Italiýa Respublikasyna resmi saparynyň çäklerinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Türkmen-italýan işewürlik maslahatyna gatnaşdy.
Italiýanyň Daşary işler we halkara hyzmatdaşlyk ministrliginiň geňeşçisi forumy açyp, hormatly Prezidentimiziň şu maslahata gatnaşmagynyň onuň ähmiýetini has-da artdyrýandygyny belledi we munuň üçin döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirdi.
Soňra Italiýanyň daşary işler we halkara hyzmatdaşlyk ministriniň birinji orunbasary Jiorjio Sillä söz berildi. Ol Merkezi Aziýa sebitinde Italiýanyň esasy hyzmatdaşlarynyň biri hökmünde Türkmenistanyň eýeleýän möhüm strategik ornuny belledi hem-de ýurdumyzyň energetika mümkinçilikleriniň, milli ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça işjeň tagallalarynyň we maýa goýum syýasatynyň italýan kompaniýalarynyň türkmen bazarynda netijeli iş alyp barmaklary üçin amatly şertleri döredýändigini nygtady.
Soňra çykyş etmek üçin hormatly Prezidentimize söz berildi.
Döwlet Baştutanymyz, ilki bilen, bu möhüm forumda çykyş etmäge çakylyk üçin minnetdarlyk bildirip, italýan kompaniýalarynyň, işewür toparlarynyň ýolbaşçylaryny, ähli foruma gatnaşyjylary mähirli mübärekledi hem-de gatnaşyjylaryň şeýle wekilçilikli düzüminiň Türkmenistana artýan gyzyklanmanyň, özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmäge ymtylmanyň subutnamasy hökmünde kabul edilýändigini belledi.
Göni işewürlik dialogy arkaly türkmen-italýan gatnaşyklarynyň tutuş toplumyna kuwwatly itergi bermegi, dünýäniň geoykdysadyýetinde häzirki zaman meýilleri, bilelikdäki mümkinçiliklerimizi göz öňünde tutýan hyzmatdaşlygyň hil taýdan täze derejesine çykmak üçin anyk şertleri döretmegi şu günki duşuşygyň esasy maksady hökmünde görýäris diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we munuň üçin şu gün ähli mümkinçilikleriň bardygyna berk ynam bildirdi.
Ýurdumyza daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmäge möhüm ähmiýet bermek bilen, milli ykdysadyýetimizi uzak möhletleýin esasda ösdürmäge täze itergi bermek bu syýasatyň esasy maksatlarynyň biridir diýip, hormatly Prezidentimiz sözüni dowam etdi we häzirki wagtda Türkmenistanyň ösüş üçin ileri tutulýan ugurlary we strategik maksatlary barada durup geçdi.
Birinjisi: senagat jemgyýetiniň döredilmegi. Biz ykdysadyýetiň çig mala esaslanýan nusgasyndan senagat nusgasyna geçmek, ýokary tehnologiýaly we ylmy talap edýän önümçilikleri ornaşdyrmak, ýokary goşulan bahaly önümleri öndürmek boýunça döwrebap kärhanalary gurmak, daşky gurşawa zyýan ýetirmeýän, ýapyk aýlawly “ýaşyl” ykdysadyýeti döretmek arkaly milli ykdysadyýetimizi düýpli özgertmäge girişdik.
Ikinjisi: ykdysadyýeti düzümleýin, şeýle hem geografik taýdan diwersifikasiýalaşdyrmak. Gürrüň täze pudaklary döretmek ýa-da bar bolanlaryny düýpli döwrebaplaşdyrmak barada barýar. Himiýa, dokma senagaty, oba hojalyk önümlerini gaýtadan işlemek, gurluşyk serişdelerini öndürmek ýaly ulgamlarda we birnäçe beýleki ugurlarda oňat netijeler gazanyldy.
Türkmenistan täze daşarky bazarlara çykýar, Ýewropadaky we Aziýadaky hyzmatdaşlar bilen kooperasiýany ösdürýär. Munuň özi döwrebap ulag-logistika infrastrukturasyny döretmegi, ýurdumyzy Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça ulag gatnawlarynyň merkezleriniň birine öwürmegi göz öňünde tutýar. Bu biziň yzygiderli durmuşa geçirýän üçünji strategik maksadymyzdyr diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we uglewodorod serişdeleriniň ägirt uly gorlaryna eýe bolan Türkmenistanyň tebigy gazy gaýtadan işlemegi, eksport ugurly ýokary hilli önümleri öndürmek boýunça doly derejeli milli pudagy döretmegi dördünji strategik maksat hökmünde görýändigini belledi.
Döwlet Baştutanymyz energiýa serişdeleriniň eksportynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagynyň, şol sanda günbatar ugry boýunça iri turba geçirijileri gurmagyň Türkmenistan üçin ileri tutulýan ugur bolup durýandygyny aýdyp, milli ykdysadyýetimizi düýpli özgertmek hem-de halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça ýokarda beýan edilen meýilnamalary durmuşa geçirmek bilen, ýurdumyzyň bu işlerde italýan işewürliginiň hem mynasyp orun almagyny isleýändigini we munuň üçin ähli zerur şertleri döretmäge taýýardygyny tassyklady.
Bellenilişi ýaly, köp ýyllardan bäri italýan işewürleri Türkmenistanyň nebitgaz toplumynda, myhmanhana ulgamynda iş alyp barýarlar, gurluşyk we söwda ulgamlarynda birnäçe taslamalar amala aşyrylýar. Türkmenistanda 2008-nji ýyldan bäri iş alyp barýan “Eni” öňdebaryjy italýan nebit kompaniýasy bilen hyzmatdaşlyk ýola goýuldy. Italýan kompaniýalary Türkmenistanyň nebitgaz pudagy üçin enjamlary we serişdeleri getirýärler.
