Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da ýur­du­myz­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­mek­de, yl­myň ga­za­nan­la­ry­ny önüm­çi­li­ge giň­den or­naş­dyr­mak­da, söw­da-se­na­gat, oba ho­ja­lyk, ulag-ara­gat­na­şyk, ylym-bi­lim we beý­le­ki ul­gam­la­ry in­no­wa­sion esas­da alyp bar­mak­da ne­ti­je­li iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Döw­let Baş­tu­ta­ny­myz mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti san­ly­laş­dyr­mak, bu pu­da­gyň iş­gär­ler kuw­wa­ty­ny pug­ta­lan­dyr­mak, döw­let do­lan­dy­ry­şy­nyň ne­ti­je­li­li­gi­ni, hal­ky­my­zyň ýa­şa­ýyş-dur­muş de­re­je­si­ni ýo­kar­lan­dyr­mak üçin elekt­ron we yl­my ul­ga­my öz­leş­dir­mek, ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň hem-de ki­çi we or­ta te­le­ke­çi­li­giň müm­kin­çi­lik­le­ri­ni çek­mek ar­ka­ly pu­dak­la­ry döw­re­bap­laş­dyr­mak me­se­le­le­ri­ne aý­ra­tyn äh­mi­ýet ber­ýär. 

«Türk­me­nis­tan­da 2019 — 2025-nji ýyl­lar­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­me­giň Kon­sep­si­ýa­sy­nyň» dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň ös­dü­ril­me­gi­ne aý­ra­tyn üns be­ril­ýän­di­gi­niň aý­dyň su­but­na­ma­sy bo­lup dur­ýar. Bu Kon­sep­si­ýa­da ýur­du­my­zy san­ly ul­gam esa­syn­da ös­dür­me­giň mak­sa­dy, we­zi­pe­le­ri we esa­sy ugur­la­ry kes­git­le­nen­dir. Kon­sep­si­ýa­ny ama­la aşyr­ma­gyň çäk­le­rin­de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň äh­li pu­dak­la­ryn­da eda­ra­la­ryň, kär­ha­na­la­ryň, gu­ra­ma­la­ryň mad­dy-en­jam­la­ýyn bin­ýa­dy­ny döw­re­bap­laş­dyr­mak we ka­nun­çy­lyk bin­ýa­dy­ny kä­mil­leş­dir­mek, şeý­le hem ýo­ka­ry de­re­je­li hü­när­men­le­ri taý­ýar­la­mak hem-de tej­ri­be­li mil­li we hal­ka­ra bi­ler­men­le­ri­ni işe çek­mek bo­ýun­ça iş­le­riň ge­çi­ril­me­gi göz öňün­de tu­tul­ýar. Ýur­du­myz­da san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­mek hem-de mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň äh­li pu­dak­la­ry­ny ýe­ke-täk san­ly ul­ga­ma bi­rik­dir­mek, eda­ra­la­ryň, kär­ha­na­la­ryň we gu­ra­ma­la­ryň san­ly ul­ga­ma geç­me­gi bi­len bag­ly iş­ler top­lum­la­ýyn hä­si­ýe­te eýe bo­lup, dür­li ugur­lar bo­ýun­ça al­nyp ba­ryl­ýar. 

Ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy stra­te­gi­ýa­syn­da yl­ma da­ýan­ýan, dün­ýä ba­za­ryn­da bäs­deş­li­ge ukyp­ly bo­lan önüm­le­ri ön­dür­mek we­zi­pe­si­ne aý­ra­tyn orun de­giş­li bo­lup, tä­ze bi­lim­le­riň we teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň öz­leş­di­ril­me­gi, şeý­le-de ola­ryň döw­le­tiň dur­muş-yk­dy­sa­dy ösü­şi­niň bäh­bi­di­ne ula­nyl­ma­gy dün­ýä ho­ja­ly­gyn­da ýur­du­my­zyň tut­ýan or­nu­ny kes­git­le­ýän gör­ke­zi­ji­ler­dir. 

