Aşgabat, 5-nji noýabr (TDH). Şu gün ýurdumyzda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda Milli tokaý maksatnamasyny durmuşa geçirmegiň çäklerinde ählihalk bag ekmek dabarasynyň güýzki möwsümine badalga berildi.
Şu gezekki köpçülikleýin çäre adaty bir çäre bolman, eýsem, ýurdumyzyň ekologiýa ugurly başlangyçlarynyň ähli halkymyz tarapyndan goldanylýandygynyň, tebigaty goramagyň we dünýäde durnukly ösüşiň bähbidine alnyp barylýan asylly işlere goşulýan anyk goşant hökmünde Diýarymyzda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli, yzygiderli işleriň nyşany boldy.
31-nji oktýabrda hormatly Prezidentimiziň sanly ulgam arkaly geçiren iş maslahatynda hem bu meselä aýratyn üns berildi. Şonda Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasaryna hem-de welaýatlaryň häkimlerine bu ählihalk çäresiniň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek tabşyryldy. Türkmenistanyň Prezidentiniň Kararyna laýyklykda, 2022-nji ýylda ýurdumyzda saýaly, pürli, miweli agaçlaryň we üzüm nahallarynyň 3 million düýbüni, şol sanda ministrlikler, pudaklaýyn dolandyryş edaralary, şeýle hem paýtagtymyzyň häkimligi tarapyndan olaryň 1,5 million düýbüni ekmek bellenildi. Şolaryň bir bölegi şu ýylyň ýazynda eýýäm ekildi. Şeýlelikde, şu gezekki ählihalk bag ekmek dabarasy barha özgerýän türkmen topragynyň ähli künjegini bagy-bossanlyga büremäge gönükdirilendir. Döredilýän tokaý-seýilgäh zolaklary ýurdumyzyň ekologik howpsuzlygynyň, halkymyzyň abadançylygynyň we saglygynyň möhüm şertidir.
Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, türkmen halky hemişe tebigata gözüniň göreji ýaly aýawly garapdyr. «Halkyň Arkadagly zamanasy» ýylynda mähriban topragymyzy bagy-bossanlyga öwürmäge gönükdirilen meýilnamalar üstünlikli amala aşyrylýar. Häzirki wagtda ekologik abadançylygy üpjün etmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar, Türkmenistanyň howanyň üýtgemegi boýunça Milli strategiýasyndan we Milli tokaý maksatnamasyndan gelip çykýan wezipeler üstünlikli ýerine ýetirilýär. Ýurdumyzy durmuş-ykdysady taýdan döwrebaplaşdyrmak işi güýçli depginde dowam edýär, şunda ylmyň soňky gazananlary, innowasiýalar giňden peýdalanylýar. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe gözel tebigatymyzyň köpdürlüligini gorap saklamaga, tebigy baýlyklarymyzyň rejeli peýdalanylmagyna gönükdirilen taslamalar amala aşyrylýar.
Garagum sährasynyň merkezinde ägirt uly “Altyn asyr” Türkmen kölüniň döredilmegi, tutuş ýurdumyzda ýaýbaňlandyrylan giň gerimli bag ekmek işleri hem şol taslamalaryň hataryndadyr. Diýarymyzda energiýanyň gaýtadan dikeldilýän çeşmeleri ulgamynyň ösdürilmegine aýratyn üns berilýär, «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynyň döredilmegi bolsa bu künjegi iň döwrebap we daşky gurşawa howpsuz tehnologiýalary ulanmak arkaly adamlaryň bähbidine sazlaşykly ösdürmegiň nusgasyna öwrüldi.
Baýyrdyr depeler, halkalaýyn awtomobil ýollarynyň ugurlary, Garagum derýasynyň kenary bagy-bossanlyga büreldi. Şunuň bilen birlikde, aýratyn goralýan tebigy zolaklaryň milli ulgamyny ösdürmek boýunça hem uly işler alnyp barylýar. “Bereketli Garagum” döwlet tebigy goraghanasy munuň aýdyň mysalydyr. Döwrüň talabyna we umumy ykrar edilen halkara kadalara laýyklykda, milli kanunçylyk yzygiderli kämilleşdirilýär. Tokaý kodeksi, “Tebigaty goramak hakynda”, “Aýratyn goralýan tebigy ýerler hakynda”, “Ozon gatlagyny goramak hakynda”, “Balyk tutmak we suwuň biologik serişdelerini gorap saklamak hakynda”, “Ösümlik dünýäsi hakynda”, “Haýwanat dünýäsi hakynda” Türkmenistanyň Kanunlary kabul edildi.
