Aş­ga­bat, 28-nji iýun (TDH). Şu gün ýur­du­my­zyň DIM-nde ge­çi­ri­len Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň da­şa­ry iş­ler mi­nistr­le­ri­niň Ge­ňe­şi­niň mej­li­sin­de 29-njy iýun­da Aş­ga­bat­da bol­jak VI Ha­zar sam­mi­ti­ne taý­ýar­lyk gör­mek hem-de onuň gün ter­ti­bi­ne gi­ri­zi­len me­se­le­le­ri yla­laş­mak ara al­nyp mas­la­hat­la­şy­lan esa­sy me­se­le­le­riň ha­ta­ryn­da bol­dy.  

Ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki bäş­ta­rap­la­ýyn gep­le­şik­le­riň öňü­sy­ra­syn­da­ky du­şu­şyk­da Azer­baý­ja­nyň, Eý­ra­nyň, Ga­za­gys­ta­nyň, Rus­si­ýa­nyň hem-de Türk­me­nis­ta­nyň da­şa­ry sy­ýa­sy eda­ra­la­ry­nyň ýol­baş­çy­la­ry Ha­zar deň­zi se­bi­tin­de hyz­mat­daş­ly­gyň aý­ry-aý­ry ugur­la­ry­na, ozal ga­za­ny­lan yla­la­şyk­la­ryň dur­mu­şa ge­çi­ri­li­şi­niň bar­şy­na hem-de wa­jyp hal­ka­ra me­se­le­le­re ga­ra­dy­lar. 

Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň ta­ry­hy äh­mi­ýet­li I sam­mi­tin­den 20 ýyl soň ge­çi­ril­ýän Ha­zar “bäş­li­gi­niň” ikin­ji Aş­ga­bat du­şu­şy­gy ke­nar­ýa­ka ýurt­la­ryň we ola­ryň do­gan­lyk halk­la­ry­nyň ara­syn­da­ky ne­ti­je­li hyz­mat­daş­ly­gy pug­ta­lan­dyr­ma­gyň ýo­lun­da mö­hüm ädim bo­lar. 

Bel­le­ni­li­şi ýa­ly, VI Ha­zar sam­mi­ti­ne ýurt­la­ry­myz taý­ýar­lyk­ly gel­di. Hä­zir Ha­zar deň­zin­de bi­le­lik­dä­ki iş­le­riň giň ugur­la­ry bo­ýun­ça mö­hüm Yla­la­şyk­la­ry we Tes­wir­na­ma­la­ry taý­ýar­la­mak bo­ýun­ça iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. Dür­li de­re­je­dä­ki hyz­mat­daş­ly­gyň ne­ti­je­sin­de mö­hüm me­se­le­ler bo­ýun­ça öza­ra dü­şü­niş­mek ga­za­nyl­ýar. 

Mä­lim bol­şy ýa­ly, Ha­zar deň­zi se­bi­ti bo­ýun­ça goň­şy döw­let­ler bi­len mil­li we umu­my bäh­bit­ler esa­syn­da ýo­la go­ýul­ýan hyz­mat­daş­ly­ga ýur­du­my­zyň da­şa­ry sy­ýa­sy stra­te­gi­ýa­syn­da aý­ra­tyn äh­mi­ýet be­ril­ýär. Ýur­du­myz “Açyk ga­py­lar” hem-de giň hal­ka­ra hyz­mat­daş­lyk sy­ýa­sa­ty­ny üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek bi­len, oňyn bi­ta­rap­lyk we beý­le­ki döw­let­le­riň içer­ki iş­le­ri­ne go­şu­lyş­maz­lyk ýö­rel­ge­le­ri­ne berk eýer­ýär, hä­zir­ki döw­rüň wa­jyp me­se­le­le­ri­ni, şol san­da Ha­zar deň­zi bi­len bag­ly me­se­le­le­ri çöz­mek­de iş­jeň or­ny eýe­le­ýär. 