Hä­zir­ki dö­wür­de döw­le­ti­mi­ziň hem­me­ta­rap­la­ýyn ös­dü­ril­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len ägirt uly öz­gert­me­le­riň yl­my taý­dan düýp­li esas­lan­dy­ryl­ma­gy wa­jyp bo­lup dur­ýar. Yl­my önüm­çi­lik bi­len berk bag­la­nyş­dyr­mak, önüm­çi­li­ge yl­myň ga­za­nan­la­ry­ny we öň­de­ba­ry­jy dün­ýä tej­ri­be­si­ni giň­den or­naş­dyr­mak esa­sy we­zi­pe­le­riň bi­ri­dir. Döw­let dur­mu­şy­nyň äh­li ul­gam­la­ry­nyň ke­ma­la ge­ti­ril­me­gi­niň bin­ýa­dy bo­lan ýo­ka­ry hil­li bi­lim ýur­du­my­zyň yk­dy­sa­dy­ýe­ti­ni üs­tün­lik­li ös­dür­me­giň mö­hüm dü­züm bö­le­gi­dir. El­bet­de, ýur­du­myz­da dün­ýä ül­ňü­le­ri­ne la­ýyk gel­ýän hä­zir­ki za­man düýp­li ylym ul­ga­my­ny dö­ret­mä­ge gö­nük­di­ri­len yl­my-teh­ni­ki sy­ýa­sat yk­dy­sa­dy­ýe­tiň äh­li ugur­la­ry­na tä­ze, öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ry we in­no­wa­si­ýa­la­ry or­naş­dyr­mak­dan, ylym we teh­ni­ka ba­bat­da öň­de du­ran mak­sat­na­ma­la­ry­my­zy üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek­den yba­rat­dyr. 

Mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti di­wer­si­fi­ka­si­ýa ýo­ly bi­len ös­dür­mek­de oňa san­ly ul­ga­my giň­den or­naş­dyr­mak şu gü­nüň gaý­ra­go­ýul­ma­syz we­zi­pe­le­ri­niň bi­ri­dir. Hä­zir­ki za­man mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň iň soň­ky ga­za­nan­la­ry­na esas­lan­ýan ösen yk­dy­sa­dy­ýe­ti ke­ma­la ge­tir­mek­de bäs­le­şi­ge ukyp­ly san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­ti ös­dür­mek ze­rur. Ba­za­ryň bar­ha art­ýan ta­lap­la­ry­na la­ýyk gel­ýän howp­suz, yg­ty­bar­ly we bäs­deş­li­ge ukyp­ly mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň üp­jün­çi­lik ul­ga­my­ny dö­ret­mek ýur­duň san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­te üs­tün­lik­li geç­me­gi­niň gi­re­wi bo­lup dur­ýar. 

In­no­wa­sion müm­kin­çi­lik­le­riň art­dy­ryl­ma­gy, il­kin­ji no­bat­da, yl­myň ga­za­nan­la­ry­ny önüm­çi­li­ge or­naş­dyr­ma­ga iter­gi ber­mek bi­len, tä­ze se­na­gat kär­ha­na­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi­niň baş şer­ti bo­lup dur­ýar. In­no­wa­sion kär­ha­na­la­ryň dö­re­dil­me­gi di­ňe bir içer­ki ba­za­ryň şeý­le önüm­le­re bo­lan is­leg­le­ri­ni ka­na­gat­lan­dyr­man, eý­sem, je­mi içer­ki önüm­de in­no­wa­sion önüm­le­riň möç­ber­le­ri­niň art­ma­gy­na, ne­ti­je­de, ýur­du­my­zyň bäs­deş­li­ge ukyp­ly­ly­gy­nyň ýo­kar­lan­ma­gy­na hem ýar­dam ber­ýär. Şeý­le hem, öň­de­ba­ry­jy teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň esa­syn­da dö­re­di­len kär­ha­na­la­ryň sa­ny­nyň art­ma­gy tä­ze iş orun­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi­ne, ila­tyň iş bi­len üp­jün­çi­lik de­re­je­si­niň go­wu­lan­ma­gy­na öz oňyn tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär. Ýur­du­myz­da şeý­le kär­ha­na­lar, önüm­çi­lik­ler, dü­züm­ler yzy­gi­der­li dö­re­dil­ýär. Bu bol­sa san­ly yk­dy­sa­dy­ýe­tiň hü­när­men we ylym-bi­lim üp­jün­çi­li­gi­ni ös­dür­mek, yk­dy­sa­dy­ýe­tiň dür­li pu­dak­la­ryn­da san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ry giň­den or­naş­dyr­mak we­zi­pe­le­rini öň ha­ta­ra çy­kar­ýar. Şo­nuň üçin býu­jet ul­ga­myn­da san­ly teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň pa­ýy­ny art­dyr­mak, ýag­ny «san­ly bi­lim», «san­ly sag­ly­gy go­ra­ýyş», «elekt­ron res­mi­na­ma­lar do­la­ny­şy­gy», «elekt­ron gör­nüş­de döw­let hyz­mat­la­ry», «ma­li­ýe iş­le­ri­ni aw­to­mat­laş­dyr­mak — me­ýil­na­ma­laş­dy­ryş we ha­sa­bat­ly­lyk ul­gam­la­ry» ýa­ly ugur­la­ry kä­mil­leş­dir­mek esa­sy we­zi­pe­ler hök­mün­de öňe çyk­ýar. 