Durnukly energetika ulgamynda halkara başlangyçlarymyzyň Italiýa tarapyndan goldanylmagy bu ählumumy meselede iki ýurduň çemeleşmeleriniň ýakyndygyna şaýatlyk edýär. Energetika howpsuzlygyna biz, ilkinji nobatda, energetika akymlarynyň düzümleýin we geografik taýdan diwersifikasiýalaşdyrylmagy diýip düşünýäris. Türkmenistan energiýa serişdelerini günbatar ugry boýunça ugratmagyň mümkinçiliklerini öwrenýär diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we ýurdumyzyň bu mesele boýunça italýan hyzmatdaşlar bilen içgin dialoga taýýardygyny tassyklady. Şunuň bilen birlikde, döwlet Baştutanymyz energiýa serişdeleriniň diňe çig malynyň eksporty bilen çäklenmezligini teklip edip, italýan kompaniýalaryny Türkmenistandan Ýewropa ýurtlaryna elektrik energiýasyny ibermek boýunça taslamalary maliýeleşdirmäge we olara gatnaşmaga çagyrdy.
Munuň üçin anyk şertler döredilýär. Hususan-da, Hazaryň türkmen kenarýakasynda kuwwaty 1574 megawat elektrik stansiýasy gurulýar diýip, döwlet Baştutanymyz nygtady hem-de ýurdumyzyň italýan hyzmatdaşlar bilen Gün we ýel energiýasyny ulanmak boýunça hem işlemäge taýýardygyny aýtdy.
Ulag ulgamynda hem hyzmatdaşlygy ösdürmek üçin giň mümkinçilikler açylýar. Şunda Aziýa bilen Ýewropanyň arasynda Hazar — Ortaýer deňzi geçelgesini döretmäge aýratyn orun berýäris. Geografik taýdan amatly ýerleşmegi bilen baglylykda, Türkmenistan hem-de Italiýa bu geçelgäni döretmekde esasy orun eýelärler.
Bu logistika ugrunda Hazaryň gündogar kenarýakasy möhüm ähmiýete eýe bolýar. Häzirki wagtda Hazar deňzinde Türkmenistanyň kuwwatly port infrastrukturasy bar we ýurdumyz bu kuwwatlyklaryny günbatar ugry boýunça Hazarüsti ýük daşamalar üçin ulanmak babatda hyzmatdaşlyga taýýardyr diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň logistika mümkinçilikleriniň ulanylmagynyň Merkezi Aziýa we Hazar deňzi sebitlerinde öz orunlaryny pugtalandyrmak isleýän italýan işewür toparlary üçin özüne çekiji bolup biljekdigine ynam bildirdi. Bellenilişi ýaly, ulag pudagynda Türkmenistanyň demir ýol ulgamlaryny döwrebaplaşdyrmak boýunça italýan kompaniýalary bilen hyzmatdaşlyk üçin gowy mümkinçilikler bar.
Dokma senagaty hyzmatdaşlygymyza kuwwatly itergi berjek ulgamlaryň biridir. Şu günki işewürlik maslahatynyň dowamynda bu ulgamda birnäçe resminamalara gol çekmek göz öňünde tutulýar. Häzirki wagtda “Marzoli”, “Savio”, “Cormatex” we beýleki italýan kompaniýalarynyň enjamlarynyň müňe golaýy ýurdumyzyň dokma kärhanalarynda üstünlikli ulanylýar. Ýokary hilli türkmen dokma önümleriniň eksportyny giňeltmäge, egin-eşikleri öndürmek boýunça bilelikdäki kärhanalary döretmäge, täze bazarlara çykmaga we uzak möhletleýin hyzmatdaşlygy ýola goýmaga gyzyklanma bildirýäris.
Umuman, Türkmenistan öz önümleriniň Italiýa iberilmegini diwersifikasiýalaşdyrmaga, taýýar önümlere aýratyn üns bermek arkaly olaryň görnüşlerini ep-esli giňeltmäge taýýardyr. Elbetde, biziň söwda gatnaşyklarymyz anyk talaplara hem-de isleglere, özara mümkinçiliklerimize, uzak möhletli işewürlik çaklamalaryna esaslanmalydyr. Şunuň bilen birlikde, işewürlik alyşmalarynyň işjeňleşdirilmegini, Türkmenistanyň hem-de Italiýanyň işewür toparlarynyň we kompaniýalarynyň ýurtlarymyzyň çäginde geçirilýän sergilere, ýarmarkalara gatnaşmagyny, dürli taslamalara gatnaşmak mümkinçiligini öwrenmek üçin telekeçileriň özara saparlarynyň guralmagy möhümdir.
Häzirki wagtda Türkmenistanda bank-maliýe pudagyny hem-de karzlaşdyryş ulgamyny kämilleşdirmek boýunça işler alnyp barylýar. Bu ulgamda Italiýanyň maliýe edaralarynyň, ätiýaçlandyryş kompaniýalarynyň, biržalarynyň tejribesine gyzyklanma bildirýäris diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy we şunuň bilen baglylykda, Italiýanyň döwlet eksport-karzlaşdyryş agentligi bilen türkmen banklarynyň arasynda hyzmatdaşlygy ýola goýmak üçin ýurdumyzyň goldaw bermäge taýýardygyny tassyklady.
