«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly şygary astynda geçýän şu ýylyň ýanwar aýynda duşuşyklar, syýasy geňeşmeler, söhbetdeşlikler, ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşdäki maslahatlar yzygiderli geçirildi. Bu bolsa hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda möhüm sebitara we ählumumy meseleleri çözmekde işjeň orny eýeleýän Garaşsyz Watanymyzyň «Açyk gapylar» syýasatyny üstünlikli durmuşa geçirýändiginiň nobatdaky beýanydyr.
4-5-nji ýanwarda türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň Birleşen Arap Emirliklerine amala aşyran iş saparynyň dowamynda iki ýurduň dostluk, ynanyşmak we özara düşünişmek ýörelgeleri esasynda ösdürilýän netijeli döwletara gatnaşyklary mundan beýläk-de pugtalandyrmaga özara gyzyklanma bildirýändikleri tassyklanyldy.
Saparyň çäklerinde birnäçe duşuşyklar geçirildi. Olarda bilelikdäki işiň ägirt uly tejribesini nazara alyp, köpýyllyk gatnaşyklary üstünlikli ösdürmegiň mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Duşuşyklaryň jemleri boýunça degişli resminamalara gol çekildi.
9-njy ýanwarda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Täjigistanyň we Gazagystanyň Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileri bilen geçirilen duşuşyklarda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda ikitaraplaýyn gatnaşyklary pugtalandyrmagyň geljegi ara alnyp maslahatlaşyldy. Parlamentara hyzmatdaşlygy ösdürmegiň we ýurtlaryň parlamentarileriniň arasynda yzygiderli duşuşyklary, geňeşmeleri geçirmegiň möhümdigi bellenildi. Şeýle hem taraplar abraýly halkara guramalaryň, şol sanda Ýewropada Howpsuzlyk we Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, Birleşen Milletler Guramasynyň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň çäklerinde hyzmatdaşlygyň, özara goldawyň oňyn tejribesini nygtadylar.
15-nji ýanwarda Daşary işler ministrliginde ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň, BMG-niň Türkmenistanda işleýän düzümleriniň ýolbaşçylarynyň hem-de wekilleriniň gatnaşmagynda geçirilen duşuşykda “Türkmenistanda 2024 — 2028-nji ýyllarda durmuş hyzmatlarynyň ulgamyny kämilleşdirmegiň Milli maksatnamasynyň” taslamasyna garaldy. Bellenilişi ýaly, durmuş ulgamynda möhüm wezipeleri amala aşyrmakda Türkmenistanyň Hökümeti bilen BMG-niň arasynda 2019-njy ýylyň dekabrynda gol çekilen “Milli derejede inklýuziw durmuş hyzmatlaryny ornaşdyrmagyň hasabyna durmuş goraglylygyny kämilleşdirmek” atly bilelikdäki maksatnamanyň ähmiýeti uludyr.
16-njy ýanwarda Daşary işler ministrliginde Birleşen Milletler Guramasynyň Baş sekretarynyň Ýörite wekili, BMG-niň Merkezi Aziýa üçin öňüni alyş diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň ýolbaşçysy Kaha Imnadze bilen duşuşyk geçirildi. Onda hyzmatdaşlygy giňeltmegiň, ýurtlaryň arasynda özara düşünişmegi pugtalandyrmagyň ähmiýeti bellenildi. Türkmenistanyň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň zenanlarynyň dialogy, howpsuzlyk, bilim we tejribeli döwlet gullukçylaryny taýýarlamak boýunça bilelikdäki maksatnamalary işläp taýýarlamak ýaly başlangyçlary işjeňleşdirmekde hem-de öňe sürmekde BMG-niň Aşgabatdaky sebit merkeziniň ornuny pugtalandyrmaga gyzyklanma bildirýändigi beýan edildi.
17-nji ýanwarda Daşary işler ministrliginde Ýewropa Komissiýasynyň wise-prezidenti Margaritis Şinas bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda Türkmenistan bilen Ýewropa Bileleşiginiň arasynda howpsuzlyk, sanlylaşdyrmak, suw hojalygy, ulag, medeniýet we bilim ulgamlarynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy. Şeýle hem duşuşykda ikitaraplaýyn esasda, “Ýewropa Bileleşigi — Merkezi Aziýa” formatynda ýola goýlan uzak möhletleýin hyzmatdaşlygyň çuňlaşdyrylmagyna gyzyklanma bildirildi.
