Sanly ykdysadyýet adalgasy gün-günden biziň aň-düşünjämize, jemgyýetimiziň ösüşine ynamly ornaşýar. Raýatlarymyzyň arasynda nagt däl hasaplaşyklary amala aşyrmagyň geriminiň giňelmegi, tehniki oýlap tapyşlaryň, sanly tehnologiýalaryň durmuşymyza berk ornaşmagy sanly ykdysadyýetiň ösüşine uly itergi berýär. Netijede bolsa, halkara işewürligi, bazar gatnaşyklary ýaýbaňlanýar.
Sanly ykdysadyýet önümçilikde, hyzmatda we sarp edişde maglumat-aragatnaşyk tehnologiýalaryny ulanmak arkaly sanly özgertmeleri başdan geçirýän ykdysadyýetiň bölegidir.
Ýurdumyzyň milli ykdysadyýetinde döwrebap sanly tehnologiýalar we innowasion häsiýetli täjirçilik usullar hojalyk durmuşynyň ähli ugurlaryna giňden ornaşýar. Bu bolsa ykdysadyýetde düzümleýin üýtgemeleriň emele gelmegine getirýär. Şol bir wagtda hem sanly tehnologiýalara we elektron haryt dolanşygyna esaslanýan sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmagyň wajyplygyny öňe çykarýar.
Sanly ykdysadyýete geçilmegi, milli ykdysadyýetde täze-täze mümkinçilikleriň açylmagydyr. Ol ýuridiki we fiziki şahslaryň özara gatnaşygyny ýeňilleşdirýär. Muňa isleg bildirilýän harytlary we önümleri dükanlardyr söwda merkezlerine gitmezden internet dükanlaryndan elýeter bahalardan satyn almak we tölegleri bank kartynyň üsti bilen elektron görnüşinde amala aşyrmaga mümkinçilikleriň döredilmegi mysal bolup biler. Karz edaralaryna barmazdan alnan karzyň esasy bergisini we oňa hasaplanan göterimi tölemek, ykjam ýa-da öý telefon hyzmatlary üçin islendik wagt tölegleri geçirmek hem-de söwda we hyzmatlar ulgamynda islegleri amala aşyrmak mümkindir. Başga-da birnäçe ugurlarda tölegleriň amala aşyrylmagynda, maglumat tehnologiýalaryň peýdalanylmagy netijesinde ykdysadyýetiň köp pudaklarynda ýerine ýetirilýän işleriň netijeliligini birnäçe esse artdyryp, onuň bilen bagly çykdajylary ep-esli azaltmaga mümkinçilik berýär.
Amala aşyrylan bu işler geljekde sanly ykdysadyýete doly geçmek boýunça berk binýat bolup, ýurdumyzyň pudaklarynyň öňünde köpsanly maksatlary goýmaga itergi berýär. Mysal üçin, sanly ykdysadyýetiň düýp özeni bolup durýan maglumatlaryň elektron taýdan kabul edilmegi we işlenilmegi ýaly tehnologiýalary peýdalanyp, internet torlarynyň üsti bilen raýatlara dürli hyzmatlaryň hödürlenmegi döwür bilen aýakdaş gitmek diýmekdir. Internet ulgamyna birikdirilen kompýuter enjamlarynyň kömegi bilen, «Internet-bank» hyzmatyny ulanyjylaryň sanynyň gün-günden artýandygyny hem belläp geçmeli. «Internet-bank» hyzmatynyň esasy amatlyklarynyň biri hem günüň islendik wagtynda, ýagny bankyň we edara-kärhanalaryň iş wagtyna bagly bolmazdan, dynç alyş ýa-da baýramçylyk günlerinde hem köpsanly hyzmatlardan peýdalanyp, nagt däl görnüşinde tölegleri geçirip bolýanlygydyr.
Döwrebap ykjam telefonlary, planşetleri giňden ulanýan raýatlarymyza bu hyzmatyň «Mobil-bank» görnüşi hödürlenilýär. «Mobil-bank» hyzmaty tölegleriň dürli görnüşlerini geçirmekde uly ýardamçy bolup durýar. Şeýle döwrebap şertleri döredip berýän milli Liderimiziň jany sag, ömri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli beýik işleri rowaçlyklara beslensin!
Maral BALLYÝEWA,
Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň talyby.