Bank ulgamyndan başga-da, häzirki wagtda Türkmenistan aragatnaşyk, kommunikasiýalar, informatika, kosmonawtika ýaly ýokary tehnologiýaly ulgamlary işjeň ösdürýär. Şunuň bilen birlikde, işiň ähli görnüşlerini, önümçilik we durmuş ulgamlaryny sanlylaşdyrmak, “akylly” şäherleri döretmek boýunça işler alnyp barylýar diýip, hormatly Prezidentimiz aýtdy.
Türkmenistan Italiýa özüniň ileri tutulýan hyzmatdaşlarynyň biri hökmünde garaýar we onuň bilen uzak möhletleýin gatnaşyklary ýola goýmagy maksat edinýär. Biz häzirki wagtda hyzmatdaşlyk üçin anyk mümkinçilikleriň açylýandygyny görýäris we ähli ugurlar boýunça giňişleýin dialoga taýýardyrys. Şeýle çemeleşme ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryna hem-de geljegine, şeýle hem dünýä ykdysadyýetiniň ösüşiniň häzirki zaman meýillerine garaýyşlarda özara düşünişýändigimiz bilen şertlendirilendir.
Men şu günki duşuşyga Italiýanyň işewür toparlary bilen ýurdumyzyň arasynda uzak möhletli söwda-ykdysady we maýa goýum gatnaşyklaryny ýola goýmagyň hem-de pugtalandyrmagyň ýolunda möhüm ädim hökmünde garaýaryn diýip, döwlet Baştutanymyz aýtdy we Italiýanyň işewür toparlarynyň wekillerini giňişleýin hem-de doly derejeli hyzmatdaşlyga çagyrdy.
Sözüniň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Türkmen-italýan işewürlik forumyna gatnaşyjylara netijeli iş alyp barmagy arzuw etdi.
Döwlet Baştutanymyzyň çykyşy uly üns bilen diňlenildi.
Soňra çykyş etmek üçin italýan kompaniýalarynyň ýolbaşçylaryna söz berildi. Olar öz çykyşlarynda hormatly Prezidentimiziň şu günki çärä gatnaşmagynyň Italiýanyň işewür jemgyýetçiligi üçin uly mertebedigini, bu günki forumyň geçirilmeginiň bolsa Italiýa bilen Türkmenistanyň arasyndaky hyzmatdaşlykda täze tapgyry alamatlandyrýandygyny bellediler.
“Eni” kompaniýasynyň wekili ählumumy energetika howpsuzlygyny üpjün etmekde ýurdumyzyň möhüm ornuny belläp, metan zyňyndylaryny azaltmak we pes uglerodly çözgütleri ösdürmek boýunça hyzmatdaşlyk etmek üçin uly mümkinçilikleriň bardygyny nygtady hem-de wekilçilik edýän kompaniýasynyň Türkmenistanyň energetika strategiýasyny goldaýandygyny aýtdy.
Stefano Pontekorwo “Leonardo S.p.A” kompaniýasynyň Türkmenistan bilen ýola goýlan netijeli hyzmatdaşlyga ýokary baha berýändigini we giň möçberli özgertmeler maksatnamalaryny işjeň durmuşa geçirýän ýurdumyza Merkezi Aziýa sebitinde esasy strategik hyzmatdaş hökmünde garaýandygyny belledi.
“Italferr” kompaniýasynyň Baş ýerine ýetiriji direktory Türkmenistanyň öz ulag infrastrukturasyny işjeň ösdürip, sebitde möhüm logistika merkezine öwrülýändigini aýdyp, demir ýol ulagy we logistika ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek üçin Italiýanyň hem-de Türkmenistanyň ägirt uly mümkinçilikleriniň bardygyny belledi.
Soňra hormatly Prezidentimiziň gatnaşmagynda ikitaraplaýyn resminamalary alyşmak dabarasy boldy. Şolaryň hatarynda Türkmenistanyň Daşary işler ministrligi bilen Italiýa Respublikasynyň Daşary işler we halkara hyzmatdaşlyk ministrliginiň arasynda işgärleri taýýarlamak babatda hyzmatdaşlyk etmek barada özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Hökümeti bilen Italiýa Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda medeniýet babatda hyzmatdaşlyk etmek hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Telewideniýe, radiogepleşikler we kinematografiýa baradaky döwlet komiteti bilen Italiýanyň Jemgyýetçilik radiotelewideniýe kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Geljekki gümrük hyzmatdaşlygy hakynda Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugy bilen Italiýanyň Gümrük we monopoliýa agentliginiň arasynda Bilelikdäki Jarnama bar.
Şeýle hem forumyň çäklerinde Türkmenistanyň we Italiýanyň wekilleriniň arasynda ikitaraplaýyn duşuşyklar geçirildi. Olaryň dowamynda hyzmatdaşlygyň özara gyzyklanma bildirilýän ugurlary boýunça pikir alşyldy.
Soňra işewürlik forumy öz işini “Türkmenistan bilen Italiýa Respublikasynyň ykdysady hyzmatdaşlygy”, “Söwda, dokma we hususy pudaklarda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri” hem-de “Ikitaraplaýyn ykdysady hyzmatdaşlyga ýardam bermek” atly mowzuklaýyn bölümlerde dowam etdi.