18-nji ýanwarda ýurdumyzyň daşary syýasat edarasynda Ýewropanyň daşary aragatnaşyklar gullugynyň Russiýa, Gündogar hyzmatdaşlygy, Merkezi Aziýa we ÝHHG boýunça dolandyryjy direktorynyň orunbasary Lýuk Pýer Dewin bilen duşuşyk geçirildi. Duşuşykda ÝB-niň taslamalaryny we maksatnamalaryny durmuşa geçirmek bilen baglanyşykly meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. “Erasmus+” maksatnamasynyň çäklerinde dowam etdirilýän işlere, ulag ulgamyndaky hyzmatdaşlyga hem aýratyn üns çekildi.
Şol gün Daşary işler ministrliginde Eýran Yslam Respublikasynyň nebit ministri Jawad Owji bilen geçirilen gepleşikleriň dowamynda energetika pudagynda hyzmatdaşlygy ösdürmegiň geljekki mümkinçilikleri ara alnyp maslahatlaşyldy.
20-nji ýanwarda Daşary işler ministrliginde Birleşen Milletler Guramasynyň Bilim, ylym we medeniýet meseleleri boýunça guramasynyň (ÝUNESKO) işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň mejlisi geçirildi. Onda bu guramanyň çäklerindäki hyzmatdaşlyk, 2024-2025-nji ýyllarda özara gatnaşyklaryň mümkinçilikleri bilen bagly meseleleriň giň toplumyna garaldy. Milli toparyň geçen ýylda alyp baran işleriniň jemleri, 2024-nji ýylyň meýilnamasynda göz öňünde tutulan wezipeler boýunça maglumatlar diňlenildi. Mundan başga-da, halkara ylmy gatnaşyklary giňeltmek, sanly taslamalarda, maglumatlary alyşmakda hyzmatdaşlygyň mümkinçilikleri ýaly möhüm meselelere üns çekildi.
22-23-nji ýanwarda türkmen wekiliýetiniň Ýaponiýa iş saparynyň çäklerinde Ýaponiýanyň Ministrler Kabinetiniň Baş sekretary Ýoşimasi Hiýaşi, Türkmen-ýapon parlamentara dostluk toparynyň başlygy, Ýaponiýanyň Parlamentiniň Wekiller palatasynyň agzasy Endo Toşiaki, ykdysadyýet, söwda we senagat ministri Ken Saýto, daşary işler ministri Ýoko Kamikawa, Sukuba uniwersitetiniň prezidenti Nagata Kýosuke, Soka uniwersitetiniň prezidenti Masaşi Suzuki, sanly ulgam işleri boýunça ministri Taro Kono, şeýle hem maliýe we eksport-karz agentlikleriniň, öňdebaryjy ýapon kompaniýalarynyň ýolbaşçylary bilen duşuşyklar guraldy. Olaryň jemleri boýunça degişli resminamalara gol çekildi.
Duşuşyklaryň gün tertibi döwletara, parlamentara, syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer, energetika, mineral çig mallary gazyp almak, himiýa senagaty, ulag, sanlylaşdyrma, kiberhowpsuzlyk, emeli aň, internet, hünärmenleri taýýarlamak we kanunçylyk binýadyny pugtalandyrmak ulgamlarynda hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de giňeltmek boýunça meseleleri öz içine aldy.
23-nji ýanwarda Sukuba uniwersitetinde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň ýapon diline terjime edilen “Ömrümiň manysynyň dowamaty” atly kitabynyň tanyşdyrylyş dabarasy boldy. Gahryman Arkadagymyzyň edebi-filosofik eseriniň ýapon dilinde neşir edilmegi ikitaraplaýyn hoşniýetli erk-islege, özara hormat goýmaga, ynanyşmaga esaslanýan netijeli döwletara gatnaşyklaryň dostlukly häsiýetiniň özboluşly nyşanyna öwrüldi. Bu eser okyjylara halkymyzyň taryhy we baý medeniýeti, ruhy dünýäsi, filosofiýasy, durmuş ýörelgeleri baradaky düşünjelerini giňeltmäge mümkinçilik berýär.
