Gahryman Arkadagymyzyň beýik başlangyçlary, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen ýurdumyzyň paýtagty Aşgabat günsaýyn gözelleşip, dünýäniň iň owadan şäherleriniň birine öwrülýär. Bu gün merjen şäherimize belentden belent ymaratlar, kaşaň desgalar, suw çüwdürimleri, seýilgähler, şaýollar, köpugurly köprüler we beýleki binalar özboluşly görk goşup, görenleriň akylyny haýrana goýýar.

Hormatly Prezidentimiziň 26-njy ýanwarda sanly ulgam arkaly geçiren Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisiniň barşynda paýtagtymyzdaky «Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň XV ýyllygy» seýilgähiniň durkunyň täzelenip, ol ýerde ýerüsti pyýada geçelgeleriň, welosiped ýodalarynyň, dynç alyş bassyrmalaryň, suw howuzlarynyň we beýleki desgalaryň guruljakdygy barada aýdylmagy ählimizde gyzgyn goldaw tapdy. «Seýilgähleriň şäheri» diýlip ykrar edilen ak mermerli paýtagtymyzdaky «Türkmenistanyň Garaşsyzlygynyň XV ýyllygy» seýilgähiniň durkunyň döwrebaplaşdyrylmagy bilen, 50 gektar meýdany tutup oturan bu gözel künjegiň düýpgöter özgerjekdigine örän buýsanýarys.

Aziýanyň merjeni bolan Aşgabat şäherinde bilim alýandygymyz, onuň barha özgerýän görküne gözli şaýat bolýandygymyz üçin özümizi diýseň bagtly saýýarys. Goý, nowjuwan şäherimiz mundan beýläk-de gözellige beslensin, Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň döwletli tutumlary has-da rowaçlansyn!

Maýsa GYLYÇMÄDOWA,

Türkmen döwlet maliýe institutynyň talyby.

Aşgabat, 6-njy fewral (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bilen Gyrgyz Respublikasynyň Prezidenti Sadyr Žaparowyň arasynda telefon arkaly söhbetdeşlik boldy.

Döwlet Baştutanymyz dostlukly ýurduň Lideri bilen gadyrly salamlaşyp, türkmen halkynyň adyndan hem-de hut öz adyndan Bişkek şäherindäki ýylylyk elektrosentralynda bolup geçen hadysa baradaky habara duýgudaşlyk bildirdi.

Bellenilişi ýaly, Türkmenistan Gyrgyzystanda bolan hadysa zerarly dostlukly ýurda ynsanperwerlik ýüküni ugratdy we zerur bolan ýagdaýynda, ähli kömegi bermäge taýýardyr. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu barada aýtmak bilen, doganlyk ýurda çylşyrymly ýagdaýy ýeňip geçmekde goldaw beriji sözlerini aýtdy we ýylylyk elektrosentralyndaky dikeldiş işleriniň tiz wagtda tamamlanmagyny arzuw etdi.

Prezident Sadyr Žaparow gyrgyz halkynyň adyndan we öz adyndan bu çylşyrymly pursatda duýgudaşlyk sözleri üçin tüýs ýürekden hoşallygyny bildirdi. Gyrgyzystanyň Baştutanynyň nygtaýşy ýaly, goňşy döwlete ilkinjileriň hatarynda kömek eden Türkmenistan bilen dostlukly gatnaşyklara onuň ýurdunda ýokary baha berýärler. Mümkinçilikden peýdalanyp, Prezident Sadyr Žaparow türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowa mähirli salamyny beýan etdi hem-de berlen goldaw üçin tüýs ýürekden hoşallygyny bildirdi.

Telefon arkaly söhbetdeşligiň dowamynda Türkmenistan bilen Gyrgyz Respublikasynyň arasyndaky gatnaşyklaryň özara düşünişmegiň we açyklygyň ýokary derejesi bilen tapawutlanýandygy bellenildi. Ýurtlarymyz netijeli syýasy dialogy ösdürmek bilen, halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň we GDA-nyň çäklerinde işjeň hyzmatdaşlyk edýärler. Şunda söwda-ykdysady ulgam ileri tutulýan ugurlaryň biridir. Däp bolan medeni-ynsanperwer gatnaşyklar hem işjeň ösdürilýär.

Telefon arkaly söhbetdeşligiň ahyrynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hem-de Prezident Sadyr Žaparow birek-birege berk jan saglyk, jogapkärli döwlet işlerinde üstünlikleri, Türkmenistanyň we Gyrgyzystanyň doganlyk halklaryna bolsa parahatçylyk, rowaçlyk, abadançylyk arzuw etdiler.

Telefon arkaly söhbetdeşlik gyrgyz tarapynyň başlangyjy boýunça geçirildi.

Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan asylly işleriniň Arkadagly Gahryman Serdarymyz tarapyndan üstünlikli amala aşyrylmagy netijesinde, ýurdumyzda ýaş nesliň durmuş goraglylygynyň, howandarlyga mätäç çagalaryň saglygyny dikeltmegiň toplumlaýyn ulgamy kemala geldi. Geçen döwürde howandarlyga mätäç çagalara hemaýat etmek, olaryň saglyklaryny dikeltmäge gönükdirilen dürli operasiýalary geçirmek we ýatymlaýyn şertlerde bejergi almaklaryny üpjün etmek boýunça dürli çäreler amala aşyryldy. Munuň üçin Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy döredildi. Bu gazna ýurdumyzda ösüp gelýän ýaş nesilleri durmuş taýdan goldamak, olaryň bagtyýar durmuşda ýaşamaklaryny üpjün etmek, olarda Watana wepalylyk, ynsanperwerlik ýaly asylly häsiýetleriň kemala gelmegi üçin amatly şertleri döretmek, howandarlyga mätäç çagalaryň saglygynyň dikeldilmegine ýardam bermek maksatlaryndan ugur alýar.

Ýurdumyzyň welaýatlaryndaky hassahanalaryň çagalar bölümlerine «Tiz kömek» awtoulaglarynyň berilmegi, zerur bolan saglygy goraýyş maksatly serişdeleriň gönükdirilmegi, 2023-nji ýylyň dowamynda Türkiýäniň, Ukrainanyň, Owganystanyň, Russiýa Federasiýasynyň, Palestinanyň çagalaryna ynsanperwerlik kömekleriniň iberilmegi ýurdumyzyň, hususan-da, Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ynsanperwer başlangyçlarynyň ajaýyp miweleri bolup, kalplary nurlandyrýar. Gahryman Arkadagymyzyň nygtaýşy ýaly, Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň müdiriýetiniň mejlisleriniň geçirilmegi bu ugurda bar bolan meseleleri çözmekde ähmiýetli orun eýeleýär. Şunda gaznanyň ýanyndaky Ýaşulular geňeşiniň agzalarynyň pikirleri-de derwaýys bolmagynda galýar.

Arkadag şäheriniň sebitde «akylly» şäher konsepsiýasy esasynda gurlan ilkinji şäherdigi, onuň gojaman Köpetdagyň eteginde, halkymyzyň baý taryhly we gözel tebigatly künjeginde ýerleşýändigi-de nygtalmaga mynasypdyr. Şonuň bilen birlikde-de, bu täsin şäheriň gysga wagtda hakykata öwrülmegi Türkmenistanyň okgunly ösüşiniň üpjün edilip, Watanymyzyň Garaşsyzlygynyň hem-de özygtyýarlylygynyň, ykdysady kuwwatynyň yzygiderli berkeýändigine, durmuş ulgamynyň toplumlaýyn ösýändigine aýdyň şaýatlyk edýär. Munuň özi Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda durmuşa geçirilýän we her bir maşgalanyň abadançylygynyň berkidilmegine, ösüp gelýän ýaş nesilleriň milli hem-de umumadamzat ruhy gymmatlyklary esasynda terbiýelenmegine gönükdirilen toplumlaýyn özgertmeleriň netijesidir.

Arkadag şäherinde Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky çagalar sagaldyş-dikeldiş merkeziniň işe girizilmegi, ilki bilen, Gahryman Arkadagymyzyň döwletli başlangyçlaryny üstünlikli dowam etdirýän hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda ýurdumyzda çagalaryň sazlaşykly ösüşini üpjün etmek, saglygyny goramak we berkitmek, mümkinçiligi çäkli çagalara sagaldyş-dikeldiş kömegini bermek arkaly, olaryň saglyklaryny dikeltmek, howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek meselelerine döwlet derejesinde ähmiýet berilýändiginiň nobatdaky subutnamasydyr.

Çagalar sagaldyş-dikeldiş merkezi çagalarda dürli ýokanç däl keselleriň we şikesleriň ýöriteleşdirilen bejergisinden soňra dikeldiş çärelerini geçirmekde möhüm orun eýeleýär. Onuň hossarlyga we howandarlyga mätäç çagalarda, akyl we beden taýdan ösüşine goldaw zerurlygy bolan çagalarda irki ösüş amallaryny geçirmek, çagalaryň şahsy başarnyklaryny ösdürmek, olara saglygy goraýyş kömegini bermek üçin niýetlenen merkeziň bu ugurda sebitde ýeke-täk saglygy goraýyş edarasydygyny nygtamak gerek.

Ýurdumyzda hemaýata mätäç çagalaryň ykbalyna, olaryň nurana geljeginiň üpjün edilmegine örän jogapkärli, şeýle-de toplumlaýyn esasda çemeleşilýär. Bularyň ählisi körpelere özleri baradaky aladany duýmaga, olaryň jemgyýetde mynasyp orun eýelemeklerine mümkinçilik berýär. Ýurdumyzyň röwşen geljegini gurujylar bolan ýaş nesiller hakynda uly aladalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, tutýan tutumly işleri rowaç bolsun!

Altyn ANNANEPESOWA,

Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň Şöhle bilen anyklaýyş, bejeriş we onkologiýa kafedrasynyň öwreniji mugallymy.

Häzirki wagtda ýurdumyzyň ylym-bilim ulgamynyň işini yzygiderli döwrebaplaşdyrmak, oňa innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak, ýaşlara berilýän bilimiň hilini ýokarlandyrmak, bu babatda dünýä tejribesinden ugur alyp, sanly ulgama geçmek boýunça giň möçberli özgertmeler dowam etdirilýär.

Häzirki zamanyň möhüm talaplaryndan ugur alnyp, Türkmen döwlet neşirýat gullugynyň Neşirýat-çaphana orta hünär okuw mekdebinde hem poligrafiýa önümçiligi, tehnologik prosesleriň we önümçilikleriň awtomatizasiýasy, neşirýat işi hünärleri boýunça talyplara döwrebap bilim-terbiýe berilýär. Şunda sanly bilim ulgamynyň mümkinçiliklerinden işjeň peýdalanylýar. Bitewi portal diňe bir mekdebimiziň çäginde hereket etmän, eýsem, ýurdumyzyň we daşary ýurtlaryň okuw mekdepleriniň torlary bilen hem birikdirilendir. Munuň özi teleköpri arkaly wideoşekilli okuw sapaklaryny geçirmäge mümkinçilik berýär.

Bilşimiz ýaly, islendik döwletiň ösüşi şol döwletiň ylym-biliminiň ösüşine bagly bolup durýar. Ylym akyl-paýhasyň önümi bolmak bilen, ösüşi kämillik derejesine çykarýan güýçdür. Şeýle ösüşiň binýady berk, kökleri çuň, geljegi uludyr. Häzirki döwürde batly depginler bilen ösýän durmuşymyz täze gözýetimleri açýar, täze talaplary öňde goýýar. Şu nukdaýnazardan hem talyplara berilýän bilimiň hili, döwrebaplygy birjik-de ünsden düşürilmeýär.

Hormatly Prezidentimiziň «Ýaşlar — Watanyň daýanjy» atly kitabyny halkymyza peşgeş bermegi ýüreklerimizi buýsanja besledi. Bu kitapda ýaşlaryň gujur-gaýratly, maksada okgunly, döredijilik hyjuwly, ruhy we beden taýdan sagdyn, ynsanperwer, akyl-paýhasly, iň esasysy hem kämil ylymly-bilimli hünärmenler bolup ýetişmelidikleri ündelýär. Gahryman Arkadagymyzyň belent ynamy ýaşlary röwşen geljege ruhlandyrýar. Öňde goýlan asylly maksatlaryň myrat tapmagyna halal zähmetimiz bilen goşant goşmak her birimiz üçin uly bagtdyr.

Annagözel ÝAGŞYÝEWA,

Türkmen döwlet neşirýat gullugynyň Neşirýat-çaphana orta hünär okuw mekdebiniň okuw bölüminiň müdiri.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda amala aşyrylýan döwlet syýasaty halkymyzyň abadançylyk derejesiniň yzygiderli ýokarlanmagyny üpjün edýän milli ykdysadyýetimizi pugtalandyrmaga gönükdirilendir. Häzirki wagtda türkmen döwletiniň we jemgyýetiniň öňünde halk hojalygynyň ähli pudaklarynda düýpli özgertmeleri dowam etdirmek, döwrebap önümçilik düzümlerini giňeltmek boýunça möhüm wezipeler durýar.

