Türkmenistanyň Prezidenti Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň sammitine gatnaşdy
Aşgabat, 16-njy iýun (TDH). Şu gün hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň (YHG) sanly ulgam arkaly geçirilen ylym we tehnologiýalar boýunça ikinji sammitine gatnaşdy.
Abraýly sebitara we halkara guramalar bilen köpugurly esasda hyzmatdaşlyk etmek Garaşsyz, Bitarap Watanymyzyň parahatçylyk söýüjilik, hoşniýetli goňşuçylyk we deňhukukly hyzmatdaşlyk gatnaşyklaryna esaslanýan daşary syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir. Bu ugurda bar bolan mümkinçiliklerini doly durmuşa geçirýän ýurdumyz ählumumy abadançylygyň we durnukly ösüşiň maksatlaryna laýyk gelýän başlangyçlary yzygiderli öňe sürýär.
Türkmenistan 1992-nji ýyldan bäri Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň agzasy bolup durýar. Bu halkara guramanyň 1969-njy ýylda esaslandyrylandygyny bellemek gerek. Onuň ştab-kwartirasy Saud Arabystany Patyşalygynyň Jidda şäherinde ýerleşýär. Şu güne çenli dünýäniň 57 döwleti bu guramanyň agzasy bolup durýar. Birnäçe ýurtlar we iri guramalar, şol sanda BMG, Ykdysady Hyzmatdaşlyk Guramasy, Goşulyşmazlyk Hereketi bu guramada synçynyň derejesine eýedir.
Türkmenistan bilen YHG-nyň bilelikdäki hyzmatdaşlygynyň netijesinde, şu geçen döwürde toplanan oňyn tejribe uzak möhletleýin esasda däp bolan hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de dowam etmek üçin oňyn binýady emele getirýär. Dostlukly, netijeli ikitaraplaýyn gatnaşyklary ösdürýän ýurdumyz bu gurama girýän döwletler bilen köpugurly özara bähbitli hyzmatdaşlygyň ösdürilmegine önjeýli goşant goşýar. Durmuş-ykdysady, ylmy-tehnologik, medeni-ynsanperwer we syýasy ugurlardaky işjeň döwletara hyzmatdaşlygy ösdürmek YHG-nyň işiniň esasydyr.
“Ylym, tehnologiýa we innowasiýalar: täze gözýetimler açylýar” atly onlaýn sammite birnäçe döwletleriň Baştutanlary, bu gurama agza ýurtlaryň ugurdaş ministrlikleriniň we beýleki degişli düzümleriniň ýolbaşçylary gatnaşdylar. Forumyň gün tertibine ýokarda agzalan ugurlardaky gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň, 2026-njy ýyla çenli döwür üçin bu ugur boýunça YHG-nyň Maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň meseleleri girizildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň şu gezekki sammite gatnaşmagy Türkmenistanyň halklaryň we ýurtlaryň arasyndaky dostluk, raýdaşlyk gatnaşyklaryny berkitmek işinde netijeli orun eýeleýändiginiň, möhüm sebitleýin, ählumumy wezipeleri çözmek maksady bilen, netijeli hyzmatdaşlygyň ösdürilýändiginiň hem-de tagallalaryň birleşdirilýändiginiň aýdyň beýanyna öwrüldi.
Onlaýn tertipde geçirilýän foruma gatnaşyjylara söz berildi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow çykyşynyň başynda YHG-nyň Baş sekretary doktor Ýusuf Bin Ahmad al-Usaýmine ýokary derejedäki şu duşuşygy gurandygy üçin minnetdarlyk bildirdi. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly, bu duşuşykda garalýan mesele maglumat tehnologiýalarynyň görlüp-eşidilmedik derejede ösen we adamzat üçin düýpli ähmiýeti bolan ugurlarynda bilelikdäki ylmy işleri talap edýän häzirki döwründe örän möhüm bolup durýar.
