Her bir döw­let ila­ty­ny azyk önüm­le­ri bi­len üp­jün et­me­giň ýo­lu­ny, usul­la­ry­ny, döw­let gol­da­wy­nyň gör­nüş­le­ri­ni di­ňe bir ýurt­da ýa-da se­bit­de däl, eý­sem, dün­ýä­de ke­ma­la ge­len ýag­daý­la­ry na­za­ra alyp, özi kes­git­le­ýär. Go­laý­da şu ýy­lyň bäş aýyn­da ýur­du­my­zyň dur­muş-yk­dy­sa­dy ösü­şin­de ga­za­ny­lan ne­ti­je­le­re, mil­li yk­dy­sa­dy­ýe­ti­mi­ziň mun­dan beý­läk­ki dur­nuk­ly ösü­şi­ne ýar­dam ber­jek ugur­la­ra ba­gyş­la­nyp ge­çi­ri­len Türk­me­nis­ta­nyň Mi­nistr­ler Ka­bi­ne­ti­niň we Döw­let howp­suz­lyk ge­ňe­şi­niň bi­le­lik­dä­ki mej­li­sin­de ila­tyň azyk önüm­le­ri bi­len üp­jün­çi­li­gi­ni has-da go­wu­lan­dyr­mak, azyk ha­ryt­la­ry­nyň ýe­ter­lik möç­ber­dä­ki gor­la­ry­ny dö­ret­mek, içer­ki ba­zar­lar­da azyk ha­ryt­la­ry­nyň bol­çu­ly­gy­ny üp­jün et­mek ba­ba­tyn­da ga­ra­lan me­se­le­ler mu­nuň şeý­le­di­gi­ni tas­syk­la­ýar. «Hal­kyň Ar­ka­dag­ly za­ma­na­sy» ýy­ly­nyň ýan­war — maý aý­la­ryn­da, ge­çen ýy­lyň de­giş­li döw­ri bi­len de­ňeş­di­ri­len­de, je­mi ön­dü­ri­len önü­miň ösüş dep­gi­ni­niň 11,5 gö­te­ri­me deň bol­ma­gy ýur­du­myz­da äh­li jä­het­den, hu­su­san-da, azyk howp­suz­ly­gy­ny pug­ta­lan­dyr­mak üçin berk yk­dy­sa­dy bin­ýa­dyň bar­dy­gy­nyň ýe­ne-de bir su­but­na­ma­sy­dyr. 

Mil­li azyk howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek me­se­le­le­ri­ne ýurt­la­ryň üns­le­ri­niň güýç­len­me­gi di­ňe bir adam­la­ryň iý­mit önüm­le­ri­ne bar­ha art­ýan is­leg­le­ri bi­len bag­la­ny­şyk­ly bol­man, eý­sem, glo­bal de­re­je­de ýü­ze çyk­ýan bir­nä­çe se­bäp­le­riň tä­si­ri­niň gör­ne­tin art­ma­gy bi­len hem dü­şün­di­ril­ýär. Dün­ýä­de ma­li­ýe-yk­dy­sa­dy çök­gün­li­giň do­wam et­me­gi, şeý­le-de äh­lu­mu­my pan­de­mi­ýa ýurt­la­ryň ara­syn­da söw­da-yk­dy­sa­dy gat­na­şyk­la­ryň bel­li bir de­re­je­de çäk­len­di­ril­me­gi­ne ge­tir­di. Dün­ýä­de ýü­ze çy­kan şeý­le çyl­şy­rym­ly şert­ler ýur­duň yk­dy­sa­dy, şol san­da azyk ga­raş­syz­ly­gy­ny üp­jün et­mek me­se­le­si­niň äh­mi­ýe­ti­ni art­dyr­ýar. 

