçin tüýs ýürekden hoşallygyny beýan edip, özüne Türkmenistanyň “Hormatly il ýaşulusy” diýen hormatly adyň dakylmagyna ýurtlarymyzyňdyr halklarymyzyň arasyndaky dost-doganlyk gatnaşyklarynyň mizemezliginiň nyşany hökmünde garaýandygyny nygtady.

Duşuşykda bellenilişi ýaly, halklarymyzyň taryhyň dowamynda emele gelen umumylygyna esaslanýan ikitaraplaýyn gatnaşyklar syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ugurlarda üstünlikli ösdürilýär.

Türkiýe Respublikasyna türkmen elektrik energiýasyny eksport etmek, dostlukly ýurda türkmen tebigy gazyny “swap” usuly boýunça ibermek bilen bagly meselelere aýratyn üns çekildi.

Duşuşygyň ahyrynda türkmen-türk hyzmatdaşlygyny mundan beýläk-de pugtalandyrmaga gönükdirilen birnäçe resminamalara gol çekildi. Şol resminamalara Türkmenistan bilen Türkiýe Respublikasynyň arasynda uglewodorod serişdeleri babatda hyzmatdaşlyk etmek boýunça meýiller hakynda Jarnama; “Türkmengaz” döwlet konserni bilen Türkiýe Respublikasynyň Energetika we tebigy serişdeler ministrliginiň arasynda tebigy gaz ulgamynda hyzmatdaşlygy ösdürmek meselesi babatda özara hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ähtnama; “Türkmenistan” awiakompaniýasy” açyk görnüşli paýdarlar jemgyýeti bilen Türk aeronawtika birleşigi uniwersitetiniň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama degişlidir.

Şol gün Gahryman Arkadagymyz türkmen bazarynda üstünlikli işläp gelýän “Çalyk Holding” kompaniýalar toparynyň dolandyryjylar geňeşiniň başlygy Ahmet Çalyk we “Rönesans Holding” kompaniýasynyň müdiriýetiniň başlygy Erman Ylyjak bilen hem duşuşdy. Duşuşyklaryň dowamynda hususy pudak boýunça köpýyllyk netijeli hyzmatdaşlygyň söwda-ykdysady gatnaşyklaryň giňeldilmegine, onuň mümkinçilikleriniň durmuşa geçirilmegine uly goşant goşýandygy bellenildi.

Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow üçünji Antalýa diplomatiýa forumynda çykyş edip, ählumumy ykdysady we ynsanperwer meseleleri çözmekde Türkmenistanyň garaýşyny beýan etdi.

Bellenilişi ýaly, häzirki döwür döwletleriň we Hökümetleriň öňünde diňe bir syýasy, ykdysady, hukuk babatda däl-de, eýsem, ahlak, adalatlylyk we abraý-mertebe gatnaşyklaryna degişli birnäçe meseleleri hem goýýar. Syýasy howpsuzlygy, durnuklylygy, ykdysady ösüşi üpjün etmek üçin taryhy ornuna, ilatynyň sanyna, jemi içerki önüminiň möçberine, harby mümkinçiliklerine ýa-da tehnologik taýdan ösüş derejesine garamazdan, dünýäniň ähli halklaryny we döwletlerini bu işe doly çekmek zerurdyr.

Bu babatda Türkmenistanyň garaýşy berk we aýdyňdyr: häzirki çylşyrymly döwürde bu sorag diňe ählumumy tagallalar arkaly, halkara hukugyň ykrar edilen kadalary, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasy esasynda çözülip bilner we çözülmelidir. Dünýä bileleşiginiň jogapkärli agzasy hökmünde Türkmenistan şu maksada ýetmekde öz üstüne borçnamalary alýar diýip, Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.

Bitaraplygyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň mümkinçilikleri bu wezipeleri ýerine ýetirmegiň esasy guraly hökmünde beýan edildi. Bitaraplygyň sagdyn we jogapkärli güýçler, döwletleriň ýa-da ýurtlaryň topary üçin garaýyşlaryň binýady bolup biljekdigi bellenildi. Bu bolsa gapma-garşylykly ýagdaýlary aradan aýyrmaga, ýüze çykýan dawalar nähili kyn hem dowamly bolsa-da, olary parahatçylykly usullar bilen, gepleşikler arkaly çözmäge mümkinçilik berýär.

