Dünýä nur saçýar türkmen şuglasy
Türkmenistanyň Prezidenti
Serdar Berdimuhamedow:
— Türkmen energiýa serişdelerini daşarky bazarlara diwersifikasiýa ýoly bilen ibermek üçin elektrik energiýasynyň öndürilişi artdyrylar we ony ibermegiň ulgamy kämilleşdiriler.
Garaşsyz, hemişelik Bitarap Türkmenistan hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň parasatly baştutanlygynda durnukly ösüş babatda müňýyllygyň Maksatnamasyny üstünlikli durmuşa geçirýän ýurt hökmünde häzirki wagtda ösüşleriň täze belentliklerine tarap bedew bady bilen öňe barýar. Durmuşyň özi wagtyň geçmegi bilen ähli zady aýyl-saýyl edýär. Ýurdumyzda soňky ýyllarda bitirilen ägirt uly tutumly işlere ser salanyňda, eziz Watanymyzyň beýik ösüşlerine bolan buýsanjyň artýar. Sanlyja ýyllarda üstünlikli alnyp barlan ägirt uly gurluşyklar berkarar Diýarymyzyň mukaddes topragyny, ümmülmez sährasyny, deňzini-derýasyny, şäherleridir obalaryny tanalmaz derejede özgertdi. Gahryman Arkadagymyzyň taýsyz tagallasy bilen iň täze tehnologiýalar bilen üpjün edilen täze döwrebap şäherçelerdir obalar, ýaşaýyş toplumlary, zawodlardyr fabrikler, kämil derejeli ýollar, köprüler, saglygy goraýyş, sport we medeni desgalar guruldy. Ýurdumyzyň halk hojalygynyň dokma, gurluşyk, himiýa we durmuş, azyk senagatyna degişli, şeýle hem ýerli çig mallardan taýýarlanylýan önümleriň köp görnüşleri boýunça döwrebap kärhanalar kemala getirildi. Bu il-ýurt ähmiýetli beýik işler häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyz tarapyndan üstünlikli dowam etdirilýär. Türkmenistan dünýäniň ösen döwletleriniň birine öwrüldi. Pudaklaryň maliýe-ykdysady mümkinçilikleri has-da ýokarlandy.
Diýarymyzda tutuş täze şäherçeleriň, obalaryň, önümçilik we durmuş maksatly desgalaryň köpçülikleýin gurulmagy elektroenergiýa bolan islegi hem has-da ýokarlandyrdy. Bu möhüm wezipe Gahryman Arkadagymyzyň öňdengörüjilikli tagallasy bilen üstünlikli çözgüde eýe boldy. Özüniň elektroenergiýa bolan zerurlyklaryny doly kanagatlandyrýan hem-de daşary ýurtlara elektroenergiýa ibermegi amala aşyrýan Türkmen döwletiniň energetika ulgamynyň esasynda pudagyň öňüni çekiji Mary DES-den başga-da, Aşgabatda, Ahalda, Balkanabatda, Lebapda, Daşoguzda we «Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda birnäçe iň täze tehnologiýalar, enjamlar bilen üpjün edilen, döwrebap kuwwatly elektrik stansiýalary guruldy, elektrik geçiriji ulgamlar täzelenildi we häzirki wagtda bu ugurda ýokary netijeler gazanylýar.
Milli Liderimiziň taýsyz tagallasy bilen gurlan Türkmenistanyň Energetika ministrliginiň «Aşgabatenergo» önümçilik birleşiginiň «Paýtagt» dolandyryş merkezi bu ugurdaky döwrebap iri kärhanalaryň biridir. Kärhanada ýokary tehnologiýaly enjamlar oturdyldy. Bu bolsa tutuş şäheriň energiýa ulgamynyň işleýşine gözegçilik etmäge, elektrik energiýasyny netijeli ulanmaga mümkinçilik berdi. Şol ýerden Aşgabadyň tutuş energo ulgamy dolandyrylýar. Ähli zerur bolan maglumatlar hem-de wideoşekiller bu ýere optiki-süýümli kabeller arkaly geçirilýär.
