Welaýatymyzyň telekeçileri hormatly Prezidentimiziň halkymyzy ýylyň dowamynda ter gök önümler bilen ýeterlik üpjün etmek, şol önümleriň daşary ýurtlara ugradylýan möçberlerini artdyrmak barada öňde goýýan wezipeleriniň üstünlikli ýerine ýetirilmegine goşant goşmaklyga gönükdirilen giň gerimli işleri amala aşyrýarlar. Häzirki dowam edýän «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynda olaryň bu ugurdaky işleriniň günsaýyn öňe ilerleýändigini bellemeli.

Munuň şeýledigini S.A.Nyýazow adyndaky etrabyň J.Hudaýbergenow adyndaky geňeşliginiň çäginde ýerleşýän, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy bolan «Altyn tug» hususy kärhanasyna degişli ýyladyşhanada durmuşa geçirilýän çäreleriň mysalynda hem görmek bolýar. Şu günler bu ýerde ýetişdirilen bereketli pomidor hasylyny ýygnamak, ony içerki we daşarky bazarlara ugratmak işleri ýokary depginde alnyp barylýar.

Ýeri gelende aýtsak, bu ýyladyşhana mundan 1,5 ýyla golaý wagt öň ulanylmaga berildi. Geçen ýylyň tomsunda hormatly Prezidentimiz welaýatymyza iş saparynyň barşynda bu ýerde hasyl ýetişdirmek boýunça berjaý edilýän çäreler bilen ýörite tanyşdy. Şondan bäri geçen döwürde ýyladyşhananyň işgärleri has-da yhlasly zähmet çekmek bilen, bildirilen ynamy ödemek üçin has oňat netijeleri gazanýarlar.

Ýyladyşhananyň ýolbaşçysy Çarymämmet Garabaýewiň aýtmagyna görä, geçen ýylyň ahyrlarynda bu ýerde pomidor hasylynyň täze tapgyry ýetişipdir hem-de ony ýygnamaklyga girişilipdir. Şu mahala çenli onuň 450 tonnadan gowragy ýygnalyp, bellenilen ýerlere ugradylypdyr. Şol sanda üstümizdäki ýylyň başyndan bäri hyrydarlara ýetirilen pomidoryň mukdary 200 tonna golaý bolupdyr. Öndürilen bu önümleriň esasy böleginiň daşary ýurtlara goýberilendigini hem bellemek gerek.

— Biz öz öndürýän önümlerimizi, esasan, Russiýa, Gazagystan, Gyrgyzystan, Owganystan ýaly ýurtlara ugradýarys — diýip, ýyladyşhananyň ýolbaşçysy nygtady: — Biziň önümlerimiziň geçginliligini olaryň hiliniň ýokarylygy, halkara ölçeglerine doly laýyk gelýändigi bilen düşündirmek bolar. Biz ýurdumyzyň abraýynyň artmagyna, ykdysady kuwwatynyň ýokarlanmagyna goşant goşýandygymyza diýseň guwanýarys.

Elbetde, önümleriň hiliniň, görnüşiniň oňat bolmagy bu ýerdäki işleriň talabalaýyk ýola goýulmagy bilen baglanyşyklydyr. Sebäbi, pomidor nahallaryna ideg etmekde, olaryň hasylyny ýygnamakda, ugratmakda ähli zerur düzgünleriň pugta berjaý edilmegi şeýle netijeleri berýär. Şoňa görä-de, ýyladyşhananyň işçi-hünärmenleriniň ýadawsyzlygyny, öz jogapkärçiligine birkemsiz düşünýändiklerini nazara almak artykmaçlyk etmez.

Mundan başga-da, ýyladyşhanada önümleriň ýygnalyşyna, ugradylyşyna welaýat Arassaçylyk we keselleriň ýaýramagyna garşy göreşmek gullugynyň, welaýat gümrükhanasynyň, Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň welaýat komitetiniň işgärleri hem yzygiderli gözegçilik edýärler, bu babatda usuly hem-de beýleki degişli kömeklerini berýärler. Şeýle agzybirlikli aladalar üstünlik getirýär.