Dünýä ylmyna we medeni ösüşine bahasyna ýetip bolmajak taryhy goşant goşan yslam dünýäsi häzirki döwürde ykdysady ösüşiň innowasion hem-de ýokary tehnologiýaly nusgalaryna durnukly geçmek üçin raýdaş çemeleşmeleri talap edýän ýönekeý bolmadyk döwri başdan geçirýär diýip, milli Liderimiz sözüni dowam etdi. Munuň üçin ähli zerur zatlar — adam mümkinçiligi, baý tebigy serişdeler, ep-esli maliýe mümkinçilikleri, amatly fiziki-geografik şertler bar.
Häzirki döwürde YHG sanalyp geçilen bu mümkinçilikleri netijeli we rejeli ulanmak, musulman ymmatynyň ähli agzalary üçin hakyky peýda gazanmak maksady bilen, eýýäm ençeme möhüm ädimleri ätdi. 2017-nji ýylyň sentýabrynda ylym we tehnologiýalar boýunça ýokary derejedäki birinji sammit geçirildi. Guramanyň 2005 — 2015-nji ýyllarda bu ugurdaky hereketleriniň onýyllyk maksatnamasyny amala aşyrmakda belli bir netijeler gazanyldy. Bu bolsa 2026-njy ýyla çenli ikinji maksatnamalaýyn resminamada täze wezipeleri hem-de uzak möhletli maksatlary kesgitlemek üçin esas bolup hyzmat etdi.
Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan häzirki döwürde ýokarda görkezilen maksatnamada ileri tutulýan wezipeleri durmuşa geçirmekde gazanylan üstünliklere hem-de Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň ylym we tehnologiýalar ulgamynda hyzmatdaşlyk boýunça hemişelik komitetiniň bu ugurda alyp barýan işlerine ýokary baha berýär diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow aýtdy.
Milli Liderimiz sözüni dowam edip, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň agzalary bolan ähli döwletler üçin hakyky netijeleri berer ýaly bu hyzmatdaşlygyň ileri tutulýan ugurlaryny kesgitledi.
Birinjiden, düýpli ylmy ösdürmek, netijeli ylmy çözgütleri bilelikde gözlemek, örän möhüm bolan barlag işleriniň netijelerini, aýratyn-da, lukmançylyk we saglygy goraýyş babatda alyşmak üçin usullary döretmek boýunça gatnaşyklary ýola goýmaly.
Türkmen tarapynyň bu başlangyjy guramanyň ylym, tehnologiýalar we ylmy merkezleri döretmäge degişli innowasiýalar boýunça 2026-njy ýyla çenli Gün tertibiniň ileri tutulýan ugurlaryndan biri hökmünde kesgitlendi. Bu ýerde gürrüň, hususan-da, yslam dünýäsiniň umumy ylmy-tehnologik kuwwatyny döretmek üçin YHG-nyň Ylmy-barlaglar merkezleriniň ulgamyny emele getirmek barada barýar. Şonuň esasynda biziň ýurtlarymyzyň alymlar birleşiginiň içinde maglumatlary çalt hem-de utgaşdyryp alyşmak wezipesi durýar diýip, döwlet Baştutanymyz sözüni dowam etdi.
Ikinjiden, YHG-nyň giňişliginde suw, azyk we ekologiýa howpsuzlygynyň ýeke-täk konsepsiýasyny ýa-da esasy kadalaryny emele getirmek boýunça işleri güýçlendirmegi teklip edýäris. Bu barada 2026-njy ýyla çenli ylmy-tehniki hyzmatdaşlyk maksatnamasynda anyk aýdylýar. Bu ileri tutulýan ugurda aýratyn konseptual resminamalaryň ýokdugy bize suw serişdeleri, möhüm azyk harytlary bilen barabar üpjünçilik hem-de şol bir wagtda howanyň üýtgemeginiň we ekologiýa heläkçiliginiň ýaramaz netijelerini ýeňip geçmek boýunça bar bolan çylşyrymly soraglary yzygiderli esasda çözmäge mümkinçilik bermeýär diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.