Mukaddes Garaşsyzlygymyzyň şanly 30 ýyllygyna beslenen 2021-nji ýylda tutuş ýurdumyz boýunça iri desgalaryň 73-si ulanmaga berildi. Olaryň hatarynda ýurdumyzyň häzirki wagtda döredilýän halkalaýyn energoulgamynyň Ahal — Balkan bölegi, Lebap welaýatynyň Çärjew etrabynda kuwwatlylygy 432 megawata deň bolan gazturbinaly elektrik stansiýasy bar. Şeýlelikde, elektrik energiýany öndüriji kuwwatlyklar ençeme esse artdyryldy. Bularyň ählisi, bitewülikde ýurdumyzyň mundan beýläkki ösüşlerine kuwwatly itergi berýär.
Ýurdumyzyň halk hojalyk toplumyny güýçli depginlerde senagatlaşdyrmak boýunça wezipeleri üstünlikli ýerine ýetirmekde energetika senagatyna möhüm orun degişlidir. Ýurdumyzyň elektroenergetika pudagyny ösdürmegiň Konsepsiýasy bu ugurda uly öňegidişlikleriň gazanylmagyny şertlendirdi. Ýurdumyzyň dünýä energetika ulgamyna üstünlikli goşulyşmagyna uly ýardam etdi. Hemmämize mälim bolşy ýaly, baryp 2017-nji ýylda ýurdumyz Halkara Energetika Hartiýasynyň Konferensiýasyna başlyklyk edipdi. Onuň 28-nji mejlisi 50 döwletden gatnaşyjylaryň 200-den gowragyny bir ýere jemläp, şonda Türkmenistan häzirki döwrüň hem-de dünýä ösüşiniň, şol sanda ählumumy energetika meseleleri boýunça ösüşiň ýagdaýlaryny ara alyp maslahatlaşmak üçin abraýly çekişmeler merkezi diýen belent derejesini nobatdaky gezek tassyklapdy.
Ýurdumyzyň Ählumumy energetika howpsuzlygynyň häzirki zaman gurluşyny kemala getirmek, şol sanda türkmen energiýa serişdelerini dünýä bazarlaryna ugratmagyň köpugurly ulgamyny döretmek babatda bitirilen beýik işler häzirki wagtda dünýä jemgyýetçiliginiň ünsüni özüne çekýär. Hemişelik Bitarap Türkmenistanyň başlangyjy bilen BMG-niň Baş Assambleýasy tarapyndan iki gezek — 2008-nji we 2013-nji ýyllarda kabul edilen «Energiýa serişdeleriniň ygtybarly we durnukly üstaşyr geçirilmegi hem-de durnukly ösüşi we halkara hyzmatdaşlygy üpjün etmekde onuň hyzmaty» atly kabul edilen kararnamalar hem bu ugurda umumadamzat bähbitli bitirilen beýik işlere aýdyň şaýatlyk edýär.
Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň üstünlikli alyp barýan daşary syýasat strategiýasynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biri hem sebitdäki goňşy ýurtlar bilen hyzmatdaşlygyň ösdürilmegidir. Şunda ýurdumyzyň Owganystan bilen hyzmatdaşlygy muňa aýdyň mysaldyr. Türkmenistan — Owganystan — Pakistan ugry boýunça ýokary woltly elektrik geçiriji ulgamyny çekmegiň taslamasy tutuş sebitiň ösüşinde aýratyn ähmiýete eýedir. Taslamanyň amala aşyrylmagy diňe bir goňşy döwletde durnuklylygyň we howpsuzlygyň pugtalandyrylmagyna oňaýly täsir etmän, eýsem, tutuş sebitiň hem durmuş-ykdysady ösüşine uly ýardam eder.
Häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda pudagyň maddy-enjamlaýyn binýadyny düýpli döwrebaplaşdyrmak, paýtagtymyzyň hem-de welaýatlaryň depginli ösüşini nazara almak bilen, täze kuwwatly energetika ulgamlaryny döretmek boýunça netijeli çäreler durmuşa geçirilýär. Ýurdumyzyň halkalaýyn energiýa ulgamyny döretmek boýunça giň möçberli taslama üstünlikli amala aşyrylýar. Taslamanyň durmuşa geçirilmegi şäherleri we obalary elektrik energiýasy bilen ygtybarly üpjün etmäge, durmuş-ykdysady ösüşiň möhüm wezipelerini çözmäge köpugurly şertleri kemala getirýär.