29-njy ýanwarda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly iş maslahatyny geçirdi. Onda ýurdumyzyň sebitlerinde alnyp barylýan oba hojalyk işleriniň ýagdaýy bilen bagly meselelere garaldy. Bellenilişi ýaly, welaýatlaryň bugdaý meýdanlarynda agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda ideg etmek, gowaça ekiljek meýdanlarda bolsa sürüm, tekizleýiş we geriş çekmek işleri dowam edýär. Ýazky ekiş möwsüminde ulanyljak oba hojalyk tehnikalaryny hem-de gurallaryny taýýar etmek, pagtaçy daýhanlary sebitleriň toprak-howa şertlerine laýyk gelýän ýokary hilli gowaça tohumlary bilen üpjün etmek boýunça çäreler görülýär. Şunuň bilen bir hatarda, ýeralmanyň, beýleki gök-bakja ekinleriniň ekilmeli ýerlerini, tohumlaryny ýazky ekişe taýýarlamak babatda degişli işler alnyp barylýar. Ekerançylyk meýdanlarynyň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak maksady bilen, suwaryş we şor suw akabalaryny arassalamak işleri geçirilýär.

Döwlet Baştutanymyz ekinleriň bol hasylyny ýetişdirmek babatda öňde goýlan wezipeleriň üstünlikli ýerine ýetirilmeginiň möhümdigine ünsi çekip, möwsümleýin oba hojalyk işleriniň agrotehnikanyň kadalaryna laýyklykda alnyp barylmagyny berk gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Mundan başga-da, ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça kabul edilen maksatnamalarda şu ýyl üçin göz öňünde tutulan wezipeleriň durmuşa geçirilmegi, medeni-durmuş maksatly binalardaky ýyladyş ulgamlarynyň kadaly işledilmegi, ilatyň elektrik energiýasy, tebigy gaz, agyz suwy bilen bökdençsiz üpjün edilmegi babatda birnäçe görkezmeler berildi.

2-nji fewralda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly Ministrler Kabinetiniň nobatdaky mejlisini geçirdi. Onda käbir resminamalaryň taslamalaryna hem-de döwlet durmuşyna degişli ileri tutulýan meselelere garaldy. Mejlisde ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň maksatnamalaryndan gelip çykýan wezipeleri kanunçylyk taýdan üpjün etmek, Türkmenistanyň Prezidentiniň ýanyndaky Döwlet gullugy akademiýasynda hünär derejesini ýokarlandyrmak ugry boýunça okaýan diňleýjiler bilen önümçilik-tejribe okuwlaryny geçirmek, parlamentara gatnaşyklary pugtalandyrmak boýunça amala aşyrylýan işler barada aýdyldy. Ýurdumyzyň nebitgaz pudagynyň ylmy-barlag institutlarynyň işleri, ylmyň öňdebaryjy gazananlaryny önümçilige giňden ornaşdyrmak babatda görülýän çäreler, bu ulgamda amala aşyrylýan halkara hyzmatdaşlyk, söwda we telekeçilik ulgamyny hemmetaraplaýyn ösdürmek, möwsümleýin oba hojalyk işleri bilen bagly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy.

“Türkmenistanyň Hökümeti bilen Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş maksatnamasynyň arasynda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin hyzmatdaşlygyň ýurt boýunça Maksatnamasynyň” çäklerinde ykdysady ulgamda geçirilen işler barada hasabat berildi. Häzirki wagtda BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň ýurdumyzdaky wekilhanasy tarapyndan “Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmegiň binýady, 3-nji tapgyr” atly taslamanyň gutarnykly görnüşine gol çekmek teklip edilýär. Şunuň bilen baglylykda, Durnukly ösüş maksatlaryny durmuşa geçirmegiň birinji we ikinji tapgyrlarynda kesgitlenen wezipeleri amala aşyrmak maksady bilen, 2019 — 2023-nji ýyllarda degişli işler alnyp baryldy. Geljek iki ýylyň dowamynda taslamanyň üçünji tapgyrynda Durnukly ösüş maksatlaryny ýurdumyzda durmuşa geçirmekde, hasabatlylygy alyp barmakda we gözegçilik etmekde, maliýe esaslaryny berkitmek ulgamynda halkara tejribäni öwrenmekde bilelikdäki işleri guramak göz öňünde tutulýar. Şunuň bilen birlikde, Türkmenistanyň Bütindünýä Söwda Guramasyna girmegi meselesi boýunça milli mümkinçiligi ýokarlandyrmak babatda çäreleri geçirmek meýilleşdirilýär.

Mejlisiň dowamynda ahalteke bedewleriniň tohum arassalygyny gorap saklamagyň we olaryň baş sanyny köpeltmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Bellenilişi ýaly, “Türkmen atlary” döwlet birleşiginiň Arkadag şäherinde bina edilen Atçylyk ylmy-önümçilik merkeziniň barlaghanasynda ahalteke atlarynyň arassa ganlylygyny gorap saklamak maksady bilen, atlaryň genetiki seljerme işleri geçirilýär. Bedewleriň ösüşini we reňk aýratynlyklaryny ylmy esasda öwrenmek bilen bagly ylmy-barlag işleri amala aşyrylýar. Ýurdumyzyň atçylyk hojalyklarynda şu ýylda doglan ýaş taýlary tohumçylyk hasabyna almak, olara ýörite şahadatnamalary bermek boýunça degişli işler dowam edýär.

Ýurdumyzy hemmetaraplaýyn ösdürmäge, halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga gönükdirilen maksatnamalaýyn işler barada habar berildi. Şu ýylda ulanmaga berilmegi meýilleşdirilýän desgalaryň sanawy iri önümçilik, durmuş maksatly binalaryň we desgalaryň 49-syny öz içine alýar. Medeniýet, bilim ulgamlarynda geçirilmegi meýilleşdirilen çäreler barada-da habar berildi. Häzirki wagtda Magtymguly Pyragy medeni-seýilgäh toplumynyň we beýik türkmen şahyrynyň ýadygärliginiň açylyş dabarasyna taýýarlyk işleri dowam edýär. Şeýle-de bu toplumyň çäginde daşary ýurtlaryň meşhur şahsyýetleriniň, görnükli ýazyjy-şahyrlarynyň, söz ussatlarynyň heýkellerini oturtmak meýilleşdirilýär. Döwlet medeniýet merkeziniň Mukamlar köşgünde Hytaý Halk Respublikasynyň Türkmenistandaky Medeniýet ýylynyň ýapylyş dabarasy geçiriler.

Şeýle hem 2024-nji ýylyň mart-aprel aýlarynda Arkadag şäherinde mekdep okuwçylarynyň arasynda ilkinji halkara matematika olimpiadasy, Halkara ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetinde talyplaryň arasynda IV Açyk halkara matematika olimpiadasy geçiriler. Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde talyplaryň arasynda II Açyk halkara informatika olimpiadasy hem-de “Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe talyp ýaşlaryň ylmy garaýyşlary” atly halkara ylmy-amaly maslahat we sergi guralar.

Türkmenistan bilen Ýewropanyň Maýa goýum bankynyň arasynda netijeli hyzmatdaşlygy ýola goýmak, hususan-da, Çarçuwaly ylalaşygyň taslamasyna degişli gepleşikleri geçirmek, şeýle-de beýleki dahylly meseleler boýunça teklipler beýan edildi. Munuň özi Ýewropa Bileleşigi bilen gatnaşyklaryň gerimini giňeltmäge, söwda-ykdysady hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmäge ýardam berer, Ýewropa Bileleşiginiň we Ýewropa döwletleriniň maýa goýumlaryny ýurdumyzda amala aşyrylýan möhüm ykdysady taslamalara çekmegiň goşmaça guraly bolup hyzmat eder. “Türkmendemirýollary” agentligi tarapyndan demir ýol ulaglary arkaly halkara we içerki ýük daşamalaryň ykdysady netijeliligini ýokarlandyrmak we giňeltmek, ulaglaryň kuwwatyndan has doly peýdalanmak üçin amatly şertleri döretmek ugrunda alnyp barylýan işler hakynda aýdyldy. Hususan-da, daşky gurşawy goramak babatda ähli şertleri nazara almak bilen, demir ýol stansiýalarynda hereket edýän infrastruktura desgalarynyň durkuny täzelemek, täzelerini gurmak meýilleşdirilýär.

Mejlisde hormatly Prezidentimiz «Bilim işiniň döwlet akkreditasiýasy hakynda Düzgünnamany tassyklamak hakynda» Karara gol çekdi.

Geçen hepdede döwlet Baştutanymyzyň gol çeken Buýrugyna laýyklykda, Gyrgyz Respublikasynyň energetika ulgamynda ýüze çykan ýagdaýlar nazara alnyp, gyrgyz halkyna ynsanperwerlik kömegini ibermek maksady bilen, 2 müň tonna möçberdäki suwuklandyrylan tebigy gaz dost-doganlyk kömegi hökmünde goňşy ýurda muzdsuz iberildi.

Hepdäniň beýleki wakalarynyň hatarynda Mejlisde öz ýurdunyň wekiliýetine ýolbaşçylyk edip, Türkmenistana iş sapary bilen gelen Hytaý Halk Respublikasynyň Halk wekilleriniň Ählihytaý ýygnagynyň hemişelik komitetiniň Başlygynyň orunbasary Hao Minszin bilen geçirilen duşuşygy bellemek bolar. Duşuşygyň dowamynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda özara bähbitli dialogy pugtalandyrmak boýunça pikir alyşmalar boldy. Myhmanlar milli parlamentiň gurluşy we kanun çykaryjylyk ulgamynda alyp barýan işi bilen tanyşdyryldy.

Daşary işler ministrliginde Hytaý Halk Respublikasynyň wekiliýeti bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygy giňeltmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Iki döwletiň Baştutanlarynyň arasyndaky gatnaşyklaryň, şeýle hem “Türkmenistanyň Hökümeti bilen Hytaý Halk Respublikasynyň Hökümetiniň arasynda 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Hyzmatdaşlyk maksatnamasynyň” çäklerindäki hyzmatdaşlygyň aýratyn ähmiýeti nygtaldy. Dostlukly ýurduň wekilleri Arkadag şäherine baryp gördüler. Myhmanlar “akylly” şäherde ulanylýan sanly we “ýaşyl” tehnologiýalar, täze şäheriň nobatdaky tapgyrynyň gurluşygy bilen tanyşdylar.

Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynda Türkmen-german deňeşdirme-hukuk öwreniş maglumat merkeziniň açylyş dabarasy geçirildi. Çärä Germaniýa Federatiw Respublikasynyň Türkmenistandaky ilçihanasynyň, Germaniýanyň Halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýetiniň (GIZ) “Merkezi Aziýada hukuk döwlet gurluşyna ýardam bermek” atly sebitleýin maksatnamasynyň, şeýle hem ýurdumyzyň degişli edaralarynyň wekilleri, agzalan institutyň ylmy işgärleri gatnaşdylar. Maglumat merkezi Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty bilen Germaniýanyň Halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýetiniň arasynda hukuk ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek barada özara düşünişmek hakynda Ähtnamanyň esasynda döredildi. Merkeziň işiniň esasy ugry iki ýurduň ylym-bilim edaralarynyň arasynda özara gatnaşyklaryň ösdürilmegine gönükdirilendir.

Maslahat köşgünde Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Ýaşulular geňeşiniň hem-de Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň ýanyndaky Ýaşulular geňeşiniň mejlisi geçirildi. Mejlisde agzalan düzümleriň täze agzasy kabul edildi, şeýle hem Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň giň dünýägaraýyşly, watansöýüji, ruhubelent ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmekde halkymyz üçin gymmatly gollanma öwrülen “Ýaşlar — Watanyň daýanjy” atly kitabyny wagyz etmek işleri bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Şeýle hem 2024-nji ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly şygarynyň jemgyýetçilik-syýasy ähmiýetini, çuňňur many-mazmunyny halkyň arasynda wagyz etmek boýunça ýaşulularyň alyp barýan işleri bilen baglanyşykly möhüm meselelere garaldy.

Mejlisiň dowamynda Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň ýanyndaky Ýaşulular geňeşiniň işine aýratyn üns çekildi we öňde goýlan ähli wezipeleriň üstünlikli amala aşyrylýandygy nygtaldy.

