Döwletimizde halk hojalygyň ähli pudaklarynda maksatnamalaýyn işler üstünlikli amal edilýär. Ýurduň töleg balansynyň esasy görkezijileriniň biri hasaplanylýan eksportyň möçberini artdyrmak we şol bir wagtda importyň ornuny tutýan önümleri öndürýän kärhanalary döretmek, öň hereket edýänleriniň durkuny täzelemek boýunça alnyp barylýan işler döwletimizde hususyýetçiligiň barha ösmegine, pudaklarda zähmet çekýän kiçi we orta telekeçileriň zähmet öndürijiliginiň ýokarlandyrylmagyna şert döredýär.
«Telekeçiler ýurduň altyn gaznasydyr» diýýän döwlet Baştutanymyzyň bu wezipeleri çözmegiň ýollaryny ulgamlaýyn esasda durmuşa ornaşdyrmak boýunça alyp barýan işlerine awgust aýynda «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda geçirilen Merkezi Aziýa ýurtlarynyň döwlet Baştutanlarynyň üçünji konsultatiw duşuşygynda garalan meseleleriň mysalynda hem aýdyň göz ýetirmek bolýar. Duşuşygyň dowamynda bäştaraplaýyn iş edarasyny, ýagny «Işewürler geňeşini» döretmek baradaky teklip biragyzdan goldanyldy.
Duşuşykda daşary syýasy ugur boýunça özara bähbitli maksatnamalaýyn işleri durmuşa geçirmek we sebit hyzmatdaşlygyny ösdürmek babatda «Ýol kartasynyň» taslamasyny ylalaşmak boýunça işi ýakyn wagtlarda tamamlamak bellenildi. Şeýle işleriň ýola goýulmagy ýakyn geljekde diňe bir ýurt mysalynda däl, eýsem, Merkezi Aziýa sebitiniň ýurtlarynyň arasynda hem ykdysady we telekeçilik işjeňliginiň has-da ösmegini üpjün eder.
Milli Liderimiz söwda-ykdysady gatnaşyklary has-da giňeltmek, özara haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmak, ony hil taýdan ýokarlandyrmak, ikitaraplaýyn salgyt salmak, ýeke-täk üstaşyr tölegleri kesgitlemek, gümrük we migrasiýa amallaryny ýeňilleşdirmek babatda kadalary hem-de düzgünleri kämilleşdirmek meselelerine hem aýratyn üns berýär. Ýurtda haryt dolanyşygynyň möçberini artdyrmak we diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça anyk seljermeleri iş ýüzünde amala aşyrmak, täze ugurly pudaklary döretmek we öň hereket edýän önümçilikleriň durkuny täzeläp, möçberini ýokarlandyrmak çärelerini baş maksat hökmünde her bir çykyşynda aýratyn belleýär we onuň kämilleşdirilmegini talap edýär. Bu bolsa ýurtda hususyýetçileriň ornunyň has-da artmagyna, olaryň işjeňliginiň ýokarlanmagyna giň mümkinçilik döredýär.
Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygynyň öňüsyrasynda «Fitch Ratings» halkara agentligi tarapyndan ýurdumyza «B+durnukly» derejäniň berilmegi «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýlip atlandyrylan taryhy ýylyň buýsançly wakalarynyň biridir. Bu halkara agentligi tarapyndan Türkmenistana ilkinji gezek şeýle bahanyň berilmegi milli ykdysadyýetimiziň durnukly we ýokary depginli ösüşiniň aýdyň subutnamasydyr. Munuň özi döwletimiziň halkara abraýynyň barha ýokarlanýandygyny, ýurdumyza çekilýän maýa goýumlaryň möçberiniň artdyrylýandygyny, ykdysadyýetimiziň durnukly ösüş gazanýandygyny görkezýär.
Şeýle tutanýerli işleriň oňyn netijelerini şu ýylyň on bir aýynyň jemlerine bagyşlanyp geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde agzalan makroykdysady görkezijileriň mysalynda hem görmek bolýar. Bu döwürde öndürilen önümleriň mukdarynyň ýokarlanmagy, şeýle-de importyň ornuny tutýan önümleriň öndürilmeginiň we eksporta gönükdirilen önümleriň möçberiniň yzygiderli artdyrylmagy häzirki wagtda alnyp barylýan parasatly syýasatyň ykdysady netijeliliginden nyşandyr.
Import önümleriniň ornuny tutýan önümçilikleriň köpeldilmegi, içerki islegleri kanagatlandyrmaga mümkinçilik bermek bilen birlikde, eksport önümleriniň möçberleriniň artmagyna itergi berýär. Şol bir wagtda şeýle çäreler ýurdumyzyň importy peseltmekde, ykdysadyýeti senagatlaşdyrmakda, täze senagat kärhanalaryny döretmekde, netijede bäsdeşlige ukyply önümleriň möçberlerini artdyrmakda, ýurduň geljekki ösüşini üpjün etmekde strategik nukdaýnazardan bähbitli bolup durýar.
Importyň möçberini peseltmek, eksport ugurly harytlaryň möçberini artdyrmak we haryt bilen birlikde hyzmatlar ulgamyny giňeltmek ýurdumyzda ileri tutulýan baş ugurlaryň biri hasaplanýar.
2015-nji ýylyň maý aýynda «Türkmenistanda daşary ýurtlardan getirilýän harytlaryň ornuny tutýan önümleri öndürmek boýunça Döwlet maksatnamasynyň» hem-de «Türkmenistanda öndürilýän önümleriň daşary ýurtlara iberilýän möçberlerini artdyrmak boýunça Döwlet maksatnamasynyň» kabul edilmegi we häzirki döwürde olary durmuşa geçirmek boýunça amala aşyrylýan işler munuň şeýledigini doly subut edýär.
Döwrebap kärhanalarda hususyýetçilerimiz tarapyndan öndürilýän ýokary hilli önümler bazar bolçulygymyzy artdyrýar we halkara bazarda yzygiderli ornuny pugtalandyrýar. Bu önümleri we harytlary elektron, ýagny, sanly ulgam arkaly bökdençsiz satyn almaga giň şertleriň döredilmegi — munuň özi ýurdumyzda sanly ykdysadyýetiň ösýändiginden habar berýär.
Sanly tehnologiýalaryň giňden durmuşa ornaşdyrylýan döwründe töleg hasabat ulgamyny döwrebaplaşdyrmak, ykdysady taýdan wagty tygşytlamak usulyna esaslanyp, adam zähmeti az sarp edilip, işini ýeňilleşdirmek maksady bilen «Bir penjire» ulgamynyň, ýagny «Eksport-import amallary üçin bir penjire» atly taslamanyň 2023-nji ýylda ulanylmaga berilmegi meýilleşdirilýär. Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugynyň başlangyjy esasynda durmuşa ornaşdyryljak bu taslama, öz gezeginde, ýurdumyzda eksport we import edilýän ýükleriň, söwda amallarynyň resmileşdirilmegini ýeňilleşdirer. Bu bolsa ýurtda sanly konsepsiýanyň ähli pudaklara yzygiderli ornaşdyrylýandygyny ýene bir gezek şertlendirer.
Jumageldi SALAMOW.