Aş­ga­bat­da Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň da­şa­ry iş­ler mi­nistr­le­ri­niň 1996-njy ýyl­da ge­çi­ri­len mas­la­ha­tyn­da Ha­zar deň­zi se­bi­tin­de gat­na­şyk­la­ryň şert­na­ma­la­ýyn-hu­kuk bin­ýa­dy­ny ke­ma­la ge­tir­mek bo­ýun­ça gep­le­şik­ler gu­ra­ly­nyň gu­ra­ma­çy­lyk-hu­kuk gör­nü­şi kes­git­le­nil­di — Ýö­ri­te iş to­pa­ry­ny dö­ret­mek bo­ýun­ça yla­la­şyk ga­za­nyl­dy. DIM-niň ýol­baş­çy­la­ry­nyň mas­la­ha­ty hem-de Türk­me­nis­ta­nyň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça ge­çi­ri­len dür­li de­re­je­dä­ki bäş­ta­rap­la­ýyn du­şu­şyk­lar we ge­ňeş­me­ler Ha­zar deň­zi bo­ýun­ça bar bo­lan me­se­le­le­ri çöz­mek­de öza­ra ka­bul eder­lik­li çöz­güt­le­ri göz­le­me­giň, bu umu­my tä­sin deň­zi gel­jek­ki ne­sil­ler üçin go­rap sak­la­ma­gyň wa­jyp­dy­gy­na hem­me­le­riň dü­şün­ýän­di­gi­ni aý­dyň gör­kez­di. 

Ýur­du­myz gep­le­şik­le­ri hä­zir­ki döw­rüň ta­lap­la­ry­na la­ýyk­lyk­da, hil taý­dan tä­ze de­re­jä çy­kar­ma­gyň ze­rur­dy­gyn­dan ugur alyp, Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň I sam­mi­ti­ni ge­çir­mek baş­lan­gy­jy bi­len çy­kyş et­di we ol 2002-nji ýyl­da paý­tag­ty­myz­da üs­tün­lik­li ge­çi­ril­di. Ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki şol ta­ry­hy du­şu­şyk­da ýur­du­myz bäş­ta­rap­la­ýyn hyz­mat­daş­ly­gyň stra­te­gi­ýa­sy bo­ýun­ça öz ga­ra­ýyş­la­ry­ny ynam­ly be­ýan et­di. Bu hyz­mat­daş­lyk hal­ka­ra hu­ku­gyň umu­my yk­rar edi­len ka­da­la­ry­ny na­za­ra al­mak, Ha­zar deň­zi­niň yk­ba­ly üçin ta­gal­la­la­ry bir­leş­dir­me­giň we umu­my jo­gap­kär­çi­li­giň wa­jyp­dy­gy­na dü­şün­mek esa­syn­da ýo­la go­ýul­ma­ly­dyr. Şeý­le­lik­de, Aş­ga­bat Ha­zar me­se­le­si bo­ýun­ça öza­ra gat­na­şyk­la­ryň düý­bün­den tä­ze gör­nü­şi­niň bin­ýa­dy goý­lan şä­her hök­mün­de ta­ry­ha gir­di. 

Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň “te­ge­lek sto­luň” ba­şyn­da­ky gep­le­şik­le­ri bi­rek-bi­re­giň ga­ra­ýyş­la­ry­na hor­mat goý­mak hem-de öza­ra bäh­bit­le­ri yla­laş­mak esa­syn­da ýo­la goýuldy. I Aş­ga­bat sam­mi­ti deň­hu­kuk­ly­lyk, yna­nyş­mak hem-de hoş­me­ýil­li erk esa­syn­da ýa­kyn we uzak möh­let­le­ýin gel­jek na­za­ra al­nyp ýo­la go­ýul­ýan ne­ti­je­li hyz­mat­daş­ly­gyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň kes­git­le­nil­me­gi­niň ba­şy­ny baş­la­dy. 

Paý­tag­ty­myz­da ba­dal­ga ber­len dia­log my­na­syp do­wam et­di­ri­lip, ol Täh­ran­da (2007-nji ýyl), Ba­kuw­da (2010-njy ýyl), Ast­ra­han­da (2014-nji ýyl) we Ak­tau­da (2018-nji ýyl) ge­çi­ri­len soň­ra­ky sam­mit­ler­de ka­bul edi­len çöz­güt­ler üçin esas goý­dy. Türk­men ta­ra­py­nyň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça bir­nä­çe res­mi­na­ma­lar, şol san­da Ha­zar deň­zin­de adat­dan da­şa­ry ýag­daý­la­ryň öňü­ni al­mak we ola­ry ara­dan aýyr­mak bo­ýun­ça hyz­mat­daş­lyk ha­kyn­da Yla­la­şyk, Ha­zar deň­zi­niň suw hem-de bio­lo­gik se­riş­de­le­ri­ni go­rap sak­la­mak we re­je­li peý­da­lan­mak ba­ra­da Yla­la­şyk taý­ýar­la­nyl­dy. 