Gahryman Arkadagymyz çykyşynda Milletler Bileleşiginiň howandarlygynda Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak, BMG-niň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini döretmek ýaly Türkmenistanyň möhüm halkara başlangyçlaryny ýatlatdy. Ştab-kwartirasy Aşgabatda ýerleşýän BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işi barada aýdylanda, bu merkez bar bolan we bolup biljek gapma-garşylyklary çözmäge hem-de çylşyrymly ýagdaýlardan baş alyp çykmaga ulgamlaýyn çemeleşmegiň mysaly bolup biler.

Şeýle hem türkmen halkynyň Milli Lideri Gurbanguly Berdimuhamedow geçiş ykdysadyýetli ýurtlaryň halkara derejede täsiriniň artmagy bilen bagly meselä degip geçmek bilen, energetika hyzmatdaşlygy ulgamynda Türkmenistanyň strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitledi, ählumumy ulag infrastrukturasyny ösdürmekde we howanyň üýtgemegine garşy göreşmekde başlangyçlarymyza ünsi çekdi.

Çykyşynyň ahyrynda Gahryman Arkadagymyz ýurdumyzyň bitaraplygy hem-de parahatçylyk dörediji döwlet hökmünde toplan tejribesini parahatçylygyň we adamzadyň sazlaşykly ösüşiniň bähbidine gönükdirip, bu işe goşandyny goşmaga hemişe taýýardygyny tassyklady.

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary “Döwlet adam üçindir!”, “Watan diňe halky bilen Watandyr! Döwlet diňe halky bilen döwletdir!” diýen ýörelgelere laýyklykda, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda syýasy we ykdysady taýdan durnukly ösýän döwlet hökmünde Türkmenistanyň halkara abraýyny has-da belende götermek boýunça durmuşa geçirilýän strategiýanyň üstünliklere beslenýändiginiň aýdyň nyşanyna öwrüldi.

(TDH)

(Antalýa şäheri, 2024-nji ýylyň 1-nji marty)

Hormatly wekiliýetleriň ýolbaşçylary we agzalary!
Hanymlar we jenaplar!

Ilki bilen, şu foruma çagyrandygy üçin Türkiýe Respublikasynyň Prezidenti, gadyrly doganym Rejep Taýyp Ärdogana minnetdarlyk bildirýärin. Şeýle hem çäräniň guramaçylaryna abraýly forumda çykyş etmäge mümkinçilik döredendikleri üçin hoşallygymy beýan edýärin. Forumyň ýokary derejede guralandygyny, türk doganlarymyzyň myhmansöýerligini görkezýändigini bellemek isleýärin.

Halkara gatnaşyklaryň häzirki ýagdaýy biziň öňümizde birnäçe düýpli soraglary, özi-de diňe bir syýasy, ykdysady, hukuk babatda däl-de, eýsem, ahlak, adalatlylyk we abraý-mertebe gatnaşyklaryna degişli soraglary hem goýýar. Häzirki döwürde bu düşünjeler bitewüdir diýip hasap edýärin. Şoňa görä-de, syýasy howpsuzlygy, durnuklylygy, ykdysady ösüşi goldamak üçin taryhy ornuna, ilatynyň sanyna, jemi içerki önüminiň möçberine, harby mümkinçiligine ýa-da tehnologik derejesine garamazdan, ähli halklary hem-de döwletleri bu işe doly çekmek zerur. Olaryň şu günki we geljekki dünýä gurluşynyň deňhukukly agzalarydyr subýektleri bolmaga kanuny hukuklaryny ykrar etmek gerek.

Bu babatda Türkmenistanyň garaýşy berk we aýdyňdyr: häzirki çylşyrymly döwürde bu sorag diňe ählumumy tagallalar arkaly, halkara hukugyň ykrar edilen kadalary, Birleşen Milletler Guramasynyň Tertipnamasy esasynda çözülip bilner we çözülmelidir. Dünýä bileleşiginiň jogapkärli agzasy hökmünde Türkmenistan şu maksada ýetmekde öz üstüne borçnamalary alýar.