Gutlymyrat AŞYROW,
«Daşoguz habarlary».
Surata düşüren Ilaman ÖWEZOW.

Gahryman Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde ýurdumyzyň ähli pudaklarynda sanly maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň peýdalanylmagyna esaslanýan ykdysady gatnaşyklarynyň ulgamy ösdürilýär. Sanly ykdysadyýet wagty we harajatlary tygşytlamak, girdejileriň täze çeşmelerini ýüze çykarmak, sanly gurşawda harytlary we hyzmatlary dünýä bazaryna çalt çykarmak we dünýäniň islendik ýerindäki sarp edijilere elýeterli etmek üçin täze mümkinçilikleri döredýär. Sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda 2019 —–2025-nji ýyllarda Türkmenistanyň ähli pudaklaryny we sebitlerini sanly ykdysadyýete geçirmek wezipeleri bellenildi. Ýurdumyzda sanly ykdysadyýetiň ösdürilmegi maksatnamalaýyn esasda alnyp barylýar.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda 22-nji ýanwarda sanly wideoaragatnaşyk arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisinde Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasyny hem-de ony amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň meýilnamasyny taýýarlamak baradaky meselelere hem garaldy. «Türkmenistanda 2019—2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň konsepsiýasyna» laýyklykda, täze Maksatnamanyň kabul edilmegi birnäçe wezipeleri öz içine alýar. Şolaryň hatarynda «Elektron hökümeti» ulgamyny döretmek boýunça ýerine ýetirilmeli wezipeleri kesgitlemek, sanly bilim we sanly lukmançylyk ulgamyny kämilleşdirmek, bu ugurlarda hünärmenleri taýýarlamak, döwlet hyzmatlar portalyna sanly hyzmatlary tapgyrlaýyn ýerleşdirmek ýaly çäreleri bar.

Mejlisiň barşynda dokma önümleriniň elektron söwda binýadyny döretmek boýunça geçirilýän işler barada hem habar berildi. Bu ugurda elektron binýady döretmek işleri dowam edýär. Dokma önümleriniň elektron binýadynyň sahypalarynda dokma nyşanlary, marketing hyzmatlary barada maglumatlar ýerleşdiriler, şol sanda çykarylýan dürli dokma önümlerini satyn almak üçin elektron görnüşdäki sargytlar ýerleşdiriler. Bu ugurda birinji tapgyrda sargyt edilen dokma önümleriniň ýurdumyz boýunça eltilmegini, geljekde bolsa daşary ýurtlara iberilmegini guramak meýilleşdirilýär. Ýörite programmalar bilen üpjün ediljek dokma toplumynyň elektron söwda binýadynyň geljekde daşary ýurtlaryň we ýurdumyzyň öňdebaryjy söwda ulgamlary bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmak göz öňünde tutulýar. Bu taslamany ýurdumyzyň Dokma senagaty ministrliginiň «Altyn asyr» harytşynaslyk merkeziniň hem-de Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň bilelikdäki tagallalary bilen amala aşyrmak meýilleşdirilýär.

Ýeňil senagat ýurdumyzyň gaýtadan işleýän senagatynyň esasy düzüm bölegidir. Ýurdumyzyň ähli sebitlerinde gurlan we ulanmaga berlen dokma toplumlary, pagta egirýän, dokma, tikinçilik fabrikleri ýaly iri ýokary tehnologik kärhanalar içerki bazary dokma önümleri bilen doldurmaga we pudagyň eksport kuwwatyny emele getirmäge mümkinçilik berdi. Içerki we daşarky bazarlarda bäsdeşlik gurşawynyň ýokary derejesi ýeňil senagatda taýýar önümleriň, şol sanda getirilýän önümleriň ornuny tutýan harytlaryň görnüşlerini giňeltmek we täzelemek boýunça işler işjeňleşdirildi. Häzirki döwürde gurulýan Ahal welaýatynyň Babadaýhan hem-de Kaka etraplaryndaky her biri 5 müň tonna inçe süýümli pagtany gaýtadan işlemäge niýetlenen täze döwrebap senagat toplumlary hem pudagyň kuwwatyny has-da artdyrar.