Şeý­le hem Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň Baş­tu­tan­la­ry­nyň IV Ast­ra­han sam­mi­ti­niň ne­ti­je­le­ri bo­ýun­ça gol çe­ki­len jem­leý­ji res­mi­na­ma­la­ryň top­lu­my­na Ha­zar deň­zin­de gid­ro­me­teo­ro­lo­gi­ýa ul­ga­myn­da hyz­mat­daş­lyk et­mek ha­kyn­da Yla­la­şyk gi­ri­zil­di. Bu Yla­la­şyk bo­ýun­ça iş­ler ýur­du­my­zyň Gid­ro­me­teo­ro­lo­gi­ýa we Ha­zar deň­zi­niň ha­pa­lan­ma­gy­na gö­zeg­çi­lik et­mek bo­ýun­ça ut­gaş­dy­ry­jy ko­mi­tet­de baş­lyk­lyk eden döw­rün­de ta­mam­lan­dy. 

Ga­za­gys­tan Res­pub­li­ka­sy­nyň Ak­tau şä­he­rin­de ge­çi­ri­len V Ha­zar sam­mi­tin­de Ha­zar deň­zi­niň hu­kuk de­re­je­si ha­kyn­da­ky Kon­wen­si­ýa­nyň — Ha­zar deň­zin­de dür­li ul­gam­lar­da­ky hyz­mat­daş­ly­gyň hu­kuk ka­da­la­ry­ny ber­kid­ýän ta­ry­hy res­mi­na­ma­nyň ka­bul edil­me­gi Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­la­ra tä­ze iter­gi ber­di. Şon­da Türk­me­nis­tan ýo­ka­ry de­re­je­de ge­çi­ri­len bä­şin­ji du­şu­şy­gyň jem­le­ri bo­ýun­ça gol çe­ki­len no­bat­da­ky mö­hüm Yla­la­şyk­la­ry — Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň Hö­kü­met­le­ri­niň ara­syn­da söw­da-yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­lyk ba­ra­da­ky Yla­la­şy­gy hem-de Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň Hö­kü­met­le­ri­niň ara­syn­da ulag ul­ga­myn­da hyz­mat­daş­lyk et­mek ha­kyn­da Yla­la­şy­gy taý­ýar­la­mak baş­lan­gy­jy bi­len çy­kyş et­di. 

Ýur­du­myz Ha­zar deň­zin­dä­ki öza­ra bäh­bit­li hyz­mat­daş­ly­ga ke­nar­ýa­ka döw­let­le­riň pa­ra­hat­çy­ly­gy, yla­la­şy­gy hem-de äh­li ile­ri tu­tul­ýan ugur­lar­da ne­ti­je­li gat­na­şyk­la­ry mak­sat edin­ýän­dik­le­ri­ni gör­kez­ýän je­bis­leş­di­ri­ji şert hök­mün­de ga­ra­ýar. Dün­ýä­de we se­bit­de ýag­daý­la­ryň üýt­gäp dur­ýan­dy­gy­na ga­ra­maz­dan, Ha­zar­ýa­ka hyz­mat­daş­ly­gyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry üýt­gew­siz­dir. Se­bi­ti­miz­de uzak möh­let­le­ýin pa­ra­hat­çy­ly­gyň we dur­nuk­ly­ly­gyň, top­lum­la­ýyn howp­suz­ly­gyň üp­jün edil­me­gi bäş­ta­rap­la­ýyn gör­nüş­de al­nyp ba­ryl­ýan hyz­mat­daş­ly­gyň esa­sy we­zi­pe­le­ri­niň bi­ri bo­lup­dy hem-de şeý­le bol­ma­gyn­da hem gal­ýar. Türk­men ta­ra­py­nyň he­mi­şe nyg­taý­şy ýa­ly, Ha­zar deň­zi pa­ra­hat­çy­ly­gyň, hoş­ni­ýet­li goň­şu­çy­ly­gyň, öza­ra dü­şü­niş­me­giň we yna­nyş­ma­gyň zo­la­gy bol­ma­ly­dyr, bu ýer­de me­se­le­ler di­ňe pa­ra­hat­çy­lyk­ly ýol bi­len, gep­le­şik­ler ar­ka­ly çö­zül­me­li­dir. 

