Türkmenistan döwletimiz Merkezi Aziýanyň üstünden geçýän sebitleýin we sebitara ýollaryň çatrygynda amatly ýerleşmek bilen, ägirt uly üstaşyr gatnawlaryny amala aşyrmak kuwwatyna eýedir. Bu babatda halkymyzyň we sebitiň hem-de dünýä döwletleriniň bähbitlerine laýyklykda doly we netijeli peýdalanmakda uly tutumly işlere badalga berildi. Hormatly Prezidentimiziň alyp barýan «Açyk gapylar» syýasaty esasynda Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan döwletimiz özüniň saýlap alan parahatçylyk söýüjilik daşary syýasatyny üstünlikli durmuşa ornaşdyrýar. Ýurdumyz sebitde ynanyşmak esasynda hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny pugtalandyrýar. Türkmenistan ählumumy ösüşiň ulag we aragatnaşyk ýaly möhüm ugurlarynda halkara hyzmatdaşlygynyň tagallalaryny birikdirmäge-de mynasyp goşandyny goşýar.
Golaýda hormatly Prezidentimiz sebitiň ulag-logistika ulgamyny ösdürmek boýunça alnyp barylýan işleriň barşy bilen tanyşmak maksady bilen Balkan welaýatynda iş saparynda boldy. Döwlet Baştutanymyz iş saparynyň çäklerinde Garabogaz aýlagynyň üstünden çekilen, Garabogazy Hazar deňzi bilen birleşdirýän awtomobil köprüsine baryp gördi. Bilşimiz ýaly, ýurdumyzyň üstaşyr ulag mümkinçiliklerini netijeli ulanmak hem-de bu ulgamda halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek milli Liderimiziň döwlet syýasatynyň möhüm ugrudyr. Munuň özi milli ykdysadyýetimiziň okgunly ösmegine ýardam edýär. Türkmenistan Watanymyz Ýewropanyň we Aziýanyň çatrygynda amatly ýerleşmek bilen, sebitiň we tutuş yklymyň ähli döwletleriniň bähbidine özüniň üstaşyr ulag kuwwatyny artdyrmaga aýratyn ähmiýet berýär.
Hormatly Prezidentimiz iş saparynyň barşynda ulag desgasynyň we aýlagyň şahasy bilen tanşyp, täze köprini gurmak, oňa barýan ýoluň durkuny täzelemek boýunça halkara bäsleşigi yglan etmegi tabşyrdy. Döwlet Baştutanymyz himiýa senagatynda ulanylýan tebigy serişdelere baý bolan Garabogaz aýlagynyň himiki gorlaryny we tebigy aýratynlyklaryny ylmy taýdan düýpli öwrenmegiň wajypdygyna ünsi çekip, ýurdumyzyň ylmy-barlag institutlarynyň alymlarynyň bu ulgamda işleýän hünärmenler bilen bilelikde zerur işleri geçirmelidigini hem belledi.
Garabogaz aýlagynyň üstünden täze köpriniň hem-de oňa barýan ýoluň durkunyň täzelenmegi, ýurdumyzyň ýol ulgamynyň geçirijilik ukybyny, logistik hyzmatlaryň hilini ep-esli ýokarlandyrmaga, halkara üstaşyr ulag düzümini giňeltmäge hem-de goňşy döwletler bilen söwda-ykdysady gatnaşyklary has-da pugtalandyrmaga ýardam eder. Köprä barýan ýol, ýokary tizlikli Aşgabat — Türkmenbaşy awtomobil ýoluna biriger. Netijede, bu köpri Türkmenistan — Gazagystan halkara ulag ugrunyň möhüm inženerçilik desgasyna öwrüler. Hormatly Prezidentimiz hut şol artykmaçlyklary göz öňünde tutup, ýurdumyzyň dünýäniň ulag ulgamyna yzygiderli goşulmagy, Gündogar — Günbatar hem-de Demirgazyk —–Günorta ugurlary boýunça ýollaryň birleşdirilmegi, degişli düzümleriň işiniň kämilleşdirilmegi boýunça wezipeleriň üstünlikli çözülmegine aýratyn üns bermegi tabşyrdy.
Beýik Ýüpek ýolunyň gaýtadan döwrebap görnüşde dikeldilmegine gönükdirilen döwletara üstaşyr geçelgeleriň döredilmegi, Ýewraziýa ykdysady zolaklarynyň birleşdirilmegi Aziýa–— Ýuwaş ummany sebitiniň ýurtlaryna çykalgany üpjün etmek üçin möhüm ähmiýete eýedir. Munuň özi Halkara awtomobil ulaglary birleşigi hem-de Ýewropa Bileleşiginiň we hyzmatdaş ýurtlaryň arasynda «Ýewropa — Kawkaz — Aziýa» ulag geçelgesini (TRASEKA) gurmak boýunça halkara hyzmatdaşlyk maksatnamasyny amala aşyrmagy, tutuş dünýä boýunça ýük daşamak bilen meşgullanýan logistik guramalar bilen ýola goýlan hyzmatdaşlygyň netijeliligini üpjün eder. Munuň üçin bolsa, ulagyň ähli görnüşleriniň, ýagny awtomobil, demir ýol, howa, deňiz ulaglarynyň maddy-enjamlaýyn binýadyny toplumlaýyn döwrebaplaşdyrmak boýunça milli maksatnamalar yzygiderli durmuşa geçirilýär.