Çykyşlarda ýurtlarymyzyň arasynda özara hormat goýmaga we ynanyşmaga esaslanýan gatnaşyklaryň ýokary derejesi bellenildi. Taraplar iki ýurduň hem mümkinçiliklerini ulanyp, özara haryt dolanyşygyny mundan beýläk-de diwersifikasiýalaşdyrmagyň zerurdygyny nygtadylar.
Energetika we ulag ýaly möhüm strategik pudaklara aýratyn üns berildi. Foruma gatnaşyjylar nebitgaz pudagynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň möhümdigini bellediler. Şeýle hem ulag-üstaşyr infrastrukturany ösdürmäge gönükdirilen bilelikdäki taslamalary durmuşa geçirmäge taýýarlyk beýan edildi.
Forumyň netijeleri boýunça Türkmenistan bilen Italiýa Respublikasynyň wekilleriniň arasynda resminamalara gol çekmek dabarasy boldy. Gol çekilen resminamalaryň hatarynda Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrliginiň ýanyndaky Döwlet kiberhowpsuzlyk gullugy bilen «Leonardo-Societa per azioni» kompaniýasynyň arasynda aýan etmezlik hakynda Ylalaşyk; Türkmenistanyň Aragatnaşyk ministrligi bilen «Leonardo-Societa per azioni» kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Dokma senagatynda hyzmatdaşlyk etmek barada Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrligi bilen Italiýanyň «Marzoli Machines Textile S.M.L.» kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Dokma senagatynda hyzmatdaşlyk etmek barada Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrligi bilen Italiýanyň «Itema S.p.A» kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Dokma senagatynda hyzmatdaşlyk etmek barada Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrligi bilen Italiýanyň «MCS dyeing & finishing machinery» kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Dokma senagatynda hyzmatdaşlyk etmek barada Türkmenistanyň Dokma senagaty ministrligi bilen Italiýanyň «Savio Maccine Tessili S.p.A» kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama; Türkmenistanyň Energetika ministrligi bilen «Pietro Fiorentini S.p.A» italýan kompaniýasynyň arasynda özara düşünişmek hakynda Ähtnama bar.
Şeýle hem forumyň çäklerinde Türkmenistanda öndürilýän önümleriň sergisi guraldy.
Şeýlelikde, Türkmen-italýan işewürlik maslahatynyň üstünlikli geçirilmegi taraplaryň ýetilen sepgitler bilen çäklenmän, hyzmatdaşlygyň täze ugurlaryny açmaga taýýardyklaryny görkezdi.
(TDH)
Beýleki habarlar
- Türkmenistanyň Prezidenti «Leonardo S.p.A» kompaniýasynyň ýolbaşçysy bilen duşuşdy
2 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidenti Türkmen-italýan işewürlik maslahatyna gatnaşdy
6 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň Türkmen-italýan işewürlik maslahatyndaky ÇYKYŞY
6 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidenti Serdar Berdimuhamedowyň «Türkmenistanyň gadymy siwilizasiýalary» atly arheologik serginiň açylyş dabarasyndaky ÇYKYŞY
6 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidenti «Leonardo S.p.A» kompaniýasynyň ýolbaşçysy bilen duşuşdy
6 sagat öň
- Medeni dialog — döwletara gatnaşyklaryň aýrylmaz bölegi
6 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidentiniň PERMANY
6 sagat öň
- Resmi habarlar
6 sagat öň
- Türkmenistanyň Prezidenti Awstriýa Respublikasynyň Prezidentini gutlady
6 sagat öň
- Onuň Alyhezreti, Türkmenistanyň Prezidenti jenap Serdar BERDIMUHAMEDOWA
6 sagat öň
- Halkara «Türkmen alabaý itleri» assosiasiýasynyň V mejlisi geçirildi
6 sagat öň
- Ýurdumyzda Türkmen alabaýynyň baýramy bellenildi
6 sagat öň
- Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistanyň Prezidenti hormatly Serdar Berdimuhamedowa Türkmen alabaýynyň baýramy mynasybetli dabaraly çärelere gatnaşyjylaryň ÝÜZLENMESI
6 sagat öň
- TÜRKMENISTAN — ITALIÝA: ÖZARA HYZMATDAŞLYGYŇ ÖSÜŞINDE TÄZE TAPGYR
9 sagat öň
- Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň mejlisi
9 sagat öň
- GAHRYMAN ARKADAGYMYZ TÜRKMENISTANYŇ HEMIŞELIK BITARAPLYGYNYŇ 30 ÝYLLYGY MYNASYBETLI DABARALARA GÖRÜLÝÄN TAÝÝARLYK IŞLERINIŇ BARŞY BILEN TANYŞDY
9 sagat öň
- Türkmenistanyň Döwlet haryt-çig mal biržasynyň geçen hepdedäki söwdalary
9 sagat öň
- Ýurdumyzda Türkmen alabaýynyň baýramy giňden bellenildi
9 sagat öň
- Türkmen wekiliýeti BMG-niň Söwda we ösüş boýunça konferensiýasynyň 16-njy sessiýasyna gatnaşdy
9
Dünýäniň energetika pudagynyň yzygiderli ösýän aýratynlygy soňky onýyllyklara has-da mahsus ýagdaý boldy. Ýylyň-ýylyna dünýäniň energiýa üpjünçilik ulgamynda halkara gatnaşyklara täsirini ýetirýän, pudagyň ösüşini özgerdýän täze şertler we ýagdaýlar ýüze çykýar hem-de tehnologiýalar döreýär.