Türk­me­nis­tan üçin azyk howp­suz­ly­gy döw­le­tiň di­ňe bir özyg­ty­ýar­ly­ly­gy­ny we ga­raş­syz­ly­gy­ny go­rap sak­la­ma­gyň şer­ti bol­man, eý­sem, ila­tyň de­ňag­ram­ly iý­mit­len­me­gi­niň ýe­ter­lik de­re­je­si­ni üp­jün ed­ýän, azyk, çig mal ba­ba­tyn­da da­şa­ry söw­da gat­na­şyk­la­ry­nyň ne­ti­je­li ös­me­gi­ne, ag­ro­se­na­gat top­lu­my­nyň eks­por­ta gö­nük­di­ril­me­gi­ni güýç­len­dir­mä­ge müm­kin­çi­lik ber­ýän mil­li, se­bit­le­ýin azyk ba­zar­la­ry­nyň yk­dy­sa­dy bag­la­ny­şy­gy­na gol­daw ber­me­giň hem mö­hüm esas­la­ry­ny eme­le ge­tir­ýär. 

Hä­zir­ki dö­wür­de ýur­du­myz­da azyk howp­suz­ly­gy­ny ga­zan­mak bi­len bag­la­ny­şyk­ly me­se­le­le­riň çöz­gü­di, bi­rin­ji­den, sag­dyn iý­mit­len­mek üçin ýe­ter­lik de­re­je­de önüm­ler bi­len üp­jün et­me­gi gol­da­mak­dan, ikin­ji­den, im­por­ta bo­lan ga­raş­ly­ly­gy azalt­mak­dan, şeý­le-de azyk önüm­le­ri­ni ön­dü­ri­ji­le­riň bäh­bit­le­ri­ni go­ra­mak­dan yba­rat­dyr. Şu­nuň bi­len bag­ly­lyk­da, iý­mit önüm­le­ri­niň ilat üçin el­ýe­ter­li­li­gi­ni, ola­ry sa­tyn al­mak müm­kin­çi­lik­le­ri­ni azyk howp­suz­ly­gy­ny ga­zan­ma­gyň mö­hüm we­zi­pe­le­ri­niň ha­ta­ryn­da gör­kez­mek bo­lar. 

Köp ýurt­lar­da bol­şy ýa­ly, bi­ziň ýur­du­myz­da hem azyk howp­suz­ly­gy­ny ga­zan­mak­da ile­ri tu­tul­ýan ugur­lar, esa­san, oba ho­ja­lyk pu­da­gy­ny ös­dür­mek­den, mu­nuň üçin ony gol­da­ma­gyň de­giş­li çä­re­le­ri­ni ka­bul et­mek­den, içer­ki we da­şar­ky ba­zar­lar­da bäs­deş­li­ge ukyp­ly­ly­gy ýo­kar­lan­dyr­mak­dan, eks­por­ty hö­wes­len­dir­mek­den yba­rat­dyr. Oba ho­ja­lyk önüm­çi­li­gi he­mi­şe he­re­ket ed­ýän döw­let ka­da­laş­dy­ry­ly­şy, şeý­le-de mil­li azyk ba­zar­la­ry­nyň go­rag­ly­ly­gy­nyň ýo­ka­ry de­re­je­si bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. 

Ýer­li önüm­çi­li­giň ha­sa­by­na, şeý­le-de oba ila­ty­nyň ýa­şaý­şy we ho­ja­lyk işi üçin amat­ly şert­le­ri dö­ret­mek ar­ka­ly azyk howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek ug­run­da ber­ka­rar döw­le­tiň tä­ze eý­ýa­my­nyň Gal­ky­ny­şy döw­rün­de uly iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar. 

Gel­jek­de oba ho­ja­lyk ul­ga­mynyň, di­ňe bir dur­mu­şa gö­nük­di­ri­len, döw­le­tiň azyk howp­suz­ly­gy­ny üp­jün ed­ýän we sarp ediş is­leg­le­ri­ni ka­na­gat­lan­dyr­ýan pu­dak bol­man, hal­ka­ra zäh­met bö­lü­ni­şi­gi­ne go­şu­lyş­ma­ga, önüm­çi­lik kuw­wa­ty­nyň mun­dan beý­läk-de art­dy­ryl­ma­gy üçin ze­rur pul se­riş­de­le­ri­ni­dir ma­ýa go­ýum­la­ry çek­mä­ge ukyp­ly dü­züm bol­ma­gy ug­run­da ama­la aşy­ryl­ýan iş­le­riň oý­la­ny­şyk­ly al­nyp ba­ryl­ma­gy mö­hüm ha­sap­lan­ýar. Şun­da azyk howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek­de ýur­du­my­zyň döw­le­te da­hyl­ly däl bö­le­gi­ne mö­hüm or­nuň de­giş­li­di­gi aý­ra­tyn nyg­tal­ma­ga my­na­syp­dyr. Hä­zir­ki dö­wür­de ýur­du­myz­da oba ho­ja­lyk azyk önüm­le­ri­niň ep-es­li bö­le­gi­niň hu­su­sy­ýet­çi­ler ta­ra­pyn­dan ön­dü­ril­ýän­di­gi gu­wan­dy­ry­jy ýag­daý­dyr. 