Türkmenistanyň Gyzyl Ýarymaý milli jemgyýetiniň (TGÝMJ) merkezi edarasynyň mejlisler zalynda utgaşykly görnüşde “Watansöýüjilik we ynsanperwerlik ýörelgeleri” ady bilen wagyz-nesihat çäresi geçirildi. Oňa TGÝMJ-niň, Birleşen Milletler Guramasynyň Bosgunlaryň işi baradaky Ýokary komissarynyň müdirliginiň Merkezi Aziýa boýunça wekilhanasynyň, Gyzyl Haç we Gyzyl Ýarymaý jemgyýetleriniň halkara federasiýasynyň, Halkara Gyzyl Haç komitetiniň Türkmenistandaky wekilleri gatnaşdylar. Çärede iri halkara guramalar, ilkinji nobatda, BMG-niň düzümleri bilen ýola goýlan hyzmatdaşlygyň giň ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Degişli ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary bilen hyzmatdaşlyk etmegiň, iş maslahatlaryny, okuw çärelerini guramagyň, “Türkmenistanda halkara ynsanperwer hukugyny ornaşdyrmak boýunça 2024 — 2026-njy ýyllar üçin çäreleriň Meýilnamasyny” durmuşa geçirmegiň çäklerinde göz öňünde tutulan işler barada hem durlup geçildi. Çykyş edenler 2024-nji ýylda akyldar şahyr Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny ýurdumyzda hem-de daşary döwletlerde giňden bellemek bilen baglanyşykly meselelere-de ünsi çekdiler.

Geçen hepdede Russiýa Federasiýasynyň “Rossiýskiýe železnyýe dorogi” (RŽD) açyk paýdarlar jemgyýetiniň baş direktorynyň orunbasary S.Pawlowyň ýolbaşçylygyndaky wekiliýet ýurdumyzda saparda boldy. Onuň çäklerinde demir ýol ulaglary pudagynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň mümkinçilikleri we ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy. Arkadag şäheriniň häkimliginde geçirilen duşuşyk hem netijeli häsiýete eýe boldy. Onuň dowamynda täze şäherde demir ýol gatnawlaryny ösdürmek bilen baglanyşykly meselelere garaldy. Ahal welaýatynyň Sarahs etrabynyň çäginde ýerleşýän “Sarahs” stansiýasynyň ýolbaşçylary bilen bolan duşuşykda Demirgazyk — Günorta halkara ulag geçelgesini ösdürmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Bellenilişi ýaly, ýurdumyzda halkara ähmiýetli ulag geçelgeleriniň işini ösdürmek, Türkmenistanyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerini artdyrmak häzirki döwrüň möhüm wezipeleriniň hatarynda kesgitlenildi. Bu ugurdaky halkara hyzmatdaşlygy işjeňleşdirmek üçin ägirt uly mümkinçilikler bar.

Şeýlelikde, geçen hepdäniň wakalary hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda giň möçberli milli maksatnamalaryň üstünlikli durmuşa geçirilýändiginiň nobatdaky güwäsidir. Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmak esasynda halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini mundan beýläk-de ýokarlandyrmak bu ugurda esasy maksat bolup durýar.

(TDH)

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça ägirt uly işler amala aşyrylýar. Bu babatda, esasan-da, gazylyp alynýan ýerli tebigy baýlyklary rejeli we toplumlaýyn ulanmaga aýratyn ähmiýet berilýär. Şolaryň esasynda içerki we daşarky bazarlarda uly islegden peýdalanýan önümleri öndürmek häzirki wagtda ileri tutulýan ugurlaryň biridir. Bu wezipeleri üstünlikli amala aşyrmak bolsa ýokary hilli bilimi ösdürmek arkaly ylmy-tehniki ösüşleri gazanmak bilen berk baglanyşyklydyr.

2023-nji ýylyň 2-nji noýabrynda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň ileri tutulýan wezipelerine ünsi çekdi. «Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň 2021 — 2025-nji ýyllar üçin Döwlet maksatnamasynda» meýilleşdirilen wezipeleri ýerine ýetirmegiň çäklerinde sanly ulgamy giňden ornaşdyrmagyň, döwrebap innowasion tehnologiýalary ulanmak arkaly ýurdumyzyň ykdysadyýetiniň ähli pudaklarynda ýokary netijeleri gazanmagyň zerurdygy bellenildi. Hususan-da, «Türkmenhimiýa» döwlet konserniniň kärhanalarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny mundan beýläk-de pugtalandyrmak boýunça görülýän çäreler barada aýdyldy. Himiýa senagatynda täze iri taslamalary durmuşa geçirmek, pudagyň kuwwatyny doly derejede amala aşyrmak, içerki we daşarky bazarlarda isleg bildirilýän ýokary hilli önümleriň öndürilýän görnüşlerini giňeltmek maksady bilen, hereket edýän önümçilikleri kämilleşdirmek göz öňünde tutulýar. Şunuň bilen baglylykda, «Maryazot» önümçilik birleşiginiň önümhanalaryny döwrebaplaşdyrmak arkaly onuň kuwwatyny artdyrmak boýunça alnyp barylýan işlere üns çekildi. Döwlet Baştutanymyz «Maryazot» önümçilik birleşiginiň birinji ammiak önümçiliginiň durkuny täzelemek we oňa täze enjamlary ornaşdyrmak meselesine degip geçdi. Bu bolsa kärhananyň önümçilik taýdan netijeliligini ýokarlandyrmaga, has girdejili bolmagyna ýardam eder.

Mejlisde ýangyç-energetika toplumynyň düzümlerindäki işleri mundan beýläk-de kämilleşdirmek maksady bilen durmuşa geçirilýän çäreler, pudagy diwersifikasiýalaşdyrmak, uglewodorod çig malynyň çykarylýan we gaýtadan işlenilýän möçberini artdyrmak, ýokary hilli nebit, gazhimiýa önümlerini öndürmek, olaryň görnüşlerini artdyrmak bellenildi. Şunuň bilen baglylykda, üznüksiz önümçiligi guramak üçin pudagy kömekçi materiallar, himiki serişdeler we beýleki ätiýaçlyk şaýlary bilen öz wagtynda üpjün etmek möhümdir. Bu babatda ýerli mineral we suw serişdelerini rejeli ulanmagyň täze, döwrebap usullaryny işläp düzmek we ornaşdyrmak zerurdyr. Has takygy, ýerli dag-magdan we gidromineral çig mal serişdelerinden täze himiki maddalary, gymmatly we seýrek duş gelýän käbir elementleriň, reňkli metallaryň birleşmelerini almagyň, önümçilikde emele gelýän akyndy suwlary arassalamagyň hem-de duzsuzlandyrmagyň üsti bilen olary ikilenç ulanmagyň usullaryny işläp düzmek we ulanmak uly geljege eýedir.

Hawa, ýurdumyzda tehniki, tehnologik we takyk ylymlaryň ösdürilmegi boýunça Döwlet maksatnamasy hereket edýär. Oňa laýyklykda, ýokary okuw mekdeplerinde, ylmy-barlag edaralarynda zehinli ýaşlary tehnologiýalara we ylym ulgamyna çekmek, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän bäsdeşlige ukyply, önümçilik we ylmy taýdan döwrebap işleri alyp barýan hünärmenleriň, alymlaryň neslini kemala getirmek üçin giň mümkinçilikler döredilýär. Çünki häzirki zaman şertlerinde islendik döwletiň üstünlikli ösüşi, ozaly bilen, bilimiň we ylmyň ösüş derejesi, jemgyýetiň intellektual mümkinçiliklerini başarnykly ulanmak bilen kesgitlenýär.

Ýerli baýlyklaryň senagat taýdan özleşdirilmegi diňe olaryň gorlary bilen däl, eýsem, köp sanly çylşyrymly tehnologik we ekologik meseleler bilen baglanyşyklydyr. Sebäbi islendik önümçilik tehnologiýasynyň wezipesi başlangyç çig maldan ykdysady taýdan girdejili, daşky gurşaw üçin zyýansyz harytlyk önümi almakdyr.

Elbetde, şeýle ylmy-tehniki ösüşi gazanmakda ýokary hilli bilim aýgytly orun eýeleýär. Bu babatda bilimiň hilini ýokarlandyrmak boýunça Gahryman Arkadagymyz we Arkadagly Gahryman Serdarymyz ähli şertleri döredýärler. Täze ýokary we orta hünär okuw mekdepleri açylýar, okuwlaryň hili kämilleşdirilýär. Hususan-da, Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde nebitgaz, ýangyç-energetika, nebit we gazhimiýa pudaklary üçin döwrebap hünärmenleri taýýarlamakda sanly bilim ulgamyny ornaşdyrmak, daşary ýurtlaryň abraýly ýokary okuw mekdepleri bilen hyzmatdaşlyk etmek boýunça dürli şertler döredilýär. Sanly bilim ulgamynyň esasynda elektron okuw-usulyýet toplumy, wideo-audiomateriallar we beýleki döwrebap mümkinçilikler döredilýär. Milli ýörelgelere hem-de oňyn halkara tejribä laýyklykda, okuw kitaplary, maksatnamalary we okatmagyň usulyýetleri kämilleşdirilýär, mugallymlaryň hünär derejesi ýokarlandyrylýar. Ýaş mugallymlardyr talyplar halkara we döwlet derejesindäki ylmy hem-de taslama bäsleşiklerine işjeň gatnaşýarlar. Ýaşlaryň ylmy-barlag, tejribe-konstruktorçylyk ukyplaryny ösdürmek boýunça bu ugurlara laýyk gelýän sapaklaryň giňeldilip okadylmagyny gazanmak üçin netijeli çäreler görülýär. Bu bolsa kämil inžener-tehniki hünärmenleriň taýýarlanylmagyna uly ýardam edýär.

Umuman, ýurdumyzy mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösdürmek boýunça ylmy-tehniki ösüşi gazanmakda ýokary hilli bilime möhüm orun degişlidir.

Hojanepes ÝOWJANOW,

Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetiniň professory.

Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan ösdürmekde, ilatyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmakda Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýyly möhüm ähmiýete eýe boldy. Gazanylan üstünlige welaýatymyzyň senagat kärhanalarynyň başarjaň işgärleri saldamly goşant goşdular.

Geçen ýylda welaýatymyzda senagat önümleriniň hereket edýän nyrhlarda 24 milliard 229,8 million manatlygy öndürildi. Şonça önümiň 6 milliard 572,9 million manatlygy döwlete dahylly kärhanalara degişli boldy. Öndürilen önümleriň gymmatlyk möçberiniň esasy bölegi nebitgaz pudagynyň kärhanalarynyň hasabyna döredi. Tamamlanan ýylda öňki ýyl bilen deňeşdirilende, önümleriň möçberiniň artyş depgini ýangyç-energetika pudagynda, azyk senagatynda emele geldi.

2023-nji ýylda senagat kärhanalarynda sarp edijilere ugradylan önümleriň möçberi (ýylyň başyna önümleriň galyndylaryny goşmak bilen) 6 milliard 362 million manatlyga barabar boldy. Şonça harytlyk önümleriň 71,4 göterimi bolsa ýurduň daşyna iberildi. Hasabat döwründe ilatyň sarp edýän harytlarynyň 4 milliard 862,5 million manatlygy öndürildi. Şonça önümiň 561,6 million manatlygy döwlet kärhanalarynda öndürildi. Munuň özi ykdysadyýetiň senagat pudagynda hususy önüm öndürijileriň paýynyň artýandygyna aýdyň şaýatlyk edýär.

Ykdysadyýetde we durmuş ulgamynda işleriň ilerlemeginde lebaply energetikleriň paýy uludyr. Gahryman Arkadagymyzyň parasatly ýolbaşçylygynda Garaşsyzlyk ýyllarynyň içinde ýangyç-energetika pudagy uly ösüşlere eýe boldy. Ýurdumyzyň sebitlerinde, şol sanda welaýatymyzda öňdebaryjy tehnologiýalara daýanýan kuwwatly elektrik stansiýalary gurlup, ulanylmaga berildi. Şonuň netijesinde ýangyç-energetika pudagy tutuş ykdysadyýetiň hereketlendiriji güýjüne öwrüldi. Welaýatymyzda hereket edýän döwlet elektrik stansiýalarynda geçen ýylda elektrik energiýasynyň 4 milliard 415,7 million kilowat sagady öndürildi we öňki ýyl bilen deňeşdirilende 12,8 göterim ösüş depgini gazanyldy. Bu bolsa senagat kärhanalaryny, ilatly ýerleri elektrik energiýasy bilen bökdençsiz üpjün etmäge, onuň belli bir bölegini bolsa daşary ýurtlara ibermäge mümkinçilik berdi.

Tamamlanan ýylda nah matalaryň 56,3 million manatlygy, çig ýüpegiň 108,5 tonnasy, şöhlat önümleriniň 334 tonnasy, süýji-köke önümleriniň 2,9 müň tonna golaýy öndürildi we bu görkezijiler boýunça öňki ýyl bilen deňeşdirilende ep-esli ösüş depgini gazanyldy.

Azyk senagatynyň kärhanalarynda ilatyň gündelik sarp edýän harytlaryny öndürmekde gowy görkezijilere eýe bolunýar. Şonuň netijesinde sarp ediş bazarynyň harytlar bilen üpjünçiligi barha gowulanýar, nyrhlar elýeterli bolýar.