Soňky ýyllarda Türkmenistanyň ýangyç-energetika ulgamynda diňe bir ykdysady taýdan möhüm ähmiýetli däl, eýsem, sebitiň we dünýäniň energetika howpsuzlygynyň berkidilmeginde uly orun eýeleýän iri taslamalar amala aşyryldy. Munuň üçin ygtybarly, durnukly energiýa üpjünçiligi, energiýa çeşmeleriniň diwersifikasiýalaşdyrylmagy, parnik gazlarynyň zyňyndylarynyň azaldylmagy, gaýtadan dikeldilýän energetikanyň ösdürilmegi hem-de energiýa netijeliliginiň ýokarlandyrylmagy zerurdyr.
Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow tarapyndan başy başlanan we häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli durmuşa geçirilýän ýurdumyzyň energetika syýasaty nebitgaz senagatyny hemmetaraplaýyn ösdürmegi we onuň halkara energetika ulgamyna yzygiderli baglanyşmagyny maksat edinýär.
Pudagyň ägirt uly mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanmak, ekologik taýdan arassa, bäsdeşlige ukyply, ýokary hilli önümlere bolan islegleri nazara alyp, onuň dünýä bazaryndaky ornuny berkitmek, Watanymyzyň mundan beýläk-de gülläp ösmeginiň we rowaçlygynyň bähbidine täze infrastruktura taslamalaryny durmuşa geçirmek, halkymyzyň abadançylygyny üpjün etmek milli strategiýanyň möhüm wezipeleriniň hataryndadyr.
11-nji iýulda geçirilen Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde, şeýle hem ýurdumyzda şu ýylyň dokuz aýynda alnyp barlan işleriň jemlerine bagyşlanyp 3-nji oktýabrda geçirilen Hökümet mejlisinde döwlet Baştutanymyz milli ykdysadyýetimiziň esasy pudaklarynyň biri bolan ýangyç-energetika toplumynyň öňünde möhüm wezipeleriň durandygyny nygtap, ony ösdürmegiň, tebigy gazyň dünýä bazarlaryna eksportynyň diwersifikasiýalaşdyrylmagynyň zerurdygyna ünsi çekdi.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow toplumyň kärhanalarynyň önümçilik kuwwatlyklaryny ýokarlandyrmak maksady bilen ylmyň soňky gazananlaryny we innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak boýunça işleri dowam etmegi tabşyrdy. Şeýle hem geologiýa-gözleg işlerini geçirmek, nebitgaz ýataklaryny gözläp tapmak, nebiti we gazy çykarmak işlerini yzygiderli kämilleşdirmek, uglewodorod serişdelerini we olary gaýtadan işlemekden alynýan önümleri dünýä bazarlaryna ýerlemek boýunça toplumlaýyn çäreleri görmek, nebitgaz toplumynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyryp, bäsdeşlige ukyply we ekologik taýdan arassa önümleri öndürmegi dowam etmek boýunça görkezmeler berildi.
Türkmenistanyň tebigy gazyň gorlary boýunça dünýäniň öňdebaryjy ýurtlarynyň hataryna girýän kuwwatly energetika döwleti bolup durýandygyny bellemek gerek. Ýurdumyz iri nebitgaz kompaniýalary we abraýly maliýe düzümleri bilen işewürlik gatnaşyklaryny ýola goýmak arkaly göni energiýa hyzmatdaşlygynyň gerimini düýpli giňeldýär. Şunda häzirki döwrüň talaplaryna laýyklykda, milli ýangyç-energetika toplumyna iň täze ylmy-tehniki işläp taýýarlamalary, innowasion tehnologiýalary we sanly ulgamlary işjeň ornaşdyrmak meselelerine aýratyn üns berilýär.
Milli ýangyç-energetika toplumynyň düzümine girýän elektroenergetika, gaz we nebit pudaklarynyň kärhanalary üstünlikli hereket edip, oňyn görkezijileri gazanýarlar. Häzirki döwürde ýurdumyzyň elektroenergetika pudagynyň önümçilik kuwwatlyklary artyp, tebigy gaz arkaly işleýän döwlet energiýa paýlaýjy ulgamynyň möhüm bölegi bolan birnäçe döwrebap elektrik stansiýalary hereket edýär.
Mälim bolşy ýaly, gaz senagaty ýurdumyzyň senagat önümçiliginiň möçberiniň ýarysyndan gowragyny eýeleýär. Häzirki wagtda gaz pudagynda uglewodorod serişdelerini ýüze çykarmak, agtarmak, ulanmak, daşamak we saklamakdan başlap, ony gaýtadan işlemäge we sarp edijilere ýetirmäge çenli önümçiligiň ähli tapgyrlarynda öňdebaryjy tehnologiýalary ulanmak arkaly täze ýataklary gözlemek, baha bermek we senagat taýdan özleşdirmek boýunça işler işjeň alnyp barylýar.
Gorlary boýunça ägirt uly hasaplanylýan «Galkynyş» gaz käni «mawy ýangyjyň» iň ygtybarly ýataklarynyň biri bolup durýar. Şu ýyl bu kände çuňlugy 4452 metr bolan 285 belgili guýynyň üstünlikli burawlanmagy netijesinde, 4412 — 4136 metr çuňlukdaky gatlaklardan önüm berijiligi gije-gündizde 2 million kub metr bolan tebigy gazyň täze akymy alyndy.
Tebigy gazy gaýtadan işleýän täze kärhanalaryň gurulmagy bilen, gazy gaýtadan işleýän pudak hem barha ösýär. Çig maly has çuň gaýtadan işleýän ýokary netijeli önümçilikleri döretmäge hem möhüm ähmiýet berilýär.