Ke­nar­ýa­ka ýurt­lar Ha­zar deň­zi­ni sy­ýa­sy ag­za­la­lyk­dan, bo­lup bi­läý­jek gap­ma-gar­şy­lyk­lar­dan, dü­şü­niş­mez­lik­den we yna­nyş­maz­lyk­dan azat gi­ňiş­lik hök­mün­de sak­la­ma­gyň, ony da­şar­ky howp­lar­dan hem-de we­him­ler­den, hu­su­san-da, ter­ror­çy­lyk­dan, gu­ra­ma­çy­lyk­ly trans­mil­li je­na­ýat­çy­lyk­dan, ne­şe se­riş­de­le­ri­niň bi­ka­nun do­la­ny­şy­gyn­dan, beý­le­ki we­him­ler­den go­ra­ma­gyň ze­rur­dy­gy­na oňat dü­şün­ýär­ler. Bu iş­de sy­ýa­sy-dip­lo­ma­tik gu­ral­la­ra mö­hüm orun be­ril­ýär. Ta­rap­la­ryň pi­ki­ri­ne gö­rä, da­şa­ry iş­ler mi­nistr­le­ri­niň du­şu­şyk­la­ry­ny yzy­gi­der­li esas­da ge­çi­rip, bu gu­ral­la­ry iş­jeň­leş­dir­mek we güýç­len­dir­mek ze­rur­dyr. Mu­nuň özi bo­lup geç­ýän wa­ka­lar ba­bat­da öz wag­tyn­da hem-de dog­ry he­re­ket et­mä­ge, ýa­kyn we uzak möh­let­le­ýin gel­jek üçin bi­le­lik­dä­ki iş­le­ri me­ýil­leş­dir­mä­ge müm­kin­çi­lik be­rer. Hut şu se­bäp­den hem ge­çen ýyl­la­ryň do­wa­myn­da Türk­me­nis­tan Ha­zar deň­zi bo­ýun­ça du­şu­şyk­la­ryň hem-de fo­rum­la­ryň, şol san­da Ýö­ri­te iş to­pa­ry­nyň, Ha­zar­ýa­ka döw­let­le­riň yg­ty­ýar­ly we­kil­le­ri­niň mej­lis­le­ri­niň, hal­ka­ra mas­la­hat­la­ryň, okuw mas­la­hat­la­ry­nyň yzy­gi­der­li ge­çi­ril­ýän ýe­ri bol­dy. 

Türk­me­nis­ta­nyň söw­da-yk­dy­sa­dy, ener­ge­ti­ka we ulag-ara­gat­na­şyk ul­gam­la­ryn­da gat­na­şyk­la­ry ös­dür­mek bo­ýun­ça baş­lan­gyç­la­ry hem-de tek­lip­le­ri ýur­du­my­zyň öza­ra bäh­bit­li hyz­mat­daş­ly­ga yg­rar­ly­dy­gy­nyň aý­dyň su­but­na­ma­sy­dyr. Ýur­du­myz bu ugur­lar­da ägirt uly kuw­wa­ta eýe bol­mak bi­len, bir­nä­çe iri hal­ka­ra we se­bit de­re­je­sin­dä­ki tas­la­ma­la­ryň ba­şy­ny baş­la­dy. Ha­zar­ýa­ka ýurt­lar Azi­ýa bi­len Ýew­ro­pa­ny bir­leş­dir­ýän te­bi­gy geog­ra­fik çäk bo­lup, Gün­do­gar — Gün­ba­tar we De­mir­ga­zyk — Gü­nor­ta ugur­la­ry bo­ýun­ça üs­ta­şyr ulag hem-de söw­da ge­çel­ge­le­ri­niň, ýük akym­la­ry­nyň ne­ti­je­li iş­le­me­gi­ni üp­jün ed­ýär. 