Sanly intellektual tehnologiýalarynyň we innowasiýa çözgütleriniň ornaşdyrylmagy söwda dolanyşygyny, önümleriň we hyzmatlaryň elýeterliligini ýokarlandyrmaga we bu ulgamyň jemi içerki önümindäki paýyny artdyrmaga öz täsirini ýetirýär. Söwda we hyzmatlar ulgamynda sanlylaşdyrmak wezipeleri maliýe serişdelerini dolandyrmak, býujetleşdirmek we maliýe seljeriş işlerini awtomatlaşdyrmak, harytlary hasaba alyş we ammar işlerini awtomatlaşdyrmak, maglumatlaryň göni aragatnaşykdaky (onlaýn) kassalardan girizilmegini gazanmak, ammarlardaky ätiýaçlyklary dolandyrmak, eltmek we ulag-logistika işlerini awtomatlaşdyrmak ýaly ugurlary öz içine alýar.

Buhgalterçilik, salgyt we statistiki hasabatlylygyny awtomatik usulda ýola goýmak we elektron resminamalaryň we maglumatlaryň dolanyşygyny ornaşdyrmak derwaýys işleriň hatarynda durýar. Pudaklaryň elektron binýadynda ýerli we daşary ýurtly alyjylar üçin ýurdumyzda ýerli öndürijiler tarapyndan öndürilen önümleriň — harytlaryň, hyzmatlaryň, işleriň hili, bahasy, ýokumlylygy baradaky türkmen we daşary ýurt dillerindäki maglumatlar ýerleşdiriler. Müşderileriň ählumumy Internet torunda harytlary saýlamaga we satyn almaga mümkinçilik berýän maglumatlar gorunyň — internet-dükanlaryň döredilmegi esasy wezipeleriň biri bolup durýar.

Ulgama sanly tehnologiýalaryň giňden ornaşdyrylmagy diňe bir işewürlik mümkinçilikleri artdyrman, eýsem döwrebap ösen jemgyýetiň kemala gelmegine oňyn täsir edýär. Sanly ösüş ugry hyzmatlaryň täze döwrebap görnüşleriniň döremegine, harajatlaryň we sarp edilýän gymmatly wagtyň tygşytlanmagyna ýardam berýär. Elektron usul arkaly sanly serişdeleri peýdalanmak bilen, alyjylara mahabat maglumatlarynyň dessin ýaýradylmagynyň üpjün edilmegi hem harytlaryň söwdasyny işjeňleşdirmäge täsir eder.

Sanly ykdysadyýeti ösdürmekde esasy wezipeleriň biri-de ýokary hünär derejeli hünärmenleri taýýarlamak bolup durýar. Sanly ykdysadyýetiň talaplaryna laýyk gelýän hünärmenleri ýetişdirmäge gönükdirilen bilim ulgamy kämilleşdirilýär. Häzirki döwürde ykdysadyýet biliminde-de sanly ykdysadyýetiň anyk ugurlary boýunça hünäre gönükdirilen hünärmenleri taýýarlamak, maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary babatynda goşmaça bilimleri girizmek, bu ugurlarda özara tejribe alşylmagy gurnamak işlerine uly üns berilýär. Maglumat tehnologiýalaryndan doly baş çykarýan ýokary derejeli hünärmenleriň taýýarlanylmagy sanly ykdysadyýetiň wezipelerini giňden ornaşdyrmaga ýardam berer.

Goý, hormatly Prezidentimiziň durmuşyň ähli ugurlary bilen bir hatarda sanly ykdysadyýeti kämilleşdirmek, bu ugurlarda halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine ýardam etmek boýunça alyp barýan işleri uly üstünliklere beslensin!

Mergen ANNANUROW,

Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň mugallymy.

Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy, telekeçi Halmämmet Amanmämmedowyň Balkanabat şäheriniň Düzmergen ýaýlasyndaky bäş gektar ýerinde ýerleşýän ýyladyşhanasynda gök-önümleriň dürli görnüşlerini ösdürip ýetişdirmäge giň mümkinçilikler bar. Işe girizilenine onçakly köp wagt bolmasa-da, ýyladyşhanada eýýäm geçen ýylyň awgust aýynda oturdylan pomidor şitillerinden bol hasyl alnyp, ak bazarlara yzygiderli ugradylyp durulýar.