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň ilatyny öz topragymyzda öndürilýän önümler üpjün etmek boýunça öňde goýan wezipeleriniň ýerine ýetirilmegine lebaply ekerançylar we maldarlar mynasyp goşant goşýarlar. Tamamlanan ýyl olar üçin hem şowly boldy. Has takygy, geçen döwürde welaýatymyzyň ähli hojalyklarynda gök önümleriň 278 müň tonnasy, azyklyk bakjanyň 159,2 müň tonnasy, miweleriň we ir-iýmişleriň 46,7 müň tonnasy, ýeralmanyň 127,8 müň tonnasy, üzümiň 19,8 müň tonnasy öndürildi. Öndürilen önümleriň öňki ýylyň görkezijilerinden ýokarydygy guwandyryjydyr.

2023-nji ýylda welaýatymyzyň ähli hojalyklarynda maldarçylyk önümleriniň öndürilişini artdyrmakda önjeýli işler bitirildi. Geçen döwürde etiň 143,4 müň tonnasy (diri agramda), süýdüň 580,9 müň tonnasy, ýumurtganyň hem 234,6 million sanysy öndürildi. Öndürilen bu zerur önümleriň esasy böleginiň hususy önüm öndürijilere degişlidigi bolsa olaryň ýurdumyzda azyk önümleriniň bolçulygynyň döredilmegine netijeli gatnaşýandyklaryndan habar berýär. Şeýle oňyn ýagdaý hormatly Prezidentimiziň oba adamlaryny giňden goldaýandygy, olaryň ýokary öndürijilikli zähmet çekmekleri üçin amatly şertleri döredýändigi bilen baglanyşyklydyr. Şol sebäpli olar döwlet Baştutanymyza tüýs ýürekden hoşallyk bildirýärler.

Geçen ýyda bolup geçen taryhy wakalar, ýetilen belent sepgitler halkymyzyň Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň öňe sürýän il-ýurt bähbitli maksatnamalaryny giňden goldaýandygynyň, ýene öňe gitmek, ösüşleriň täze belentliklerini eýelemek hyjuwy bilen joşýandygynyň aýdyň subutnamalarydyr. Nesip bolsa, täze başlanan ýyl öňki gazanylanlaryň has-da berkidiljek, ähli ugurlarda okgunly ösüşleriň gazanyljak ýyly bolar.

Mämmetgylyç KÜTIÝEW

Ulag we kommunikasiýa toplumy

2023-nji ýyl milli ykdysadyýetimiziň çalt depginde ösdürilmegini maksat edinýän ulag düzümlerini döwrebaplaşdyrmak boýunça iri möçberli taslamalaryň durmuşa geçirilen döwri hökmünde Watanymyzyň ýyl ýazgysyna girdi. Ýurdumyzyň ýol-ulag ulgamyny döwrebaplaşdyrmak babatda ägirt uly işler amala aşyrylýar. Täze ýollary gurmak meseleleriniň üstünde işlenilýär, Demirgazyk — Günorta, Gündogar — Günbatar halkara ulag geçelgelerini kemala getirmek ugrunda işler işjeň alnyp barylýar. Hut şu nukdaýnazardan, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň köpşahaly we möhüm ähmiýetli howpsuz halkara ulag düzümlerini kemala getirmek boýunça başlangyçlary dünýä jemgyýetçiliginiň giň goldawyna eýe bolýar. Şunda döwletimiziň Birleşen Milletler Guramasy bilen işjeň häsiýete eýe bolan hyzmatdaşlygy bellenilmäge mynasypdyr.

Mälim bolşy ýaly, syn berilýän ýylyň 16-njy maýynda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň 77-nji sessiýasynyň 70-nji plenar mejlisinde Türkmenistanyň başlangyjy esasynda, Milletler Bileleşigine agza döwletleriň biragyzdan goldamagynda 26-njy noýabry “Bütindünýä durnukly ulag güni” diýip yglan etmek hakynda Kararnama kabul edildi. 2016-njy ýylda hut şol senede Aşgabatda Durnukly ulag ulgamy boýunça birinji ählumumy maslahat geçirilipdi. Döwletimiziň başlangyjy boýunça 2014-nji, 2015-nji, 2017-nji we 2021-nji ýyllarda BMG-niň Baş Assambleýasynyň ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlyga hil taýdan täze itergi bermäge gönükdirilen degişli Kararnamalarynyň biragyzdan kabul edilendigini bellemek möhümdir.

Baş Assambleýanyň 78-nji sessiýasynyň çäklerinde döwlet Baştutanymyzyň «Bütindünýä durnukly ulag güni» mynasybetli ýokary derejeli maslahaty geçirmek, şeýle hem bilelikdäki ulag-logistika merkezlerini döretmek bilen bagly başlangyçlary bu ulgamy täze derejelere çykarmaga şert döreder. 2024-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça üçünji maslahatynyň Türkmenistanda geçirilmegi baradaky teklibiň biragyzdan goldanylmagy bolsa döwletimiziň ulag diplomatiýasyndaky nobatdaky üstünligidir. Türkmenistan BMG-niň ýöriteleşdirilen düzümleri, şol sanda Ýewropa ykdysady komissiýasy, BMG-niň Aziýa — Ýuwaş umman sebiti üçin Ykdysady we Durmuş komissiýasy bilen ýakyn hyzmatdaşlygy ösdürmek ugrunda çykyş edýär. Bu ugurdaky netijeli hyzmatdaşlyk ägirt uly tebigy serişdeleri bolan we Ýewraziýa giňişligindäki esasy ýollaryň çatrygynda amatly ýerleşen Merkezi Aziýanyň häzirki zaman ösüşiniň meýillerine laýyk gelýär.

Ulag-aragatnaşyk ulgamynda halkara hyzmatdaşlygy giňeltmek hormatly Prezidentimiz tarapyndan yzygiderli durmuşa geçirilýän döwlet syýasatynyň esasy ugurlarynyň biridir. Diýarymyzda guralýan ugurdaş pudaklaýyn forumlar gatnaşyklaryň ýygjamlaşdyrylmagyna gönükdirilendir. Munuň şeýledigini 3-4-nji maýda 40-dan gowrak döwletden wekilleriň gatnaşmagynda geçirilen “Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş — 2023” atly halkara maslahat we onuň çäklerinde geçirilen çäreler aýdyň görkezýär. Özara bähbitli hyzmatdaşlygy pugtalandyrmak maksady bilen, maslahatyň çäginde duşuşyklaryň 100-e golaýy geçirilip, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn resminamalaryň 26-syna gol çekildi.

Aýry-aýry ugurlar boýunça mejlisleriň çäklerinde Türkmenistanyň multimodal üstaşyr merkeze öwrülýän, ykdysadyýetiň sanlylaşdyrylýan şertlerinde ulag-logistika hyzmatlary bazaryny özgertmek, Merkezi Aziýanyň ählumumy bazar ulgamlary bilen gatnaşyklary, ulag-logistika düzümini ösdürmekde döwlet-hususy hyzmatdaşlygy, ulag-kommunikasiýa toplumyny ösdürmekde ylmyň we bilimiň orny bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Forumyň çäklerinde häzirki zaman logistika ulgamyny döretmek hem-de Merkezi Aziýa döwletleri bilen Koreýa Respublikasynyň arasynda ýük daşamalary ýönekeýleşdirmek meselesi boýunça onlaýn görnüşde “tegelek stol” duşuşygy geçirildi. Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlary — Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe — Ýewropa (CASCA+) halkara multimodal ulag geçelgesiniň binýadynda durmuşa geçirilýän taslama badalga berildi. Eýranyň we Gazagystanyň demir ýol operatorlarynyň wekilleriniň “CASCA+” geçelgesine gatnaşyjy ýurtlaryň düzümine goşulmagy ulag-logistika hyzmatdaşlygynyň giňeldilmegine täze itergi berdi.

Geçen ýylyň noýabrynda Aşgabatda Aziýa — Ýuwaş umman sebitiniň ýurtlary — Hytaý — Gyrgyzystan — Özbegistan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe — Ýewropa (CASCA+) halkara multimodal üstaşyr ulag ugry boýunça agza döwletleriň demir ýol edaralarynyň ýolbaşçylarynyň mejlisi geçirildi. Çärä Azerbaýjanyň, Gazagystanyň, Gruziýanyň, Gyrgyzystanyň, Türkiýäniň, Özbegistanyň, Eýranyň we Türkmenistanyň ugurdaş ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, logistika kompaniýalarynyň wekilleri gatnaşdylar. Logistik düzümleriň arasynda halkara hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagy, “CASCA+” ulag geçelgesiniň işjeňleşdirilmegi, awtoulag, deňiz, demir ýol we howa ulaglary bilen ýük daşamalarda ulag mümkinçiligini durmuşa geçirmek üçin gatnaşyjy ýurtlaryň tejribe alyşmagy bilen bagly meseleler duşuşygyň esasy mazmunyny düzdi.

Ilkinji gezek bellenilen Bütindünýä durnukly ulag güni mynasybetli guralan «Durnukly ulag: durnukly ösüşe goşant» atly halkara ylmy-amaly maslahatda we sergide hem bu meselelere garaldy. “Türkmendemirýollary” agentliginiň binasynda utgaşykly görnüşde geçirilen foruma ýurdumyzyň ugurdaş edaralarynyň ýolbaşçylarydyr hünärmenleri, BMG-niň Ösüş maksatnamasynyň Türkmenistandaky wekilhanasynyň, abraýly halkara, sebit hem-de sebitara ulag düzümleriniň, bu ugurda işleýän iri kompaniýalaryň wekilleri we beýlekiler gatnaşdylar. «Durnukly ulag ulgamynda täze tehnologiýalar we çözgütler», «Durnukly ulag ulgamynda logistika we infrastruktura» atly mejlisleriň dowamynda dünýäniň ulag hyzmatlary bazarynyň ýagdaýy, ýük akymlarynyň geografiýasy we ösüş depgini, bu ugurda netijeliligi, bäsdeşlige ukyplylygy ýokarlandyrmagyň mümkinçilikleri, Ýewraziýada goşulyşmagyň we halkara ýük daşamalar giňişliginiň diwersifikasiýalaşdyrylýan şertlerinde Türkmenistanyň üstaşyr ulag kuwwatyny artdyrmakda awtomobil hem-de howa ulaglarynyň orny, töwekgelçiliklere gözegçilik etmek, logistik çykdajylary hasaba almak ýaly meseleler gozgaldy.

Sanly ulgama geçmek we söwda akymlaryny işjeňleşdirmek üçin «Bir penjire» ulgamyny işjeň ornaşdyrmak ulag ulgamyny ösdürmegiň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda görkezildi. Türkmenistanyň Ýükleriň ýol arkaly halkara daşalmagy babatda şertnama hakynda Konwensiýa Elektron haryt-ulag hatyna degişli Goşmaça Teswirnama goşulmagy bilen baglylykda, harytlar we ulag serişdeleri barada maglumatlary alyşmagyň elektron ulgamynyň döredilmegini üpjün etmek wezipesi goýuldy. Halkara forumyň çäklerinde Ulag-üstaşyr geçirmek we logistika meseleleri boýunça türkmen-gazak bilelikdäki iş toparynyň birinji mejlisi geçirildi. Mejlisde özara bähbitli gatnaşyklary ýola goýmak üçin ileri tutulýan ugurlar kesgitlenildi.

Demirgazyk — Günorta ulag geçelgesiniň möhüm bölegi bolan Gazagystan — Türkmenistan — Eýran halkara demir ýoly, Amyderýanyň üstünden geçýän döwrebap demir ýol we awtomobil köprüleri, Aziýa halkara ulag geçelgesiniň birinji nobatdakysy bolan Kerki — Ymamnazar — Akina demir ýoly we beýlekiler nazara alnanda, Watanymyzyň ulag-logistika ulgamyndaky mümkinçilikleriniň uludygyny görmek bolýar. Türkmenistan öňdebaryjy kompaniýalardan demir ýol düzümine degişli döwrebap enjamlary satyn alýar. “Türkmendemirýollary” agentliginiň Russiýa Federasiýasynyň we Hytaý Halk Respublikasynyň kärhanalary bilen baglaşan degişli şertnamalaryna laýyklykda, 2021 — 2023-nji ýyllarda Russiýadan “ТЭП70БС” görnüşli ýolagçy magistral teplowozlary we “2ТЭ25Км” görnüşli magistral ýük teplowozlary, Hytaýdan hem “CKD9A-1” görnüşli magistral ýük teplowozlary satyn alyndy.

Özbegistan — Türkmenistan — Eýran — Oman halkara ulag geçelgesi boýunça alnyp barylýan işleri işjeňleşdirmek, Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa ulag geçelgesini döretmek meselesi hem sebitiň ähli döwletleriniň üns merkezinde saklanýar. Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe halkara ulag geçelgesini döretmek hakynda gol çekilen bäştaraplaýyn Ylalaşygyň durmuşa geçirilmegi sebitiň ulag ulgamyny täze derejä çykarmaga ýardam berer.