Berkarar Diýarymyzda energetika senagatyny diwersifikasiýalaşdyrmak boýunça maksatnama üstünlikli durmuşa geçirilip, pudagyň maddy-enjamlaýyn binýady has-da pugtalandyrylýar. 2022-nji ýylyň iýul aýynda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň gatnaşmagynda paýtagtymyzyň Büzmeýin etrabynda Energetika enjamlaryny abatlaýyş we hyzmat ediş merkezi ulanmaga berildi. Häzirki wagtda bu kärhana Merkezi Aziýada bu ugurda hyzmat edýän ýeke-täk iri kärhanadyr. Kärhanada abatlaýyş işleri gysga wagtda we ýokary hilli ýerine ýetirilýär. Bu bolsa ugurdaş enjamlaryň uzak wagtlap hyzmat etmegine, diýmek, ýurdumyzda hereket edýän elektrik beketleriniň doly güýjünde bökdençsiz işledilmegine gönüden-göni ýardam berýär. Bu ýerde işgärleriň hünär taýdan kämilleşdirilmegi, şol sanda daşary ýurtlardaky ugurdaş kärhanalarda işlemek arkaly tejribe alyşmaklary üçin ähli şertler döredildi.
Milli elektroenergiýa ulgamynyň beýik ösüşleri kämil derejeli hünärmenlere bolan islegi hem ýokarlandyrýar. Türkmenistanyň döwlet energetika instituty ýurdumyzyň elektroenergiýa ulgamyny ýokary bilimli hünärmenler bilen üpjün etmek babatda uly işleri alyp barýar. Ylmyň we bilimiň, ýokary tehnologiýalaryň ösen häzirki döwründe ýurduň mundan beýläkki ösüşini, bäsleşige ukyplylygyny üpjün etmek wezipesiniň hem köp babatda milli ykdysadyýetiň innowasion görnüşiniň kemala getirilmegi bilen pugta baglydygy hemmämize mälim. Türkmen döwleti özgerýär, ösýär, durmuş bedew bady bilen öňe gidýär. Şunda ylym-bilim ýurdumyzy, jemgyýetimizi ösüşleriň täze belentliklerine äkidiji güýç hökmünde kesgitlenýär. Hormatly Prezidentimiziň ýaşlara belent ynamy Halk Maslahatynyň mejlisinde ýene bir gezek has aýdyň ýüze çykdy. Döwlet Baştutanymyzyň belleýşi ýaly: «Ýaşlar biziň geljege bolan ähli umyt-arzuwlarymyzyň amala aşmagydyr».
Gahryman Arkadagymyzyň 2022-nji ýylyň sentýabrynda Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň talyplary we mugallymlary bilen duşuşygy we bu ýerde eden taryhy çykyşy diňe bir talyplarymyz üçin däl, eýsem, professor-mugallymlarymyz, bu ulgamda zähmet çekýän hünärmenlerimiz üçin hem ýolgörkeziji taglymat bolup, kalplarda orun aldy. Gahryman Arkadagymyz Gurbanguly Berdimuhamedowyň «Türkmenistanyň elektroenergetika kuwwaty» atly kitabynda bolsa Türkmenistanyň elektroenergetika strategiýasyna, bu ulgamda amala aşyrylýan milli maksatnamalara we iri taslamalara seljerme berilýär. Kitapda ýurdumyzyň elektroenergetikasynyň kemala gelmeginiň taryhy, ony döwrebaplaşdyrmak, alnyp barylýan döwlet syýasatynyň maksatlary hem-de wezipeleri bilen baglylykda, ykdysadyýetiň bu pudagynyň köpugurly döwrebap düzümlerini döretmek boýunça amala aşyrylýan beýik işler hakynda giňden bellenilýär.
Ýurdumyzyň oba hojalyk, ulag we aragatnaşyk, gurluşyk, nebitgaz, ýangyç, elektrik energetikasy, dokma, söwda, medeniýet hem-de ylym-bilim ulgamlary uly ösüşlere eýe boldy. Taryhyň görkezişi ýaly, her döwrüň ösüşine täsir edýän sebäpleri bolýar. Ähli gujur-gaýratyny, zehinini, ylmyny-bilimini, başarnygyny Watanyň ösüşlerine sarp edýän döwlet Baştutanymyzyň amala aşyrýan beýik işleri mähriban halkymyzy ýokary ruhubelentlikde, döredijilikli zähmet çekmäge ruhlandyrýar.
Goý, berkarar Diýarymyzy kuwwatly elektroenergetika döwletine öwürýän Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiz Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak, il-ýurt bähbitli belent maksatlary elmydama rowaç bolsun!
Serdar NAZAROW,
Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň rektory, tehniki ylymlaryň kandidaty.