Türkmenistan häzirki ekologiýa howplaryna garşy halkara tagallalary birleşdirmäge we pugtalandyrmaga berk ygrarlydygyny tassyklamak bilen, ençeme anyk we gaýragoýulmasyz işleri teklip edýär. Hususan-da, ýurdumyz pes uglerodly energetikany ösdürmek boýunça çäreleri amala aşyrmaga, şeýle hem Birleşen Milletler Guramasynyň howandarlygynda energetika ulgamynda ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde wodorody ösdürmekde «Ýol kartasyny» döretmäge gönükdirilen ählumumy strategiýany işläp taýýarlamaga girişmegiň zerurdygyny beýan etdi.
Döwlet Baştutanymyz bu barada aýtmak bilen, yslam dünýäsiniň şu ugurdaky halkara başlangyçlaryny durmuşa geçirmekde, 2030-njy ýyla çenli durnukly ösüş babatda Ählumumy gün tertibinde bellenen maksatlara ýetmekde YHG-nyň her bir agzasyna ýardam bermäge gönükdirilmelidigine ynanýandygyny aýtdy.
Üçünjiden, biz «uly maglumatlar» ulgamyny we howpsuz sanly ykdysadyýetiň bilelikdäki gurluşyny döretmek boýunça ozal kesgitlenen wezipeleriň ähmiýetini bellemek bilen, şu maksatlara ýetmekde üstünlikli işimizi üpjün edýän iki sany aýrylmaz meseläni aýratyn nygtaýarys diýip, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow belledi.
Anyk aýdylanda, olar aýry-aýry ýurtlarda, uly sebitlerde ygtybarly fiziki üpjünçilik ulgamlaryny döretmek hem-de sebitara derejede musulman ýurtlarynyň üpjünçilik ulgamlarynyň goşulyşmagydyr. Şeýle hem Ylym we tehnologiýalar ulgamynda hyzmatdaşlyk boýunça hemişelik komitetiň teklip eden YHG gatnaşýan ýurtlaryň çäklerinde ýokary öndürijilikli kompýuter merkezleriniň binýadynda maglumatlaryň bitewi sanawlarynyň nusgalaryny döretmekdir. Şunuň bilen baglylykda, Türkmenistan şeýle merkezleri ýerleşdirmek we olaryň işlemegi üçin milli şertleri peýdalanmak boýunça mümkinçiliklere garamaga taýýardyr diýip, milli Liderimiz belledi.
Döwlet Baştutanymyz çykyşynyň ahyrynda duşuşyga gatnaşyjylara ýüzlenip, bu sammitiň biziň döwletlerimiziň ösüşiniň we öňe gitmeginiň bähbidine musulman dünýäsiniň agzybirligini berkitmekde ähmiýetli ädimdigini belledi hem-de hemmelere berk jan saglyk, YHG-ä agza ýurtlaryň halklaryna bolsa parahatçylyk, abadançylyk we gülläp ösüş arzuw etdi.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň çykyşy uly üns bilen diňlenildi.
Şeýlelikde, Bitarap Türkmenistan özüniň milli Lideriniň baştutanlygynda sebit we ählumumy möçberdäki, şol sanda abraýly halkara guramalaryň çäklerindäki işjeň hyzmatdaşlyga ygrarlydygyny ýene bir ýola tassyklady. Şeýle hem ýurdumyz häzirki döwrüň wajyp wezipeleriniň deňeçer çözgüdini işläp taýýarlamakda, tutuş dünýäde parahatçylygyň, howpsuzlygyň we abadançylygyň üpjün edilmeginde, Durnukly ösüş maksatlaryna ýetilmeginde işjeň orun eýeleýändigini aýan etdi.
https://www.turkmenmetbugat.gov.tm/tk/articles/31740?type=feed