Deňze çykalgasy bolan ýurdumyz Hazarüsti halkara gatnaw ýollaryna işjeň goşulyşýar we bu ugurdaky kuwwatlyklary doly peýdalanmaga çalyşýar. Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň netijeli ulanylmagy, öz gezeginde, milli deňiz flotuny has-da giňeltmäge, ýükleriň möçberini, üstaşyr geçirilmegini artdyrmaga we daşary ýurt gämileri üçin hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmaga mümkinçilik berdi. Türkmenbaşy Halkara deňiz portuny dünýäniň “ýaşyl” portlarynyň sanawyna girizmek boýunça degişli işler durmuşa geçirildi.

1-nji iýunda Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň Baş sekretary Helga Şmid hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowa Türkmenbaşy Halkara deňiz portuna berlen “EcoPorts” güwänamasyny gowşurdy. Bu resminama ÝHHG-niň «Hazar sebitinde “ýaşyl” portlaryň we ulag aragatnaşyklarynyň ösdürilmegi» taslamasynyň çäklerinde berildi. Ol Türkmenistanyň, Azerbaýjanyň, Gazagystanyň portlarynyň arasynda maglumat alyşmagyny ýeňilleşdirmek üçin sanly platformanyň döredilmegini göz öňünde tutýar. Bu ulgam, öz gezeginde, Ýewropanyň iri we häzirki zaman portlaryna birikdiriler. Bar bolan mümkinçilikler göz öňünde tutulyp, Hazar sebitiniň döwletleri bilen ulag, energetika hyzmatdaşlygyny ösdürmek üçin ÝHHG we käbir Ýewropa ýurtlary tarapyndan bu taslama goldanylýar.

Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň “EcoPorts” güwänamasyna eýe bolmagy oňa Ýewropanyň ulag ulgamyna birikdirilen “ýaşyl” port derejesini berer. Bu bolsa türkmen porty üçin täze mümkinçilikleri açar, şeýle hem Türkmenistanyň çäginden ýük daşamalaryň netijeliligini we tizligini ýokarlandyrar. Portuň öňdebaryjy infrastrukturasy, düzüm bölekleri diňe bir häzirki wagtdaky islegleri kanagatlandyrmak bilen çäklenmän, eýsem, geljekde ýüze çykjak islegleri hem ýokary hilli hyzmatlar bilen kanagatlandyrmaga ukyplydyr. Onuň doly kuwwatyna çykarylmagy yklymara ýük daşamalaryň logistik zynjyrlarynda düýpli özgerişlere getirer we türkmen üstaşyr terminallary has gysga hem-de bähbitli ugurlar üçin iň amatly terminallar hökmünde bu zynjyryň möhüm halkasyna öwrüler. Portuň mümkinçilikleriniň doly derejede ulanylmagy Hazar deňzi sebitine uly göwrümli we agyr ýükleriň ulagyň dürli görnüşleri bilen getirilmeginiň aýratynlyklary, olaryň biziň ýurdumyzyň çäklerinden Merkezi Aziýanyň beýleki döwletlerine üstaşyr geçirilmegi babatda hyzmatdaşlygy täze derejä çykaryp, Türkmenistanyň dünýä hojalyk gatnaşyklary ulgamyna sazlaşykly goşulyşmagyna ýardam eder.

“Balkan” gämi gurluşyk we abatlaýyş zawody milli gämi gurluşygy pudagynyň kemala gelmegi üçin möhüm binýady emele getirýän ýurdumyzyň halk hojalyk toplumynyň düýpgöter täze önümçilik ugrudyr. Häzirki wagtda bu ýerde deňiz düýbüni çuňaldyjy gäminiň we iki sany ýük gämisiniň gurluşygyna girişildi. Olaryň ulanyşa berilmegi Türkmenistanda gurlan gämilerde milli önümleri daşamaga mümkinçilik berer.

Öňdebaryjy tehnologiýalary, häzirki zaman enjamlaryny ornaşdyrmak, sanly hyzmatlaryň görnüşini artdyrmak, aragatnaşyk düzümlerini döwrebaplaşdyrmak, bu ugurda özara bähbitli halkara hyzmatdaşlygy ýola goýmak meselelerine aýratyn üns berilýär. Türkmenbaşy — Garabogaz — Gazagystan awtomobil ýolunyň we Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän köpriniň gurulmagy iki ýurduň arasyndaky ulag, söwda hyzmatdaşlygyny ösdürmäge, ýük dolanyşygyny artdyrmaga ýardam eder. Geljekde Türkmenistany, Eýrany, Yragy, Türkiýäni birleşdirjek Gündogar — Günbatar ulag geçelgesi hem işe giriziler. Aşgabat — Türkmenabat we Aşgabat — Türkmenbaşy ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşyklary batly depginde dowam edýär. Bu taslamalar ýurdumyzyň sebitlerini gysga ugurlar bilen baglanyşdyrmaga we ulag akymlarynyň ygtybarly, bökdençsiz ugruny işe girizmäge mümkinçilik berer. Diýarymyzyň gündogar sebitini onuň merkezi we günbatar sebiti bilen birleşdirýän ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň işe girizilmegi goňşy Özbegistanyň ýük awtoulaglarynyň Hazar deňziniň kenaryndaky Halkara deňiz portuna, ondan aňryk deňiz ýollary arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günortasyna, Eýranyň demirgazygyna, Pars we Oman aýlaglaryna çykmagyny üpjün eder.

Dünýä belli «Iran Khodro», «Hyundai», «Toyota», «PAZ», «KamAZ», «Yutong» kompaniýalaryndan yzygiderli satyn alynýan ýolagçy awtobuslarynyň, ýeňil awtomobil taksileriniň we ýük ulaglarynyň hasabyna pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny pugtalandyrmak işleri dowam etdirilýär. 15-nji dekabrda geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde geçen ýylyň dowamynda, hormatly Prezidentimiziň degişli Kararyna laýyklykda, “Türkmenawtoulaglary” agentliginiň ygtyýaryna satyn alnan öňdebaryjy “Toyota” ýapon önüm öndürijilerinden kiçi we orta göwrümli döwrebap ýolagçy awtobuslarynyň ýüzlerçesiniň ýurdumyza gelip gowşandygy barada habar berildi.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň aýdyň nyşanyna öwrülen Arkadag şäherinde halkara ölçeglere laýyk gelýän köpşahaly ýol-ulag düzüminiň emele getirilendigi bellenilmäge mynasypdyr. Şäheriň ýol-ulag düzüminiň kadaly işlemegi üçin Hytaýdan elektrobuslar we elektromobiller, şeýle hem olaryň zarýad beriji enjamlary satyn alyndy. Mundan başga-da, Arkadag şäheriniň elektrik ýolagçy awtobuslarynyň, elektromobilleriniň hyzmatlaryndan amatly peýdalanmak üçin “Duralga” mobil goşundysynyň “QR-kod” hyzmaty, taksi sargyt etmek üçin ygtybarly programma üpjünçiligi bar. Ýolagçylardan nagt däl tölegleri kabul etmek üçin düzümler göz öňünde tutulandyr. Elektrobuslaryň kömegi bilen ulaga münýän we düşýän ýolagçylaryň sanyny awtomatik usulda hasaplap bolýar.

Ulaglaryň sürüjilerini ýol hereketiniň howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça halkara ülňülere laýyklykda taýýarlamak we gaýtadan taýýarlamak işini kämilleşdirmek maksady bilen, “Türkmenawtoulaglary” agentligi tarapyndan Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynda, Balkan welaýatynyň Balkanabat şäherinde, Mary welaýatynyň Mary şäherinde we Lebap welaýatynyň Türkmenabat şäherinde awtotürgenleşik meýdançalarynyň gurluşygy alnyp barylýar.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe awtomobil ulaglary pudagy Watanymyzyň durmuş-ykdysady taýdan ösüşine kuwwatly itergi berýär we goňşy ýurtlar bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygyň pugtalandyrylmagyna ýardam edýär. Şunuň bilen baglylykda, Beýik Ýüpek ýolunyň çatrygynda ýerleşýän ýurdumyz bu gadymy ýoluň dünýädäki taryhy ähmiýetini gaýtadan dikeltmäge uly ähmiýet berip, ulag-kommunikasiýa ulgamynda sebitiň döwletleri, halkara guramalar bilen möhüm taslamalary durmuşa geçirýär. Howa ulagy pudagyndaky gatnaşyklar 50-den gowrak halkara ylalaşyklaryň we konwensiýalaryň esasynda amala aşyrylýar. Türkmenistan Halkara raýat awiasiýasy guramasynyň, Awiasiýa we howa giňişligini ulanmak boýunça geňeşiň hem-de Döwletara awiasiýa komitetiniň agzasydyr, şeýle hem Ýewropanyň Awiasiýa howpsuzlygy agentligi bilen hyzmatdaşlyk edýär.

Bu pudak soňky döwürde uly ösüşe eýe boldy, dünýä ölçeglerine laýyk gelýän häzirki zaman howa menzilleri guruldy. Ýurdumyzyň howa gämileriniň üsti iň täze uçarlar bilen doldurylýar. “Airbus A330-200P2F” kysymly iki sany ýük uçary satyn alyndy. Ýük daşamak işini amala aşyrmak üçin Aşgabat — Seul — Aşgabat, Aşgabat — Hanoý — Aşgabat, Aşgabat — Hoşimin — Aşgabat, Aşgabat — Milan — Aşgabat ýaly täze ugurlar açyldy. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň “Türkmenhowaýollary” agentliginiň ýük gatnawlary ulgamynda daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen özara bähbitli hyzmatdaşlygy giňeltmek boýunça öňde goýan wezipelerini durmuşa geçirmek maksady bilen, Türkmenistan halkara ölçeglere doly laýyk gelýän ýokary hilli ulag hyzmatlaryny hödürleýär, olaryň ygtybarlylygy üpjün edilýär. Häzirki wagtda diňe bir paýtagtymyzyň Halkara howa menzili däl-de, sebitleriň howa menzilleri hem islendik kysymly we ýük göterijiligi bolan uçarlary kabul etmäge ukyplydyr.

Howa ulagy arkaly halkara gatnawlary mundan beýläk-de giňeltmek maksady bilen, ýurdumyz dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijilerinden, hususan-da, “Boeing” kompaniýasyndan uçarlary satyn alýar. 2023-nji ýylyň dekabr aýynda “Türkmenistan” awiakompaniýasynyň awiaparkynyň üsti «Boeing 777-300ER» kysymly ýolagçy uçary bilen ýetirildi. Şu görnüşli uçaryň ikinjisi şu ýylyň ýanwarynda ýurdumyza getirildi. Türkmenistanda bar bolan awiaparkyň netijeli giňeldilmegi strategik häsiýete eýe bolup, ykdysady we üstaşyr bähbitleri gazanmagy maksat edinýär. Milli awiakompaniýamyzyň Aziýanyň iň howpsuz awiakompaniýalarynyň biridigi hasaba alnanda, onuň sebit gatnawlarynda öňdebaryjy bolmagy üçin ähli şertler bar. Häzirki wagtda dürli ýurtlar bilen howa gatnawlaryny ýola goýmak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Munuň özi ykdysady gatnaşyklaryň pugtalandyrylmagyna ýardam eder.

Pudagyň düzümleýin desgalarynyň işi hem kämilleşdirilýär. Paýtagtymyzyň Halkara howa menziliniň çäginde ýerleşýän desgalar dürli görnüşli uçarlary talabalaýyk saklamak we tehniki hyzmatlar bilen üpjün etmek üçin niýetlenendir. Munuň özi ýük hem-de ýolagçy uçarlarynyň tehniki ýagdaýyny döwrebap derejede, halkara talaplara laýyklykda gözegçilikde saklamaga mümkinçilik berýär. Daşary ýurt awiakompaniýalarynyň üstaşyr uçuşlar we uçarlaryň ýangyjynyň üstüni dolmak üçin ýurdumyzyň howa giňişligini peýdalanmaga bolan gyzyklanmalary görnetin artdy. Howa gatnawlarynyň işjeňligi hem yzygiderli ösýär. Şunuň bilen baglylykda, daşary ýurt kompaniýalary Ýewropa bilen Aziýanyň arasyndaky has gysga, iň täze dolandyryş, nawigasiýa tehnikalary bilen enjamlaşdyrylan ugurlar boýunça hereket etmegi ileri tutýarlar.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe kiçi awiasiýanyň we döwrebap dikuçarlaryň netijeli ulanylmagyna uly ähmiýet berilýär. 2023-nji ýylyň 24-nji iýunynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow hem-de türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow Aşgabat şäheri boýunça iş saparyny amala aşyryp, onuň barşynda paýtagtymyzyň Halkara howa menziliniň ýanynda ýerleşýän täze desgalaryň mümkinçilikleri bilen tanyşdylar. Döwlet Baştutanymyz we Gahryman Arkadagymyz dikuçarlaryň ýagdaýy, olara edilýän tehniki hyzmatlar bilen gyzyklandylar. Şeýle-de türgenleşik nokadynda dikuçarlaryň uçarmanlaryny taýýarlamak üçin niýetlenen döwrebap, sanlylaşdyrylan ýörite türgenleşik tehnologiýasynyň aýratynlyklary synagdan geçirildi.