Hö­kü­met mej­li­sin­de, ýur­du­my­zyň azyk howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek mak­sa­dy bi­len, te­le­ke­çi­le­re gol­daw hök­mün­de 150 mil­lion ame­ri­kan dol­la­ry­ny bö­lüp ber­mek, ze­rur azyk ha­ryt­la­ry­ny sa­tyn al­mak üçin, Türk­me­nis­ta­nyň Söw­da we da­şa­ry yk­dy­sa­dy ara­gat­na­şyk­lar mi­nistr­li­gi­ne hem şon­ça möç­ber­de pul se­riş­de­le­ri­ni bö­lüp ber­mek ba­ra­da de­giş­li Ka­ra­ra gol çe­kil­me­gi bu ugur­da ädi­len örän oý­la­ny­şyk­ly ädim­dir. Döw­let de­re­je­sin­de ka­bul edi­len şeý­le çöz­güt, bir ta­rap­dan, te­le­ke­çi­lik­de azyk önüm­çi­li­gi­niň ge­ri­mi­niň gi­ňel­me­gi­ne, beý­le­ki ta­rap­dan, im­por­tyň or­nu­ny tut­ýan sy­ýa­sa­tyň mun­dan beý­läk-de iş­jeň­leş­me­gi­ne iter­gi be­rer. 

Im­por­ty ça­lyş­ýan sy­ýa­sa­tyň üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­me­gi üçin mil­li önüm ön­dü­ri­ji­le­ri hö­wes­len­dir­me­giň, ola­ra gol­daw ber­me­giň dür­li gu­ral­la­ry­nyň iş­le­nip taý­ýar­la­nyl­ma­gy hem-de dur­mu­şa or­naş­dy­ryl­ma­gy mö­hüm­dir. Döw­le­tiň düz­gün­leş­di­riş çä­re­le­ri­ne de­giş­li edil­ýän pu­dak­lar saý­la­nan­da, önüm­le­riň öz­bo­luş­ly­ly­gy­nyň, hil hä­si­ýet­le­ri­niň, bäs­le­şik de­re­je­si­niň we se­na­gat kuw­wa­ty­nyň ha­sa­ba alyn­ma­gy hök­ma­ny şert bo­lup dur­ýar. 

Mej­lis­de guş­çu­ly­gyň ýur­du­my­zyň azyk howp­suz­ly­gy­ny üp­jün et­mek­de ile­ri tu­tul­ýan pu­dak­la­ryň ha­ta­ryn­da saý­lan­ma­gy, il­kin­ji no­bat­da, onuň ze­rur­ly­gy­nyň de­re­je­si hem-de dü­şe­wünt­li, gys­ga wag­tyň do­wa­myn­da özü­ni öde­ýän pu­dak bo­lup dur­ýan­dy­gy bi­len bag­la­ny­şyk­ly­dyr. Hä­zir şeý­le önüm­le­riň Türk­me­nis­ta­nyň Se­na­gat­çy­lar we te­le­ke­çi­ler bir­leş­me­si­niň ag­za­la­ry ta­ra­pyn­dan ön­dü­ril­ýän­di­gi aý­ra­tyn bel­lär­lik­li­dir. Ola­ryň önüm­çi­li­gi­ni tap­gyr­la­ýyn art­dyr­mak mak­sa­dy bi­len, iým­lik bug­da­ýy, mek­ge­jö­we­ni, so­ýa­ny ös­dü­rip ýe­tiş­dir­mä­ge hem-de bu ekin­le­ri ýe­tiş­dir­mä­ge is­leg bil­dir­ýän ta­rap­la­ra ýer bö­le­gi­ni bö­lüp ber­mek ba­ra­da hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň gol çe­ken Ka­ra­ry­nyň guş eti­ni we ýu­murt­ga­ny ön­dür­ýän tä­ze önüm­çi­lik­le­ri dö­ret­mä­ge, ös­dür­mä­ge, gi­ňelt­mä­ge ýar­dam ber­jek­di­gi gü­man­syz­dyr. 