Ha­zar deň­zi se­bi­ti dün­ýä­niň iň iri üs­ta­şyr ulag we lo­gis­ti­ka hal­ka­la­ry­nyň bi­ri­dir. Bu şer­ti na­za­ra al­mak bi­len, me­ýil­leş­di­ri­len tas­la­ma­la­ryň ama­la aşy­ryl­ma­gy se­bit­dä­ki söw­da we yk­dy­sa­dy hyz­mat­daş­ly­gy tä­ze de­re­jä çy­kar­ma­ga, se­bi­ta­ra gat­na­şyk­la­ra kuw­wat­ly iter­gi ber­mä­ge, Mer­ke­zi Azi­ýa­ny, Ha­zar deň­zi, Ga­ra deň­zi, Bal­ti­ka deň­zi se­bit­le­ri­ni, Or­ta we Ýa­kyn Gün­do­ga­ry, Gü­nor­ta hem-de Gü­nor­ta-Gün­do­gar Azi­ýa­ny bir­leş­dir­ýän tä­ze geoyk­dy­sa­dy gi­ňiş­li­giň bin­ýa­dy­ny goý­ma­ga müm­kin­çi­lik be­rer. Soň­ky ýyl­lar­da ýur­du­myz ulag ge­çel­ge­le­ri­ni gur­mak bo­ýun­ça giň ge­rim­li iş­le­ri ama­la aşyr­mak, aw­tou­lag hem-de de­mir ýol­la­ryň ul­ga­my­ny, ho­wa we de­ňiz ugur­la­ry­ny gi­ňelt­mek bi­len, se­bit­de pa­ra­hat­çy­ly­gyň, dur­nuk­ly yk­dy­sa­dy ösü­şiň pug­ta­lan­dy­ryl­ma­gy­na ýar­dam ber­ýär. Türk­men­ba­şy şä­he­rin­de tä­ze Hal­ka­ra de­ňiz por­tu­nyň gur­lup ula­nyl­ma­ga be­ril­me­gi mö­hüm wa­ka bol­dy. Bu giň ge­rim­li dü­züm­le­ýin tas­la­ma Mer­ke­zi Azi­ýa­nyň we Ha­zar deň­zi se­bi­ti­niň äh­li ýurt­la­ry üçin stra­te­gik äh­mi­ýe­te eýe­dir. Bu tas­la­ma­nyň ama­la aşy­ryl­ma­gy ýo­kar­da ady ag­za­lan se­bit­le­riň döw­let­le­ri­niň dün­ýä ho­ja­lyk gat­na­şyk­la­ry ul­ga­my­na mun­dan beý­läk-de go­şu­lyş­ma­gy­na, Ha­zar deň­zi­niň hä­zir­ki wagt­da tä­ze gör­nüş­de di­kel­dil­ýän Be­ýik Ýü­pek ýo­lu­nyň ug­run­da­ky mö­hüm ulag-lo­gis­ti­ka hal­ka­sy hök­mün­dä­ki or­nu­ny pug­ta­lan­dyr­ma­ga ýar­dam ber­ýär. 

Türk­men ta­ra­py­nyň baş­lan­gy­jy bo­ýun­ça 2019-njy ýyl­da ge­çi­ri­len bi­rin­ji Ha­zar yk­dy­sa­dy fo­ru­my bäş ýur­duň işe­wür to­par­la­ry­nyň ara­syn­da­ky gat­na­şyk­la­ryň ýyg­jam­laş­ma­gy­na tä­sir et­di. Fo­ru­myň işi­niň ne­ti­je­le­ri wag­tyň geç­me­gi bi­len onuň Ha­zar deň­zin­de ne­ti­je­li işe­wür­lik gat­na­şyk­la­ry­ny ös­dür­mek­de, söw­da we ma­ýa go­ýum işi­ni kä­mil­leş­dir­mek­de, hu­su­sy ma­ýa go­ýum­la­ry çek­mek­de oňat çä­re bol­jak­dy­gy­ny çak­la­ma­ga esas ber­ýär. 

Ha­zar deň­zi­niň onuň ke­na­ryn­da ýa­şa­ýan halk­la­ryň umu­my baý­ly­gy­dy­gy­ny na­za­ra ala­nyň­da, eko­lo­gi­ýa we daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak, bu tä­sin te­bi­gy suw how­da­ny­nyň bio­dür­lü­li­gi­ni go­rap sak­la­mak, baý­lyk­la­ry­ny re­je­li peý­da­lan­mak ke­nar­ýa­ka döw­let­le­riň hyz­mat­daş­ly­gy­nyň mö­hüm ug­ry bo­lup dur­ýar. Bu ul­gam­da ýur­du­myz mil­li de­re­je­de yzy­gi­der­li iş­le­ri alyp bar­ýar, öz goň­şu­la­ry hem-de esa­sy hyz­mat­daş­la­ry, şol san­da ab­raý­ly hal­ka­ra gu­ra­ma­lar bi­len ýa­kyn­dan gat­na­şyk et­mek ar­ka­ly Ha­zar deň­zin­dä­ki bar bo­lan we ýü­ze çy­kyp bi­läý­jek eko­lo­gi­k me­se­le­le­ri çöz­mek­de tä­ze çe­me­leş­me­le­ri tek­lip ed­ýär. 