Tebigatyň biologik köpdürlüligini hem-de tebigy aýratynlyklary gorap saklamak ugrunda ägirt uly işler alnyp barylýar. Türkmenistan tebigaty goramagyň toplumlaýyn strategiýasyny yzygiderli durmuşa geçirmek bilen, sebit we ählumumy derejede ekologik abadançylygyň üpjün edilmegine, howanyň üýtgemegi ýaly häzirki döwrüň möhüm meselesiniň çözülmegine anyk goşant goşýar. Bu ugurda dünýä jemgyýetçiliginiň giň goldawyna eýe bolýan netijeli başlangyçlary yzygiderli öňe sürüp, ýurdumyz öz üstüne alan halkara borçnamalaryny ýerine ýetirmäge ygrarlydygyny äşgär edýär.
Bitarap Türkmenistan ekologiýa diplomatiýasyny öz daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň hatarynda görkezmek bilen, bu ulgamda ikitaraplaýyn we köptaraplaýyn görnüşde, abraýly halkara guramalaryň, şol sanda BMG-niň, onuň ýöriteleşdirilen düzümleriniň çäklerindäki hyzmatdaşlykda işjeň we jogapkärli orny eýeleýär. Şunuň bilen baglylykda, Aşgabat şäherine Birleşen Milletler Guramasynyň Ýewropa ykdysady komissiýasynyň “Şäherlerdäki baglar” başlangyjyna bag ekmek çärelerini geçirmek arkaly goldawy we goşandy üçin halkara güwänamanyň berilmegi ýurdumyzyň BMG bilen netijeli hyzmatdaşlygynyň aýdyň subutnamasydyr. Bu hyzmatdaşlyk täze many-mazmun bilen yzygiderli baýlaşdyrylýar.
Şäher we oba ýerlerini tokaý zolaklaryna öwürmek bu köpugurly we toplumlaýyn işiň möhüm bölegidir. Milli tokaý maksatnamasyna laýyklykda, ýurdumyz bu ugurda yzygiderli işleri amala aşyrýar. Gahryman Arkadagymyzyň başlangyjy bilen Diýarymyzda köp ýyllaryň dowamynda 145 milliondan gowrak düýp bag nahallary ekildi. Munuň özi aýratyn howa zolaklarynyň kemala gelmegine ýardam edip, sebitde ekologik abadançylygyň üpjün edilmegine hem goşant goşýar. Gahryman Arkadagymyzyň başyny başlan bu özgertmeleri Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli dowam etdirilýär.
Ýurdumyz bagy-bossanlygyň, gür tokaýlyklaryň ülkesine öwrülýär. Munuň özi Diýarymyzyň ösüşiniň we täzelenmeginiň nyşanydyr. Zähmet ýaş nesli terbiýelemekde aýratyn orny eýeleýär, köpçülikleýin bag ekmek çäreleri ýaly peýdaly işler bolsa jemgyýetiň ekologik medeniýetiniň ýokarlanmagyna, şunuň bilen birlikde, daşky gurşawyň goralmagyna ýardam berýär, netijede, adamyň ömür dowamlylygynyň artmagyny şertlendirýär.
Hormatly Prezidentimiziň awtoulagy ählihalk bag ekmek dabarasyna badalga beriljek ýere gelýär. Bu ýerde döwlet Baştutanymyzy Hökümet agzalary, Milli Geňeşiň Mejlisiniň Başlygy, Halk Maslahatynyň Başlygynyň orunbasary, harby we hukuk goraýjy edaralaryň, ministrlikleriň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, paýtagtymyzyň häkimliginiň, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň, jemgyýetçilik guramalarynyň ýolbaşçylary, Aşgabadyň köp sanly ýaşaýjylary garşy alýarlar. Ekologik çärä gatnaşyjylaryň hatarynda ýurdumyzdaky diplomatik wekilhanalaryň we halkara guramalaryň ýolbaşçylary hem bar.
Bu ýerde medeniýet we sungat ussatlarynyň aýdym-sazly çykyşlary ýaýbaňlandyryldy. Belent ruha beslenen aýdym-sazlarda ýurdumyzda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda amala aşyrylýan beýik işleriň, gözel tebigatymyzyň we sahawatly topragymyzyň waspy ýetirildi. Sungat ussatlarynyň çykyşlary bu ýerde guralýan köpçülikleýin bag ekmek dabarasyna özboluşly baýramçylyk öwüşginini çaýdy.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu ýere ýygnananlar bilen mähirli salamlaşyp, bag nahalyny oturtmak üçin taýýar edilen ýere barýar. Ýurdumyzyň ýaş nesliniň wekili joşgunly äheňde hormatly Prezidentimizi mübärekläp, berk jan saglyk hem-de köptaraply işinde uly üstünlikleri arzuw edýär. Oglanjygyň haýyşy boýunça döwlet Baştutanymyz ählihalk bag ekmek dabarasyna badalga berýär hem-de ilkinji nahaly oturdýar.
