Türkmenistan dünýä giňişliginde ekoulgamyň abadançylygyny berkitmekde işjeň hereket edýän ýurtlaryň hataryna girýär. Häzirki wagtda döwrebap enjamlaşdyrylan, ösen tehnologiýalary özünde jemleýän, ekologik talaplara laýyk gelýän kärhanalaryň uly topary işe girizilýär. Çärjew etrabynyň çäginde hereket edýän, kuwwatlylygy 432 MWt bolan gaz turbinaly elektrik stansiýasyny ýangyç bilen ygtybarly üpjün etmäge niýetlenilen uzynlygy 125 kilometre barabar bolan ýokary basyşly Üçajy — Zerger gaz geçirijisiniň gurulmagy hem ekotalaplaryň gyşarnyksyz berjaý edilýändiginiň ýene-de bir subutnamasy boldy.
Ekoulgamy pugtalandyrmak boýunça edilýän işler barmak büküp sanardan has köpdür. Ýurdumyzyň ähli sebitleri bilen bir hatarda welaýatymyzda hem ekologiýa talaplaryna laýyk gelýän döwrebap elektrik stansiýalarynyň uly toplumy guruldy. Umuman alanyňda, Türkmenistanyň BMG-niň tebigaty goramak boýunça esasy konwensiýalaryny tassyklap, halkara guramalar bilen işjeň hyzmatdaşlygyna mysallar juda köpdür. Mähriban Diýarymyzda BMG-niň Ösüş maksatnamasy, BMG-niň Daşky gurşaw boýunça maksatnamasy, Ählumumy Ekologiýa Gaznasy hem-de beýleki abraýly halkara düzümler bilen bilelikde milli hem-de sebit derejesinde onlarça ekologiýa maksatnamalary we taslamalary durmuşa geçirilýär. Ýurdumyz halkara bileleşiginiň işjeň gatnaşyjysy bolmak bilen, durnukly ösüşi gazanmagyň maksatlaryny işläp taýýarlamaga gatnaşdy we durnukly ösüşiň maksatlarynyň 17-siniň ählisini resmi taýdan kabul eden hem-de olary özüniň milli meýilnamalaryna we durmuş-ykdysady ösüşiniň strategiýalaryna uýgunlaşdyran ilkinji döwletleriň biri boldy. Ýurdumyzda ajaýyp tebigatymyzy ylmy taýdan öwrenmek we onuň gözelliklerini goramak babatynda oňyn işler yzygiderli durmuşa geçirilýär.
Türkmenistan daşky gurşawy goramak meselesinde Hazar deňziniň ekologiýasynyň sebitiň çäginden daşa çykýan möhüm meseledigine hem mydama ünsi çekip gelýär. Durnukly ösüşiň ekologiýa meseleleriniň doly berjaý edilmegi Gahryman Arkadagymyzyň we hormatly Prezidentimiziň hemişelik üns merkezinde bolmagynda galýar. Adamyň tebigatyň bir bölegidigi, şonuň üçin bu sazlaşygyň ösdürilmeginiň möhüm bolup durýandygy baradaky düşünje Gahryman Arkadagymyz tarapyndan berk esaslandyryldy. Türkmenistanda halkara möçberinde yzygiderli geçirilýän ekologik maslahatlara dünýäniň dürli künjeginden alymlardyr bilermenler, syýasatçylar gatnaşýarlar. Seredilýän meseleler boýunça oňyn çözgütlere gelinýär. Meselem, «Hazar ekologik maslahaty», «Aralyň ekologiýasy: durnukly ösüş we halkara hyzmatdaşlygy» atly halkara maslahatlar, birinji Hazar ykdysady forumy, olarda kabul edilen çözgütler ekoulgamdaky alnyp barylýan işleriň ähmiýetini täze derejä çykardy. Türkmenistanyň başlangyjy esasynda Aral deňziniň täsirine sezewar bolan zolakda tozanly tupanlara garşy göreşmekde tokaý zolaklaryny döretmek netijeli usullaryň birine öwrüldi. Türkmenistanyň Milli tokaý maksatnamasyna laýyklykda Daşoguz welaýatynda Sarygamyş kölüniň gündogar tarapynda, Aral deňziniň oňaýsyz täsirini ýetirýän ýerinde ýerleşýän Bötendag belentliginiň töwereginde 2013 — 2020-nji ýyllar aralygynda 20 müň gektar meýdanda çöl ösümlikleriniň (sazak, çerkez, gandym we beýlekiler) 8 milliondan gowrak nahallary oturdyldy.
Türkmenistan halkara ähmiýetli täze başlangyçlary öňe sürmek bilen, milli derejede ekologiýa we suw meseleleri boýunça iri taslamalaryň durmuşa geçirilmegi üçin zerur şertleriň döredilmegine hem ýardam berýär. Ýurdumyzda iri möçberli tokaý zolaklarynyň döredilmegi, çölleşmä garşy göreş, bioköpdürlüligi saklamak, suwarymly ýerleriň melioratiw ýagdaýyny gowulandyrmak hem-de köpsanly beýleki ugurlar boýunça giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Tebigaty goramak boýunça kanunçylyk binýadynyň pugtalandyrylmagy, uzakda ýerleşýän ilatly ýerleriň gazlaşdyrylmagy, Garagum sährasynyň merkezinde «Altyn asyr» Türkmen kölüniň döredilmegi, öri meýdanlarynyň peýdalanylyşyny kadalaşdyrmak hem-de birnäçe beýleki çäreler ýurdumyzda ekologiýa ýagdaýynyň gowulandyrylmagyna oňyn täsirini ýetirýär. Bereketli türkmen topragynyň her bir künjegi örän aýawly çemeleşilmäge mynasypdyr. Türkmen halkynyň ekologiýa abadançylygy şertlerinde ýaşaýşyny üpjün etmek, türkmen tebigatynyň baýlyklaryny rejeli peýdalanmak ýurdumyzda alnyp barylýan döwlet ekologiýa syýasatynyň esasy wezipeleridir.
Galina MYRADOWA,
Türkmenabat şäherindäki 26-njy orta mekdebiň mugallymy, kärdeşler arkalaşygynyň ilkinji guramasynyň işjeň agzasy.