Mälim bolşy ýaly, 2023-nji ýylyň sentýabrynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 78-nji sessiýasynda biziň ýurdumyz bu guramanyň howandarlygynda Ählumumy howpsuzlyk strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky teklip bilen çykyş etdi. Biz muny XXI asyrda döwletara we halkara gatnaşyklaryň gurluşy babatda garaýyşlaryň hem-de kadalaryň ulgamy, ony gazanmagyň guraly hökmünde görýäris. Eýsem, bu garaýşy öňe sürmek bilen, Türkmenistan nähili başlangyçlary teklip edýär?

Ilki bilen, biz Ählumumy howpsuzlyk strategiýasynda syýasy orny we ähmiýeti barha artýan ösüp barýan ýurtlaryň örän aýdyň, abraýly ornuny görýäris. Bu bolsa yzygiderli hem-de oňyn meýildir. Bu ýagdaý üns berilmegini we Birleşen Milletler Guramasynyň strategik meýilnamalarynda degişli derejede berkidilmegini talap edýär. Şeýle hem Türkmenistan ählumumy howpsuzlygy üpjün etmek babatda sebit guramalarynyň we döwletara birleşikleriň üsti bilen, özi-de diňe bir syýasy däl, eýsem, ykdysady, ynsanperwer ulgamlar boýunça hem işleri güýçlendirmegi maksadalaýyk hasaplaýar. Bu meselede ýöriteleşdirilen düzümleriňdir institutlaryň-da pikirlerini diňläp, olary dünýä syýasatynyň esasy soraglaryny çözmäge çekmeli.

Birleşen Milletler Guramasyna ony esaslandyryjylar tarapyndan goýlan baş wezipesini — ählumumy parahatçylygy, deňhukukly hyzmatdaşlygy we ösüşi üpjün etmekde ýardam bermeli. Bu biziň diňe ahlak borjumyz bolman, eýsem, häzirki dünýäde ýüze çykýan töwekgelçiliklerdir howplara hakyky we obýektiw baha bermek babatda jogapkärçiligimiz bilen hem gönüden-göni baglydyr. Şonuň ýaly-da, beýleki halkara düzümleriň we birleşikleriň Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlygyny işjeňleşdirmegi, Ýer ýüzünde parahatçylygy üpjün etmek we dünýä gurluşy meseleleriniň çözgüdinde onuň sebit wekilhanalarynyň hem-de edaralarynyň ornuny, wezipesini ýokarlandyrmagy zerur hasaplaýaryn.

Bitaraplygyň we öňüni alyş diplomatiýasynyň mümkinçilikleri bu wezipeleri ýerine ýetirmegiň esasy guraly bolup hyzmat etmelidir. Munuň özi ähli gatnaşyjylaryň bähbitlerini göz öňünde tutýan, howpsuz, durnukly ählumumy gurluşy kemala getirmäge gönükdirilen bitewi dialogy ýola goýmak üçin şertleri üpjün etmegiň aýrylmaz bölegidir. Birleşen Milletler Guramasynyň Howpsuzlyk geňeşiniň agzalarynyň biragyzdan çözgüdi we sebitiň ähli döwletleriniň goldamagy esasynda döredilen, ştab-kwartirasy Bitarap Türkmenistanyň paýtagty Aşgabatda ýerleşýän BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň işi muňa aýdyň subutnamadyr. Biziň pikirimizçe, bu merkez bar bolan we bolup biljek gapma-garşylyklary çözmäge hem-de çylşyrymly ýagdaýlardan baş alyp çykmaga ulgamlaýyn çemeleşmegiň mysaly bolup biler.

Bitaraplyk, onuň kadalary we iş ýüzündäki usullary halkara bileleşigiň häzirki döwürde ulanýan mümkinçiliklerinden has işjeň hem-de giň bolmalydyr. Biz munuň şeýle boljakdygyna ynanýarys.