Hormatly Prezidentimiziň göreldesine eýerip, bu ýere ýygnananlaryň ählisi bag nahallaryny oturdýarlar. Ählihalk bag ekmek çäresi daşary ýurtly myhmanlary hem özüne çekip, ýyl-ýyldan ýurdumyzyň durmuşynda uly ähmiýetli waka öwrülýär. Çünki dünýämiziň hem-de geljek nesillerimiziň ertirki güni baradaky alada ählimiz üçin umumydyr.
Eziz Diýarymyzda ýaýbaňlandyrylýan köpçülikleýin bag ekmek dabarasy howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly meseleleriň çözülmegine mynasyp goşantdyr. Şäherleriň we obalaryň töwereklerinde tokaý zolaklarynyň döredilmegi bu ýerlerde amatly howa gurşawynyň emele gelmegine ýardam berýär. Ählihalk bag ekmek dabarasynyň geçirilmegi Watanymyzyň bagy-bossanlyga bürelmeginde möhüm ähmiýete eýedir.
Halkymyz asyrlaryň dowamynda tebigat bilen sazlaşykly ýaşapdyr. Dünýäniň gadymy medeniýetleriniň esasy ojaklarynyň biri hasaplanýan Türkmenistanyň tebigy aýratynlyklary, has takygy, dag çeşmeleri, amatly howa gurşawy bu ýerleriň ösümlik dünýäsiniň baýlaşmagynda wajyp orny eýeläpdir. Geçirilen arheologik gazuw-agtaryş işleriniň netijesinde ýurdumyzyň çäklerinde gadymy döwürlerde hem gülläp ösen ýaýlalaryň bolandygy, paýhasly pederlerimiziň ekerançylyk bilen meşgullanandygy, miweli bag nahallaryny giňden ösdürip ýetişdirendigi baradaky maglumatlar ýüze çykaryldy. Agaçlar adam zähmetiniň janly ýadygärligi bolup, onuň tebigata söýgüsiniň aýdyň nyşanydyr.
Milli hem-de ählumumy möçberde ekologik howpsuzlygy üpjün etmegiň bähbidine Diýarymyzda şäherleriň we obalaryň töwereklerini, awtomobil, demir ýollarynyň ýakalaryny bagy-bossanlyga büremek meselelerini öz içine alýan Milli tokaý maksatnamasy üstünlikli durmuşa geçirilýär. Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow suw diplomatiýasyny ilerletmegi hem-de ekologik abadançylygy üpjün etmegi parahatçylyk söýüjilik, oňyn Bitaraplyk hem-de netijeli halkara hyzmatdaşlyk ýörelgelerine esaslanýan Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hökmünde kesgitledi. Suw hojalyk meseleleriniň Merkezi Aziýanyň ähli döwletleriniň bähbitlerini hasaba almak bilen, toplumlaýyn esasda çözülmegi döwlet Baştutanymyzyň suw strategiýasynyň esasy wezipesidir.
Türkmenistanyň başlangyjy boýunça işlenip taýýarlanylan hem-de 19 ýurduň awtordaşlygynda kabul edilen BMG-niň Baş Assambleýasynyň “Birleşen Milletler Guramasynyň we Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň arasynda hyzmatdaşlyk” atly Kararnamasynyň Merkezi Aziýa üçin suw ulgamynda halkara meýilnamalary amala aşyrmakda möhüm gural bolup hyzmat edýändigini bellemek gerek. Türkmenistan iri forumlarda, şol sanda Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambleýasynyň sessiýalarynda, Araly halas etmegiň halkara gaznasynyň, Hazarýaka döwletleriň Baştutanlarynyň hem-de GDA-nyň sammitlerinde çykyş etmek bilen, BMG-niň ähli agza döwletleri tarapyndan kabul edilen Durnukly ösüş maksatlaryna ýetmek ugrunda halkara tagallalaryň birleşdirilmegine gönükdirilen möhüm başlangyçlary öňe sürdi.
Şolaryň hatarynda Aşgabatda Merkezi Aziýada howanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly tehnologiýalar boýunça sebit merkezini açmak baradaky teklibi görkezmek bolar. Bu merkeziň netijeli işini üpjün etmek üçin türkmen tarapy zerur düzümleri hödürlemäge taýýardyr. Şeýle-de BMG-niň Aral deňziniň sebiti üçin Ýörite maksatnamasyny we BMG-niň Suw strategiýasyny işläp taýýarlamak baradaky başlangyçlar bar. Biziň ýurdumyz bu başlangyçlary öňe sürmek bilen, Merkezi Aziýada serhetüsti suw serişdeleriniň peýdalanylmagynyň halkara hukugyň umumy ykrar edilen kadalaryny, özara hormat goýmak we sebitiň ähli ýurtlarynyň bähbitlerini hasaba almak esasynda amala aşyrylmagynyň zerurdygyndan ugur alýar.