Ýur­du­myz BMG-niň te­bi­ga­ty go­ra­mak bo­ýun­ça esa­sy Kon­wen­si­ýa­la­ry­ny tas­syk­lap, öz üs­tü­ne alan borç­na­ma­la­ry­ny ýe­ri­ne ýe­tir­mä­ge yg­rar­ly bol­mak bi­len, Bir­le­şen Mil­let­ler Gu­ra­ma­sy­nyň Daş­ky gur­şaw bo­ýun­ça mak­sat­na­ma­sy, Äh­lu­mu­my eko­lo­gik gaz­na­sy we beý­le­ki ýö­ri­te­leş­di­ri­len dü­züm­ler bi­len ýa­kyn­dan hyz­mat­daş­lyk ed­ýär. Şeý­le hem döw­le­ti­mi­ziň Ha­zar eko­lo­gik mak­sat­na­ma­sy­nyň dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi­ne iş­jeň gat­naş­ýan­dy­gy­ny bel­le­mek ge­rek. 

Ha­zar deň­zi­niň türk­men bö­le­gin­de de­giş­li mi­nistr­lik­le­riň we pu­dak­la­ýyn do­lan­dy­ryş eda­ra­la­ry­nyň işi­ni ut­gaş­dyr­mak, Ha­zar deň­zi bo­ýun­ça he­re­ket­le­riň mil­li me­ýil­na­ma­sy­ny üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek mak­sa­dy bi­len, ýur­du­myz­da Ha­zar deň­zi­niň me­se­le­le­ri bo­ýun­ça pu­da­ga­ra to­par dö­re­dil­di. Her ýy­lyň 12-nji aw­gus­tyn­da — Ha­zar deň­zi­niň de­ňiz gur­şa­wy­ny go­ra­mak bo­ýun­ça çar­çu­wa­ly Kon­wen­si­ýa­nyň güý­je gi­ren gü­ni, beý­le­ki Ha­zar­ýa­ka döw­let­ler­de bol­şy ýa­ly, Türk­me­nis­tan­da hem Ha­zar deň­zi­niň gü­ni giň­den bel­le­nil­ýär. Bäş ke­nar­ýa­ka ýur­duň te­bi­ga­ty go­ra­mak ul­ga­myn­da esas­lan­dy­ran döw­le­ta­ra hem-de hö­kü­me­ta­ra eda­ra­la­ry­nyň ara­syn­da­ky iş­ler ut­ga­şyk­ly al­nyp ba­ryl­ýar. 

Ha­zar deň­zi se­bi­tin­de howp­suz­lyk, yk­dy­­sa­dy hyz­mat­daş­lyk we eko­lo­gi­k me­se­le­le­r Ha­zarýaka döwletleriň Baştutanlarynyň Aş­ga­bat sam­mi­tin­de ara al­nyp mas­la­hat­la­şyl­jak esa­sy me­se­le­ler bo­lar. No­bat­da­ky ýo­ka­ry de­re­je­dä­ki bäş­ta­rap­la­ýyn du­şu­şy­ga gat­na­şy­jy­la­ryň däp bo­lan dost­luk­ly, hoş­ni­ýet­li gat­na­şyk­la­ry çuň­laş­dyr­ma­ga, Ha­zar gün ter­ti­bi­niň äh­li ugur­la­ry bo­ýun­ça hyz­mat­daş­ly­gy gi­ňelt­mä­ge taý­ýar bol­ma­gy bu sam­mi­tiň üs­tün­lik­li geç­jek­di­gi­ni aýt­ma­ga müm­kin­çi­lik ber­ýär. On­da ka­bul edi­len çöz­güt­ler Ha­zar deň­zi­niň ägirt uly yk­dy­sa­dy we se­riş­de kuw­wa­ty­ny do­ly de­re­je­de ama­la aşyr­ma­ga hem-de pa­ra­hat­çy­lyk, dost­luk we yla­la­şyk deň­zi hök­mün­dä­ki or­nu­ny pug­ta­lan­dyr­ma­ga gö­nü­den-gö­ni ýar­dam be­rer.