Halkara ülňülere laýyk gelýän hem-de maglumat alyşmagy ýokary hilli üpjün edýän milli telekommunikasiýa ulgamynyň ösdürilmegi Türkmenistanyň Merkezi Aziýa sebitinde möhüm merkez hökmünde, Gündogaryň we Günbataryň, Demirgazygyň we Günortanyň arasynda wajyp maglumat-aragatnaşyk köprüsi hökmünde ähmiýetiniň barha artmagyna ýardam berýär. Ýurdumyzyň telekommunikasiýa pudagyna gönükdirilýän maýa goýumlaryň möçberi ýyl-ýyldan artýar. Şonuň netijesinde, simli, ykjam we internet ulgamlary bilen iş alyp barmagyň görkezijisiniň hem-de ýokary tehnologiýaly optiki-süýümli geçirijiler arkaly guralýan aragatnaşyk kanallarynyň sany artýar.

Ählumumy derejede maglumatlaşdyrmak we internetleşdirmek hadysasy durmuşymyzda hem-de işimizde düýpli özgerişliklere, köp hyzmatlaryň awtomatlaşdyrylmagyna getirýär. Hojalygy ýöretmegiň bazar ulgamyna geçilmeginiň şertlerinde döwrebap maglumat tehnologiýalaryny netijeli ulanmak Türkmenistan üçin zerurlyga öwrüldi. Innowasion ösüş ýoluna düşen ýurdumyz döwür bilen deň gadam urmak babatda öz öňünde möhüm wezipeleri goýdy. Bu wezipeleriň ýerine ýetirilmegini tehniki taýdan üpjün etmek we olaryň möçberine laýyk gelýän düzümi döretmek boýunça uly işler ýaýbaňlandyrylýar. “Türkmenaragatnaşyk” agentligi öňdebaryjy tehnologiýalar esasynda ählumumy aragatnaşyk ulgamyny döretmäge, ýurdumyzyň iň alysdaky künjeklerinde-de internetiň giňden elýeterliligini üpjün etmek arkaly aragatnaşyk hyzmatlarynyň möçberini, hilini we görnüşlerini ýokarlandyrmaga gönükdirilen iri taslamalaryň birnäçesini durmuşa geçirýär.

Aragatnaşyk we telekommunikasiýalar ulgamynyň düzümleri tarapyndan “Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyndan” gelip çykýan wezipeleri ýerine ýetirmek boýunça yzygiderli işler alnyp barylýar. Häzirki günde resmi hasaba alnan ulanyjy öz bank kartynyň degişli maglumatlaryny girizmek bilen, döwlet hyzmatlarynyň resmi internet portaly arkaly internet, ýerli we ykjam aragatnaşyk, IP-telewideniýe, demir ýol ýa-da howa petekleri üçin tölegleri töläp bilýär. Döwlet Baştutanymyzyň görkezmelerine laýyklykda, ýakyn geljekde hyzmatlaryň görnüşleri giňeldiler. Döwlet hyzmatlarynyň resmi internet portaly arkaly pasporty hasaba almak, wizalar, sürüjilik şahadatnamalary, pensiýalar we kömek pullary, salgytlar, iş üpjünçilik, umuman, telekeçilik işinden başlap, durmuş ugurlaryna çenli ençeme beýleki meseleler boýunça onlaýn tertipde ýüz tutup bolar. Internet sahypasyna girýänlere amatly bolar ýaly ol iki dilde — türkmen we rus dillerinde köpçülige ýetirilýär.

Elektron hyzmatlaryň ösdürilmegi täzeçil tehnologiýalar boýunça ýöriteleşdirilen bölümler döredilen her bir ministrlikde we edarada degişli programma üpjünçiligini talap edýär. Şeýle hem elektron ulgamyň goraglylygyny üpjün etmäge ukyply ýokary hünärli işgärleri taýýarlamak zerurlygy artýar. Mundan başga-da, tebigy gazyň, suwuň, elektrik energiýasynyň ulanylyşyny hasaba alýan tehniki serişdeleriň, Wi-Fi enjamlarynyň, gurallaryň, IP-týunerleriň, modemleriň önümçiliginiň ýurdumyzda ýola goýulmagy Türkmenistanyň elektron senagat we elektron hyzmatlar ulgamyny ösdürmegiň esasy wezipeleriniň hataryndadyr. Konsepsiýada göz öňünde tutulan maksatlara ýetmek üçin pudaklaýyn dolandyryş edaralarynda sanly ykdysadyýeti ösdürmek boýunça pudagara toparlar döredildi. Olaryň alyp barýan işleriniň çäklerinde “Elektron hökümet” ulgamyny ornaşdyrmak, kadalaşdyryjy hukuk namalary döwrebaplaşdyrmak, maglumat we telekommunikasiýa hyzmatlary ulgamyndaky işleri kanunçylyk taýdan düzgünleşdirmek, iri taslamalary işläp taýýarlamak we durmuşa geçirmek çäreleri geçirilýär.

Simli, simsiz aragatnaşygyň, telekommunikasiýa ulgamlarynyň we beýlekileriň işine gözegçiligiň, ony guramagyň ýörelgeleridir umumy çemeleşmeler işlenip taýýarlanylýar. Meýilleşdirilen işleriň amala aşyrylmagy ilatyň, şol sanda oba adamlarynyň durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmaga, halk hojalyk toplumynyň netijeliligini, milli ykdysadyýetimiziň bäsdeşlige ukyplylygyny, dünýä bazaryna doly derejede goşulyşmagyny we maýa goýum babatda özüne çekijiligini artdyrmaga mümkinçilik berer.

Geçen ýylyň noýabrynda telearagatnaşyk, telemetriýa, habar beriş tilsimatlarynyň we teleradioýaýradyş enjamlarynyň «Türkmentel — 2023» atly halkara sergisi we ylmy maslahaty geçirildi. Ýöriteleşdirilen forumyň öňüsyrasynda birnäçe çäreleriň, şol sanda GDA agza ýurtlaryň Aragatnaşyk boýunça sebit arkalaşygynyň administrasiýalarynyň ýolbaşçylar geňeşiniň 59-njy mejlisiniň hem-de sebit arkalaşygynyň ýanyndaky maglumat boýunça utgaşdyryjy geňeşiniň bilelikdäki 29-njy mejlisiniň geçirilendigini bellemek gerek. Ol halkara aragatnaşyk ulgamynyň möhüm wezipelerini çözmegiň çäklerinde bilelikde peýdalanyljak gurallary işläp düzmäge mümkinçilik berdi.

Ýurdumyzyň aragatnaşyk işgärleri, paýtagtymyzyň ýaşaýjylary we myhmanlary dünýäniň öňdebaryjy önüm öndürijileriniň iň täze kompýuter, ulgamlaýyn, optiki, hemra enjamlary, durmuşda we edaralarda ulanylýan iş tehnikasy, maglumat tehnologiýalary, sanly ulgamlar, programma üpjünçiligi bilen ýakyndan tanyşmaga mümkinçilik aldylar. Maslahatyň maksatnamasy «Sanly transformasiýa: halkara dialog we hyzmatdaşlyk» atly umumy mejlisi hem-de «Sanly transformasiýa: kiberhowpsuzlyk», «Kommunikasiýalaryň geljegi», «Hemra tehnologiýalary, goşundylary we durnukly ykdysadyýeti hereketlendiriji güýç hökmünde hyzmatlar», «Sanly ösüşde döwlet strategiýasy: durnukly, ahlakly, giň gerimli sanly jemgyýeti gurmak» atly iş mejlisleriniň dördüsini öz içine aldy.

Gazanylan üstünlikleriň hatarynda Türkmenistanyň ilkinji «TürkmenÄlem 52oE» emeli aragatnaşyk hemrasyny uçuryp, kosmosy özleşdirýän ýurtlaryň hataryna goşulmagy guwandyryjy üstünlik hökmünde bellenildi. Ol adaty hem-de ýokary mümkinçilikli teleýaýlymlaryň onlarçasyny standart we ýokary derejede alyp görkezmäge şert döredýär. Ondaky iň täze enjamlar multiserwis aragatnaşyk hyzmatlarynyň toplumyny hödürlemäge niýetlenendir. Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň tabşyrygyna laýyklykda, «Türkmenaragatnaşyk» agentligi tarapyndan ikinji milli emeli aragatnaşyk hemrasyny döretmek hem-de uçurmak boýunça işler alnyp barylýar.

Forumyň çäklerinde Türkmenistanyň pudaklaýyn edaralarynyň ýolbaşçylarynyň maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary ugruna ýöriteleşen daşary ýurt kompaniýalarynyň wekilleri bilen duşuşyklary hem geçirildi. Olarda aragatnaşyk we kommunikasiýalar ulgamynda geljegi uly meýilnamalary hasaba almak bilen, däp bolan hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Şunuň bilen baglylykda, daşary ýurt tejribesini öwrenmegiň, ylmy gatnaşyklary işjeňleşdirmegiň, öňdebaryjy tehnologiýalary önümçilige ornaşdyrmaga ýardam edýän halkara guramalar we degişli düzümler bilen ýakyn hyzmatdaşlygy ösdürmegiň wajypdygy bellenildi.

Maslahatyň çäklerinde «Mobil aragatnaşyk ulgamynyň indiki tapgyryny işe girizmek (IMT-2020/5G)» atly türgenleşik sapagy geçirildi. Oňa gatnaşyjylar 5G ulgamly giňişligiň ägirt uly bähbitlere eýe bolan aýratynlyklary bilen tanyşmaga mümkinçilik aldylar. Şeýle-de talyplaryň arasynda yglan edilen «Sanly çözgüt — 2023» atly nobatdaky bäsleşigiň jemleri jemlenildi.

Şeýlelikde, nobatdaky synymyzda getirilen maglumatlar yklymyň möhüm söwda ýollarynyň çatrygynda ýerleşýän Watanymyzy dünýä ähmiýetli iri halkara üstaşyr ulag we telekommunikasiýa geçelgeleriniň merkezine öwürmek babatdaky strategik maksatlara ýetmek ugrunda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň durmuşa geçirýän döwlet syýasatynyň okgunly häsiýete eýedigini ýene bir gezek tassyklaýar.

(TDH)

Eşretli günleriň hözirini görüp ýaşaýan halkymyz Gahryman Arkadagymyzyň, peder ýoluny ynamly dowam etdirýän hormatly Prezidentimiziň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ulag diplomatiýasynyň dabaralanyp, dünýä çykýan döwri rowaçlanýar. Şonuň netijesinde bu günki gün ýurdumyzda gurulýan ak, ajap ýollar dost-dogana, yklymlara we sebitlere uzaýar. Gadymy Ýüpek ýolunyň şahasy bolan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoly-da şeýle ýollaryň biridir. Ajaýyp döwrümiziň bezegine öwrüljek bu ýokary tizlikli awtomobil ýoly «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda” mynasyp ornuny tapan iri taslamalaryň biridir.

Uly ynam bilen gadam basan «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylymyzyň ilkinji günlerinde Gahryman Arkadagymyzyň Mary welaýatyna eden iş saparynyň çäklerinde bu gatnawly ýoluň Tejen — Mary böleginiň gurluşygynda zähmet çekýän ýol gurujylar bilen duşuşyp, olaryň armasyny ýetirmegi, işleriň ýagdaýy, döredilýän mümkinçilikler bilen tanyşmagy bu işi tamamlaýjy tapgyrda alyp barýan işçi-hünärmenleriň göwün guşuny ganatlandyrdy. Öz gezeginde zähmetsöýer ýol gurujylar Şa serpaýy üçin hormatly Prezidentimize, şu ýokary tizlikli ýoluň gurluşygyna başlanan gününden bäri gelip, armasyny ýetirip duran Milli Liderimize çäksiz hoşallyklaryny bildirdiler. Asyryň iri taslamasy bolan bu ýoluň gurluşygynda zähmet çekmek bagty miýesser eden işçi-hünärmenleriň buýsanç bilen aýtmagyna görä, onuň ugrunda döwrebap köprüleriň, awtobus duralgalarynyň, myhmanhanalaryň, söwda nokatlarynyň we dynç alyş merkezleriniň bolmagy sürüjiler hem-de ýolagçylar üçin amatly şertleri üpjün eder. Olara edilýän hyzmatlaryň hiliniň dünýä derejesine çykmagyna ýardam berer.