Bu­lar­dan baş­ga-da, ýur­du­my­zyň köp­çü­lik­le­ýin ha­bar be­riş se­riş­de­le­ri­ne san­ly ul­gam iş­jeň or­naş­dy­ryl­ýar. Bu gün elekt­ron ne­şir­ler met­bu­gat ne­şir­le­ri bi­len üs­tün­lik­li bäs­deş­lik ed­ýär we bar­ha meş­hur­ly­ga eýe bol­ýar. Hä­zir­ki za­man köp­çü­lik­le­ýin ha­bar be­riş se­riş­de­le­ri­niň in­te­rak­tiw we mul­ti­me­dia usul­la­ry­ny ulan­ma­gy ola­ryň ta­pa­wut­ly aý­ra­tyn­ly­gy­dyr. Ýur­du­my­zyň köp­çü­lik­le­ýin ha­bar be­riş se­riş­de­le­ri­niň oky­jy­lar we ula­ny­jy­lar üçin el­ýe­ter­li bol­ma­gyn­dan baş­ga-da, in­ter­net gi­ňiş­li­gi­niň ul­ga­my hal­ka­ra bi­le­le­şi­giň ýur­du­my­zyň ýe­ten de­re­je­si ba­ra­da mag­lu­mat bi­len üp­jün­çi­li­gi­niň de­re­je­si­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. 

Umu­man, ýur­du­myz­da san­ly ul­ga­myň giň­den or­naş­dy­ryl­ma­gy mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­tiň äh­li pu­dak­la­ry­nyň ösü­şi­ne uly iter­gi ber­ýär. «Ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy: Türk­me­nis­ta­ny 2022 — 2052-nji ýyl­lar­da dur­muş-yk­dy­sa­dy taý­dan ös­dür­me­giň Mil­li mak­sat­na­ma­syn­da» göz öňün­de tu­tu­lan we­zi­pe­le­r üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Mu­nuň özi uzak möh­let­le­ýin yk­dy­sa­dy ösü­şi we ýo­ka­ry ön­dü­ri­ji­li­gi ga­zan­ma­ga, ýur­du­my­zyň je­mi içer­ki önü­mi­niň dü­zü­min­de mag­lu­mat-ara­gat­na­şyk teh­no­lo­gi­ýa­la­ry­nyň pa­ýy­ny art­dyr­ma­ga, döw­let do­lan­dy­ry­şy­nyň ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, esa­sy önüm­çi­lik-yk­dy­sa­dy iş­le­riň äh­li gör­nüş­le­ri­ni aw­to­mat­laş­dyr­ma­ga we mer­kez­leş­di­ri­len ter­tip­de do­lan­dyr­ma­ga, ýo­ka­ry teh­no­lo­gi­ýa­ly pu­dak­lar­da tä­ze iş orun­la­ry­ny dö­ret­mä­ge, şeý­le hem hal­kyň ýa­şa­ýyş-dur­muş şer­ti­ni has-da ýo­kar­lan­dyr­ma­ga giň müm­kin­çi­lik­le­ri dö­red­ýär. 

Ga­ýyp­sä­het ORAZ­SÄ­HE­DOW,

Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let hu­kuk we de­mok­ra­ti­ýa ins­ti­tu­ty­nyň iş­gä­ri.