Bitaraplyk derejesi toparlanyşyklara gatnaşmazlygy we harby güýji ulanmazlygy göz öňünde tutýar. Bu ýörelgelere näçe köp döwlet eýerse, şeýle çemeleşmäniň tarapdarlary şonça köp, gapma-garşylyklaryň döremek ähtimallygy bolsa şonça az bolar. Şu soragda bitaraplyk sagdyn we jogapkärli güýçler, aýry-aýry döwletler ýa-da ýurtlaryň topary üçin ugur alyş nokady bolup biler. Munuň özi gapma-garşylykly ýagdaýlary aradan aýyrmaga mümkinçilik berýär, ýüze çykýan dawalar nähili kyn hem dowamly bolsa-da, olary parahatçylykly usullar, gepleşikler arkaly çözüp boljakdygyny görkezýär. Şeýle garaýşa eýermek bilen, Türkmenistan Birleşen Milletler Guramasynyň meýdançasynda Bitaraplygyň dostlary toparyny döretmek başlangyjyny öňe sürdi. Bu pikire eýýäm onlarça döwlet goşuldy we men munuň oýlanyşykly çözgütdigine ynanýaryn.

Hormatly halkara foruma gatnaşyjylar!

Häzirki dünýä mundan birnäçe onýyllyklardan öňki bolşuna meňzemeýär. Ol örän çylşyrymly, köpölçegli boldy, onda ençeme ugurdaş meýiller ýüze çykdy. Şolaryň biri-de geçiş döwrüniň ykdysadyýeti bolan ýurtlaryň ähmiýetiniň artmagydyr. Bu ýurtlar düýpli demografik, ylmy, önümçilik we serişde mümkinçiligine, köplenç bolsa geografik taýdan kesgitleýji mümkinçilige eýedir. Şu we beýleki şertler sebäpli, olara dünýä ykdysadyýetiniň öňdebaryjylarynyň, syýasy, durmuş, ynsanperwer ösüşi üpjün edijileriň biri hökmünde uly orun degişlidir. Geçiş ykdysadyýetli ýurtlar köp babatda durnukly, ýöne gaýtadan gurulmagy talap edilýän dünýä gurluşyna itergi bermeli, täze garaýyşlary, wezipeleri girizmeli diýip pikir edýärin. Gürrüň, ilkinji nobatda, Durnukly ösüş maksatlary hakynda barýar. Biziň pikirimizçe, häzirki zaman dünýä gurluşynyň esasy işlerine diňe geçiş ykdysadyýetiniň doly derejede gatnaşmak şertleri üpjün edilende, bu maksada ýetip bolar. Geljegiň ykdysady nusgasy hökmünde bu işlerde baýlyklaryň paýlanylyşyna olary ibermek we ulanmak ulgamyna aýratyn üns bermek zerurdyr. Täze çemeleşmeleri tapawutlandyrmazdan, syýasylaşdyrma, kemsitmelere ýol berilmeli däldir. Şunda esasy orun iki ugra, ýagny energiýa birikmesine we ulaglaryň baglanyşygyna degişlidir.

Türkmenistan pes uglerodly energetika geçmek arkaly energiýa birikmesini amala aşyrmak ýaly strategik ugra eýerýär. Biz bu işde hem şeýle çemeleşmeler gerek diýip hasap edýäris. Munuň özi şeýle ýol bilen gitmäge çalyşýan döwletler üçin deň we birmeňzeş amatly şertleri kepillendirýär. Bu olara energiýa tygşytlaýjy tehnologiýalara elýeterlilik almak, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini ulanmakda öz howa we geografik artykmaçlyklaryny herekete getirmek üçin şertleri döreder. Häzirki döwür energiýanyň däp bolan çeşmeleriniň täze, «ýaşyl» gün tertibine esaslanýan görnüşleri bilen utgaşdyrylmagyny we sazlaşykly bolmagyny talap edýär. Bu ugurda biz «ýaşyl» diplomatiýa hem-de dünýäde hyzmatdaşlyk etmegiň şeýle nusgasyny ileri tutmaga aýratyn orun berýäris. Munuň özi bilelikdäki jogapkärçilige, köpçülikleýin we toparlaýyn bähbitleri ýeňip geçmäge, geljege hyzmat etmäge esaslanmalydyr.