Hawa, bu günki gün Gahryman Arkadagymyzyň peder ýoluny ynam bilen dowam etdirýän hormatly Prezidentimiziň tagallalary bilen ata-babalarymyzyň “Bereket ýoly” diýip at beren Beýik Ýüpek ýoly täzeden dikeldilip, “altyn halka” öwrülýär. Günsaýyn, ýylsaýyn alyslara uzap, dosta-dogana, goňşa barýan bu ýol ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmak bilen birlikde, goňşy döwletler bilen söwda gatnaşyklaryny ösdürmekde hem ähmiýeti uly bolar. Galyberse-de umumadamzat bähbitli amala aşyrylýan beýik işlere bolsa, il-günüň alkyşy ýagýar. Altyna deňelýän il alkyşy bolsa ynsan ömrüni uzaldýar. Bu barada Magtymguly atamyz hem: “Ömür saly artar, alkyş alanyň!” diýen ajaýyp setirleri nesillerimize miras galdyrypdyr.

Şeýle alkyşlardyr rowaçlyklar, bu beýik işleriň gözbaşynda duran Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň hemişe hemrasy bolsun!

Annamyrat BERDIMYRADOW.

Žurnalist.

Türkmenistan milli ykdysadyýetiň çalt depginler bilen ösýän şertlerinde dünýäniň dürli döwletleri bilen ýokary tehnologiýaly pudaklarda hyzmatdaşlyk etmäge, häzirki zamanyň öňdebaryjy bilimlerini we dolandyryş çözgütlerini ornaşdyrmaga uly ähmiýet berýär.

«Türkmenistanyň 2020 — 2025-nji ýyllar üçin daşary ykdysady işiniň ösüşiniň maksatnamasyny», «Türkmenistanyň 2021 — 2030-njy ýyllar üçin daşary söwda strategiýasyny» we söwda, ykdysadyýet hem-de maýa goýumlar ulgamlaryna degişli resminamalardan gelip çykýan çäreleri hem-de taslamalary amala aşyrmak boýunça degişli işler alnyp barylýar. Milli ykdysadyýetiň durnukly ösüşine we ilatyň durmuş derejesiniň ýokarlandyrylmagyna ýardam berýän oňyn halkara şertleri döretmek, dünýäniň hojalyk gatnaşyklaryna işjeň gatnaşmak, daşary ykdysady hyzmatdaşlygy has-da ösdürmek, iri maýa goýumlaryny ýurdumyza çekmek ýaly wajyp wezipeler ileri tutulýar.

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ylmy taýdan esaslandyrylan döwrebap ykdysady strategiýasyna esaslanýan, ilatyň abadan ýaşaýyş-durmuş şertini we durnukly ykdysady ösüşini üpjün edýän taryhy ähmiýetli düýpli özgertmeler üstünlikli durmuşa geçirilýär. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe halkyň durmuş goraglylygyny üpjün etmäge gönükdirilen işler, Türkmenistanda ýerli haryt öndürijilere goldawyň berilmegi, maýa goýum babatda zerur mümkinçilikleriň döredilmegi, içerki bazary ösdürmek üçin ýeterlik derejede bäsleşik gurşawynyň emele getirilmegi özgertmeleriň giň gerim bilen amala aşyrylmagyna getirýär. Bu babatda alnyp barylýan ykdysady iş ýurdumyzyň köpugurly ykdysady kuwwatyny ýokarlandyrmaga, möhüm wezipeleri öz wagtynda we maksadalaýyk çözmäge, şeýle hem halk hojalyk toplumynyň ähli pudaklarynda hil taýdan täze netijeleri gazanmaga şert döredýär.

Ýurduň ylmy-tehniki kuwwaty çalt ösýän bolsa, onda ykdysadyýet hem durnukly ösüşini dowam etdirýär. Maýa goýum işi jemgyýetiň üznüksiz önümçiliginiň möhüm düzüm bölegidir. Gahryman Arkadagymyz özüniň «Garaşsyzlyk — bagtymyz» atly eserinde şeýle belleýär: «Garaşsyzlyk ýyllarynyň içinde ýurdumyzda köp mukdarda maýa goýumlar özleşdirildi, olar önümçiligiň giňelmegine gönükdirildi. Önümçilik we önümçilik däl maksatly binalaryň, ýaşaýyş jaýlarynyň gurluşygyna köp serişdeler sarp edildi. Daşary ýurt maýa goýum taslamalarynyň özleşdirilmegi, Bütindünýä banky, Aziýa ösüş banky, Ýewropanyň täzeleniş we ösüş banky, Yslam ösüş banky ýaly iri maliýe institutlary bilen hyzmatdaşlyk ýurdumyza dünýäniň ykdysady giňişliginde has ynamly hereket etmek üçin binýady döredýär».

Maliýe we ykdysadyýet ministrligi tarapyndan degişli ministrlikler, pudaklaýyn dolandyryş edaralary, welaýatlaryň, Aşgabat we Arkadag şäherleriniň häkimlikleri bilen bilelikde «Ýurdumyzy 2024-nji ýylda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasy» taýýarlanyldy. «Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2022 — 2028-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasyndan» hem-de 2024-nji ýylyň Döwlet býujetinden ugur alnyp taýýarlanylan bu möhüm resminama ýylyň dowamynda ýurdumyzyň makroykdysady taýdan durnukly ösmegini üpjün etmäge hem-de Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny artdyrmaga, jemi içerki önümiň ösüş depginini durnukly saklamaga, pudaklaryň we sebitleriň okgunly ösüşine gönükdirildi. Şeýle hem, onda senagat kärhanalarynyň önümçilik kuwwatlyklarynyň doly işledilmegini gazanmak, sebitlerde täze iş orunlaryny döretmek göz öňünde tutulýar. Türkmen ykdysadyýetiniň bäsdeşlige ukyplylygyny ýokarlandyrmagyň hasabyna eksportyň ugurlaryny artdyrmak we importyň ornuny tutýan önümçilikleri ösdürmek, ekologik taýdan arassa, ýokary hilli oba hojalyk we beýleki azyk önümleriniň öndürilişini artdyrmak hem meýilleşdirilýär. Hususan-da, oba hojalyk önümlerini öndürijilere döwlet tarapyndan goldaw bermek, azyk howpsuzlygyny üpjün etmek, ilatymyza ulag, ýaşaýyş jaý, jemagat, durmuş we beýleki hyzmatlaryň ýokary hilli ýerine ýetirilmegini üpjün etmek, kiçi we orta telekeçiligi depginli ösdürmek, amatly işewürlik gurşawyny döretmek, döwlet-hususy hyzmatdaşlygy kämilleşdirmek boýunça işleri dowam etdirmek maksat edinilýär.

Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallasy bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda milli ykdysadyýeti diwersifikasiýalaşdyrmak, infrastrukturany düýpli gowulandyrmak maksady bilen, Türkmenistana uly möçberde maýa goýumlar çekildi. Hormatly Prezidentimiziň belleýşi ýaly, Türkmenistanyň dünýäniň dürli ýurtlary bilen hyzmatdaşlygy ösdürip, täze daşary ýurt bazarlaryna işjeň goşulyşýandygyny bellemelidiris. Muňa döwrebap ulag-logistika infrastrukturasynyň döredilmegi, ýurduň Gündogar — Günbatar we Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça ulag-aragatnaşyk merkezleriniň birine öwrülmegi oňyn täsirini ýetirdi.

Öňde goýlan maksatnamalaryň üstünlikli ýerine ýetirilmegi Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzyň mundan beýläk-de ýokary depgin bilen ösmegini, halkymyzyň abadan, ähli babatda mynasyp ýaşaýyş-durmuşyny üpjün edýär. Goý, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň il-ýurt bähbitli ähli döwletli tutumlary rowaçlyklara beslensin!

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Aşgabat şäher Baş maliýe müdirliginiň orunbasary.

Ýaşlar barada söz açylanda, ilki bilen, gyzyklanmalary, maksatlary, pikirleri biri-biriniňkä gabat gelýän bu nesliň dünýä ilatynyň tas ýarysyna golaýyny düzýändigi baradaky hakykat seriňe dolýar. Bu bolsa ýurdy ösdürmekde, ählitaraplaýyn üstünlikli netijelere ýetmekde, ilkinji nobatda, jemgyýetçilik pikiriniň döremegine uly täsirini ýetirýän ýaş nesle uly ornuň degişlidigini tassyklaýar. Biz muny döwletimizde oýlanyşykly durmuşa geçirilýän ýaşlar syýasatynyň döwrebap özgertmelerinde, öňde goýulýan wezipelerde görýäris. Bu hakykata hormatly Prezidentimiziň «Ýaşlar — Watanyň daýanjy» atly dürdäne pikirlerden püre-pür kitabyny okap, has-da aýdyň göz ýetirýäris.

Adam ömrüniň her müçesiniň özüne ýetesi aladalary, hysyrdylary, olarda ynsanyň özüni açmaga bolan dürlüçe ymtylyşlary bar. Ynsan haýsy ýaşda bolsa-da, çensiz-çäksiz diýilýän kämilligiň menzilleri bilen ýoluny dowam edip gidip barýar. Aýratyn-da, bu ýolda ýaşlygyň hyjuwa, joşguna beslenen duýgulary bilen özüňi tapmak, maksadyňy aýdyňlaşdyrmak islegi ýaşaýşyň uly sowaly bolup öňe çykýar. Ine, şu esasy sowala jaýdar jogaplary özünde çugdamlan gymmatly pikir-netijelerdir maslahatlar — aýdyň maksatlar Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ilkinji kitabynyň bütin mazmunyny düzýär.

Bu eseri okan ýaşlaryň her biriniň magnawy gymmatlyklardan ylhamly ýörelgelerdir pikirleriň onlarçasyny ýandepderçelerine, hakydalaryna bellik edendikleri aýdyň hakykatdyr. Türkmen ýaşlaryny üstünligiň täze basgançaklaryna höweslendirýän eser baradaky söhbetleriň pikirdeşlik bilen jemlenýändigi hem muny äşgär edýär. Kitapda şu günüň gözi bilen geçmişe, geçmişiň pähim-parasady bilen hem geljege nazar aýlanýar.

Bu kitap — türkmen ýaşlarynyň pikirlerini saldarlamagyna, olaryň öz ornuny, ýoluny tapmagyna itergi berýän eser.

Eseriň giriş-sözbaşysyndaky: «Ýaşaýyş hemişe täze başlangyçlaryň muşdagy. Ösüş elmydama täzeçil pikirlenmelere, çynlakaý çemeleşmelere intizar» diýen jümleler ýaş nesle öňde duran esasy wezipeleri salgy berýär. Sebäbi dünýäni öwrenmäge giň mümkinçiligi bolan şu günki ýaşlar täzeçil pikir-garaýyşlar, usullardyr tehnologiýalar bilen häli-şindi gabatlaşýarlar. Internet torunyň dünýäniň maglumatyny ýetirip duran döwründe ykdysadyýetiň, senagatyň işi, ösüşi hem şoňa laýyklykda dowam edýär. Şunda esasy tendensiýa bolan sanly ulgamy durmuşa geçirmäge hem bu ugurdan bilim-düşünjeli, hyjuwly adamlar gatnaşýarlar. Olaryň esasy bölegini ýaşlar düzýär. Ýeri gelende bellesek, kitapda ilatyň ýaş düzüminde işe ukyply ýaşdaky adamlaryň 57 göterimi, 14 — 34 ýaş aralygyndaky ýaşlaryň hem 34,3 göterimi düzýändigine aýratyn üns çekilmegi durmuş-ykdysady maksatnamalaryň kabul edilmeginde ýaş nesliň mümkinçiliklerine uly ähmiýet berilýändigini görkezýär.

Ýaşlar sanly taslamalar bilen täze başlangyçlary öňe sürüp, ýeňillikli durmuş şertlerini üpjün etmäge goşant goşýarlar. Bu başlangyçlar eserden alnan jümlede göz öňünde tutulýan başlangyçlaryň diňe bir tarapy. Täzeçillikleriň, täze taslamalaryň beýleki ugurlary bilen türkmen ýaşlarynyň ýene bir topary meşgullanýar. Esasanam, bu hünärmenler ýaşlaryň ählisine görelde bolýarlar. Şeýlelikde, olaryň sany barha artmak bilen. Kitapda Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda ýurdumyzyň halk hojalygynyň dürli ugurlarynda netijeli işläp, zähmet üstünliklerini gazanan, okuwda, ylmy hem çeper döredijilikde tapawutlanan ýaşlaryň atlarynyň sanawynyň getirilmegi olara belent buýsançdan nyşandyr. Ýurdumyzyň ösüşlerine mynasyp goşandy bolan ýaş nesliň her bir wekiline döwlet Baştutanymyz çäksiz buýsanýar. Muny hormatly Prezidentimiz öz çykyşlarynda yzygiderli nygtaýar.

Bu kitap — täzeçil pikirleriň, beýik başlangyçlaryň döremegi üçin gönezlik.