Nebitiň gazylyp alnyşynyň möçberlerini artdyrmak boýunça görülýän toplumlaýyn çäreler özüniň oňyn netijelerini berýär. Şunuň bilen baglylykda, täze nebit ýataklaryny ýüze çykarmak we özleşdirmek, çykarylýan nebitiň möçberlerini ýokarlandyrmaga ýardam edýän häzirki zaman tehnologiýalardan peýdalanmagyň hasabyna nebit senagatynyň önümçilik düzümini kämilleşdirmek boýunça işler dowam etdirilýär.
«Türkmennebit» döwlet konserniniň «Nebitgazburawlaýyş» trestiniň işgärleriniň «Uzynada» käninde gije-gündizdäki önümçiligi 70 tonna nebit kondensatyna we 75 müň kub metr tebigy gaza deň bolan, çuňlugy 6 müň 830 metr bolan täze guýyny ulanmaga bermekleri muňa aýdyň mysaldyr. Bu guýynyň «Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly» diýlip yglan edilen şu ýylyň başynda işe girizilendigini bellemek möhümdir.
Ýurdumyzda nebithimiýa pudagy hem netijeli ösdürilýär. Içerki bazary üpjün edýän we ýangyç-energetika toplumynyň çig mal binýadyny emele getirýän önümçiligiň möçberlerini we görnüşlerini artdyrmakda, öndürilýän önümleriň hilini dünýä ülňülerine laýyk getirmekde oňyn netijeler gazanyldy. Sebäbi nebit diňe bir ýangyç däl, himiýa senagatynyň hem möhüm binýadydyr. Bu gymmatly çig mal lybaslary, aýakgaplary, plastik önümleri, boýaglary, metallurgiýa üçin elektrodlary öndürmekde peýdalanylýar.
Wodorod we bioýangyjyň, yşyklandyryş we tehniki kerosiniň, suwuklandyrylan nebit gazynyň, dizel ýangyjynyň dürli görnüşleriniň, tehniki çalgy ýaglaryň we polipropileniň hem-de kalsinirlenen elektrod koksunyň, ýol, gurluşyk bitumynyň we beýlekileriň önümçiliginiň ýola goýulmagyna uly ähmiýet berilýär.
Özara bähbitli hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek, täze ekologiýa ölçegleriniň çäklerinde iň täze tehnologiýalary özara alyşmak, öňdebaryjy ýöriteleşdirilen enjamlary ýurdumyza getirmek maksady bilen maýadarlary çekmek, ekologik taýdan howpsuz önümçilikleri döretmek Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek boýunça alnyp barylýan işleriň esasy ugurlarynyň hataryndadyr.
Ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň gazananlary bilen giňden tanyşdyrmak üçin amatly meýdança bolup hyzmat edýän, her ýylda geçirilýän sergiler, duşuşyklar we maslahatlar netijeli göni gatnaşyklary ýola goýmak, täze taslamalary işe girizmek hem-de dünýä tejribesi bilen tanyşmak üçin öňde goýlan maksatlara ýetmäge ýardam edýär. 23-24-nji aprelde Malaýziýanyň paýtagty Kuala-Lumpur şäherinde geçirilen ýurdumyzyň ykdysadyýetine daşary ýurt maýa goýumlaryny çekmek boýunça halkara göçme forum muňa aýdyň mysaldyr. «Türkmengaz», «Türkmennebit» döwlet konsernleri we Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasy şol çäräniň guramaçylary bolup çykyş etdiler.
Forumyň öňüsyrasynda geçirilen «Emeli aňy ulanmak arkaly uglewodorod serişdelerini gazyp almagyň geljegi: nebitgaz känleriniň mümkinçiliklerini açmak» atly mejlisde ýakyn geljekde işiň netijeliligini ýokarlandyrmak, uglewodorod känleriniň ulanyş çykdajylaryny azaltmak we olaryň ägirt uly kuwwatlyklaryny ýüze çykarmak üçin täze mümkinçilikleri açýan emeli aň tehnologiýalaryny ornaşdyrmaga garaşylýandygy bellenildi. Forumyň öňüsyrasynda geçirilen «Türkmenistanyň we Malaýziýanyň ykdysady we maýa goýum kuwwatynyň ösüş mümkinçilikleri: bilim, syýahatçylyk we telekeçilik ugurlary» atly ikinji mejlisde emeli aň, kiberhowpsuzlyk ulgamlarynda hyzmatdaşlygyň geljegi, ýokary bilimli hünärmenleri taýýarlamak, talyplaryň akademiki alyşmalaryny artdyrmak we ikitaraplaýyn gatnaşyklary ösdürmek boýunça bilelikdäki başlangyçlary işläp taýýarlamak, medeni gatnaşyklar we jogapkärli syýahatçylyk başlangyçlary arkaly durnukly syýahatçylygy ilerletmek üçin bilim ulgamynda özara gatnaşyklary pugtalandyrmagyň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.
«2025-nji ýyl — Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly: bütindünýä energiýanyň we durnukly ösüşiň geljegini emele getirmekde Türkmenistanyň orny» atly plenar mejlisiň gün tertibine energetika diplomatiýasynyň, sebit durnuklylygynyň we ählumumy hyzmatdaşlygyň binýady hökmünde ýurdumyzyň energetika syýasatynyň möhüm ugurlary girizildi.