Ulag baglanyşygy babatda hem Türkmenistan düşnükli we adalatly garaýşy kemala getirmegiň zerurdygyndan ugur alýar. Bu ulgamda hyzmatdaşlyk ozal bar bolanlarynyň üstüni ýetirýän täze, çalşyp bolmajak çemeleşmelere gönükdirilip bilner. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan Hazar we Gara deňizleriniň üstünden geçýän, Ýewropa, Ýakyn Gündogar, Aziýa — Ýuwaş umman sebitlerini bir bitewi ulag ulgamyna birleşdirýän Ýewraziýa multimodal üstaşyr ulag taslamalaryny durmuşa geçirmegiň üstünde işleýär. Elbetde, bu tagallalar düýpli syýasy-diplomatik ýardamy, Birleşen Milletler Guramasy derejesinde goldanylmagyny we çözgütleriň kabul edilmegini talap edýär.

Bularyň ählisi Türkmenistanyň ulag durnuklylygy hem-de bu ugurda özara gatnaşyklar meseleleri boýunça Birleşen Milletler Guramasynyň çäginde öňe sürlüp, biragyzdan goldaw tapýan başlangyçlarynda beýan edilendir. Biz agza döwletleri diňe bir goldaw bermek bilen çäklenmän, degişli Kararnamalaryň düzgünleriniň kanunlaşdyrylmagyny gazanmaga, olarda görkezilen täzeçe pikirleriň we hyzmatdaşlygyň ugurlarynyň iş ýüzünde ulanylmagyny ilerletmäge çagyrýarys.

Inklýuziw ulag ulgamynyň kemala getirilmeginiň halkara söwdanyň, maýa goýum işjeňliginiň artmagyna görnetin täsir etjekdigi düşnüklidir. Şundan ugur alyp, Bütindünýä Söwda Guramasy, Bütindünýä banky, Halkara pul gaznasy, Yslam ösüş banky, Aziýanyň ösüş banky, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş banky ýaly halkara maliýe we ykdysady institutlara, sebit düzümlerine halkara ulag taslamalaryna ýeterlik goldaw bermegi, strategik çözgütleriň kabul edilmegine gatnaşmagy teklip edýäris. Türkmenistan bu ugurlar boýunça gepleşiklere açykdyr, olaryň milli we halkara taslamalary amala aşyrmaga gatnaşmaklary üçin ähli amatly şertleri döretmäge taýýardyr.

Ynsanperwer ölçeg hem ulag hyzmatdaşlygynda ähmiýeti barha artýan ýene bir möhüm ýagdaýdyr. Häzirki zaman dünýäsinde täze desgalar, gysga ugurlar arkaly adamlaryň ykjam, çalt hereketini üpjün etmek üçin şertler bar. Şunlukda, olaryň täze ýurtlara baryp görmek isleglerini kanagatlandyrmak, beýleki halklaryň wekilleri bilen gatnaşyk saklamaklary babatda goşmaça mümkinçilikler açylýar. Bu bolsa, öz gezeginde, Ýer ýüzüniň halklarynyň ýakynlaşmagyna we özara düşünişmegine ýardam berýän ynsanperwer ugurly gatnaşyklary ösdürmäge oňat itergi berýär.

Umuman, ykdysadyýetiň we durnukly ösüşiň binýatlyk nusgasyny döretmek boýunça bilelikdäki işlerimiz barada aýdylanda, Türkmenistan ony şu esasy ugurlary hökman öz içine alýan geçiş döwri diýip kesgitleýär:

— döwletleriň ylmy-tehniki ösüşiniň, sanlylaşdyrmagyň we innowasion standartlarynyň derejesini deňleşdirmeli;

— ykdysadyýetde, söwdada, ulagda, senagatda, çig maly çykarmakda we gaýtadan işlemekde hem-de beýleki ugurlarda ekologik ölçegler hökman ileri tutulmaly;

— ilatyň ekologiýa babatda sowatlylygyny, bilimini, habarlylygyny artdyrmaly;

— adamlar, aýratyn-da, ýaşlar üçin ykdysady işjeňlik, durmuşa höweslilik, toparlaýyn başlangyçlar, döredijilik, täzeçil garaýyşlar üçin şertleri döretmeli;

— dürli pudaklarda halkara derejede bilimdir tejribe alşylmagyna ulgamlaýyn we hemişelik esasda üns bermeli, ylmy hem-de ýaşlar diplomatiýalaryny höweslendirmeli.