Şol maksatnamalaryň çäginde ýurdumyzyň ulag ulgamynyň düzümi kämilleşdirilýär, halkara ülňülere laýyk gelýän ýokary tizlikli awtoulag ýollary çekilýär, demir ýollar, täze howa menzilleri, demir ýol we awtomobil köprüleri gurulýar. Olar diňe ýurdumyzyň sebitlerini däl, eýsem, goňşy döwletleri hem baglanyşdyrýar. Ýolagçy we ýük gatnadýan ulaglaryň üsti täze döwrebap görnüşleri bilen yzygiderli ýetirilýär. Daşary ýurtly hyzmatdaşlar bilen bilelikde utgaşykly sebit hem-de sebitara logistik ulgamlary döretmek, Merkezi Aziýa bilen Ýewropany, Hazar, Gara deňizleri, Baltika sebitlerini, Orta we Ýakyn Gündogary, Günorta we Günorta — Gündogar Aziýany baglanyşdyrýan döwletara üstaşyr geçelgeleri kemala getirmek boýunça iri taslamalar amala aşyrylýar. Müňýyllyklaryň dowamynda Ýewraziýanyň halklaryny baglanyşdyran Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmäge gönükdirilen bu taslamalar häzirki taryhy eýýamda döwletara söwda-ykdysady, syýahatçylyk we medeni-ynsanperwer gatnaşyklary işjeňleşdirmek üçin giň mümkinçilikleri açýar.
Gazagystan — Türkmenistan — Eýran transmilli demir ýolunyň gurulmagy-da, bu ugurda goňşy döwletleriň tagallalarynyň üstünlikli birleşdirilmeginiň aýdyň mysaly bolup hyzmat edýär. Häzirki wagtda bu ýol sebit we halkara ulag düzüminiň möhüm bölegine öwrüldi.
Döwlet Baştutanymyz ýokarda agzalan iş saparynyň dowamynda, şeýle hem Hazar sebitiniň ýurtlary bilen däp bolan dostlukly gatnaşyklary hemmetaraplaýyn pugtalandyrmagyň Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýandygyny nygtady we Hazaryň sebitleýin logistika merkezini döretmek pikirine ünsi çekdi. Bu merkez, Aziýany Ýewropa bilen baglanyşdyrýan, şol sanda Owganystan — Türkmenistan — Azerbaýjan — Gruziýa — Türkiýe ugry boýunça (Lapis Lazuli) täze üstaşyr ulag geçelgelerini döretmek we netijeli ulanmak ulgamynda goňşy döwletleriň bilelikdäki işini utgaşdyrýan düzüm bolmalydyr.
Şeýle-de hormatly Prezidentimiz Türkmenbaşy Halkara deňiz portunyň işi bilen tanyşdy hem-de sebitiň esasy üstaşyr ulag merkezine öwrülen portuň işine dünýä tejribesiniň öňdebaryjy gazananlaryny we innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak hem-de toplumyň işgärleriniň hünär derejesini ýokarlandyrmak babatda birnäçe tabşyryklary berdi. Özüniň üstaşyr ýük geçirijiligi hem-de döwrebap derejede enjamlaşdyrylyşy babatda birnäçe halkara güwänamalaryna mynasyp bolan bu toplum Türkmenistanyň yklymara ulag-logistik merkezi hökmündäki derejesini pugtalandyrýan Halkara deňiz portunyň ulanylmaga berilmegi Merkezi Aziýanyň we Hazar sebitiniň ýurtlarynyň ählisi üçin şanly waka öwrüldi. Häzirki döwürde Aziýany we Ýewropany baglanyşdyrýan hem-de üstaşyr ulag, söwda geçelgeleriniň netijeli işlemegini üpjün edýän Türkmenbaşynyň Halkara deňiz menzili Gündogar — Günbatar, Demirgazyk — Günorta ugurlary boýunça ýük daşalmagyny şertlendirýän wajyp logistik merkez bolmak bilen, port düzümi ulgamynda iň gowy tejribäni özünde jemleýän Halkara deňiz menzili ýurdumyzyň eksport kuwwatyny artdyrmakda möhüm orny eýeleýär. Bu deňiz derwezesiniň üsti bilen ýurdumyzyň önümleri dünýä bazarlaryna bökdençsiz iberilýär. Munuň özi milli ykdysadyýetimizi diwersifikasiýa ýoly bilen ösdürmekde ägirt uly ähmiýete eýedir.
Şöhrat MÜLKIÝEW,
Türkmenistanyň Döwlet gümrük gullugynyň Aşgabat şäher gümrükhanasynyň harby gullukçysy, maýor.