«Türkmenistanyň energetika pudagyndaky täze maýa goýum mümkinçilikleri: tebigy gaz we monetizasiýa», «Gurluşyk, ulag, maglumat tehnologiýalary we aragatnaşyk ulgamlaryna aýratyn üns berip, Türkmenistanda infrastruktura taslamalaryna maýa goýumlary çekmek işini çaltlandyrmak», «Türkmenistanyň energetika pudagyna maýa goýum mümkinçilikleri: nebit we nebithimiýa», «Türkmenistanyň we Malaýziýanyň hususy pudaklarynyň hyzmatdaşlygyny ösdürmek: senagat we hyzmatlar ulgamy», «Durnukly geljegi döretmekde arassa energiýanyň orny: metanyň we kömürturşy gazynyň zyňyndylarynyň azaldylmagy» atly mazmunlaýyn mejlislerde foruma gatnaşyjylar baý tebigy serişdeleri netijeli ulanmak, energetika bazarlaryny ösdürmek, özara bähbitli iri taslamalara maýa goýumlary çekmek, ýurdumyzyň iri ýataklarynyň önüm berijiligini ýokarlandyrmakda täze gurallar, daşky gurşawa zyýansyz önümçilikleri, innowasion tehnologiýalary we nou-haulary ornaşdyrmak ýaly möhüm meseleleri maslahatlaşdylar.
Çykyş edenleriň nygtaýşy ýaly, Türkmenistandaky durnukly ykdysady we syýasy ýagdaý hem-de kemala getirilen degişli kanunçylyk binýady daşary ýurtly maýadarlar üçin ýurdumyzyň özüne çekijiliginiň barha artmagynyň möhüm şertidir. Uzak möhletleýin hyzmatdaşlygy ugur edinýän anyk taslamalaryň çäklerinde häzirki wagtda, hususan-da, Türkmenistan — Hytaý, Türkmenistan — Owganystan — Pakistan — Hindistan transmilli gaz geçirijilerini tebigy gaz bilen üpjün etmek, Özbegistana, Eýranyň üsti bilen «swap» usulynda Türkiýä gaz ibermek maksady bilen dünýäde iri «Galkynyş» gaz käni özleşdirilýär.
Ulanyşdaky känlerde gazylyp alnyşy artdyrmak, guýulardan nebitiň çykarylyşyny ýokarlandyrmak, häzirki zaman nebithimiýa toplumlaryny gurmak boýunça taslamalara hem-de maýa goýum hyzmatdaşlygynyň täze gurallaryna hem garaldy. Hazar deňziniň türkmen bölegindäki nebit ýataklaryny özleşdirmäge maýa goýumlary çekmäge hem aýratyn üns berildi.
Ugurdaş pudaklaryň hünärmenleri forumda uglewodorod baýlyklaryny agtarmakda we gazyp almakda döwrebap çemeleşmeler, önümçilik kuwwatlyklaryny giňeltmek, nebiti we tebigy gazy çuň gaýtadan işlemek, ýokary baha goşulan, içerki we daşarky bazarlarda uly isleg bildirilýän dürli görnüşli nebit hem-de gazhimiýa önümlerini öndürmek boýunça teklipleri beýan etdiler.
Daşary ýurtlaryň nebitgaz kompaniýalarynyň bilermenleri özleriniň çykyşlarynda toplan tejribelerini we täze ylmy işläp taýýarlamalaryny, şol sanda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri ulgamynda innowasiýa taslamalaryny paýlaşdylar. Gün we ýel energiýasyndan, bioýangyçdan iş ýüzünde peýdalanmak barada synag-tejribe işläp taýýarlamalaryna foruma gatnaşyjylaryň ünsi çekildi.
Häzirki döwürde Türkmenistan nebitgaz toplumyna innowasion tehnologiýalary we öňdebaryjy dünýä tejribesini işjeň ornaşdyryp, halkara hyzmatdaşlygyny yzygiderli ösdürýär. Şunuň bilen baglylykda, daşary ýurtlaryň iri kompaniýalary we işewür düzümleri bilen ynanyşmaga, hormata we özara bähbitlere esaslanýan gatnaşyklaryň ösdürilmegine uly ähmiýet berilýär. 14-nji maýda Aşgabatda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Petronas» kompaniýasynyň ýolbaşçysy Tan Şri Tengku Muhammad Taufik hem-de Birleşen Arap Emirlikleriniň senagat we öňdebaryjy tehnologiýalar ministri, Abu-Dabiniň milli nebit kompaniýasynyň (ADNOC) Baş direktory Soltan Ahmed Al-Jaber, BAE-niň energetika we infrastruktura ministri Suheýl Al Mazrui, Daşary işler ministrliginiň döwlet ministri Ahmed Al-Saýeg bilen halkara derejeli duşuşygy we ikitaraplaýyn gepleşikleri geçirmegi hem munuň güwäsidir.
Halkara derejeli duşuşyga ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň ýolbaşçylary we wekilleri, Birleşen Arap Emirlikleriniň nebitgaz pudagynyň hem-de Malaýziýanyň «Petronas» kompaniýasynyň hünärmenleri gatnaşdylar. Onuň netijeleri boýunça «Türkmennebit» döwlet konserni bilen Malaýziýanyň «PETRONAS Çarigali (Türkmenistan) Sdn Bhd» kompaniýasynyň hem-de BAE-niň «ADNOC Türkmenistan RSC Limited» kompaniýasynyň arasynda Şertnama, şeýle-de «Türkmengaz» döwlet konserni bilen Malaýziýanyň «PETRONAS Çarigali (Türkmenistan) Sdn Bhd» kompaniýasynyň we BAE-niň «ADNOC Türkmenistan RSC Limited» kompaniýasynyň arasynda Şertnama gol çekildi.