Häzirki wagtda köp döwletleriň, şol sanda Türkmenistanyň daşary syýasatynyň ileri tutulýan ugurlary hökmünde kesgitlenen hem-de köptaraplaýyn hyzmatdaşlygyň syýasy-diplomatik guraly hökmünde garalýan suw diplomatiýasy suw serişdeleriniň gorlaryny emele getirmek hem-de olaryň çeşmelerini dikeltmek, oýlanyşykly we rejeli sarp etmek bilen baglanyşykly meseleler boýunça yzygiderli gepleşikleriň geçirilmegi üçin mümkinçilikleri açýar.
Hormatly Prezidentimiz bir tarapynda türkmen halkynyň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň belent başly heýkeliniň seleňläp görünýän, beýleki tarapynda bolsa özboluşly binagärlik çözgüdine eýedigi bilen Ginnesiň rekordlar kitabyna girizilen «Türkmenistan» teleradioýaýlymlar merkeziniň ajaýyp binasynyň ýakynynda ýaýbaňlandyrylan köpçülikleýin bag ekmek dabarasynyň geçişini we bu töweregiň özboluşly tebigy aýratynlyklaryny synlady.
Döwlet Baştutanymyz Ministrler Kabinetiniň Başlygynyň obasenagat toplumyna gözegçilik edýän orunbasary A.Ýazmyradowa köpçülikleýin bag nahallaryny oturtmak dabarasynyň güýzki möwsüminiň guramaçylykly geçirilmegini gözegçilikde saklamagy tabşyrdy. Häzirki döwürde ýurdumyzyň dürli künjeklerinde bag nahallary oturdylanda, her sebitiň toprak-howa şertleriniň nazarda tutulmagyna möhüm ähmiýet berilmelidir. Şeýle-de hormatly Prezidentimiz häzirki wagtda Türkmenistanyň halkara giňişlikdäki abraýynyň belende galýandygyny, ýurdumyzyň öňe sürýän başlangyçlarynyň dünýä derejesinde ykrar edilýändigini belläp, şunda ekologik meselä möhüm ähmiýet berilmelidigini, Türkmenistanyň ekologiýa syýasatynyň öňe ilerledilmegi ugrunda zerur tagallalaryň edilmelidigini nygtady.
Döwlet Baştutanymyz 2024-nji ýylda Türkmenistanda Gündogaryň beýik şahyry Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllygy mynasybetli dabaralaryň geçirilmeginiň meýilleşdirilýändigini belläp, halkara derejede guraljak ähli dabaralaryň guramaçylyk meselelerine örän jogapkärçilikli we hemmetaraplaýyn esasda çemeleşilmelidigini aýtdy.
Bu ýerden sazlaşykly ösüş ýoluna düşen we Aziýanyň merjeni hökmünde ykrar edilen ak mermerli paýtagtymyzyň ajaýyp keşbi görünýär. Häzirki döwürde hormatly Prezidentimiziň tagallasy esasynda häzirki zaman şähergurluşyk maksatnamasynyň üstünlikli durmuşa geçirilmegine we tutuş ýurdumyzyň ekologik abadançylygyna möhüm ähmiýet berilýär. Paýtagtymyzyň töwereklerini müňlerçe täze bag nahallary bezedi. Bu işleriň gerimi göreni haýran edýär. Çünki bag ekmek işleri ozal nahal ekilmedik dag eňňitlerinde we çölüň ürgün çägeliklerinde-de alnyp barylýar.
Şu güýz gününde ähli ildeşlerimiz mähriban topragymyzyň “ýaşyl baýlygyny” joşgunly zähmet bilen has-da artdyrmak üçin bag ekmek çäresine çykdylar. Täze nahallary oturtmakdan başga-da, şu günki çäräniň dowamynda ozal ekilen baglara ideg etmek boýunça hem işler geçirildi. Şol baglar giň gerimli meýdanlarda barha berkeýär we güýç toplaýar. Ählihalk bag ekmek dabaralary biziň asylly däbimize öwrüldi. Şeýle çäreler umumy ähmiýetli işe dahylly bolmagy maksat edinýän adamlary birleşdirýär.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow bu ýere ýygnananlar bilen hoşlaşyp, bag ekmek çäresine gatnaşanlaryň ählisine minnetdarlyk sözlerini aýtdy we bu ýerden ugrady.
...Ir bilen bag ekmek dabarasyna gatnaşyjylar Köpetdagyň etegindäki Magtymguly Pyragynyň medeni-seýilgäh toplumynyň töweregine ýygnandylar. Adam eli bilen döredilen tokaýlyklar, ösüp barýan bu gözel künjek indi gür bagy-bossanlyga büreler.