25-nji ýanwarda Daşary işler ministrliginde Eýran Yslam Respublikasynyň Horasan-Rezawi welaýatynyň häkimi Ýakub Ali Nazari bilen geçirilen duşuşygyň barşynda taraplaryň iki döwletiň sebitleriniň arasyndaky gatnaşyklary işjeňleşdirmäge gyzyklanma bildirýändikleri bellenildi. Hususan-da, ýurdumyzyň Mary welaýaty bilen Eýranyň Horasan-Rezawi welaýatynyň arasynda gol çekilen Ähtnama üns çekildi.
Şol gün Daşary işler ministrliginde Türkmenistanda iş saparynda bolýan BAE-niň «WAM» habarlar agentliginiň wekiliýeti bilen gepleşikler geçirildi. Onda maglumat ulgamynda ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň esasy ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.
25-nji ýanwarda Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginiň Halkara gatnaşyklary institutynda “Türkmenistanda howanyň üýtgemegine garşy göreşmekde ýaşlaryň başlangyçlarynyň “Ýol kartasy” — ýaşlar howa boýunça hereketler ugrunda çykyş edýärler” atly “tegelek stol” maslahaty guraldy. Çäräniň esasy maksady “Ýol kartasynyň” taslamasyny ara alyp maslahatlaşmak üçin ýörite meýdançany döretmekden ybarat boldy. Çykyşlarda bellenilişi ýaly, daşky gurşawy goramak we tebigy serişdelerden rejeli peýdalanmak meselesi ýurdumyzyň döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri bolup durýar. Şunuň bilen baglylykda, “Ýol kartasynyň” howanyň üýtgemegine garşy göreşde ýaşlaryň başlangyçlaryny durmuşa geçirmekleri üçin alnyp barylýan işleriň esasy ugurlaryny, maksatlaryny, görkezijilerini, möhletlerini, jogapkärçiligini we mümkinçiliklerini kesgitlejekdigi bellenildi.
27-nji ýanwarda Daşary işler ministrliginde Türkmenistanyň adam hukuklary we halkara ynsanperwer hukugy babatda halkara borçnamalarynyň ýerine ýetirilişini üpjün etmek boýunça pudagara toparyň nobatdaky mejlisi geçirildi. Onuň gün tertibine toparyň 2023-nji ýylda ýerine ýetiren işleriniň netijeleri hem-de “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýyly diýlip yglan edilen 2024-nji ýylda öňde goýlan wezipeler girizildi. Mejlisde adam hukuklaryny üpjün etmek, halkara ynsanperwer hukugynyň kadalaryny durmuşa geçirmek ulgamynda döwlet edaralarynyň, jemgyýetçilik guramalarynyň işini mundan beýläk-de kämilleşdirmegiň esasy ugurlary ara alnyp maslahatlaşyldy.
Şol gün türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedow GFR-iň “Goetzpartners Emerging Markets GmbH” kompaniýasynyň dolandyryjy direktory Wladimir Matias we bu kompaniýanyň uly geňeşçisi Hans Gerd Prödel bilen duşuşdy. Duşuşygyň dowamynda ikitaraplaýyn gatnaşyklary mundan beýläk-de ösdürmegiň, hususan-da, Arkadag şäherinde senagat desgalarynyň gurluşygy babatda özara hyzmatdaşlygyň meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy.
29-njy ýanwarda Mejlisde we Daşary işler ministrliginde öz ýurdunyň wekiliýetine ýolbaşçylyk edip, Türkmenistana iş sapary bilen gelen Hytaý Halk Respublikasynyň Halk wekilleriniň Ählihytaý ýygnagynyň hemişelik komitetiniň Başlygynyň orunbasary Hao Minszin bilen geçirilen duşuşyklaryň dowamynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda özara bähbitli dialogy pugtalandyrmak boýunça meseleler barada gyzyklanma bildirilip pikir alşyldy. Parlamentara we partiýalaryň arasyndaky gatnaşyklaryň işjeňleşdirilýändigi nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň 2023-nji ýylyň oktýabrynda Hytaý Halk Respublikasynyň paýtagty Pekinde geçirilen “Bir guşak, bir ýol” üçünji ýokary derejeli maslahatyna gatnaşmagynyň ähmiýeti bellenildi.