Şunda Türkmenistan halkara guramalaryň, Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen agentlikleriniň wezipeleriniň işjeň ýerine ýetirilmegini zerur hasaplaýar, Hökümetler bilen göni gepleşikleri geçirmek, halkara hyzmatdaşlyk maksatnamalaryny ornaşdyrmak we ilerletmek ýaly ugurlarda araçyllyk işini ýerine ýetirmekde olaryň mümkinçiliklerinden peýdalanmagyň wajypdygyny belleýär.

Howa gün tertibi barada hem gysgaça durup geçmek isleýärin. Onuň ileri tutulýan ugur bolup galýandygy, häzirki ýüzýyllykda adamzadyň saýlap alan ýoluny kesgitleýändigi aýdyňdyr we munuň özi möhüm şertdir. Howa görkezijileri arassa tebigy ýagdaýlaryň çäginden çykyp, döwletleriň ösüşine, halklaryň abadançylygyna, azyk howpsuzlygyna, suwa, arassa howa, durmuş maksatnamalarynyň amala aşyrylmagyna, tutuş sebitlere we yklymlara täsirini ýetirýär. Mundan başga-da, olar ýurtlaryň häzirki dünýäniň gowulyklarynyň hem-de nygmatlarynyň adalatly paýlaýjysy, ylmy-tehniki ösüşlere gatnaşyjy, deňhukukly we ähmiýetli hyzmatdaş, arzan çig malyň, işçi güýjüniň çeşmesi hökmünde öz borçlaryna düşünmegine ägirt uly täsir edýär.

Şunuň bilen birlikde, howa gün tertibi şu günki günde ählumumy howpsuzlygyň we bilelikde parahat ýaşamagyň aýgytlaýjy çagyryşy hökmünde ilerledilýär. Türkmenistan howpsuzlygy üpjün etmäge düýpli çemeleşmegiň düzüm bölegi hökmünde howa meselesine ulgamlaýyn gözegçilik etmegiň, köptaraplaýyn gözegçilik usulyny döretmegiň hem-de howa, ekologik we tehnogen weýrançylyklaryň täsirini azaltmagyň tarapdary bolup çykyş edýär. Galyberse-de, bu soraglary Ýer ýüzüniň dürli sebitlerinde Birleşen Milletler Guramasynyň ýöriteleşdirilen merkezlerini döretmek arkaly hem çözüp bolar. Şunda biziň ýurdumyzyň indi birnäçe ýyl bäri BMG-niň Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen bagly tehnologiýalar boýunça sebit merkeziniň döredilmegi ugrunda çykyş edýändigini nygtamak isleýärin. Bu başlangyjymyzyň Milletler Bileleşiginde, halkara hyzmatdaşlarymyzyň arasynda goldaw tapjakdygyna ynanýaryn.

Hormatly foruma gatnaşyjylar!

Çykyşymyň başynda men ahlaklylyk, adalatlylyk we mertebe hakynda aýdypdym. Meniň pikirimçe, bu kadalar halkara gatnaşyklaryň ösüşini ynsanperwerleşdirmek hem-de adamlar hakdaky gündelik alada esaslanýar. Şu babatda häzirki zaman diplomatiýasy-da ýokary ynsanperwer ugra eýermelidir. Şahsyýetara gatnaşyklary, ýaşlaryň, çagalaryň özara hereketlerini, zenanlar guramalarynyň ugry boýunça, parlamentara, medeni, sport hyzmatdaşlygyny utgaşdyryjynyň wezipesini öz üstüne almalydyr. Çünki häzirki wagtda bu ugurlar halkara işlerde syýasy düşünişmezligiň, özara ynamyň pese gaçmagynyň derejesini azaltmakda aýratyn ähmiýete eýedir.

Diplomatiýanyň wezipesi we manysy gepleşikleri geçirmekden, ylalaşygy gözlemekden, özara gatnaşyklaryň mäkäm köprülerini gurmakdan ybaratdyr. Türkmenistanyň tagallalary, ine, hut şu ugurlara gönükdirilendir.

Gadyrly dostlar!

Biz bitaraplygy hem-de parahatçylyk dörediji döwlet hökmünde toplan tejribämizi parahatçylygyň we adamzadyň sazlaşykly ösüşiniň bähbidine gönükdirip, bu işe öz goşandymyzy goşmaga hemişe taýýardyrys.