Ýylyň başyndan bäri ýokary hilli pomidoryň eýýäm ýüzlerçe kilogramy taýýarlanyp, elýeterli bahadan halka ýetirildi. Döwrebap tehnologiýalar bilen üpjün edilen ýyladyşhananyň hünärmenleri möwsümiň dowamynda pomidor düýpleriniň her birinden ýigrimi kilograma golaý hasyl aljakdyklaryny belleýärler. Bu bolsa tutuş möwsümiň dowamynda ýygyljak pomidor hasylynyň umumy möçberiniň bir müň tonna barabar boljakdygyna şaýatlyk edýär. Gollandiýadan getirilen pomidor tohumlarynyň mineral dökünler bilen gurplandyrylyp, suwarylmagy bitginli we bol hasylyň kemala gelmegine getirýär.

Ýyladyşhananyň golaýynda bäş gektar meýdanda miweli baglar hem oturdylyp, bu agaç nahallaryny suwarmakda ýyladyşhanadan syzylyp çykýan, mineral dökünler bilen baýlaşdyrylan suwlar giňden peýdalanylýar. Bu bolsa nahallaryň kadaly ösmegine şert döredýär. Ýyladyşhananyň hünärmenleri ýurdumyzda telekeçilere berýän giň goldawy üçin Gahryman Arkadagymyza alkyşly sözlerini aýdýarlar.

Saparmyrat HAKMYRADOW,

öz habarçymyz.

Hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda kiçi we orta telekeçiligi ösdürmäge uly ähmiýet berlip, bu ugurda döwrebap işler durmuşa geçirilýär. Halkymyzy ter gök önümleri bilen üpjün etmekde telekeçileriň alyp barýan işleri öwgä mynasypdyr. Bu gün ýyladyşhana şertlerinde ter gök önümleri öndürýän telekeçileriň hatarynda Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesiniň agzasy Baýram Muhyýewiň adyny hem agzamak bolar.

Telekeçiniň Sarahs etrabynyň Ýalawaç geňeşliginiň çäginde gurup, işe girizen döwrebap ýyladyşhanasy 5 gektar meýdany eýeleýär. Häzirki zaman tehnologiýalary bilen enjamlaşdyrylan döwrebap ýyladyşhanada işleriň aglabasy awtomatiki usulda ýerine ýetirilýär. Iki bölümden ybarat bolan ýyladyşhanada hasyl berijiligi ýokary bolan pomidor şitilleriniň 195 müň düýbi oturdylyp, olara ideg işleri awtomatik usulda ýola goýulýar. Ýyladyşhanada ekinleri goşmaça iýmitlendirmek, suw tutmak ýaly çärelere aýratyn gözegçilik amala aşyrylýar.

Döwrebap ýyladyşhanada pomidoryň birnäçe görnüşleri ösdürilip ýetişdirilýär. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylyna gadam basylan ilkinji günlerde bu ýerde pomidoryň ilkinji hasyly ýygnalyp başlandy. Bu işde ýyladyşhananyň işgärleri Nurbibi Jumagylyjowa, Maýagözel Şamyradowa, Almagül Orazgurdowa, Humaý, Jemal Muhammedowalar, Dildar Şamyradowa dagy zähmet göreldesini görkezip işleýärler.

— Ýyladyşhanamyzda 70-e golaý işgär önjeýli zähmet çekip, önüm bolçulygyna goşant goşýar. Işgärler üçin amatly iş şertleri bar. Bu ýerde ýyladyşhananyň çyglylyk, ýagtylyk, ýylylyk derejesine awtomatik usulda gözegçilik edilýär. Munuň özi oturdylýan pomidor şitilleriniň kadaly boý alyp, 85-90 günüň dowamynda bol hasylyň kemala gelmegine şert döredýär. Her düýpde 15-20 kilograma ýetirilip hasyl ýygnalýar — diýip, ýyladyşhananyň hünärmeni Şatlyk Turlyýew aýdýar.

Akmyrat MÜRZÄÝEW,