30-njy ýanwarda Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa institutynda Türkmen-german deňeşdirme-hukuk öwreniş maglumat merkeziniň açylyş dabarasy geçirildi. Çärä Germaniýa Federatiw Respublikasynyň Türkmenistandaky ilçihanasynyň, Germaniýanyň Halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýetiniň (GIZ) “Merkezi Aziýada hukuk döwlet gurluşyna ýardam bermek” atly sebitleýin maksatnamasynyň, ýurdumyzyň degişli edaralarynyň wekilleri, institutyň ylmy işgärleri gatnaşdylar. Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty bilen Germaniýanyň Halkara hyzmatdaşlyk boýunça jemgyýetiniň arasynda hukuk ulgamynda hyzmatdaşlyk etmek barada özara düşünişmek hakynda Ähtnamanyň esasynda döredilen maglumat merkeziniň işiniň esasy ugry iki ýurduň ylym-bilim edaralarynyň arasynda özara gatnaşyklaryň ösdürilmegine gönükdirilendir. Şeýle hem bu merkez hakynda degişli Düzgünnama gol çekildi.
31-nji ýanwarda Ýaponiýanyň Daşary işler ministrliginiň Merkezi Aziýa, Kawkaz we “GUAM” boýunça ýörite wekili Ikegami Masaki bilen geçirilen duşuşygyň dowamynda däp bolan dostluk, ynanyşmak we özara düşünişmek ýörelgelerine esaslanýan ikitaraplaýyn hyzmatdaşlygyň esasy ugurlaryna garaldy.
Şol gün Türkmenistanyň Gyzyl Ýarymaý milli jemgyýetiniň (TGÝMJ) merkezi edarasynyň mejlisler zalynda utgaşykly görnüşde “Watansöýüjilik we ynsanperwerlik ýörelgeleri” ady bilen wagyz-nesihat çäresi geçirildi. Oňa TGÝMJ-niň, Birleşen Milletler Guramasynyň Bosgunlaryň işi baradaky Ýokary komissarynyň müdirliginiň Merkezi Aziýa boýunça wekilhanasynyň, Gyzyl Haç we Gyzyl Ýarymaý jemgyýetleriniň halkara federasiýasynyň, Halkara Gyzyl Haç komitetiniň Türkmenistandaky wekilleri gatnaşdylar. Onda meseleleriň giň toplumy, şol sanda jemgyýetiň alyp barýan işi, degişli ministrlikler we pudaklaýyn dolandyryş edaralary, halkara guramalar, ilkinji nobatda, BMG-niň düzümleri bilen hyzmatdaşlyk etmegiň çäklerinde göz öňünde tutulan meýilnamalar ara alnyp maslahatlaşyldy. 2024-nji ýylda beýik şahyr we filosof Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygyny bellemek bilen baglanyşykly meselelere-de aýratyn üns çekildi.
Geçen aýda Daşary işler ministrliginde Türkiýe Respublikasynyň, Şweýsariýa Konfederasiýasynyň Türkmenistandaky Adatdan daşary we Doly ygtyýarly ilçileri bilen geçirilen duşuşyklaryň dowamynda syýasy-diplomatik, söwda-ykdysady, medeni-ynsanperwer ulgamlarda hyzmatdaşlygy ösdürmek boýunça pikir alyşmalar boldy. Parlamentara gatnaşyklary has-da işjeňleşdirmek hem-de iri halkara düzümleriň çäklerinde hyzmatdaşlyk etmek babatda özara gyzyklanmalar beýan edildi.
Şeýlelikde, nobatdaky synda beýan edilen halkara derejeli möhüm wakalar hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň öňde goýan wezipelerini durmuşa geçirmek boýunça ýurdumyzyň ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň alyp barýan netijeli işleriniň aýdyň mysallarydyr. Bu işler Garaşsyz, Bitarap döwletimiziň mundan beýläk-de ösüş ýoly bilen öňe gitmegine ýardam bermäge gönükdirilendir.
(TDH)