Ekoulgama aýawly çemeleşmä, öňdebaryjy tehnologiýalara we daşky gurşawyň abadançylygy babatda geljek nesilleriň hukuklaryny goramaga esaslanýan ekologiýa talaplary ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň ösüşinde möhüm şerti kesgitleýär.
5-nji iýunda «Türkmengaz» döwlet konserniniň Ylmy-barlag tebigy gaz institutynda utgaşykly görnüşde geçirilen «Uglewodorod ýataklaryny özleşdirmekde innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmagyň ekologik jähetleri» (TESC 2025) atly halkara ylmy-amaly maslahatda tehnologiýalar we howanyň üýtgeýän şertlerinde energetika pudagyny durnukly ösdürmegiň, daşky gurşawa ýaramaz täsirleri azaltmakda amaly çözgütleri işläp taýýarlamagyň hem-de öňdebaryjy tejribeleri alyşmagyň möhüm meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.
Sanly tehnologiýalary we adam maýasyny ösdürmegi ugur edinen forumyň baş maksady ýurdumyzyň we iri energetika kompaniýalarynyň, abraýly guramalaryň, ylmy jemgyýetçiligiň we maliýe institutlarynyň arasyndaky hyzmatdaşlygy pugtalandyrmakdan ybarat boldy.
Şunuň bilen baglylykda, BMG-niň, ÝHHG-niň, Bütindünýä bankynyň, Aziýanyň ösüş bankynyň, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş bankynyň, Gazy eksport ediji ýurtlaryň forumynyň, Energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleri boýunça halkara agentligiň (IRENA), Nebit inženerleri jemgyýetiniň, Halkara energetika agentliginiň, şeýle hem «PETRONAS Çarigali (Türkmenistan) Sdn Bhd», «CNPC», «Dragon Oil», «Eni S.p.A.» ýaly meşhur halkara kompaniýalaryň wekilleri hem-de ýurdumyzyň nebitgaz pudagynyň ýolbaşçylarydyr esasy hünärmenleri ara alyp maslahatlaşmalara gatnaşdylar.
Forum «Energetiki geljek, täze tehnologiýalar we uglewodorod serişdeleriniň işlenip taýýarlanylmagyndaky ekologiýa aýratynlyklary» hem-de «Adam maýasy ekologik jogapkärçiligiň hereketlendiriji güýji hökmünde: metanyň we kömürturşy gazynyň zyňyndylary babatyndaky meseleleri çözmekde hünär bilimini we innowasiýalary ulanmak» atly iki mowzuklaýyn mejlislerde dowam etdi.
Mejlislerde halkara derejeli bilermenler türkmen kärdeşleri bilen tejribelerini paýlaşdylar hem-de köp mukdardaky kömürturşy gazy saklanýan uglewodorod ýataklaryny özleşdirmek we atmosfera zyýanly zyňyndylary azaltmak boýunça hyzmatdaşlygy has-da çuňlaşdyrmagyň ugurlaryny kesgitlediler. Türkmen alymlary hem bu ugurda täze ylmy işläp taýýarlamalaryny tanyşdyrdylar. Şeýle hem durnukly howpsuzlyk medeniýetini kemala getirmäge we ekologiýa töwekgelçiligi barada habarlylygy ýokarlandyrmaga aýratyn üns çekildi.
Şeýlelikde, Türkmenistan sebitde durnuklylygy pugtalandyrmak maksadynda özüniň baý serişdelerinden, strategik taýdan amatly ýerleşmeginden peýdalanmak, parahatçylyga ygrarlylygyny görkezmek bilen, dünýäniň energetika pudagynyň geljegini kemala getirmekde öňdebaryjy orny eýeleýär. Bu bolsa, öz gezeginde, Watanymyzyň ykdysady kuwwatynyň pugtalanmagyna, halkymyzyň durmuş derejesiniň ýokarlanmagyna şert döredýär.
(TDH)
Beýleki habarlar
- Türkmenistan sebitiň durnukly ösüşine goşant goşýar
1 sagat öň
- Energetika howpsuzlygy — ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumynyň möhüm ugry
6 sagat öň
- Türkmenistan sebitiň durnukly ösüşine goşant goşýar
6 sagat öň
- Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Arkadagyň ak ýoly bilen Serhetabat — Hyrat gaz geçirijisiniň nobatdaky tapgyryna badalga bermek mynasybetli dabaraly mejlisdäki ÇYKYŞY
6 sagat öň
- Türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Owganystanyň Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň ykdysady meseleler boýunça orunbasary bilen duşuşdy
6 sagat öň
- TOPH taslamasy — asyryň iri gurluşygy
6 sagat öň
- Hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy
10 sagat öň
- Ministrler Kabinetiniň mejlisi
10 sagat öň
- Yhlasy myrada gowuşýan «Ýigit»
10 sagat öň
- Gyzgalaňly möwsümde
10 sagat öň
- Sag başym — soltan başym
10 sagat öň
- Bagtyýarlygyň gözbaşy
10 sagat öň
- Türkmen Bitaraplygy — umumadamzat gymmatlygy
10 sagat öň
- Guşlar irkilipdir
10 sagat öň
- Jebisligiň nyşany
10 sagat öň
- «Göwnüň küýsän ýerine git»
10 sagat öň
- «WATAN» gazetiniň hormatly okyjylary!
11 sagat öň
- Bilimli nesil — döwletiň kuwwaty
11 sagat öň
- Ygtybarly ösüşiň rowaç menzilleri
1