As­lyn­da, im­por­tyň or­nu­ny tut­ýan önüm­le­ri ön­dür­me­gi öňe sür­ýän sy­ýa­sa­tyň ama­la aşy­ryl­ma­gy yk­dy­sa­dy, dur­muş we stra­te­gik taý­dan mak­sa­da­la­ýyk bo­lup, bir­nä­çe ar­tyk­maç­lyk­la­ry dö­red­ýär. Bu sy­ýa­sa­tyň yk­dy­sa­dy taý­dan mak­sa­da­la­ýyk­dy­gy ýur­duň için­dä­ki çig mal­la­ryň we zäh­met gor­la­ry­nyň ne­ti­je­li ula­nyl­ma­gyn­da, önüm­çi­lik kuw­wa­ty­ny ös­dür­me­giň esa­syn­da bar­ha art­ýan is­leg­le­ri ka­na­gat­lan­dyr­mak­da öz be­ýa­ny­ny tap­ýar. Bu oňyn ýag­daý ýurt­da ma­ýa go­ýum sy­ýa­sa­ty­nyň has-da iş­jeň­leş­me­gi­ne iter­gi ber­mek ar­ka­ly tä­ze iş orun­la­ry­nyň dö­re­dil­me­gi­ne, ne­ti­je­de, ila­tyň iş bi­len üp­jün­çi­li­gi­niň art­ma­gy­na, döw­le­tiň azyk howp­suz­ly­gy­nyň pug­ta­lan­ma­gy­na ýar­dam ber­ýär. 

Hal­kyň ýa­şa­ýyş de­re­je­si­niň go­wu­lan­ma­gy, yl­my-teh­ni­ki ösü­şiň iş­jeň­leş­me­gi we ila­tyň bi­li­m de­re­je­si­niň ýo­kar­lan­ma­gy bol­sa bu jä­het­den dur­muş äh­mi­ýet­li ne­ti­je­le­riň ýo­ka­ry­dy­gy­ny gör­kez­ýär. 

Mah­la­sy, im­port önüm­le­ri­niň or­nu­ny ça­lyş­ýan sy­ýa­sa­tyň ama­la aşy­ryl­ma­gy içer­ki is­leg­le­ri ka­na­gat­lan­dyr­ma­ga müm­kin­çi­lik dö­ret­mek ar­ka­ly, wag­tyň geç­me­gi bi­len, eks­port önüm­le­ri­niň möç­ber­le­ri­niň art­ma­gy­na, il­kin­ji no­bat­da, öz ila­ty­my­zy azyk önüm­le­ri bi­len özü­miz üp­jün et­mä­ge, soň­ra önüm­le­riň ga­lan bö­le­gi­ni da­şa­ry ýurt­la­ra eks­port et­mä­ge iter­gi ber­ýär. Bu çä­re­ler ýur­du­my­zyň im­port ga­raş­ly­ly­gy­nyň de­re­je­si­ni pe­selt­mek bi­len, yk­dy­sa­dy­ýe­tiň se­na­gat­laş­ma­gy­na, tä­ze se­na­gat kär­ha­na­la­ry­nyň dö­re­me­gi­ne, ne­ti­je­de, bäs­deş­li­ge ukyp­ly önüm­le­riň möç­ber­le­ri­niň art­ma­gy­na ýar­dam ber­ýär we ýur­duň gel­jek­ki ösü­şi­ni üp­jün et­mek­de stra­te­gik nuk­daý­na­zar­dan bäh­bit­li bo­lup dur­ýar. 

Ma­ýa­gö­zel BA­BA­ÝE­WA,

Türk­me­nis­ta­nyň Zäh­met we ila­ty dur­muş taý­dan go­ra­mak mi­nistr­li­gi­niň Zäh­met go­ry we iş üp­jün­çi­lik mü­dir­li­gi­niň baş­ly­gy­nyň orun­ba­sa­ry, yk­dy­sa­dy ylym­la­ryň kan­di­da­ty.