Biziň her birimizi geljegiň täzelikleri gyzyklandyrýar. Ýaşlar onuň jogabyny diňe şu günden gözläp, geljegiň mazmunyny açmaga synanyşýarlar. Ýöne durmuş — ädim-ädim geçilýän ýol. Gadymy danalaryň biri: «Geçmişem, geljegem ýaşululardan öwren, onsoň şu günüňi nähili ýaşamalydygyňy bilersiň!» diýipdir. Hormatly Prezidentimiziň kitabynda bu ideýanyň üsti çuňňur düşünjeler bilen ýetirilýär: «Agzybirlik, zähmetsöýerlik, ýaşuly nesle hormat-sarpa goýmak halkymyzyň asyrlarboýy durmuş kadasyna öwrülip geldi. Biziň ýaşlarymyz şol däpleri dowam etdirmelidirler». Munuň özi türkmen halkynyň heňňam döräli dowam edip gelýän durmuş ýörelgesi, ýaşaýyş gymmatlygy. Çünki ýaş nesle terbiýe bermekde, olary durmuşa taýýarlamakda türkmen halkynyň köpgyraňly hem baý milli mekdebi bar. Bu bolsa kitapdaky bölümlerde köptaraplaýyn açylýar.

Bu kitap — geçmiş bilen geljegiň, şu günüň manysyna göz ýetirmek üçin çelgi.

Watan ýaşlara daýanýar, olar bolsa özlerine döwlet, bütin halk derejesinde bildirilýän beýik ynama daýanýarlar. Hem özlerini, hem Watany beýik menzillere ýetirjek ynamy baýdak edinýärler. Türkmen ýaşlarynyň duýgy-düşünjeleri watanperwerlige ýugrulan. Durmuşyň ähli taraplaryny özboluşly durmuş pelsepesine sygdyran türkmeniň hiç bir halkyňka meňzemeýän aýratynlyklary bar. Ol hatda dünýä ýüzünde XXI asyrda barha täsiri ýokarlanan ählumumylaşmanyň hem diňe özüne mahsus, kybapdaş taraplaryny saýlap alýar. Arkadagly Gahryman Serdarymyz bu babatdaky pikirini kitabynda şeýle teswirleýär: «Türkmenler öz durmuş-medeni nusgasyny, parahatçylygy, agzybirligi üpjün edip gelen milli ýörelgelerini döreden halk hökmünde tanalýar. Ata‑babalarymyzyň döreden bu ýörelgelerini biz häzirki döwrüň örän ýokary derejede ösýän ylmy-tehniki pikirleri, tehnologiýa babatda ýokary ösüşler we mümkinçilikler, dünýäde giňden ykrar edilýän halkara başlangyçlar bilen sazlaşykly utgaşdyrýarys». Şunuň bilen baglylykda, Gahryman Arkadagymyzyň millilik bilen döwrebaplygy utgaşdyrmakdaky parasatly pikirleriniň hem her birimiz üçin görelde mekdebine öwrülendigini bellemelidiris. Halkymyzyň ruhy gymmatlyklaryna sarpa goýmagyň beýik nusgasyny görkezýän Milli Liderimiziň çuňňur filosofik düşünjelere baý eserlerinden, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň «Ýaşlar — Watanyň daýanjy» atly kitabyndan ruhy kuwwat tapýan nesiller olaryň many-mazmunyny hakyda düwünçeginde mäkäm düwüp, şol pähimli düşünjeleriň esasynda maksat tutýarlar, geljege gadam urýarlar. Ýaşlaryň arasynda milli lybaslaryň, halk aýdym-sazlarynyň, nusgawy edebi eserleriň sarpasynyň barha artýandygy-da hut milli düşünjeleriň pugtalanmagy bilen baglydyr.

Bu kitap — millilik bilen döwrebaplygy durmuş ýörelgäňde sazlaşykly utgaşdyrmagyň mekdebi.

Arkadagly Gahryman Serdarymyz öz eserinde Watan düşünjesini sadadan düşnükli dilde, ýaşlaryň dilinde düşündirýär. Onda ene topraga söýginiň beýany bar. Gahryman Arkadagymyzyň «Mertler Watany beýgeldýär» diýen parasatly pendiniň dowamy bar. Munuň özi her bir okyjyny milli bitewüligiň, umumy jebisligiň hikmetine has-da aýdyň düşünmäge, ony geljekki nesillere hem düşündirmäge çagyrýar. Kitabyň maňyz-manysy-da şunda jemlenen. Sebäbi Watan söýgüsi, Watan goragy diýen mukaddeslik baradaky inçeden nepis oýlar eseriň tutuş mazmunyna çaýylan.

«Ene toprak, halk, jemgyýet, döwlet, ýaşlar» diýen düşünjeleriň özara baglanyşygyny emele getirýän bu kitap täzeçil pikirler, taslamalar, başlangyçlar üçin ylham çeşmesine öwrülýär. Sebäbi bu kitap röwşen geljegi gurujy ýaşlar üçin ýörite ýazylan.

Bu kitap Watanyň gymmatyna, durmuşyň manysyna has içgin göz ýetirmegiň uzak gözleglerini ýakynlaşdyrýar.

Annaguly IŞANGULYÝEW.

«Türkmenistan».

Adamzat jemgyýetiniň ösüşiniň häzirki tapgyrynda ylmyň we tehnologiýalaryň üznüksiz kämilleşmegi ähli ugurlardaky özgerişleriň esasy hereketlendiriji güýjüne öwrülip, ýaşaýyş-durmuş şertlerini ýeňilleşdirýär, dürli gurşawlarda täze mümkinçilikleri döredýär. Sanly ulgama geçişiň işjeňleşýän döwründe islendik ýurduň ykdysady ösüşi, senagatyň, hyzmatlar, söwda, işewürlik we beýleki ulgamlaryň ilerlemegi maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalary bilen baglanyşykly täzeçil taslamalaryň durmuşa geçirilmegine esaslanýar. Ýurdumyzda hem bu ugra uly ähmiýet berlip, ykdysadyýeti sanlylaşdyrmak boýunça geljegi uly taslamalar durmuşa geçirilýär.

Hormatly Prezidentimiz: «Bu günki gün dünýä ykdysadyýetinde durnukly ösüşi gazanmagyň, ykdysadyýetde we halk hojalygynyň beýleki pudaklarynda netijeliligi ýokarlandyrmagyň esasy şerti hökmünde sanly ulgama geçmek ileri tutulýar. Döwür bilen aýakdaş gitmek üçin bu biziň ýurdumyzda-da şeýle bolmalydyr. «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» kabul edildi. Ol biziň bu ugurda milli derejede amala aşyrýan işlerimiziň hukuk binýadyny emele getirýär» diýip nygtamak bilen, sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň esasy maksatlaryna ünsi çekýär.

Ýurdumyzda maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň ösüşi, ilkinji nobatda, gerek bolan düzümleri döretmekden ugur alýar. Internet toruna elýeterliligiň ýokarlanmagy we maddy-enjamlaýyn binýadyň kämilleşdirilmegi sanly taslamalary durmuşa geçirmegiň ilkinji şertidir. Internetiň tizliginiň ýokarlandyrylmagy jemgyýetiň bitewi aragatnaşygyny üpjün etmek bilen, dürli hyzmatlardan peýdalanmakda uly ýeňillikleri döredýär. Häzirki döwürde «Türkmenistanda 2019 — 2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasynda» kesgitlenen wezipelerden ugur alnyp, ýurdumyzyň halk hojalygynyň ähli pudaklaryna we raýatlaryň durmuşyna maglumat tehnologiýalaryny giňden ornaşdyrmak boýunça toplumlaýyn işler amala aşyrylýar.

Türkmenistanda maglumat tehnologiýalar ulgamynda hünär biliminiň kämilleşdirilmegine-de uly ähmiýet berilýär. Maglumat we telekommunikasiýa ulgamyny, tehnologiýanyň tejribelerini öwrenmäge ýöriteleşen ýokary okuw mekdeplerinde berilýän bilimiň hiliniň ýokarlanmagy, talyp ýaşlaryň döwrebap taslamalary durmuşa geçirmekleri hem munuň aýdyň güwäsidir. Bu barada Arkadagly Gahryman Serdarymyz «Ýaşlar — Watanyň daýanjy» atly kitabynda: «Tehnologiýalaryň örän tiz ösýän şertlerinde ýurdumyzda raýatlaryň, aýratyn-da, ýaşlarymyzyň häzirki zamanyň ösen tehnologiýalaryndan doly baş çykaryp bilmeklerini, internetiň giň mümkinçiliklerinden netijeli peýdalanmaklaryny gazanmak wezipeleri üstünlikli çözülýär» diýip belleýär.

Maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalarynyň häzirki zaman taslamalaryny amala aşyrmak, bir tarapdan, ýörite infrastrukturanyň döredilmegini talap edýän bolsa, beýleki bir tarapdan, munuň üçin ykdysadyýetiň ösüş derejesiniň degişli taslamalara kybap gelmegi möhümdir. Soňky ýyllarda dünýäniň ösen ýurtlarynda netijeli peýdalanylýan «Big Data», zatlaryň interneti, emeli aň, 5G, VR, AR ýaly tehnologiýalar ýurdumyzyň dürli pudaklaryny ösdürmek boýunça maksatnamalarda-da orun alýar. Sanly ulgamyň şertlerinde yzygiderli baýlaşdyrylýan tejribeler geljekki ösüşleriň gönezligidir. Türkmenistanda IT ulgamynda bu gün ileri tutulýan ugurlaryň hatarynda sanly hyzmatlaryň yzygiderli giňeldilmegini, şol sanda web saýtlaryň we mobil goşundylaryň, programma üpjünçilikleriniň işlenip düzülmegini, elektron resminama dolanyşygynyň ýola goýulmagyny, «akylly» tehnologiýalaryň durmuşa ornaşdyrylmagyny, onlaýn söwdanyň geriminiň giňeldilmegini, wirtual SIM kartlarynyň ulanyşa girizilmegini, sanly bank hyzmatlarynyň hem-de beýleki taslamalaryň amala aşyrylmagyny görkezmek bolar.

Sanly ykdysadyýeti ösdürmekde döwlet düzümleriniň, edara-kärhanalaryň işlerini ilerletmek, olaryň özara baglanyşygyny gazanmak, hödürlenilýän mümkinçilikleriň çeýeligini üpjün etmek hem möhüm bolup durýar. Şoňa görä-de, ýurdumyzda döwlet edara-kärhanalarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň resmi web saýtlarynyň işe girizilmegi arkaly maglumat aragatnaşygynyň elýeterliliginiň bitewi ulgamy emele getirildi. Raýatlarymyz bu onlaýn hyzmatlardan peýdalanmak endiklerini gysga wagtyň içinde özleşdirdiler.

Eziz Watanymyzda sanly ulgam taslamalarynyň täze gazananlary zamanamyzyň ösüşleriniň nyşany bolan Arkadag şäheriniň gurluşygynda hem giňden orun aldy. «Akylly» şäher konsepsiýasynyň esasynda gurlan şäherde innowasion çözgütler giňden ornaşdyrylyp, IT ulgamynyň dürli ugurlaryna degişli taslamalar üstünlikli durmuşa geçirildi. «Akylly» öý, «akylly» ulag düzümleri ýaly çözgütler bu ýerde interneti tehnologiýasynyň ornaşdyrylandygynyň anyk mysallarydyr.

Döwür bir ýerde durmaýar. Şoňa görä-de, ýurdumyzda mundan beýlägem sanly ulgamyň iň täze gazananlaryny işjeň ornaşdyrmak göz öňünde tutulýar. Geljegiň taslamalary hökmünde maglumat-aragatnaşyk ulgamynda 5G aragatnaşygyny ýola goýmak, maglumat merkezlerini döretmek, zatlaryň interneti bilen bagly täze çeşmeleri, emeli aň tehnologiýalaryny halk hojalygynyň dürli pudagynda peýdalanmagyň ýollaryny gözlemek, kiberhowpsuzlygy döwrebap derejede üpjün etmegiň usullaryny ýola goýmak ýaly işlere uly ähmiýet berilýär.

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary esasynda, sanly ulgamy ornaşdyrmagyň çäklerinde amala aşyrylýan maksatnamalaýyn çäreler ykdysadyýetde täze pudaklary, bazarlary, dolandyryş usullaryny döretmäge ýardam edýär. Maglumat-aragatnaşyk ulgamynyň kämilleşdirilmegi esasynda ykdysadyýetiň mundan beýläk-de sanlylaşdyrylmagy raýatlarymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini has-da ýokarlandyrmakda, ýurdumyzyň köpugurly mümkinçiliklerini durmuşa geçirmekde, halkymyzyň aň-paýhas kuwwatyny ösdürmekde täze gözýetimlere ýol açýar.

Selimberdi HOJABERDIÝEW,

Aşgabat şäheriniň Baş maliýe we ykdysadyýet müdirliginiň başlygynyň orunbasary.